21
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis) - definicja skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, wtórnych zmian w nasadach kostnych oraz zapalenia blony maziowej, prowadzące do uszkodzenia struktury i funkcji stawu i objawów bólowych.

skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej ... · Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis) - definicja skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, wtórnych

  • Upload
    hatuyen

  • View
    217

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis) - definicja

� skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, wtórnych

zmian w nasadach kostnych oraz zapalenia błony maziowej,

prowadzące do uszkodzenia struktury i funkcji stawu i

objawów bólowych.

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów - Podział

Pierwotna Wtórna

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów - Podział

� Pierwotna (idiopatyczna)

� Z zajęciem stawów obwodowych

• Stawy międzypaliczkowe rąk (postać guzkowa)

• Inne małe stawy

• Stawy duże

� Z zajęciem stawów kręgosłupa

• Stawy międzywyrostkowe

• Stawy międzykręgowe

� Postacie szczególne

• Postać zapalno nadżerkowa

• Postać uogólniona

• Chondromalacja rzepki

• Uogólniona hiperostoza szkieletowa (DISH)

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – podział c.d.

� Wtórna

� Pourazowe

• Ostra

• Przewlekła (zawód, uprawiany sport, otyłość)

� Metaboliczne

• Ochronoza

• Hemochromatoza

• Choroba Wilsona

• Choroba Gauchera

• Choroba Kashin-Becka

� Endokrynologiczne

• Akromegalia

• Nadczynność przytarczyc

• Cukrzyca

• Niedoczynność tarczycy

� Krystalopatie

• Artropatia pirofosforanowa

• Artropatia hydroksyapatytowa

� Neurogenne (stawy Charcot’a)

• Wiąd rdzenia

� Inne choroby kości i stawów

• Procesy miejscowe (złamania, martwica jałowa, zakażenie)

• Procesy uogólnione (przewlekłe zapalenia stawów, choroba Pageta, zespoły nadmiernej wiotkości,

osoczowe skazy krwotoczne)

� Dysplazje kości

� Inne

• Odmrożenie

• Choroba kesonowa

• Hemoglobinopatie

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – epidemiologia

� Najczęstsza choroba stawów, przyczyna bólu i inwalidztwa

� Rzadko przed 40 r.ż.

� Po 75 r.ż. 85 % populacji objawy kliniczne lub radiologiczne choroby

� Częstość występowania wzrasta z wiekiem

� Czynniki ryzyka:

• Demograficzne

• Genetyczne

• Nadwaga

• Urazy i przeciążenia stawów

• Masa kostna

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – patogeneza

� Zmiany makroskopowe:

� Zmiany mikroskopowe:

� Szczeliny, ubytki, nadżerki

chrząstki stawowej

� Osteofity

� Pogrubienie i sklerotyzacja

podchrzęstnej warstwy kości

� Okołostawowe torbiele kości

� Zapalenie stawów

� Szczeliny, fibrylacje chrząstki (słabsze barwienie safraniną O, błękitem toluidyny)

� Wczesne stadium – wzrost liczby chondrocytów, następnie jej obniżenie

� Ogniska tworzenia nowej kości (osteofity)

� Pogrubienie podchrzęstnej warstwy kości

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – objawy

• Charakter ograniczony, lokalny (rzadko uogólniony)

• Ból:

• Sztywność stawów (krótkotrwała < 30 min.)

• Bolesność stawów, podwichnięcia

• Trzeszczenia i trzaski (krepitacje)

• Zaniki mięśniowe

• Ograniczenie zakresu ruchu stawów, niestabilność

• Poszerzenie obrysów stawów: � Osteofity, przerost kostny � Wysięki stawowe � Zapalenie błony maziowej

� Nasilenie bólu w ciągu dnia � Ból z reguły głęboki, zlokalizowany w zajętym stawie

� Ból nocny, zaburzający sen np. w zaawansowanej OA stawu biodrowego

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – przyczyny bólu

Źródło Mechanizm Błona maziowa

Zapalenie

Kość podchrzęstna

Nadciśnienie śródkostne, złamania

Osteofity Rozciąganie okostnowych zakończeń nerwowych

Więzadła

Rozciąganie

Torebka

Zapalenie, rozciągnięcie

Mięśnie

Skurcz

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badania laboratoryjne

• Brak istotnego znaczenia w rozpoznawaniu OA

• Morfologia krwi i badanie ogólne moczu w normie

• OB i CRP w normie (za wyj. postaci zapalnej)

• Minimalne zmiany w płynie stawowym (< 2000

leukocytów / µl przy braku kryształów)

