Sistemi Kushtetues i Republikes Se Kosoves

5/24/2018 Sistemi Kushtetues i Republikes Se Kosoves

1/74

SISTEMI KUSHTETUES I REPUBLIKES SE KOSOVES

PROCESI I HARTIMIT TE KUSHTETUTES

Kushtetuta tek populli shqiptar nuk konceptohet vete si akt e I larte !uri"iko#politik $ Per ne kushtetuta ka "oethenie shue e te %!ere "he eocionalen%aqe ne historine tone kerkesat per liri "he pavarsi !ane shoqeruar %!ithn!e ekerkesen per kushtetute si eleente &ro!tes I i"entitetit ko&etar "heshteteror$

Kushtetuta e rks per&ush tri isione historike'($ Misionin e theeliit te shtetit Sovran "he te pavarur te kosoves)$ Misioni I kri!iit te n!e shteti "eokratik "he*$ Percaktii I a%!en"es per inte%rieve euroatlantike$

+ra,t Kushtetuta ka qen- e p-r%atitur n%a Koisioni Kushtetues q- p-r&-het n%a)( an-tar-. "uke p-r,shir- ekspert- ven"or- "he p-r,aq-sues t- kounitetevepakic- n- Kosov-$

Procesi I in,oriit "he I konsoltiit e q/tetaret u 0hvillua ne periu"hen (1shkurt "eri e 2 ars )334 ne shuicen e q/teteve te kosoves. e c5rast u"hane n!e sere koentie. vere!t!e "he su%!erie te cilat u orren paras/sh neversionin e periresuar te pro!ektkushtetutes$

Me ) prill )334 P-r,aq-suesi 6ivil 7"-rko&-tar e certi,iko!- p-rputhsh-rin- ekushtetutes se repu&likes se kosoves e planin e 8htisaarit$

Pas k-sa! e 1 prill )334 Kuven"i i Kosov-s irato!- Kushtetut-n e an- t- "/t- tretave t- an-tar-ve t- ti!. pas konsultieve e an-tar-t e Kuven"it t- cil-t itako!n- kouniteteve t- cilat nuk !an- n- shuic- n- Kosov-$

Kushtetuta e repu&likes se kosoves h/ri ne ,uqi e (9 qershor )334$

ROLI I KUSHTETUTES NE PROCESIN E SHTETKRIJIMIT DHE NEREFORMAT POLITIKE TE SHTETIT

Kushtetutat konstituive ose theeluese kane rol historik$Me keto kushtetuta kri!ohet perhere te pare shteti ose shteti &ashkohet oseinte%rohet ne &ashkesi e te %!era$

Kete karakter shtetkri!ues ka e"he kushtetuta e rks $Si rre%ull kushtetutat shtetkri!uese iratohen n%a ana e popullit e re,eren"u$

PLOTESIMI I STANDARDEVE NDERKOMBETARE PER KUSHTETATPer te qene "eokrati ke "he %!ithper,shirese kushtetuta "uhet ti ploteso!stan"artet n"erko&etare per kushtetat$

Keto stan"ar"e nuk !ane te ko"i,ikuara por !ane te n%!a!she e e stan"ar"etle%!islative qe po kri!ohen ne nivel te BE#se$

+isa n%a stan"ar"et te cilat "uhet ti respekto! %!"o kushtetut e ire,illt !ane'


2/74

: Respektii I pariit te os"iskriiniit: Parii I n"ar!es "he ku,i0iit reciprok te pushteteve: Bara0ia e q/tetareve para li%!it "he &ro!t!a e inoriteteve: Karakteri laik I shtetit: Parii I sun"iit te li%!it: S,on"i I lirive "he te "re!tave te q/tetaeve "he ekani0at li%!or

: Kontrolli civil n"a! policies "he ushtrise: ;!/qesia e pavarur: Rati,ikii "he ipleentii I konventave europiane per te: "re!tat e n!eriut: n"alii I tortures: %!/kii I "re!te: heq!a e "eniit e v"ek!e

Kushtetuta e rks I eshte per&a!t ne teresi ket/re stan"ar"eve$

TIPARET E KUSHTETUTES SE RKS

TET8R +HE MBRO


3/74

Kushtetuta eshte akti e I larte !uri"ik "he qen"ron &i aktet t!era$Por k/ pari I kushtetutes se rks ka n!e per!ashti$ Parii I superacise eshten"are ne "/sh es kushtetutes se rks "he pakos se ahtisarit$ 7e nenin %!ashtekushtetuta proklaon superacine e sa! n"a! %!itha akteve t!era n"ersa ne nenin(2* te kushtetutes kete veti e perveteson pako!a e ahtisarit$

)$ P8RIMI I SU7+IMIT TE LI;


4/74

D$ P8RIMI I +ISKRIMI77IMIT PO?ITIVThel&i I pariit te "iskriiniit po0itiv eshte te pasurit te "re!ta shue e shuese a!o qe eriton ose e q"uhet$Kushtetuta e rks ka o,ruar po0ite te pa prece"ent kouniteteve e theks teveqant te kouniteti ser&$ K!o qen"ron si"oos kur eshte ,!ala per p!esarr!en e

t/re ne !eten pu&like "he ne ven"iarr!e$$ P8RIMI I RISHIKIMIT ;=ESOR TE LE;


5/74

K"pit$%%i VII.)+*"t" *$s'tet$ese

K"pit$%%i I/M"rr('eniet e*onomi*e

K"pit$%%i /-eeris)" %o*"%e ('e or!"ni&imi %o*"%

K"pit$%I /ISe*tori I si!$rise

K"pit$%%i /IIInstit$0ionet e p""r$r"

K"pit$%%i /IIIDispo&it"t perf$n(imt"re

K"pit$%%i /IVDispo&it"t *"%imt"re

PREAMBUA DHE DISPO1ITAT THEMELORE

PREAMBULA E KUSHTETUTES SE RKSPrea&ula eshte tekst parah/res ne kushtetute. ne te cilin kushtetut"henesishp!e%on'#qelliet e nG!err!es se kushtetutes.#kontestin historik te kushtetutes si "he#o&!ektivat qe s/non te arri! kushtetuta

Prea&ula nuk ka karakter norative a!o vete shpreh ,r/en "he konceptin ekushtetutes$

7e prea&ulen e kushtetutes se rks theksohet'

($ Ven"oseria per n"ertiin e kosoves si n!e ven" i lir-. "eokratik "hepaqe"ash-s. i cili "o t- !et- at"he i t- %!ith- q/tetar-ve t- vet

)$ Perkushtii p-r kri!iin e n!- shteti t- q/tetar-ve t- &ara&art-. i cili "o t-%aranto!- t- "re!tat e lirit- q/tetare "he &ara0in- e t- %!ith- q/tetar-ve para li%!it

*$ ?otii se kosova "o t- !et- shtet i ir-qenies ekonoike "he i prosperitetit

social2$ Si%uria qe kosova "o t- kontri&uo!- n- sta&ilitetin e ra!onit "he t- &ar-Evrop-s. "uke kri!uar arr-"h-nie t- ,qin!-sis- "he t- &ashk-puniit t- ir- et- %!itha shtetet ,qin!e

9$ Bin"!a se kosova "o t- !et- an-tar i "en!- i ,ail!es s- shteteve paqe"ash-sen- Bot-

D$ S/nii I kosoves per p-r,shir!e n- proceset inte%ruese Euro#8tlantike


6/74

DISPO1ITAT THEMELORE TE KUSHTETUTES SE RKS+ispo0itat theelore paraqesin kaptinen e pare "he p!esen kr/esore te %!"okushtetute$ 7e kete p!ese percaktohen i"entiteti politik "he shteterore "he vlerattheelore te n!e shteti$

Kushtetuta e repu&likes se kosoves pose"on rreth )3 "ispo0ita te cilat I tra!ton siparie theelore te sa!$ Keto !ane'

PRKU@I?IMI I SHTETIT($ Repu&lika e Kosov-s -sht- shtet i pavarur. sovran. "eokratik. unik. "he ipan"ash-$

)$ Repu&lika e Kosov-s -sht- shtet i shtetasve t- vet$ Repu&lika e Kosov-sushtron autoritetin e sa! &a0uar n- respektiin e t- "re!tave "he lirive t-q/tetar-ve t- vet "he t- %!ith- in"ivi"-ve &ren"a ku,i!ve t- sa!$

*$ Repu&lika e Kosov-s nuk ka preten"ie territoriale n"a! asn!- shteti ose p!eset- n"on!- shteti "he nuk "o t- k-rko!- t- &ashkohet e asn!- shtet ose p!es- t-

n"on!- shteti$

PERKU@I?IMI I SOVR87ITETIT($ Sovraniteti i Repu&lik-s s- Kosov-s &uron n%a populli. i takon popullit "heushtrohet. n- pa!ti e Kushtetut-n. n-p-r!et p-r,aq-suesve t- 0%!e"hur. ere,eren"u. si "he n- ,ora t- t!era. n- pa!ti e "ispo0itat e k-sa! Kushtetute$

)$ Sovraniteti "he inte%riteti territorial i Repu&lik-s s- Kosov-s -sht- ipacenuesh-. i pat!et-rsuesh- "he i pan"ash- "he &rohet e t- %!itha!etet e p-rcaktuara e k-t- Kushtetut- "he e li%!$

*$ Repu&lika e Kosov-s. e q-lli t- rua!t!es s- paqes "he &ro!t!es s-interesave shtet-rore. un" t- arr- p!es- n- sistee t- si%uris-n"-rko&-tare$

B8RT


7/74

"he lirive theelore t- n!eriut. t- pranuara n"-rko&-tarisht. si "he n- &ro!t!ene t- "re!tave "he n- p!es-arr!en e t- %!itha kouniteteve "he p!es-tar-ve t-t/re$

##+allii i"is konceptit shoqeri shue etnike "he shtet shue etnik##: Shtetin shuetnik e percakton shkalla e p!esarr!es se pakicave ne !eten

politike "he ne ven"i arr!e$: Shoqerin shue etnike e percakton struktura e popullsise

@ORM8 E =EVERIS


8/74

t- li%!it. os"iskriiniit. t- "re!t-s s- pron-s. &ro!t!es e !e"isit. "re!t-sis-sociale. plurali0it. n"ar!es s- pushtetit shtet-ror "he ekonois- s- tre%ut$

)$ Repu&lika e Kosov-s si%uron &ara0in- %!inore si vler- theelore p-r 0hvilliin"eokratik t- shoq-ris-. un"-si t- &ara&arta p-r p!es-arr!e t- ,erave "heeshku!ve n- !et-n politike. ekonoike. sociale. kulturore "he n- ,ushat t- t!era

t- !et-s shoq-rore$SHTETI L8IKRepu&lika e Kosov-s -sht- shtet laik "he neutral n- J-sht!e t- &esieve ,etare$

TR8SHE;IMI8 KULTURORE +HE @ET8RERepu&lika e Kosov-s si%uron rua!t!en "he &ro!t!en e trash-%iis- s- vetkulturore "he ,etare$

EKO7OMI8Ekonoia e tre%ut e konkurrenc- t- lir- -sht- &a0- e rre%ulliit ekonoik t-Repu&lik-s s- Kosov-s$

V8LUT8($ 7- Repu&lik-n e Kosov-s si !et i vle,sh- pa%ese p-r"oret n!- valut- evete$

)$ 8utoriteti =en"ror Bankar i Kosov-s -sht- i pavarur "he quhet Banka=en"rore e Repu&lik-s s- Kosov-s$

PUSHTETI LOK8L($ 7!-si theelore territoriale t- vet-qeveris!es lokale n- Repu&lik-n e Kosov-s

!an- kounat$

)$ Or%ani0ii "he kopetencat e n!-sive t- vet-qeveris!es lokale rre%ullohen eli%!$

KR>E=>TETI($ Kr/eq/teti i Repu&lik-s s- Kosov-s -sht- Prishtina$

)$ Statusi "he or%ani0ii i kr/eq/tetit rre%ullohet e li%!$

SHTETESI8@itii "he hu&!a e s- "re!t-s s- shtet-sis- s- Repu&lik-s s- Kosov-srre%ullohet e li%!$

SHTET8SIT


9/74

2$ Secili person "he or%an n- Repu&lik-n e Kosov-s u n-nshtrohet "ispo0itavet- Kushtetut-s$

M8RREVESH


10/74

sa! ,este te tilla !ane +ita e Pavar-sis- s- Repu&lik-s s- Kosov-s e (shkurt "he +ita e Kushtetut-s s- Repu&lik-s s- Kosov-s e 1 prill$

Fest"t &+rt"re me *"r"*ter n(er*om,et"rKeto ,esta n!ihen si te tilla %ati ne te %!itha shtetet e &otes "he europes$8to !ane Viti i Ri# ( "he ) !anar. +ita 7"-rko&-tare e Pun-s# ( a!. +itae Evrop-s # 1 a!

Fest"t &+rt"re me *"r"*ter fet"r+ita e par- e Ba!rait t- Ma"h . +ita e par- e Ba!rait t- Vo%-l. )9"h!etor# Krishtlin"!et Katolike. !anar #Krishtlin"!et orto"okse. pasketkatolike# e hena e pashkeve. pashket orto"okse#e hena e pashkeve$

(itet memori"%eKeto ,esta kane karakter eorial "he re,lekto!ne n%ar!et e caktuaraperku!tiore te te %!itha kouniteteteve qe !eto!ne ne kosove$ +iteteoriale !ane' )4 nentori# "ita e shqipetareve. ()qershori #"ita e paqes. D arsi # "ita perku!tiore per veteranet. )* prill#"ita e turqve. 4 prill # "ita e roeve. (9 shkurt "ita e ashkalin!eve. )4shtator "ita e &oshn!akeve. D a! # "ita e %oraneve

LIRITE DHE TE DREJTAT E NJERIUT DHE -2TETARIT NE SISTEMINKUSHTETUES TE KOSOVES

PARIMET E PER.JITHSHME KUSHTETUESE TE LIRIVE DHE DREJTAVE TENJERIUT

P8RIMI I U7IVERS8LITETIT TE TE +RE


11/74

KOMU7ITETI

MI7ORITETI

PARIMI KUSHTETUES I PRESUMPCIONIT TE ABSOLUTI1MIT TE LIRIVEDHE TE DREJTAVE TE NJERIUTKushtetutat "eokratike proklao!ne pariin se eshte e le!uar c"o e "re!te qenuk n"alohet shprehiisht$ Pra kushtetutat o"erne respekto!ne se te "re!tat"he lirite !ane rre%ull kushtetues$

KUFI1IMI I LIRIVE DHE TE DREJTAVE ESHTE PERJASHTIM KUSHTETUESRastet qe percakto!ne ku,i0iet kushtetuese "uhet te nurohen ne en/retaksative$ Keto ku,i0ie kr/esisht li"hen e &ro!t!en e interesit te per%!ithshe teshtetit "he &ro!t!en e te "re!tave "he lirive$ +uke reali0uar te "re!tat e t/rekushtetuese q/tetaret nuk %uGo!ne te ceno!ne interesin e per%!ithshe "he te

"re!tat e q/tetareve te t!ere$Te "re!tat "he lirite theelore te n!eriut un" te ku,i0ohen vete ne kohe lu,teapo n"on!e eer%!ence t!eter pu&like "he ate vete "eri ne ate ase qekonsi"erohet e nevo!she$

PARIMI I JODISKRIMINIMIT7"alohet c"o "alli. per!ashti apo pre,erence qe ushtrohet n"a! n!e apo eshue personave qe &a0ohet ne perkatesine %!inore. ne oshe. ne %!en"!enartesore. ne %!uhe. ne a,tesite e ku,i0uara en"ore apo ,i0ike. ne orientiinseksual. nene &in"!et politike. ne perkatesine etnike. ne ko&esi. ne ,e. nepre!ar"h!en shoqerore. ne prone. ne pre!a ,ail!are apo ne status t!eter$

BARA1IA PARA LI.JITTe %!ithe n!ere0it !ane te &ara&art para li%!it "he kane te "re!te ti %e0o!ne keto liri"he te "re!ta theelore pa qene o&!ekt I n"on!"e "iskriinii$

1BATIMI I DREJTPERDREJTE I MARRVESHJEVE DHE INSTRUMENTEVENDERKOMBETARET- "re!tat "he lirit- e n!eriut t- %arantuara e arr-vesh!et "he instruentetn"-rko&-tare n- vi!i. %arantohen e Kushtetut-. 0&atohen "re!tp-r"re!t- n-Repu&lik-n e Kosov-s "he kan- prioritet. n- rast kon,likti. n"a! "ispo0itavepu&like'

A( +eklarata Universale p-r t- +re!tat e 7!eriutA) Konventa Evropiane p-r M&ro!t!en e t- +re!tave "he Lirive Theelore t-7!eriut"he Protokollet e sa!A* Konventa 7"-rko&-tare p-r t- +re!tat 6ivile e Politike "he Protokollet e sa!A2 Konventa Korni0- e K-shillit t- Evrop-s p-r M&ro!t!en e Pakicave Ko&-tareA9 Konventa p-r Eliiniin e t- %!itha @orave t- +iskriiniit RacorAD Konventa p-r Eliiniin e t- %!itha @orave t- +iskriiniit n"a! ;ruasA Konventa p-r t- +re!tat e @-i!-sA4 Konventa kun"-r Tortur-s "he Tra!tieve e 7"-shkieve t- t!era Mi0ore.


