SSCB Devlet ĠnĢaatı ĠnĢaat normları ve kuralları SNiP 2.03.01-84

Beton ve betonarme

konstruksyonları

SNiP II-21-75 ve SN 511-78

İşbu normlar, en çok 50˚C ve en az eksi 70˚C sıcaklıkların sistematik

etkiler altında çalışan çeşitli amaçlı binaların ve yapıların beton ve betonarme

konstruksyonlarının projelendirmesi için geçerlidir.

Normlar, ağır, ince taneli, hafif, hücreli ve gözenekli betonlardan, ayrıca

gerilmiş betondan da hazırlanmış beton ve betonarme konstruksyonların

projelendirmesi için talepleri tespit ediyor.

İşbu normların vaziyeti ST SEV 384-76‟ya uygundur.

İşbu normların talepleri hidroteknik yapıların, köprülerin, araç tünellerin,

toprak seti altındaki boruların, oto yolların ve uçak alanının kaplamalarının

beton ve betonarme konstruksyonları için, armoçimentolu (armatür ve

çimentodan oluşan) konstruksyonları, ayrıca en az 500 ve en çok 2500 kg/m3

olan orta yoğunluktaki betonlardan, betonpolimerlerden ve polimerbetondan,

kireçli, cürüflü ve karışık buruklu (onların hücreli betonda kullananlardan hariç),

alçılı ve özel buruklu, özel ve organik betonlardan ve büyük gözenekli yapılı

betonlardan hazırlanmış konstrüksyonları için geçerli değildir.

İşletmenin özel şartlarında (sismik etkilerde, yüksek rutubetli şartlarında

beton ve betonarme konstrüksyonlara aşındırıcı etki seviyeli ortamlarda v.s.)

çalışması için tahsis edilen beton ve betonarme konstruksyonların

projelemesinde uygun normatif dokümanlarla sunulan ilave taleplere riayet

etmek gerekiyor.

Beton yoğunluğunun göstericilere göre ST SEV 1406-78‟e uygun olarak

beton sınıfları kabul edilmiştir.

ST SEV 1565 – 79‟a uygun olarak işbu normlarda kabul edilen genel harf

işaretleri 5 No‟lu kılavuzlu ekte açıklanacaktırlar.

1. GENEL TALĠMATLAR

GENEL VAZĠYETLER

ST SEV 1406-78‟e uygun olarak, beton ve betonarme konstruksyonları

projeleştirmesinde ve ölçülerin belirtilmesinde, malzemelerin seçiminde, hesapla

her türlü sınırlı durumların ortaya çıkmasından talep edilen güvenlikle

sağlamlaşmalıdır.

Yapısal çözümleme kararların seçimi, onların inşaatın kesin şartlarında

kullanılmasının teknik ve ekonomik maksada uygunluğuna göre yapılmalıdır ve

aşağıdaki yollar ile ulaşılan malzeme, enerji ve işçilik sarfiyatlarının ve inşaat

fiyatının azami indirilmesini hesaba katmalıdır:

- etkili inşaat malzemeler ve konstrüksyonların kullanımı;

- konstrüksyon ağırlığının azaltılması;

- malzemelerinin fiziki ve mekanik özellikleri daha çok kullanılması;

- lokal inşaat malzemelerin kullanılması;

- esas inşaat malzemelerin ekonomik sarfiyatı ile ilgili taleplerinin

uygulaması.

Bina ve yapıların projelendirilmesinde bina ve yapılarının tümünün ve

işletme ve inşaatın tüm etaplarında ayrı konstruksiyonların gerekli dayanıklılık,

direnç ve uzaysal sabitlilik sağlayan konstruksiyon şemaları kullanmalıdır.

Sökülebilir (prefabrik) konstruksiyon elemanları ihtisaslaşmış şirketlerde

mekanizmalaştırmış üretim şartlarına uygun olmalıdır.

Sökülebilir konstruksiyon elemanlar seçildiğinde, yüksek dayanıklı

beton ve armatürden hazırlanmış özellikle önceden gerginleşmiş

konstruksiyonlar, ayrıca kullanılması diğer normatif evrakların

taleplerle sınırlamayan hafif ve hücreli betondan hazırlanmış

konstruksiyonlar öngörmelidir.

Üretim ve nakliye şartları ve montaj mekanizmaların yük kaldırma

kapasitesi mümkün olduğu kadar izin veriyorsalar sökülebilir

konstruksiyon elemanların büyütülmesi maksada uygundur.

Yekpare (monolit) konstruksiyonlar için, envanterli kalıbın, ayrıca

büyütülmüş uzaysal armatürlü karkasların kullanmasına izin veren tevhit edilmiş

ölçüleri göz önüne almalıdır.

Sökülebilir konstruksiyonlarda önemli dikkatini bağlantıların dayanıklılığa

ve uzun ömürlüğüne vermelidir.

Elemanların bağlantı ve düğüm konstruksiyonları muhtelif yapısal

ve teknolojik tedbirlerle sağlam güç iletmesini, kavşak yeri bölgesinde

elemanların dayanıklılığını, ayrıca konstruksiyon betonun kavşağında

ilaveden serilmiş betonla bağlantısını sağlamalıdır.

Beton elemanlar aşağıdakilerde kullanılıyor:

a) Özellikle, 3.3. paragrafta belirtilen, değerleri aşmayan boylama

gücünün ufak eksantriklikler olduğunda sıkıştırılmaya çalışan

konstruksiyonlarda;

b) Ayrı durumlarda, büyük eksantriklikle çalışan konstruksiyonlarda,

ayrıca bükülebilen konstruksiyonlarda, eğer onların tahribi ekipman

(bitişik temelde yatan elemanlar, v.s.) sağlamlığına ve insan

hayatına tehlike vermiyorsa.

Not: Konstruksiyonlar betonlu olarak incelenmektedir, eğer onların

dayanıklılığı işletme sırasında tek betonla sağlanılıyorsa.

Dış havasının hesaplı kış sıcaklığı, SNiP 2.01.01-82‟ye (SNiP – İnşaat

Normlar ve Kurallar) uygun olarak inşaat bölgesi ile bağlılıkta olup en soğuk

beş günlük havasının ortalama sıcaklığı olarak kabul edilmektedir. Hesaplı

teknolojik sıcaklıklar projelendirme göreviyle tespit edilmektedir.

Çevre hava rutubeti, ısıtılan binalardaki odaların iç hava nispetli

nemliliği olarak veya SNiP 2.01.01-82‟ye uygun olarak inşaat

bölgesiyle bağlılıkta olup en sıcak ayındaki dış havasının ortalama

nispetli nemliliği olarak tespit edilmektedir.

İşbu normlarda, inşaat konstruksyonların projelemesinde kullanılması

gereken esas değerler harf işaretler olarak, ayrıca harf işaretlere, ST SEV 1565-

79‟la tespit edilen endeksler kabul edilmiştir.

GENEL HESAP TALEPLER

Beton ve betonarme konstruksiyonlar normal işletmeye yararlığına (ikinci

grubun sınırlama durumları) ve taşıyıcı konstruksiyonlara (birinci grubun

sınırlama durumları) göre hesap taleplerini yerine getirmelidir.

a) Birinci grubun sınırlama durumlarına göre hesap konstruksiyonları

aşağıdakilerle sağlamalıdır:

- gevreklikli, dövülüklü veya diğer karakterli tahribat (yıkma)

(tahribat öncesi könstruksiyonun gereken durumlarda bükülmeyi

katarak dayanıklık hesabı);

- Konstruksiyon formunun dayanıklık kaybı (ince duvarlı v.s.

konstruksiyonların dayanıklık hesabı) veya onun pozisyonu

(dayanak duvarların kayma ve devirme hesabı; gömülmüş veya yer

altındaki pompa odaların, rezervuarların v.s. suyun üzerine çıkma

hesabı);

- yorulmalı tahribat (devalarca tekrarlayan yüklerin - hareketli veya

pulsasyonlu: vinç altındaki kirişlerin, rayların, dengesiz

makinelerin doğramalı temelin ve döşemelerin v.s., etkisi altında

bulunan konstruksiyonların dayanıklılık hesabı);

- güç faktörlerin ve dış çevrenin olumsuz müşterek etkiler altındaki

tahribatlar (aşındırıcı çevresinin periyodik veya sürekli etkiler,

sıralı dondurma ve eritmenin hareketi, yangının etkileri v.s.).

b) İkinci grubun sınırlama durumlarına göre hesap konstruksiyonları

aşağıdakilerle sağlamalıdır:

- çatlakların oluşumu, ayrıca onların devamlı veya oldukça güçlü

açılışları (eğer işletme şartlarına göre çatlağın oluşumu veya

çatlağın sürekli açılışı kabul edilmiyor);

- aşırı yer değişimi (eğimlerin, meyil ve çevirme derecesi, titreşimin).

Konstruksyonların tamamen sınırlama durumun, ayrıca onun ayrı

elemanların hesabı, genelde, tüm devre (hazırlama, nakliye, inşaat, işletme) için

yapılmaktadır, bu arada hesap şemalar kabul edilen statik kararlarına (yapısal

çözümlemeye) uygun olmalıdır.

Eğer betonarme konstruksyonlarının kullanılması tecrübeli deneme

veya pratik esasında, onlardaki çatlakların açılışı izin verilen değerleri

aşmadığı ve işletme periyotta konstruksiyonların katılığı yeterlidiği

tespit edilmişse çatlakların açılışı ve deformasyon hesabını

yapmamaya izin veriliyor.

Yüklerin ve etkilerin değeri, yük sağlamlık katsayıları, birleştirme

katsayıları, ayrıca yüklerin sürekli ve geçicilere ayrılması SNiP II-6-74‟in

taleplerine uygun olarak kabul etmelidir.

Yük değerlerini, SSCB‟nin Devlet İnşaat makamıyla onaylanan

“Konstruksyonların projelemesinde bina ve yapıların sorumluluk

seviyesini hesaplama kurallarına” göre kabul edilen amaca göre

sağlamlık katsayısına çarpmak gerekmektedir.

İkinci grubun sınırlama durumuna göre hesapta ön görülen yükler

1.16 ve 1.20 paragraflara uygun olarak kabul etmelidir. Bu arada uzun

süreli yüklere SNiP II-6-74‟te anlatılan kısa süreli yüklerin tam

değerinin kısmı da aittir, hesaba alınan kısa süreli yükü ise uzun süreli

yükünde göz önüne alınmış ebadına azaltılmış olarak kabul etmek

gerekmektedir. Birleştirme katsayıları ve yük indirme katsayıları kısa

süreli yüklerin tam değerlerine aittir.

SNiP 2.01.01-82‟ye uygun olarak IV-A iklim bölgesinde çalışması

için niyetlenen, güneş radyasyonundan korunmayan konstruks,yonlar

için hesaplarda sıcaklık iklim etkileri de göz önüne almalıdır.

Beton ve betonarme konstruksiyonları için onların yanmazlığı SNiP

II-2-80‟nin taleplerine uygun olarak sağlamalıdır.

Sökülebilir konstruksiyon elemanlarının kaldırma, nakliye veya montaj

sırasında ortaya çıkan güç etkisine hesaplandığında, eleman ağırlığından gelen

yükü aşağıdakilere eşit olan dinamiklik katsayısı ile birlikte kabul etmelidir:

- nakliye sırasında ........................................... 1,60

- kaldırma ve montaj sırasında ........................ 1,40

Gösterilen dinamiklik katsayıları için tespit edilen düzenle

kanıtlanmış en düşük değerleri kabul etmeye izin veriliyor, fakat bu

değerler 1,25‟ten düşük olmamalıdır.

Sökülebilir – yekpare konstruksiyonlar, ayrıca taşıyıcı armatürle yekpare

konstruksiyonlar, konstruksiyonların aşağıdaki iki çalışma dönemi için,

dayanıklılığa, çatlakların oluşumuna ve deformasyona göre hesaplanmalıdır:

a) kullanılacak konstruksiyon yerine serilmiş betonun önceden tayin

ve belirlenen dayanıklılığa ulaşmasından önce – işbu dönemde

konstruksiyonun inşaat süresindeki hareket eden betonun

ağırlığının ve diğer yüklerinin etkisine;

b) kullanılacak konstruksiyon yerine serilmiş betonun önceden tayin

ve tespit edilen dayanıklılığa ulaştıktan sonra – işbu dönemde

konstruksiyonun inşaat ve işletme süresindeki hareket eden

yüklerine;

Statik açıdan belli olmayan konstruksiyonlarda yüklerden ve zorunlu yer

değişiminden (sıcaklığın değişiminden, betonun nemliğinden, dayanakların yer

değişiminden dolayı v.s.) oluşan gerilimleri (güçler), ayrıca statik açıdan belli

olan konstruksiyonlarda oluşan gerilimleri, onların deformasyon şemasına göre

hesaplandığında, genelde, beton ve armatürün esneksiz deformasyonunu ve

çatlak mevcudunu sayarak tespit etmek gerekiyor.

Betonarmenin esneksiz özelliklerini içermeyen hesap metotlu

konstruksiyonlar için, ayrıca betonarmenin esneksiz özellikleri içeren

hesabın ara dönemlerde statik açıdan belli olmayan

konstruksiyonlardaki gerilimleri onların doğrusal esnekliliğin

niyetiyle tespit etmesine izin veriliyor.

Konstruksiyonların (veya onların kısımlarının) çatlama direncine,

kullanılacak armatürün çeşidinden ve konstruklsiyonların çalışma şartlarıyla

bağlılıkta uygun olan kategorinin talepleri sunulmaktadır:

a) 1. kategori – çatlakların oluşumunu izin verilmiyor;

b) 2. kategori – çatlakların, enine göre sınırlı, süreksiz açılımına acrc1

izin veriliyor, fakat onların daha sonraki sağlam kapatılmasını

(sıkıştırılmasını) sağlamak şartıyla;

c) 3. kategori - çatlakların, enine göre sınırlı, süreksiz açılımına acrc1

ve süreli açılımına acrc2 izin veriliyor.

Çatlakların süreksiz açılımı olarak devamlı, uzun süreli ve kısa süreli

yüklerin müşterek hareketinden dolayı oluşan açılımı anlamalıdır;

süreli açılımı olarak – sadece devamlı ve uzun süreli yüklerin müşteri

hareketinde oluşan açılımı anlamalıdır.

Betonarme konstruksiyonların çatlak direncine olan talep

kategorileri, ayrıca aşındırıcı olmayan çevre şartlarında çatlak

açılımının izin verilen sınırlı genişliğinin değerini bu şekilde

verilmiştir, yani: konstrukisyonların geçirimsizliğini sınırlandırmak

için – 1 No‟lu tabloda; armatürün sağlamlığını temin edilmesi için – 2

No‟lu tabloda. Çatlakların oluşumu, onların açılımı veya kapanmasına

göre betonarme konstruksiyonların hesabında dikkate alınan işletme

yükleri 3 No‟lu tabloya göre kabul edilmelidir.

Çatlak direnci 2. ve 3. kategori taleplerine uyması gereken

konstruksiyonlarda veya onların kısımlarda 3 No‟lu tabloda belirtilen

yüklerin altında çatlaklar oluşmuyorsa, bu konstruksiyon çatlaklarının

süreksiz açılması ve kapanması (2. kategori için) veya çatlakların

süreksiz ve sürekli açılması (3.kategori için) ile ilgili hesabı

yapılmamaktadır.

Betonarme konstruksiyonlarının çatlak direncine ait belirtilen talep

kategorileri elemanın uzamasına eksenine normal ve eğimli çatlaklara

da aittir.

Uzamasına çatlağın açılmasını engellemek için konstruktif (statik)

tedbirleri kabul etmelidir (uygun çapraz aramatür tesis etmeli),

önceden gerilmiş elemanlar için belirtilenden başka, ilk çekim

sırasında betonda sıkıştırıcı gerilimlerin değerlerini sınırlandırmalı

(1.29.paragrafa bkz.).

1 No‟lu Tablo

Konstruksiyonların çalışma

şartları

Konstruksyonların geçirimsizliğini

sınırlayan betonarme

konstruksiyonların çatlak

direncine olan talep kategorileri ve

çatlak açılımın izin verilen sınırlı

genişliği acrc1 ve acrc2

1. Aşağıdaki kesitler olduğunda

sıvı ve gazların basıncını kavrayan

elemanlar:

tamamen çekilmiş (gerilmiş) 1. kategori 1

kısmen sıkıştırılmış 3. kategori;

acrc1 = 0,3

acrc2 = 0,2

2. Taneli cisimlerin basıncını

kavrayan elemanlar

3. kategori;

acrc1 = 0,3

acrc2 = 0,2

1 Konstruksiyonlar genel olarak önceden gerilmiş olarak yapılmalıdır.

Özel esaslarda bu konstruksiyonları önceden germesiz yapmaya izin

veriliyor, bu durumda onların çatlak direncine 3. kategori talepleri

uygulanıyor.

2 No‟lu Tablo

Konstruksiyonun işletme

şartları

Armatürün sağlamlığını sağlayan betonarme konstruksiyonların

çatlak direncine olan talep kategorisi ve çatlak açılımının izin

verilen sınırlı genişliği acrc1 ve acrc2, mm

A-I, A-II, A-III, ve A-

IV çubuklu sınıfları;

B-I ve Bp-I telli

sınıfları

A-V ve A-VI

çubuklu sınıfları;

tel çapı 3,5 mm ve

daha fazla olan B-

II, Bp-II, K-7 ve

K-19 telli sınıfları

Tel çapı 3,0 mm ve

daha az olan B-II,

Bp-II, ve K-7 telli

sınıfları

1. Kapalı mekanda 3.kategori 3.kategori 3.kategori

acrc1 = 0,4 acrc1 = 0,3 acrc1 = 0,2

acrc2 = 0,3 acrc2 = 0,2 acrc2 = 0,1

2. Açık havada, ayrıca su 3.kategori 3.kategori 2.kategori

altı suların seviyesinden

yüksek veya alçak topra-

acrc1 = 0,4 acrc1 = 0,2 acrc1 = 0,2

Klarda acrc2 = 0,3 acrc2 = 0,1

3. Toprak altı suların 3.kategori 2.kategori 2.kategori

değişen seviyesi olduğu- acrc1 = 0,3 acrc1 = 0,2 acrc1 = 0,1

nda topraklarda acrc2 = 0,2

Not: 1. Armatür sınıflamasını 2.17. paragrafta bkz.

2. Halatlarda dış kat teli anlatılmaktadır.

3 No‟lu Tablo Betonarme

konstruksiyonların

çatlak direncine

olan taleplerin

kategorileri

Hesapta kabul edilen yükler ve yük sağlamlık katsayıları γf

Çatlak oluşumuna göre

Çatlak açılımına göre

Çatlak

kapamasına

göre

süreksiz sürekli

1 γf > 1,0 * olduğunda devamlı,

uzun süreli ve kısa süreli

---

---

---

2 γf > 1,0 * olduğunda devamlı,

uzun süreli ve kısa süreli

(çatlakların süreksiz açılımın

ve kapatılmasın kontrolü için

bu hesap yapılmaktadır)

γf = 1,0

olduğunda

devamlı, uzun

süreli ve kısa

süreli

--- γf = 1,0

olduğunda

devamlı, uzun

süreli

3 γf = 1,0 olduğunda devamlı,

uzun süreli ve kısa süreli

(çatlakların süreksiz açılımın

kontrolü için bu hesap

yapılmaktadır)

Aynı

γf = 1,0

olduğunda

devamlı, uzun

süreli

---

* γf katsayısı dayanıklılık hesaplamasındaki gibi kabul ediliyor.

Not: 1. Uzun süreli ve kısa süreli yükler 1.12. paragraftaki taleplere göre kabul

ediliyor.

2. Çatlakların açılımı hesaplamasında özel yükler sadece çatlakların mevcudu

feci durumuna getiriyorsa hesaba katılmaktadır.

Ankrajsız armatürlü önceden gerilmiş elemanların uçlarında gerilimin geçiş

bölgesinin boy sınırı içinde (2.29. paragrafa bkz.) γf = 1,0 katsayısı ile birlikte

hesaba katılan devamlı, uzun süreli ve kısa süreli yüklerin altında çatlak

oluşmasına izin verilmiyor.

Bununla birlikte gerilimin geçiş bölgesinin boyuna göre armatürdeki

öncelik gerilimler sıfırdan azami hesap ebatlarına doğrusal yükselen

olarak kabul ediliyor.

İşbu talebi, kesitin ağırlık merkez seviyesine göre boyunda kenarın

önceden çekme gücünün hareketinden dolayı gerilmesine kadar

yerleşik kesit kısmı için hesaba almamaya izin veriliyor, eğer de bu

kısımda ankrajsız gerilmiş armatür yoksa.

Eğer ön gerilmiş elemanlarının işletme yükleri altında çekilmiş bölgesinde,

hesaba uygunlukta, imalat, nakliyat ve inşaat sıralarında uzamasına eksene

normal gelen çatlaklar oluşuyorsa, işletme sırasında gerilmiş eleman

bölgelerinin çatlak direncinin azalmasını, ayrıca onların eğriliğinin yükselmesini

hesaba katmak gerekmektedir.

Çok defa tekrarlanan yüklerin etkisine düşünülmüş elemanlar için

bunun gibi çatlakların oluşmasına izin verilmiyor.

Taşıma kabiliyeti gerilmiş bölge betonunda çatlakların oluşması ile (4.9.

paragrafa bkz.) bir anda tükenmesiyle nitelenen betonarme zayıf donatılmış

elemanlar için, boyuna gerilmiş armatür kesitinin alanı dayanıklılık hesabına

göre talep edilenden en az % 15‟e büyütülmelidir.

Betonarme konstruksyonların elemanlarının bükük yerleri aşağıdaki taleplere

göre tespit edilen izin verilen sınırlı değerleri aşmamalıdır:

a) teknolojik (vinçlerin, teknolojik tesisatların, makinelerin v.s.

normal çalışması);

b) konstruktif (statik) (deformasyonu sınırlayan komşu

elemanların etkisi; tayın ve tespit edilen meyillerin dayanma

gereği v.s.);

c) estetik (konstruksiyonların yararlığı ile ilgili insanların

izlenimleri).

İzin verilen sınırlı bükük yerlerin değerleri 4 No‟lu tabloda

verilmektedir.

Deformasyon hesabı aşağıdaki sınırlar içerisinde yapılması

gerekmektedir: teknolojik veya konstrukstif taleplerle – devamlı, uzun

süreli ve kısa süreli yüklerin hareketlerine; estetik taleplerle – devamlı

ve uzun süreli yüklerin hareketine. Bununla birlikte γf = 1,0 olarak

kabul ediliyor.

Devamlı, uzun süreli ve kısa süreli yüklerin hareketi altında kirişlerin

veya plakaların bükük yeri tüm durumlarda aralığını 1/150 ve konsol

uçuşunu (hareketini) 1/75‟ni aşmamalıdır.

İzin verilen sınırlı bükük yerlerin değerlerini inşaat kaldırımın

yüksekliğine kadar büyütülebilir, eğer bu durum teknolojik veya

konstruktif taleplerle sınırlamıyorsa.

Komşu elemanlarla bağlı olmayan plakalar, döşemeler, merdiven

sahanlıklar v.s. için oynaklık ilave denemesini yapmak gerekmektedir:

yığılan yük ekinin elverişsiz şeması olduğunda kısa süreli hareketli

yığılan yükünden 1000 H oluşan ilave bükük yeri 0,7 mm‟den fazla

olmamalıdır.

4 No‟lu Tablo

Konstruksiyon elemanları

İzin verilen

sınırlı bükük

yerleri

1. Aşağıdaki vinçler olduğunda vinç altındaki kirişler:

Manuelli l/500

Elektrikli l/600

2. Aşağıdaki aralıklar olduğunda düz tavanlı döşemeler ve

kaplama elemanları (4.pozisyonda gösterilenlerden hariç), m:

l < 6 l/200

6 ≤ l ≤ 7,5 3 cm

l > 7,5 l/250

3. Aşağıdaki aralıklar olduğunda kaburgalı tavanlı döşemeler

ve merdiven elemanları, m:

l < 5 l/200

5 ≤ l ≤ 10 2,5 cm

l > 10 l/400

4. Aşağıdaki aralıklar olduğunda üretim amaçlı zırayı

binaların kaplama elemanlar, m:

l < 6 l/150

6 ≤ l ≤ 10 4 cm

l > 10 l/250

5. Aşağıdaki aralıklar olduğunda asmalı duvar paneller

(yüzeyinden hesaplandığında), m:

l < 6 l/200

6 ≤ l ≤ 7,5 3 cm

l > 7,5 l/250

4 No’lu tabloda alınan işaretler: l – kirişlerin ve plakaların aralığı; konsollar

için l değeri iki misli konsol uçuşuna eşittir.

Not: 1. ve 5. pozisyondaki izin verilen sınırlı bükük yerler teknolojik ve

konstruktif taleplerle şartlandırılmıştır; 2 – 4. pozisyondakiler ise estetik

taleplerle şartlandırılmıştır.

Sıkıştırıcı boyuna gücü etkisine beton ve betonarme elemanlarının

dayanıklılığı hesaplanırken, hesapta öngörülmeyen faktörler ile şartlanan

tesadüfen eksantriklik ea dikkate almalıdır. Eksantriklik ea her durumda da

elemanın boyunun veya yer değişiminden dolayı saptanmış kesitlerinin

arasındaki aralığın 1/600‟den az kabul edilmelidir ve kesit yüksekliğinin

1/30‟dan az kabul edilmelidir. Bundan başka da, sökülebilir elemanlarda teşkil

edilmiş konstruksiyonlar için konstruksiyon türünden, montaj şeklinden v.s.

bağlı olan elemanların karşılıklı yer değişme imkanını dikkate almak

gerekmektedir.

Statik açıdan belirlenmesi mümkün olmayan konstruksiyonların

elemanları için belirtilen kesitin nispeten ağırlık merkezinin boyuna

güç eksantriklik değeri e0 konstruksiyonun statik hesabından elde

edilen eksantrikliğe eşit kabul ediliyor, fakat ea‟dan az olmamalı.

Statik açıdan belirlenebilen konstruksiyon elemanlarında e0 -

eksantrikliği konstruksiyonların statik hesabına veya tesadüfen

belirlenmekte olan eksantrikliklerin tutarı olarak bulunuyor.

Genelde sıcaklık çekilme yerleri arasındaki mesafeler hesap ile tespit

edilmelidir.

ÖNCEDEN GERĠLMĠġ KONSTRÜKSĠYONLARIN

PROJELEMESĠNDE UYGULANAN ĠLAVE TALEPLER

Ön gerilimler σsp, ayrıca σ‟sp gerilen armatürde - S ve S

‟ ön gerilim

değerlerinin izin verilen sapmaları p hesaba alınarak, çubuk ve tel armatürleri

için aşağıdaki şartları yerine getirilmesini sağlayarak tespit etmelidir:

σsp + p ≤ Rs, ser; σsp - p ≥ 0,3 Rs, ser; (1)

Armatürün mekanik yoluyla çekilmesinde p değeri 0,05 σsp‟ye eşit

kabul ediliyor, elektrotermik ve elektrotermomekanik yollarda ise

aşağıdaki formüle göre belirleniyor:

360

p = 30 + -------------; (2)

l

burada p – MPa olarak;

l – çekilmekte olan çubuğun boyu (mesnetlerin dış

kenarlarının arasındaki aralık), m

Armatürün otomatikleştirilen çekiminde 360 sayısının değeri (2)

formülde 90‟a değiştiriliyor.

σcon1 ve σ‟con1 gerilimlerin değerleri çekimin mesnette bitişinde kontrol edilen

S ve S‟ gerilen armatüründe σsp ve σ‟sp‟ ye eşit kabul ediliyor (1.23. paragrafa

bkz.), ankraj deformasyon ve armatür sürtünme kayıpları kesilerek (1.25.

paragrafa bkz.).

Donmuş betona aramtür çekilirken çekim gücünün eklendiği yerde

kontrol edilmekte olan S ve S‟ gerilen armatüründe gerilme değerleri ,

uygun olarak, σsp ve σ‟sp gerilimlerin hesaplı kesitini aşağıdaki

formüllere göre sağlanması kaydıuyla σcon2 ve σ‟con2 „ye eşit kabul

ediliyor:

P Peop ysp

σcon2 = σsp – α (-------- + --------------) ; (3)

Ared Ired

P Peop y’sp

σ'con2 = σ‟sp – α (-------- + --------------) ; (4)

Ared Ired

(3) ve (4) formüllerinde:

σsp , σ‟sp – ön gerilim kayıpları hesaba alınmadan belirleniyorlar;

P, eop – σsp , σ‟sp değerlerinde (8) ve (9) formüllere göre ön gerilimin

kayıpları hesaba alınarak belirleniyor;

ysp , y‟sp - 1.28. paragraftaki ile aynı;

α = Es / Eb.

Kendine gerilmiş konstrüksiyonlardaki armatürlerin gerilmeleri

betondaki gerilimlerle (kendine gerilim) dengeli şartlarda

h0esaplanılıyor.

Betonun konstrüksiyondaki kendine gerilimi betonun kendine

gerilmesi markasına göre Sp donatılama katsayısı, betonda armatürün

(çeliğin) yerleşimi (tekli-, ikili-, ve üçlü donatılma) hesaba alınarak ve

de gereken durumlarda – konstrüksiyon konulurken betonun yüzey

sızıntısı ve büzülmesinden kaynaklanan kayıplar hesaba alınarak

belirleniyor.

Not: B7,5 B12,5 sınıflı hafif betonlardan yapılmış

konstrüksiyonlarda σcon1 ve σ‟con1 değerleri uygun olarak 400 ve 550

MPa‟yı aşmamalıdırlar.

Önceden gerilmiş elemanların hesabında armatürün ön gerilme kayıpları

hesaba katılmalıdır.

Armatürler mesnetlere çekilirken aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:

a) ilk kayıplar – ankrajların deformasyonundan, armatürün eğici

nesnelere sürtünmesinden, armatürde gerilimin gevşemesi, sıcaklığın

düşüşünden, şekil deformasyonlarından (armatürün formlara

çekilmesinde), betonun çabuk büzülmesinden;

b) ikinci kayıplar – betonun yüzey sızıntısı ve büzülmesinden;

Armatür betona çekilirken aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:

c) ilk kayıplar – ankrajların deformasyonundan, armatürün kanal

duvarlarına veya konstrüksiyon betonunun yüzeyine sürtünmesinden;

d) ikinci kayıplar – armatürde gerilimin gevşemesinden, betonun yüzey

sızıntısı ve büzülmesinden, armatür sarımlarının altında betonun

ezilmesinden, blokların arasındaki birleşme yerlerinin (dilitasyon

yerleri) deformasyonundan (bloklardan oluşan konstrüksiyonlar için).

Ön gerilimli armatürün kayıplarını 5 No‟lu tabloya göre

belirlemelidir, bununla birlikte konstrüksiyonlar tasarlanırken

kayıpların toplamını 100 MPa‟dan az kabul etmemelidir.

Kendine gerilmiş elemanların hesabında sadece betonun kendine

gerilimi ve ortamın nemliliğine göre beton markasına bağlılıkta

betonun yüzey sızıntısı ve büzülmesinden kaynaklanan ön gerilimlerin

kaybı hesaba alınmalıdır.

5 No‟lu tablonun 8. ve 9. pozisyonlarına göre ön gerilimin kayıpları tespit

edilirken aşağıdaki talimatlar hesaba alınmalıdır:

a) konstrüksiyonun konulması önceden belli olan sürelerde kayıpları φl

katsayısına çarpmalıdır, bu katsayı aşağıdaki formüle göre tespit

ediliyor:

4t

φl = --------------, (5)

100 +3t

burada t – beton çekim gününden itibaren betonun büzülmesinden

kaynaklanan kayıp belirlendiğinde sayılan zaman ,gün; ve

beton dökümü bitirilen günden itibaren yüzeyinin

sızıntısından kaynaklanan kayıp tespit edildiğinde sayılan

zaman, gün;

b) Hava rutubeti %40‟tan aşağı olduğunda işletme için niyetlenen

konstruksiyonlar için kayıplar %25‟e büyütülmelidir, fakat SNiP

2.01.01-82 uygunlukta IVA iklim bölgesinde işletimi için niyetlenen

ve güneş radyasyonundan korunmayan ağır ve küçük taneli betondan

hazırlanmış konstruksiyonlar için belirtilen kayıplar %50‟e

büyütülmelidir;

c) Kaybın tespit edilmesi için, çimento kalitesi (nevi), betonun içeriği,

konstruksiyonların hazırlama ve işletme v.s. şartları belli ise, tespit

edilen düzende şartlandırılmış daha kesin metotların kullanmasına izin

veriliyor.

5 No‟lu Tablo

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

1. Armatür geriliminin

gevşemesi:

armatürün mekanik

gerilmesinde :

a) tel armatür

b) çubuklu

armatürün elektrotermik ve

elektrotermo mekanik

gerilmelerinde :

c) tel armatür

d) çubuklu

A. Ġlk kayıplar

σsp

(0,22 ---------- - 0,1) σsp

Rs, ser

0,1σsp-20

0,05 σsp

0,03 σsp

Burada σsp kayıpsız kabul

ediliyor, MPa.

Eğer de hesaplanan kayıp

değerleri olumsuz ise, onları

sıfıra eşit kabul etmelidir.

--

--

--

--

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

2.Sıcaklığın düşüşleri B15- B40 sınıf betonları için

(beton ısıtılanda gerilim

gücünü duyucu ısıtma ve

yapım bölgesinde gerilen

armatürün (donatımın)

sıcaklığının farklılığı)

1,25∆t

B45 ve daha yukarı sınıf betonları

için 1,0∆t,

Burada ∆t – ısıtılan

donatım ile gerilim

gücünü kabul edici

hareketsiz

mesnetlerin (ısıtma

bölgesi dışındaki)

sıcaklıklarının

arasındaki fark, ˚C.

Kesin veriler

olmadığı takdirde

∆t = 65˚C kabul

ediliyor.

Gerilen donatımın termo-işlem

sırasında sıcaklık düşüşünden

gelen kayıpları dengeleyici

değere çekiminde, bu değer

sıfıra eşit kabul ediliyor.

--

--

3. Çekme teçhizatların

yanında yerleşen demirin

deformasyonu

∆l

------- Es,

l

burada ∆l - 2 mm eşit olarak

kabul edilen preslenmiş ronde-laların

çekilmesi, kenarlardan çıkan uçların

ezilmesi v.s.; ∆l = 1,25 + 0,15d

formüle göre tespit edilmekte olan

envanter kentlerde çubukların yer

değiştirmesi

burada d - çubuk çapı, mm;

l - gerilmekte olan çubuk

boyu (stand veya kalıbın mesnedinin

dış kenarları arasındaki aralık), mm.

Gerilmenin elektrotermik meto-

dunda demir deformasyonundan

kaynaklanan kayıplar hesapta dikkate

alınmıyor, çünkü onlar armatürün

dolu uzunlatılmasının değeri tespit

edildiğinde hesaba katılmıştır.

∆l1 + ∆l2

----------------- ES,

l

burada

∆l1 – 1 mm eşit olarak kabul

edilen elemanın beton

ve demir arasında

yerleşen rondelaların

ve contaların

çekilmesidir;

∆l2 - 1 mm eşit olarak kabul

edilen bardak tipli

demirlerin, mantarlı

kalıbın, demir somun-

ların ve kepçelerin

deformasyonu

l - gerilmekte olan çubuk

(eleman) boyu, mm.

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

4. Armatür sürtünmesi:

a) kanal duvarlarına veya

konstruksyon betonunun

yüzeyine

--

1

σsp (1 - ------------),

e ωχ + δθ

burada e– normal logarit-

malar tabanı;

ωδ - 6 no‟lu tabloya

göre tespit edilen

katsayılar

χ - gerilmiş teçhi-

zattan hesap-

lamakta olan

kesitine kadar

bölgenin boyu, m;

θ - armatür eksen

dönüşünün toplam

derecesi, rad;

σsp- kayıp hesaba

alınmadan kabul

ediliyor.

b) eğrilen tertibatlara

1

σsp (1 - ------------),

e δθ

burada e– normal logarit-

malar tabanı;

δ - 0,25 eşit olarak kabul

edilen katsayılar

θ - armatür eksen

dönüşünün toplam

derecesi, rad;

σsp- kayıp hesaba

alınmadan kabul

ediliyor.

--

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

5. Ön gerilen betonarme

∆l

η ------------ Es ,

--

konstruksiyonların

hazırlamasında çelik

formun deformasyonu

l

burada η – aşağıdaki formüllere

göre tespit edilen katsayı:

armatürün gerilmesi kriko ile

yapıldığında n - 1

η = ----------;

2n

armatürün gerilmesi elektomeka-

nik metotla sarma mekanizma ile

yapıldığında (gücün %50‟si yükle

gerçekleştirmektedir)

n - 1

η = ----------.

4n

n – gerilmesi aynı

zamanda olmayan

çubuk grubun

sayısı;

∆l - kalıp deformasyon hesabın-

dan tespit edilen, güç hare-

ketinin hattına (çizgisine)

göre mesnetlerin yakınlaş-

ması P;

l- mesnetlerin dış kenarlar ara-

sındaki mesafe.