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badanie radiologiczne

• Zwężenie szczeliny stawowej

• Sklerotyzacja podchrzęstnej warstwy kości

• Torbiele podchrzęstne

• Osteofitoza

Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – leczenie

• Edukacja chorego

• Ograniczenie masy ciała, dieta

• Fizjoterapia, kinezyterapia

• Leki przeciwbólowe (paracetamol, klasyczne NLPZ, koksyby)

• Leki chondroprotekcyjne, wiskosuplementy

• Dostawowe inj. glukokortykosteroidów (ostrożnie)

• Pomoce ortopedyczne (laski, kule, balkoniki, stabilizatory)

• Chirurgia ortopedyczna

� przepłukiwanie stawu kolanowego

� artroskopowe usuwanie wolnych fragmentów chrząstki

� osteotomia korekcyjna

� endoprotezoplastyka

Fibromialgia – definicja i epidemiologia

� Przewlekły, uogólniony zespół bólowy, współwystępujący z uczuciem

znacznego zmęczenia i subiektywnymi objawami ze strony układu

ruchu

� 80 – 90 % chorych to kobiety w wieku 30 – 50 lat

� 2% populacji ogólnej

Fibromialgia – patogeneza

• Obniżony próg bólu

• Zmieniona skroniowa sumacja bodźców bólowych

• Polimorfizm genów dla transportera serotoniny i katechol-O-

metylotransferazy

• Zmieniony wzorzec podstawowej i stymulowanej aktywności osi

neuroendokrynnych

• Zwiększona ilość substancji P w płynie mózgowo-rdzeniowym

• Dysfunkcja układu nerwowego autonomicznego

• Czynniki psychosocjalne

Fibromialgia – charakterystyka

� przewlekły, uogólniony ból

� prawidłowe wyniki badania fizykalnego, laboratoryjnego,

radiologicznego

� brak cech klinicznych zapalenia maziówki i mięśni

� punkty tkliwe (tender points)

� tendencja do występowania migrenowych bólów głowy

� płytki sen, bezsenność, kłopoty z zasypianiem

� depresja, nerwica

� zmęczenie odczuwane po przebudzeniu, nasilające się w ciągu dnia

� subiektywne skargi na obrzęk stawów, osłabienie siły mięśniowej

Fibromialgia – rozpoznanie

� Badanie kliniczne

� Potencjalne czynniki indukujące

• grypopodobna infekcja wirusowa

• choroby reumatyczne

• zakażenie HIV

• borelioza

• uraz fizyczny

• „uraz” emocjonalny

• leki (odstawienie kortykosteroidów)

Fibromialgia – kryteria diagnostyczne

Uogólniony bół Bolesność uciskowa 11 z 18 wymienionych tkliwych miejsc

• Prawa i lewa strona ciała

• Powyżej i poniżej przepony

• wzdłuż kręgosłupa

• bóle ramion i pośladków niezależnie od

lokalizacji

� Punkty tkliwe:

• Potylica

• Dolna część szyi

• Mięsień czworoboczny

• Mięsień nadgrzebieniowy

• Drugie żebro

• Boczne nadkłykcie kości ramiennej

• Pośladki

• Krętarz większy

• Kolano

Fibromialgia – inne objawy

Objawy wegetatywne Objawy czynnościowe

Zimne ręce, stopy

Suchość w jamie ustnej

Nadmierne pocenie się

Dermografizm

Drżenie rąk

Zawroty głowy

Niemiarowość oddechowa

Zaburzenia snu

Bóle głowy, migrena

Dolegliwości brzuszne

Dolegliwości dyzuryczne

Uczucie braku powietrza

Przyspieszenia lub zwolnienia akcji serca

Fibromialgia – diagnostyka różnicowa

Choroby tkanki łącznej Inne choroby

• reumatoidalne zapalenie stawów

• toczeń trzewny układowy

• polekowy zespół toczniopodobny

• zespól Sjőgrena

• polimialgia reumatyczna

• zapalenie mięśni

• dna moczanowa

• niedoczynność tarczycy

• neuropatie

• miastenia

• zaburzenia afektywne

• wzw typu B i C

• choroba z Lome

• zespół Cushinga

• choroba Addisona

• nadczynność przytarczyc

Fibromialgia - choroby współistniejące

• depresja

• migrena

• zespół jelita drażliwego

• zespól przewlekłego zmęczenia

• ból mięśniowo-powięziowy

Fibromialgia – leczenie

� cel: uwolnienie chorego od objawów bólowych

� Leczenie multidyscyplinarne - interdyscyplinarny program terapeutyczny

Niefarmakologiczne Farmakologiczne

Edukacja

Ćwiczenia aerobowe, regularny wysiłek fiz.

Terapia behawioralno-poznawcza

Akupunktura

Hipnoterapia

Balneoterapia, fizjoterapia

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne

SSRI

SNRI

Pregabalina

Tramadol + Paracetamol