12/74


13/74

N("%imi I tort$res3 tr")timit mi&or3 04n)ere&or ('e pos'ter$es8skush nuk i n-nshtrohet tortur-s. n"-shkiit a tra!tiit i0or. Jn!er-0or oseposht-rues$ Teri torture nenkupton c"o akt . e te cilin e qelli I shkaktohet"hi&!e e a"he ,i0ike ose en"ore. ,riksi ose "et/ri. e s/ni qe n%a aiose personi I trete te erre n!o,ti ose "eklarate. qe un" te n"iko! ne "eniin e

ti! ose personit te trete. per n"on!e veper qe e ka kr/er ose "/shohet se e kakr/er$

n("%imi I s*%%"erise ('e p$nes se (et+r$"r8skush nuk un" t- &ahet n- skllav-ri ose n- po0it- t- n%!ashe eskllav-rin-$

8skush nuk un" t- shtr-n%ohet p-r t- kr/er pun- t- "et/ruar$ Pun- e "et/ruarnukkonsi"erohet puna ose sh-r&ii i p-rcaktuar e li%! p-r personat e "-nuar even"i t- ,or-s s- prer- %!at- vua!t!es s- "-niit ose n- raste t- ;!en"!es s-


14/74

tet- A24 or- n%a oenti kur personi i privuar -sht- s!ell- para %!/kat-s$"okush q- arrestohet. ka t- "re!t-n q- t- nGirret n- %!/ki &ren"a n!- periu"het- ars/eshe. ose t- lirohet n- prit!e t- %!/kiit. e p-r!ashti kur %!/qtarikonstaton se personi p-r&-n rre0ik p-r kounitetin ose ka rre0ik p-r ik!en e ti!para %!/kiit$

"okush q- privohet n%a liria. "uhet t- n!o,tohet en!-her- se ka t- "re!t- t-os !ap- asn!- "eklarat- "he se ka t- "re!t- p-r &ro!t-s sipas 0%!e"h!es s- ti!"he ka t- "re!t- q- pa vones- t- in,oro!- p-r k-t- personin sipas 0%!e"h!es s-vet$

"okush q- i hiqet liria e arrest ose n"ali. %-0on t- "re!t-n q- t- p-r"or-!ete !uri"ike p-r t- s,i"uar li%!sh-rin- e arrestit ose t- n"aliit$ Rasti "o t-ven"oset n%a %!/kata &ren"a n!- a,ati sa - t- shkurt-r "he n-se arresti osen"alii -sht- i pali%!sh-. "o t- ur"h-rohet lirii i personit$

"okush q- -sht- n"aluar ose arrestuar n- kun"-rshti e "ispo0itat e k-ti!neni. %-0on t- "re!t-n e kopensiit n- -n/r-n e parashikuar e li%!$

Personi q- vuan "-niin. ka t- "re!t- t- ankohet p-r kushtet e priviit n%a liria.n- -n/r-n e p-rcaktuar e li%!$

te (re)t"t e te "*$&$"rit"okush q- aku0ohet p-r vep-r penale. %-0on t- "re!tat iniale n- vi!i'A( t- n!o,tohet en!-her- n- %!uh-n q- kupton. p-r nat/r-n "he shkakun eaku0-s kun"-r ti!A) t- n!o,tohet p-r t- "re!tat e ti!sa! sipas li%!itA* t- ket- koh-. un"-si "he !ete t- !a,tueshe p-r t- p-r%atitur &ro!t!en evetA2 t- ket- n"ih-n pa pa%es- t- n!- p-rkth/esi. kur nuk ,let ose nuk kupton%!uh-n n- t- cil-n 0hvillohet %!/kiiA9 t- ket- n"ih-n e n!- &ro!t-si q- e 0%!e"h. t- kouniko!- lirisht e t- "he.n-se nuk ka !ete t- !a,tueshe. t5i si%urohet &ro!t!a ,alasAD t- os shtr-n%ohet p-r t- "-shuar kun"-r vetvetes ose p-r t- pranuar,a!-sin- e vet$

e (re)t" per !)+*im te (re)te ('e te p""ns'em"oku!t i %arantohet &ro!t!e e &ara&art- e t- "re!tave n- proce"ur- para%!/katave. or%aneve t- t!era shtet-rore "he &art-sve t- kopetencave pu&like$

"okush %-0on t- "re!t-n p-r shq/rti pu&lik t- "re!t- "he t- paansh- li"hure ven"iet p-r t- "re!tat "he o&li%iet ose p-r cil-n"o aku0- penale q- n%rihetkun"-r ti! &ren"a n!- a,ati t- ars/esh-. n%a n!- %!/kat- e pavarur "he epaanshe. e theeluar e li%!$

;!/kii -sht- pu&lik. e p-r!ashti t- rasteve kur %!/kata. n- rrethana t-veJanta.konsi"eron se. n- t- ir- t- "re!t-sis-. -sht- i "oos"osh- p-r!ashtii ipu&likut. ose i p-r,aq-suesve t- e"ieve. sepse prania e t/re "o t- p-r&-nterre0ik p-r ren"in pu&lik ose si%urin- ko&-tare. interesat e t- iturve. ose p-r&ro!t!en e !et-s private t- pal-ve n- proces. n- -n/r-n e p-rcaktuar e li%!$

"okush i aku0uar p-r vep-r penale ka t- "re!t- tu &-!- p/et!e "-shitar-ve "het- k-rko!- paraqit!en e "et/rueshe t- "-shitar-ve. t- ekspert-ve "he t-


15/74

personave t- t!er-. t- cil-t un" t- sqaro!n- ,aktet$

"okush i aku0uar p-r vep-r penale. pre0uohet t- !et- i pa,a!sh- "erisa t-os "-shohet,a!-sia e ti!sa!. n- pa!ti e li%!in$

7"iha !uri"ike ,alas "o t5u un"-sohet at/re q- nuk kan- !ete t- !a,tueshe,inanciare.n-se n!- n"ih- e till- -sht- e "oos"oshe p-r t- si%uruar qas!en e,ektive n-"re!t-si$

Proce"urat %!/q-sore q- p-r,shi!n- t- iturit rre%ullohen e li%!. "uke respektuarrre%ullat"he proce"urat e veJanta p-r t- iturit$

e (re)t" per m)ete )$ri(i*eSecili person ka t- "re!t- t- p-r"or- !etet !uri"ike kun"-r ven"ieve %!/q-sore"hea"inistrative t- cilat ceno!n- t- "re!tat ose interesat e sa!ti! n- -n/r-n e

p-rcaktuar e li%!$

p"rimi I %e!"%itetit ('e propor0ion"%itetit ne r"stet pen"%e8skush nuk un" t- aku0ohet ose t- "-nohet p-r asn!- vep-r e cila. n-oentin e kr/er!es. nuk ka qen- e p-rcaktuar e li%! si vep-r penale. ep-r!ashti t- veprave t- cilat. n- koh-n e kr/er!es s- t/re. sipas s- "re!t-sn"-rko&-tare. p-r&-nin %!enoci". krie lu,te ose krie kun"-r n!er-0iit$

+-nii i shqiptuar p-r n!- vep-r penale nuk un" t- !et- - i ashp-r sesa kaqen- ip-rcaktuar e li%! n- koh-n e kr/er!es s- vepr-s$

8shp-rsia e "-niit nuk un" t- !et- n- "isproporcion e vepr-n penale$

+-niet p-rcaktohen n- &a0- t- li%!it q- ka qen- n- ,uqi n- koh-n e kr/er!es s-vepr-spenale. e p-r!ashti t- veprave p-r t- cilat li%!i i -vonsh- i aplikuesh--sht- - i,avorsh- p-r kr/esin e vepr-s$

e (re)t" per mos $ !)+*$"r per te n)e)ten eper 5res )$ri(i0"t"68skush nuk un" t- %!/kohet - shu- se n!- her- p-r t- n!-!t-n vep-r penale$

Liri" e %ei&)esShtetasit e Repu&lik-s s- Kosov-s "he t- hua!t q- !an- &anor- t- li%!sh- t-

Kosov-s. kan- t- "re!t- t- l-vi0in lirisht n- Repu&lik-n e Kosov-s "he t- 0%!e"hinven"&aniin$

Secili person ka t- "re!t- t- lar%ohet n%a ven"i$ Ku,i0iet e k-sa! t- "re!terre%ullohen e li%!. n-se ato !an- t- nevo!she p-r proce"ur-n li%!ore. 0&atiine ven"iit t- %!/kat-s ose p-r t- p-r&ushur o&li%iin p-r &ro!t!en e shtetit$

Shtetasve t- Repu&lik-s s- Kosov-s nuk "o t5u n"alohet h/r!a n- Repu&lik-n eKosov-s$ Shtetasit e Repu&lik-s s- Kosov-s nuk un" t- ekstra"ohen n%aKosova kun"-r vullnetit t- t/re. e p-r!ashti t- rasteve kur e li%! "he


16/74

arr-vesh!et n"-rko&-tare -sht- p-rcaktuar n"r/she$

E "re!ta e t- hua!ve p-r t- h/r- n- Repu&lik-n e Kosov-s "he p-r t5u ven"osurn- ven".rre%ullohet e li%!$

e (re)t" e pri"tesise"okush %-0on t- "re!t-n q- t5i respektohet !eta private "he ,ail!are.pacenuesh-ria e &anes-s "he ,sheht-sia e korrespon"enc-s. tele,onis- "he ekounikieve t- t!era$

Kontrollet e cil-s"o &anese ose cilit"o o&!ekti privat. q- en"ohet se !an- t-"oos"oshe p-r hetiin e kriit. un" t- &-hen vet- "eri n- shkall-n e"oos"oshe "he vet- pas iratiit n%a ana e %!/kat-s. pas shp!e%iit t-ars/eve pse n!- kontroll i till- -sht- i "oos"osh-$ Shan%ia n%a k!o rre%ullle!ohet. n-se -sht- e "oos"oshe p-r arresti t- li%!sh-. p-r &le"h!en eprovave q- ka rre0ik t- hu&asin ose p-r -n!aniin e rre0ikut t- "re!tp-r"re!t-"he serio0 p-r n!er-0it "he p-r pasuri. n- -n/r-n e p-rcaktuar e li%!$ ;!/kata"uhet q- t- irato! vepriet e tilla n- -n/r- retroaktive$

@sheht-sia e korrespon"enc-s. tele,onis- "he kounikiit t!et-r. -sht- e "re!t- epacenueshe$ K!o e "re!t- un" t- ku,i0ohet vet- p-rkoh-sisht. n- &a0- t-ven"iit%!/q-sor. n-se -sht- e "oos"oshe p-r ecurin- e proce"ur-s penale ose p-r&ro!t!en e ven"it. n- -n/r-n e parashikuar e li%!$

Secili person %-0on t- "re!t-n e &ro!t!es s- t- "h-nave personale$ M&le"h!a.rua!t!a. qas!a. korri%!ii "he sh,r/t-0ii i t/re rre%ullohet e li%!$

TE +RE


17/74

pu&lik. t- sh-n"etit. ose t- t- "re!tave t- personave t- t!er-$

Konfensonet fet"reRepu&lika e Kosov-s si%uron "he &ron autonoin- ,etare "he onuentet,etare &ren"a territorit t- sa!$

Kon,esionet ,etare !an- t- lira q- t- rre%ullo!n- pavar-sisht or%ani0iin e vet t-&ren"sh-. vepritarit- ,etare. si "he ritet ,etare$

Kon,esionet ,etare kan- t- "re!t- t- theelo!n- shkolla ,etare "he institucione&air-se n- pa!ti e k-t- Kushtetut- "he e li%!$

%iri" e s'pre')esLiria e shpreh!es -sht- e %arantuar$ Liria e shpreh!es p-r,shin t- "re!t-n p-r t-shprehur. p-r t- shp-rn"ar- "he p-r t- arrin,oracione. en"ie "heesa0he t- t!era. pa u pen%uar n%a askush$

Liria e shpreh!es un" t- ku,i0ohet e li%! n- raste kur n!- %!- e till- -sht- e"oos"oshe p-r paran"aliin e nGit!es "he provokiit t- "hun-s "he

ariq-sive n- &a0a t- urre!t!es racore. ko&-tare. etnike ose ,etare$

e (re)t" e 7"s)es ne (o*$mente p$,%i*eSecili person %-0on t- "re!t-n t- qas!es n- "okuente pu&like$

+okuentet q- &a!n- institucionet pu&like "he or%anet e pushtetit shtet-ror.!an- pu&like. e p-r!ashti t- in,oracioneve q- !an- t- ku,i0uara e li%!. p-rshkak t- privat-sis-. t- sekreteve a,ariste ose t- in,oracioneve t- klasi,ikuara t-si%uris-$

%iri" e me(i"e;arantohet liria "he plurali0i i e"ieve$

6ensura -sht- e n"aluar$ 8skush nuk un" t- pen%o!- shp-rn"ar!en ein,oracionit ose t- i"eve n-p-r!et e"ieve. e p-r!ashti t- rasteve kur n!-%!- e till- -sht- e "oos"oshe p-r paran"aliin e nGit!es "he provokiit t-"hun-s "he ariq-sive n- &a0a t- urre!t!es racore. ko&-tare. etnike ose ,etare$

"okush ka t- "re!t- t- korri%!o!- in,oracionin e pav-rtet-. !o t- plot- ose t-pasakt- t-pu&likuar. n-se cenon t- "re!tat ose interesat e ti!. n- pa!ti e li%!in$