Kalıbın konstruksiyonu ve hazırlama

teknolojisi ile ilgili bilgiler olmadığı

taktirde onun deformasyonu sırasında

ortaya çıkan kayıplar 30 MPa‟ya eşit

olarak kabul edilmektedir. Gerilmenin elektrotermik metodunda

kalıb deformasyonundan kaynaklanan

kayıplar hesapta dikkate alınmıyor,

çünkü onlar armatürün dolu uzun-

latılmasının değeri tespit edildiğinde

hesaba katılmıştır.

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

6. Hızlı akan yüzey

sızıntısı aşağıdaki betonlar

σbp

için:

a) doğal sertleşen betonun

------ ≤ α olduğunda

Rbp

σbp

40 -------;

Rbp

σbp

------ > α olduğunda Rbp

σbp

40α + 85β (--------- - α),

Rbp

burada:

α ve β – α = 0,25+0,025 Rbp

olarak kabul edilen, fakat 0,8‟den

fazla ve

β = 5,25 – 0,185 Rbp, fakat

2,5‟ten fazla ve 1,1‟den aşağı

olmayan katsayılar;

σbp – işbu tablonun 1-5

pozisyonlara göre kayıplarını

katarak S ve S‟ uzunlamasına

armatürünün ağırlık merkezin

Hafif beton için, nakledici

(transmisyon) dayanıklığı 11

MPa ve aşağı olduğunda, çarpan

40 yerine çarpan 60‟ı kabul

etmek gerekmektedir.

---

b) ısı muamelesine uğrayan

beton için

Kayıplar işbu tablonun 6a

pozisyondaki formüllere göre

tespit ediliyor, fakat oluşan

sonucu 0,85 eşit olan katsayısına

çarpmalıdır.

---

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

B. Ġkinci kayıplar

7. Aşağıdaki armatürün

gerilme gevşekliği:

a) tel

---

σsp

(0,22 ---------- - 0,1) σsp

Rs, ser

b) çubuklu

---

0,1σsp-20

(işbu tablonun 1.pozisyonu-

nun açıklamalarına bkz.)

8. Beton çekilmesi

(büzülmesi)

(1,26.paragrafa bkz.)

Doğal sertleşen

betonu

Hava basıncı

olduğunda ısı

muamelesine

uğrayan beton

Betonun sertleşme şartlarına

bağımsız olarak

Aşağıdaki ağır sınıflardan:

a) B35 ve daha düşük

40

35

30

b) B40 50 40 35

c) B45 ve yukarı 60 50 40

Aşağıdaki ufak taneli

gruplardan:

d) A

Kayıplar, işbu tablonun 8a,b

pozisyonlara göre tespit ediliyor,

fakat 1,3 eşit olan katsayıya

çarpmalıdır.

40

e) B

Kayıplar, işbu tablonun 8a, pozi-

syona göre tespit ediliyor, fakat

1,5 eşit olan katsayıya

çarpmalıdır.

50

f) C

Kayıplar, işbu tablonun 8a, pozi-

syona göre doğal sertleşen ağır

betonu gibi tespit etmelidir.

40

Aşağıdaki ufak taneli

dolgu olduğunda hafif

beton için:

g) yoğun 50 45 40

h) gözenekli 70 60 50

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

9. Aşağıdaki betonların

yüzey sızıntısı (1,26

paragrafa bkz):

a) yoğun ufak taneli dolgu

olduğunda ağır veya hafif

betonun

σsp/Rbp ≤ 0,75 olduğunda 150 α σsp/Rbp;

σsp/Rbp > 0,75 olduğunda 300 α( σsp/Rbp –0,375),

burada σsp - işbu tablonun 6.pozisyondaki gibi, fakat işbu

tablonun 1-6 pozisyonlara göre kayıpları katmalıdır;

α – katsayı:

1,00 eşit olan - doğal sertleşen beton için;

0,85 eşit olan – hava basıncı olduğunda ısı muame-

lesine uğrayan beton için.

b) aşağıdaki ufak taneli

gruplu betonu için

A Kayıplar, işbu tablonun 9 a pozisyondaki formüllere göre tespit

etmelidir, fakat elde edilen sonucu 1,3 eşit olan katsayısına

çarpmalıdır.

B

Kayıplar, işbu tablonun 9 a pozisyondaki formüllere göre tespit

etmelidir, fakat elde edilen sonucu 1,5 eşit olan katsayısına

çarpmalıdır.

C

Kayıplar, α = 0,85 olduğunda işbu tablonun 9 a pozisyondaki

formüllere göre tespit etmelidir.

c) gözenekli ufak taneli

dolgu olduğunda hafif

betonu için

Kayıplar, işbu tablonun 9 a pozisyondaki formüllere göre tespit

etmelidir, fakat elde edilen sonucu 1,2 eşit olan katsayısına

çarpmalıdır.

10. Spiral veya halka

şeklindeki armatürlerin

sarımı (kandal) altında

betonun ezilmesi

(konstruksiyon çapı 3 m‟e

kadar)

---

70 – 0,22 dext

burada dext – konstruksiyonun

dış çapı, cm

Armatür ön gerilimi

kaybına yol açan faktörler

Armatür gerilme zamanında ön gerilim kaybın değeri, MPa,

mesnetlere betona

11. Blokların arasındaki

kavşak yerlerin (sokrası-

nın) çekme deformasyonu

---

n ∆l

---------- Es,

burada n – çekilen

armatürün boyuna göre

armanın (teçhizatın) ve

konstruksiyon bağlantı yer-

lerin sayısı

∆l – betonla doldurulmuş,

0,3 mm eşit olarak kabul

edilen ve kuru birleştirilmiş,

0,5 mm eşit olarak kabul

edilen kavşak yerlerin

çekmesi.

l – çekilen armatürün boyu,

mm.

Not: 1. Çekilmekte olan armatürün S’ ön gerilmesindeki kayıplar S armatürü gibi tespit

edilmektedir.

2. Kendinden gerilmiş konstruksiyonları için betonun büzülmesinden ve yüzey sızıntısından

ortaya çıkan kayıpları deneysel belgelere göre tespit edilmektedir.

6 No‟lu Tablo

Kanal veya yüzey

Armatür sürtünmesinden kaypları tespit edilmesi için

katsayıları (5no‟lu tablonun 4.pozisyona bkz.)

ω Armatür aşağıdaki şeklinde olduğunda δ

Halat ve huzme

şeklinde

Periyodik profilli

çubuk şeklinde

1. Kanal:

metal yüzeyli

0,0030

0,35

0,40

Sert kanal oluşturucu

ile oluşturan beton

yüzeyli

0

0,55

0,65

Esnek kanal oluştu-

rucu ile oluşturan

beton yüzeyli

0,0015 0,55 0,65

2. Beton yüzeyi

0

0,55

0,65

Armatürdeki ön gerilim değerini aşağıdaki formüle göre tespit edilmesi

gereken armatürün gerilme doğruluk katsayısı γsp ile birlikte hesaba katmalıdır:

γsp = 1 ± ∆ γsp. (6)

“Artı” işareti ön gerilimin olumsuz etki verdiğinde kabul edilmektedir

(yani, konstrüksiyonun işinin belirtilen etabında veya elemanın

incelenmekte olduğu alanında ön gerilim taşıma kabiliyetini azaltıyor,

çatlakların oluşmasına yardım ediyor vs ), “eksi” işareti ise olumlu etki

verdiğinde.

p 1

∆γsp = 0,5 -------- (1 + ----------), (7)

σsp √np

fakat 0,1‟den az olmama şartıyla kabul edilmektedir;

burada p, σsp – 1,23. paragrafa bkz.;

np - eleman kesitinde çekilmekte olan armatürün

çubukların sayısı.

Armatürün ön gerilim kayıpların tespitinde, ayrıca çatlakların açılışı

ve deformasyonu ile ilgili hesaplamalarda ∆γsp değeri sıfıra eşit

olarak kabul etmeye izin veriliyor.

Önceden gerilmiş konstrüksiyonların hesabında uygulanmakta olan beton ve

armatürdeki gerilmeler, ayrıca betonun önceden çekme gücü aşağıdaki talimatlar

hesaba alınarak tespit edilmektedir:,

Elemanın boyuna eksenine normal gelen kesitlerdeki gerilimler elastik

malzemelerin hesabındaki kurallara istinaden belirleniyorlar. Bununla

birlikte, kanallarla, oluklarla vs ile hafifleşmesi hesaba alınan beton

kesitini kapsayan, ayrıca armatür ve betonun elastikiyet modülleri

oranına α çarpılan tüm uzunlamasına (gerilen ve gerilmeyen)

armatürün kesitini kapsayan kesit kabul edilmektedir. Eğer de beton

kesitinin parçaları çeşitli sınıftaki ve cinsteki betonlardan yapılmışsa,

onları beton elastikiyet modüllerinin oranına göre bir sınıfa veya bir

cinse getiriyorlar.

Ön çekim gücü P ve onun belirtilen kesitin (1.çizim) ağırlık merkezine

nispeten eklerinin eksantrikliği eop aşağıdaki formüllere göre tespit

edilmektedir:

P = σsp Asp + σ’sp A’sp - σs As – σ’p A’s ; (8)

σspAspysp + σ’sA’sy’s – σ’spA’sp y’sp– σsAsys

eop = -------------------------------------------------- , (9)

P

burada σs , σ’s – betonun büzülmesi ve yüzey sızıntısından

kaynaklanan germeyen armatürdeki gerilmeler,

uygunlukta S ve S’;

ysp , y’sp , ys , y’s – belirtilen kesitin ağırlık merkezinden uygun

olarak S ve S’ gerilen ve gerilmeyen armatürlerdeki

eşdeğer güçlerin eklendiği noktaya kadarki aralıklar.

1. çizim. Betonarme elemanın enine kesitinde armatürdeki ön gerilim

gücünün şeması.

Eğrili gerilmekte olan armatürde σsp ,ve σ’sp değerlerini uygun olarak,

cosθ ve cosθ‟‟ye çarpıyorlar, burada θ ve θ‟ –elemanın uzunlamasına

eksenine armatür eksen eğiminin açılarıdır (incelenmekte olan kesit

için).

σsp ,ve σ’sp gerilimleri aşağıdaki zamanlarda kabul ediliyorlar:

a) beton çekimi sırasında – birinci kayıplar hesaba alınarak;

b) elemanın işletilmesi sırasında – birinci ve ikinci kayıplar hesaba

alınarak.

σsp ,ve σ’sp gerilimleri aşağıdakilere sayısal eşit kabul ediliyorlar:

- beton çekimi sırasında – 5 No‟lu tablonun 6. pozisyonuna göre

çabuk gelen yüzey sızıntıları dolayı gerilimlerin kaybına;

- elemanın işletilmesi sırasında –5 No‟lu tablonun 6., 8. ve 9.

pozisyonlarına göre betonun büzülmesi ve yüzey sızıntısından

kaynaklanan gerilimlerin kaybının tutarına.

Ön çekim sırasında betondaki çekme gerilimleri σbp 7 No‟lu tabloda

belirtilen değerleri aşmamalıdır (betonun iletici direnci Rbp kısımlarında).

7 No‟lu Tablo

Kesitin gerilmiş durumu

Armatürün

gerilme

metodu

Ön çekim sırasında betondaki çekme gerilimleri

betonun iletici direnci σbp / Rbp kısımlarında, fakat

aşağıdakilerden fazla olmamalıdır:

Dış havanın hesaplı kış sıcaklığında, °C

- 40 ve yukarı - 40‟tan düşük

Çekme sırasında

merkezi merkez dışı merkezi merkez dışı

1. Dış yüklerin hareketinde

gerilimler küçülüyor veya

değişmiyor.

Mesnetlere

0,85

0,95*

0,70

0,85

Betona 0,70 0,85 0,60 0,70

2. Dış yüklerin hareketinde

gerilimler büyüyorlar.

Mesnetlere

0,65 0,70 0,50 0,60

Betona 0,60 0,65 0,45 0,50

* Gerilim iletme alanının boyundan lp az olmayan (2.29. paragrafa bakınız) boyda

donatılama hacimsel katsayısı μυ > % 0,5 olan (5.15. paragrafa bakınız) gayri armatür ve

çelik destek detayların mevcudunda, çekim gücünü yavaş yavaştan ileterek imal edilmekte

olan elemanlar için σbp/Rbp =1,00 değerini kabul etmeye izin veriliyor.

Notlar: 1. İşbu tabloda belirtilen σbp/Rbp değerlerini sudan doymuş durumdaki beton için

havanın hesaplı sıcaklığı eksi 40 °C az olmadığı takdirde 0,05’e az kabul etmelidir.

2. Dış havanıon hesaplı kış sıcaklığı 1.8.paragrafın talimatlarına uygunlukta kabul

ediliyor.

3. B7,5-B12,5 sınıfı hafif betonlar için σbp/Rbp en çok 0,30 kabul edilmelidir.

σbp gerilimleri, 5 No‟lu tablonun 1.-6. pozisyonlarına göre ön

gerilimlerin kayıpları hesaba alınarak betonun kenardaki çekilmiş

fiberinin seviyesinde ve armatür geriliminin bir‟e eşit netlik katsayısı

γsp olduğunda tespit ediliyor.

1.30. Beton çekme gerilimlerinin regüle edilmesi, onların işletilmesi

sürecinde öngörülen önceden gerilmiş konstrüksiyonları için (örneğin

rezervuarlarda, TV kulelerinde reaktörlerde), gerilmekte olan armatür

betonla kavranmasız kabul ediliyor, bununla birlikte armatürü pastan

(korozyondan) korumak için etkileyici tedbirleri öngörmek

gerekmektedir. Armatürün betonla kavraması yapılmayan önceden

gerilmiş konstrüksiyonlara 1. kategori çatlak direncinin talepleri

uygulanmalıdır.

BETONUN DOĞRUSAL (LĠNEER) OLAMAYAN ÖZELLĠKLERĠ

HESABA ALINMASIYLA DÜZLEM VE MASĠF

KONSTRÜKSĠYONLARI HESAPLAMANIN

GENEL VAZĠYETLERĠ

1.31. Düzlem konstrüksiyonlarının (kiriş-duvar, döşeme plakları tipindeki)

ve masif konstrüksiyonların birinci ve ikinci grup sınırlı durumlara

göre hesabını, fiziki doğrusalsızlık , anizotropi göz önüne alınarak

hesaplanan gerilimlere (güçlere), deformasyonlara ve yer değişimlere

göre, ihtiyacı olan durumlarda ise – yüzey sızıntı, arızaların toplanması

(uzun süreli süreçlerde) ve geometri doğrusalsızlıklara (genel olarak

ince duvarlı konstrüksiyonlar için) göre yapmalıdır.

Not. Anizotropi – çeşitli yönlerde niteliklerin benzersizliği (burada –

mekanik). Ortrotropi - anizotropinin bir görünüşü – nitelik

simetrisinin üç tane bir birine dikey doğru düzlemi.

1.32. Fiziksel doğrusal olmayanı, anizotropi ve yüzey sızıntısını, kendi

arasında gerilimi ve deformasyonu bağlayan tespit edilen oranlarda,

ayrıca malzemenin çatlaklığa dayanma ve sağlamlık şartlarda

hesaplamak gerekmektedir. Bununla birlikte ayırmak gerekiyor ki,

eleman deformasyonlaşmanın iki dönemi vardır – çatlakların

oluşumundan önce ve sonra.

1.33. Çatlak oluşumundan önce beton için kural olarak, çekim ve gerilimde

deformasyonlaşmanın heterojenliğini ve delitasyon etkisinin

yönlenmiş gelişmeni hesaba almaya yardım edici doğrusal olmayan

ortotrop modeli kullanılmalıdır. Belirtilen faktörlerin meydana

gelmesini ortalama hacmine göre hesaba katıcı betonun ezotrop

(eşyönlük) gibi modelini kullanmaya izin veriliyor. Betonarme için bu

dönemde armatürün ve çevreleyen betonun eksen deformasyonlarının

ortaklığından kaynaklanmak gerekmektedir, özel demir (ankraj) temin

edilmemiş armatürün uç alanları hariç.

Armatürün kabartma tehlikesinde onun sınırlı sıkıştırıcı gerilimlerini

sınırlandırmalıdır.

Not: Delitasyon – bir çok mikroçatlakların gelişmesi, ayrıca büyük

uzunlamalı çatlakların gelişmesi ile şartlanan, sıkıştırmadaki nesne

hacminin büyümesi.

1.34. Betonun dayanıklılık şartlarında çeşitli yöndeki alanlar üzere

gerilimlerin bileşimini hesaba almalıdır. Dolaysıyla onun ikili ve üçlü

eksen sıkıştırmasına direnci birli sıkıştırmadaki dayanıklılığı aşıyor,

sıkıştırma ve gerilmenin kombinasyonunda ise onların birisinin

hareketindekine göre az olabilir. İhtiyacı olan durumlarda gerilim

hareketinin sürekliliği dikkate alınmalıdır.

Çatlaksız betonarmenin dayanıklılık şartı bileştirici malzemelerin

sağlamlık şartlarından kaynaklanarak iki bileşkenli ortam gibi teşkil

edilmelidir.

1.35. Çatlak oluşma şartları olarak iki bileşkenli ortamın beton

elemanlarının dayanıklılık şartları kullanmalıdır.

1.36. Çatlak oluşmasından sonra aşağıdaki faktörleri hesaba alarak güç veya

gerilimlerinin yer değişiminden dolayı bağlılığının doğrusal olmayan

şekillerindeki genel görünüşlü anizotrop nesnesinin modelini

kullanmalıdır:

- çatlakların armatüre eğim açıları ve çatlakların kesişim şemaları;

- çatlakların açılımı ve onların kenarlarının yerdeğişimi;

- armatürün katılığı: eksensel – çatlaklar arasında beton blokları veya

çizgileri ile bağlanmasını hesaba alınarak;

- tanjant – çatlakların kenarında beton temelinin elastikiyeti ve uygun

olarak armatürde çatlaklarda eksen ve çevre gerilimleri hesaba

alınarak;

- betonun katılığı: çatlakların arasında – eksen güçlerine ve yer

değişimine (kesişen çatlakların şeması için indiriliyor); çatlaklarda

– çatlak kenarlarının bağlantıları hesabına onların eni yetirince

küçük olduğunda eksen güçlerine ve yer değişimine;

- çatlakların arasında betonun ve armatürün eksen deformasyon

ortaklının kısmen bozulmasında.

Çatlaklı armatürsüz elemanların deformasyonlaşma modelinde sadece

çatlakların arasındaki beton katılığı hesaba alınıyor.

Eğimli çatlaklar meydana geldiği durumlarda betonun eğimli çatlaklar

üzere deformasyonlaşma özelliklerini hesaba almalıdır.

1.37. Çatlak açılım genişliğini ve onların kenarlarının karşılıklı yer

değiştirilmesini çeşitli yöndeki çubukların, onların kesiştiği çatlak

kenarlarına nispeten yer değiştirmesinden kaynaklanarak tespit

etmelidir, fakat bu yer değişimlerin ortak olma şartlarını yerine

getirildiğinde çatlakların arasındaki mesafeler hesaba almalıdır.

1.38. Çatlaklı düzlem ve hacimsel elemanların dayanıklılık şartları aşağıdaki

öncüllere göre esaslaşmalıdır:

- kabul ediliyor ki, tahribatlar armatürün, genel olarak armatür

çubuklarına eğri yerleşen daha tehlikeli çatlaklar üzere büyük

ölçüde uzatılması ve çatlakların arkasında (örneğin, çatlak üzere

plakların sıkıştırılmış bölgesinde) veya çatlaklar arasında beton

bloklarının veya çizgilerinin ufaltılması sonucunda oluşmaktadır;

- betonun sıkıştırmaya derinci dikey yönde gerilimlerin

oluşmasından dolayı azalıyor, bu gerilim çekilmiş armatür ile

bağlanma güçlerinden, ayrıca çatlakların kenarında armatürün

boyuna yer değişiminden meydana gelmektedir;

- beton dayanıklılığı tespit edildiğinde çatlaklar oluşma şemaları ve

çatlakların armatüre eğim aksları hesaba alınıyor;

- donatım çubuklarında, kural olarak, onların eksenine göre

yönlenmiş normal gerginlik hesaba alınıyor; çubukların kendi

yönünü değiştirmediği kabul edilerek çatlak yerlerde (saplama

etkisi) donatımın teğet gerilimlerini hesaba almaya izin veriliyor.

- Bozulma çatlağında onu kesici tüm çubukların gerilmenin hesaplı

direncine ulaştığı kabul ediliyor (akış noktası olmayan donatım için

gerginlikler deformasyon hesabı sürecinde kontrol edilmelidir).

Betonun çeşitli bölgelerindeki sağlamlığını ondaki gerginliklerin

çift bileşenli ortamın bileşkende olduğu gibi değerlendirmeli

(çatlaklardaki gerginlikler, donatım ile betonun eksen deformasyon

ortaklığının kısmen bozulması hesaba alınarak belirlenmekte olan

çatlaklar arası donatımdaki belirtilen gerginlikler hariç).

1.39. Yeterli plastik deformasyonları dayanabilme kabiliyetli betonarme

konstrüksiyonları için taşıma kabiliyetini sınırlı denge metodu ile

belirlemeye izin veriliyor.

1.40. Konstrüksiyonlar sağlamlık, deformasyon, çatlak oluşması ve açılması

başlıca elemanlar metodu ile hesaplandığında konstrüksiyonu yapıcı

tüm başlangıç elemanlar için sağlamlık ve çatlak dayanıklılık şartları

kontrol edilmelidir, ayrıca konstrüksiyonun aşırı yer değişimlerinin

meydana gelme şartları da kontrol edilmelidir. Sağlamlık sınırı

değerlendirildiğinde bazı başlıca elemanları bozulmuş gibi tahmin

etmeye izin veriliyor, eğer bu konstrüksiyonun ilerleyen bozulmasına

neden olmazsa ve incelenmekte olan yükün hareket süresi bittikten

sonra konstrüksiyonun yararlığı saklanırsa veya yeniden yapılması

mümkün olursa.

2. BETON VE BETONARME KONSTRÜKSĠYONLAR ĠÇĠN

MALZEMELER

BETON

2.1. İşbu normların taleplerine uyarak projelendirilmekte olan beton ve

betonarme konstrüksiyonlar için GOST 25192-82‟ye uygun

konstrüksiyon betonlarını öngörmelidir.

- 2200‟dan 2500 kg/m3 kadar orta yoğunluktaki ağır ;

- 1800 kg/m3‟ten daha yukarı orta yoğunluktaki küçük taneli;

- hafif yoğun ve gözenekli yapılı;

- otoklav ve otoklav olmayan sertleşmedeki hücreli;

- özel beton – gerici .

2.2. Beton ve betonarme konstrüksiyonları, onların çalışma şartları ve

amaçlarına bağlılıkta projelendirildiğinde beton kalitesinin

göstericilerini belirlemek gerekmektedir, buna esas olanlar:

a) sıkıştırmaya direnç sınıfı B;

b) eksen gerilmesine direnç sınıfı Bt (bu niteliğin önemli olduğu

durumlarda belirleniyor ve üretimde kontrol ediliyor);

c) soğuğa dayanıklılık markası F (ıslatılmış durumda dondurma ve

eritmenin değiştirilmiş etkisi altında bulunan konstrüksiyonlar için

belirlenmelidir);

d) su geçirmezlik markası W (su geçirimi sınırlayıcı talepler uygulanan

konstrüksiyonlar için belirlenmelidir);

e) ortalama yoğunluk markası D (yapısal taleplerden başka ısı izolasyon

talepleri uygulanan konstrüksiyonlar için belirlenmelidir);

f) gerici betonun kendi kendini germe markası Sp (kendiliğinden gerilen

konstrüksiyonlar için belirlenmelidir, eğer de bu nitelendirme hesapta

kullanılıyorsa ve üretimde kontrol ediliyorsa).

Notlar: 1. Sıkıştırma ve eksen gerilim dirençlerine göre beton

sınıfları 0,95 sağlamlılığı ile betonun garantili dayanıklılığına cevap

veriyorlar, Mpa.

2. Kendiliğinden gerilen betonun markası, μ=0,01 uzunlamasına

donatılma katsayısında betonun genişlemesinden meydana gelen

betondaki öncelik gerilimin değerini temsil etmektedir, MPa .

2.3. Beton ve betonarme konstrüksiyonları için aşağıdaki sınıflı ve markalı

betonları öngörmek gerekmektedir:

a) sıkışma direncine göre sınıflar:

ağır beton – B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5; B15; B20; B25; B30; B35;

B40; B45; B50; B55; B60;

gerici beton – B20; B25; B30; B35; B40; B45; B50; B55; B60;

aşağıdaki gruplara ait küçük taneli beton:

A – doğal sertleşme veya kumda hava basıncı altında ısı işlemi

yapılmış, tanelik modülü 2,0‟dan yukarı olanlar – B3,5; B5; B7,5;

B10; B12,5; B15; B20; B25; B30;B35; B40;

B- doğal sertleşme veya kumda hava basıncı altında ısı işlemi

yapılmış, tanelik modülü 2,0 ve daha az olanlar – B3,5; B5; B7,5;

B10; B12,5; B15; B20; B25; B30;

C – otoklav işlemi yapılmış olanlar –B15; B230; B25; B30; B35;

B40; B45; B50; B55; B60;

ortalama yoğunluğuna göre aşağıdaki markaları olan hafif beton:

D800, D900 – B2,5; B3,5; B5; B7,5;

D1000, D1100 – B2,5; B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5;

D1200, D1300 – B2,5; B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5; B15;

D1400, D1500 – B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5; B15; B20; B25; B30;

D1600, D1700 – B5; B7,5; B10; B12,5; B15; B20; B25; B30; B35;

D1800, D1900 – B10; B12,5; B15; B20; B25; B30; B35; B40;

D2000 – B20; B25; B30; B35; B40;

ortalama yoğunluğuna göre aşağıdaki markaları olan hücreli beton:

otoklav: otoklav olmayan:

D500 - B1; B1,5 -

D600 - B1; B1,5; B2; B2,5; B1; B1,5;

D700 - B1,5; B2; B2,5; B3,5 B1,5; B2; B2,5;

D800 - B2,5; B3,5; B5; B2; B2,5; B3,5;

D900 - B3,5; B5; B7,5; B3,5; B5;

D1000- B7,5; B10; B12,5; B15; B7,5; B10;

D1200- B10; B12,5; B15; B10; B12,5;

ortalama yoğunluğuna göre aşağıdaki markaları olan gözenekli beton:

D800, D900, D1000, - B2,5; B3,5; B5; B7,5;

D1100, D1200, D1300, D1400 - B3,5; B5; B7,5.

Sıkıştırma direncine göre ara sınıf betonlar B22,5 ve B27,5‟yi B25 ve

B30 sınıf betonlara göre çimento tasarrufunun yapılabilmesi ve

konstrük-siyonların diğer teknik-ekonomik göstericilerini indirilmesi

şartında kullanmaya izin veriliyor;

b) eksen gerilimine direncine göre sınıflar:

ağır, - Bt0,8; Bt1,2; Bt1,6; Bt2;

gerici, - Bt2,4; Bt2,8; Bt3,2;

küçük taneli ve hafif betonlar

c) soğuğa dayanıklılığına göre markalar:

ağır, - F50; F75; F100; F150;

gerici, - F200; F300; F400; F500;

küçük taneli ve hafif betonlar - F25; F35; F50; F75; F100;

F150; F200; F300; F400; F500

hücreli ve gözenekli betonlar - F15; F25; F35; F50; F75; F100;

d) su geçirmezliğe göre markalar:

ağır - W2; W4; W6; W8; W10; W12;

küçük taneli ve hafif betonlar

gerici beton için betonun su geçirmezlik markası W12‟den aşağı temin

edilmemektedir ve projede gösterilmeyebilir.

e) ortalama yoğunluğa göre markalar:

hafif beton - D800; D900; D1000; D1100; D1200; D1300;

D1400; D1500; D1600; D1700; D1800; D1900;

D2000;

hücreli beton - D500; D600; D700; D800; D900; D1000;

D1100; D1200;

gözenekli beton - D800; D900; D1000; D1100; D1200;

D1300; D1400;

f) kendiliğine gerilmesine göre markalar:

gerici - Sp0,6; Sp0,8; Sp1; Sp1,2; Sp1,5;

Sp2; Sp3; Sp4.

Notlar: 1. İşbu normlarda “hafif beton” ve “gözenekli beton”

terimleri yoğun yapılı hafif beton ve gözenekli yapılı betonu

(gözenekleşme seviyesi %6’dan daha yukarı) belirtmek için

kullanılmaktadır.

2. Küçük taneli beton grubu (A, B, C) konstrüksiyonların uygulama

projelerinde belirtilmelidir

2.4. Sıkışma ve eksen gerilimine direncine göre sınıfına uygun betonun

yaşı projelendirmede konstrüksiyonların yüklerle yüklenmesinin

gerçek sürelerine, inşa etme üslubu, betonun sertleşme şartlarına

istinaden belirleniyor. Bu verilerin yokluğunda beton sınıfı 28 gün

yaşında tesis ediliyor.

Sökülebilir konstrüksiyon elemanlarında direnç değerini GOST

13015.0-83 standartlarına ve kesin görünüşlü konstrüksiyonlara ait

standartlara uygunlukta belirlemelidir.

2.5. Betonarme konstrüksiyonları için aşağıdakileri kullanmaya izin

verilmiyor:

- sıkışma direnç sınıfı B7,5‟ten aşağı olan ağır ve küçük taneli betonlar;

- sıkışma direnç sınıfı bir katlısı için B3,5‟tan ve çift katlısı için B2,5‟tan

aşağı olan hafif betonlar.

Sıkışma direnç sınıf betonları aşağıdaki gibi kullanma tavsiye ediliyor:

- çok defa tekrarlanan yüklerin etkisine göz önüne alınmış ağır ve hafif

betonlardan yapılmış betonarme elemanlar için – B15‟ten aşağı

olmamalıdır;

- ağır, küçük taneli ve hafif betonlardan yapılmış betonarme sıkışmış

çubuklu elemanlar için – B15‟ten aşağı olmamalıdır;

- aşırı yüklenmiş betonarme sıkışmış çubuklu elemanlar için (örneğin

büyük vinç yüklerini kabul edici kolonlar için ve çok katlı binaların alt

katlarının kolonlar için ) – B25‟ten aşağı olmamalıdır.

2.6. Ağır, küçük taneli ve hafif betonlardan yapılmış ilk gerilen elemanlar

için gerilmiş donatımın (armatürün) bulunduğu beton sınıfını, gerilen

donatımın cinsine, çapına ve 8 No‟lu tabloda belirtilenlerden az

olmayan ankraj tesisatlarının mevcuduna göre kabul etmelidir.

Betonun geçirme dayanıklılığı Rbp en az 11 Mpa belirleniyor, A-VI

sınıf çubuk donatımda, K-7 ve K-19 sınıf donatım halatlarında, ayrıca

çıkan uçları olmayan çubuk demirleri için en az – 15,5 Mpa

belirleniyor. Geçirme dayanıklılığı ayrıca, kabul edilen betonun en az

%50‟i olmalıdır.

Çok kere tekrarlanan yükün etkisi göz önüne alınan konstrüksiyonlar

için, 8 No‟lu tabloda belirtilen asgari beton sınıf değerleri, çapına bağlı

olmadan A-IV sınıfı ve 10-18 mm çaplı A-V sınıfı gerilen tel

donatımlarında bir seviyeye yükseltilmelidir, yani 5 Mpa‟ya, betonun

geçirme dayanıklılığını da uygunlukta yükseltilmelidir.

Konstrüksiyonların bazı çeşitleri projelendirildiğinde, 8 No‟lu tabloda

belirtilenin yerine, betonun geçirme dayanıklılığı indirilerek, asgari

beton sınıfının bir seviyeye tespit edilen düzene göre esaslı

indirilmesine izin veriliyor.

Notlar: 1.Betonun geçirme dayanıklılığı Rbp (betonun sıkışma

momentindeki dayanıklılığı) devlet standartlarına uyarak 0,95

sağlamlılığı ile belirleniyor.

2.Isı izolasyon fonksiyonunu yerine getirici bir katlı,bitişik

konstrüksiyonlar projelendirmsinde betonun nispeten sıkışma ebadı σbp/

Rbp en çok 030 olduğunda A-IV sınıf gerici donatım çapını, B7,5 –B12,5

hafif beton sınıflarında en çok 14 mm olarak kullanmaya izin veriliyor.

Bununla birlikte betonun geçirme dayanıklılık oranı Rbp beton sınıfının

%80’den az olmamalıdır.

8 No‟lu Tablo

Gerilmekte olan donatımın cinsi ve sınıfı Beton sınıfı aşağıdakilerden az

olmamalıdır:

1. Tel donatım sınıfları:

B-II (ankrajlı)

Bp-II (ankrajsız) çapı,mm:

5 mm kadar

6 mm ve daha yukarı

K-7 ve K-19

B20

B20

B30

B30

2. Çubuk donatımı (ankrajsız), çapı, mm:

10 mm‟den 18 mm‟ye kadar, sınıfları:

A-IV

A-V

A-VI

20 mm ve daha yukarı, sınıfları:

A-IV

A-V

A-VI

B15

B20

B30

B20

B25

B30

Not: Donatım sınıfları 2.17.paragrafta belirtilmiştir.

2.7. Özel deney esası olmadan, küçük taneli betonu çok defa tekrarlanan

yükün etkisi altında bulunan betonarme konstrüksiyonlarda ve B-II,

Bp-II, K-7 ve K-19 sınıf tel donatımlı aralığı 12 m‟den yukarı olan

önceden gerilmiş konstrüksiyonlarda kullanmak yasaktır.

Konstrüksiyonun yivlerinde ve yüzeylerinde bulunan gerilme

donatımının betonla kavramını sağlamak ve korozyondan (pastan)

korumak için kullanılmakta olan küçük taneli betonun sıkışma

dayanıklılığı sınıfı B12,5‟tan az olmamalıdır, kanal enjeksiyonaları

için B25‟ten az olmamalıdır.

2.8. Sökülebilir betonarme konstrüksiyon elemanlarının birleşme

yerlerinin bitiştirilmesi için beton sınıfını bağlantı elemanların çalışma

şartlarına bağlılıkta, fakat 87,5‟ten alçak olmayarak belirlemelidir.

2.9. Beton ve betonarme konstrüksiyonların soğuğa dayanıklı ve su

geçirmezliğe göre beton markaları, onların işletim rejimine ve inşaat

bölgesindeki dış havanın kış hesaplı sıcaklığının değerine bağlılıkta

aşağıdaki gibi kabul edilmelidir:

- bina ve yapıların konstrüksiyonları için (ısıtılan binaların dış duvarları

hariç) – 9 No‟lu tabloda belirtilenden az olmamalıdır;

- ısıtılan binaların dış duvarları için –10 No‟lu tabloda belirtilenden az

olmamalıdır.

2.10. İşletim ve montaj sırasında dış havanın olumsuz sıcaklıklarının etkisi

altında bulunacak sökülebilir konstrüksiyonalrı elemanların brleşim

yerlerini yekpare yapmak için soğuğa dayanıklılığı ve su geçirmezliği

bağlantı elemanları için kabul edilenden düşük olamayan proje markalı

betonları kullanmalıdır.

Betonun normatif ve hesaplı nitelikleri

2.11. Betonun normal direnci – prizmaların eksen sıkışmasına (prizma

direnci) Rbn olan direnç ve eksen gerilimine olan dirençtir Rbtn.

Birinci Rb, Rbt ve ikinci Rb,ser , Rbt,ser gruplarının sınırlı durumu için

betonun hesaplı direnci, 11 No‟lu tabloya göre genel beton cinsleri için

kabul edilmekte olan normatif dirençlerin betonun sıkışma γbc ,veya

gerilim γbt sağlamlılık katsayılarına bölünmesi ile belirlenmektedir.

2.12. Betonun normatif direnci Rbn (yuvarlatma ile) betonun sıkışma

dayanıklılık sınıfına bağlılıkta 12 No‟lu tabloda gösterilmiştir.

Betonun gerilime olan normatif direnci Rbtn, betonun sıkışma

dayanıklılığı kontrol edilmediği takdirde 12 No‟lu tabloya göre

betonun sıkışma dayanıklılık sınıfına bağlılıkta kabul ediliyor.

Betonun gerilmeye dayanıklılığı üretimde kontrol ediliyorsa betonun

eksen gerilimine direnci Rbtn, betonun eksen gerilimine garantili

dayanıklılığına (sınıfına) eşit kabul ediliyor.

2.13. Betonun hesaplı direnci Rb, Rbt, Rb,ser, Rbt,ser (yuvarlatma ile) betonun

sıkışma dayanıklılığı ve eksen gerilim dayanıklılığına bağlılıkta :

birinci grubun sınırlı durumu için – 13. ve 14. tablolarda, ikinci grup

için –12. tabloda gösterilmiştir.

Birinci grubun sınırlı durumu için betonun hesaplı dirençleri Rb ve Rbt ,

betonun çalışma şartları, betonun özelliklerini, etkinlik süresini, yükün

çok defa tekrarlanmasını, konstrüksiyonların çalışma şartlarını ve

süreçlerini, hazırlanma üslubunu, eksen ölçüsünü vs hesaba katıcı γbi

katsayılarına çarpma yoluyla indiriliyor (veya yükseltiliyor). Çalışma

şartları γbi katsayılarının değerleri 15 No‟lu tabloda belirtilmiştir.

