Ryolit Dacyt Andezyt Bazalt

Granit Granodioryt Dioryt Gabro PerydotytPerydotyt

(dunit)

Wylewna

% o

bję

tości

0

20

40

60

80

Oliwin

Piroksen

AmfibolBiotyt

MuskowitKwarc

Skaleńpotasowy

Plagioklaz

Sodowy

Wapniowy

Wzrost temperatury krystalizacji700 C0

1400 C0

Glebinowa

Żyłowa Aplit Lamprofiry DiabazPikryty

% SiO2 70 65 56 48 44 40

Q – kwarc

A – skalenie alkaliczne: ortoklaz,

mikroklin, albit o zawartości An 0-5%

P – plagioklazy o zawartości An 5-

100%

F – skaleniowce (skalenoidy, foidy):

leucyt, nefelin, sodalit i in.

M – minerały maficzne (ciemne):

amfibole, pirokseny oliwiny

granitoidy

syenitoidy diorytoidy

gabroidy

20

60

10

Q

A P

F

skały

kwarcowe

skały

foidowe

Jeśli skała zawiera > 10% składników jasnych

9090

6060

2020

Syenitoidy5

65

5

kwarcolity

A P

Diorytoidy

GabroidyTrachitoidy

Andezytoidy

Bazaltoidy

Q

1 2 3 4

Granitoidy

Ryolitoidy

tonalit

granodioryt

granitgranit alkaiczno-skaleniowy

ANORTOZYT I TROKTOLIT

50

40

Ol

Px Hbl

perydotyty

piroksenity hornblendyty

Jeśli skała zawiera < 10% składników jasnych:ULTRAMAFITY

Oliwiny

ClinopiroksenyOrtopirokseny

Lherzolit

Websteryt

Ortopiroksenit

(enstatyt,

bronzytyt,

hiperstenityt)

Clinopiroksenit

(diposydyt)

Oliwinowy websteryt

Perydotyty

Piroksenity

90

40

10

10

Dunit

TAS - Total Alkali Silica

KLASYFIKACJA SKAŁ WYLEWNYCH

MELAFIRY

Diagram TAS służy do klasyfikacji skał

magmowych wylewnych na podstawie składu chemicznego

SKAŁY ŻYŁOWE – skały hipabisalne bądź subwulkaniczne, przyjmujące

formę żył magmowych. Mają struktury pełnokrystaliczne, grubo-,

średnio- lub drobnokrystaliczne, afanitowe lub niekiedy porfirowe oraz

tekstury: masywne lub porowate, bezładne lub kierunkowe (fluidalne,

szlirowe). Genetycznie są powiązane z intruzjami magmowymi.

PEGMATYTY – bardzo grubokrystaliczna skała magmowa. Nazwa

pegmatytu pochodzi od składu mineralnego – np. pegmatyt o składzie

granitu, pegmatyt granitowy – gł. składniki mineralne: kwarc + skalenie,

np. pegmatyt o składzie gabra, pegmatyt gabrowy – gł. składniki

mineralne: plagioklaz + piroksen.

APLIT – drobnoziarnista skała o składzie granitoidów.

LAMPROFIR – skała o składzie syenitoidów lub diorytoidów.

DIABAZ (DOLERYT) – drobno- lub średniokrystaliczna skała żyłowa o

składzie gabroidów; przejściowa między bazaltem a gabrem.

PIKRYT – drobno- lub średniokrystaliczna skała żyłowa hipabisalna lub

wylewna o składzie ultramafitów

PORFIR KWARCOWY – jasne skały wylewne o składzie ryolitoidów,

najczęściej o strukturze porfirowej z widocznymi fenokryształami kwarcu i

skaleni, podrzędnie biotytu.

PORFIR BEZKWARCOWY – skały wylewne o składzie trachitoidów,

andezytoidów, najczęściej o strukturze porfirowej z fenokryształami skaleni

(trachit) oraz amfibolu – hornblenda (andezyt).

MELAFIR – ciemne ale najczęściej nie czarne (ciemnoszare, ciemnobrązowe z

odcieniami czerwieni i zieleni – w odróżnieniu od bazaltów) skały wylewne

(wieku karbońskiego lub permskiego) o składzie andezytoidów lub

bazaltoidów, bogatsze od typowych bazaltów w alkalia i krzemionkę.

Odznaczają się strukturą najczęściej afanitową i teksturą porowatą lub

migdałowcową. Migdały (etap hydrotermalny) obecne w skale są

najczęściej wypełnione krzemionką w formie agatów, kryształem górskim,

ametystem, kwarcem dymnym lub/i kalcytem, barytem, chlorytem oraz

minerałami z grupy zeolitów.

Niektóre tradycyjne nazwy skał magmowych

SCHEMAT OPISU SKAŁY MAGMOWEJ Próbka nr Z - skała. - barwa, - struktura, - tekstura, - skład mineralny + krótka charakterystyka poszczególnych minerałów, - skała: głębinowa, wylewna czy żyłowa, - grupa skał: np. ryolitoidy, granitoidy itp. - proponowana nazwa:

SCHEMAT OPISU MINERAŁU Próbka nr Y - minerał. a) opis cech fizyko-chemicznych badanego minerału: - barwa, - przezroczystość, - pokrój / forma skupienia / ew. fragment większego minerału (odłupek) / bezpostaciowy

(mineraloid) - połysk, - rysa, - twardość, - łupliwość / przełam (rodzaje) oraz w uzasadnionych przypadkach: ciężar właściwy (np. wysoki), reakcja z HCl b) wzór chemiczny + (ewentualnie) układ krystalograficzny. c) nazwa: grupa (np. glinokrzemiany, skaleń + ewentualnie rodzaj: plagioklaz (labrador) /skaleń K

– zielono zabarwiona odmiana mikroklinu -amazonit, itp. Względne stopniowanie twardości minerałów w oparciu o skalę Mohsa: bardzo miękkie 1.0 – 2.5 miękkie 2.5 - 4.0 niezbyt twarde 4.0 - 5.0 twarde 5.0 - 6.0 bardzo twarde 6.0 - 10.0