%iri" e t$,imitLiria e tu&iit paq-sor -sht- e %arantuar$ Secili person %-0on t- "re!t-n p-r t-or%ani0uar tu&ie. protesta "he "eonstrata. si "he t- "re!t-n p-r t- arr-

p!es- n- to$ K-to t- "re!ta un" t- ku,i0ohen e li%!. n-se -sht- e"oos"oshe p-r t- si%uruar ren"in pu&lik. sh-n"etin pu&lik. si%urin-ko&-tare. ose &ro!t!en e t- "re!tave t- t- t!er-ve$

%iri" e "so0iimitLiria e asociiit -sht- e %arantuar$ Liria e asociiit n%-rthen t- "re!t-n e secilitp-r t-theeluar n!- or%ani0at- pa pasur nevo!- t- si%uro!- le!e. p-r t- qen- ose p-r t-os qen- an-tar i n!- or%ani0ate. si "he p-r t- arr- p!es- n- aktivitete t- n!-or%ani0ate$


18/74

Liria p-r t- theeluar sin"ikata "he p-r t5u or%ani0uar. e q-lli q- t- &roheninteresat. -sht- e %arantuar$ Ku,i0ii i k-sa! t- "re!te un" t- &-het e li%! p-rkate%ori t- veJanta t- punon!-sve$ Or%ani0atat ose aktivitetet q- kan- p-r q-lliceniin e ren"it kushtetues. shkel!en e lirive "he t- "re!tave t- n!eriut. ose nGit!ene urre!t!es racore. ko&-tare. etnike a ,etare. un" t- n"alohen e ven"i

%!/q-sor t- %!/kat-s kopetente$e (re)t" e &!)e(')es ('e p)esm"rr)es"o shtetas i Repu&lik-s s- Kosov-s q- ka arritur osh-n tet-&-"h!et- v!eJ.qo,t- e"he "it-n e 0%!e"h!eve. %-0on t- "re!t-n t- 0%!e"h- "he t- 0%!e"het. ep-r!ashti kur k!o e "re!t- i ku,i0ohet e ven"i %!/q-sor$

Vota -sht- personale. e &ara&art-. e lir- "he e ,sheht-$

Institucionet shtet-rore &-shtesin un"-sit- p-r p!es-arr!en e J"on!-rit n-aktivitete pu&like "he t- "re!t-n e secilit p-r t- n"ikuar n- -n/r- "eokratike n-ven"iet e or%aneve pu&like$

e (re)t" e &!)e(')es se per!)it's'me

e (re)t" e ,"r","rt e otes

TE +RE


19/74

Liria aka"eike -sht- e %arantuar$

e (re)t" e p$nes ('e $s'trimit te profesionitE "re!ta e pun-s %arantohet$

Secili person -sht- i lir- t- 0%!e"h- pro,esionin "he ven"in e pun-s$te (re)t"t e femi)ee@-i!-t %-0o!n- t- "re!t-n e &ro!t!es "he t- ku!"esit t- "oos"osh- p-rir-qenien e t/re$

@-i!-t e lin"ur !asht- artese. kan- t- "re!ta t- &ara&arta e t- lin"urit n-artes-$

Secili ,-i!- %-0on t- "re!t-n p-r t- qen- i &ro!tur n%a "huna. keqtra!tii "heeksploatii$

T- %!itha vepriet q- kan- t- &-!n- e ,-i!-t. t- n"-rarra qo,t- n%a

institucionet epushtetit pu&lik. qo,t- n%a institucionet private. "o t- !en- n- interesin - t- ir-t- ,-i!-ve$

Secili ,-i!- %-0on t- "re!t-n p-r raporte t- rre%ullta personale "he kontakte t-"re!tp-r"re!ta e prin"-rit e vet. e p-r!ashti kur institucioni kopetentp-rcakton se n!- %!- e till- -sht- n- kun"-rshti e interesat - t- ira t-,-i!-s$

m,ro)t)" s'en(etsore ('e so0i"%eKu!"esi sh-n"et-sor "he si%urii social rre%ullohen e li%!$

Si%urii social theelor. q- ka t- &-!- e papun-sin-. s-un"!en. a,t-sit- eku,i0uara "he osh-n e sht/r-. rre%ullohet e li%!$

per!)e!)esi" per m)e(isin )etesor7at/ra "he &io"iversiteti. !e"isi !et-sor "he trash-%iia ko&-tare. !an-p-r%!e%!-si p-r secilin$

Institucionet e pushtetit pu&lik an%a0hohen p-r t5i %arantuar secilit un"-sin- q-t- n"iko!- n- ven"iet q- kan- t- &-!n- e !e"isin !et-sor ku a!oai !eton$

7"ikii n- !e"isin !et-sor erret paras/sh n%a institucionet pu&like n- procesine arr!es s- ven"ieve$

INTERPRETIMI I DISPO1ITAVE PER DREJTAT E NJERIUTT- "re!tat n!eriut "he lirit- theelore t- %arantuara e k-t- Kushtetut-.interpretohen n- haroni e ven"iet %!/q-sore t- ;!/kat-s Evropiane p-r t-+re!tat e 7!eriut$

MBROJTJA .J2-ESORE E TE DREJTAVE"okush %-0on t- "re!t-n e &ro!t!es %!/q-sore n- rast t- shkel!es ose ohiitt- n"on!- t- "re!te t- %arantuar e k-t- Kushtetut- ose e li%!. si "he t- "re!t-nn- !ete e,ektive li%!ore n-se konstatohet se n!- e "re!t- e till- -sht- shkelur$


20/74

KUFI1IMI I TE DREJTAVE DHE LIRIVE THEMELORET- "re!tat "he lirit- theelore t- %arantuara e k-t- Kushtetut-. un" t-ku,i0ohen vet- e li%!$

T- "re!tat "he lirit- theelore t- %arantuara e k-t- Kushtetut-. un" t-

ku,i0ohen vet- "eri n- at- as- sa -sht- e "oos"oshe q-. n- n!- shoq-rit- hapur "he "eokratike. t- p-r&ushet q-llii p-r t- cilin le!ohet ku,i0ii$

Ku,i0iet e t- "re!tave "he lirive theelore t- %arantuara e k-t- Kushtetut-.nuk un" t- &-hen p-r q-llie t- t!era. p-rveJ at/re p-r t- cilat !an- p-rcaktuar$

Me rastin e ku,i0iit t- t- "re!tave t- n!eriut "he interpretiit t- at/re ku,i0ieve.t- %!itha institucionet e pushtetit pu&lik. "he si"oos %!/katat. e kan- p-r "et/r-t5i kushto!n- ku!"es esenc-s s- t- "re!t-s q- ku,i0ohet. r-n"-sis- s- q-lliit t-ku,i0iit. nat/r-s "he v-lliit t- ku,i0iit. raportit i"is ku,i0iit "he q-lliit q-s/nohet t- arrihet. si "he t- shq/rto!n- un"-sin- e reali0iit t- ati! q-llii eku,i0i - t- vo%-l$

Ku,i0ii i t- "re!tave "he lirive t- %arantuara e k-t- Kushtetut-. nuk &-n t-oho!- kurrsesi esenc-n e s- "re!t-s s- %arantuar$

TE DREJTAT DHE LIRITE THEMELORE .JATE .JENDJES SEJASHT81AKONSHMEShan%ia n%a t- "re!tat "he lirit- theelore q- &rohen e Kushtetut-. un" t-&-het vet- pas shpall!es s- ;!en"!es s-


21/74

)$ "o p!es-tar i kounitetit "o t- ket- t- "re!t-n q- t- 0%!e"h- lirisht n-se "o t-tra!tohet ose t- os tra!tohet si p!es-tar i kounitetit "he n%a k!o 0%!e"h!e nuk "ot- re0ulto!- asn!- "iskriini$

*$ P!es-tar-t e kouniteteve "o t- ken- t- "re!t- q- t- shprehin. t- avanco!n-

"he t- 0hvillo!n- lirisht i"entitetin "he atri&utet e t/re si kounitet$2$ Ushtrii i k-t/re t- "re!tave "o t- &art- e vete "et/riet "he p-r%!e%!-sit-p-r t- vepruar n- pa!ti e li%!in e Repu&lik-s s- Kosov-s. "he nuk i cenon t-"re!tat e t- t!er-ve$

PER.JE.JESITE9DET2RIMET E SHTETIT KARSHI TE DREJTAVE TEKOMUNITETEVE

($ Repu&lika e Kosov-s si%uron kushtet e "uhura. t- cilat u un"-so!n-kouniteteve "he p!es-tar-ve t- t/re q- t- rua!n-. t- &ro!n- "he t- 0hvillo!n-i"entitetin e t/re$ =everia "o t- p-rkrah- veJan-risht nisat kulturore t-kouniteteve "he p!es-tar-ve t- t/re. p-r,shir- k-tu e"he n-p-r!et n"ih-s

,inanciare$

)$ Repu&lika e Kosov-s "o t- proovo! ,r/-n e toleranc-s. "ialo%ut "he "o t-&-shtes- pa!tiin n"-r!et kouniteteve "he "o t- respekto! stan"ar"et ep-rcaktuara e Konvent-n Korni0- t- K-shillit t- Evrop-s p-r M&ro!t!en ePakicave Ko&-tare "he e Kart-n Evropiane p-r ;!uh-t Ra!onale ose t-Pakicave$

*$ Repu&lika e Kosov-s "o t- n"-rerr t- %!itha asat e nevo!she p-r t-&ro!tur personat t- cil-t un" t5u n-nshtrohen k-rc-nieve ose veprieve"iskriinuese. ariq-sis- a "hun-s. si rr!e"ho!- e i"entitetit t- t/re ko&-tar.etnik. kulturor. %!uh-sor ose ,etar$

2$ Repu&lika e Kosov-s. sipas nevo!-s. "o t- irato!- asa a"ekuate p-r t-proovuar n!- &ara0i t- plot- "he e,ektive n"-r!et p!es-tar-ve t- kouniteteven- t- %!itha ,ushat e !et-s ekonoike. shoq-rore. politike "he kulturore$ Masat etilla nuk "o t- konsi"erohen t- !en- vep-r e "iskriiniit$

9$ Repu&lika e Kosov-s "o t- proovo! rua!t!en e trash-%iis- ,etare "hekulturore t- t- %!itha kouniteteve. si p!es- p-r&-r-se e trash-%iis- s-Kosov-s$ Repu&lika e Kosov-s "o t- ket- "et/r- t- posaJe p-r t- si%uruar&ro!t!en e,ektive t- t-r-sis- s- o&!ekteve "he onuenteve t- r-n"-sis-kulturore "he ,etare p-r kounitetet$

D$ Repu&lika e Kosov-s n"-rerr veprie e,ektive kun"-r t- %!ith- at/re q-

pen%o!n- %-0iin e t- "re!tave t- p!es-tar-ve t- kouniteteve$ Repu&lika eKosov-s "o t- p-r&ahet n%a politikat ose praktikat q- kan- p-r q-lliasiiliin. kun"-r vullnetit t- t/re. t- personave q- u p-rkasin kouniteteve. "he"o t5i &ro!- ata persona n%a J,ar-"o veprii q- ka p-r q-lli n!- asiili t-till-$

$ Repu&lika e Kosov-s si%uron. n- &a0a !o"iskriinuese. q- t- %!ithakounitetet "hep!es-tar-t e t/re t- un" t- ushtro!n- t- "re!tat e t/re. t- speci,ikuara e k-t-Kushtetut-$


22/74

TE DREJTAT E KOMUNITETEVE:# e (re)t" per i(entitet ('e per t4$ "rsim$"r

P!es-tar-t e kouniteteve kan- t- "re!t- q-. n- -n/r- in"ivi"uale ose sikounitet' t- shprehin. &a!n- "he 0hvillo!n- kultur-n e t/re "he t- rua!n- eleentet

thel&-sore t- i"entitetit t- t/re. p-rkat-sisht ,en-. %!uh-n. tra"itat "hekultur-n e t/re t- p-r"orin "he t- sh,aqin si&olet e kounitetit. n- pa!ti e li%!in "he

stan"ar"et n"-rko&-tare t- re%!istro!n- erat personal n- ,or-n e t/re ori%!inale "he n- shkriin e

%!uh-s s- t/re. si "he erat e t/re t5i kthe!n- n- ,or-n ori%!inale. n-se u!an- n"r/shuar e "hun-

t- ken- e-rtie lokale. e-rtie t- rru%-ve "he tre%ues t- t!er-topo%ra,ik-. q- pasq/ro!n- "he !an- t- n"!esh- n"a! karakterit shuetnik"he shu- %!uh-sor t- 0on-s p-rkat-se

t- %-0o!n- kontakte t- papen%uara n"-r!et t/re p-r&ren"a Repu&lik-s s-Kosov-s. "he t- theelo!n- e t- &a!n- kontakte t- lira "he paq-sore epersonat n- cilin"o shtet. si"oos e ata q- kan- t- p-r&ashk-t

i"entitetin etnik. kulturor. %!uh-sor a ,etar. ose trash-%iin- e p-r&ashk-tkulturore. n- pa!ti e li%!in "he stan"ar"et n"-rko&-tare

t- theelo!n- shoqata t- kultur-s. artit. shkenc-s "he arsiit. si "heshoqata t-stu"iuesve e shoqata t- t!era p-r shpreh!en. avanciin "he 0hvilliin ei"entitetit t- t/re$

t- arrin arsii pu&lik n- t- %!itha nivelet. n- n!-r-n n%a %!uh-t 0/rtare t-Repu&lik-s se Kosov-s. sipas 0%!i"h!es s- t/re

t- arrin arsii pu&lik para,illor. ,illor "he t- es-. n- %!uh-n e t/re."eri n-as-n e p-rcaktuar e li%!. ku pra%u p-r theeliin e paraleleve ashkollave t-veJanta p-r k-t- q-lli. "o t- !et- - i ul-t sesa ai q- p-rcaktohet r-n"op-rinstitucionet arsiore

;# e (re)t" per t'eme%imin ('e men"!)imin e insti$0ionee pri"te te "rsimitP!es-tar-t e kouniteteve kan- t- "re!t- q-. n- -n/r- in"ivi"uale ose sikounitet' t- theelo!n- "he t- enaGho!n- institucione private t- arsiit "he

tra!niit. p-r t- cilat un" t- !epet n"iha ,inanciare pu&like. n- pa!ti eli%!in "he stan"ar"et n"-rko&-tare


23/74

=# e (re)t" per perf"7esim te e0"nte ne me(i"p!es-tar-t e kouniteteve kan- t- "re!t- q-. n- -n/r- in"ivi"uale ose sikounitet' t- ken- qas!e "he p-r,aq-si t- veJant- n- e"iet transetuese pu&like

si "he pro%raet n- %!uh-n e t/re. n- pa!ti e li%!in "he stan"ar"et n"-r#ko&-tare

t- kri!o!n- "he t- p-r"orin e"iet e t/re vet!ake. p-r,shir- k-tu o,riin ein,oracioneve n- %!uh-n e t/re. n"-r t- t!era. p-res %a0etave "itore esh-r&ieve ka&llore. "he p-r"oriin e n!- nuri t- re0ervuar t-,rekuencave p-r e"iet elektronike. n- pa!ti e li%!in "he stan"ar"etn"-rko&-tare$ Repu&lika e Kosov-s "o t- arr- t- %!itha asat enevo!she p-r si%uriin e n!- plani n"-rko&-tar t- ,rekuencave. p-r t5iun"-suar kounitetit Ser& n- Kosov- qas!e n- n!- kanal televi0iv t-pavarur. t- licencuar n- %!uh-n Ser&e. n- &ar- Repu&lik-n e Kosov-s