İkinci grubun sınırlı durumu için betonun hesaplı dirençleri Rb,ser ve

Rbt,ser betonun çalışma şartının katsayısı ile hesaplanıyor γbi = 1,0,

4.10-4.12. paragraflarda belirtilen durumlar hariç.

Hafif betonların ayrı görünüşleri için tespit edilen düzende onaylanmış

diğer hesaplı direnç değerlerini kabul etmeye izin verilmektedir.

Notlar: Hesaplarda 2.3.paragrafa istinaden sıkışma direncine göre

ara beton sınıfları kullanıldığında, 12., 13. ve 18. tablolarda gösterilen

nitelik değerleri doğrusal interpolasyonla kabul edilmektedir.

2.14. Sıkışım ve çekmede betonun başlangıç esneklik (elastiklik) değeri Eb

18 No‟lu tabloya göre kabul edilmektedir. Güneş radyasyonundan

korunmamış , SNiP 2.01.01-82‟ye göre IVA iklim bölgesinde

çalışacak konstrüksiyonlar için 18 No‟lu tabloda belirtilen Eb‟yi 0,85

katsayısına çarpmalıdır.

Hem dondurma hem eritme altında bulunan betonlar için 18 No‟lu

tabloda belirtilen Eb değerlerini 17 No‟lu tabloya göre kabul edilmekte

olan alışma şartları katsayısı γb6‟ya çarpmalıdır.

Çimento çeşidi, beton içeriği, hazırlama şartları (örneğin santrifüj

beton) vs veriler mevcut olduğunda tespit edilen düzende onaylanan

Eb diğer değerlerini kabul etmeye izin veriliyor.

9 No‟lu Tablo

Konstrüksiyonun çalışma şartları

Beton markası, en az

rejim niteliği dış havanın hesaplı

kış sıcaklığı, ˚ C

soğuğa

dayanıklılığı

na göre

su geçirmezliğine göre

bina ve yapıların konstrüksiyonları

için (ısıtılan binaların dış duvarları

hariç) sorumluluk seviyeleri I II III I II III

1. Değiştirilen dondurma ve

eritme:

a) sudan doymuş durumda

(örneğin, daimi buzluk

bölgelerinde toprağın eriyen

tabakasında bulunan

konstrüksiyonlar)

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı

ve eksi 40‟a kadar .

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar .

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F300

F200

F150

F100

F200

F150

F100

F175

F150

F100

F75

F50

W6

W4

W2

-

W4

W2

-

-

W2

-

-

-

b) arasıra sudan doyma

şartlarında (örneğin hava

etkilerine sürekli etkilenen

toprak üzeri konstruksiyonlar)

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı

ve eksi 40‟a kadar .

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar .

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F200

F100

F75

F50

F150

F75

F50

F35*

F100

F50

F35*

F25*

W4

W2

-

-

W2

-

-

-

-

-

-

c) hava-nemlilik durumu

şartlarında arasıra sudan doyma

olmadığında ( örneğin çevre

havasının sürekli etkisi altındaki

fakat hava çökeltmelerden

korunmuş konstrüksiyonlar)

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı

ve eksi 40‟a kadar .

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar .

Eksi 5 ve daha

yukarı

F150

F75

F50

F35*

F100

F50

F35*

F25*

F75

F35*

F25

F15**

W4

-

-

W2

-

-

-

-

-

2. 0˚ C'den aşağı sıcaklığın

arasıra etkisi:

a) sudan doymuş durumda

(örneğin, toprak içinde veya su

altında bulunan

konstrüksiyonlar)

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı

ve eksi 40‟a kadar .

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar .

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F150

F75

F50

F35

F100

F50

F35*

F25*

F75

F35*

F25*

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

b) hava-nemlilik durumu

şartlarında arasıra sudan doyma

olmadığında ( örneğin inşaat ve

montaj döneminde ısıtılan

binaların iç konstrüksiyonları)

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı

ve eksi 40‟a kadar .

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar .

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F75

F50

F35*

F25*

F50

F35*

F25*

F15**

F35*

F25*

F15**

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

* Ağır ve küçük taneli betonlar için soğuğa dayanıklılık markası normları

yapılmıyor.

** Ağır, hafif ve küçük taneli betonlar için soğuğa dayanıklılık markası normları

yapılmıyor.

Notlar: 1. Su temini ve kanalizasyon konstrüksiyonları için, ayrıca kazıklar ve

kazık – kılıflar için betonun soğuğa dayanıklılık ve su geçirmezlik markalarını

uygun normatif belgelerin taleplerine göre belirlemelidir.

2. Dış havanın hesaplı kış sıcaklığı 1.8.paragrafın talimatlarına göre

kabul ediliyor.

2.15. Doğrusal sıcaklık deformasyon katsayısı αbt eksi 40‟dan artı 50˚C

kadar betonun cinsine göre aşağıdakilere eşit kabul ediliyor:

- ufak yoğun dolgulu ağır, küçük taneli betonlar ve hafif betonlar için –

1x10-5

˚C-1

;

- hücreli ve gözenekli için – 0,8x10-5

˚C-1

;

10 No‟lu Tablo

Konstrüksiyonun çalışma şartları Isıtılan binaların betondan yapılmış dış

duvarlarının soğuğa dayanıklılığına göre

betonun asgari markası

Odanın iç havasının

nispeten nemliliği φint, %

dış havanın hesaplı

kış sıcaklığı, ˚ C

hafif, hücreli,

gözenekli

ağır, küçük taneli

Binalar için sorumluluk seviyesine göre

sınıfları

I II III I II III

φint > 75

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı ve

eksi 40‟a kadar.

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar.

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F100

F75

F50

F35

F75

F50

F35

F25

F50

F35

F25

F15*

F200

F100

F75

F50

F150

F75

F50

-

F100

F50

-

-

60 < φint < 75

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı ve

eksi 40‟a kadar.

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar.

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F75

F50

F35

F25

F50

F35

F25

F15*

F35

F25

F15*

-

F100

F50

-

-

F75

-

-

-

F50

-

-

-

φint < 60

Eksi 40‟tan aşağı.

Eksi 20‟den aşağı ve

eksi 40‟a kadar.

Eksi 5‟ten aşağı ve

eksi 20‟ye kadar.

Eksi 5 ve daha

yukarı.

F50

F35

F25

F15*

F35

F25

F15*

-

F25

F15*

-

-

F75

-

-

-

F50

-

-

-

-

-

-

-

* Hafif betonlar için soğuğa dayanıklılık markası normu belirtilmiyor.

Notlar: 1. Ağır, küçük taneli ve hafif betonlardan konstrüksiyonların

buhar-su izolasyonu mevcut olduğunda , bu betonların işbu tabloda

belirtilen soğuğa dayanıklılık markalarını bir seviyeye indirmelidir.

2. Dış havanın hesaplı kış sıcaklılığı 1.8.paragrafın talimatlarına göre

kabul edilmelidir.

11 No‟lu Tablo

Betonun cinsi

Konstrüksiyonların sınırlı durumlarının hesabı için çekme ve

gerilmede beton sağlamlık

katsayısı γbc ve γbt

birinci grubun ikinci grubun

γbc ve γbt γbc

betonun dayanıklılık

sınıfı belirtilende

Ağır, gerici, küçük

taneli, hafif ve gözenekli

1,3 1,5 1,3 1,0

Hücreli

1,5 2,3 - 1,0

Dolguların mineraloji bileşimi, çimento sarfı, betonun sudan doyma

seviyesi, soğuğa dayanıklılığı vs hakkında verilerin mevcut olduğunda

αbt„nin tespit edilen düzende kanıtlaştırılmış diğer değerlerini kabul

etmeye izin veriliyor. 50˚C düşük hesaplı sıcaklık için αbt değerleri

deney verilerine göre kabul ediliyor.

2.16. Betonun uzamasına deformasyonunun başlangıç katsayısı υ (Puasson

faktörü) betonun her beton cinsi için 18. tabloda belirtilen Eb

değerlerinin 0,2‟ne eşit kabul edilmelidir, betonun kayma modülü G

ise – 0,4‟e eşit.

ARMATÜR (DONATIM)

2.17. Betonarme konstrüksiyonlarının takviyesi (demir konulması) için

devlet standartlarının taleplerine uygun veya tespit edilen düzende

onaylanmış teknik şartların taleplerine uygun ve aşağıdaki

görünüşlerin birisine ait armatür kullanılmalıdır:

çubuklu çelik armatür:

a) sıcak hadde – düz A-I sınıf, periyodik profilli A-II, A-III, A-IV, A-

V, A-VI sınıfları;

b) termik ve termo-mekanik kuvvetlendirilmiş - periyodik profilli At-

III, At-IV, At-V, At-VI;

telli çelik armatür:

c) armatürlü soğuk çekilmiş tel:

- normal – Bp-I sınıf periyodik profilli;

- yüksek dayanımlı – düz B-II sınıf, Bp-II sınıf periyodik profilli;

d) demir halatlar – spiral yedi telli K-7 sınıfı, on iki telli K-19 sınıfı.

Bağlama bilezikleri ve parçaları için, kural olarak, 2. zorunlu eke

istinaden uygun markalardaki karbonsal hadde çelik kullanılmaktadır.

Betonarme konstrüksiyonlarında diğer görünüşteki armatürleri

kullanılmaya izin veriliyor, inşaat endüstrisinin işletmelerinde

çekilerek kuvvetlendirilmiş A-IIIc sınıfı armatür dahil. Ayrıca

konstrüktif armatür olarak B-I sınıf normal düz teli kullanmaya izin

verilmektedir.

14 No‟lu Tablo

Direnç

çeşidi

Beton

Betonun eksen gerilimine dayanıklılık sınıfında birinci

grubun sınırlı durumu için betonun hesaplı direnci Rbt

Bt0,8

Bt1,2

Bt1,6

Bt2,0

Bt2,4

Bt2,8

Bt3,2

Eksen

gerilimi

Ağır, gerici, ufak

taneli ve hafif

0,62

6,32

0,93

9,49

1,25

12,7

1,55

15,8

1,85

18,9

2,15

21,9

2,45

25,0

Not: Çizgi üstünde MPa olarak değerleri, çizgi altında ise kgs/cm2 değerleri

gösterilmiştir

15 No‟lu Tablo

Betonun çalışma şartları katsayısının uygulanmasını

sağlayan faktörler

Betonun çalışma şartlı

katsayısı

Şartlı işaretler Rakamlı

değerler

1. Çok defa tekrarlanan yükler

γb1

16.tabloya bkz.

Betonun çalışma şartları katsayısının uygulanmasını

sağlayan faktörler

Betonun çalışma şartlı

katsayısı

Şartlı işaretler Rakamlı

değerler

2. Yük etkisinin devamlılığı:

a) sürekli, devamlı uzun süreli, kısa süreli yüklerin

hesabında, işletme döneminde hareket devam-

lılığının toplamı az olan devamlı olmayan yükler

hariç (vinç yükleri, araç yükleri, rüzgar yükleri,

imalat, nakliye ve inşaat sırasında meydana gelen

yükler vs.), ayrıca çökücü, kabarıcı, devamlı

donmuş toprakların deformasyonundan meydana

gelen özel yükler hesaplanırken

doğal sertleşen ve ısı muamelesi yapılmış ağır,

küçük taneli ve hafif betonlar :

betonun sağlamlığını geliştirmeye uygun

konstrüksiyonların işletilmesi şartlarında (örneğin

suyun altında, ıslak toprakta veya çevre hava

nemliliğinin %75‟ten yüksek olduğunda)

diğer durumlarda

hücreli ve gözenekli betonlar için

b) işletme şartlarına bağlı olmadan kısa süreli

(devamlı olmayan hareketli) yüklerin incelenmekte

olan birleşimleri hesaplandığında veya tüm betonlar

için öngörülen 2a pozisyonunda belirtilmedik özel

yükler1 hesaplandığında.

γb2

1,00

0,90

0,85

1,10

3. Dikey şekilde betonlama (beton katının

yüksekliği 1,5 mt daha yukarı) aşağıdaki

betonlar için:

Ağır, küçük taneli, hafif beton

Hücreli ve gözenekli beton

γb3

0,85

0,80

4. Betonun direncine iki eksenli gerilimin

“sıkışma-germe” etkisi

γb4

4.11. paragrafa

bakınız

5. En büyük kesit ebadı en az 30 cm olan

yekpare beton direklerinin ve betonarme

kolonlarının betonlaması.

γb5

0,85

6. Değiştirerek dondurma ve eritme

γb6

17 Nolu

tabloya bakınız

Betonun çalışma şartları katsayısının uygulanmasını

sağlayan faktörler

Betonun çalışma şartlı

katsayısı

Şartlı işaretler Rakamlı

değerler

7. SNiP 2.01.01-82 istinaden IV A iklim

bölgesinde güneş radyasyonundan korunmamış

konstrüksiyonlarının işletilmesi

γb7

0,85

8. Konstrüksiyonun başlangıç çekim dönemi:

a) tel armatürlü :

hafif beton için

diğer beton çeşitleri için

b) çubuklu armatürlü:

hafif beton için

diğer beton çeşitleri için

γb8

1,25

1,10

1,35

1,20

9. Beton konstrüksiyonları γb9 0,90

10. Yüksek dirençli betondan yapılmış beton

konstrüksiyonları, γb9 katsayısı hesaba

katıldığında

γb10

(0,3 + ω) < 1

(ω değerini

3.12.

paragrafta

bakınız)

11. Hücreli betonun nemliliği, %:

10 ve daha az

25‟ten yukarı

10‟dan yukarı, fakat 25‟ten az değil

γb11

1,00

0,85

İnterpolasyona

göre

12. Dikiş kalınlığı eleman ekseninin en küçük

ölçüsünün 1/5‟den az olduğunda ve 10 cm‟dan az

olduğunda sökülür elemanların birleşme yerlerinin

yekpare yapılması için beton

γb12

1,15

1 Uygun normatif dokümanların talimatlarına göre özel yüklerin

hesaplanmasıyla ilgili iş şartlarının ilave katsayısı kabul edildiğinde (örneğin:

sismik yükler hesabında), γb2 = 1,0 kabul ediliyor.

Notlar:1. 1,2,6,7,9 ve 11. pozisyonlara göre betonun çalışma şartlarının

katsayıları Rb ve Rbt hesaplı dirençler tespit edilende hesaba

alınmalıdır,4. pozisyona göre – Rbt tespit edilende, diğer pozisyonlara

göre ise – sadece Rb tespit edilende.

2. Çok defa tekrarlanan yükün altında bulunan konstrüksiyonlar için γb2

katsayısı sağlamlık hesabı yapılırken, γb1 ise – dayanıklılık hesabında

ve çatlakların oluşumu hesabında hesaba katılmalıdır.

3. Konstrüksiyonlar başlangıç çekimi sürecinde hesaplanırken γb2

katsayısı hesaba alınmıyor.

4. Betonun çalışma şartlarının katsayıları bir birine bağımsız

uygulanmalıdır, ancak bununla birlikte onların çarpımı 0,45’ten az

olmamalıdır.

16 No‟lu Tablo

Beton Rutubete göre

betonun durumu

Çok defa tekrarlanan yükte ve aşağıdakilere eşit olan

devrin asimetrik katsayısı pb olduğunda betonun

çalışma şartlı katsayısı γb1

0-0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7

1. Ağır Doğal nemlilik 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,00

Sudan doymuş 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 0,95 1,00

2. Hafif Doğal nemlilik 0,60 0,70 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00

Sudan doymuş 0,45 0,55 0,65 0,75 0,85 0,95 1,00

σb, min

16 No‟lu tabloda pb = ------------, burada σb,, min,, σb,,max – uygun olarak, 3.47.

σb,,max

paragrafın talimatlarına göre tespit edilmekte olan yük değişim devri sınırları

içinde betondaki azami ve asgari gerilimler.

17 No‟lu Tablo

Konstruksiyon işletme şartları

Dış havanın kış sıcaklığı, ˚C

Aşağıdaki betonlar için

sıra ile dondurulduğunda

ve eritildiğinde beton

çalışma şartların katsayısı

γb6

Ağır ve ufak

taneli

Hafif ve

gözenekli

Sıra ile dondurulma ve eritme:

a) sudan doymuş durumunda

Eksi 40 dereceden düşük

0,70

0,80

Eksi 20‟den eksi 40‟a kadar 0,85 0,90

Eksi 5‟ten eksi 20‟e kadar 0,90 1,00

Eksi 5‟ten ve yukarı 0,95 1,00

b) ara sıra sudan doymuş

şartında

0,90

1,00

1,00 1,00

Notlar: 1. Dış havanın hesaplı kış sıcaklığı 1.8. paragrafın talimatlarına

istinaden kabbul edilmektedir.

2. 9 No’lu tabloya istinaden talep edilenle karşılaştırıldığında

betonun soğuğa dayanıklılık markası aşılıyorsa, işbu tablodaki katsayıları

aşmanın her seviyesine uygunlukta 0,05’e yükseltilebilir, fakat bir’den büyük

olamazlar.

(2.17.paragrafın devamı) Sanayı tarafından benimsenmekte olan

armatürün yeni görünüşlerinin kullanılması tespit edilen düzende

onaylamalıdır.

Notlar: 1. İşbu normlarda armatür sınıflarının işaretleri armatür

çeliğine ait yürürlükte olan Devlet Standartlarına istinaden kabul

edilmiştir ve ST SEB 1406-78 tekrar incelendiğinde kesinleştirilecektir.

2. Gerilim altında korozyon çatlaklaşmaya dayanıklılığı yüksek olan

termik ve termomekanik kuvvetleştirilmiş çubuklu armatür sınıfları

işaretlendirilirken K harfi ilave ediliyor (örneğin, At-IVK); kaynaklı için

– C (örneğin, At – IVC); kaynaklı ve gerilim altında korozyon

çatlaklaşmaya yüksek dirençli için – C ve K harfleri (örneğin, At –

VCK).

Daha sonra, eğer hesap için termik veya termomekanik çubuklu

armatürün kesin görünüşünü belirtmeye ihtiyaç duyulmuyorsa, sıcak

haddeli armatürün uygun sınıflarının işaretleri kullanılmaktadır:

örneğin, A-V sınıfı altında uygun sınıftaki armatürlerin tüm çeşitleri göz

önüne alınmaktadır, yani A – V, At-V, At – VCK (bkz. 1 No’lu mecburi

ek).

3. Sıcak haddeli çubuk armatürün işaretlenmesinde “c” harfi çekim ile

kuvvetlendirilmiş armatür için kullanılıyor, A – IIIc, “d” harfi ise özel

amaçlı armatür için kullanılmaktadır, Ad – II.

4. İşbu normlarda kısaltılması için aşağıdaki terimler kullanılmaktadır:

“çubuk” – çeşitli çaptaki, görünüşteki ve profildeki armatürü

işaretlemek için, rulo şeklinde veya çubuk şeklinde teslim edilmesine

bağlı olmadan;

“çap”( d ), eğer özel açıklaması yoksa çubuğun nominal çapını

anlatmaktadır.

2.18. Armatür çeliğinin seçimini konstruksiyon tipine, ön gerilimin

mevcuduna, ayrıca bina ve yapının 2.19. – 2.24. paragraflarda

belirtilenlere istinaden inşaa edilme ve işletme şartlarına bağlılıkta

yapmalıdır.

2.19. Betonarme konstruksiyonlarının (2.20. paragrafta belirtilenler hariç)

gerilmeyen armatürü olarak:

öncelik olarak kabul edilmeli:

a) A – III sınıf çubuklu armatürü;

b) Bp – I sınıf 3 – 5 mm çaplı armatür teli (kaynaklı ağlarda ve

karkaslarda);

kullanılmaya izin veriliyor:

c) A – II ve A – I sınıf çubuklu armatürü – enine armatür için,

ayrıca yanay armatürü olarak, eğerde gerilmeyen armatürün

diğer görünüşlerini kullanmak mümkün olmuyorsa;

d) At – IVC sınıf termomekanik kuvvetlendirilmiş çubuklu

armatürü – kaynaklı karkas ve ağların uzunlamasına armatürü

için;

e) A – V, A – VI sınıf çubuklu armatürü, ayrıca A – IV sınıf sıcak

haddeli armatürü – örgülü karkas ve ağların yanay iş armatürü

için.

Ön gerilimi olmayan konstruksiyonlarda A – V ve A – VI sınıf

armatürü sıkıştırılmış olarak kullanılabilir, ön gerilimli

konstruksiyonlarda ise – sıkıştırılmış ve gerilmiş olarak kullanılabilir.

A – III, Bp – I, A – II ve A – I sınıf germeyen armatürü kaynaklı

karkas ve kaynaklı ağların görünüşünde kullanılması tavsiye ediliyor.

2.20. Gazların, sıvıların ve taneli cisimlerin basıncı altında bulunan

germeyen armatürlü konstruksiyonlarda:

öncelik olarak kabul edilmeli:

a) A – II ve A – I sınıf çubuklu armatürü;

kullanılmaya izin veriliyor:

b) A – III sınıf çubuklu armatürü;

c) Bp – I sınıf armatür telini.

2.21. Ön gerilimli betonarme elemanların gerilmekte olan armatürü olarak:

boyu 12 metreye kadar olduğunda

öncelik olarak kabul edilmeli:

a) At – IV ve At - V sınıf termik ve termomekanik

kuvvetlendirilen armatürü;

kullanılmaya izin veriliyor:

b) B – II, Bp – II sınıfı armatür telini ve K – 7 ve K – 19 sınıfları

armatür halatları;

c) A – VI, A – V, A – IV sınıfı sıcak haddeli armatürü;

d) A – IIIc sınıf çubuklu armatürü;

boyu 12 metreden yukarı olduğunda

öncelik olarak kabul edilmeli:

e) B – II, Bp – II sınıfı armatür telini ve K – 7 ve K – 19 sınıfları

armatür halatları;

f) A – VI, A – V sınıfı sıcak haddeli armatürü;

kullanılmaya izin veriliyor:

g) A – IV, At – IVC ve A – IIIc sınıf sıcak haddeli ve

termomekanik kuvvetlendirilmiş armatürü.

Not: B7,5 – B12,5 sınıf hafif betondan yapılmış önceden gerilmiş

konstruksiyonların demir takviyesi için öncelik olarak A – IV sınıf

çubuk armatürünü kullanmalıdır.

2.22. Gazların, sıvıların ve taneli cisimlerin basıncı altında bulunmakta olan

önceden gerilmiş elemanların gerici armatür olarak:

öncelik olarak kabul edilmeli:

a) B-II, Bp-II sınıf armatür telini ve K-7 ve K-19 sınıf armatür

halatını;

b) A – V ve A – VI sınıf çubuklu armatürü;

kullanılmaya izin veriliyor:

c) A – IV ve A – IIIc sınıf çubuklu armatürü;

yıpratıcı ortamın etkisi altında öncelik olarak A – IV sınıfı sıcak

haddeli armatürü ve At – VIK, At – VCK, At – IV K sınıf

termomekanik kuvvetlendirilmiş armatürü kullanmalıdır.

2.23. Hesaba göre tesis edilen armatür için çelik cinsi ve markası

seçiminde, ayrıca ek parçalar için haddelenmiş çelik seçiminde

konstruksiyonların işletilmesinin sıcaklık şartları ve 1. ve 2. mecburi

eklere göre onların yüklenmesinin niteliği hesaba almalıdır.

Hesaplı kış sıcaklığı eksi 40˚C aşağı olan iklim bölgelerinde yılın

soğuk mevsiminde inşaat – montaj işleri gerçekleştirilirken, sadece

ısıtılan binalarda kullanılması izin verilen armatürlü konstruksiyonlar

imal edildiği sıralardaki taşıma kabiliyeti, 0,7 indirici katsayılı

armatürün hesaplı direncinden ve γf = 1,0 yükleme sağlamlık katsayılı

yük hesabından kaynaklanarak temin edilmelidir.

2.24. Sökülebilir betonarme elemanları ve beton konstruksiyon

elemanlarının montaj (kaldırıcı) halkalar için Ac – II sınıf 10GT

markalı ve A – I sınıf VSt3sp2 ve VSt3ps2 markalı sıcak hadde

armatür çeliği kullanılmalıdır.

Eğer hesaplı kış sıcaklığı eksi 40˚C aşağı olduğunda

konstruksiyonların montaji mümkün ise, montaj halkaları için VSt3ps2

markalı çeliği kullanmayı izin verilmiyor.

ARMATÜRÜN NORMATĠF VE HESAPLI NĠTELĠKLERĠ

2.25. Armatürün normatif direnci Rsn için en az kontrol edilen işbu değerler

kabul edilmektedir:

- çubuklu armatür, yüksek dayanıklılıklı tel ve armatür halatları için –

elastikiyet haddi, fizik veya şartlı (kalıcı nispi uzaması %0,2 uygun

olan gerilimlerin değerine eşit);

- normal armatür tel için – çekme gücünün kesitin nominal alanına oranı

gibi belirlenen, kırılmaya geçici direncin 0,75‟e eşit gerilimler.

Armatürün belirtilen nitelikleri armatür çeliği ile ilgili Devlet

Standartlarının veya Teknik Şartlara uygunlukta kabul ediliyor ve en

az 0,95 olasılık ile garanti ediliyor.

Çubuklu ve tel armatürlerin genel görünüşleri için Rsn normatif direnci

19 ve 20 No‟lu tablolarda gösterilmiştir.

19 No‟lu Tablo

Çubuklu armatür İkinci grupların Rs,ser, Mpa (kgs/cm2) sınırlı durumlar

için gerilimlere normatif direnci Rsn ve gerilimlere hesaplı

(limit) direnci Rs,ser, MPa (kgs/cm2)

A – I 235 (2400)

A – II 295 (3000)

A – III 390 (4000)

A – IV 590 (6000)

A – V 785 (8000)

A – VI 980 (10 000)

A - IIIc 540 (5500)

20 No‟lu tablo

Aşağıdaki sınıflardaki

telli armatürler

Armatür çapı,

mm

İkinci grupların Rs,ser, Mpa (kgs/cm2)

sınırlı durumlar için gerilimlere normatif

direnci Rsn ve gerilimlere hesaplı (limit)

direnci Rs,ser, MPa (kgs/cm2)

Bp – I

3 410 (4200)

4 405 (4150)

5 395 (4050)

B – II

3 1490 (15 200)

4 1410 (14 400)

5 1335 (13 600)

6 1255 (12 800)

7 1175 (12 000)

8 1100 (11 200)

Aşağıdaki sınıflardaki telli

armatürler

Armatür çapı,

mm

İkinci grupların Rs,ser, Mpa (kgs/cm2) sınırlı

durumlar için gerilimlere normatif direnci Rsn ve

gerilimlere hesaplı (limit) direnci Rs,ser, MPa

(kgs/cm2)

Bp - II

3 1460 (14 900)

4 1370 (14 000)

5 1255 (12 800)

6 1175 (12 000)

7 1100 (11 200)

8 1020 (10 400)

K - 7

6 1450 (14 800)

9 1370 (14 000)

12 1335 (13600)

15 1295 (13 200)

K – 19 14 1410 (14 400)

2.26. Armatürün gerilime olan hesaplı direnci Rs birinci ve ikinci grupların

sınırlı durumlar için aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

Rsn

Rs = -----------, (10)

γs

burada γs - 21 No‟lu tabloya göre kabul edilen armatür sağlamlık

katsayısıdır.

21 No‟lu Tablo

Armatür

Sınırlı durumlara göre konstruksiyonları

hesaplanırken armatür sağlamlık katsayısı γs

Birinci grubun İkinci grubun

Aşağıdaki sınıflı çubuklu armatürler:

A – I, A – II

1,05

1,00

Aşağıdaki çapında, mm A-III:

6 – 8 1,10 1,00

10 - 40 1,07 1,00

A – IV, A – V 1,15 1,00

A – VI 1,20 1,00

A – IIIc uzanma ve gerilme kontrolü ile 1,10 1,00

A – IIIc sadece uzanma kontrolü ile 1,20 1,00

Aşağıdaki sınıflı telli armatürler:

Bp – I

1,10

1,00

B – II, Bp – II 1,20 1,00

K – 7, K - 19 1,20 1,00

Çubuklu ve telli armatürün genel görünüşleri için armatürün gerilime

olan hesaplı direnci (yuvarlaklı), birinci grubun sınırlı durumlarına

göre konstruksiyonların hesabında 22 ve 23 No‟lu tablolarda

gösterilmiş olup, ikinci grubun sınırlı durumlarına göre hesaplarda ise

19. ve 20. No‟lu tablolarda belirtilmektedir.

2.27. Birinci grubun sınırlı durumlarına göre konstruksiyonların hesabında

kullanılan armatür sıkıştırma hesaplı direnci Rsc, armatür ile beton

bağlantısının mevcudunda armatürün gerilme hesaplı direncine Rs‟e

eşit kabul ediliyor, fakat 400 MPa‟dan (veya 330 MPa – sıkışma

sırasındaki hesaplarda) fazla olmama kaydıyla; A – IIIc sınıf armatürü

için belirtilen değerler uygun olarak 200 ve 170 MPa‟ya eşit kabul

edilmektedir.

Çubuklu ve tel armatürlerin genel görünüşleri için armatürün

sıkıştırmaya hesaplı dirençlerinin değerleri uygun olarak 22 ve 23

No‟lu tablolarda gösterilmiştir.

Betonun hesaplı direnci iş şartları katsayısı γb2 = 0,9 (15 No‟lu

tablonun 2.pozisyonuna bkz.) hesaba alınarak kabul edilmekte olan

ağır, küçük taneli ve hafif betonlardan yapılmış konstrüksiyonlar

hesaplanırken, 5.22. paragrafın uygun statik talepleri yerine getirilmesi

kaydıyla Rsc değerlerini, MPa, işbu sınıflı armatürler için eşit kabul

etmeye izin veriliyor:

A-IV, At-IVK...............................................................................450

At – IVC, A – V ve At – V, A – VI ve At – VI ..........................500

B – II, Bp – II, K – 7, K – 19 ......................................................500

Beton ile armatürün bağlantısı olmadığı taktirde Rsc = 0 kabul ediliyor.

22 No‟lu Tablo

Aşağıdaki sınıflı çubuklu armatür

Birinci grubun sınırlı durumlar için armatürün

hesaplı (limit) dirençler, MPa (kgs/cm2)

Gerilmeye

Sıkıştırmaya

Rsc

Uzunlamasına

Rs

Enine (bilezik ve

eğrilmiş

çubuklları)

Rsw

A – I 225 (2300) 175 (1800) 225 (2300)

A – II 280 (2850) 225 (2300) 280 (2850)

Aşağıdaki çaplarda A-III:

6 – 8 355 (3600) 285* (2900) 355 (3600)

10 – 40 365 (3750) 290* (3000) 365 (3750)

A – IV 510 (5200) 405 (4150) 400 (4000)

Aşağıdaki sınıflı çubuklu armatür

Birinci grubun

sınırlı durumlar

için armatürün

hesaplı (limit)

dirençler, MPa

(kgs/cm2)

Aşağıdaki sınıflı

çubuklu armatür

Birinci grubun

sınırlı durumlar

için armatürün

hesaplı (limit)

dirençler, MPa

(kgs/cm2)

A – V 680 (6950) 545 (5550) 400 (4000)

A – VI 815 (8300) 650 (6650) 400 (4000)

A – IIIc uzanma ve gerilme

kontrolü ile

490 (5000)

390 (4000)

200 (2000)

A – IIIc sadece uzanma kontrolü

ile

450 (4600)

360 (3700)

200 (2000)

* Kaynaklı karkaslarda A – III sınıf armatürden yapılmış bilezikler için, onların çapı

uzunlamasına çubukların çapından 1/3 az olduğunda, Rsw 255 MPa eşit kabul ediliyor

(2600 kgs/cm2)

2.28. Birinci grubun sınırlı durumlar için armatürün hesaplı dirençleri,

yorgunluktan tahribat tehlikesini, kesitte gerilimin eşit olmaya

dağılımı, bağlama şartları, çevre betonun düşük dayanıklılığı v.s., veya

akımın limit sınırlarında daha yüksek gerilimlerinde armatürün

çalışmasını, imalat şartları ile ilgili çelik özelliklerinin değişmesini v.s.

hesaba alan iş şartları katsayısına γsi çarpma yoluyla indiriliyor (veya

yükseltiliyor).

İkinci grubun sınırlı durumlar için armatürün hesaplı dirençleri Rs,ser

γs= 1,0 ile hesaba katılıyor.

Enine armatürün hesaplı dirençleri Rsw (bilezikler ve bükümlü

çubuklar) Rs‟e göre γs1 ve γs2 çalışma şartı katsayılarına çarpma

yoluyla indiriliyor:

a) armatür sınıfına ve görünüşüne bağlı olmadan – incelenmekte

olan kesitin boyuna göre armatürde gerilim dağılımının

eşitsizliğini hesaba alan γs1 = 0,8 katsayısına;

b) A – III sınıf çapı uzunlamasına çubuk çaplarından 1/3 az olan

çubuklu armatürler için ve kaynaklı karkaslardaki Bp – I sınıf tel

armatürleri için – kaynak birleşik yerinin kırılganlı tahribat

olasılığını hesaba alıcı γs2 = 0,9 katsayısına.

Enine armatürün (bilezikler ve bükümlü çubukların) sıkıştırmaya

hesaplı dirençleri Rsw çalışma şartlar katsayıları γs1 ve γs2 hesaba

alınarak 22 ve 23 No‟lu tablolarda gösterilmiştir.

23 No‟lu Tablo

Aşağıdaki sınıflı telli

armatürler

Armatür çapı,

mm

Birinci grubun sınırlı durumlar için armatürün hesaplı (limit)

dirençler, MPa (kgs/cm2)

Gerilmeye

Sıkıştırmaya

Rsc Uzunlamasına

Rs

Enine (bilezik ve bükümlü

çubukları)

Rsw

Bp – I 3 375 (3850) 270 (2750); 300*(3050) 375 (3850)

4 365 (3750) 265 (2700); 295*(3000) 365 (3750)

5 360 (3700) 260 (2650); 290*(2950) 360 (3700)

B – II 3 1240 (12 650) 990 (10 100) 400 (4000)

4 1180 (12 000) 940 (9600) 400 (4000)

5 1110 (11 300) 890 (9000) 400 (4000)

6 1050 (10 600) 835 (8550) 400 (4000)

7 980 (10 000) 785 (8000) 400 (4000)

8 915 (9300) 730 (7450) 400 (4000)

Bp – II 3 1215 (12 400) 970 (9900) 400 (4000)

4 1145 (11 700) 915 (9350) 400 (4000)

5 1045 (10 700) 835 (8500) 400 (4000)

6 980 (10 000) 785 (8000) 400 (4000)

7 915 (9300) 730 (7450) 400 (4000)

8 850 (8700) 680 (6950) 400 (4000)

K – 7 6 1210 (12 300) 965 (9850) 400 (4000)

9 1145 (11 650) 915 (9350) 400 (4000)

12 1110 (11 300) 890 (9050) 400 (4000)

15 1080 (11 000) 865 (8800) 400 (4000)

K – 19 14 1175 (12 000) 940 (9600) 400 (4000)

* Örgülü karkaslarda kullanma durumları için.

Bundan başka, Rs, Rsc, Rsw hesaplı dirençleri uygun durumlarda 24 –

27 No‟lu tablolara uygun olarak armatürün çalışma şartı katsayılarına

çarpmalıdır.

2.29. Gerilimleri iletme bölgesinin boyu lp çapasız gerilen armatür için

aşağıdaki formüle göre belirlemelidir:

σsp

lp = (ωp --------- + λp)d, (11)

Rbp

burada ωp ve λp 28 No‟lu tabloya göre kabul edilmektedir.

24 No‟lu Tablo

Armatür çalışma şartı

katsayısını kullanmasına

neden olan faktörler

Armatür niteliği

Armatür sınıfı Armatür çalışma şartı katsayısı

Şartlı

işaretler

Rakamlı değeri

1. Çapraz güçlerin

hareketine armatürün

çalışması

Çapraz (enine) Sınıfa göre ba-

ğımsızdır

γs1

2.28 paragrafa bkz.

2. Çapraz güçlerin

hareketi altında armatürün

kaynaklı bitişik yerlerinin

mevcudu

Çapraz A – III ve Bp – I γs2 2.28 paragrafa bkz.

3. Çok kere tekrarlana yük Uzamasına ve enine Sınıfa göre ba-

ğımsızdır γs3 25 No‟lu tabloya bkz.

4. Yükün çok kere

tekrarlanması altında

kaynaklı bitişik yerlerin

mevcudu

Armatürün kaynak

bağlantılar

mevcudunda

uzamasına ve enine

A – I, A – II,

A - III, A – IV,

A - V

γs4 26 No‟lu tabloya bkz.

5. Çapasız armatür için

gerilim iletim bölgesi ve

gerilmeyen armatürün

bağlanma bölgesi

Uzamasına ve

gerilmekte olan

Uzamasına (yanay)

gerilmekte olmayan

Sınıfa göre ba-

ğımsızdır

Aynı

γs5 lx/lp

lx/lan

5.pozisyonundaki formülde:

lx – gerilimlerin iletilme

bölgesinin başından inc-

elenmekte olan kesite kadar

aralık

lp,lan – gerilim iletme

bölgesinin boyu ve arma-

türün bağlanma bölgesinin

boyu (2.29. ve 5.14. para-

grafa bkz.) 6. Yüksek dayanımlı

armatürün akıcılığın şartlı

haddinden daha yukarı

gerilimlerdeki çalışması

Yanay gerilmiş A – IV, A – V,

A – VI, B – II,

Bp-II, K – 7,

K – 19

γs6 3.13.paragraftaki

talimatlara uygunlukta

7. B7,5 ve daha alçak sınıf

hafif betondan yapılmış

elemanlar

Çapraz A – I, Bp - I γs7 0,8

8. . B7,5 ve daha alçak

sınıf hücresel betondan

yapılmış elemanlar

Yanay sıkıştırılmış

Çapraz

Sınıfa göre ba-

ğımsızdır

Aynı

γs8 190+40B

-------------- ≤ 1

Rsc

25B

-------- ≤ 1

Rsc

9. Hücresel betondan

yapılmış elemanlarda

armatürün koruyucu

kaplaması

Yanay sıkıştırılmış

“ “ “ “ γs9 27 No‟lu tabloya bkz.

Not: 1. İşbu tablonun 3. ve 4. pozisyonlara göre γs3 ve γs4 katsayıları sadece mukavemet

gücü hesaplarında hesaba katılmalıdır; kaynaklı bitişik yerleri olan armatürler için

belirtilen bu katsayılar aynı zamanda hesaba katılmalıdır.

2. işbu tablonun 5. pozisyonuna göre γs5 katsayısı hesaplı direnç Rs’ten başka da

armatürün ön gerilimi σsp için uygulanmalıdır.

3. İşbu tablonun 8. pozisyonunda gösterilen formüllerde Rsc ve Rsw değerler MPa olarak

verilmiştir; B değeri – 2.2. paragrafa bkz.

Rbp değerine, gerekende, γb2 hariç betonun çalışma şartları

katsayısı uygulanmaktadır.

11. formüldeki σsp değeri aşağıdakilere eşit olarak kabul edilmelidir:

o elemanların sağlamlık hesabında – Rs ve σsp değerlerini en

büyüğüne;

o elemanların çatlak direnci hesabında - σsp değerine. Burada σsp 5

No‟lu tablonun 1-5 pozisyonlarına istinaden ilk kayıplar hesaba

katılarak kabul edilmektedir.

B grubu ufak taneli betondan yapılmış elemanlarda ve gözenekli

ufak dolgulu hafif betonlardan yapılmış beton elemanlarda ( B7,5 –

B12,5 sınıfları hariç) ωp ve λp değerleri 28 No‟lu tabloda gösterilenlere

aykırı olarak 1,2 kere yükseltiliyor.

Periyodik profilli çubuklu armatürler için çekme gücünü betona

anında iletildiğinde ) ωp ve λp değerleri 1,25 kere yükseliyorlar.

Çubuk çapı 18 mm‟den fazla olduğunda güçlerin anındaki

iletilmesine izin verilmiyor.

Tüm sınıfların periyodik profilli çubuklu armatürleri için lp değeri

15d‟den az olmama kaydıyla kabul edilmelidir.

Gerilimin iletilme bölgesinin başlangıcı çekme gücünün betona

anında iletimi durumunda tel armatürler için (Bp – II sınıf tıkama

boyuna göre iç çapalı yüksek dayanıklı tel hariç) eleman kenarından

0,25lp uzaklıkta kabul ediliyor.

25 No‟lu Tablo

Armatür sınıfı

Aşağıdakilere eşit olan devrin asimetrik katsayısı ps ile yükün bir çok

tekrarlaması olduğunda armatürün çalışma şartı katsayısı γs4

-1,0 -0,2 0 0,2 0,4 0,7 0,8 0,9 1,0

A – I 0,41 0,63 0,70 0,77 0,90 1,00 1,00 1,00 1,00

A – II 0,42 0,51 0,55 0,60 0,69 0,93 1,00 1,00 1,00

Aşağıdaki

çapta A – III,

mm:

6 – 8 0,33 0,38 0,42 0,47 0,57 0,85 0,95 1,00 1,00

10 – 40 0,31 0,36 0,40 0,45 0,55 0,81 0,91 0,95 1,00

Armatür sınıfı

Aşağıdakilere eşit olan devrin asimetrik katsayısı ps ile yükün bir çok

tekrarlaması olduğunda armatürün çalışma şartı katsayısı γs4

-1,0 -0,2 0 0,2 0,4 0,7 0,8 0,9 1,0

A – V -- -- -- -- 0,27 0,55 0,69 0,87 1,00

A – VI -- -- -- -- 0,19 0,53 0,67 0,87 1,00

Bp – II -- -- -- -- -- 0,67 0,82 0,91 1,00

B – II -- -- -- -- -- 0,77 0,97 1,00 1,00 Aşağıdaki çapta K

– 7, mm:

6 ve 9 -- -- -- -- -- 0,77 0,92 1,00 1,00

12 ve 15 -- -- -- -- -- 0,68 0,84 1,00 1,00

14 mm çapın-

daki K – 19

--

--

--

--

--

0,63 0,77 0,96 1,00

Bp – I -- -- 0,56 0,71 0,85 0,94 1,00 1,00 1,00 Uzatma ve

gerilme kontrolü

ile A – IIIc:

--

--

--

--

0,41

0,66

0,84

1,00

1,00

Sadece uzatma

kontrolü ile A –

IIIc:

--

--

--

--

0,46

0,73

0,93

1,00

1,00

σs,min

25 No’lu Tabloda kabul edilen işaretler:ps= ---------,

σs,max

burada σs,min ve σs, max – 3.47 paragrafa uygun olarak tespit edilen yükün değişimin

sınırlı devirde armatürdeki azami ve asgari gerilimler.

Not: Gerilmeyen armatürlü ağır betondan yapılmış bükülen elemanların hesabında

uzunlamasına armatür için aşağıdakiler kabul ediliyor:

Mmin

0 ≤ ---------- ≤ 0,20 olduğunda ps = 0,30;

Mmax

Mmin Mmin

0,20 < ---------- ≤ 0,75 olduğunda ps = 0,15 + 0,8 --------;

Mmax Mmax

Mmin Mmin

---------- > 0,75 olduğunda ps = --------,

Mmax Mmax

burada Mmin, Mmax – yükün değişimin sınırlı devirde elemanın hesaplı kesitinde azami ve

asgari bükücü momentler

26 No‟lu Tablo

Armatür

sınıfı

Kaynaklı

bağlantıların

grupları

Aşağıdakilere eşit olan devrin asimetrik katsayısı ps ve

yükün bir çok tekrarlaması olduğunda armatürün

çalışma şartı katsayısı γs4

0

0,2

0,4

0,7

0,8

0,9

1,0

A – I; A – II 1 0,90 0,95 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00

2 0,65 0,70 0,75 0,90 1,00 1,00 1,00

3 0,25 0,30 0,35 0,50 0,65 0,85 1,00

A - III 1 0,90 0,95 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00

2 0,60 0,96 0,65 0,70 0,75 0,85 1,00

3 0,20 0,25 0,30 0,45 0,60 0,80 1,00

A – IV 1 -- -- 0,95 0,95 1,00 1,00 1,00

2 -- -- 0,75 0,75 0,90 0,90 1,00

3 -- -- 0,30 0,35 0,70 0,70 1,00

A – V 1 -- -- 0,95 0,95 1,00 1,00 1,00

Sıcak haddeli 2 -- -- 0,75 0,75 0,80 0,90 1,00

3 -- -- 0,35 0,40 0,50 0,70 1,00

Not: 1. İşbu tabloda verilen kaynak bağlantıların grupları, mukavemet güçlerine sahip

olan konstruksiyonları için kabul edilen aşağıdaki tipleri içermektedir:

1. Grup – kavşak yerli – 3 No’lu mecburi ekin 6. pozisyonuna göe;

2. Grup – travers şeklindeki – 1.pozisyonuna göre, kavşak yerli – 5.,

8., 9. pozisyonlara göre, ayrıca 10. – 12. ve 25. pozisyonlara göre –

1,0 eşit olan çubuk çaplarının oranında tüm bağlantılarda (3 No’lu

mecbur eke bkz.); T’li - 4 No’lu mecburi ekin 5. ve 7.pozisyonlara

göre.

3. Grup – travers şeklindeki – 2. ve 4. pozisyonuna göre, kavşak yerli

– 3 No’lu mecburi ekin 13. – 26. pozisyonlara göre; .); T’li - 4

No’lu mecburi ekin 1. – 4., 6., 8., ve 9.pozisyonlara göre.

2. Tabloda verilen γs4 değerleri 20 mm çapındaki armatür içindir.

3. Çubukların çapı 22-32 mm olduğunda γs4 katsayısının değerini % 5’e azaltmalıdır, 32

mm’den fazla olduğu taktirde bu katsayı değerini % 10 azaltmalıdır.

4. Mukavemet güçlü olarak hesaplanan konstruksiyonlarda 3 No’lu mecburi ekin 3. ve 27.

pozisyonlarındaki bağlantıları, ayrıca 4 No’lu mecburi ekin 10. – 14. pozisyonlarındaki

bağlantıları kullanmaya izin verilmiyor.

27 No‟lu Tablo

Koruyucu kaplama Aşağıdaki armatür olduğunda çalışma şartı

katsayısı γs9

Düz Periyodik profilli

1. Çimento – polistrolli, lateks – mineralli 1,0 1,0

2. aşağıdaki armatür çapları ile çimento –

bitumlu (soğuk), mm:

6 ve yukarı 0,7 1,0

6‟dan az 0,7 0,7

3. Bitum – silikatlı (sıcak) 0,7 0,7

4. Bitum – killi 0,5 0,7

5. Şist bitumlu, çimentolu 0,5 0,5

28 No‟lu Tablo

Armatür çeşidi ve sınıfı

Armatür çapı,

mm

Çapasız kullanılan

gerilmekte olan armatürün

gerilim iletme bölgesinin

uzunluğu tespit edilmesi için

katsayı

ωp λp

1. Sınıfa göre bağımsız çubuklu

periyodik profilli

Sınıfa göre

bağımsız

0,25

10

2. Yüksek dayanıklı armatür teli

periyodik profilli Bp-II sınıfında

5 1,40 40

4 1,40 50

3 1,40 60

3. Aşağıdaki sınıflı armatür halatı

K – 7 15 1,00 25

12 1,10 25

9 1,25 30

6 1,40 40

K – 19

14 1,00 25

Not: B7,5 – B12,5 sınıfı hafif betonlardan yapılmış elemanlar için ωp ve λp

değerleri işbu tabloda gösterilenlere aykırı olarak 1,4 kere yükseltilmelidir.

2.30. Armatürün elastikiyet modülün değerleri Es 29 No‟lu tabloya göre

kabul edilmektedir.

29 No‟lu Tablo

Armatür sınıfı Armatür esneklik modülü Es ·10-4

, MPa

(kgs/cm2)

A – I, A – II 21 (210)

A – III 20 (200)

A – IV, A – V, A – VI 19 (190)

A – IIIc 18 (180)

B – II, Bp – II 20 (200)

K – 7, K – 19 18 (180)

Bp - I 17 (170)

3. BĠRĠNCĠ GRUBUN SINIRLI DURUMLARINA GÖRE

BETON VE BETONARME KONSTRUKSĠYON

ELEMANLARININ HESABI

BETON ELEMANLARININ DAYANIKLILIK HESABI

3.1. Beton elemanlarının dayanıklılık hesabı kendi uzunlamasına eksenine

normal gelen kesitler için yapılmalıdır. Elemanların çalışma şartlarına

bağlı olarak onlar gerilmiş bölge betonunun direnci hesaba alınmadan,

ayrıca hesaba alarak hesaplanmaktadırlar.

Gerilmiş bölge betonunun direnci hesaba alınmadan 1.7a paragrafta

belirtilen dışmerkez sıkıştırılmış elemanların hesabı yapılmaktadır,

yani sınırlı duruma ulaşma sıkıştırılmış betonun tahribatı ile nitelendiği

kabul edilmektedir.

Betonun sıkıştırma direnci Rb‟ye eşit, kesitin sıkıştırılmış bölgesinin –

şartlı sıkılmış bölge (2 No‟lu şema) kısmına göre eşit dağılmış

gerilimlerle şartlı temsil edilmektedir, gelecekte betonun basınçlı

bölgesi olarak kısaca atlandırılacaktır.

2 No‟lu şema. Dışmerkez sıkıştırılmış, dayanıklılığı gerilmiş bölge

betonunun direnci hesaba alınmadan hesaplanan beton elemanının

uzunlamasına eksenine normal gelen kesitte gücün ve gerilim eğrisinin

şeması.

Gerilmiş bölge betonunun direnci hesaba alınarak 1.7b paragrafta

belirtilen elemanların, ayrıca konstruksiyon işletilmesi şartlarına (su,

korniş, parapet v.s. basınçları altındaki elemanlar) göre çatlak

oluşumuna izin verilmeyen elemanların hesabı yapılmaktadır. Bununla

birlikte sınırlı durumun ulaşılması gerilmiş bölge betonunun tahribatı

ile nitelendiği kabul edilmektedir (çatlakların oluşmasıyla). Sınırlı

güçler aşağıdaki öncüllerden kaynaklanarak tespit edilmektedir (3

No‟lu şema):

3 No‟lu Şema. Dışmerkez sıkıştırılmış, dayanıklılığı gerilmiş bölge

betonunun direnci hesaba alınarak hesaplanan beton elemanının

uzunlamasına eksenine normal gelen kesitte gücün ve gerilim eğrisinin

şeması.

o Kesitler deformasyondan sonra düz kalıyorlar;

o Betonun kenar gerilmiş elyafının azami nispi uzaması 2 Rbt/Eb

eşittir;

o Sıkıştırılmış bölgenin betonundaki gerilimler betonun elastikiyet

deformasyonu (bazı durumlarda ise elastikiyet olmayan

deformasyonlar) hesaba alınarak tespit edilmektedirler;

o Gerilmiş bölge betonundaki gerilimler eşit dağılmış olup, Rbt‟ye

eşittirler.

Eğimli çatlakların meydana gelme olasılığı olan durumlarda (örneğin

U ve T kesitlerin elemanları çapraz güçlerin mevcudunda), (141) ve

(142) şartlarına göre beton elemanlarının hesabı yapılmalıdır ve ikinci

grup sınırlı durumlar için betonun hesaplı dirençleri Rb,ser, Rbt,ser‟i

birinci grubun sınırlı durumları için betonun hesaplı direnç değerleri

Rb ve Rbt ile değiştirmelidir.

Ayrıca, 3.39. paragrafın talimatlarına uygunlukta lokal yük (ezilme)

hareketine göre elemanların hesabı yapılmalıdır.

DIġMERKEZ SIKIġTIRILMIġ ELEMANLAR

3.2. Dışmerkez sıkıştırılmış elemanların hesabında, 1.21. paragrafın

talimatlarına uygunlukta belirlenmekte olan yanay gücün tesadüfen

eksantrikliği ea dikkate alınmalıdır.

3.3. Elemanların esnekliği l0/i > 14 olduğunda yanay gücü dışmerkezliği

düzleminde bükük yerlerin taşıma kabiliyetlerine olan etkiyi e0 değerin

η katsayısına çarpma yoluyla hesaba katmak gerekmektedir (3.6.

paragrafa bkz.). Eksantriklik düzleminde yanay gücün hesabında e0

değeri tesadüfen eksantriklik değerine eşit kabul ediliyor.

Yanay güç eklenme eksantrikliklerinde e0 η bükük yerleri hesaba

alınarak aşağıdaki aşan durumlarda dışmerkez sıkıştırılmış beton

elamanlarının kullanımına (1.7b paragrafta öngörülen durumlar hariç)

izin verilmiyor:

a) yük bileşiklerine bağlı olarak:

genel bileşikte ................................................... 0,9y

özel bileşikte ..................................................... 0,95y

b) betonun görünüşüne ve sınıfına bağlı olarak:

B7,5‟tan daha yukarı sınıflı ağır, ufak taneli hafif betonlar

için y – 1‟dir;

Betonun diğer görünüşleri ve sınıfları için y-2‟dir.

(burada y – kesitin ağırlık merkezinden betonun azami sıkıştırılmış

elyafına kadar aralık, cm).

3.4. Dışmerkez sıkıştırılmış beton elemanlarında 5.48. paragrafta belirtilen

durumlarda statik armatürü ön görmek gerekmektedir.

3.5. Dışmerkez sıkıştırılmış beton elemanlarının hesabı (2 No‟lu şemaya

bkz.) aşağıdaki şarta göre yapılmalıdır:

N ≤ α Rb Ab, (12)

burada Ab – betonun sıkıştırılmış alanı olup, onun ağırlık merkezi dış

güçlerin eşit değerli ekleme noktasıyla denk gelme şartından

belirlenmektedir.

Dik dörtgen kesitli elemanlar için Ab aşağıdaki formüle göre tespit

edilmektedir:

2e0 η

Ab = bh (1 - --------) (13)

h

İşletme şartlarına göre çatlak oluşumuna izin verilmeyen dışmerkez

sıkıştırılmış beton elemanları, (12) şartına göre yapılan hesaba bağlı

olmadan gerilmiş bölge betonunun direnci hesaba alınarak (3 No‟lu

şema ve 3.1. paragrafa bkz.) aşağıdaki şarta göre kontrol edilmelidir:

α Rbt Wpl

N ≤ --------------- (14)

eoη – r

Dikdörtgen kesit elemanları için (14). Şart aşağıdaki görünüşe sahiptir:

1,75α Rbt bh

N ≤ -------------------- (15)

6 eoη

---------- – υ

h

1,76 paragrafta belirtilen dışmerkez sıkıştırılmış elemanların hesabı

(14) ve (15) şartlara göre yapılmalıdır.

(12)-(15) formüllerde:

η – (19) formüle göre tespit edilen katsayı;

α – aşağıdaki betona eşit olarak kabul edilen katsayı:

ağır, ufak taneli, hafif ve gözenekli .................. 1,00

hücresel otoklav ................................................ 0,85

hücresel otoklavsız ............................................ 0,75

Wpl – kenar gerilmiş elyaf için kesit direnç momenti, aşağıdaki formüle

göre yanay gücün yokluğu tahmini ile tespit edilen gerilmiş betonun

elastikiyet olmayan deformasyonları hesaba alınarak:

2Ib o

Wpl = ------------ + Sbt; (16)

h - x

r – kesitin ağırlık merkezinden gerilmiş bölgeden daha çok uzaklaşmış

çekirdekli noktaya kadar, aşağıdaki formüle göre belirlenen aralık:

W

r = υ ------; (17)

A

υ - 4.5. paragrafa bkz.

Sıfır hattının durumu aşağıdaki şarta göre tespit ediliyor:

(h – x) Abt

Sb 0 = ------------------- (18)

2

3.6. Eğik yerin uzunlamasına güç eksantrikliğin değerine e0 olan etkisini

hesaba alıcı η katsayısının değerini şu formülle belirlemelidir:

1

η = -----------, (19)

N

1 - ------

Ncr

burada Ncr - aşağıdaki formülle belirlenmekte olan şartlı kritik güçtür:

6,4 EbI 0,11

Ncr = ----------------- (------------- + 0,1) (20)

φl l2

0 0,1 + δe

(20). formülde :

φl - yükün elemanın sınırlı durumdaki bükük yerine olan uzun süreli

etkisini hesaba alıcı ve aşağıda belirtilenlere eşit katsayı:

Ml

φl = 1 + β ---------, (21)

M

fakat 1 + β’dan çok değil,

burada β – 30 No‟lu tabloya göre betonun görünüşüne bağlılıkta

kabul edilen katsayıdır;

M - devamlı, uzun süreli ve kısa süreli yüklerin etkisinden kesit

kenarının nispeten gerilmiş veya daha az sıkıştırılmış

momenti;

Ml – devamlı ve uzun süreli yüklerin etkisinden kesit

kenarının nispeten gerilmiş veya daha az sıkıştırılmış

momenti;

l0 - 31 No‟lu tabloya göre tespit ediliyor;

δe - e0/h eşit, fakat en az aşağıdakiler gibi kabul edilen katsayı

l0

δe,min = 0,5 – 0,01 ------ - 0,01Rb; (22)

h

burada Rb - Mpa‟da.

30 No‟lu tablo

Beton

β katsayısı (21). Formülde

1. Ağır

1,0

2. Küçük taneli, aĢağıdaki

gruplarda:

A

B

C

1,3

1,5

1,0

3. Hafif:

suni büyük dolgulu ve ufak dolgulu:

yoğun

gözenekli

doğal dolgularda

1,0

1,5

2,5

4. Gözenekli

2,0

5. Hücreli:

otoklav

otoklav olmayan

1,3

1,5

Not: Küçük taneli betonun grupları 2,3. paragrafta belirtilmiştir.

31 No‟lu tablo

Duvar ve direklerin dayanım

karakteristiği

Dışmerkez sıkıştırılmış beton

elemanlarının hesaplı boyu l0

1. Üst ve alt direkli:

a) direk yer değişiminin ebadına

bağımsız iki uçta menteşe

olduğunda

b) bir ucun kısıldığında ve

aşağıdaki binalar için desteklerin

yer değişimi sırasında:

çok aralıklı binalar

bir aralıklı binalar

H

1,25 H

1,50H

Duvar ve direklerin dayanım

karakteristiği

Dışmerkez sıkıştırılmış beton

elemanlarının hesaplı boyu l0

2. Serbest duranlar

2,00H

31 No’lu tabloda kabul edilen işaret: H – döşeme plağının kalınlığı

hariç, kat sınırı içinde direğin (duvarın) boyu veya serbest duran

konstrüksiyonun boyu.

Eğer, tam yüklemeden ve devamlı ve uzun süreli yüklerin toplamından

gelen eğici momentler (veya eksantriklik) değişik değere sahipseler, o

zaman 0,1/h‟ı aşan tam yükün eksantrikliğinin mutlak değerinde e0, φl =

1,0 kabul ediliyor; eğer bu şart sağlanmıyorsa, φl değeri aşağıdakiye eşit

kabul ediliyor:

e0

φl = φl1 + 10 (1 - φl1) ---------, burada φl1 (21). formüle göre tespit

h

ediliyor ve M , ağırlık merkezi aralığından devamlı ve sürekli yüklerin

hareketinden çekilmiş veya asgari sıkıştırılmış kenar kesitine kadar

devamlı, uzun süreli ve kısa süreli yüklerin hareketinden gelen

uzunlamasına güç N „nin çarpımına eşit kabul ediliyor.

3.7. Beton konstrüksiyon elemanlarının lokal (yerel) sıkıştırma (ezilme)

hesabı 3.39. ve 3.40. paragrafların talimatlarına uygunlukta yerine

getirilmelidir.

EĞĠLEN ELEMANLAR

3.8. Eğilen beton elemanlarının hesabı (bkz. 3.şema) şu şarta göre

yapılmalıdır:

M < α RbtWpl , (23)

burada α - 3.5. paragrafın talimatlarına göre kabul edilmekte olan

katsayı;

Wpl – (16). formüle göre tespit ediliyor; dikdörtgen eksenli

elemanlar için Wpl aşağıdakye eşit kabul edilmektedir:

bh2

Wpl = ---------- (24)

3,5

BETONARME ELEMANLARIN DAYANIKLILIK

HESABI

3.9. Betonarme elemanlarının dayanıklılık hesabı bu elemanların

uzunlamasına eksene normal olan kesitler için, ayrıca betonarme

elemanlarına eğilmiş en tehlikeli yönlü kesitler için yapılmalıdır. Bükücü

momentlerin mevcudunda çekilen bölgede mümkün olan yönlerin en

tehlikelisinde spiral çatlak ile sınırlanmış düzlem kesitlerinin

dayanıklılığını kontrol etmelidir. Bunlardan başka da, elemanların lokal

yük hareketinin (ezilme, kopma, basma ) hesabını yapmalıdır.

ELEMANIN UZUNLAMASINA EKSENĠNE NORMAL OLAN

KESĠTLERĠN DAYANIKLILIK HESABI

3.10. Elemanın uzunlamasına eksenine normal olan kesitteki sınırlı güçleri

aşağıdaki koşullara göre belirlenmelidir:

- betonun gerilime direnci sıfıra eşit kabul ediliyor;

- betonun sıkıştırmaya direnci Rb‟ye eşit gerilimlere ve betonun sıkışmış

bölgesinde eşdeğer dağılmış gerilimlerle temsil edilmketedir.

- armatürdeki deformasyonlar (gerilimler)betonun sıkıştırılmış

bölgesinin yüksekliğine bağlılıkta, ön gerilim deformasyonları

(gerilimleri) hesaba alınarak belirleniyor (bkz. 3.28. paragraf) ;

- armatürdeki çekme gerilimleri gerilime hesaplı direnç Rs‟ten fazla

olmayarak kabul ediliyor;

- armatürdeki sıkıştırıcı gerilimler sıkıştırmaya hesaplı direnç Rsc‟den

fazla olmayarak kabul ediliyor.

3.11. Elemanın uzunlamasına eksenine normal olan kesitlerin hesabı, harici güç

kesitin simetri ekseninin düzlemine hareket ettiğinde ve armatür

belirtilen düzleme dikey gelen eleman kenarlarında toplandığında,

dengenin uygun şartlarından belirtilen betonun sıkışmış bölgesinin

nispeten yükseklik değeri ξ = x/h0 ile betonun sıkışmış bölgesinin

nispeten yüksekliği ξR (bkz. 3.12. paragraf) arasındaki orana bağlılıkta

yapmalıdır. Bu oranda armatür iş şartlarının katsayıları hesaba alınarak,

elemanın sınırlı durumu çekilen armatürde hesaplı direnç Rs‟ye eşit

gerilimle aynı zamanda oluyor, γs6 katsayısı hariç (bkz.3.13. paragraf).

3.12. ξR değeri aşağıdaki formülle tespit ediliyor:

ω

ξR = ------------------------------, (25)

σsR ω

1+ -------- (1 - --------)

σsc, u 1,1

burada ω – aşağıdaki formüle göre belirlenmekte olan, betonun

sıkıştırılmış bölgesinin karakteristiği

ω = α - 0,008Rb, (26)

burada α – beton için aşağıdakilere eşit kabul edilen katsayıdır:

ağır beton için...............................................................0,85

küçük taneli beton için (bkz. 2.3. paragraf)

grupları:

A ...................................................................................0,80

B ve C ...........................................................................0,75

hafif, hücreli ve gözenekli beton için ...........................0,80

Otoklav işlemli ağır, hafif ve gözenekli betonlar için α

katsayısı 0,05‟e iniyor;

Rb – Mpa‟da;

σsR - armatürdeki gerilim, Mpa‟da, armatürün aşağıdaki sınıfları

için kabul ediliyor:

A-I, A-II, A-III, A-IIIc, Bp-I σSr = Rs - σsp

A-IV, A-V, A-VI σSr = Rs + 400- σsp - Δ σsp;

B-II, Bp-II, K-7 ve K-19 σSr = Rs + 400- σsp,

burada Rs – armatürün çalışma şartlarının uygun katsayıları hesaba

alınarak γs, armatürün gerilime hesaplı direnci, γs6 (bkz.

3.13. paragraf);

σsp – γsp < 1,0 katsayısında kabul ediliyor;

Δ σsp- 3.28. paragrafa bakınız;

σsc, u - basınçlı (sıkışmış) bölge armatüründe sınırlı gerilim,

γb2 > 1,0 olduğunda (bkz. 15 No‟lu tablonun 2. pozisyonu)

400 Mpa‟ya eşit kabul ediliyor, ağır, küçük taneli ve hafif

beton elemanları için ise, eğer γb2 < 1,0 katsayısı hesaba

alınıyorsa, 500 Mpa‟ya eşit kabul edilmektedir. Sıkıştırma

sırasında elemanlar hesaplandığında σsc, u değeri 330

Mpa‟ya eşit kabul ediliyor.

(25). formüllere göre tespit edilmekte olan ξR değerlerini hücreli beton

elemanları için en çok 0,6 kabul etmelidir.

3.13. A-IV, A-V, A-VI, B-II, Bp-II, K-7 ve K-19 sınıf yüksek dayanıklılıklı

armatürlü betonarme elemanlarının dayanıklılık hesabında ξ < ξR şartı

yerine getirildiğinde armatürün hesaplı direnci Rs aşağıdaki formülle

belirtilen γs6 katsayısına çarpmalıdır (bkz. 24 No‟lu tablonun

6.pozisyonu)

ξ

γs6 = η – (η – 1) (2 -------- - 1)< η , (27)

ξR

burada η – şu sınıf armatürler için kabul edilen katsayıdır:

A-IV ...........................................................................1,20

A-V, B-II, Bp-II, K-7 ve K-19 ...................................1,15

A-VI ...........................................................................1,10

Merkez gerilim durumu için, ayrıca armatürde yüklerin bileşkelerinin

arasında bulunan uzunlamasına gücün dışmerkez gerilimi için γs6 değeri

η eşittir.

0,9Mmax „ı aşan (burada Mmax – azami hesap momentidir) eğimli

momentli elemanların bölgesinde kaynaklı ek yerleri mevcut olduğu

takdirde, γs6 katsayısının değeri A-IV ve A-V sınıf armatürleri için en çok

1,10, A-Vı sınıf için ise – en çok 1,05 kabul edilmelidir.

γs6 katsayısını aşağıdaki elemanlar için hesaba almamalıdır:

- çok defa tekrarlanan yük hareketi hesaba alınmışlar;

- aralıksız sıkışık yüksek dayanıklılıklı tellerle donatılmışlar;

- yıpratıcı ortamda işletilmekte olanlar.

3.14. Dış güçlerin hareketi altında basınçlı bölgede veya sıkıştırma sırasında

bulunan ve betonla bağlanması mevcut olan gerici armatür için hesaplı

basınç direnci Rsc (3.15, 3.16, 3.20, 3.27. paragraflara bakınız)

(σsc, u - σ‟sp) „ye eşit olan σsc gerilimle değiştirilmelidr, Mpa, fakat Rsc‟dan

fazla değil, burada σ‟sp γsp > 1,0 katsayısında belirleniyor, σsc, u - 3.12.

paragrafa bakınız.

DĠKDÖRTGEN, T, U VE HALKALI KESĠTĠN EĞĠLEN ELEMANLARI

3.15. 3.11. paragrafta belirtilen dikdörtgen kesitlere ait eğilen elemanların

hesabı (4. şema),

x

ξ = ------- < ξR olduğuna aşağıdaki şartlarda yapılmalıdır:

h0

M < Rbbx (h0 – 0,5x) +RscA‟s (h0 - a‟) , (28)

bununla birlikte, basınçlı bölge x‟in yüksekliği şu formülle belirleniyor:

RsAs - RscA‟s = Rbbx. (29)

4. Şema. Eğilmekte olan betonarme elemanın yanal eksenine normal gelen

kesitteki güçlerin ve gerilimlerin eğrisinin şeması, dayanıklık hesabında

3.16. Basınçlı bölgede omuzları bulunan kesitlerin hesabında ξ = x/h0 < ξк

basınçlı bölgenin sınırlarının durumuna bağlılıkta yapılmalıdır:

a) eğer sınır omuz üzere geçiyorsa (5,a şema) , yani şu şart yerine

getiriliyorsa

RsAs < Rbb’fh’f + RscA’s, (30)

hesap, 3.15. paragrafın talimatlarına uygunlukta genişliği b‟f olan

dikdörtgen kesitteki gibi yapılıyor;

b) eğer de sınır kaburgada geçiyorsa (5, b şema), yani (30). şart yerine

getirilmiyorsa, hesap, şu şarta göre yapılmalıdır:

M<Rbbx (h0 – 0,5x) + Rb (b’f –b) h’f (h0 - 0,5h’f) +

RscA’s (h0 – a’), (31)

bununla birlikte betonun basınçlı bölgesinin yüksekliği x aşağıdaki

formülle belirleniyor:

RsAs - RscA’s = Rbbx + Rb (b’f –b) h’f . (32)

5. Şema. Eğilmekte olan betonarme elemanın kesitinde basınçlı bölge

sınırının durumu

a – omuzda; b – kaburgada

Hesapta kullanılan b́f değeri , kaburganın her tarafından sarkacak omuz

eninin, elemanın aralığının en çok 1/6‟sı olması kaydıyla, fakat

aşağıdakilerden fazla olmaması kaydıyla kabul edilmektedir:

a) enine kaburgalar mevcudunda veya h́f < 0,1h – ½ ışıkta yanay

kaburgaların arasındaki mesafe;

b) enine kaburgaların olmadığında veya aralarındaki mesafe yanay

kaburgalara göre fazla olduğunda, ve h́f < 0,1h –6 h́f ;

c) omuzların konsollu asılmalarında:

h́f>0,1h ise ................................................................................6 h́f

0,05h < h́f < 0,1 h ……………………………………………………3 h́f

h́f< 0,5 h ise ……………..………………sarkmalar hesaba alınmıyor

3.17. Eğilmekte olan elemanların dayanıklılık hesabında x < ξкh0 şartına

uymalıdır. Gerilen armatürün kesit alanı statik düşüncelerden dolayı veya

ikinci grubun sınırlı durumları hesabından dolayı, x < ξкh0 şartını yerine

getirmek için talep edilenden daha büyük kabul edilmişse, hesabı genel

durumların formülüne göre yapmalıdır (bkz. 3.28. paragraf).

(29). veya (32). formüllere göre elde edilen x > ξкh0 değeri ise, (28). ve

(31). şartlara göre hesaplamaya izin veriliyor,ancak basınçlı bölge

yüksekliği bunlara uygunlukta aşağıdaki formüllerle tespit edilmelidir:

σsAs – RscA’s = Rbbx; (33)

σsAs – RscA’s = Rbbx + Rb (b’f – b) h’f, (34)

0,2 + ξк

burada σs = ------------------------------------------------Rs , (35)

σsp ξ

0,2 + ξ + 0,35 -------- (1 - -------)

Rs ξк

burada ξ = x/h0 (x Rs değerlerinde hesaplanılıyor, armatür çalışma

şartlarının uygun katsayıları dikkate alınarak) ;

σsp = γsp > 1,0 katsayısı olduğunda belirleniyor.

B30 ve daha alçak sınıf betondan yapılmış A-I, A-II, A-III ve Bp-I sınıf

armatürlü elemanlar için x >ξкh0 ise (28). ve (31).şartlardan da hesap

yapmaya izin veriliyor, onlarda x = ξкh0 değeri oturtarak.

3.18. Halkalı kesitin eğilen elemanlarının hesabı, çevre uzamasına eşdeğer

dağılmış armatürlü (yanay çubukların sayısı 6‟dan az olmadığında ) dış ve

iç yarıçapları r1/r2 > 0.5 oranında, 3.21.paragrafın talimatları gereği

dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda olduğu gibi yapılmalıdır, (41) ve (42)

formüllerde yanay güç değeri N = 0 kabul edilmelidir ve (40).formüle

Ne0 yerine eğilme momentinin değeri M konulmalıdır.

DĠKDÖRTGEN VE HALKALI KESĠTLERĠN DIġMERKEZ

SIKIġTIRILMIġ (BASINÇLI) ELEMANLARI

3.19. Dışmerkez basınçlı elemanların hesabında 1.21.paragraf taleplerine

uygunlukta tesadüfen başlangıç eksantriklik hesaba alınmalıdır, ayrıca

3.24.paragrafın talimatlarına istinaden bükük yerin onların taşıma

yeteneğine etkisi hesaba katılmalıdır.

3.20. 3.11.paragrafta belirtilen dışmerkez basınçlı elemanların dikdörtgen

kesitlerinin hesabını şöyle yapmalıdır:

a) ξ = x/h0 < ξк ise (6.şema) aşağıdaki şartta

Ne < Rbbx (h0 –0,5 x) + RscA’s (h0 –a’ ) , (36)

bununla birlikte basınçlı bölgenin yüksekliği şu formülle tespit ediliyor:

N + RsAs – RscA’s = Rbbx; (37)

6. Şema. Dışmerkez basınçlı betonarme elemanın yanay eksenine normal gelen

kesitte güçlerin ve gerilim eğrisinin şeması, dayanıklılık hesabında

b) ξ = x/h0 > ξк ise – (36).şarta göre, fakat bu durumda basınçlı bölgenin

yüksekliği aşağıdaki gibi tespit ediliyor:

- B30 ve daha düşük sınıf betondan yapılmış A-I, A-II, A-III sınıf

armatürlü elemanlar için – şu formüle göre:

N + σsAs – RscA’s = Rbbx, (38)

1 - x/h0

burada σs = 2 ------------ - 1 Rs ; (39)

1 - ξк

- B30‟dan yukarıu sınıf betondan yapılmış, A-III‟ten daha yukarı (gerici

ve gerici olmayan) armatürlü elemanlar için – (66) ve

(67).formüllerden veya (68).formülden.