># perf"7esimi I *om$nitetee ne )eten p$,%i*e ('e en(imm"rr)e p!es-tar-t e kouniteteve kan- t- "re!t- q-. n- -n/r- in"ivi"uale ose si

kounitet' t- %-0o!n- kontakte t- papen%uara e or%ani0atat !oqeveritarelokale. ra!onale "he n"-rko&-tare "he t- arrin p!es-. pa "iskriini. n-

aktivitetet e t/re kounitet ne Repu&liken e Kosoves per,aqesohen ne kuven". qeveri. ne

sistein e "re!tesise. ne presi"ence. ne or%anet e pushtetit lokal. neor%anet e si%urise. "he ne or%anet t!era

perf"7esimi I *om$nitetee ne *$en(7e kua"er te kuven"it "allo!e tri nivele te per,aqesiit te kounteteve'

per,aqesii politik peres ulesve te re0ervuara apo %arantuara#7%a %!ithse! ()3 ulse )3 "o te !ene te re0ervuara per kounitetet$#7e ven"iarr!e ne kuven" kounitetet sh,r/te0o!ne te ashtuqua!turenshuice e "/,ishte apo te Ba"interit. kur eshte ,!ala pe rven"ie qe prekin"irekt interasat e kouniteteve. per,shire ketu e"he te ashtuqua!turinle%!islacion vital$

per,aqesii ne kr/esine e kuven"it#7%a te %!ithe anetaret e kr/esise se kuven"it n!e anetare eshte n%akouniteti ser& "he n!e anetar n%a kounitet e t!era$per,aqesii ne koisionet e kuven"it#Se paku n!e 0even"eskr/esues I koisiont "uhet te !ete n%a rra"het ekounitetit t!eter n%a ai I kr/esuesit$#Per,aqesi t!eter te kouniteteve ne kua"er te koisioneve per&en e"hekoisioni per per te "re!tat "he interesat e kouniteteve "he kthi$ K/koision eshte I perhershe "he (*e anetarve te keti! koisioniper,aqesohen n%a kounitet shuice. (* n%a kouniteti ser& "he (*

n%a kounitetet t!era$ Te %!itha li%!et qe proce"ohen ne kuven" "uhet tekalo!ne neperes keti! koisioni$ K/ koision I shq/rton te %!ithaqeshte!et qe kane te &e!ne e te "re!tat e kouniteteve "he p!estareve tet/re$

perf"7esimi I *om$nitetee ne 7eerine e rep$,%i*es se *osoes#7- =everi "o t- !en- s- paku n!- A( Minist-r n%a kouniteti Ser& "he n!-A( Minist-r n%a n"on!- kounitet t!era !oshuic- n- Kosov-$ 7-se !an-- shu- se "/&-"h!et- inistra. =everia "o t- ket- e"he n!- inist-r


24/74

t- tret-. i cili p-r,aq-son n!- n%a kounitetet !oshuic- n- Kosov-$#+o t- !en- s- paku "/ A) 0-ven"-sinistra n%a kouniteti Ser& iKosov-s "he "/ A) 0-ven"-sinistra n%a kounitete t- t!era !oshuic-n- Kosov-$ 7-se !an- - shu- se "/&-"h!et- A() inistra. =everia"o t- ket- e"he n!- A( 0-ven"-s#inist-r . i cili p-r,aq-son kounitetinSer&. "he n!- A( t!et-r 0-ven"-sinist-r. i cili p-r,aq-son n!- n%a

kounitetet e t!era !oshuic- n- Kosov-$

perf"7esimi I *om$nitetee ne sistemin e (re)tesise

#Sistei I "re!tesise ne repu&liken e kosove per,aqeson per&er!en e pastershue etnike "he p!esarr!en e theksuar te kouniteteve$

#Kounitetet ne sistein e "re!tesise !ane te per,aqesuara ne keteen/re'

7e %!ithe sistein %!/qesor "o kete n!e nore aksiale (9Q tep!esarr!es te kouniteteve !oshuice$

;!/kata supree e kosove nora aksiale (9Q "he ne asn!e rastee pak se tre %!/qetare te kounitetit !o shuice

;!/kata e qarkut nora aksiale e per,aqesiit (9Q "he ne asn!eraste e pak se "/ %!/qetare te kounitetit !o shuice7e keshillin %!/qesor ) anetar !ane n%a kouniteti ser& "he "/ n%akounitetet t!era !o shuice$Keshillin prokurial "uhet te per,aqeso! nat/ren shue etnike tekosoves$

perf"7esimi I *om$nitetee ne or!"net e p$s'tetit %o*"%#7- kounat n- t- cilat s- paku "h!et- p-r qin" A(3Q t- &anor-ve up-rkasin kouniteteve. t- cilat n- ato kouna nuk !an- shuic-. posti i0-ven"-skr/etarit p-r kounitete t- kuven"it t- koun-s "o t- re0ervohetp-r n!- p-r,aq-sues n%a ra"h-t e k-t/re kouniteteve$

#Postin e 0-ven"-skr/etarit "o ta &a!- kan"i"ati q- i p-rket popullat-s q-nuk -sht- shuic-. q- ka arr- shuic-n e votave n- list-n e hapur t-kan"i"at-ve p-r 0%!e"h!e p-r kuven"in e koun-s$

#?-ven"-skr/etari p-r kounitetet. "o t- proovo!- "ialo% n"-r!etkouniteteve "he sh-r&en si pik- ,orale e kontaktit p-r a"resiin e&ren%ave "he interesave t- kouniteteve q- nuk !an- shuic- n- takiete kuven"it t- koun-s "he n- pun-t e sa!$ ?-ven"-skr/etari %!ithashtu-sht- p-r%!e%!-s p-r shq/rtiin e ankesave q- parashtrohen n%akounitetet ose p!es-tar-t e t/re. n-se aktet a ven"iet e kuven"it t-koun-s shkelin t- "re!tat e t/re t- %arantuara e Kushtetut-$?-ven"-skr/etari k-to J-sht!e i5a re,eron kuven"it t- koun-s. p-rrishq/rtiin e aktit a t- ven"iit t- arr-$

#7- rast se kuven"i i koun-s ven"os q- t- os rishq/rto!- aktin aven"iin e vet. ose n-se 0-ven"-skr/etari vler-son se. e"he pasrishq/rtiit re0ultati p-r&-n shkel!e t- t- "re!tave t- %arantuara eKushtetut-. ai un" t- parashtro!- J-sht!en "re!tp-r"re!t n- ;!/kat-nKushtetuese$

#7- k-to kouna p-r,aq-sii n- or%anin ek0ekutiv p-r kounitetet q- nuk!an- shuic- n- Repu&lik-n e Kosov-s -sht- i %arantuar$


25/74

perf"7esimi I *om$nitetee ne or!"net e si!$rise#Kounitetet "he p!es-tar-t e t/re "o t- ken- t- "re!t- p-r p-r,aq-si t-&ara&art- n- pun-si n- or%anet pu&like "he n"-rarr!et pu&like n- t-%!itha nivelet. e veJan-risht n- sh-r&iin policor n- 0onat e &anuara ekounitetin P-rkat-s. "uke respektuar rre%ullat q- aplikohen n-a"inistrat-n pu&like. si"oos ne rastet e konkurseve te n"r/she per

punesi$#Kounitetet "o te per,aqesohen e"he ne ,orcen e si%urise se kosoves"he ne a%!ensionin kosovar te intele%!ences te cilat "o te kene per&er!eshue etnike$

perf"7esimi I *om$nitetee ne *$"(er te presi(en0es ('e *es'i%%i*ons$%t"ti per *om$niteteKounitetet ne repu&liken e kosoves !ane te per,aqesuar ne presi"encene Repu&likes se Kosov-s peres keshillit konsultativ per kounitete$

K-shill Konsultativ p-r Kounitete vepron n-n autoritetin e Presi"entit t-Repu&lik-s s- Kosov-s. n- t- t- cilin p-r,aq-sohen t- %!itha kounitetet$

K-shilli Konsultativ p-r Kounitete p-r&-het. p-rveJ t- t!er-sh. n%ap-r,aq-sues t- asociacioneve t- kouniteteve$

Man"ati i K-shillit Konsultativ p-r Kounitete p-r,shin'A( o,riin e n!- ekani0i p-r shk-&i te rre%ullt n"-r!etkouniteteve "he =everis- s- Kosov-sA) un"-sin- e kouniteteve p-r t- koentuar n- n!- ,a0- t- hershenisat le%!islative "he politike. t- cilat un" t- p-r%atiten n%a =everia.p-r t- su%!eruar nisa t- tilla "he p-r t- k-rkuar q- pik-pa!et e t/re t-p-r,shihen n- pro!ektet "he pro%raet p-rkat-seA* J"o p-r%!e%!-si a ,unksion t!et-r. n- pa!ti e li%!in$

KUVENDI I REPUBLIKES SE KOSOVES

KUPTIMI DHE PREJARDHJA E PARLAMENTITParlaenti ne kuptiin politik nenkupton trupin per,aqesues politik I cili ushtron,unksionin li%!venes$ Eertii I ti! rr!e"h n%a ,!ala latine parlare. qe nenkupton te,olurit apo "iskutiin$

Parlaenti araqitet ne ,ora "he eertie te n"r/she. si p$sh kuven".asa&le. kon%res. senat et!$

Rren!et e parlaentit !ane he"hur ne 8n%li$ Paraar"hes apo &erthae eparlaentit ishte Curia RegisAkeshilli I retit. ne te cilin ishin perqen"ruarpushteti %!/qesor. le%!islativ "he e%0ekuti$ K/ or%an per&ehe! n!re0ve te rrethitreteror$Me vone e vitin ()(9 u iratua Magna Carta Libertatume te cilinun" tethuhet se institutionali0ohet institucioni I parlaentit$ 7e kete "okuentpercaktohet institucini Magnum Conciliumsi or%an per,aqesues. qe !ep pelqiinper lartesine e tatieve te caktuara n%a &reti$

Teoria &i parlaentin si or%an le%!isativ paraqitet ne shekullin CVIII e n"ikiin


26/74

e en"iit ,ilo0o,ik te Monteskies$

Per here te pare k!o i"e per ti "hene parlaentit atri&ute te or%anit le%!islativ uateriali0ua e kushtetuten e SHB8#ve te vitit (4 e e vone e"he n%akushtetuta e @rances ne vitin (1($

PERKUFI1IMI I KUVENDIT SIPAS KUSHTETUTES SE RKS?SEKuven"i -sht- institucion li%!v-n-s i Repu&lik-s s- Kosov-s i 0%!e"hur"re!tp-r"re!t n%a populli$

STRUKTURA E KUVENDITKuven"i ka ()3 "eputet- t- 0%!e"hur e voti t- ,sheht- &a0uar n- listat ehapura$ Ven"et n- Kuven" n"ahen i"is t- %!itha partive. koalicioneve. nisaveq/tetare "he kan"i"at-ve t- pavarur. n- p-rp!es-ti e nurin e votave t-vle,she. t- ,ituara pre! t/re. n- 0%!e"h!et p-r Kuven"in$

7- kua"-r t- k-sa! n"ar!e!e. )3 pre! ()3 ven"eve !an- t- %arantuara p-rp-r,aq-siin e kouniteteve q- nuk !an- shuic- n- Kosov-s. si vi!on'A( partit-. koalicionet. nisat q/tetare "he kan"i"at-t e pavarur. t- cil-t !an-

"eklaruarse p-r,aq-so!n- kounitetin Ser&. "o t- ken- iniuin "h!et- A(3 ven"e t-%arantuara ne kuven". n- rast se nuri i ven"eve t- ,ituara -sht- - i vo%-lse "h!et- A(3

A)partit-. koalicionet. nisat q/tetare "he kan"i"at-t e pavarur. t- cil-tp-r,aq-so!n-

kounitetet e t!era. n- Kuven" "o t- ken- iniuin e ven"eve t- %arantuarasi n- vi!i'kouniteti Ro n!- A( ven" kouniteti 8shkali n!- A( ven" kounitetiE%!iptiann!- A( ven" "he n!- A( ven" shtes- "o t5i !epet kounitetit Ro. 8shkali. oseE%!iptian. q- ka nurin - t- a"h t- votave t- p-r%!ithshe kouniteti

Boshn!aktri A* ven"e. kouniteti Turk "/ A) ven"e "he kouniteti ;oran n!- A( ven".n-senuri i ven"eve t- ,ituara n%a secili kounitet -sht- - i vo%-l se nuri iven"eve t- %arantuara$

FUNKSIONET E PARLAMENTIT

F$n*sioni %i!)('enes+et/ra e e ren"esishe e parlaentit eshte ven"os!a e kah!es politike teshtetit. "uke e percaktuar ate peres li%!it$

F$n*sioni &!)e('or

Parlaenti eqe le%!itiohet "re!tper"re!te n%a populli ai un" te&ashk-ven"ose ne 0%!e"h!en e per,aqesuesve te or%aneve t!era$

F$n*sioni *ontro%%$esParlaenti ushtron kontrollin &i or%anet t!era. ne en/re qe ato te os keneun"esine e vepriit kun"er vullnetit te popullit$

F$n*sioni "rti*$%$esParlaentaret e kah!eve te n"r/she politike kane per "et/re qe teper,aqeso!ne ne &ise"ie "he "e&ate en"iin e votuesve te t/re "he te


27/74

n!ihen e vullnetin e shuices se popullit te per,aqesuar peres shuices neparlaent$

F$n*sioni I formimit te $%%netit7e &le"h!et pu&like te parlaentit &ehet shke&ii I ar%uenteve e qellite in,oriit te q/tetareve te interesuar "he qe pro&leet politike te

perceptohen n%a popullsia$7e teorine kushtetuese koparative te %!itha ,unksionet e parlaentit un" ten"ahen ne tri %rupe'?f$n*sioni %e!)is%"tie?f$n*sioni &!)e('or ('e?f$n*&ioni m,i*@7+res

KOMPETENCAT E KUVENDIT TE REPUBLIKES SE KOSOVSA(iraton li%!e. re0oluta "he akte t- t!era t- p-r%!ithshe

A)ven"os t- n"r/sho!- Kushtetut-n e "/ t- tretat A)* e votave t- t- %!ith-

"eputet-ve t- ti!. p-r,shir- "/ t- tretat A)* e t- %!ith- "eputet-ve q- &a!n-ven"ete re0ervuara "he t- %arantuara p-r p-r,aq-suesit e kouniteteve q- nuk !an-shuic- n- Kosov-

A*shpall re,eren"u. n- pa!ti e li%!in

A2 rati,ikon traktatet n"-rko&-tare

A9iraton BuGhetin e Repu&lik-s s- Kosov-s

AD0%!e"h "he shkarkon Kr/etarin "he n-nkr/etar-t e Kuven"itA 0%!e"h "he un" t- shkarko!- Presi"entin e Repu&lik-s s- Kosov-s n- pa!tie

k-t- Kushtetut-

A40%!e"h =everin- "he shpreh os&esiin n"a! sa!A1 &ik-q/r pun-n e =everis- "he t- institucioneve t- t!era pu&like. t- cilat. n-&a0- t-

Kushtetut-s "he li%!eve. i raporto!n- Kuven"itA(3 0%!e"h an-tar-t e K-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s "he t- K-shillit Prokurorialt-