3.21. Halkalı kesitin dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarının hesabı, çevre

uzamasına eşdeğer dağılmış armatürlü (yanay çubukların sayısı 6‟dan az

olmadığında ) dış ve iç yarıçapları r1/r2 > 0.5 oranında, aşağıdaki

koşullardan yapılmalıdır:

sin π ξcir

Ne0 < (RbArm + RscAs, totrs) ----------- += RsAs, tot φszs , (40)

π

bununla birlikte betonun basınçlı bölgesinin nispeten alanının ebadı şu

formülle belirlenmelidir

N + (σsp + ω1Rs)As, tot

ξcir = -------------------------------- . (41)

RbA + (Rsc + ω2R2)As, tot

Eğer de, (41).formül hesabıyla elde edilmiş ξcir < 0.15 ise, (40). Şarta,

aşağıdaki formülle tespit edilmekte olan ξcir değeri ekleniyor:

N + (σsp + φsRs)As, tot

ξcir = -------------------------------- , (42)

RbA + Rsc As, tot

bununla birlikte φs ve zs değerleri ξcir = 0,15 kabul edilerek (43) ve (44),

formülle belirleniyorlar.

(40) - (42) formüllerde:

rm – dış ve iç yarıçapların yarı tutardır;

rs – armatür çubukların ağırlık merkezinden geçen çevrenin

yarıçapı;

As,tot - tüm yanay armatürün kesit alanı;

φs – aşağıdaki formüle göre tespit edilen katsayı:

φs = ω1 – ω2 ξcir; (43)

zs – aşağıda formüle göre tespit edilen, armatürde eşdeğer gerilen

bölgesinden kesitin ağırlık merkezine kadar aralık:

zs = (0,2 + 1,3 ξcir) rs (44)

fakat rs‟ten fazla olmama şartıyla kabul ediliyor;

σsp – katsayı γsp>1,0 olduğu taktirde tespit edilmelidir;

ω1 - aşağıdaki formüle göre tespit edilen katsayı:

σsp

ω1 = ηr - ----------, (45)

Rs

burada ηr – aşağıdaki sınıfı armatürler için eşit olarak kabul edilen

katsayı:

A – I, A – II, A – III ..............................1,0

A – IV, A – V, A – VI, B – II,

Bp – II, K – 7 ve K – 19 ........................1,1

ω2 – aşağıdaki formüle göre tespit edilen katsayı:

ω2 = ω1δ, (46)

burada δ değeri aşağıdakine eşit olarak kabul ediliyor:

δ = 1,5 + 6Rs · 10-4

, (47)

Rs ise MPa olarak verilmiştir.

Eğer (43) formüle göre hesaplanan değer υs ≤ 0 ise, ω1=ω2=0

olduğunda (41) formüle göre elde edilen, υs = 0 ve ξcir değeri (40)

şartına koymalıdır.

3.22. Dolayı donatılama ile ağır ve ufak taneli betondan hazırlanmış düz

kesitin elemanların hesabını 3.20. ve 3.28. paragrafa uygun olarak

yapmalıdır, fakat hesaba beton kesitinin sadece ağ ve spiralin kenar

çubuklarıyla sınırlanmış bir kısmını katmalıdır Aef , ve (36)-(38), (65) ve

(66) hesap formüllerine Rb, yerine betonun prizma dayanıklılığını Rb,red

koymalıdır, yüksek dayanımlı armatürde ise Rsc değerinin yerine – Rsc,red

değerini koymalıdır.

l0 /ief dolayı donatımlı elemanların elastikliği ağlı dolayı donatılanda

– 55‟i, spirallide – 35‟i aşmamalıdır, burada ief – kesitin hesaba katılan

kısmının eylemsizlik yarıçapıdır.

Rb,red değeri aşağıdaki formüllere göre belirlenmektedir:

a) Kaynaklı çapraz ağları ile donatılamada:

Rb,red = Rb + φ μxy Rs,xy, (48)

burada Rs, xy – ağ armatürlerinin hesaplı direnci;

nx Asx lx + ny Asy ly

μxy = ------------------------ , (49)

Aefs

burada nx Asx lx - bir yöndeki çubukların sayısı, enine kesitin alanı ,

ve ağ çubuğunun boyu (kenar çubukların

ekseninde sayarak);

ny Asy ly – aynısı, ancak başka yönde;

Aef – ağ konturu içindeki beton kesitinin alanı;

s – ağların arasındaki mesafe;

φ – aşağıdaki formüle göre belirlenen dolayı

donatılamayın etkililik katsayısı:

1

φ = ----------------- , (50)

0,23 + ψ

μxyRs, xy

burada ψ = --------------------; (51)

Rb + 10

Rs, xy, Rb – MPa‟da.

Küçük taneli betondan yapılmış elemanlar için φ katsayısının değerini

bir‟den fazla kabul etmemelidir.

Çubuklu ağın uzunluk birimine kesitinin alanı bir ve diğer yönde

1,5 kereden aşırı farklı olmalıdır.;

b) Spiral veya halkalı armatür ile donatılama yapılırken:

7,5 e0

Rb, red = Rb + 2μcirRs, cir (1 -------------) , (52)

def

burada Rs, cir - armatürün spirale hesaplı direnci;

μcir – aşağıdakiye eşit olan donatılama katsayısı:

4As,c,r

μcir = --------------- , (53)

defs

burada As,c,r – spiral armatürün enine kesitinin alanı;

def – spiral içi kesit çapı;

s – spiralin aralığı;

e0 – yanay güç ekleminin eksantrikliliği (büküm yeri etkisi

hesaba alınmaksızın)

(49) ve (53) formüllere göre belirlenmekte olan donatılama katsayılarının

değerlerini küçük taneli betondan yapılmış elemanlar için en çok 0,04

kabul etmelidir.

Ağır betondan yapılmış dolayı donatımlı kaynaklı ağlardan oluşan , A-

IV, A-V ve A-VI sınıfları yüksek dayanıklılıklı yanay armatürün

sıkıştırmaya hesaplı direnci Rsc,red işbu formüllere göre tespit ediliyor:

Rs 2

1 + δ1 -------- - 1

Rsc

Rsc,red = Rsc ----------------------------------------------- (54)

Rs

1 + δ1 -------- - 1

Rsc

ve Rs‟ten fazla kabul edilmiyor.

(54).formülde :

8,5 Es ψθ

δ1 = ------------------- (55)

Rs · 103

As,tot Rb

burada θ = 0,8 + η ---------- 1 - ------- ,

Aef 100

burada η - armatürün şu sınıflarına eşit kabul edilen katsayıdır:

A-IV .......................................................................10

A-V ve A-VI...........................................................25

As,tot – yanay yüksek dayanıklılıklı armatürün kesit alanı;

Aef - (49) formüldeki ile aynı açıklama;

Rb - Mpa‟da

Θ değeri en az 1,0 kabul ediliyor ve

A-IV sınıf armatürde .............................................................1,2

A-V ve A-VI sınıf armatürde .................................................1,6‟dan

fazla olmamalıdır.

Basınçlı bölgenin nispeten sınırlı değeri dolayı donatımlı kesitler için

tespit edildiği durumlarda, (25) formülüne aşağıdakiler ekleniyor:

ω = α – 0,008Rb +δ2 ≤ 0,9 , (59)

burada α - 3.12. paragrafın taleplerine göre kabul edilen katsayı;

δ2 - 10μ eşit katsayı, fakat 0,15‟ten fazla kabul edilmiyor,

burada μ – ağ ve spiraller için (49) ve (53). formüle göre belirlenen

donatılama katsayıları μxy veya μcir.

(25).formülde σsc, u yüksek dayanıklı armatürlü elemanlar için

aşağıdakilere eşit kabul ediliyor:

σsc, u = (2+8,5 ψθ) Es * 10-3

, (57)

fakat A-IV sınıf armatürü için en çok 900 Mpa, A-V ve AVI sınıfların

armatürü için en çok 1200 Mpa kabul ediliyor.

Dolayı donatımlı elemanların taşıma kabiliyetine bükük yerin etkisi

hesaba alındığında 3.24. paragrafın talimatlarından yararlanmalıdır ve ağ

çubukları ile sınırlanmış veya spiral içinde bulunan kesit kısmının

eylemsizlik momenti belirlenmelidir. (58) formüle göre elde edilmiş Ncr

değeri

l0

υ1 = 0,25 + 0,05 ------------≤ 1,0 katsayısına çarpmalıdır, burada

cef

cef beton kesitinin incelenen kısmının yüksekliğine veya çapına eşittir,

δe,min tespit edildiğinde (22) formülün sağ tarafının ikinci üyesi

l0 0,01 ------------ υ2 ile değiştirilmelidir,

cef

l0

burada υ1 = 0,1 ------------ -1 ≤ 1,0 .

cef

Dolayı donatım, işbu paragrafın talimatlarına istinaden tespit edilen

elemanın taşıma kabiliyeti (Aef ve Rb,red‟i hesaba katarak), onun A tam

kesitine göre ve betonun hesaplı direnç değeri Rb‟nin dolayı armatür

hesaba alınmadan belirlenen taşıma kabiliyetini aştığı şartında hesapta

öngörülmelidir.

Bundan başka da, dolayı donatım yapımı 5.24. paragrafın statik

taleplerine uygun gelmelidir.

3.23. Dışmerkez sıkıştırılmış, dolayı donatımlı elemanların hesabında 3.22.

paragrafın talimatlarına göre dayanıklılık hesabıyla birlikte betonun

koruyucu tabakasının çatlak direncini sağlayacak hesabı yapmalıdır.

Hesap 3.20. veya 3.28. paragrafın talimatlarına istinaden, hesaplı

yüklerin işletme değerlerine (γf =1,0) göre yapılmalıdır, ve betonun tüm

kesit alanı hesaba alınarak, ikinci grubun sınırlı durumları için hesaplı

dirençler Rb,ser ve Rs,ser ve de armatürün sıkıştırmaya hesaplı direncini Rs,ser

değerine eşit kabul etmelidir, fakat 400 MPa‟dan fazla değil.

Basınçlı bölgenin nispi yüksekliğinin sınırsal değeri belirlendiğinde

(25) ve (69).formüllerde σsc,u = 400 MPa kabul ediliyor,

(26).formülde ise 0,008 katsayısını 0,006‟ya değiştiriyorlar.

Elastikiyet etkisi hesaplandığında 3.24. paragrafın talimatlarını

kullanmalıdır ve δe değerini (22).formüle göre tespit ederek

0,010Rb‟yi 0,008 Rb,ser‟e değiştirmelidir.

3.24. Dışmerkez sıkıştırılmış elemanlar hesaplanırken büküm yerinin onların

taşıma kabiliyetine etkisini, kurallar olarak, konstruksiyonları

deformasyonu yapılmış şemaya göre hesaplama yoluyla hesaba

katmalıdır (1.15. paragrafa bkz.)

Konstuksiyonların hesabını deformasyonu yapılmamış şemaya göre

yapmaya da izin veriliyor, bu durumda l0 /i >14 elastikiyetinde

eleman büküm yerinin onun dayanıklılığına etkisi hesaba

alınmalıdır, elemanın dayanıklılığı (36), (40) ve (65). şartlarda eo’ın

η katsayıya çarpma yoluyla tespit edilmelidir. Ayrıca, (19).

formüldeki şartlı kritik güç η bulunması için aşağıdaki eşit kabul

edilmektedir:

6,4 Eb I 0,11

Ncr = ------------ -------- -------------------- + 0,1 + α Is , (58)

δe

l2

o φl 0,1 + ------

φp

burada lo - 3.25. paragrafın talimatlara göre kabul ediliyor;

δe – 3.6. paragrafın taleplerine göre kabul edilen

katsayı;

φl – (21). formüle göre tespit edilen katsayıdır, bununla

birlikte M ve Ml momentleri basınçlı bölgeyi sınırlayan

ve tam yükün ve devamlı ve sürekli yüklerin

hareketinden dolayı azami gerilmiş veya asgari

sıkıştırılmış (komple sıkıştırılmış kesitte) armatür

çubuğunun merkezi üzere geçen paralel hattın eksenine

oranlı tespit ediliyor. Eğer, sürekli ve devamlı yüklerin

hareketinden ve tam yükün hareketinden gelen bükücü

momentler (veya eksantriklikler) farklı değere sahipler

ise, 3.6. paragrafın talimatları dikkate alınmalıdır.

φp - armatürün ön geriliminin elemanın sertliğine

etkisini hesaba alan katsayıdır; gerici armatür ile

kesitin dengeli çekiminde υp aşağıdaki formüle göre

tespit ediliyor:

σbp eo

φp = 1 + 12 --------- ----------, (59)

Rb h

burada σbp – katsayı γsp < 1,0 olduğunda tespit ediliyor.

Rb – beton çalışma şartlarının katsayıları hesaba

alınmadan kabul ediliyor;

(59). formülde eo/h değeri en çok 1,5 kabul edilmelidir.

α = Es/Eb.

B grubu ufak taneli betondan yapılmış elemanlar için (58).

formüle 6,4 değeri yerine 5,6 değeri konulmalıdır.

Düzlemden bükücü hareketin momenti hesaplanırken yanay

gücün eksantrikliği eo tesadüfen eksantrikliğin değerine eşit kabul

ediliyor (1.21. paragrafa bkz.).

3.25. Dışmerkez sıkıştırılmış betonarme elemanlarının hesaplı boyunu lo,

doğrama konstruksiyonları elemanları için olduğu gibi tespit etmek

tavsiye ediliyor, bu durumda elemanın, belirtilen eleman için en uygun

olmayan yük yerleşimindeki deformasyonu yapılmış durumu hesaba

alınmalıdır ve malzemenin elastik olmayan deformasyonları ve

çatlakların mevcudu dikkate alınmalıdır.

Daha sık rast gelinen konstruksiyonların elemanı için hesaplı boy lo

aşağıdakilere eşit kabul etmeye izin veriliyor:

a) döşeme konstrüksiyonları aşağıdaki gibi olan, aralıkları en az iki

adet olan çok katlı binaların kolonları için ve sert olarak düşünülen

kirişlerin ve kolonların bağlantı yerlerinde

sökülür .........................................................H

yekpare................................................... 0,7H

burada H – kat yüksekliğidir (bağlantı yerlerin arasındaki

mesafe);

b) kendi düzleminde sert (yatay güçleri iletici) döşemelerin

taşıyıcı konstrüksiyonları menteşeli destekli olan bir katlı

binaların kolonları için, ayrıca köprüler için –32. tabloya

göre;

c) kirişlerin ve kemer elemanları için –33. tabloya göre.

Merkezi gerilmiş elemanlar

3.26. Merkezi gerilmiş betonarme elemanlarının kesitlerini hesaplanırken

aşağıdaki şart yerine getirilmelidir:

N ≤ Rs As,tot, (60)

burada As,tot, - tüm yanay armatürün kesit alanı.

Dikdörtgen kesitin dışmerkez

gerilmiş elemanları

3.27. 3.11. paragrafta belirtilen dışmerkez gerilmiş elemanların dikdörtgen

kesitlerinin hesabı N yanay gücün durumuna bağlılıkta yapılmalıdır:

a) Eğer N yanay güç aşağıdaki şartlara göre S ve S‟ armatürlerde

yüklerin eşdeğeri arasında eklenmişse (7 No‟lu şema,a):

Ne ≤ RsA‟s (h0 – a‟), (61)

b) eğer yanay güç (kesici kuvvet) N, donatıdaki eş hareketli

güçlerin S ve S‟ arasındaki mesafenin sınırları aşağıdaki şartlara

göre dışında ise (7 No‟lu şema,b)

Ne ≤ Rbbx (h0 – 0,5x) + RscA‟s(h0 –a‟), (63)

basınçlı bölgenin yüksekliği x işbu formüle göre tespit edilmektedir:

Rsas - RscA‟s – N = Rbbx (64)

Eğer de (64) formüle göre yapılan hesaptan elde edilen değer x >

ξRh0 ise, (63).şarta x = ξRh0 değeri konuluyor, ve burada ξR 3.12.

paragrafın talimatlarına gore tespit edilmelidir.

Hesabın umumi hali (çeşitli kesitlerde, çevre şartlarında

ve her türlü donatıda)

3.28. Umumi halde kesitlerin hesabı (8 No‟lu şema) aşağıdaki şarta göre

yapılmalıdır:

M ≤ ± (RbSb –ΣσsiSsi) , (65)

bununla birlikte parantezin önündeki “artı” işareti dışmerkez sıkıştırma ve

bükülme için kabul edilip, “eksi” işareti – gerilim için kabul edilmelidir.

(65). Formülde:

M – bükülen elemanlarda – kesitin basınçlı bölgesini sınırlayan, düz

hatlara

dikey düzleme dış kuvvet momentlerinin projeksiyonu (izdüşümü);

dışmerkez sıkıştırılmış ve gerilmiş elemanlarda – kesitin basınçlı

bölgesini sınırlayan düz hatlara paralel N yatay kuvvetin momenti olup :

- dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda – maksimum gerilmiş veya minimum

sıkıştırılmış yanay donatı çubuğu kesitinin ağırlık merkezi üzere geçiyor;

- dışmerkez gerilmiş elemanlarda – belirtilen düz hattan maksimum

uzaklaşmış sıkıştırılan bölge noktası üzere geçiyor;

Sb – gösterilen eksenlere gerekli olana nispeten betonun sıkıştırılan

bölgesi kesit alanının statik momenti, ayrıca bükülür elemanlarda eksen

durumu dışmerkez kesitlerdeki gibi kabul ediliyor;

Ssi - gösterilen eksenlere gerekli olana nispeten kesici armatürün

i-çubuğunun kesit alanının statik momenti;

σsi – işbu paragrafın talimatları gereği tespit edilmekte olan kesici

armatürün i-çubuğundaki gerilme.

7 No’lu Şema. Dışmerkez çekilmiş betonarme elemanın yanay eksenine,

dayanıklılık hesabında normal gelen kesitte güçlerin ve eğimlin şeması.

a- N yanay kuvvet armatürde eşit hareketli güçlerin S ve S’ arasında

bulunmaktadır;

b- N yanay kuvvet armatürde eşit hareketli güçlerin S ve S’ arasındaki

sınırdan uzakta bulunmaktadır.

8 No’lu Şema. Betonarme elemanın yanay eksenine umumi halde

normal gelen kesitte güçlerin ve eğimlin şeması, dayanıklılık hesabında

I-I – eğme momenti hareket düzlemine paralel olan düzlemdir, veya yanay

güçlerin eklenme noktaları ve iç sıkıştırıcı ve çekici kuvvetler eş hareketi

üzere geçen düzlemdir;

1 – sıkıştırılmış armatürde ve basınçlı bölge betonunda kuvvetlerin eş

hareketinin eklendiği nokta;

2 – çekilmiş armatürde betonunda kuvvetlerin eş hareketinin eklendiği

nokta.

Basınçlı bölge x yüksekliği ve gerilim σsi aşağıdaki denklemin ortak

çözümüyle belirlenmektedir:

RbAb - Σ σsiAsi ± N = 0 (66)

σsc, u ω

σsi = ----------- (------ - 1) + σspi (67)

ω ξi

1- -----

1,1

(66) denklemde N önündeki “eksi” işareti dışmerkez sıkıştırılmış

elemanlar için kabul ediliyor, “artı” işareti ise dışmerkez gerilmiş

elemanlar için kabul ediliyor.

Bunlardan başka da, eğrili bükülmede basınçlı bölgenin sınırlarını

durumunu tespit etmek için iç ve dış momentlerin hareket düzlemine

ilave paralellik şartlarını yerine getirme talep ediliyor. Eğrili dışmerkez

sıkıştırmada veya gerilmede – dış yanay (kesici) gücün, beton ve

armatürdeki sıkıştırıcı gücünün bileşkeni ve gerilmiş armatürdeki gücün

bileşkeninin (veya betondaki sıkıştırıcı güçlerin eş hareketlisi, dış kesici

güç, ve tüm armatürdeki güçlerin bileşkelerinin ) birleşme yerleri bir düz

hatta yerleşik olma şartı yerine getirilmelidir (Bkz . 8 No‟lu şema).

Eğer de (67). formüle göre elde edilen σsi değeri A-IV, A-V, A-VI, B-II,

Bp-II, K-7 ve K-19 sınıflı armatürleri için βRsi değerini aşıyorsa, σsi

gerilimini aşağıdaki formüle uygunlukta belirlemelidir:

ξeli - ξi

σsi = β + (1 – β ) ----------------------- Rsi. (68)

ξeli - ξRi

Eğer de (68). formüle göre elde edilen armatürdeki gerilim, γs6 katsayısını

hesaba almadan Rsi‟yi aşıyorsa , (65) ve (66) şartlarına Rsi‟ye eşit olan σsi

değeri ekleniliyor ve çalışma şartlarının uygun katsayıları hesaba

katılıyor, γs6 katsayısı dahil olmak üzere (3.13. paragrafa bkz.).

σsi gerilimi hesaplı formüllere (67) ve (68) formullerle elde edilen

değeri ile kullanılıyor, bu durumda aşağıdaki şartların yerine getirilmesi

lazımdır:

tüm durumlarda Rsi ≥ σsi ≥ - Rsci;

önceden gerilmiş elemanlar için σsi ≥ σsci, burada σsci - armatürdeki

(donatıdaki) gerilim olup, σsc.u ebadına indirilmiş σ‟spi ön gerilime eşittir

(3.12. ve 3.22. paragraflara bkz.).

(66) – (68) formüllerde:

Asi – yanay donatının i çubuğunun kesit alanı;

σspi - çubuğun yerleşimine bağlılıkta belirlenen γsp katsayısında kabul

edilen yanay donatının i çubuğunda ön gerilme;

ξi – betonun sıkıştırılmış bölgesinin nispeten yüksekliği olup,

x

ξi = -------- eşit olmaktadır, burada h0i, incelenmekte olan i donatı

h0i

çubuk kesitinin ve sıkıştırılan bölgeyi kesitin maksimum uzaklaşan

noktasına kadar sınırlayan paralel dik hattın ağırlık merkezinden geçen

eksenden aralıktır (8 No‟lu şemaya bkz.);

ω – betonun sıkıştırılmış bölgesinin (26) veya (56) formüle göre tespit

edilen karakteristiğidir;

ξRi , ξeli – sıkıştırılmış bölgenin nispeten yüksekliği, incelenmekte olan

çubukta gerilimin elde edilmesini sağlıyor ve uygunlukta Rsi ve βRsi

eşittir; ξRi , ξeli değerleri aşağıdaki formüle göre tespit edilmektedir:

ω

ξRi (eli) = ----------------------------------, (69)

σs,Ri (eli) ω

1 + --------------- ( 1 - -------)

σsc,u 1,1

burada : σs,Ri = Rsi + 400 - σspi - Δ σspi, Mpa, -

ξRi tespit edildiğinde;

σs, eli = βRsi - σspi , Mpa, - ξeli tespit edildiğinde;

σsc,u - bakınız 3.12 ve 3.22.paragraflar.

Δ σspi değeri ve β katsayısı aşağıdakilere göre tespit edilmektedirler:

- A-IV, A-V, A-VI sınıftaki donatıların mekanik, otomatik,

elektromekanik ve elektrotermomekanik ön gerilme

metotlarında şu formüllere göre:

σspi

Δ σspi = 1500 ----------- - 1200 ≥ 0 ; (70)

Rsi

σspi

β = 0,5 --------- + 0,4 ≥ 0,8; (71)

Rsi

- A-IV, A-V, A-VI sınıftaki donatıların ön geriliminin diğer

yöntemlerinde, ayrıca gerilimin her hangi bir metotlarında Δ

σspi = 0 değerinde B-II, Bp-II, K-7 ve K-19 sınıflardaki

armatürler için , katsayı β =0,8‟dir.

(70) ve (71) formüllerinde σspi , γsp < 1,0 katsayısında kabul

edilmekte olup, 5 No‟lu tablonun 3-5 pozisyonlarındaki kayıplar

dikkate alınmalıdır.

Not: i endeksi donatı çubuğunun sıra numarasıdır.

32 No‟lu tablo

Bina ve kolonların karakteristiği

Birkatlı binalarda kolonların hesaplanan

uzunluğu l0, düzlemde onların aşağıdaki

hesaplamalarda

estakat

eksene

dikeyine

veya çapraz

çapraz doğramasına

dikey veya estakat

eksenine paralel

mevcudunda yokluğunda

doğramasına kolon veya bağlama

mesnetlerin enine sırası

düzlem ile bağlılığın

Binalar

Köprülü

vinç ile

Vinçlerden

gelen

yükleri

hesaba

aldığında

Vinçaltı

kirişlerin

mevcudunda

kolonların

vinçaltındaki

(alt) kısmı

Kesilen

1,5 H1

0,8 H1

1,2 H1

Kesilmemiş

1,2 H1

0,8 H1

0,8 H1

Vinçaltı

kirişlerin

mevcudunda

kolonların

vinçüstündeki

(üst) kısmı

Kesilen

2,0 H2

1,5 H2

2,0 H2

Kesilmemiş

2,0 H2

1,5 H2

1,5 H2

Vinçlerden

gelen

yükleri

hesaba

almadığında

Bina

kolonların

vinçaltındaki

(alt) kısmı

Bir aralıklı

1,5 H

0,8 H1

1,2 H

Çok aralıklı

1,2 H

0,8 H1

1,2 H

Vinçaltı

kirişlerin

mevcudunda

kolonların

vinçüstündeki

(üst) kısmı

Kesilen

2,5 H2

1,5 H2

2,0 H2

Kesilmemiş

2,0 H2

1,5 H2

1,5 H2

Köprülü

vinçsiz

Basamaklı

kolonlar

Bina

kolonların alt

kısmı

Bir aralıklı

1,5 H

0,8 H

1,2 H

Çok aralıklı

1,2 H

0,8 H

1,2 H

Kolonların üst kısmı

2,5 H2

2,0 H2

2,5 H2

Binaların devamlı kesitinin

kolonları

Bir aralıklı

1,5 H

0,8 H

1,2 H

Çok aralıklı

1,2 H

0,8 H

1,2 H

Bina ve kolonların karakteristiği

Birkatlı binalarda kolonların hesaplanan

uzunluğu l0, düzlemde onların aşağıdaki

hesaplamalarda

estakat

eksene

dikeyine

veya çapraz

çapraz doğramasına

dikey veya estakat

eksenine paralel

mevcudunda yokluğunda

doğramasına kolon veya bağlama

mesnetlerin enine sırası

düzlem ile bağlılığın

Estakat

Vinç ile

Vinç altı kirişler

mevcudunda

Kesilen

2,0 H1

0,8 H1

1,5 H1

Kesilmemiş

1,5 H1

0,8 H1

H1

Boru hattı

altına

Aralıklı yapılar ile

kolonların bağlamasında

Menteşeli

2,0 H

H

2,0 H

Sertli

1,5 H

0,7 H

1,5 H

32 No’lu tabloda kabul edilen işaretler:

H – uygun düzlemde temelin üst kısmından yatay konstrüksiyona (kiriş

veya kiriş altı, ara takozlar) kadar kolonun tam yüksekliği;

H1 – vinç altı kolon kısmının temel üzerinden vinç altı kirişin altına kadar

yüksekliği;

H2 – kolon kenarından uygun düzlemdeki yatay konstrüksiyona kadar

kolonun vinç üzere kısmının yüksekliği.

Not. Köprülü vinçleri olan binalarda kolon üstüne kadar bağlantı nevcut ise,

kolonun vinç üzerindeki hesaplı boyu kolonların yanay sıra ekseninin

düzleminde H2’ye eşit kabul edilmektedir.

33 No‟lu tablo

Elemanların adı Çatı kirişleri ve kemerlerin

elemanlarının hesaplı boyu l0

1. Kiriş elemanları:

a) üst kiriş aşağıdaki hesaplarda:

kiriş düzlemleri:

e0 < 1/8h1 olduğunda

e0 > 1/8h1 olduğunda

kiriş düzlemlerinden:

ışık oluğu altındaki alan için (oluk

eni 12 m ve daha yukarı ise);

diğer durumlarda.

b) gergi kolları ve direkler

aşağıdaki hesaplarda:

kiriş düzlemlerinde

kiriş düzlemlerinden:

b1/b2 < 1,5 olduğunda

b1/b2 > 1,5 olduğunda

0,9l

0,8l

0,8l

0,9l

0,8l

0,9l

0,8l

2. Kemerler :

a) kemer düzleminde hesap

yapılırken:

üç menteşeli

iki menteşeli

menteşesiz

b) kemer düzleminden hesap

yapılırken (çeşitli)

0,580L

0,540L

0,365L

L

33 No’lu tabloda kullanılan işaretler:

l – birleşen nokta merkezlerinin arasında elemanın boyu, kirişin üst

kemeri için ise , kiriş düzleminden hesap yapılırken – onun bağlandığı

noktalarınon arasındaki mesafe;

L - kemerin kendi geometrik eksenine göre boyu; kemer düzleminden

hesap yapılırken – kemerin düzlemden bağlandığı noktalarının arasındaki

boyu;

h1 – üst kemerin kesit yükseklipi;

b1b2 – üst kemer ve kemer direğinin ( gergi kollarının) eni.

Elemanın yanay eksenine eğimli

kesitlerin dayanıklılık hesabı

3.29. Betonarme elemanlarının eksenin eğimine göre hesabı dayanıklılık

sağlaması için yapılmalıdır:

o eğimli çatlakların arasındaki eğimli çizgisine göre çapraz

kuvvetinin hareketine (3.30. paragrafa bkz.);

o eğimli çatlağına göre çapraz kuvvetinin hareketine (3.31. – 3.33.

paragrafa bkz.);

o yük ve mesnet arasındaki sıkıştırlmış eğimli çizgisine göre çapraz

kuvvetinin hareketine (kolonların kısa konsollar için; 3.34.

paragrafa bkz.);

o eğimli çatlağına göre eğimli momentin hareketine (3.35. paragrafa

bkz.)

3.30. Eğimli çatlakların arasındaki eğimli çizgisine göre dayanıklılığın

sağlaması için çapraz kuvvetinin hareketine betonarme elemanlarının

hesabı aşağıdaki şarttan çıkarılmalıdır:

Q ≤ 0,3φw1 φb1 Rb bh0. (72)

Elemanın yanay eksenine normal olan bileziklerin etkisini sayan

φw1 katsayısı aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

φw1 = 1 + 5 α μw, (73)

fakat 1,3 fazla olmamalıdır,

Es Asw

burada α = ----------, μw = ------------.

Eb bs

φb1 katsayı aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

φw1 = 1 – β Rb, (74)

burada β – aşağıdaki betonlar için eşit olarak kabul edilen katsayı:

ağır, ufak taneli ve hücresel ............................ 0,01

hafif ................................................................. 0,02

Rb – MPa olarak verilmiştir.

3.31. Eğimli çatlağa göre dayanıklılık sağlaması için çapraz kuvvetinin

hareketine çapraz armatürlü betonarme elemanların hesabı en tehlikeli

eğimli kesitine göre aşağıdaki şarttan çıkartmalıdır:

Q ≤ Qb + Qsw + Qs,inc. (75)

9.Şema. Çapraz kuvvet hareketine dayanıklılk hesabında betonarme

elemanın yanay eksenine eğimli kesitteki güçlerin şeması.

(75). şarttaki Q çapraz kuvveti incelemekte olan eğimli kesitinden

bir tarafta yerleşen dış yükten tespit edilmektedir.

Betonla kavrayan çapraz gücü Qb aşağıdaki formüle göre tespit

edilmektedir:

φb2 (1 + φf + φn ) Rbt bh2

0

Qb = ------------------------------------, (76)

C

burada c – elemanın yanay eksenine gelen en çok tehlikeli eğimli

kesitinin projeksiyon boyu.

Beton çeşidinin etkisini sayan υb2 katsayısı aşağıdaki betonu için

eşit olarak kabul edilmektedir:

o ağır ve hücresel .................................. 2,00

o ufak taneli ........................................... 1,70

o ortalama yoğunluğuna göre ve aşağıdaki markalara göre hafif:

D 1900 ve en çok ..................... 1,90

D 1800 ve aşağıdaki ufak dolgu olduğunda en az:

yoğun dolgulu ................. 1,75

gözenekli ......................... 1,50

T ve U elemanlarındaki sıkıştırılmış rafların etkisini sayan υf katsayısı

aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

(b’f – b) h’f

φf = 0,75 -------------------, (77)

b h0

fakat 0,5‟ten fazla olmamalıdır.

Bununla birlikte, b’f katsayı b + 3h’f‟ten fazla olmadan kabul ediliyor,

çapraz donatı ise rafa bağlanmalıdır.

Yanay kuvvetlerin etkisini hesaba alıvı υn katsayısı, aşağıdaki

formüllere

göre belirleniyor:

- yanay sıkıştırıcı kuvvetlerin hareketinde:

N

υn = 0,1 ------------ (78)

Rbt bh0

fakat en çok 0,5;

- ön gerilmiş elemanlar için (78) formülüne N yerine ön çekme gücü P

konuluyor; yanay yükün hareket momentlerine değerleri ile benze eğilme

momentleri oluşturuyorsalar yanay sıkıştırıcı güçlerin pozitif etkisi hesaba

alınmıyor;

- yanay çekme kuvvetlerin hareketinde:

N

υn = - 0,2 ------------ (79)

Rbt bh0

fakat mutlak ebadına göre en çok 0,8;

1 + υf + υn değeri her durumda en çok 1,5 kabul edilmektedir.

(76). Formüle göre hesaplanan Qb değeri en az υb3 (1 + υf + υn) Rbtbh0

kabul ediliyor.

υb3 katsayısı:

ağır ve hücreli beton için ...................................0,6

küçük taneli beton için.......................................0,5 kabul ediliyor

orta yoğunluk markasında hafif beton için:

D 1900 ve daha fazla .......................................0,5

D 1800 ve daha az ...........................................0,4 kabul ediliyor.

Çapraz armatürlü betonarme elemanlarının hesabında ayrıca, bileziklerin

arasındaki, mesnet ve eğim arasındaki ve eğimlerin arasındaki alanda

dayanıklılık sağlanmalıdır.

Qsw ve Qs,inc çapraz güçleri, sınırlı güçlerin elemanın yanay

eksenine normal gelen projeksiyon tutarı olarak tespit edilmelidir ve

uygun olarak riskli eğimli çatlağı kesici bilezik ve bükülmelerde.

Elemanın yanay eksenine riskli eğimli çatlağın projeksiyon boyu c0

Qb + Qsw + Qs,inc „in minimumundan tespit edilmektedir, burada Qb

değerine c yerine c0 konulmalıdır; elde edilen c0 değeri en çok 2h0 kabul

ediliyor ve c değerinden fazla kabul edilmiyor ve de c >h0 ise, h0‟den az

kabul edilmemelidir.

Bilezik şeklindeki ve elemanın yanay eksenine normal gelen ve

incelenmekte olan eğimli eksenin sınırları içinde sürekli aralığı olan

çapraz donatılı elemanlar için, c0 değeri aşağıdaki formüle göre tespit

edilen Qb + Qsw‟nin minimumuna uygundur

υb2 (1 + υn + υf) Rbt bh2

0

c0 = √-------------------------------------- , (80)

qsw

Rsw Asw

burada qsw = --------------------- . (81)

s

Benzer elemanlar için çapraz güç Qsw aşağıdaki formüle göre

belirleniyor

Qsw = qsw c0. (82)

Bununla birlikte hesaba göre tesis edilen bilezikler için aşağıdaki şart

yerine getirilmelidir

υb3 (1 +υn +υf) Rbtb

qsw ≥ -------------------------------- . (83)

2

Ayrıca, çapraz donatı 5.26 –5.28. paragrafların taleplerini de yerine

getirmelidir.

3.32. Çapraz donatısız betonarme elemanlarının çapraz kuvvet hareketine

hesabı, eğimli çatlak üzere dayanıklılık sağlamlaştırmak için

maksimum tehlikeli eğimli kesite göre aşağıdaki şartlara göre

yapılmalıdır.

υb4 (1 +υn ) Rbtb h2

0

Q ≤ -------------------------------, (84)

C

burada (84) şartın sağ kısmı en çok 2,5 Rbtb h0 ve en az

υb3 (1+υn) Rbtbh0 kabul ediliyor.

υb4 katsayısı beton için aşağıdaki gibi kabul ediliyor:

ağır ve hücreli beton için ..................................................1,5

küçük taneli beton için .....................................................1,2

orta yoğunluk markasında hafif beton için:

D 1900 ve daha fazla .......................................................1,2

D 1800 ve daha az ...........................................................1,0

υb3 ve υn katsayısı ve de Q ve c değerleri (84).şartta 3.31.paragrafın

talimatlarına göre tespit ediliyor.

Çapraz güçlerin hareket eden alanında normal çatlakların

olmadığında, yani (124) şartı yerine getirilermek için Rbt,ser Rbt „ye

değiştirildiğinde, elemanın dayanıklılığının yükselmesini (141)

şartından hesaplayarak Rbt,ser ve Rb, ser Rbt ve Rb‟ye değiştirilmesi ile

hesaba alınmasına izin veriliyor.

3.33. Eğimli sıkıştırılmış kenarlı betonarme elemanlarının çapraz kuvvetin

hareketine hesabı (10 No‟lu şema), eğimli çatlak üzere dayanıklılığı

sağlayabilmek için 3.31. ve 3.32. paragrafların talimatlarına

uygunlukta gerçekleştiriliyor. Bununla birlikte, incelenmekte olan

eğimli kesitin sınırları içinde iş yüksekliği olarak hesaba şunlar

ekleniyor: çapraz donatılı elemanlar için – h0‟in azami değeri, çapraz

donatısız elemanlar için - h0‟in orta değerini.

10 No’lu şema. Eğimli sıkıştırılmış kenarlı betonarme kirişlerin hesabı

için şema

3.34. Kolonların betonarme kısa konsollarının çapraz hareketlere olan hesabı

(l ≤ 0,9 h0; 11 No‟lu şema), eğimli sıkıştırılan hatta dayanıklılık

sağlayabilmek için yük ve mesnet arasında aşağıdaki koşullarda

yapılmalıdır

Q ≤ 0,8 υw2 Rb bıb sin θ, (85)

burada (85) şartın sağ kısmı en çok 3,5 Rbt bh0 ve en az (84).şartın sağ

kısmı gibi kabul edilmelidir;

θ - hesaplı sıkıştırılmış hattın yataya eğim açısıdır.

Eğimli sıkıştırılmış hat lb aşağıdaki formüle göre tespit edilmektedir.

lb = lsup sin θ (86)

burada lsup – konsol çıkışı uzamasına yük alanın boyu.

lsup belirlenirken konstrüksiyonun konsola dayanımının

(çeşitli şemalarındaki yüklerin özelliğini (konsol çıkışında

yerleşik serbest dayanmış veya kenetlenmiş kirişler; konsol

çıkışına çapraz yerleşik kirişler, vs.).

11 No’lu şema. Kısa konsolları hesaplamak için şema.

konsol yüksekliğine göre yerleşmiş bileziklerin etkisi υw2 katsayısı

şu formüle göre tespit ediliyor

υw2 = 1 + 5 α μw1 , (87)

E Asw

burada α = --------- ; μw1 = ---------- ;

Eb bsw

Asw – bir düzlemde bileziklerin kesişme alanı;

sw – bileziklerin arasındaki normale (dik çizgi) göre ölçülen aralık.

Bununla birlikte yatay bilezikler ve yatığa 45º açıda eğimli

bilezikleri hesaba almalıdır.

Kısa kolon konsollarının çapraz donatımı 5.30. paragrafın taleplerini

yerine getirmelidir.

3.35. Betonarme elemanların eğme momentinin hareketine hesabı (12 No‟lu

şema), eğimli çatlak üzere dayanıklılığı sağlamak için riskli eğimli

kesitte aşağıdaki koşuldan yapılmalıdır

M ≤ Ms + Msw + Ms,inc. (88)

(88) koşuldaki M momenti incelenmekte olan eğimli kesitin momentin

hareket düzlemine dikey eksene nispeten bir tarafında bulunan ve

eşdeğer güçlerin basınçlı bölgede eklenme noktası üzere geçici dış

yükten belirleniyor.

Ms, Msw ve Ms,inc momentleri aynı eksene nispeten yanay

donatıdaki, bilezik ve bükümlerdeki güçlerden kaynaklanan ve eğimli

kesitin çekilmiş kesitini kesici momentlerin toplamı gibi

belirleniyorlar.

Eğimli kesiti kesici donatıdaki güçler tespit edildiğinde, onun

eğimli kesitin öbür tarafındaki ankrajı (bağlanması) hesaba

alınmalıdır.

Eğimli kesitin basınçlı bölgesinin yüksekliği, basınçlı bölgedeki

betondaki ve eğimli kesitin çekim bölgesini elemanın yanay eksenine

kesici donatıdaki güçlerin projeksiyon dengesi koşullarından tespit

ediliyor.

12 No’lu şema. Eğim momentinin hareketine dayanıklılığı

hesaplanırken, betonarme elemanın yanay eksenine eğimli kesitteki

güçlerin şeması.

Eğimli kesitlerin momentin hareketine hesapları yanay donatının

büküldüğü veya koptuğu yerlerde yapılıyor, ayrıca konsolların serbest

kenarlarında ve kirişlerin mesnet yanı bölgelerinde. Bundan başka da,

momentin hareketine eğimli kesitlerin hesabı elemanın şeklinin

(konfigurasyonunun) kesin değişmiş yerlerinde (kesme vs.)

yapılmaktadır.

Elemanların mesnet yanı alanlarda eğimli kesitin gerilmiş bölgesini

kesici yanay donatı ile kabul edilen Ms momenti aşağıdaki formülle

belirleniyor

Ms = Rs As zs , (89)

burada As – eğimli kesiti kesici yanay donatının kesit alanı;

zs – yanay donatıdaki bileşke yüklerden basınçlı bölgedeki

bileşke yüklere kadar aralık.

Yanay donatıda ankraj (bağlantı) yerlerin yokluğunda, donatının

gerilim hesaplı dirençleri Rs, onun eğimli kesiti kesici yerlerinde 24

No‟lu tablonun 5. pozisyonuna istinaden indirilerek kabul ediliyor.

Hücreli betondan imal edilmiş konstrüksiyonlarda yanay donatıdaki

güçler hesaba göre belirlenmelidir, ancak mesnet yanı alanlardaki

çapraz ankrajların işi hesaba alınmalıdır.

Elemanın uzunlamasına eksenine normal gelen, incelenmekte olan

eğimli kesitin gerilmiş bölgelerinin sınırları içinde dengeli aralıkları

olan bileziklerile yerine getirilen Msw momenti aşağıdaki formüle göre

belirleniyor

c2

Msw = qsw ------------- , (90)

2

burada qsw - elemanın boyunun birimine bileziğin gücü, (81) formüle

göre belirleniyor.

c - elemanın yanay eksenine azami riskli eğimli kesit

projeksiyonun boyu.

Uzaysal kesitlerin (eğimli büküme çalıĢan elemanların)

dayanıklılık hesapları

3.36. Gücün uzaysal kesitlerini hesaplanırken aşağıdaki öncüllere

dayanarak tespit etmelidir:

- betonun gerilime direnci sıfıra eşit olarak kabul edilmektedir;

- uzaysal kesitinin sıkıştırılmış bölgesi elemanın yanay eksenine θ açıda

yerleşen düzlem olarak şartlanmaktadır, betonun sıkıştırılmaya direnci

ise – sıkıştırılmış bölgede eşitdengeli dağıtılmış gerilimler Rb sin2 θ ile

şalrtlandırılmaktadır;

- incelemekte olan uzaysal kesitin gerilmiş bölgesini kesici yanay ve

çapraz donatıdaki çekici gerilimler hesaplı dirençlere eşit kabul

ediliyor, yani uygunlukta Rs ve Rsw‟ye;

- basınçlı bölgede bulunan donatıdaki gerilim, gerilmeyen donatı için

Rsc‟ye eşit kabul ediliyor, gerilen donatı için – 3.14. paragrafın

talimatlarına göre kabul ediliyor.

Dikdörtgen kesitinin elemanları

3.37. Eğimli büküme elemanların hesabında aşağıdaki koşul yerine

getirilmelidir:

T ≤ 0,1 Rb b2 h, (91)

burada b, h – uygunlukta eleman kenarının küçük ve büyük

ebatlarıdır.

Bununla birlikte Rb değeri B30‟dan yukarı sınıftaki betonlar için

B30 sınıfındaki beton için gibi kabul ediliyor.

3.38. Uzaysal kesitlerinin dayanıklılık hesabı (13 No‟lu şema) aşağıdaki

koşullardan yapılmalıdır:

1+φw δ λ2

T ≤ Rs As --------------- (h0 – 0,5 χ) (92)

φq λ + æ

13. Şema. Dayanıklılık hesabında eğimli büküme çalışan betonarme elemanın

uzaysal kesitindeki güçlerin şeması.

Basınçlı bölgenin yüksekliği x aşağıdaki koşuldan tespit ediliyor:

Rs As - Rsc A‟s = Rb b h. (93)

Hesap uzaysal kesitin basınçlı bölgesinin 3 adet hesaplı yerleşim

şeması için yapılmalıdır:

1. Şema – elemanın eğimden sıkışmış kenarında (14. şema, a);

2. Şema – eğim momentinin hareket düzlemine paralel gelen

elemanın kenarında (14.şema, b);

3. Şema - elemanın eğimden gerilmiş kenarında (14. şema, c)

14. Şema. Uzaysal kesitin basınçlı bölgesinin yerleşim şeması

a - elemanın eğimden sıkışmış kenarında;

b - eğim momentinin hareket düzlemine paralel gelen elemanın

kenarında;

c - elemanın eğimden gerilmiş kenarında.

(92) ve (93) formüllerde:

As, A’s – işbu hesap şemasında gerilmiş veya basınçlı bölgelerde

yerleşen yanay donatının çapraz kesit alanı;

b,h – basınçlı bölgeyi sınırlayan hata paralel veya dikey eleman

kenarlarının ebatları;

b

δ = ----------; (94)

2h + b

c

λ = --------; (95)

b

burada c – basınçlı bölgesini sınırlayan hat projeksiyonun boyu,

elemanın yanay eksenine; hesap sıralayın yaklaşımla

belirtilen ve en çok 2h + b kabul edilen en çok tehlikeli c

değeri için yapılıyor.

(92). formülde, harekette bulunan güçler T, M ve Q arasında oranı

niteleyen æ ve υq değerleri aşağıdaki gibi kabul ediliyor:

eğim momenti mevcut olmadığında æ = 0 q = 1;

M

1. şemaya göre hesap yapıldığında æ = ----- q = 1; T

Qh

2. şemaya göre hesap yapıldığında æ = 0 q = 1 + ------ ; 2T

M

3. şemaya göre hesap yapıldığında æ = - ----- q = 1; T

Büküm momenti T, eğim momenti M ve çapraz güç Q elemanın

yanay eksenine normal gelen ve uzaysal kesitin basınçlı bölgesinin

ağırlık merkezi üzere geçen kesitte kabul ediliyorlar.

Yanay ve çapraz donatı arasındaki oranı niteleyici w katsayının

değeri aşağıdaki formülle belirleniyor:

Rsw Asw b

w = ------------- ------, (96)

Rs As s

burada Asw – kenar yanında bulunan bileziğin incelenmekte olan

hesap şeması için gerilmiş olan bir çubuğunun kesit

alanı;

s - yukarıda gösterilen bileziklerin arasındaki mesafe,

Bununla birlikte w değerleri aşağıdakiler gibi kabul

edilmektedirler:

fakat en az

0,5

w,min = -------------------- (97)

1 + M/2w Mu

ve en çok

M

w, max = 1,5 (1 - ---------), (98)

Mu

burada M – 2.şema için sıfıra eşit kabul edilen; 3. şema için –

“eksi” işareti ile kabul edilen eğim momentidir;

Mu – elemanın normal kesiti ile kabul edilmekte olan

sınırlı eğim momentidir.

Eğer (96) formüle göre sayılmış w değeri w, min‟den az ise, o

zaman (92) ve (93) formüllerine eklenilen RsAs güçlerinin değerleri

w/w,min oranına çarpılır.

Aşağıdaki koşul yerine getirildiği takdirde

T ≤ 0,5 Qb, (99)

2.şemaya göre hesabın yerine aşağıdaki koşuldan hesap yapılıyor

3T

Q ≤ Qsw + Qb - ------. (100)

b

(99) ve (100) formüllerde:

b – eğim düzlemine dikey olan kesit kenarının enidir;

Qsw , Qb - 3.31. paragrafın talimatlarına uygunlukta

belirlenmektedirler.

Yüklerin lokal hareketine

betonarme elemanlarının hesabı

Lokal sıkıştırma hesabı

3.39. Lokal sıkıştırma (ezme) hesabında çapraz donatısız elemanlar için

aşağıdaki koşul yerine getirilmelidir:

N ≤ ψ Rb, loc Aloc1, (101)

burada N – lokal yükten gelen yanay sıkıştırıcı kuvvet;

Aloc1 - ezilme alanı (15.şema);

Ψ – ezilme alanında lokal yükün dağıtım özelliğine bağlı olan

ve aşağıdakilere eşit katsayıdır:

o yükün dengeli dağıtımında .............................1,0

o yükün dengesiz dağıtımında

(kirişlerin, lentoların üçlarında):

ağır ufak taneli, hafif betonlar için ............. 0,75

hücreli beton için ........................................ 0,50

Rb,loc – aşağıdaki formüle göre tespit edilen, betonun ezilmeye

hesaplı direnci:

Rb,loc = α φb Rb, (102)

burada α φb ≥ 1,0;

B25‟ten düşük sınıf beton için α = 1,0; Rbt

B25 ve daha yukarı sınıf betonlar için α = 13,5 ---------;

Rb;

φb = 3√Aloc2 /Aloc1,

fakat aşağıdaki değerlerden fazla olamamalıdır:

o 15 a,c,d,f, i şemalara göre yük eklenmesinde ve aşağıdaki beton

için :

ağır, ufak taneli ve hafif sınıf betonlarda :

B7,5‟ten yukarı .......................................2,5

B3,5; B5; B7,5 ........................................1,5

hücreli ve hafif B2,5 ve daha düşük

sınıf betonlarda ............................................ 1,2

o 15 b,e,h şemalara göre yük eklenmesinde beton sınıfına bağlı

olmadan .................................................................. 1,0

Rb, Rbt – beton konstruksiyonlar için gibi kabul ediliyorlar

(15 No‟lu tablonun 9. pozisyonuna bkz).

Aloc2 – 3.40 paragrafının talimatlarına uygunlukta tespit edilen

ezilmenin hesaplı alanı.

3.40. Aloc2 hesaplı alanına ezilme alan oranına simetrik gelen alan ilave

edilmektedir (15 No‟lu şemaya bkz.).

Bununla birlikte, aşağıdaki kurallar yerine getirilmelidri:

- elemanın tüm enine lokal yük gelende b, hesaplı alana lokal yük

sınırındın her tarafına boyu en çok b olan alan ilave ediliyor (15,a

No‟lu şemaya bkz.);

- elemanın tüm enine lokal kenar yükte Aloc2 hesaplı alanı Aloc1 ezilme

alanına eşittir (15,b No‟lu şemaya bkz.);

- kirişlerin uçlarının dayanma yerlerindeki lokal yüklerde, hesaplı alana

kirişin oturtma derinliğine eşit olan ve kirişlere eklenen aralıkların

ortalarının arasındaki mesafeden büyük olmayan boylu alan ilave

ediliyor (15,c No‟lu şemaya bkz.);

- eğer de kirişlerin arasındaki mesafe elemanın ikili enini aşıyorsa,

hesaplı alanın boyu kiriş eninin ve elemanın ikili eninin toplamı olarak

tespit ediliyor (15,d No‟lu şemaya bkz.);

- elemanın köşesine lokal kenar yükü geldiğinde (15,e No‟lu şemaya

bkz.) Aloc2 hesaplı alanı Aloc1 hesaplı alanına eşittir;

- elemanın eni ve boy kısmına eklenen lokal yük olduğunda hesaplı alan

15 f şemasına uygunlukta kabul edilmektedir. Belirtilen tipteki birkaç

yükün mevcudunda hesaplı alanlar iki komşu yükün bulunduğu

noktalar arasındaki aralığın ortasından geçici hatlarla

sınırlanmaktadırlar;

- duvar çıkışı (yarım sütünler) veya T kesitinin iki bölümü arasının

sınırlarındaki lokal kenar yükte, Aloc2 hesaplı alanı Aloc1 ezilme alanına

eşittir (15,h No‟lu şemaya bkz.);

- karmaşık formdaki kesitleri için hesaplı alan tespit edildiğinde,

yüklenen kısım ile ilişkisi gereken güvenlikte sağlanılmamış kısımlar

hesaba alınmamalıdır (15,i No‟lu şemaya bkz.).

15 No‟lu şema: Betonarme elemanların lokal sıkıştırmaya hesabının

şeması

a - elemanın tüm enine göre lokal yükte; b - elemanın tüm enine göre

kenar lokal yükte; c,d – kirişlerin uçlarının dayandığı yerlerdeki lokal

yüklerde; e – elemanın köşesine lokal kenar yükte; f – elemanın en ve

boyunun bir kısmına eklenen lokal yükte; duvar çıkma sınırlarında kenar

lokal yükte; h – duvar çıkma yerinin sınırlarında bulunan kenar lokal

yüklerde; i – karmaşık formdaki kesitlerde; 1- ezilme alanı; 2- ezilmenin

hesaplı alanı; 3 – dolayı donatılama hesapta (104) formüle göre yapılan

ağlı donatılama minimal bölgesi.

belirtilen tipteki birkaç yükün mevcudunda hesaplı alanlar

iki komşu yükün bulunduğu noktalar arasındaki aralığın

ortasından geçici hatlarla sınırlanmaktadırlar;

- duvar çıkışı (yarım sütünler) veya T kesitinin iki bölümü

arasının sınırlarındaki lokal kenar yükte, Aloc2 hesaplı alanı

Aloc1 ezilme alanına eşittir (15,h No‟lu şemaya bkz.);

- karmaşık formdaki kesitleri için hesaplı alan tespit

edildiğinde, yüklenen kısım ile ilişkisi gereken güvenlikte

sağlanılmamış kısımlar hesaba alınmamalıdır (15,i No‟lu

şemaya bkz.).

Not: Mesnet derinliği hesabında hesaba alınan,kirişlerden,

lentolardan ve diğer eğime çalışan elemanlardan gelen lokal yükler

Aloc1 ve Aloc2 tespit edilirken en çok 20 cm kabul edilmelidir.

3.41. Kaynaklı ağ görünüşündeki dolayı donatılı ağır betondan yapılmış

elemanların lokal sıkıştırma hesabında işbu koşul yerine getirilmelidir:

N ≤ Rb, red Aloc1 , (103)

burada Aloc1 - ezilme alanıdır;

Rb,red – lokal sıkıştırma hesabında betonun kullanılan prizma

dayanıklılığı olup, aşağıdaki formüle göre tespit

edilmektedir

Rb,red = Rb υb + υ μxy Rs,xy υs , (104)

burada Rs,xy , υ , μxy – 3.22. paragraftaki açıklama ile aynıdır.

υb = 3√ A loc2 / A loc1 , (105)

fakat en çok 3,5;

A loc1

υs = 4,5 –3,5 ------------- , (106)

A ef

burada A ef - dolayı donatılama ağ konturunun içindeki beton

alanıdır ve kenar çubuklarına göre A loc1 < A ef < A loc2

şartı yerine getirilmiştir.

Basarak kırma (ezme) hesabı

3.42. Plak konstrüksiyonlarnı (çapraz donatısız) sınırlanan alansa eşdeğer

dağılmış kuvvetlerin hareketinden basılarak kırılma hesabı, aşağıdaki

koşullardan yapılmalıdır

F ≤ α Rbt um h0 , (107)

burada F – basarak kırıcı kuvvet;

α – beton için aşağıdakilere eşit kabul edilen katsayıdır:

ağır beton için ....................................................1,0

ufak taneli ..........................................................0,85

hafif ...................................................................0,80

um– kesitin iş yüksekliği sınırları içerisinde piramidin üst ve

alt temelini perimetre değerlerinin ortalama aritmetiği.

um ve F belirlendiğinde basılarak kırılmanın iramidin yan

yüzeyinde olduğu tahmin ediliyor, bunun en az esası olarak basarak

ezici kuvvetin hareket alanı hizmet ediyor, yan kenarlar ise yatığa 45˚

açıda eğilmiş bulunuyorlar (16,a No‟lu şema).

F basarak ezici kuvvet basılarak ezilme piramidine hareket edici

kuvvete eşit kabul edilmektedir, ancak basarak ezme piramidinin

büyük temeline eklenmiş (gerilen donatı yerleşiminin düzlemine göre

sayılırsa) ve basılarak ezilmeye direnç yükleri hariçtir.

Eğer de dayanma şeması öyleyse ki, basılarak ezilme sadece yan

kenarları 45˚ açısında eğilmiş piramidin yüzeyinde oluşuyorsa

(örneğin: kazık elemanları, 16,b şema) , (107).koşulun sağ kısmı

basılarak ezilme bilfiil piramit için h0/c‟e çarpa yoluyla belirleniyor.

Bununla birlikte, taşıma kabiliyet değeri c = 0,4 h0‟da piramide

uygun gelen değerden çok kabul edilmiyor, burada c – basarak kırıcı

piramidin yan kenarına ait yatay projeksiyonun boyudur.

16 No‟lu şema. Betonarme elemanların basılarak kırılma hesabı için

şemalar.

a – basarak kırıcı piramidin yan kenarlarının 45˚ açısında

eğiminde;

b – basarak kırıcı piramidin yan kenarlarının 45˚ açısından daha

yukarı eğiminde;

Basarak kırıcı piramidin sınırları içinde plak düzlemine

normal bilezikler tesis edildiğinde, hesap aşağıdaki koşuldan

yapılmalıdır:

F ≤ Fb + 0,8 Fsw , (108)

fakat en çok 2 Fb. Fb gücü (107) eşitsizliğinin sağ kısmına eşit kabul

ediliyor, Fsw olsa basarak kırıcı hesaplı piramidin yan kenarlarını

kesici bilezikler ile kabul edilen tüm çapraz güçlerin tutarı olarak

aşağıdaki formülle tespit ediliyor:

Fsw = ∑ Rsw Asw, (109)

burada Rsw A – I sınıf donatıya uygun değeri aşmamalıdır.

Çapraz donatı hesabında Fsw değeri 0,5 Fb‟dan az olmamalıdır.

Bilezikler sınırlı alanda toplanmış yük yakınında

yerleştiklerinde üst temelli piramidin basarak kırmasına ilave hesap

yapılıyor, bu piramid çapraz donatılı kısım kontürüne göre (107)

koşula uyarak yerleşiktir.

Çapraz donatı 5.29. paragrafın taleplerine yerine

getirilmelidir.

Kopma hesabı

3.43. Betonarme elemanlarının alt kenarında veya kesitinin yüksekliği

sınırlarında bulunan yüklerden kopma hesabı (17 No‟lu şema)

aşağıdaki koşuldan yapılmalıdır:

17.Şema. Betonarme elemanlarının kopma hesabı için şema.

hs

F (1 - --------) ≤ ∑ Rsw Asw; (110)

h0

burada F – koparıcı kuvvet;

hs – koparıcı kuvvetin elemana iletme seviyesinden yanay

donatı kesitinin ağırlık merkezine kadar uzaklık;

∑ Rsw Asw – kopma bölgesinin uzamasına ilave tesis edilen

bileziklerin kabul ettiği çapraz güçlerin tutarı

olup, aşağıdakiye eşittir:

a = 2 hs + b, (111)

burada b – koparıcı kuvvetin iletim alanının eni.

hs ve b değerleri koparıcı yükün elemana eklenme şartlarına ve

niteliğine bağlılıkta tespit edilmektedirler (konsol üzere, yan

elemanlar üzere v.s.).

Temel atma detayların hesabı

3.44. Çelik temel atma detayların düz elemanlarına T şeklinde kaynak

yapılan çapaların, temel atma detay simetrisinin bir düzleminde

yerleşen statik yüklerden gelen normal ve yerdeğiştirici güçlerin eğici

moment hareketine hesabı (18.Şema) aşağıdaki formüle göre

yapılmalıdır:

Qan

1,1 N2

an + (--------)2

λ δ

Aan = -------------------------------- , (112)

Rs

18.Şema. Temel atma detaylarına etkide bulunan güçlerin şeması.

burada Aan – en çok gerilmiş sıradaki çapaların çapraz kesitinin

toplam alanı;

Nan – çapaların bir sırasındaki en çok çekme gücü olup,

aşağıdakiye eşittir:

M N

Nan = --------- + ---------; (113)

z nan

Qan - çapaların bir sırasına gelen yerdeğiştirici güç olup,

aşağıdakiye eşittir:

Q – 0,3 N‟an

Qan = -------------------; (114)

nan

N‟an - çapaların bir sırasındaki en çok sıkıştırıcı güç olup,

aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

M N

N‟an = --------- - ---------; (115)

z nan

(112) – (115) formüllerde:

M, N, Q – temel atma detayına etkide bulunan moment, normal

ve yer değiştirici güçlerdir; moment tüm çapaların

ağırlık merkezlerinden geçerek plağın dış kenar

düzleminde bulunan eksene nispeten belirleniyor;

nan - yerdeğiştirici gücün yöne uzamasına çapa sıralarının

sayısı; eğerde çapaların tüm sırasına yerdeğiştirici

kuvveti Q eşdeğer iletilmiyorsa, yerdeğiştirici güç Qan

tespit edildiği anda en çok dört çapa sırası hesaba

katılıyor;

z - çapaların kenar sıralarının arasındaki mesafe;

λ - B12,5 – B50 sınıf ağır ve ufak taneli beton için

ve B12,5 – B – 30 sınıf hafif beton için 8 – 25 mm

çaplı demir çubuklarında tespit edilen katsayı olup,

aşağıdaki formülle bulunmaktadır:

4,75 3

Rb

λ = ------------------------------- β , (116)

(1 + 0,15 Aan1) Rs

fakat en çok 0,7 kabul edilmektedir; B50 sınıftan daha

yukarı ağır ve ufak taneli beton için λ B50 sınıf beton

için gibi kabul ediliyor, B30‟dan daha yukarı sınıf hafif

beton için – B30 sınıfı için gibi,

burada Rb, Rs - MPa‟da;

Aan1 - daha çok gerilmiş sırasının demir çubuğunun alanı,

cm2;

β - beton için aşağıdakilere eşit kabul edilen katsayıdır:

ağır ................................... 1,0

ufak taneli grupları:

A ....................................... 0,8

B ve C ............................... 0,7

hafif .................................. pm/2300

(pm – betonun ortalama yoğunluğu, kg/m3);

δ - aşağıdaki formüle göre belirlenen katsayıdır:

1

δ = --------------, (117)

1 + ω

fakat en az 0,15 kabul edilmelidir;

Nan

burada N‟an > 0 olduğunda (sıkıştırma mevcudunda) ω = 0,3 --------;

Qan

N

N‟an ≤ 0 olduğunda (sıkıştırma yok) ω = 0,6 --------;

Q

eğerde çapalarda çekim güçleri yoksa δ katsayısı 1‟e eşit kabul

ediliyor.

Diğer sıralardaki çapaların kesit alanı en çok gerilen sıradaki çapanın

kesit alanının eşit kabul edilmelidir. (113) ve (115) formüllerde normal kuvvet N temel atma detayından

yönlenmiş ise pozitif sayılıyor (18 No‟lu şemaya bkz.), ve ona yönelik

ise negatif sayılmaktadır. Normal güçler Nan ve N‟an ve yer değiştirici

güçler Qan (113) - (115) formüllere göre hesaplandıklarında negatif

değer aldıkları takdirde, (112) – (114) ve (117). formüllerde onları

sıfıra eşit kabul ediyorlar.

Bundan başka da , eğer Nan negatif değeri elde ediyorsa

(114).formülde N‟an = N kabıl ediliyor.

Temel atma detayı yapının üst kısmında (beton imalatında)

yerleştiği anda λ katsayısı %20 indiriliyor, N‟an değeri ise sıfıra eşit

kabul edilmektedir.

3.45. 15‟den 30˚ „a kadar açıda üst üste kaynak yapılan çapalı temel atma

detaylarında, eğimli çapalar yer değiştirici kuvvetlerin hareketine ( Q >

N olduğunda, burada N – yer değiştirici kuvvetdir) aşağıdaki formüle

göre hesaplanıyor

Q – 0,3 N‟an

Aan, inc = --------------------- , (118)

Rs

burada: Aan, inc – eğimli çapaların (ankraj) çapraz kesitinin

toplam alanıdır;

N‟an - 3.44. paragrafa bkz.

Bununla birlikte, λ = 1,0 olduğunda (112) formüle göre hesaplanan

ve (114) formüle göre belirlenen yer değiştirme kuvvetinin 0,1‟ e eşit

Qan değerlerinde normal çapalar tesis edilmelidir.

3.46. Kaynaklı temel atma detayların konstrüksionları kendilerine kaynak

yapılan elemanları ile birlikte, kabul edilmiş hesap şemasına

uygunlukta ankraj çubuklarının işe katılmasını sağlamalıdırlar. Temel

atma detaylarının ve onların kaynaklı birleşme yerleri SNiP II-23-81‟e

uygunlukta hesaplanılıyor.

Levhalar ve profilli saç yer değiştirme kuvveti hesabında kabul

ediliyor ki, onlar menteşeyle normal demir çubuklarına

bağlanmışlardır. Ayrıca, T şeklinde çapaların kaynatıldığı hesaplı

temel atma detayının t levha kalınlığı aşağıdaki koşuldan kontrol

edilmelidir:

Rs

t ≥ 0,25 dan -------, (119)

Rsq

burada dan – hesaba göre talep edilen demir çubuğunun

ebadıdır;

Rsq – çeliğin kesilmeye hesaplı direnci olup, SNiP II-

23-81‟ göre kabul edilmektedir.

Demir çubuğunun düzeltilmesinde levhanın büyük bölgesinin işe

katılmasını sağlayan kaynaklı birleşme yerlerin tipleri kullanıldığında,

ve uygun esaslama yapıldığında bu kaynaklı birleşme yerler için

(119).koşulun düzedilmesi mümkündür.

Levha kalınlığı kaynak ile ilgili teknoloji talepleri de yerine

detirmelidir.

BETONARME ELEMANLARININ

MUKAVEMET GÜCÜ HESABI

3.47. Betonarme elemanlarının mukavemet gücü hesabı beton ve donatıdaki

gerilimlerin,16. ve 25. tabloya uygunlukta kabul edilen çalışma şartları

katsayıları γb1 ve γs3 çarpılan, donatının kaynaklı birleşme yerlerinin

mevcudunda ise – ayrıca çalışma şartı katsayısı γs4‟e (26 No‟lu tabloya

bkz) çarpılan uygun hesaplı dirençler ile karşılaştırma yoluyla

yapılıyor.

Beton ve donatıdaki gerilimle elastikiyet nesne (gösterilen kesitlere

göre) için gibi dış kuvvetleri ve ön sıkıştırma gücü P‟in hareketinde

hesaplanılıyor.

Betonun sıkışmış bölgesindeki elastikiyet olmayan deformasyonlar

betonun elastikiyet modülü indirilerek hesaba katılıyor ve betonun

donatıya eklenme katsayıları α΄ B15, B25, B30, B40 ve daha yukarı

sınıf betonlar için 25, 20, 15 ve 10‟a eşit kabul ediliyor.

Eğer (140) koşul yerine getirilmiyorsa, ondaki Rbt,ser değeri Rbt‟ye

değiştirildiğinde gösterilen kesitin alanı betonun gerilmiş bölgesi

hesaba katılmadan tespit ediliyor.

3.48. Elemanın yanay eksenine normal gelen kesitlerin mukavemet gücü

hesapları aşağıdaki koşullardan yapılmalıdır:

sıkıştırlmış beton için

σb,max ≤ Rb; (120)

çekilmiş donatı için

σs,max ≤ Rs; (121)

burada σb,max, σs,max - sıkıştırlmış betonda ve çekilmiş donatıda

maksimal normal gerilimlerdir:

Sıkıştırlmış beton üzere kontrol edilen bölgede, çok defa

tekrarlanan yükün hareketinde çekme gerilimlerin oluşmasından

kaçınmalıdır. Sıkıştırılmış donatının mukavemet gücü hesaplanıl-

mamaktadır.

3.49. Elemanın yanay eksenine eğimli kesitlerin mukavemet gücü hesabı bu

şarta göre hesaplanmalıdır ki, belirtilen kesitin ağırlık merkezi

seviyesinde harekette bulunan genel çekme gerilimlerin eşdeğeri,

elemanın uzunlamasına göre çapraz donatı ile tamamen kabul

edilmelidir, eğer de onda çalışma şartı katsayıları γs3 ve γs4 (25 ve 26

No‟lu tablolara bkz.) çarpılan Rs dirence eşit gerilim mevcut

olduğunda.

Çapraz donatı öngörülmeyen elemanlar için (141) ve (142)

koşullarında betonun hesaplı dirençleri Rb,ser ve Rbt,ser çalışma şartları

katsayısı γb1 (16 No‟lu tabloya bkz.) çarpılan hesaplı dirençler Rb ve

Rbt‟ye değiştirildiğinde 4.11. paragrafın talepleri yerine getirilmelidir.

4. BĠRĠNCĠ GRUBUN SINIRLI DURUMLARINA GÖRE

BETONARME KONSTRUKSĠYON

ELEMANLARININ HESABI

ÇATLAK OLUġUMUNA GÖRE

BETONARME ELEMANLARININ HESABI

4.1. Betonarme elemanları çatlakların oluşumuna göre:

- elemanın yanay eksenine normal;

- elemanın yanay eksenine eğimli olarak hesaplanıyor.

Elemanın yanay eksenine normal

gelen çatlakların oluĢma hesabı

4.2. Eğimli, gerilmiş ve dışmerkez sıkıştırılmış betonarme elemanları

için yanay eksenine normal gelen kesitlerle kabul edilen güçler,

çatlak oluşumunda aşağıdaki durumlara istinaden tespit ediliyorlar:

- kesitler deformasyondan sonra düz kalıyorlar;

- betonun gerilmiş kenar elyafı nın en çok nispeten uzaması

2 Rbt,ser/Eb‟ye eşittir;

- basınçlı bölgedeki betonun gerilimi (eğer mevcutsa) betonun

elastikiyet veya elastikiyet olmayan deformasyonları hesaba

alınarak tespit edilmektedir, bu durumda elastikiyet olmayan

deformasyonların mevcudu çekirdekli aralık r‟in azaltılmasıyla

hesaba alınmaktadır (4.5. paragrafa bkz.);

- çekilmiş bölge betonundaki gerilimler eşit dağıtılmış ve Rbtiser

ebadına göre eşittirler;

- gerilmeyen donatıdaki gerilimler, çevre betonunun deformasyon

artışlarına ve betonun yüzey sızıntısı ve büzülmesinden

kaynaklanan gerginliklere cevap verici gerilimlerin cebirsel

toplamına eşittir;

- gerilmeyen donatıdaki gerilimler onun ön geriliminin (tüm

kayıtlar hesaba alınarak) ve çevre betonunun deformasyonunun

artışına cevap verici gerilimin cebirsel toplamına eşittir;

İşbu paragrafın talimatları çok defa tekrarlanan güçlerin etkisi

altında bulunan elemanlar için geçersizdir (4.10. paragrafa bkz.).

4.3. Ön gerilimli çapasız donatısı olan elemanların kesitleri tarafından

kabul edilmekte olan güçler gerilim iletiç bölgesinin boyunda lp

belirlendiğinde (2.29. paragrfa bkz) çatlak oluşumu hesabında, σsp

ve σ‟sp donatısında ön gerilimlerin azalması 24 No‟lu tablo‟nun

5.pozisyonuna göre γs5 katsayısına çarpma yoluyla hesaba

alınmalıdır.

4.4. Ön gerilimli merkezi-sıkıştırılmış betonarme elemanların N kuvveti

ile merkez çekimindeki hesabı aşağıdaki koşuldan yapılmalıdır

N ≤ Ncrc (122)

burada Ncrc - çatlak oluşumunda elemanın yanay eksenine

normal gelen kesit tarafından kabul edilen güç olup, aşağıdaki

formüle göre tespit ediliyor:

Ncrc = Rbt, ser (A + 2 α As) + P. (123)

4.5. Bükülen, dışmerkez sıkıştırılmış, ayrıca dışmerkez çekilmiş

elemanlarının çatlak oluşum hesabı aşağıdaki koşulldan yapılıyor:

Mr ≤ Mcrc, (124)

burada Mr - çatlak oluşumunu kontrol edilen ve incelenmekte

olan kesitin bir tarafında sıfır hatta paralel eksene

nispeten yerleşen ve çekilmiş bölgeden daha çok

uzaklaşan çekirdek noktası üzere geçen dış kuvvetlerin

momenti;

Mcrc - çatlak oluşumunda elemanın yanay eksenine normal

gelen kesit tarafından kabul edilen moment olup,

aşağıdaki formüle göre tespit ediliyor:

Mcrc = Rbt, ser Wpl ± Mrp, (125)

burada Mrp - Mr için tespit edilen eksene nispi güç momenti P;

moment işareti dönme yönüne göre tespit ediliyor (“artı” - Mrp ve

Mr momentlerin dönme yönleri karşıt ise; “eksi” – yönleri denk

geliyorsa).

P gücü aşağıdakiler için ele alınıyor:

- ön gerilmiş elemanlar için – dış sıkıştırıcı kuvvet gibi;

- ön gerilimsiz yapılan elemanlar için – (8) formüle göre tespit

edilen dış çekme kuvveti gibi, gerilmeyen donatıda σs ve σ΄s

gerilimleri sayı açısından 5 No‟lu tablonun 8.pozisyonuna göre

betonun yüzey kaymasından gelen kayıpların değerine eşit kabul

ediliyor (mesnete çekilen donatılarddaki gibi).