Kosov-s. n- pa!ti e k-t- Kushtetut-A(( propo0on %!/qtar-t e ;!/kat-s Kushtetuese

A() &ik-q/r politik-n e !ashte "he t- si%uris-A(* !ep p-lqiin p-r "ekretin e Presi"entit &i shpall!en e ;!en"!es s-


28/74

& Koisioni parlaentarc Se paku D "eputet-" ;rupi parlaentare (3 333 0%!e"hes

Kur n!- pro!ektli%! paraqitet n- Kuven" p-r shq/rti. "uhet t- p-r&a!- keto tri

kritere' ($ shkresen sp!e%uese per o&!ektivat q- k/ li%!"-shiron t5i reali0o!- haroni0iin e le%!islacionin ne ,uqi "he ars/etiin e"isp0itave te ti!$)$E,ektin &uGhetor n- vitin e par- "he n- vitet e - pasta!e q- shoq-ron li%!in*$ "eklaraten per pera,riin "he haroni0iin e le%!islacionin e &ashkiiteuropian "he e ta&elen krahasusese e aktet te cilave u re,erohet$

"o pro!ektli%! "uhet poashtu t- p-rkthehet n- %!uh-n shqipe. ser&e "he an%le0en%a personeli kopetent i =everis- ose i Kuven"it

) Shq/rtii i pro!ektli%!eve n- Kuven".Shq/rtii I pro!ekt li%!eve &ehet ne tri raun"e's'7+rtimi I p"reShq/rtii i par- i pro!ektli%!it "uhet t- &-het !o - par- se "h!et- "it- pune "heas - shu- se tri !av- pune n%a "ita pas shp-rn"ar!es s- ti!$Pas shq/rtiit te pare te pro!ektli%!it ne seancen plenare. koisioni ,unksionaln%arkohet n%a kr/esia e kuven"it te shq/rto! n- pari pro!ektli%!in "he te paraqesepara kuven"it raportin per iratiin apo osiratiin e pro!ektli%!it$S'7+rtimi I (+tehq/rtiin i "/te I pro!ektli%!it ,illon e paraqit!en e raportit te koisionit ,unksional$7e kete ,a0e te shq/rtiit te "re!te te "iskuto!ne kane ' per,aqesuesit e koisionevete perhershe.per,aqesuesit e %rupeve parlaentare. per,aqesuesit e qeverise "he"eputetet$P!esa e e ren"esishe e sshq/rtiit te "/te eshte shq/rtii Iaan"aenteve te per%a"itura n%a koisioni ,unksional$ Pas shq/rtiit te "eta!uarte aan"aenteve votohet teksti I pro!ektli%!it ne teresi e n"r/shiet e iratuara$

S'7+rtimi I trete7e kete ,a0e pro!ektli%!et shq/rtohen ateher kur nuk arri!ne te arrin nurin e "uhutte votave ne shq/rtiin e "/te$ Kuven"i ven"os ta paraqes pro!ektli%!in neshq/rtiin e trete e kerkese te propo0uesit te li%!it apo koisionit ,unksional$ 7eskq/rtiin e trete nuk un" te "iskuohen aan"aente qe !ane "iskutuar neshq/rtiin e "/te ose qe !ane te n%!ashe e aan"aentet e "iskutuara neshq/rtiin e "/te$

* votii "he iratii I pro!ektli%!eveLi%!et. ven"iet "he aktet t!era iratohen n%a Kuven"i e shuic-n e votave t-"eputet-ve t- pranish- "he q- voto!n-. p-rveJ n- rastet kur -sht- n"r/she ep-rcaktuar e k-t- Kushtetut-$

2 nenshkrii n%a presi"enti AShpall!a e li%!itLi%!et e iratuara n%a Kuven"i. qo,t- n- shq/rtiin e "/t-. qo,t- n- t- tretin.n-nshkruhen n%a kr/etari i Kuven"it. &ren"a (3 "it- pune$ 8to pasta! i "-r%ohenpresi"entit te RKS#se p-r t5i shpallur. pasi ta ket- n-nshkruar &ren"a tet- A4 "it-shpasi t-ket- arr- li%!in$ Li%!et h/!n- n- ,uqi "it-n e shpall!es n%a presi"enti. p-rveJ rastevekur n- -n/r- speci,ike vet- li%!i e parasheh n"r/she$Presi"enti %e0on te "re!ten per rikthiin ne shq/rti te li%!eve te aprovuara n%a


29/74

kuven"it$ 7-se Presi"enti i Repu&lik-s e kthen li%!in n- Kuven". aia!o "uhet t-thekso!- ars/et e kthiit t- li%!it$ Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s t- "re!t-n ekthiit t- n!- li%!i n- Kuven". un" ta ushtro!- vet- n!- her-$ 8teher koisioni,unksional o&li%ohet ta shq/rto!e li%!in ko,or ven"iit te presi"en"it "he ia"ore0on kuven"it raportin e n"r/shie$ 7ese kuven"i nuk I iraton n"r/shietli%!i &etet ashtu siq eshte iratuar e heret$

MANDATI I KUVENDITKuven"i i Kosov-s 0%!i"het e an"at kat-rv!eJar. "uke ,illuar n%a "ita eseanc-skonstituive. q- &ahet &ren"a tri"h!et- A*3 "it-sh n%a "ita e shpall!es 0/rtare t-re0ultateve t- 0%!e"h!eve$

?%!e"h!et e rre%ullta p-r Kuven" &ahen - s- voni tri"h!et- A*3 "it- parap-r,un"iit t- an"atit. kurse n- raste t- shp-rn"ar!es s- Kuven"it. !o - von-se "/0et e pes- A29 "it- pas shp-rn"ar!es$

Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s e th-rret seanc-n e par- t- Kuven"it$ 7- rastse Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s nuk -sht- n- %!en"!e t- th-rras- seanc-n

e par-. Kuven"i &li"het pa p!es-arr!en e Presi"entit$Man"ati i Kuven"it t- Kosov-s un" t- va0h"ohet vet- n- raste t- ;!en"!es s-


30/74

s- Pun-s t- Kuven"it$

7- rast un%ese ose paun"-sie p-r t- ushtruar ,unksionin. Kr/etarin eKuven"it e0-ven"-son n!-ri n%a n-nkr/etar-t$

KR2ESIA E KUVENDITKr/etari "he n-nkr/etar-t ,oro!n- Kr/esin- e Kuven"it$ Kr/esia -sht-p-r%!e%!-se p-r,unksioniin a"inistrativ t- Kuven"it n- -n/r-n e p-rcaktuar e Rre%ullorene Pun-s t- Kuven"it$KOMPETENCAT E KR2ESISE SE KUVENDIT($ Kr/esia n- arr-vesh!e e %rupet parlaentare e propo0on nurin "hestruktur-n e koisioneve parlaentare.

)$ Kr/esia n- arr-vesh!e e %rupet parlaentare. kur -sht- e nevo!she.un" t5ia propo0o!- Kuven"it ,oriin e koisioneve t- re!a ,unksionale

*$ Kr/esia e p-r%atit Pro%rain e pun-s s- Kuven"it "he p-r%atit ren"in e"it-s s- &le"h!eve t- ra"h-s s- Kuven"it$

2$ Kr/esia e shq/rton Strate%!in- li%!v-n-se "he raportuese t- =everis- "he eharoni0on e Pro%rain e pun-s t- Kuven"it $

9$ Kr/esia konsultohet e kr/etar-t e %rupeve parlaentare li"hur e J-sht!et ep-r%!ithshe t- orarit t- pun-s$

D$ Kr/esia si%uron q- J,ar-"o ocioni p-r&a!t!esor. q- &-shtetet n%a %!asht-ose - shu- "eputet- t- Kuven"it. t- ,utet n- ren"in e "it-s t- &le"h!esplenare t- Kuven"it

$ Kr/esia shq/rton k-rkesat "he ven"os p-r u"h-tiet !asht- ven"it t-"ele%acioneve e t- "eputet-ve$

4$ Kr/esia e Kuven"it e 0%!e"h sekretarin e Kuven"it I cili i p-r%!i%!et

"re!tp-rs-"re!ti Kr/esis-$1$ Kr/esia e iraton pro!ekt&uGhetin e Kuven"it. q- p-r%atitet n%a Koisioni p-rBuGhet "he @inanca$

DEPUTETI DHE MANDATI I DEPUTETIT+eputet-t e Kuven"it !an- p-r,aq-sues t- popullit "he nuk i n-nshtrohen asn!-an"ati"et/rues$

Man"ati i "eputetit t- Kuven"it t- Kosov-s ,illon "it-n e certi,ikiit t- re0ultatit t-0%!e"h!es$

Man"ati i "eputetit &aron ose &-het i pavle,sh-. n-se'

A( nuk &-n &etiinA) !ep "or-heq!enA* e-rohet an-tar i =everis- s- Kosov-s

A2 p-r,un"on an"ati i Kuven"itA9 un%on %!asht- AD ua! rresht n- seancat e Kuven"it$ 7- raste t- veJanta.Kuven"i iKosov-s un" t- ven"os- n"r/she


31/74

AD "-nohet e ven"i %!/q-sor t- ,or-s s- prer- p-r vep-r penale e n!- ose-shu- v!et &ur%i

Aa!oai v"es$

PAPAJTUESHMERIA DHE PAMUNDESIA PER TE KANDIDUAR

+eputeti i Kuven"it t- Kosov-s nuk un" t- &a!- n"on!- post ek0ekutiv n-a"inistrat-n pu&like ose n- n"on!- n"-rarr!e n- pron-si pu&like. "he as t-ushtro!- n"on!- ,unksion t!et-r ek0ekutiv. sikurse -sht- p-rcaktuar e li%!$

7uk un" t- kan"i"ohen "he as t- 0%!i"hen "eputet- t- Kuven"it. pa hequr "or-paraprakisht n%a "et/ra e t/re'

A( %!/qtar-t "he prokuror-t

A) p!es-tar-t e @orc-s s- Si%uris- t- Kosov-sA* p!es-tar-t e Policis- s- Kosov-s

A2 p!es-tar-t e +o%anave t- Kosov-sA9 p!es-tar-t e 8%!encis- s- Kosov-s p-r Inteli%!enc-AD u"h-heq-sit e a%!encive t- pavarura

A p-r,aq-suesit "iploatik-

A4kr/etar-t "he an-tar-t e Koisionit =en"ror t- ?%!e"h!eve$

7uk un" t- kan"i"ohen p-r "eputet- personat e privuar n%a 0ot-sia !uri"ike p-rt- vepruar. e ven"i p-r,un"itar t- %!/kat-s$

Kr/etar-t "he 0/rtar-t e t!er-. t- cil-t &a!n- p-r%!e%!-si ek0ekutive n- nivelkoune. nuk un" t- 0%!i"hen si "eputet- t- Kuven"it pa hequr "or-paraprakisht n%a "et/ra e t/re$

TE DREJTAT DHEDET2RAT E DEPUTETIT($ +eputeti i Kuven"it -sht- p-r,aq-sues i popullit$ +eputeti nuk i n-nshtrohetasn!- "et/rii t!et-r

)$ +eputeti i Kuven"it ka t- "re!ta "he "et/ra t- &ara&arta p-r p!es-arr!e t-plot- n- puniet e Kuven"it "he vepron sipas &in"!es "he n"-r%!e%!es s- ti!$

*$ +eputeti. pos t- "re!t-s p-r nisa t- pro!ektli%!eve. t- re0olutave. p-r t5uparashtruar p/et!e an-tar-ve t- =everis-. p-r t- votuar p-r ven"iet epropo0uara t- Kuven"it. ka t- "re!t- e"he p-r t- arr- p!es- n- "iskutie. n-kushte t- &ara&arta e "eputet-t t!er- t- Kuven"it$

2$ +eputeti %-0on t- "re!ta shtes-. q- p-rcaktohen e akt t- veJant- t-iratuara n%a Kuven"i$

9$ +eputeti ka t- "re!t- t- ket- qas!e n- t- "h-nat. n- "okuentet 0/rtare. q-p-r%atiten ose n%a trupat e pun-s s- Kuven"it. n%a sta,i i Kuven"it. n%a =everia.n%a Ministrit- "he n%a or%anet e a"inistrat-s pu&like. t- cilat i sh-r&e!n- p-rreali0iin e ,unksionit t- ti!$

IMUNITETI I DEPUTETIT+eputet-t e Kuven"it %-0o!n- iunitet n%a n"!ek!a penale. pa"it- civile oseshkarkii p-r vepriet "he ven"iet e t/re &ren"a ,ush-vepriit t-p-r%!e%!-sive t- t/re si "eputet- t- Kuven"it$ Iuniteti nuk pen%on n"!ek!enpenale t- "eputet-ve t- Kuven"it p-r vepriet e n"-rarra !asht- ,ush-vepriit


32/74

t- p-r%!e%!-sive s- t/re si "eputet- t- Kuven"it$

+eputeti i Kuven"it nuk un" t- arrestohet "he as n"alohet p-r"erisa -sht- "ukekr/er"et/rat e ti!sa! si "eputet i Kuven"it. pa p-lqiin e shuic-s s- t- %!ith-"eputet-ve t-Kuven"it$

HE-JA E IMUNITETIT TE DEPUTETITK-rkes-n p-r heq!en e iunitetit t- "eputetit e &-n vet- Prokurori iP-r%!ithsh- iKosov-s$ Vet- n- rastet kur n"a! "eputetit -sht- n%ritur pa"ia private AsipasKo"it t-Proce"ur-s Penale t- Kosov-s. k-rkes-n p-r suspen"iin e iunitetit t-"eputetit un" ta paraqet %!/kata e cila e ka rastin n- heti$

K-rkesa p-r heq!en e iuniteti i "re!tohet kr/etarit t- Kuven"it i cili en!-her- ia"-r%on Koisionit p-r Man"ate "he Iunitete$Koisioni p-r Man"ate "he Iunitete. &ren"a tri"h!et- A*3 "it-sh n%a "ita epraniitt- k-rkes-s n%a kr/etari i Kuven"it. e p-r%atit rekoan"iin p-r Kuven"in$Kuven"i pa "e&at "o t- ven"os- li"hur e heq!en e iunitetit. ir-po "eputetiun"t5i parashtro!- pik-pa!et e ti! li"hur e rastin$P-r heq!en e iunitetit t- "eputetit !an- t- nevo!she shuica e votave t- t-%!ith-"eputet-ve t- Kuven"it t- Repu&lik-s s- Kosov-s$

+eputetit t- cilit i -sht- hequr iuniteti ka t- "re!t- ankii n- %!/kat-nkopetente n- a,at pre! tri"h!et- A*3 "it-sh$ 8nkesa e "eputetit nuk esuspen"on ven"iin e Kuven"it$

KOMISIONET E KUVENDITKoisionet !an- trupa punues t- Kuven"it t- cilat p-r&-hen n%a "eputet- q-p-r,aq-so!n- %rupet parlaentare n- Kuven"$ Koisionet theelohen n%aKuven"i. si -n/r- praktike e n"ar!es "he enaGhiit e,ikas t- pun-s$

Koisionet shq/rto!n- t- %!itha J-sht!et t- cilat iu re,erohen n%a Kuven"i "he pasanali0-s n- "eta!e. p-r%atisin "he i parashtro!n- rekoan"iet "he opinionet et/re$

Kuven"i e p-rcakton nurin e koisioneve t- p-rhershe "he ,unksionale$Kr/esia epropo0on nurin e an-tar-ve p-r J"o koision$ +eputeti i Kuven"it. n- pari.un" t- !et- an-tar vet- n- n!- koision$

7- &a0- t- Kushtetut-s "he Rre%ullores. Kuven"i theelon koisione t-

p-rhershe. koisione ,unksionale "he koisione t- p-rkohshe Aa" hoc$Komisione t@ p@r'ers'me )"n@($ Koisioni p-r BuGhet "he @inanca.)$ Koisioni p-r t- +re!tat. Interesat e Kouniteteve "he p-r Kthi.*$ Koisioni p-r Le%!islacion "he ;!/q-si.2$ Koisioni p-r Inte%rie Evropiane$

Komisionet f$n*sion"%e )"n@($ Koisioni p-r Pun- t-


33/74

)$ Koisioni p-r 8rsi. Shkenc-. Teknolo%!i. Kultur-. Rini "he Sporte.*$ Koisioni p-r Ekonoi. Tre%ti. In"ustri. Ener%!etik-. Transport "heTelekounikacion.2$ Koisioni p-r Bu!q-si. P/lltari. ?hvilli Rural. M!e"is "he Plani,iki Hap-sinor.9$ Koisioni p-r Sh-n"et-si. Pun- "he Mir-qenie Sociale.D$ Koisioni p-r 8"inistrat- Pu&like. Pushtet Lokal "he Me"ia.

$ Koisioni p-r Pun- t- Bren"she "he Si%uri.4$ Koisioni p-r t- +re!tat e 7!eriut. Bara0i ;!inore. Persona t- Pa%!etur "hePeticione.1$ Koisioni p-r M&ik-q/r!en e @inancave Pu&like.(3$ Koisioni p-r M&ik-q/r!en e 8%!encis- s- Kosoves p-r Inteli%!enc-.(($ Koisioni p-r M&ik-q/r!en e @orc-s s- Si%uris- s- Kosov-s.()$ Koisioni p-r Man"at. Iunitet "he Rre%ullore t- Kuven"it$

NENKOMISIONET"o koision. p-r "et/ra speci,ike. e an-tar-t e vet un" t- ,oro!-n-nkoisione$ P-r ,oriin e n-nkoisionit "he p-r list-n e an-tar-ve t- ti!."uhet t- n!o,tohet Kr/esia e Kuven"it$ @orii i n!- n-nkoisioni "uhet t-&-shtetet pre! "/ t- tretave t- an-tar-ve t- koisionit$

P-r J-sht!e t- interesit t- p-r&ashk-t. "/ ose - shu- koisione un" t-,oro!n-n-nkoision t- p-r&ashk-t$ @orii i n-nkoisionit t- p-r&ashk-t "uhet t-iratohet e"he n%a Kr/esia$

;rupet parlaentare i e-ro!n- an-tar-t e n-nkoisioneve$ P-r e-riin e k-ti!an-tari n!o,tohet Kr/esia e Kuven"it$ P-r ,oriin e n-nkoisioneve erretparas/sh raporti i ,orcave t- %rupeve parlaentare$ "o %rup parlaentar un"t- p-r,aq-sohet n- n-nkoision. s- paku e n!- an-tar$7-nkoisioni kr/en aktivitete q- !an- n- kopetenc- t- koisionit "he n- &a0-t- autori0ieve q- i !ep koisioni$ 7-nkoisioni. p-r pun-n e vet. i raportonkoisionit$

KOMISIONET HETUESE PARLAMENTARE DHE KOMISIONET TJERAKuven"i un" ta ,oro!- n!- koision a" hoc. q- e ka autoritetin e koisionit,unksional$ Koisioni a" hoc -sht- koision i p-rkohsh-. i cili erret eshq/rtiin e n!- J-sht!e!e t- veJant-$

Kur Kuven"i e i"enti,ikon n!- J-sht!e t- r-n"-sis- s- veJant-. e autori0onkoisionin a" hoc p-r ta ,tuar secilin 0/rtar t- Kosov-s. q- e sheh t- ars/eshe.p-r t- "-shuar para koisionit$ Kuven"i p-rcakton' proce"ur-n. koh-0%!at!en e,unksioniit t- k-ti! koisioni. si "he shpen0iet e un"she t- pun-s s- ti!$

Komisioni p@r t@ Dre)t"t ('e Interes"t e Kom$niteteeKoisioni p-r t- +re!tat "he Interesat e Kouniteteve -sht- koision ip-rhersh- iKuven"it$ K/ koision p-r&-het n%a n!- e treta A(* e an-tar-ve q-p-r,aq-so!n- %rupin e "eputet-ve t- Kuven"it. t- cil-t &a!n- ven"e t-re0ervuara a t- %arantuara p-r kounitetin Ser&. n%a n!- e treta A(* ean-tar-ve q- p-r,aq-so!n- %rupin e "eputet-ve t- Kuven"it. t- cil-t &a!n-ven"e t- re0ervuara a t- %arantuara p-r kounitetet e t!era q- nuk !an- shuic-."he n!- e treta A(* e an-tar-ve n%a kouniteti shuic-. t- p-r,aq-suar n-Kuven"$

Me k-rkes-n e cilit"o an-tar t- Kr/esis- s- Kuven"it. J"o li%! i propo0uar "o t-


34/74

"or-0ohet n- Koisionin p-r t- +re!tat "he Interesat e Kouniteteve$ Koisioni.e shuic-n e votave t- an-tar-ve t- ti!. "o t- ven"os- n-se "o t- &-!-rekoan"ie n- li"h!e e li%!in e propo0uar &ren"a "/ !av-sh$

P-r t- si%uruar t- "re!tat "he interesat e kouniteteve. Koisioni un" t5i &-!-rekoan"ie koisionit t!et-r p-rkat-s ose Kuven"it$

Koisioni. e nis-n e vet. un" t- propo0o!- li%!e t- cilat i konsi"eron se !an-t- "uhura p-r interesat e kouniteteve$ 8n-tar-t e Koisionit un" t- !apinen"ie in"ivi"uale$

7!- J-sht!e un" t5i re,erohet koisionit p-r en"i k-shillior n%a Kr/esia eKuven"it. n!- koisioni t!et-r. ose n!- %rupi t- p-r&-r- n%a t- pakt-n "h!et- A(3"eputet- t- Kuven"it$

KUORUMI DHE VOTIMI NE MBLEDHJET E KUVENDITKuven"i ka kuoru kur !an- t- pranish- - shu- se %!/sa e "eputet-vet-Kuven"it$Prania e "eputet-ve n- &le"h!e veri,ikohet e siste elektronik t-votiit. e n%rit!e t- "or-s ose e thirr!e t- erave$ P-r -n/r-n e veri,ikiit t-pranis- s- "eputet-ve. ven"os kr/esuesi i &le"h!es$

Ven"iet e &le"h!eve t- Kuven"it !an- t- vle,she. n- qo,t- se n- koh-n kurato !an-arr-. n- sall- kan- qen- - shu- se %!/sa e "eputet-ve t- Kuven"it$

Li%!et. ven"iet "he aktet e t!era t- Kuven"it konsi"erohen t- iratuara n-se p-rto voto!n- shuica e "eputet-ve t- pranish- "he q- voto!n-$ P-r!ashti &-!n-rastet kur e Kushtetut-n e Repu&lik-s s- Kosov-s parashihet n"r/she$

Votii &-het n- k-to -n/ra'

a votii i hapur. e n%rit!e t- "or-s' Np-r. Nkun"-r "he Na&steni.& votii i ,sheht- osec votii i re%!istruar. q- e p-r,shin votiin elektronik "he

" votiin "uke e thirrur secilin "eputet. veJ e veJ$LE.JISLACIONI ME INTERES VITALP-r iratiin. n"r/shiin ose sh,uqi0iin e li%!eve e interes vital. k-rkohetAvota e "/,isht vota e shuic-s s- "eputet-ve t- Kuven"it t- cil-t !an- t-pranish- "he q- voto!n-. si "he t- shuic-s s- "eputet-ve t- Kuven"it q- !an-t- pranish- "he q- voto!n-. t- cil-t &a!n- ven"e t- re0ervuara ose t-%arantuara p-r p-r,aq-suesit e Kouniteteve q- nuk !an- shuic-$

Sipas kushtetutes se RKS#se li%!islacion e interes vital !ane'

A( li%!et t- cilat n"r/sho!n- ku,i!t- e kounave. theelo!n- ose shua!n-kouna.p-rku,i0o!n- shtrir!en e pushteteve t- kounave "he p!es-arr!en e t/ren-

arr-"h-niet n"-rkounale "he te!ku,itareA) li%!et t- cilat 0&ato!n- t- "re!tat e kouniteteve "he p!es-tar-ve t- t/re.e p-r!ashti t- at/re t- p-rcaktuara e Kushtetut-

A* li%!et p-r p-r"oriin e %!uh-ve

A2 li%!et p-r 0%!e"h!et lokale

A9 li%!et p-r &ro!t!en e trash-%iis- kulturore

AD li%!et p-r lirit- ,etare ose p-r arr-vesh!et e kounitetet ,etare


35/74

A li%!et p-r arsiin

A4 li%!et p-r p-r"oriin e si&oleve. p-r,shir- si&olet e kouniteteve"he p-r ,estat pu&like$

8sn!-ri n%a li%!et e interes vital. nuk un" t5i n-nshtrohet re,eren"uit$

SHPERNDARJA E KUVENDITKuven"i shp-rn"ahet n- k-to raste'

A( n-se &ren"a a,atit pre! %!asht-"h!et- AD3 "it-sh n%a "ita e caktiit t-an"ataritn%a Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s. nuk un" t- ,orohet =everia

A) n-se p-r shp-rn"ar!en e Kuven"it voto!n- "/ t- tretat A)* e t- %!ith-"eputet-ve.shp-rn"ar!a &-het e "ekret t- Presi"entit t- Repu&lik-s s- Kosov-s

A* n-se &ren"a a,atit pre! %!asht-"h!et- AD3 "it-sh n%a "ita e ,illiit t-proce"ur-s s-

0%!e"h!es. nuk 0%!e"het Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s$A2 Kuven"i un" t- shp-rn"ahet n%a Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s. pasvotiit t-suksessh- t- os&esiit t- =everis-$

PRESIDENTI I REPUBLIKES SE KOSOVES

STATUSI I PRESIDENTITPresi"enti -sht- kreu i shtetit "he p-r,aq-son unitetin e popullit t- Repu&lik- s-Kosov-s$

KONPETENCAT E PRESIDENTIT

A( p-r,aq-son Repu&lik-n e Kosov-s &ren"a "he !asht-A) %aranton ,unksioniin kushtetues t- institucioneve t- p-rcaktuara e k-t-Kushtetut-A*shpall 0%!e"h!et p-r Kuven"in e Kosov-s "he th-rret &le"h!en e par- te ti!A2 nG!err "ekrete n- pa!ti e k-t- Kushtetut-A9 shpall li%!et e iratuara n%a Kuven"i i Repu&lik-s s- Kosov-sAD ka t- "re!t-n e kthiit p-r rishq/rti t- li%!eve t- iratuara An-se konsi"eronse !an-t- "-she p-r interesat le%!itie t- Repu&lik-s s- Kosov-s ose t- n!- a -shu-kouniteteve t- sa!$ T- "re!t-n e rikthiit t- n!- li%!i un" ta sh,r/t-0o!- vet-n!- her-A n-nshkruan arr-vesh!et n"-rko&-tare n- pa!ti e k-t- Kushtetut-A4 propo0on aen"aente p-r k-t- Kushtetut-A1 un" t- re,ero!- J-sht!e kushtetuese n- ;!/kat-n KushtetueseA(3 u"h-heq politik-n e !ashte t- ven"itA(( pranon letrat kre"enciale t- she,ave t- isioneve "iploatike t- akre"ituarn-Repu&lik-n e Kosov-s


36/74

A() -sht- Koan"ant Supre i @orcave t- Si%uris- t- Kosov-s

A(* u"h-heq K-shillin Konsultativ p-r Kounitete

A(2 cakton an"atarin p-r ,oriin e =everis-. pas propo0iit t- partis-politike ose t- koalicionit. q- p-r&-n shuic-n e Kuven"it

A(9 e-ron "he shkarkon Kr/etarin e ;!/kat-s Supree t- Kosov-s e

propo0iin eK-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s

A(D e-ron "he shkarkon %!/qtar-t e Repu&lik-s s- Kosov-s e propo0iin eK-shillit;!/q-sor t- Kosov-s

A( e-ron "he shkarkon Kr/eprokurorin e Shtetit t- Repu&lik-s s- Kosov-s.epropo0iin e K-shillit Prokuroial t- Kosov-sA(4 e-ron "he shkarkon prokuror-t e Repu&lik-s s- Kosov-s. e propo0iint-K-shillit Prokurorial t- Kosov-s

A(1 e-ron %!/qtar-t p-r ;!/kat-n Kushtetuese. e propo0iin e Kuven"itA)3 e-ron Koan"antin e @orcave t- Si%uris- t- Kosov-s. pas rekoan"iitt-

Kr/einistrit

A)( s- &ashku e Kr/einistrin. e-ron +re!torin. ?-ven"-s"re!torin "heInspektorin eP-r%!ithsh- t- 8%!encis- s- Kosov-s p-r Intele%!enc-

A)) ven"os p-r shpall!en e ;!en"!es s-


37/74

tri"h!et- A*3 "it- para p-r,un"iit t- an"atit t- Presi"entit aktual$

Secili shtetas i Repu&lik-s s- Kosov-s un" t- noinohet si kan"i"at- p-rPresi"ent t- Repu&lik-s s- Kosov-s. n-se a!oai si%uron n-nshkriet e t- pakt-ntri"h!et- A*3 "eputet-ve t- Kuven"it t- Kosov-s$ +eputet-t e Kuven"it un" t-n-nshkrua!n- vet- p-r n!- kan"i"at- p-r Presi"ent t- Repu&lik-s s- Kosov-s$

?%!e"h!a e Presi"entit &-het e "/ t- tretat A)* e votave t- t- %!ith- "eputet-vet- Kuven"it$

7-se asn!-ri kan"i"at nuk err shuic-n pre! "/ t- tretave A)* n- "/ votiet epara. or%ani0ohet votii i tret- n- es t- "/ kan"i"at-ve t- cil-t kan- arr-nurin - t- lart- t- votave n- votiin e "/t- "he kan"i"ati q- err shuic-n evotave t- t- %!ith- "eputet-ve. 0%!e"het Presi"ent i Repu&lik-s s- Kosov-s$

7-se n- votiin e tret-. asn!-ri kan"i"at nuk 0%!i"het Presi"ent i Repu&lik-s s-Kosov-s.shp-rn"ahet Kuven"i "he shpallen 0%!e"h!et e re!a. t- cilat "uhet t- &ahen&ren"a "/0et e pes- A29 "it-sh$

Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s ,illon an"atin pasi t- ket- "h-n- &etiin

para Kuven"it t- Kosov-s$ Teksti i &etiit rre%ullohet e li%!in$Man"ati i Presi"entit -sht- pes- A9 v!et$

Pas p-r,un"iit t- an"atit t- par-. Presi"enti un" t- ri0%!e"het vet- e"hen!- her-$