Mr değeri aşağıdaki formüllere göre belirleniyor:

- bükülen elemanlar için (19,a No‟lu şema)

Mr = M; (126)

- dışmerkez sıkıştırılmış elemanlar için (19,b No‟lu şema)

Mr = N (e0 - r); (127)

- dışmerkez çekilmiş elemanlar için (19,c No‟lu şema)

Mrp = N (e0 + r). (128)

Mrp değeri aşağıdakilere göre belirleniyor:

- dış yüklerin hareketinden çekilmiş, fakat ön sıkıştırma gücünün

hareketinden sıkıştırılmış kesitin bölgesinde çatlak oluşumu

hesabında (19 No‟lu şemaya bkz.), aşağıdaki formülere göre:

Mrp = P (e0p + r); (129)

- ön sıkıştırma gücünün hareketinden çekilmiş kesitin bölgesinde

çatlak oluşumu hesabında (20 No‟lu şema) aşağıdaki formüle göre:

Mrp = P (e0p - r). (130)

19.Şema. Dış yüklerin hareketinden çekilmiş, fakat ön sıkıştırma

gücünün hareketinden sıkıştırılmış kesitin bölgesinde elemanına

yanay eksenine normal gelen çatlakların oluşum hesabında elemanın

çapraz kesitindeki güçlerin ve gerilim eğrisinin şeması.

a – bükülmede; b – dışmerkez sıkıştırmada; c – dışmerkez çekilmede;

1 – çekirdek noktası; 2 – gösterilen kesitin ağırlık merkezi.

(127) – (130) formüllerde:

r - gösterilen kesitin ağırlık merkezinden çatlak

oluşumu kontrol edilen, çekilmiş bölgeden en çok

uzaklaştırılan çekirdek noktasına kadar aralık.

r değeri aşağıdaki elemanlar için tespit ediliyor:

- eğer aşağıdaki koşul yerine getiriliyorsa, dışmerkez sıkıştırılmış,

ön gerilmiş bökülebilir, ayrıca dışmerkez çekilmiş elemanlar için

N ≤ P (131)

aşağıdaki formüle göre: Wred

r = υ ----------; (132)

Ared

- dışmerkez çekilmiş elemanlar için, eğer de (131) koşul yerine

getirilmiyorsa, aşağıdaki formüle göre:

Wpl

r = ----------------------------; (133)

A + 2α (As + A΄s);

- donatının ön gerilimi olmadan yerine getirilen, bükülebilir

elemanlar için aşağıdaki formüle göre:

Wred

r = ----------; (134)

Ared

(132) ve (133) formüllerde: σb

υ = 1,6 - ---------, (135)

Rb, ser

fakat 0,7‟den az ve 1,0‟dan fazla olmadan kabul ediliyor.

20. Şema. Ön sıkıştırma gücünün hareketinden çekilmiş kesit

bölgesindeki elemanın yatay eksenine normal gelen çatlak oluşumunun

hesabında elemanın çapraz kesitindeki güçlerin ve gerilim eğrisinin

şeması.

1 – çekirdek noktası; 2 – gösterilen kesitin ağırlık merkezi.

burada σb – incelenmekte olan kesit üzere elastikiyet nesne

için hesaplandığı gibi ön gerilim güçleri ve dış

yüklerden sıkıştırılmış betondaki maksimal

gerilimdir;

Wpl – 4.7. paragrafın talimatlarına istinaden

belirlenmektedir;

Es

α = ---------.

Eb

Birleşme yerlerinde yapıştırıcı kullanılmadan yapılmakta olan

parçalar halindeki ve blok halindeki konstrüksiyonların birleşmeli

kesitleri için, onların çatlak oluşum hesabı yapılırken (birleşme –

dikiş yerlerinin açılmaya başlaması) (123) ve (125) formüllerdeki

Rbt,ser değeri sıfıra eşit kabul ediliyor.

4.6. Basınçlı bölgede başlangıç çatlaklı alan elemanlarrının çatlak

oluşumu hesaplanırken (1.18. paragrafa bkz) (125) formüle göre

belirlenen dış yükün hareketinden çekilmiş bölge için Mcrc değerini

ΔMcrc = λ Mcrc‟e indirmelidir.

Λ katsayısı aşağıdaki formüle göre belirleniyor:

0,9

λ = (1,5 - --------) (1 – υm), (136)

δ

bununla birlikte negatif değerler elde edildiğinde o sıfıra eşit kabul

ediliyor.

(136).formülde:

υm – (168) formüle göre başlangıç çatlaklı bölgeler için tespit

ediliyor, ancak en az 0,45 kabul ediliyor;

y As

δ = ----------- -------------, (137)

h – y As + A΄s

fakat en çok 1,4;

burada: y – belirtilen kesitin ağırlık merkezinden dış yükten

dolayı çekilmiş betonun kenar elyafına kadar

aralık.

A-Vı sınıf tel donatı ve çubuklu donatı ile donatılan

konstrüksiyonlar için (137) formüle göre elde edilen δ değeri %15

indirilmelidir.

4.7. Kenarda bulunan çekilmiş elyaf için belirtilmekte olan kesitin

direnç momenti Wpl (çekilmiş betonun elastikiyet olmayan

deformasyonları hesaba alınarak), yanay kuvvet N‟in ve ön gerilim

kuvveti P‟nin yokluğu tahmin edilerek aşağıdaki formüle göre tespit

edilmektedir:

2 (Ibo + α Is0 + α I΄s0)

Wpl = ------------------------------- + Sb0. (138)

h – x

Sıfır hattın durumu aşağıdaki koşuldan belirlenmektedir:

(h – x) Abt

S΄bo + α S΄s0 - α Ss0 = -----------------. (139)

2

4.8. Ön gerilmiş elemanlarla donatılmış konstrüksiyonlarda (örneğin

kirişler), ön gerilmiş elemanlarda çatlak oluşumunda kesitler

tarafından kabul edilen güçler belirlenirken, ön gerilimin etkisi

dışındaki betonun çekilmiş bölgesinin kesit alanı hesapta

öngörülmemelidir.

4.9. Taşıma kabiliyeti çatlak oluşması ile aynı zamanda bitme imkanı

kontrol edilirken (1.19. paragrafa bkz.) çatlak oluşumunda kesitçe

kabul edilen güç (123) ve (125) formüllere göre tespit ediliyor ve γsp =

1,0 katsayısında Rbt,ser değeri 1,2 Rbt,ser „e değiştiriliyor.

4.10. Çatlak oluşum hesabı çok defa tekrarlanan yük hareketi altında işbu

koşuldan gerçekleştiriliyor

σ ≤ Rbt,ser, (140)

burada σbt – 3.47. paragrafın talimatlarına istinaden

belirlenmiş, betondaki azami normal çekme

gerilimidir.

Betonun gerilime hesaplı direnci Rbt,ser (140) formüle, 16 No‟lu

tabloya göre kabul edilmekte olan γsp çalışma şartı katsayısı ile

beraber ekleniliyor

Elemanın yanay eksenine eğimli

çatlakların oluĢmasının hesabı

4.11. Elemanın yanay eksenine eğimli çatlakların oluşmasıyla ilgili hesap

aşağıdaki koşuldan gerçekleştirilmelidir

σmt ≤ γb4 Rbt,ser, (141)

burada γb4 – betonun çalışma katsayısı olup (15 No‟lu tablo),

aşağıdaki formüle göre tespit edilmektedir

1 - σmc / Rbt,ser,

γb4 = ---------------------, (142)

0,2 + α B

fakat en çok 1,0;

burada α - beton için aşağıdakilere eşit kabul edilen katsayıdır:

ağır ...................................................................0,01

küçük taneli, hafif ve hücreli ...........................0,02

B – betonun sıkıştırmaya dayanıklılık sınıfı, Mpa.

α değerini en az 0,3 kabul etmelidir.

Betondaki genel çekme ve genel sıkıştırma gerilimlerin değerleri

σmt ve σmc aşağıdaki formüle göre belirlenmektedir

σx + σy σx - σy

σmt (mc) = ----------------- ± (--------------)2 + τ

2xy, (143)

2 2

burada σx – elemanın yanay eksenine dikey alandaki betonda dış

yüklerden ve ön sıkıştırma gücünden kaynaklanan

normal gerilim;

σy – elemanın yanay eksenine paralel alandaki betonda

mesnet reaksiyonlarının, bileşke kuvvetlerin ve dağılmış

yüklerin lokal hareketinden, ayrıca bileziklerin ve

bükülmüş çubukların ön gerilmesi sonucunda sıkıştırma

güçleri;

τxy – bükülmüş çubukların ön gerilmesi sonucunda sıkıştırma

güçlerinden ve dış yüklerden betondaki çevre gerilimi

σx, σy ve τxy gerilimleri elastikiyet nesnesine olduğu gibi kabul

ediliyor, elemanın plastik durumu için formüllere göre belirlenen

bükme momentinin hareketinden dolayı çevre gerilimleri hariç.

σx, ve σy gerilimleri (143) formüle “artı” işareti ile konuluyor, eğer

de onlar çekici ise, ve “eksi” işaretiyle konuluyor, eğerde sıkıştırıcı

ise. σmc gerilimi (142) formülde mutlak ebadına göre kabul ediliyor.

(141).koşulun kontrolü incelenmekte olan kesitin ağırlık

merkezinde ve T ve U kesit elemanlarının duvarlarına sıkıştırılmış

rafların birleştiği yerlerde yapılmalıdır.

Çapasız ön gerilmiş donatılı elemanlar hesaplanırken, ön gerilim σsp

ve σ‟sp „nin gerilim iletme bölgesi lp uzamasına (2.29. paragrafa

bkz), 24 No‟lu tablonun 5.pozisyonuna uygunlukta inmesi hesaba

alınmalıdır.

4.12. Çok defa tekrarlanan yükün hareketinde çatlak oluşma hesabı 4.11.

paragrafın talimatlarına istinaden yapılmalıdır, bununla birlikte

betonun hesaplı dirençleri R bt,ser ve Rb,ser 16 No‟lu tabloya göre kabul

edilmekte olan γb1çalışma şartı katsayısıyla birlikte kullanılıyor.

ÇATLAK AÇILIMINA GÖRE BETONARME

ELEMANLARININ HESABI

4.13. Betonarme elamanları :

elemanın yanay eksenine normal;

elemanın yanay eksenine eğimli olan çatlak açılımlarına göre

hesaplanmaktadırlar.

Elemanın yanay eksenine normal

çatlak açılımlarına göre hesap 4.14. Elemanın yanay eksenine normal olan çatlak açılımının eni , a crc, mm,

aşağıdaki formüle istinaden belirlenmelidir

σs 3

αcrc = δ φl η --------- 20 (3,5 – 100 μ) d, (144)

Es

burada δ – işbu elemanlara aşağıdaki gibi kabul edilen katsayıdır:

eğilir ve dışmerkez sıkıştırılmış ...........................1,0

çekilmiş ................................................................1,2.

υl – aşağıdaki yükler hesaba alındığında bunun gibi kabul

edilen katsayıdır:

kısa süreli yükler ve devamlı ve uzun süreli yüklerin

süreksiz hareketleri ................................................1,00

beton konstrüksiyonlarına çok defa tekrarlanan yük,

ayrıca devamlı ve uzun süreli yüklerin sürekli hareketi:

ağır :

doğal nemlilikteki .................. υl = 1,60 -15μ

sudan doymuş durumda ......................................1,20

sudan doyurma ve kurutma tekrarlandığında..... 1,75

ufak taneli, grupları:

A ..........................................................................1,75

B...........................................................................1,50

C...........................................................................1,50

hafif ve gözenekli ....................en az...................1,50

hücreli ..................................................................2,50

υl değeri ufak taneli, hafif, gözenekli ve hücreli betonlar

için sudan doymuş durumlarında 0,8 katsayısına çarpılır,

sulama ve kurutma devrinde ise –1,2 katsayısına çarpılır;

η – aşağıdakilere eşit kabul edilen katsayıdır:

periyodik profilli çubuk donatıda..........................1,0

düz çubuklu donatıda ...........................................1,3

periyodik profilli tel donatılarda ve halatlarda..... 1,2

düz donatıda ........................................................ 1,4

σs – kenar sıra donatı çubuklarındaki gerilim S veya (ön

gerilim mevcutsa) 4.15.paragrafın talimatlarına

uygunlukta belirlenen harici yükün hareketinden

gerilimlerin artışıdır;

μ – donatı kesit alanı S‟in betonun kesit alanına oranına

(çalışma yüksekliği h0 olduğunda ve rafların sıkıştırılmış

sarkmaları hesaba alınmaksızın) eşit kabul edilen kesit

donatılama katsayısıdır, fakat en çok 0,02;

d – donatı çarı, mm.

Çatlak oluşumlarına 2.kategori talepleri uygulanmalı elemanlar için,

çatlak açılım eni devamlı, uzun ve kısa süreli yüklerin υl = 1,0

katsayısındaki toplam hareketinden tespit edilmelidir.

Çatlak oluşumlarına 3.kategori talepleri uygulanmalı elemanlar için,

çatlak açılım eni devamlı, uzun süreli yüklerin υl > 1,0 katsayısındaki

hareketlerine göre tespit edilmelidir. Süreksiz çatlak açılımının eni,

υl = 1,0 katsayısında tespit edilen süreli açılımın ve kısa süreli yüklerin

hareketinden gelen en açılımlar artışının toplamı olarak belirlenmelidir.

(144) formüle göre tespit edilen çatlak açılımın eni aşağıdaki

durumlarda düzeltilmelidir:

a) eğer de e0,tot ≥ 0,8h0‟da bükülür, dışmerkez sıkıştırılmış, dışmerkez

çekilmiş elemanlarının kenar sırasının donatı çubuğunun S ağırlık

merkezi, azami çekilmiş elyaftan a2 > h aralıktan uzakta ise, acrc değeri

aşağıda belirtilene eşit ve en çok 3 kabul edilen δa katsayısına çarpma

yolu ile yükseltilmelidir: a2

20 -------- - 1

h

δa = ----------------------- (145)

3

a) ağır ve hafif betondan yapılmış bükülebilir ve dışmerkez sıkıştırılmış

elemanlar için μ ≤ 0,008 ve Mr2 < M0 olduğunda tüm yüklerin süreksiz

hareketi nedeniyle çatlak açılımının enini, Mcrc momentinde acrc = 0

değeri ile ve işbu paragrafın talimatlarına göre hesaplanmış M0 =

Mcrc + ψ bh2 Rbt,ser momentindeki acrc arasında doğrusal interpolasyona

uygunlukta belirlemeye izin verilmektedir. Burada ψ = 15 μα / η, fakat

en çok 0,6‟dır.

Bununla birlikte, devamlı ve uzun süreli yüklerin hareketinden

kaynaklanan sürekli çatlak açılım eni, tüm yüklerin hareketinden

bulunan acrc değerinin işbu orana çarpma yolu ile belirlenmelidir:

υl1 (Mr1 – M rp) / (Mr2 – Mrp ) ,

Mcrc

burada υl1 = 1,8 υl --------------- , fakat en az υl.

Mr2

burada μ, η - (144) formüldeki gibi aynıdır;

Mr1, Mr2 - devamlı, uzun süreli ve tüm yüklerin

hareketlerine uygunlukta Mr momentleri (4.5.

paragrafa bkz.);

c) B 7,5 ve daha düşük sınıflı hafif ve gözenekli betondan yapılmış

elemanlar için acrc değeri %20 yükseltilmelidir.

4.15. Çekilmiş donatıdaki (veya gerilimlerin artışı) gerilimler σs

aşağıdaki formüllere göre bu elemanlar için tespit edilmelidirler:

merkez-çekilmişler için

N - P

σs = ---------------; (146)

As

bükülebilenler için

M – P (z – esp)

σs = ----------------------- ; (147)

As z

dışmerkez sıkıştırılmış ve dışmerkez çekilmişler için e0,tot ≥ 0,8 h0

olduğunda:

N (es ± z) – P (z – esp)

σs = ------------------------------; (148)

As z

Dışmerkez çekilmiş elemanlar için e0,tot < 0,8 h0 olduğunda σs

değeri (148). formüle göre tespit ediliyor ve z = zs kabul ediliyor

(burada zs – donatıların aırlık merkezleri S ve S‟arasındaki mesafedir).

Ön gerilimli donatısız yapılan elemanlar için ön sıkıştırma

gücünün değeri P sıfıra eşit kabul etmeye izin verilmektedir.

(148).formülde “artı” işareti dışmerkez gerilimde, “eksi” işareti ise –

dışmerkez sıkıştırmada kabul edilmektedir.

Yanay çekme kuvveti N donatının ağırlık merkezleri S ve S‟

arasında bulunduğunda es değeri “eksi” işareti ile kabul edilmektedir.

(147) ve (148) formüllerde:

z – donatı kesitinin ağırlık merkezi S alanından çatlak üzerinde

kesitin sıkıştırılmış bölgesindeki eşdeğer güçlerin eklenme

noktasına kadar aralıkolup, 4.28.paragrafa uygunlukta

belirleniyor.

Çekilmiş donatı birkaç sıra halinde bükülebilir, dışmerkez

sıkıştırılmış ve dışmerkez çekilmiş elemanların kesit yüksekliğine göre

yerleştiğinde e0 tot ≥ 0,8 h0 olduğunda (147) ve (148) formüllere göre σs

değeri aşağıda belirtilene eşit δn katsayısına çarpılmalıdır:

h – x – a2

δn = ---------------; (149)

h – x – a1

burada x = ξh0 ; ξ değeri (161) formüle göre tespit

edilmektedir;

a1, a2 – tüm donatı kesitinin ağırlık merkezinden S

betonun en çok çekilmiş elyafının kenar çubuk

sırasına kadar aralık.

σs + σsp gerilim değerleri , çok sıralı öekilmiş donatıda ise δn σs + σsp

Rs,ser „i aşmamalıdır.

Sıkıştırılmış bölgede başlangıç çatlakları mevcut olan elemanların

alanlarında (1.18. paragrafa bakınız), ön sıkıştırma gücünün değeri P

aşağıdaki formüle istinaden belirlenen ∆P ebadına indirmelidir

∆ P = λ P, (150)

burada λ (136).formüle uygunlukta tespit edilmelidir.

4.16. Sıkıştırılmış bölgede başlangıç çatlakların derinliği (1.18. paragrafa

bakınız) en çok 0,05 h0 olmalıdır.

hcrc değeri işbu formüle göre tespit edilmektedir

hcrc = h – (1,2 + υm) ξh0. (151)

Başlangıç çatlaklı bölge için ξ değeri (161). formüle göre tespit

edilmektedir, υm değeri ise – (168). formüle göre.

Elemanın yanay eksenine eğimli çatlakların

açılım hesabı

4.17. Elemanın yanay eksenine eğimli çatlakların açılım eni, yanay

eksene normal gelen bileziklerle donatıldığı takdirde, aşağıdaki

formülle belirlenmelidir:

0,6 σsw dw η

acrc = φl ------------------------------------------, (152)

dw

Es --------- + 0,15 Eb (1 + 2α μw)

h0

burada υl - aşağıdakiler hesaba alınanda eşit kabul edilen katsayıdır:

kısa süreli yükler ve devamlı ve uzun süreli yüklerin

süreksiz hareketleri ................................................1,00

beton konstrüksiyonlarına çok defa tekrarlanan yük,

ayrıca devamlı ve uzun süreli yüklerin sürekli hareketi:

ağır :

doğal nemlilikteki ...................................................1,50

sudan doymuş durumda ..........................................1,20

sudan doyurma ve kurutma tekrarlandığında..........1,75

ufak taneli, hafif, gözenekli, hücreli – (144) formüldeki

aynıdı

η – (144) formüldeki gibi aynı;

dw – bileziklerin çapı;

Es Asw

α = --------; μw = ----------.

Eb bs

Bileziklerdeki gerilimler işbu formüle göre tespit edilmektedirler:

Q – Qb1

σsw = ------------------------ s; (153)

Asw h0

σsw gerilim değeri Rs,ser‟i aşmamalıdır;

burada Q ve Qb1 – Rbt Rbt,ser‟e değiştirildiğinde (84) koşulun

uygun olarak sağ ve sol kısımlarıdır, bununla birlikte

υb4 katsayısı 0,8‟e çarpılıyor.

İncelenmekte olan çapraz kuvvetlerin hareket ettiği bölgede normal

çatlakların mevcut olmadığında, yani eğer de (124) koşulu yerine

getirildiği takdirde, (141) koşula göre çapraz güç Qb1‟in yüksekliğini

hesaba almaya izin veriliyor.

Rbt,ser ve Rb,ser hesaplı dirençler B30 sınıf betonuna uygun gelen

değerleri aşmamalıdırlar.

B7,5 ve daha düşük sınıf hafif betonlardan yapılmış elemanlar için

(152) formüle göre hesaplanan acrc değeri %30 yükseltilmelidir.

Eğimli çatlakların sürekli ve süreksiz açılımının eni tespit

edildiğinde yüklerin hareketinin devamlılığına dair 4.14.paragrafın

talimatları hesaba alınmalıdır.

ÇATLAKALARIN KAPANMASI ĠLE ĠLGĠLĠ BETONARME

ELEMANLARIN HESABI

4.18. Betonarme elemanları:

- elemanın yanay kesitine normal gelen;

- elemanın yanay kesitine eğimli çatlakların kapanması (sıkışması)

ile ilgili hesaplanmalıdırlar.

Elemanın yanay kesitine normal gelen çatlakların

kapanmasının hesabı

4.19. Elemanın yanay eksenine normal gelen çatlakların devamlı ve uzun

süreli yüklerin hareketi altında güvenli kapanmasını sağlamak için

işbu talepler yerine getirilmelidir:

a) S gerilmekte olan donatıda devamlı suzun süreli ve kısa

süreli yüklerin hareketlerinden dolayı tersinmez

deformasyonlar meydana gelmemelidir ve buda aşağıdaki

şartın yerine getirilmesiyle sağlanmaktadır:

σsp + σs ≤ 0,8 Rs,ser, (154)

burada σs - (146) – (148) formüllere göre tespit edilen dış yüklerin

hareketinden gerilmekte olan donatıda S gerilim

büyümesi.

b) Devamlı, uzun ve kısa süreli yüklerin hareketinden

gerilmiş bölgede çatlaklı elemanın kesiti, elemanın harici

yüklerle çekilmiş kenarında en az 0,5 MPa olan

sıkıştırmanın normal gerilimleri σb devamlı ve uzun süreli

yüklerin hareketi altında sıkışmış kalmalıdır, bununla

birlikte σb ebadı, harici yüklerin hareketinden ve ön

sıkıştırma gücünden elastikiyet nesneye olduğu gibi tespit

edilmektedir.

4.20. Sıkıştırlmış bölgede başlangıç çatlakları olan eleman bölgeleri için

(1.18. paragrafa bkz.), σsp değeri (154). formülde 1 – λ eşit olan

katsayısına çarpmalıdır, σb gerilimin tespitinde P ebatı ise 1,1 (1- λ)

eşit olan katsayısına çarpmalıdır, fakat 1,0‟dan fazla olmamalıdır;

burada λ değeri 4.6. paragrafın taleplerine göre tespit ediliyor.

Elemanın yanay kesitine eğimli çatlaklarının

kapanmasının hesabı

4.21. Elemanın yanay kesitine eğimli çatlaklarının güvenli kapatılmasını

sağlamak için, devamlı ve uzun süreli yüklerin hareketinde,

incelenmekte olan kesitin ağırlık merkezi seviyesinde 4.11. pargrafın

taleplerine göre tespit edilen betondaki iki genel gerilimler sıkıştırıcı

olmalıdır ve boyuta göre en az 0,5 MPa olmalıdır.

Belirtilen talimat önceden gerilimli çapraz donatı (bilezikler veya

bükülmüş çubuklar) yardımıyla sağlanmaktadır.

BETONARME KONSTRUKSĠYONLARI ELEMANLARININ

DEFORMASYONLARA GÖRE HESABI

4.22. Betonarme konstruksiyon elemanlarının deformasyonları

(bükülümler, dönme açıları) inşaat mekaniğinin formüllere göre

hesaplamalıdır ve 4.23.-4.30. paragrafların talimatlarına istinaden

onlara ait eğrilik değerlerini tespit etmelidir.

Betonarme elemanlarının eğrilik ve deformasyon boyutları onların

başlangıç durumlarından hesaplanılıp başlıyor. Yani, durumdan –

sıkıştırmaya kadarki ön gerilim mevcut olduğunda.

Kendiliğine gerilmiş elemanların başlangıç eğriliği yanay donatının

beton kesitine ve beton sıkıştıurma boyutuna nispeten durumu ve içeriği

hesaba alınarak tespit edilmektedir.

4.23. Eğrilik aşağıdakiler için tespit edilmelidir:

a) çekilmiş bölgede elemanın yanay eksenine normal gelen

çatlaklar olmayan eleman alanları için, - bitişik nesneye

olduğu gibi;

b) çekilmiş bölgede elemanın yanay eksenine normal gelen

çatlaklar olan eleman alanları için, - betonun sıkışmış

bölgesinin kenar elyafının ve yanay çekilmiş donatının

elemanın kesitinin iş yüksekliğine ortalama

deformasyonunun farklılık oranı gibi.

Eğer de çatlaklar devamlı, uzun ve kısa süreli yüklerin hareketi

altında oluşmuyorlarsa veya eğer de onlar devamlı, uzun ve kısa

süreli yüklerin hareketi altında kapalı iseler, elemanlar veya

elemanların alanları çekilmiş bölgede çatlaksız incelenmelidir.

Bununla birlikte yükler hesaba yükleme sağlamlık katsayısı γf = 1,0

ile katılmalıdır.

ÇekilmiĢ bölgede çatlaksız alanlardaki betonarme

elemanlarının eğriliği hesabı

4.24. Yanay eksene normal çatlakların oluşmayan alanlarında,

bükülebilir, dışmerkez sıkıştırılmış ve dışmerkez çekilmiş

elemanların eğriliğinin tam boyutu aşağıdaki formülle tespit

edilmelidir

1 1 1 1 1

------ = (------)1 + (-------)2 – (-------)3 – (------)4, (155)

r r r r r

1 1

burada (---)1, (---)2 - kısa süreli (1.12. paragrafın talimatlarına

r r uygunlukta tespit edilen) ve ve sürekli

ve uzun süreli yğklerden meydana gelen

eğrilik olup, aşağıdaki formüllere göre

tespit edilmektedir:

1 M

(------)1 = ---------------------;

r υb1 Eb Ired

(156)

1 M υb2

(------)1 = ---------------------,

r υb1 Eb Ired

burada M –eğim momentinin düzlemine normal gelen ve i

ncelenmekte olan kesitin ağırlık merkezinden

geçen eksene nispeten uygun olan dış yükün (kısa

süreli, uzun süreli) momenti;

υb1 – betonun kısa süreli yüzey sızıntısını hesaba alan

ve betonlar için aşağıdaki gibi kabul edilen

katsayıdır:

yoğun üfak dolgulu ağır, küçük taneli, hafif,

ayrıca hücreli (ağır ve hücreli betonlardan

yapılmış iki katlı ön gerilmiş konstrüksiyonlar

için)..................................................................0,85

gözenekli ufak dolgulu hafif , gözenekli betonlar

için ..................................................................0,70

υb2 – çatlaksız elemanlara betonun uzun süreli yüzey

sızıntısının etkisini hesaba alan ve 34 No‟lu

tabloya göre kabul edilen katsayıdır;

1

( ---- )3 - ön sıkıştırma kuvveti P‟nin kısa süreli

r hareketinden elemanın bükülmesi ile şartlanan

eğrilik olup, aşağıdaki formülle tespit

edilmektedir:

1 P eop

(----)3 = -----------------------; (157)

r υb1 Eb Ired

1

( ---- )4 - ön sıkıştırma kuvvetinden meydana

r gelen betonun büzülmesi ve yüzey sızıntısı

sonucunda elemanın bükülmesi ile şartlanan

eğrilik olup, aşağıdaki formülle tespit

edilmektedir:

1 є b - є΄b

(----)4 = -----------------------; (158)

r h0

burada єb,є’b – ön sıkıştırma gücünden dolayı büzülme ve

yüzey sızıntısından meydana gelen , çekilmiş

yanay donatının ağırlık merkezi seviyesinde ve

betonun kenar sıkıştırılmış elyafında aşağıdaki

formüllere göre tespit edilen betondaki nispeten

deformasyonlardır:

σb σ΄b

єb = --------; є΄b = -------. (159)

Es Es

σb değeri , çekilmiş bölge donatısı için 5 No‟lu tablonun 6,8

ve 9. pozisyonuna göre betonun büzülmesi ve yüzey sızıntısından

kaynaklanan ön gerilimin kayıp tutarına sayı açısından eşit kabul

ediliyor, σ‟b değeri ise – gerilmiş donatı için aynısıdır, eğer de bu

donatı betonun kenar sıkıştırılmış elyafını seviyesinde bulunuyorsa.

34 No‟lu tablo

Yük hareketinin

sürekliliği

Betondan yapılmış konstruksiyonlar için betonun sürekli

yüzey sızıntısının çatlaksız eleman deformasyonuna etkisini

hesaba alıcı katsayı υb2

Ağır, hafif, gözenekli,

hücresel (hücresel ve ağır

betondan yapılmış iki katlı

ön gerilen konstruksiyonlar

için)

Aşağıdaki gruptaki

ufak taneli

A B C

1. Süreksiz hareketi

1,0

1,0

1,0

1,0

2. Çevre havasının aşağıdaki

nemliliği olduğunda sürekli

hareketi, %:

a) 40 – 75

b) 40‟tan aşağı

2,0

3,0

2,6

3,9

3,0

4,5

2,0

3,0

Notlar: Çevre havasının nemliliği 1.8. paragrafın talimatına

uygunlukta kabul edilmelidir.

2. Küçük taneli betonun grupları 2.3. paragrafta gösterilmiştir.

3. Beton sudan doyurulması ve kurutulması sıralayın yapıldığında

φb2 değerini yükün sürekli hareketinde 1,2 katsayısına çarpmalıdır.

4. Çevrenin hava nemliliği %75’ten yukarı olduğunda ve beton

sudan doymuş haliyle döküldüğünde, işbu tablonun 2a pozisyonuna

göre φb2 değerini0,8 katsayısına çarpmalıdır.

1 1 P eop υb2

Bununla birlikte, (----)3 + (----)4 toplamı en az -------------------

r r υb1 Eb Ired

kabul ediliyor.

1 1

Ön gerilimsiz elemanlar için eğrilik değeri (----)3 ve (----)4

r r

sıfıra eşit olarak kabul etmeye izin veriliyor.

4.25. Sıkıştırılmış bölgede başlangıç çatlaklı elemanların eğriliği tespit

edildiğinde (bkz. 1.18. paragraf), (156) ve (157) formüllere göre tespit

edilen değerler 1 1 1

(------)1 , (-------)2 ve (---------)3, %15‟e

r r r 1

yükseltilmelidir, (158) formüle göre tespit edilen değer (------)4 ise

r

%25‟e yükseltilmelidir.

4.26. Çekilmiş bölgede normal çatlakların meydana geldikleri alanda,

incelenmekte olan yük aşltında bu çatlaklar kapanıyorsa, (155)

formüldeki eğrilik değerleri 1 1 1

(------)1 , (-------)2 ve (---------)3, %20‟ye

r r r

yükseltilmelidir.

ÇekilmiĢ bölgede çatlakları olan alanlarda betonarme

elemanlarının eğriliğini tespit etmek

4.27. Çekilmiş bölgede elemanın yanay eksenine normal gelen çatlakların

oluştuğu alanlarda dikdörtgen, T ve U (kutu) kesitli, e0, tot ≥ 0,8h0

bükülebilir, dışmerkez sıkıştırılmış ve de dışmerkez çekilmiş

elemanlarının eğimliliği aşağıdaki formüle göre tespit edilmelidir:

1 M ψs ψb

----- = ----------- --------- + -------------------- -

r h 0 z Es As (υf + ξ) bh0 Ebv

Ntot ψs

- --------- -----------, (160)

h0 Es As

burada M - momentin hareket düzlemine normal eksene

nispeten momenttir ve donatı kesit alanının ağırlık

merkezinden S geçici, incelenmekte olan kesitin

bir tarafında bulunan tüm harici kuvvetlerden ve

ön sıkıştırma gücü P‟den kaynaklanan momenttir.

z - donatı kesit alanının ağırlık merkezi S‟den

sıkıştırılmış bölgede çatlak üzerindeki bileşke

güçlerin eklendiği noktaya kadar aralık olup, 4.28.

paragrafın talimatlarına göre tespit edilmektedir.

ψs – çatlaklı alanda çekilmiş betonun işini hesaba alıcı

ve 4.29. paragrafın talimatlarına göre tespit edilen

katsayıdır;

ψb – betonun sıkıştırılmış kenar elyafı

deformasyonlarının çatlaklı alanın uzamasına

dengesiz dağılımını hesaba alıcı katsayıdır ve

aşağıdaki gibi kabul edilmektedir:

B7,5‟tan daha yukarı sınıf ağır, ufak taneli ve hafif

betonlar için .......................................................0,9

B7,5 ve daha alçak sınıf hafif, gözenekli ve hücreli

beton için ..........................................................0,7

Betonun sınıfı ve cinsine bağlı olmadan, çok defa

tekrarlanan yüklerin hareketi için yapılmış

konstrüksiyonlar için .........................................1,0

υf – (164). formüle göre tespit edilen katsayıdır;

ξ – 4.28. paragrafın talimatlarına uygunlukta tespit

edilen betonun sıkıştırılmış bölgesinin nispeten

yüksekliğidir;

ν – sıkıştırılmış bölge betonunun elastik-plastik

durumunu nitelendirici ve 35 No‟lu tabloya

istinaden kabul edilen katsayıdır;

Ntot- N yanay kuvvet ve ön sıkıştırma gücü P‟nin

bileşkesi (dışmerkez sıkıştırmada N kuvveti “eksi”

işareti ile kabul edilmelidir).

Donatının ön gerilimi olmadan yapılmakta olan elemanlar için P

gücünü sıfıra eşit kabul etmeye izin veriliyor.

4.28. Sıkıştırılmış bölgedeki başlangıç çatlaklı alanda bulunan elemanların

eğriliği tespit edilirken (1.18. paragrafa bkz.), P değeri (150). Formüle

göre tespit edilen ∆ P boyutuna indirilmelidir.

35. No‟lu tablo

Yük hareketinin

sürekliliği

Aşağıdaki betondan yapılmış konstruksyonlar için sıkıştırılmış

bölgede betonun elastik – plastik durumunu karakterize eden

katsayı v ağır, hafif

betonlar

gözenekli

betonlar

aşağıdaki gruptan oluşan ufak taneli hücresel

betonlar A B C

1. Süreksiz

hareketi

0,45

0,45

0,45

0,45

0,45

0,45 2. Çevre havasının aşağı-

daki nemliliği olduğunda

sürekli hareketi, %:

a)40 – 75

0,15

0,07

0,10

0,08

0,15

0,20

b) 40‟tan aşağı 0,10 0,04 0,07 0,05 0,10 0,10

Notlar: Çevre havasının nemliliği 1.8. paragrafın talimatına

uygunlukta kabul edilmelidir.

2. Küçük taneli betonun grupları 2.3. paragrafta gösterilmiştir.

3. Beton sudan doyurulması ve kurutulması sıralayın yapıldığında v

değerini yükün sürekli hareketinde 1,2 katsayısına bölmelidir.

4. Çevrenin hava nemliliği %75’ten yukarı olduğunda ve beton

sudan doymuş haliyle döküldüğünde, işbu tablonun 2a pozisyonuna

göre v değerini 0,8 katsayısına bölmelidir.

Ağır betondan yapılmış bükülür ve dışmerkez sıkıştırılmış

elemanlar için Mcrc < Mr2 < (Mcrc + ψ bh2

Rbt,ser) olduğunda Mr2

momentten gelen eğriliği, Mcrc momentinde 4.24- 4.26 paragrafların

talimatlarına istinaden düz elastik nesne için gibi tespit edilen ve işbu

paragrafın talimatlarına uygunlukta Mcrc + ψ bh2

Rbt,ser momentinde

tespit edilen eğrilik değerlerinin arasında doğrusal interpolasyon ile

tespit etmeye izin veriliyor. ψ katsayısı 4.14b. paragrafın talimatlarına

istinaden devamlı ve uzun süreli yüklerin sürekli hareketi hesaba

alındığında değeri iki kere azaltılarak kabul ediliyor.

4.28. ξ değeri aşağıdaki formüle göre hesaplanılıyor:

1 1,5 + φf

ξ = ---------------------------- ± ---------------------------, (161)

1 + 5 (δ + λ) es, tot

β + ------------------- 11,5 -------- ± 5

10 μ α h0

fakat en çok 1,0 kabul ediliyor.

(161).formülün sağ tarafının ikinci sayısı için üst işaretler sıkıştırıcı

güçte , alt işaretler ise – Ntot çekici güçte kabul ediliyor (4.27.

paragrafa bkz.).