PAPAJTUESHMERIAPresi"enti nuk un" t- ushtro!- asn!- ,unksion t!et-r pu&lik$

Pas 0%!e"h!es. Presi"enti nuk un" t- ushtro!- asn!- ,unksion n- parti politike$

IMUNITETITI IPRESIDENTITPresi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s %-0on iunitet n%a n"!ek!a penale. pa"it-

civile oseshkarkii p-r vepriet "he ven"iet &ren"a ,ush-vepriit t- p-r%!e%!-sive t-Presi"entit t- Repu&lik-s s- Kosov-s$

MUN.ESA E PERKOHSHME E PRESIDENTIT7- rast se Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s p-rkoh-sisht nuk -sht- i a,t- p-rt- p-r&ushur p-r%!e%!-sit- e ti!. ai un" t5ia kalo!- vullnetarisht "et/rat e postitt- ti!. Kr/etarit t- Kuven"it$ Ur"hri i Presi"entit p-r kaliin e p-r%!e%!-sive "uhett- p-r&a!- veJan-risht ars/et "he koh-0%!at!en e kaliit t- p-r%!e%!-sive$Presi"enti i Repu&lik-s s-Kosov-s "o t- ri,illo!- ushtriin e postit kur t- !et- n- %!en"!e t5i ushtro!- prapp-r%!e%!-sit-$

7- rast se nuk ka n"o"hur kalii vullnetar i p-r%!e%!-sive. Kuven"i i Repu&lik-ss- Kosov-s. pas konsultiit e konsiliuin !ek-sor. e "/ t- tretat A)* evotave t- t- %!ith- "eputet-ve ven"os n-se Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s-sht- p-rkoh-sisht i paa,t- p-r t- ushtruar p-r%!e%!-sit- e veta$ Kr/etari iKuven"it t- Kosov-s "o t- sh-r&e!- si ushtrues i "et/r-s s- Presi"entit t-Repu&lik-s s- Kosov-s "erisa ai t- &-het i a,t- q- t- ri,illo!- ushtriin e "et/ress- Presi"entit$

Posti i ushtruesit t- "et/r-s s- Presi"entit t- Repu&lik-s s- Kosov-s. nuk un"t- ushtrohet p-r n!- periu"h- - t- %!at- se %!asht- AD ua!$


38/74

SHKARKIMI I I PRESIDENTIT7-se Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s -sht- "-nuar p-r n"on!- kri t- r-n"-ose n-se Kuven"i konstaton q- Presi"enti nuk -sht- i a,t- t- ushtro!- postin p-rshkak t- s-un"!es s- r-n"- ose n-se ;!/kata Kushtetuese konstaton se ai ka

&-r- shkel!e t- r-n"- t- Kushtetut-s. Kuven"i un" t- shkarko!- Presi"entin e)* e votave t- t- %!ith- "eputet-ve$

Proce"ura p-r shkarkiin e Presi"entit t- Repu&lik-s s- Kosov-s un" t-iniciohet n%a (* e "eputet-ve t- Kuven"it. t- cil-t n-nshkrua!n- n!- peticion. i cilishp!e%on ars/etp-r shkarki$ 7- rast se peticioni supo0on s-un"!en e r-n"-. Kuven"i "o t-k-rko!-en"iin e konsiliuit !ek-sor p-r %!en"!en sh-n"et-sore t- Presi"entit$ 7-rast sepeticioni supo0on n"on!- shkel!e t- r-n"- t- Kushtetut-s. peticioni "uhet t5i"or-0oheten!-her- ;!/kat-s Kushtetuese. e cila ven"os- p-r k-t- J-sht!e &ren"a shtat-

A "it-sh n%a arr!a e peticionit$

-EVERIA E REPUBLIKES SE KOSOVES

PERKUFI1IMI KUSHTETUES=everin- e Kosov-s e p-r&-!n- Kr/einistri. 0-ven"-skr/einistrat "heinistrat$

=everia e Kosov-s ushtron pushtetin ek0ekutiv n- pa!ti e Kushtetut- "he li%!$=everia 0&aton li%!et "he aktet e t!era t- iratuara n%a Kuven"i "he ushtronvepritari t!era t- p-rcaktuara e Kushtetut- "he e li%!$

=everia err ven"ie n- pa!ti e Kushtetut- "he e li%!e. propo0onpro!ektli%!e "he aen"aentiin e li%!eve "he akteve t- t!era. si "he un" t-!ap- en"iin perpro!ektli%!e t- cilat nuk I ka propo0uar a!o$

=everia. p-r pun-n e vet. i p-r%!i%!et Kuven"it t- Kosov-s$ Kr/einistri.0-ven"-skr/einistrat "he inistrat &a!n- &ashk-p-r%!e%!-sin- p-r ven"ietq- err =everia. "he p-r%!e%!-sin- in"ivi"uale p-r ven"iet q- arrin n- ,ushate p-r%!e%!-sive t- t/re$

1.JEDHJEA E KR2EMINISTRIT DHE -EVERISEPas 0%!e"h!eve. Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s i propo0on Kuven"itkan"i"atin p-r

Kr/einist-r. n- konsulti e partin- politike ose koalicionin q- ka ,ituarshuic-n evotave$

Kan"i"ati p-r Kr/einist-r. !o - (9 "it- pas e-riit. paraqet p-r&-r!en e=everis- para Kuven"it "he k-rkon iratiin e Kuven"it$

=everia konsi"erohet e 0%!e"hur n-se err shuic-n e votave t- t- %!ith-"eputet-ve$

7-se p-r&-r!a e propo0uar e =everis- nuk err shuic-n e votave t-


39/74

nevo!she. Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s. &ren"a (3 "it-sh e-ronkan"i"atin t!et-r$ 7-se as her-n e "/t- nuk 0%!i"het =everia. Presi"enti i shpall0%!e"h!et. t- cilat "uhet t- &ahen !o - von- se 23 "it- n%a "ita e shpall!es s-t/re$

7-se Kr/einistri !ep "or-heq!en ose p-r ars/e t- t!era. posti i ti! &etet i lir-.=everia &ie. "he Presi"enti n- konsulti e partit- politike ose koalicionin q- ka,ituar shuic-n n- Kuven". eron kan"i"atin e ri. p-r t- ,oruar =everin-$

PERBERJA E -EVERISE=everin- e Kosov-s e p-r&-!n- Kr/einistri. 0-ven"-skr/einistrat "heinistrat$

7- =everi "o t- !en- s- paku ( Minist-r n%a kouniteti Ser& "he n!- ( Minist-rn%a n!- kounitet t!et-r !oshuic-$ 7-se !an- - shu- se "/&-"h!et-A()inistra. =everia "o t- ket- e"he n!e A( inist-r t- tret-. i cili p-r,aq-son n!-n%a kounitetet !oshuic- n- Kosov-$

+o t- !en- s- paku "/ A) 0-ven"-sinistra n%a kouniteti Ser& i Kosov-s "he"/ A)0-ven"-sinistra n%a kounitete t- t!era !oshuic- n- Kosov-$ 7-se !an- -shu- se"/&-"h!et- A() inistra. =everia "o t- ket- e"he n!- 0-ven"-sinist-r t-tret-. i cilip-r,aq-son kounitetin Ser&. "he n!- A( t!et-r 0-ven"-sinist-r. i cilip-r,aq-son n!- n%a kounitetet e t!era !oshuic- n- Kosov-$

?%!e"h!a e k-t/re inistrave "he 0-ven"-sinistrave "o t- ven"oset paskonsultiit e partit-. %rupet q- p-r,aq-so!n- kounitetet q- nuk !an- shuic-n- Kosov-$

KOMPETENCAT E -EVERISE=everia ka k-to kopetenca'

A( propo0on "he 0&aton politik-n e &ren"she "he t- !ashte t- ven"itA) un"-son 0hvilliin ekonoik t- ven"itA* propo0on Kuven"it pro!ektli%!e "he akte t- t!eraA2 err ven"ie "he nG!err akte !uri"ike ose rre%ullore. t- nevo!she p-r0&atiin eli%!eve

A9 propo0on BuGhetin e Repu&lik-s s- Kosov-sAD u"h-0on "he &ik-q/r pun-n e or%aneve t- a"inistrat-sA u"h-0on vepritarin- "he 0hvilliin e sh-r&ieve pu&likeA4 i propo0on Presi"entit t- Repu&lik-s s- Kosov-s e-riet "he shkarkietp-r she,at- isioneve "iploatike t- Kosov-sA1 propo0on aen"aentiin e Kushtetut-sA(3 un" t- re,ero!- J-sht!e kushtetuese n- ;!/kat-n KushtetueseA(( ushtron e"he ,unksione t- t!era ek0ekutive. t- cilat nuk u !an- caktuaror%aneve t-t!era qen"rore ose ven"ore$

KOMPETENCAT E KR2EMINISTRIT


40/74

Kr/einistri ka k-to kopetenca'A( p-r,aq-son "he u"h-heq =everin-A) si%uron q- t- %!itha Ministrit- t- vepro!n- n- pa!ti e politikat qeveritareA* si%uron 0&atiin e li%!eve "he t- politikave t- p-rcaktuara t- =everis-A2 n"-rron an-tar-t e =everis-. pa p-lqiin e Kuven"itA9 kr/eson K-shillin e Si%uris- t- Kosov-s

AD e-ron +re!torin e P-r%!ithsh- t- Policis- s- Kosov-sA k-shillohet e Presi"entin e Repu&lik-s s- Kosov-s &i J-sht!et eInteli%!enc-sA4 s- &ashku e Presi"entin. e-ron +re!torin. ?-ven"-s"re!torin "heInspektorin eP-r%!ithsh- t- 8%!encis- s- Kosov-s p-r Inteli%!enc-A1 k-shillohet e Presi"entin p-r 0&atiin e politik-s s- !ashte t- ven"itA(3 kr/en e"he pun- t- t!era. t- p-rcaktuara e Kushtetut- "he e li%!$

PERFUNDIMI I MANDATIT TE -EVERISE DHE ANETAREVE TE SAJan"ati I qeveriise per,un"on'

pas &ariit te an"atit te qeverise e votiin e ocionit te os&esiit e "oreheq!en e kr/einistrit ne c"o rast t!eter. ne te cilin posti I kr/einistrit &etet &osh$

Man"atati I anetareve te qeverise per,un"on' pas "oreheq!es n%a kr/einistri pas shkarkiit n%a kr/einistri ne rast shkarkii pas votiit te ocionit te os&esiit ne c"o rest t!eter. ne te cilin posti I anetarit te qeverise &etet &osh$

KONTROLLI PARLAMENTAR I -EVERIS87!- n"-r karakteristikat theelore t- sisiteit parlaentar -sht- e "re!ta eparlaentit t- ushtro!- kontroll t- va0h"uesh- &i =everin-$

instruentet e kontrollit parlaentar n"ahen n- "/ %rupe':# m)ete te rre!$%%t" te *ontro%%it p"r%"ment"r

Miratimi i buxhetit+uke iratuar &uGhetin. parlaenti ushtron kontroll politik n"a! qeveris-"he pun-s s- sa!$ +uke p-rcaktuar lart-sin- e &uGhetit. parlaenti p-rcaktont- h/rat "he t- "alat e shpen0ieve pu&like$P-res &ik-q/r!es s-shpen0ieve t- parave pu&like. Kuven"i "uhet t- si%uro! qeveris!e t- ir-.transparenc-. "he 0&ati t- p-r%!e%!sh- t- &uGhetit t- cilin e ka aprovuarvet-$

Si rre%ull. &uGheti iratohet n- ,un" t- vitit vi!ues. k!o i un"-son qeveris- q-,illiin e vitit pasues ta ,illo! e &uGhet t- ri$

Paraqitja e raporteve periodike t qeveris n parlamentqeveria -sht- e o&li%uar q- p-r pun-n e sa! ta n!o,to!- parlaentin p-resraporteveperio"ike p-r vepritarin- e sa!$ ?akonisht raportet perio"ike. p-r,shi!n-periu"h-n pre! D ua!ve "he n!- viti$ 7- praktik-n parlaentare -sht- i n!ohurinstituti I kursiit t- qeveris- p-r (33 "it-t e para t- pun-s s- sa!$ Pra %!at-k-sa! periu"he qeveria kursehet n%a kontrolli parlaentar "he n%a o&li%ii iparaqit!es s- raporteve p-r pun-n e sa!$


41/74

Raportet e pun-s s- qeveris- si rre%ull parashtrohen n- ,or- t- shkruar "hen- parlaent pre0antohen n%a Kr/inistri$ M- rastin e pre0antiit t-raporteve perio"ike n- parlaent hapet "e&ati parlaentar$

;# m)ete te )"s'te&"*ons'me te *ontro%%it p"r%"ment"rPyetjet e deputetve

n!- p/et!e parlaentare -sht- n!- k-rkes- p-r in,ori$ Parlaentar-tun"et rre%ullisht t5i &-!n- p/et!e qeveris- p-r t5i k-rkuar asa! llo%ari$ +uke i&-r- p/et!e parlaentare. qeveria -sht- e "et/ruar t- !ap- n!- p-r%!i%!e. e cila-sht- n!-koh-sisht pu&like$ 7- praktikat parlaentare p/et!et un" t- !en-e %o!- ose e shkri$

Sipas rre%ullores se pun-s s- Kuven"it t- Kosov-s per secil-n &le"h!e t-Kuven"it -sht- parapar- %!asht-"h!et- AD3 inuta koh- p-r p/et!eparlaentare$ +eputeti p-r n!- &le"h!e plenare un" t- parashtro!- - s-shuti "/ p/et!e$ Secili "eputet un" t5i &-!- p/et!e p-r p-r%!i%!e e %o!- n!-an-tari t- =everis-. e kusht q- p/et!a parlaentare t- !et- parashtruarparaprakisht e shkri n- ?/r-n p-r Propo0ie$ "he Parashtresa t-Kuven"it$ M- rre%ulloren e Kuven"it t- Kosov-s p-rcaktohet se "eput-t un"

t5i parashtro!n- p/et!e e shkri Kr/einistrit ose n"on!-rit n%a inistrat. p-r,ush-n e ti! t- p-r%!e%!-sis-$ P-r%!i%!!a !epet &ren"a "/ !av-sh pas "at-s s-parashtriit t- p/et!es$

Interpelanca parlamentareInterpelanca parlaentare. n-nkupton seanc-n parlaentare q- n%ritet n%aocioni i nurit t- caktuar i "eputet-ve "he q- i a"resohet kr/einistrit.inistrit ose titullarit t!et-r pu&lik li"hur - p-r%!e%!-%!ist- e t/re eventuale$

Rre%ullor!a e Pun-s e Kuven"it t- Repu&lik-s s- Kosov-s p-rcakton q- n!-%rup parlaentar ose 9 e - shu- "eputet- un" t- parashtro!n- k-rkes-p-r interpelanc-$ Sipas Rre%ulores s- Kuven"it t- Kosov-s. ocioni p-rinterpelanc- paraqitet n- ,or- t- shkruar. "he p-r&an ars/etiin perocionin$Dallimet mes pyetjeve te deputeteve dhe interpelances($ Te p/et!et e "eputeteve arrin p!ese vete "/ su&!ekte . kurse neinterpelance hapet "e&ati ne te cilen kane te "re!te te arrin %!ithe "eputetet"he anetaret e qeverise$

)$ =ellii i p/et!eve parlaentare eshte kr/esisht in,orativ. kerse teinterpelanca qellii kr/esor eshte hap!a e "e&atit te %!ere ne parlaent p-rl-shiet inivi"uale ose kolektive t- qeveris- si "he arr!a e sanksioneveperkatese li"hur e kete$*$ p/et!et parlaentare I karakteri0on osvotii per p/et!en e parashtruar.kurse tek interpelanca hap!a e "e&atit parlaentar per,un"on e voti nepalent li"hur e ate nese e prano!ne ar%uentet aku0uese te parashtruesit

te interpelances apo ar%uentet ro!tese te qeverise$

Komisionet anketuese parlamentareKoisioni anketues 0akonisht ,orohet n- ato raste kur n- parlaent i"ispartis- n- pushtet "he partise n- opo0it- ek0isto!n- en"ie t- n"r/sheli"hur e n"on!- J-sht!e$ 8n"a! ,orohet koisioni anketues e p-r&-r!eshu- partiake p-r &le"h!en e ,akteve "he provave relevante li"hur en"on!- J-sht!e $ Pasta! n- seanc-n e ra"h-s pre0antohet raporti I koisionit"he hapet "iskutii parlaentar I cili p-r,un"on e iratiin apo he"h!en e


42/74

ti!$ ?akonisht k/ ,unksion ushtrohet kur qeveria ka keqp-r"orie apo e"heinistri t- korruptuara$

Instituti i votbesimit t qeverisInstituti i vot-&esiit t- qeveris- paraqet institutin kr/esor t- kontrollitparlaentar. e t- cilin shtrohet p-r%!e%!-sia politike e qeveris- n- parlaent$

K-tu -sht- ,!ala p-r n!- akt n-p-r!et t- cilit parlaenti tre%on se ka hu&ur&esiin n"a! qeveris-$$ Mocioni i os&esiit un" t- propo0ohet kun"-rqeveris- ose kr/einistrit ose n- "isa ven"e kun"-r n!- inistri t- vet- n-seocioni iratohet. qeveria ose inistri kun"-r t- cilit -sht- propo0uar ocioni"uhet t- "or-hiqet$

Sipas kushtetutes se repu&likes se kosoves'Mocioni i os&esiit n"a! =everis- un" t- n%rihet e propo0iin e (* A23"eputetet- t- %!ith- "eputet-ve t- Kuven"it$Vot-&esiin e =everis- un" ta k-rko!- e"he Kr/einistri$Mocioni i os&esiit vihet n- ren"in e "it- t- Kuven"it. !o - von- se pes-A9 "it- e as - her-t se "/ A) "it- n%a "ata e parashtriit t- ti!$

Konsi"erohet se ocioni i os&esiit -sht- pranuar. n-se p-r t- kan- votuarshuica e t- %!ith- "eputet-ve t- Kuven"it t- Kosov-s$7-se ocioni i os&esiit "-shton. ocioni t!et-r i os&esiit nuk un" t-rin%rihet %!at- n-nt-"h!et- A13 "it-ve t- ar"hshe$7-se ocioni i os&esiit votohet p-r =everin- n- t-r-si. =everiakonsi"erohet n-"or-heq!e$Kuven"i un" t- voto!- n!- ocion os&esii n"a! Kr/einistrit vet- "uke0%!e"hur e votat e - shu- se %!/s-s s- t- %!ith- an-tar-ve t- ti! n!-Kr/einist-r t- ri$ Presi"enti i Repu&lik-s "ekreton shkarkiin e Kr/einistritn- "et/r- "he e-riin e Kr/einistrit t- 0%!e"hur !o - von- se (3 "it- n%a"ata e votiit t- ocionit t- os&esiit n- Kuven"

Shkarkimi i Qeveris7!-ri n"-r instruentet e !asht-0akonshe t- kontrollit parlaentarkonsi"erohet e"he instituti i shkarkiit t- qeveris-$ K-shtu n-se votohetocioni ios&esiit n- parlaent. at-her- sipas li%!it qeveria konsi"erohet eshkarkuar$Pra shkarkii paraqet n!- llo! sanksioni q- parlaenti n"-rerr n"a! qeveris-.sipaso!- e osreali0iit t- pro%rait. i cili - par- ka arr- &esiin n-parlaent$K/ instruent -sht- karakteristik si e ven"eve - siste presi"encial t-qeveris!es. po ashtu e"he at/re - siste parlaentar t- p-r0ier.ir-ponuk-sht- i n!-!t- n- t- "/ ven"et$ K-shtu n- sisteet tipike parlaentare.parlaenti -sht- i veti or%an q- ka t- "re!t- t- &-!- shkarkiin e qeveris-. p$sh$ . n- rastet e votiit t- os&esiit t- kr/einistrit ose qeveris- n- t-r-sin%a parlaenti. n-rastet e shp-rn"ar!es s- parlaentit et!$ 7"-rsa n- shtetete siste t- p-r0ier parlaentar#presi"encial. shkarkii i qeveris- p-r shkakt- sisteit &ice,al ek0ekutiv. &ie n- "uart e presi"entit "he parlaentit$Shkarkii i qeveris-. n- sisteet presi"enciale. -sht- e "re!t- eksklu0ive epresi"entit. i cili pa e konsultuar parlaentin. un" t- shkarko!- kr/einstrin"he inistrat e caktuar t- qeveris-$


43/74

SISTEMI I DREJTESISE NE REPUBLIKEN E KOSOVES

PARIMET TE PER.JITHSHME TE SISTEMIT TE DREJTESISE

($ Pushteti %!/q-sor n- Repu&lik-n e Kosov- ushtrohet n%a %!/katat$)$ Pushteti %!/q-sor -sht- unik. i pavarur. i "re!t-. apolitik e i paansh- "hesi%uron qas!e t- &ara&art- n- %!/kata$

*$ ;!/katat %!/ko!n- n- &a0- t- Kushtetut-s "he li%!it$

2$ ;!/qtar-t %!at- ushtriit t- ,unksionit t- t/re "uhet t- !en- t- pavarur "he t-paansh-$

9$ ;arantohet e "re!ta p-r ankes- n"a! n!- ven"ii %!/q-sor. p-rveJ n-se e li%!-sht-p-rcaktuar n"r/she$ E "re!ta e p-r"oriit t- !eteve t- !asht-0akonshe !uri"ike.rre%ullohet e li%!$ Me li%! un" t- le!ohet e "re!ta p-r t- re,eruar n!- rast. per te

cilin nuk ka t- "re!t- ankese. n- -n/r- t- "re!tp-r"re!t- n- ;!/kat-n Supree$OR.ANI1IMI I .J2KATAVE DHE JURIDIKSIONI I T2RESistei i %!/katave i Repu&lik-s s- Kosov-s p-r&-het n%a' ;!/katat Theelore.;!/kata e 8pelit "he ;!/kata Supree$

.)+*"t"t T'eme%ore;!/katat Theelore !an- %!/kata t- shkall-s s- par- n- territorin e Repu&lik-s s-Kosov-s$


44/74

*$ t- ven"os p-r kon,liktin e !uris"ikcionit n"-r!et ;!/katave Theelore

2$ J-sht!et t!era t- parapara e li%!$

.)+*"t" S$preme;!/kata Supree e Kosov-s -sht- instanca - e lart- %!/q-sore n- Kosov- "he

ka !uri"ikcion n- %!ith- territorin e Repu&lik-s s- Kosov-s$;!/kata Supree p-r,shin kole%!in e apelit t- 8%!encionit Kosovar t- Pron-s si"he +ho# -n e PosaJe t- ;!/kat-s Supree$

P-r&-r!a e ;!/kat-s Supree pasq/ron p-r&-r!en etnike t- popullat-s s-Kosov-s$ S-paku pes-&-"h!et- A(9Q t- ;!/qtar-ve t- ;!/kat-s Supree. por asn!-her-- pak setre A* %!/qtar- vi!n- n%a ra"h-t e kounitetit q- nuk -sht- shuic- n- Kosov-$Selia e ;!/kat-s Supree -sht- n- Prishtin-$

Kopetencat e ;!/kates Supree'($ ven"os- p-r !etet e !asht-0akonshe !uri"ike kun"-r ven"ieve t-

,or-s s- prer- t- %!/katave t- Repu&lik-s s- Kosov-s$)$ ven"os- p-r revi0ionin kun"-r ven"ieve t- shkall-s s- "/t- t- %!/katave n-J-sht!et kontestiore$

*$ p-rcakton q-n"riet pariore "he en"iet !uri"ike p-r J-sht!et q- kan-r-n"-si p-r 0&atiin unik t- li%!eve n%a %!/katat n- territorin e Kosov-s

2$ l-n"-t e 8%!encis- Kosovare t- Pronave. siJ parashihet e li%!9$ n- +ho-n e PosaJe. l-n"-t e 8%!encis- Kosovare t- Privati0iit$

KR2ETARET E .J2KATAVEKr/etaret e ;!/katave !ane %!/qtaret p-r%!e%!-s p-r enaGhiin "he vepriet en!- %!/kate$

Kr/etaret e %!/katave n"ahen ne &a0e te or%ani0iit te %!/katave. qe "o te thone!ane' kr/etaret e %!/katave theelore. kr/etaret e %!/kates se apelit. kr/etaret e%!/kates supree$ ;!ithashtu Secila "e%- e ;!/katave Theelore ka n!- A(;!/qtar M&ik-q/r-s q- i p-r%!i%!et Kr/etarit t- ;!/kat-s Theelore p-rkat-se$Kr/etarin e ;!/kat-s Supree t- Kosov-s e e-ron "he shkarkon Presi"enti iKosov-s. n%a ra"h-t e %!/qtar-ve te ;!/kat-s Supree. p-r an"atshtat-v!eJar. pa un"-si t- rie-riit. pas propo0iit t- K-shillit ;!/q-sor t-Kosov-s p-r e-riin ose shkarkiin ti!$

E"he Kr/etar-t e t- %!itha %!/katave t- t!era 0%!e"hen "he shkarkohen n%apresi"enti e propo0i t- K-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s$EMERIMI DHE SHKARKIMI I .J2-ETAREVE;!/qtar-t i e-ron. rie-ron "he shkarkon Presi"enti i Repu&lik-s s- Kosov-s.

epropo0iin e K-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s$

P-r&-r!a e %!/q-sorit pasq/ron shu-llo!sh-rin- etnike t- Kosov-s "he pariete pranuara n"-rko&-tarisht t- &ara0is- %!inore$

P-r&-r!a e %!/katave pasq/ron p-r&-r!en etnike t- !uris"iksionit territorial t-%!/kat-sp-rkat-se$ Para "h-nies s- propo0iit p-r e-ri ose rie-ri. K-shilli;!/q-sor i Kosov-s k-shillohet e %!/kat-n p-rkat-se$


45/74

;!/qtar-t un" t- shkarkohen n%a ,unksioni p-r shkak t- "-niit p-r n!- vep-rt- r-n"-penale ose p-r osrespektiin e r-n"- t- "et/rave$;!/qtar-t kan- t- "re!t- t- ankohen n"a! ven"iit &i shkarkiin "re!tp-r"re!t n-;!/kat-n Supree t- Kosov-s$;!/qtar-t nuk un" t- trans,erohen kun"-r vullnetit t- t/re. p-rveJ n-se -sht-parashikuar n"r/she e li%!. p-r shkak t- ,unksioniit e,ikas t- %!/q-sorit oseasave "isiplinore$

Kan"i"at-t p-r po0ita %!/q-sore. t- cilat !an- t- re0ervuara p-r p!es-tar-t ekouniteteve q- nuk !an- shuic- . un" t- rekoan"ohen p-r e-ri vet-n%a an-tar-t e K-shillit t- 0%!e"hur n%a "eputet-t e Kuven"it. qe per,aqeso!nekounitet !o# shuic- n- Kosov-$ 7-se k/ %rup i an-tar-ve t- K-shillit nuk epropo0on kan"i"atin p-r k-t- po0it- %!/q-sore pas "/ seancave t-n!-pasn!-she t- K-shillit. at-her- cili"o an-tar i K-shillit ka t- "re!t- t-rekoan"o!- kan"i"atin p-r at- po0it- %!/q-sore$

Kan"i"at-t p-r po0ita %!/q-sore t- %!/katave theelore. nen !uris"iksioni I t-cilave

eshte territori. ku shuica e popullsis- i takon kounitetit Ser& t- Kosov-s.un" t- rekoan"ohen p-r e-ri vet- n%a "/ A) an-tar-t e K-shillit q- i0%!e"hin "eputet-t e Kuven"it. t- cil-t p-r,aqeso!ne kounitetin Ser&$ 7-se k-ta"/ A) an-tar- nuk rekoan"o!n- kan"i"atet %!/q-sor p-r k-t- po0it-. %!at- "/seancave t- n!-pasn!-she t- K-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s. at-her- cili"oan-tar i K-shillit ;!/q-sor t- Kosov-s ka t- "re!t- t- propo0o!- kan"i"at p-r at-po0it-$

MANDATI DHE RIEMERIMI I .J2-ETAREVEMan"ati ,illestar p-r %!/qtar-t -sht- trev!eJar$ 7- raste t- rie-riit. an"ati-sht- ip-rhersh- "eri n- osh-n e pensioniit. sikurse -sht- p-rcaktuar - li%!.p-rveJ n-se

shkarkohet n- pa!ti e li%!in$Kriteret "he proce"urat p-r rie-riin e n!- %!/qtari. p-rcaktohen n%a K-shilli;!/q-sor iKosov-s "he ato un" t- "allo!n- n- shkall- n%a kriteret e p-r"orura p-rshkarkiin e%!/qtar-ve$

PAJTUESHMERIA NE USHTRIMIN E PROFESIONIT;!/qtari nuk un" t- ushtro!- n"on!- ,unksion n- institucionet shtet-rore !asht-%!/q-sorit. t-


46/74

;!/qtar-t. p-r,shir- e"he %!/qtar-t porot-. nuk %-0o!n- iunitet "he un" t-shkarkohen n%a ,unksioni. kur t- ken- shkelur li%!in e q-lli$

Kur n!- %!/qtar aku0ohet ose arrestohet. "uhet t- n!o,tohet pa vones- K-shilli;!/q-sor i Kosov-s$

KESHILLI .J2-ESOR I KOSOVESK-shilli ;!/q-sor i Kosov-s si%uron pavar-sin- "he paan-sin- e sisteit%!/q-sor$

K-shilli ;!/q-sor i Kosov-s -sht- institucion plot-sisht i pavarur n- ushtriin e,unksioneve t- ti!$ K-shilli ;!/q-sor i Kosov-s si%uron q- %!/katat n- Kosov- t-

!en- t- pavarura. pro,esionale e t- paanshe. "he t- pasq/ro!n- plot-sishtnat/r-n shuetnike t- Repu&lik-s s- Kosov-s e t- n"!ekin pariet e &ara0is-%!inore$

Kompeten0"t ('e p@r!)e!)@sit@($ si%urii I pavar-sis- "he paansh-ris- s- sisteit %!/q-sor

)$ rekrutii "he propo0ii I kan"i"at-ve p-r e-riin "he rie-riin e%!/qtar-ve. p-r,shir- kan"i"at-t n%a kounitetet q- nuk !an- shuic- n-Kosov-

*$ n- -n/r- q- t- si%urohet se %!/katat pasq/ro!n- p-r&-r!en etnike t- 0on-s s-t/re t- !uri"iksionit . K-shilli "o t- ket- n- konsi"eri plot-siin e ven"eve t- lirat- pun-s apo t- ul-seve t- re0ervuara p-r an-tar-t e kouniteteve t- cil-t nuk

!an- shuic- n- Ko

Documents

Sistemi Kushtetues i Republikes Se Kosoves