(161). formülde :

β – beton için aşağıdakilere eğit kabul edilen katsayı:

ağır ve hafif .............................1,8

ufak taneli ................................1,6

hücreli ve gözenekli ................ 1,4

M

δ = -----------------------; (162)

bh20 Rb,ser

h΄f

λ = φf (1 - -------); (163)

2h0

α

(b΄f – b) h΄f + ------- A΄s

2 v

φf = ------------------------------------; (164)

bh0

es,tot – donatı kesitinin ağırlık merkezi S‟e nispeten kuvvet

eksantrikliliği Ntot; M momentine uygundur (4.27. paragrafa

bkz) ve aşağıdaki formüle göre tespit edilmektedir

M

es.tot = ---------. (165)

Ntot

z değeri aşağıdaki formüle göre hesaplanılıyor

h΄f

----------- φf + ξ2

h0

z = h0 1 - --------------------------- . (166)

2 (φf + ξ)

Dışmerkez sıkıştırılmış elemanlar için z değeri en çok 0,97es,tot

kabul edilmelidir.

Dikdörtgen kesitli ve T kesitli raflı elemanlar için çekilen bölgede

(163) ve (166) formüllere h‟f yerine 2a‟ değeri veya h‟f = 0

konuluyor, yani S‟ donatının mevcut olduğunda veya yokluğunda.

Basınçlı (sıkıştırılmış) bölgede rafı olan kesitlerin hesabı

h΄f

ξ < ---------- olduğunda eni b‟f olan dikdörtgen gibi yapılıyor.

h0

b‟f rafın hesaplı eni 3.16. paragrafın talimatlarına uygunlukta tespit

ediliyor.

4.29. Ağır, ufak taneli, hafif betondan yapılmış elemanlar için ve hücreli ve

gözenekli betondan yapılmış iki katlı ön gerilimli konstrüksiyonlar

için ψs değeri aşağıdaki formüle göre tespit edilmelidir

1 – φ2

m

Ψs = 1,25 – φls φm - --------------------------------, (167)

(3,5 – 1,8 φm) es,tot / h0

fakat en çok 1,0, bununla birlikte işbu husus kabul edilmelidir

es,tot / h0 ≥ 1,2 / φls.

Donatının ön gerilimi olmadan yapılan bükülmeyen elemanlar için,

(167).formülün sağ kısmındaki son üyeyi sıfıra eşit kabul etmeye izin

veriliyor.

(167).formülde:

υls – yükün hareketinin devamlılığını hesaba alıcı ve 36

No‟lu tabloya göre kabul edilen katsayı;

es,tot – (165).formüle bakınız;

Rbt, ser Wpl

φm = --------------------, 168)

│± Mr + Mrp│

fakat en çok 1,0;

burada Wpl – (138). formüle bakınız;

Mr, Mrp – 4.5.paragrafa bakınız, bununla birlikte olumlu

moment olarak S donatıda gerilim oluşturan

momentler kabul ediliyor.

36 No‟lu tablo

Yük hareketinin sürekliliği Aşağıdaki beton sınıfı olduğunda φls katsayısı

B 7,5‟tan yukarı B 7,5‟tan aşağı

1. Aşağıdaki armatür

olduğunda süreksiz hareketi

a) çubuklu:

düz,

periyodik profilli

1,0

1,1

0,7

0,8

b) telli

1,0

0,7

2. Sürekli hareketi (armatürün

çeşitine bağlı olmadan)

0,8

0,6

Hücreli betondan yapılmış bir katlı konstrüksiyonlar için (ön

gerilimsiz) ψs değeri işbu formüle göre hesaplanmalıdır

M

Ψ = 0,5 + φl --------, (169)

Mser

burada Mser – ikinci grubun sınırlı durumları için beton

ve donatı hesaplı dirençlerinden elemanın

kesitiyle etkisi altında olan moment

υl - aşağıdakilere eşit olan katsayısı:

yükün süreksiz hareketinde periyodik

profilli donatı için ........................................ 0,6

aynısı, düz donatı için ........................ 0,7

yükün sürekli hareketinde donatı profile

bağlılıkta olmadan ....................................... 0,8

Dayanıklılığa hesaplanan konstruksiyonlar için ψs katsayısının

değeri her durumlarda 1,0‟a eşit olarak kabul edilmektedir.

1

4.30. Çekilen bölgede çatlaklı alan için tam eğrilik ------ aşağıdaki formüle

göre tespit edilmektedir: r

1 1 1 1 1

------ = (------)1 - (-------)2 + (-------)3 – (------)4, (170)

r r r r r

1

burada: ( ---- )1 - tüm yükün süreksiz hareketinden oluşan,

r 1.20. paragrafın talimatlarına göre

deformasyon hesabı yapılan eğrilik.

1

(-----)2 - sürekli ve devamlı yüklerin süreksiz

r hareketinden oluşan eğrilik.

1

(-----)3 - sürekli ve devamlı yüklerin sürekli

r hareketinden oluşan eğrilik.

1

(-----)4 - ön sıkıştırma gücünden kaynaklanan

r betonun büzülmesi ve yüzey sızıntısı

sonucunda elemanın bökülmesine

şartlanan ve (158) formüle göre

4.25.paragrafın talimatlarına uygunlukta

tespit edilen eğriliktir.

1 1 1

(------)1, (-------)2 (--------)3 eğriliği (160).formüle göre tespit ediliyor,

r r r

bununla birlikte :

1 1

(------)1, (-------)2 yükün süreksiz hareketine cevap verici ψ ve ν

r r değerlerinde hesaplanılıyor,

1

(------)3, ise yükün sürekli hareketini temsil edici ψs ve ν değerlerinde

r hesaplanılıyor. Eğer de :

1 1

(------)2, (-------)3 değerleri olumsuzsa, sıfıra eşit kabul edilmelidir.

r r

Büküm yerlerin tespit edilmesi

4.31. Eğilme deformasyonundan şartlanan fm büküm yeri şu formüle göre

tespit edilmektedir:

l _- 1

fm = ∫ Mx (------)x dx, (171)

0 r

___

burada Mx – x eksenindeki eğici moment olup, bükme yeri tespit

edilen aralık boyunca x kesitinde elemanın bilinmeyen

yer değiştirmesi yönünde bulunan bir tek kuvvetin

etkisinden kaynaklanıyor;

1

(----)x – bükme yeri tespit edilen yükten dolayı x kesitinde

r elemanın tam eğriliğidir; 1

------ değerleri (155) ve

r

(170) formüllere istinaden çatlaklı ve çatlaksız alanlar

için tespit ediliyor; 1

---- değeri eğrilik diyagramına

r

uygunlukta kabul ediliyor.

Donatının ön gerilimi olmayan, eğici momentin işaretini

değiştirmediği her alanda çatlağı olan sürekli kesitin eğilebilir

elemanları için eğriliği azami gerilmiş kesit için hesaplamaya izin

veriliyor ve bunu eğici moment değerlerine orantılı değişen benzer

alanın diğer kesitleri için kabul edilebilir.

21 No‟lu şema. Sürekli kesitin betonarme elemanları için eğici

moment ve eğriliğin diyagramı.

a – yükün yerleşim şeması; b – eğici momentlerin diyagramı; c-

eğrilik diyagramı.

l

4.32. Eğilebilir elemanlarda ------- < 10 olduğunda çapraz kuvvetlerin

h

onların bükülmesine etkisini hesaba almalıdır. Bu durumda tam

bükme yeri ftot eğme deformasyonu fm ve yer değiştirme

deformasyonu fq ile şartlanan bükme yerlerinin tutarına eşittir.

4.33. Yer değiştirme deformasyonu fq ile şartlanan bükülen yer aşağıdaki

formülle tespit edilmelidir

l _

Fq = ∫ Qx γx dx, (172)

_ 0 __

burada Qx - bükülme yerinin belirlendiği kesitte birtek

kuvvetin bilinmeyen yer değiştirme yönüne

hareketten, x kesitindeki çapraz kuvvet;

γx - aşağıdaki formüle uygunlukta tespit edilen yer

değiştirme deformasyonu

1,5 Qx φb2

γx = --------------------- φcrc (173)

G b h0

burada Qx - x kesitinde harici yük etkisinden kaynaklanan

çapraz kuvvet;

G - beton yer değiştirme modülü (2.16.paragrafa bkz);

υb2 – betonun sürekli yüzey sızıntısını hesaba alıcı

katsayı olup, 34 No‟lu tabloya istinaden kabul

edilmektedir;

υcrc – çatlakların yer değiştirme deformasyonuna

etkisini hesaba alıcı katsayıdır ve şunlara eşit kabul

edilmektedir: elemanın uzunlamasına alanlarda,

elemanın yanay eksenine normal ve eğimli çatlakların

yok yerinde –1,0‟e; elemanın yanay eksenine sadece

eğimli çatlakların mevcut alanlarında –4,8‟e; elemanın

yanay eksenine sadece normal veya sadece eğimli

çatlakların olduğu alanlarda ise işbu formüle göre

kabul edilmelidir :

3 Eb Ired 1

φcrc = ---------------- (------)x (174)

Mx r

1

burada Mx, (----)x - dış yükten gelen moment ve bükülen yerin

r

belirlendiği yükten x kesitindeki tam eğrilik.

4.34. Kalınlığı 25 cm‟den küçük olan (kontura göre dayananlar hariç)

yekpare, düz ağlarla donatılmış, çekilmiş bölgelerinde çatlakları olan

plaklar için (171) formüle istinaden hesaplanan bükülen yer değerleri,

en çok 1,5 kabul edilen işbu katsayıya çarpılacaktır, burada h0- cm‟de:

h0

(-------------)3

h0 -0,7

4.35. Bir sıralı donatılı elemanların hesabı (22 No‟lu şema) sonlu elemanlar

metodu ile (veya diğer matematik metotları ile) hesaplandığında,

(160).denklemin yerine fizik bağlılıkların işbu görünüşteki simetrik

sistemini kullanmaya izin veriliyor:

1

-------- = B11 M + B12 N;

r (175)

ε0 = B12 M + B22 N,

burada

_

M = Mact + Peop; (176)

N = ± Nact – P; (177)

1 ψb ψs

B11 = ------------ ---------------------- + --------- ; (178)

(zs + zb)2

(φf + ξ) b h0 Eb v ̃ Es As

1 ψs zb ψb zs

B12 = ------------ ---------- - ---------------------- ; (179)

(zs + zb)2

Es As (φf + ξ) b h0 Eb v ̃

1 ψb zs2 ψs zb

2

B11 = ------------ ---------------------- + --------- ; (180)

(zs + zb)2

(φf + ξ) b h0 Eb v ̃ Es As

v ̃ = 2 v (181)

є0 - y ekseni uzamasına uzaltmalar veya kısaltmalar;

Mact - incelenmekte olan kesitin bir tarafında, y eksenine

nispeten bulunan harici (dış) kesici kuvvet;

Nact - y eksenin seviyesinde eklenen dış kesici kuvvet olup,

gerilimde “artı” işareti ile kabul edilmektedir;

zs, zb - y ekseninden gerilmiş donatıda ve sıkıştırılmış

betonda eş hareketli güçlerin eklenme noktasına kadar

aralıktır;

ξ - 4.28. paragrafın talimatlarına istinaden tespit

edilmelidir;

v - 35 No‟lu tabloya istinaden kabul edilen katsayıdır;

υf - (164) formüle göre kesitin sıkıştırılmış bölgesinde

yerleşen donatı hesaba alınmadan tespit edilen

katsayıdır;

ψs - 4.29. paragrafın talimatlarına istinaden tespit

edilmelidir;

ψb - 4.27. paragrafın talimatlarına istinaden tespit

edilmelidir.

Hesap şemasının rahatlığı nedeniyle y ekseni, kesitin çalışma

sınırları yüksekliğinde yerleşiyor. Eğer de y ekseni sıkıştırılmış

bölgenin kesit alanının ağırlık merkezinden yukarıda bulunuyorsa, zb

değerini olumsuz kabul etmelidir.

22 No‟lu şema. Defpormasyon hesaplarında elemanın yanay eksenine

normal gelen, bir sıra donatılı kesitteki gerilim diyagramının ve

güçlerin şeması.

(176).formüldeki ikinci üye için “eksi” işareti P gücü y ekseninden

altta bulunduğu takdirde kabul edilmelidir; eğer de P gücü y

ekseninden altta bulunuyorsa “artı” işareti kabul edilmelidir.

(177) formüldeki birinci üye için “artı” işareti çekme gücünde,

“eksi işareti ise – Nact sıkıştırıcı güçte kabul edilmelidir.

4.36. Donatının çok sıralı yerleşiminde elemanlar hesaplanırken (23 No‟lu

şema) aşağıdaki görünüşteki fizik bağlılıkların genel sistemini

kullanmalıdır:

1

M = D11 ----- + D12 ε0 ;

r

(182)

1

N = D12 ----- + D22 ε0 ;

r

burada

n Esi k

D11 = ∑ ---------- Asi z2

si + ∑ Esj A΄sj z2

sj + (φf + ξ1) ·

i = 1

ψsi

j = 1

~

bh0 Eb v

· ---------------- z2

b ; (183)

ψb

n Esi k

D11 = ∑ ---------- Asi zsi + ∑ Esj A΄sj zsj + (φf + ξ1) ·

i = 1

ψsi

j = 1

~

bh0 Eb v

· ---------------- zb ; (184)

ψb

n Esi k

D11 = ∑ ---------- Asi i + ∑ Esj A΄sj + (φf + ξ1) ·

i = 1

ψsi

j = 1

~

bh0 Eb v

· ---------------- ; (185)

ψb

i – yanay çekilmiş donatı çubuğunun sıra numarası;

j – aynısı,ancak sıkıştırılmış donatı için;

ξı – kesitin sıkıştırılmış bölgesinin nispeten yüksekliği olup,

x

ξı = ---------- eşittir;

h01

υf – (164) formüle göre S‟ donatı hesaba alınmadan

hesaplanılıyor;

zsi, zsj – i ve j donatının ağırlık merkezinden y eksenine kadar

aralık.

(184) formülde zsi, zsj, zb değerleri y ekseninden altta bulunuyorlarsa

olumlu (pozitif) kabul ediliyorlar. Aksi durumda onları olumsuz

işaretle kabul etmelidir.

23 No‟lu şema. Defpormasyon hesaplarında elemanın yanay eksenine

normal gelen, çok sıra donatılı kesitteki gerilim diyagramının ve

güçlerin şeması.

ξı ve ψsi değerlerini (183) – (185) bağlılıkları için 4.28 ve

4.29.paragraflara göre tespit etmeye izin veriliyor, bu durumda hesap

formüllerinde h0 h01‟e değiştirilmelidir, Fa ise

h 0i – 1,3 x

Σ Fai ---------------- ile değiştirilmelidir (μ tespit edildiğinde ),

h 0ı – 1,3 x

h 0ı

υm ise υmi = υm ------- ile değiştirilmelidir.

h 0i

5. KONSTRUKTĠF (STATĠK) TALEPLER

5.1. Beton ve betonarme konstrüksiyonların projelendirilmesinde, beton ve

donatının uzun zamanlı ve ortak işini talep eden imal edilme şartlarını

kolaylaştırmak için işbu bölümde izah edilen statik taleplerin yerine

getirilmesi gerekmektedir.

Eleman kesitlerinin asgari ölçüleri

5.2. Harekette olan güçlerin ve sınırlı durumun uygun gruplarının

hesabına göre tespit edilen beton ve betonarme elemanlarına ait

kesitlerin asgari ölçüleri ekonomik taleplere uyarak , kalıp şekillerinin

ve donatılama tevhit edilmesi ihtiyacı dikkate alarak, ayrıca

konstrüksiyonun yapım teknolojilerinde kabul edilen şartlara istinaden

belirlenmelidir.

Bundan başka da, betonarme konstrüksiyon elemanlarının kesit

ölçüleri, donatının kesitte yerleşimi açıdan tüm talepleri yerine

getirileceği ve donatı ankrajı sağlanılarak kabul edilmelidir (betonun

koruyucu katı, çubukların arasındaki uzaklık vs).

5.3. Yekpare plakların kalınlığı , mm, en az aşağıdakiler gibi kabul

edilmelidir:

döşemeler için .................................................................40

konut ve topluluk binaların kat ara döşemeleri için.........50

üretim binaların kat ara döşemeleri için...........................60

B7,5 ve daha alçak sınıf hafif betondan

yapılmış plaklar için ........................................................70

Sökülebilir plakların minimal kalınlığı betonun koruyucu katının

talep edilen kalınlığı ve donatının plak kalınlığı üzere yerleşim

şartlarından tespit edilmelidir (5.4-5.12.paragraflara bakınız).

Dışmerkez sıkışmış elemanlarının kesit ölçüleri şöyle kabul

edilmeli ki, onların plastikliği l0/i her yönde, kural olarak aşağıdakileri

aşmamalıdır:

ağır, küçük taneli ve hafif betondan yapılmış

betonarme elemanları için .................................................200

bina elemanları olan kolonlar için .....................................120

ağır, küçük taneli ve hafif ve gözenekli

betondan yapılmış betonarme elemanları için ...................90

hücreli betondan yapılmış betonarme elemanları için .......70

Betonun koruyucu tabakası

5.4. İş donatısı için betonun koruyucu tabakası konstrüksiyonun işinin tüm

süreçlerinde donatının beton ile ortak işini sağlamalıdır, ayrıca

donatını dış hava, sıcaklık ve buna benzer etkilerden korumalıdır.

5.5. Yanay iş donatısı için (gerilen ve gerilmeyen, mesnede çekilen),

koruyucu betonun kat kalınlığı, mm, kural olarak, çubuğun veya

halatın çapından az olmamalıdır ve aşağıdakilerden düşük

olmamalıdır:

kalınlığı, mm:

100‟e kadar .....................................................10

100‟den yukarı ................................................15

duvar ve plaklarda;

yüksekliği, mm:

250‟den az ......................................................15

250 ve daha çok...............................................20

kiriş ve kaburgalarda;

kolonlarda.......................................................20

temel kirişlerinde............................................30

temellerde:

sökülür/parça halindeki...................................30

beton hazırlığı mevcut olduğunda

yekpare temellerde .........................................35

beton hazırlığı mevcut olmadığında

yekpare temellerde .........................................70

B7,5 ve daha düşük sınıflı hafif ve gözenekli betondan yapılmış

bir katlı konstrüksiyonlarda koruyucu tabakanın kalınlığı en az 20

mm, dış duvar panoları için ise (yapılış tabakası hariç) – en az 25 mm

olmalıdır.

Hücreli betondan yapılmış bir katlı konstrüksiyonlarda koruyucu

tabakanın kalınlığı her durumda bile en az 25 mm kabul edilmelidir.

5.6. Çapraz, dağıtım ve konstruktif donatı için betonun koruyucu katı

belirtilen donatının çapından az olmamalıdır, ve mm:

elemanın kesit yüksekliği en az 250 mm olduğunda .............10

elemanın kesit yüksekliği en az 250 mm olduğunda

ve daha çok olduğunda ...........................................................15

B7,5 ve daha düşük sınıflı hafif ve gözenekli betondan, hücreli

betondan yapılmış elemanlar için kesit yüksekliğine bağlı olamadan

çapraz donatı içim betonun koruyucu tabakasının kalınlığı en az 15

mm kabul ediliyor.

5.7. Ön gerilmiş elemanların uçlarında betonun koruyucu tabakasının

kalınlığı gerilimlerin iletilen bölgesi uzamasında (2.29. paragrafa

bakınız) aşağıda belirtilenden en az:

A-IV, A-IIIc sınıflı çubuklu donatı için .....................................2 d;

A-V, A-VI sınıflı çubuklu donat için .........................................3 d;

donatı halatları için....................................................................2 d

olmalıdır (burada d – mm‟de).

Ayrıca, elemanın boyunun belirtilen bölgesindeki betonun

koruyucu tabakasının kalınlığı tüm sınıftaki çubuklu donatılar için -

en az 40 mm‟e olmalıdır ve donatı halatları için - en az 20 mm

olmalıdır.

Ankrajlı germe donatı ve ankrajsız germe donatı için mesnet yanı

kesitte betonun koruyucu tabakasını, aşağıdaki durumlarda, aralıktaki

kesitteki gibi kabul etmeye izin verilmektedir:

a) mesnet güçlerinin toplanmış iletilmesi olan ön gerilmiş elemanlar

için, çelik mesnet detayı ve dolayı demirin mevcut olduğunda

(kaynaklı çapraz ağlar ve yanay donatını kapsayıcı bilezikler)

5.61. paragrafın talimatlarına göre;

b) LEP mesnetlerinde, plaklarda, panellerde uçlarda 5.61.paragrafla

öngörülen ilave çapraz donatısının konulması kaydıyla (kapanık

bilezikler veya kutu şekilli kaynaklı ağlar).

5.8. Betona çekilen ve kanallarda bulunan gerici yanay donatılı elemanlar

için eleman yüzeyinden kanal yüzeyine kadar aralık en az 40 mm ve

en az kanal enine göre kabul edilmelidir; ayrıca, belirtilen bu aralık

elemanın yan kenarlarına kadar kanal yüksekliğinin en az yarısı kadar

olmalıdır.

Germe donatısı eleman kesitinin oluğunda veya dışında yerleştiğinde,

sonraki işlemler veya başka yöntemler ile teşkil edilen betonun

koruyucu katının kalınlığı en az 20 mm kabul edilmelidir.

5.9. Mamulün uzamasına veya enine yönelik tam donatı çubuklarının, ağ

veya karkaslara serbest şekil verilmesi için bu çubukların uçları

eleman kenarından, mamulün ebatlarına uygunlukta: 9 m kadar – 10

mm‟ye; 12 m kadar –15 mm‟ye, 12 m‟den yukarı -20 mm‟ye

çıkarılmalıdır.

5.10. Halkalı veya kutulu kesitli içi boş elemanlarda yanay donatı

çubuğundan betonun iç yüzeyine kadar aralık 5.5 ve 5.6.paragrafların

talimatlarına uymalıdır.

DONATI ÇUBUKLARININ ARASINDAKĠ

ASGARĠ ARALIKLAR

5.11. Kesitin yüksekliğine ve enine göre donatı çubuklarının arasındaki

ışıktaki (veya kanal katların arasındaki) aralıklar donatının betonla

ortak işini sağlamalıdırlar ve beton harcının dökülmesi ve

sıkıştırılmasının rahat yapılabilmesi hesaba alınarak belirlenmelidir;

ön gerilmiş konstrüksiyonlar için ayrıca betonun lokal sıkıştırılma

seviyesi ve germe ekipmanların ebatları (kriko, kıskaçlar vs) hesaba

alınmalıdır. Vibratör makinelerin tipleri ile imal edilen elemanlarda

elemanların donatı çubuklarının arasından serbest geçilmesi

sağlanılmalıdır veya beton katkısını sıkıştırıcı vibratör uçlarının

geçebilmesi sağlanılmalıdır.

5.12. Yanay gerilmeyen donatının veya mesnede çekilen germe donatısının

bazı çubuklarının arasındaki, ayrıca komşu düz kaynaklı karkasların

yanay çubukları arasındaki, ışıktaki aralıklar çubukların azami

çapından az kabul edilmemelidir, ve de :

a) eğer de çubuklar beton dökümünde yatay veya eğimli durumda

iseler – en az : alt donatı için - 25 mm, üst donatı için –30 mm;

alt donatı yüksekliğine göre iki sıradan çok yerleşiyorsa, yanay

yönde çubukların arasındaki aralık (alt iki sıra hariç) en az 50

mm olmalıdır;

b) eğer de beton dökümünde çubuklar dikey durumda iseler – en az

50 mm; beton dolgusunun bölümlere ayrılmasının sistematik

kontrolü yapıldığında bu aralık 35 mm‟ye kadar azaltılabilir,

ancak bununla birlikte dolgu malzemesinin en büyük çlöüsünün

yarım katından az olmamalıdır.

Daha sıkışık şartlarda donatı çubuklarını çifter (aralarında mesafe

bırakmadan) koymaya izin veriliyor.

Betona çekilen germe donatılı elemanlarda (sürekli donatılı

konstrüksiyonlar hariç olmak üzere), donatı kanalları arasındaki

ışıktaki aralık, kural olarak, kanalın çapından az olmamalıdır ve genel

olarak en az 50 mm olmalıdır.

Not: Peryodik profilli çubukların arasındaki ışıktaki aralık

nominal çapa göre kaburga ve kaldırımlar hesaba alınmadan kabul

edilmelidir.

GERĠLMEYEN DONATININ DONATILMASI (ANKRAJI)

5.13. Peryodik profil çubukları: ayrıca kaynaklı karkas ve ağlarda kullanılan

düz çubuklar kancasız yapılıyor. Örgülü karkasların ve ağların

çekilmiş düz çubukları ise kanca veya halkalarla tamamlanmalıdırlar.

5.14. Çekilmiş ve sıkıştırılmış donatınınyanay çubukları elemanın eksenine

normal gelen kesite bağlanmalıdırlar, ve orada onlar tam hesaplı

dirençle, en az lan uzunlamasına hesaba alınmalıdır ve aşağıdaki

formülle tespit edilmelidir:

Rs

lan = (ωan -------- + ∆ λan) d, (186)

Rb

fakat en az lan = λand,

burada ωan, ∆ λan, ve λan değerleri , ayrıca izin verilen minimal lan

değerleri 37 No‟lu tabloya göre tespit ediliyor. Bununla birlikte düz

donatı çubukları kancalı bitmelidirler veya ek yeri uzamasına

kaynatılmış çapraz donatıya sahip olmalıdırlar. Rb ebadına betonun iş

şartları katsayılarını kullanmak oluyor, γb2 hariç.

B gruplu ufak taneli betondan yapılmış elemanlar için (186)

formüle göre tespit edilen lan değerleri çekilmiş betonu için 10 d‟ye

kadar, sıkıştırılmış betonu için ise 5 d‟ye kadar büyütmelidir.

Ankrajı yapılan çubuklar kesit alanında, dayanıklılık hesabıyla talep

edilenin aksine yedekle konulmuş olduğu takdirde ve (186) formülle

hesaplanan hesaplı dirençte lan ankrajın boyunu, donatı kesitinin

hesapla talep edilen ve bilfiil alanlarının oranına çarparak azaltmaya

izin veriliyor.

Eğer de hesaba göre ankrajı yapılmakta olan çubukların uzamasına

çatlaklar oluşuyorsa , çubuklar betonun sıkıştırılmış bölgesine, (186)

formüle göre tespit edilen lan boyuna bağlanılmalıdır.

Belirtilen talepleri yerine getirmek imkansız olduğu takdirde, yanay

çubukların ankrajını uygulamak için tedbirler öngörülmelidir, yani

çubukların incelenmekte olan kesitte tam hesaplı dirençleri ile birlikte

(dolayı donatı eklenmesi, ankraj levha çubuklarının veya ekleme

parçalarının uçlarına kaynatılması, ankraj çubukların bükülmesi) .

Bununla birlikte lan değeri en az 10 d olmalıdır.

Ekleme detalyları için işbu özellikler hesaba alınmalıdır. Gerilmiş

veya sıkıştırılmış betona bağlanan ekleme parçaların çekme ankraj

çubuklarının boyu σbc σbc

----------- > 0,75 olduğunda veya -------- < 0,25

Rb Rb

olduğunda (186) formüle göre tespit etmelidir ve 37 No‟lu tablonun

1b pozisyonuna istinaden ωan, ∆ λan, ve λan değerleri kullanmalıdır.

Burada σbc - betondaki sıkıştırıcı gerilimler olup, ankraj çubuğuna

dikey hareket etmektedir ve yükleme sağlamlık katsayısı γf = 1,0

olduğunda sürekli haraket edici yüklerden belirtilen kesitteki

elastikiyet malzeme için tespit edildiği gibi belirlenmelidir.

Çekme ve yer değiştirme güçlerin ekleme detayların ankraj

çubuklarına etkisinde (186) formülün sağ kısmı aşağıdaki formüle

istinaden tespit edilmekte olan δ katsayısına çarpılmalıdır:

0,3

δ = --------------------------------- + 0,7 (187)

1 + Q an1 / Nan1

burada Nan1 , Q an1 – ankraj çubuğundaki çekme ve yer değiştirme

güçleridir.

Dolayısıyla, ankraj çubuklarının boyu işbu paragrafın taleplerine

uygunlukta lan „ın minimal değerlerinden az olmamalıdır.

A-I sınıf düz donatılardan yapılmış ankrajları sadece onların

uçlarında levha, baş ve çapraz topuzlar görünüşünde

kuvvetlendirmeler mevcut olduğunda kullanmalıdır.

Bu ankrajların boyu betonun ezilmesi ve kopartılması hesabıyla

tespit edilmektedir. Belirtilen çelikten yapılmış ankrajları konstruktif

detayların uçlarında kancalı kullanmaya izin veriliyor.

37 No‟lu tablo

Gerilmeyen

donatının çalışma

şartları

Gerilmeyen donatının ankraj tespiti için katsayı

Periyodik profilli

Düz

ωan

∆λan

λan lan

ωan

∆λan

λan lan

en az en az

1. Donatının bağlan-

ması:

a) çekilmiş betonda

çekilen

0,70 11 20 250 1,20 11 20 250

b) sıkıştırılmış

betonda sıkıştırılmış

veya çekilmiş

0,50 8 12 200 0,80 8 15 200

2. Üst üste donatı

bağlama yerleri:

a) çekilmiş betonda

0,90 11 20 250 1,55 11 20 250

b) sıkıştırılmış be-

tonda

0,65 8 15 200 1,00 8 15 200

5.15. Mesnet kenarı dışına çıkarılan tüm yanay donatı çubuklarının

ankrajını sağlayabilmek için, bükülebilir elemanların serbest kenar

mesnetlerinde aşağıdaki talepler yerine getirilmelidir:

a) eğer 3.32. paragrafın şartları yerine getiriliyorsa, çekilmiş

çubukların serbest mesnet kenarının içine çıkarılması en az 5 d

olmalıdır;

b) eğer 3,32. paragrafın talepleri yerine getirilmiyorsa, çubukların

serbest mesnet kenarının içine çıkarılması en az 10 d olmalıdır;

Donatının hesaplı direncinin azaldığı kenar serbest mesnetteki

ankraj bölgesinin boyu lan, (24 No‟lu tablonun 2.28.paragrafına

bakınız), 5.14. paragrafın talimatlarına ve 37 No‟lu tablonun

16.pozisyonuna istinaden tespit edilmektedir.

Dolayı donatı mevcut olduğu takdirde, ankraj bölgesinin boyu ωan

katsayısının 1 + 12 μv değerine bölünmesi ve ∆ λan katsayısının 10 σb

/Rb katsayısına azaltma yoluyla indirilmektedir.

Burada μv – donatılamanın hacimsel katsayısı olup aşağıdaki gibi

tespit edilmektedir:

kaynaklı ağlarda .............................(49) formüle göre

(bakınız 3.22. paragraf);

çevreleyici bileziklerde .................... aşağıdaki formüle

göre:

Asw

μv = ---------------,

2 as

burada Asw - eleman kenarlarında yerleşen çevreleyici bileziğin kesit

alanıdır; her durumda bile μv değeri en çok 0,06 kabul

edilmektedir.

Betonun mesnetteki sıkıştırma gerilimi σb mesnet reaksiyonunun

elemanın dayandığı alana bölme yoluyla tespit ediliyor ve en çok 0,5

Rb kabul ediliyor.

Dolayı donatılama elemanın dikine kenarından mesnete yakın

normal çatlağa kadar ankraj bölgesinin uzamasına dağıtılmaktadır.

Çubukların mesnetin iç kenarına çıkarılma boyu işbu paragrafla

talep edilenin aksine azaltılıyor, eğer de lan < 10 d ise ve lan‟a eşit

kabul ediliyorsa, fakat en az 5d olmalıdır. Bu durumda, ayrıca öçubuk

uçlarının güvenli ankrajı yapılmış çelik ek parçalara kaynatılmasında ,

yanay donatının hesaplı direnci mesnet alanında indirilmesi

yapılmamalıdır.

ELEMANLARIN YANAY DONATILMASI

5.16. Betonarme elemanlarında yanay donatının kesit alanı 38 Tablo‟da

belirtilenden az olmamalıdır.

Kesit çizgisine göre muntazam yerleşmiş yanay donatılı

elemanlarda , ayrıca merkez-çekilmiş elemanlarda tüm yanay

donatının minimal kesit alanı 38 No‟lu tabloda gösterilen boyutlardan

iki kere büyük kabul edilmelidir.

Dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda , taşıma kabiliyetleri hesaplı

eksantriklik anında %50‟den az kullanılan S ve S‟ donatılarının

minimal içeriği, elemanın plastikliğine bağlı olmadan 0,05‟e eşit

kabul edilmelidir.

38 No‟lu tablonun talepleri elemanın nakliyat ve imalat sırasındaki

hesabına göre tespit edilen donatılamaya geçersizdir; bu durumda

donatının kesit alanı sadece dayanıklılık hesabı ile tespit edilmektedir.

Eğer de hesaba göre elemanın taşıma kabiliyeti çekilmiş bölge

betonunda çatlak oluşmasıyla bir zamanda tükeniyorsa, zayıf donatılı

elemanşlar için 1.19.paragrafın talepleri hesaba alınmalıdır.

38 No‟lu tablo

Donatının çalışma şartları

Betonarme elemanlarında yanay

donatının minimal kesit alanı, beton

kesitinin % alanı

1. Kesici kuvvetin kesitin çalışma

yüksekliği sınırları dışında yerleştiği

anda bükülebilir ve dışmerkez çekilmiş

elemanlarda S donatısı

0,05

2. Kesici kuvvetin S ve S‟ donatılarının

arasında bulunduğunda dışmerkez

çekilmiş elemanlarda S ve S‟ donatımı

0,05

3.dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda S,

S‟ donatımı, yani:

l0 / i < 17

17 ≤ l0 / i ≤ 35

35 < l0 / i ≤ 83

l0 / i > 83

0,05

0,10

0,20

0,25

Notlar: işbu tabloda gösterilmekte olan donatının minimal kesit

alanı, dikdörtgen kesitin genişliğinin veya T (U) kesit kaburgasının

eninin kesitin çalışma yüksekliği h0 çarpımına eşit olan betonun kesit

alanına aittir.Kesit çizgisine muntazam yerleşmiş yanay donatılı

elemanlarda , ayrıca merkez-çekilmiş elemanlarda minimal donatılama

belirtilen boyutu beton kesitinin tam alanına ait olmaktadır.

Donatı kesit alanının plak veya panel çizgisine göre plak

düzleminde eğilme hesabında konulduğu takdirde işbu paragrafın talepleri

hesaba alınmamaktadır.

5.17. Sıkıştırılmış elemanların yanay çubuklarının çapı, mm, aşağıdaki

beton için şunları aşmamalıdır:

Ağır ve ufak taneli B25’ten düşük ........................... 40

Hafif ve gözenekli aşağıdaki sınıflı:

B12,5 ve düşük ....................................................... 16

B15 – B25 .............................................................. 25

B30 ve yukarı ........................................................ 40

Hücresel sınıfı:

B10 ve düşük ......................................................... 16

B12,5 – B15 ...........................................................20

Hafif betondan yapılmış A-IV ve daha düşük donatılı, bükülebilir

elemanlarda, yanay çubukların mm‟si aşağıdaki sınıf betonlar için

şunları aşmamalıdır:

B 12,5 ve daha düşük ...........................................16

B 15- B25 .............................................................25

B30 ve daha yukarı ..............................................32

Daha yüksek sınıflı donatılar için çubukların sınırlı çapları tespit

edilen düzende onaylatılması gerekmektedir.

B 10 ve daha düşük sınıftaki hücreli betondan imal edilmiş

bükülebilir elemanlarda yanay donatının çapı en çok 16 mm olmalıdır.

5.18. Doğrusal dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda yanay

donatıçubuklarının eksenlerinin arasındaki mesafeler eğim düzlemine

dikey gelen yönde kabul edilmelidirle, fakat en çok 400 mm olmalıdır.

Eğim düzleminin yönünde ise - en çok 500 mm kabul edilmelidir.

5.19. Kesici kuvvetin kullanılan eksantrikliğinde taşıma kabiliyetleri en az

%50 kabul edilmekte olan dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda , ayrıca

hesaba göre donatının gerek olmayan , çekilmiş donatı miktarı ise

%0,3‟i aşmayan yerlerde elastikliği l0/i < 17 olan elemanlarda

(örneğin: denizliklerde), 5.18, 5.22 ve 5,23 paragrafların talimatlarına

uygunlukta talep edilen eğim düzlemine paralel kenarlarda yanay ve

çapraz donatının konulmamasına izin veriliyor.

Eğim düzlemine dikey gelen kenarlara göre donatıolama kaynaklı

karkaslar ve ağlar ile kalınlığı en az 50 mm olan beton koruma

tabakası ve yabnay donatının en az iki çapı ile yapılmaktadır.

5.20. 150 mm‟den yukarı kirişlerde mesnet kenarının öbür tarafına

çıkarılmakta olan yanay iş çubuklarının sayısı iki adetten az

olmamalıdır. Eni 150 mm olan sökülebilir, parçalar halindeki

panellerin, döşeme kaplamalarının kaburgalarında, kaburgalı

döşemelerde vs, mesnete kadar bir adet yanay iş çubuğunun

getirilmesine izin veriliyor.

Plaklarda mesnet kenarından çıkarılan çubukların arasındaki

aralık 400 mm‟yi aşmamalıdır, bununla birlikte, bu çubukların kesit

alanı plağın 1 m enine, en büyük eğici moment hesabına göre tespit

edilen çubukların aralıktaki kesit alanının en az 1/3 „i olmalıdır.

Ön gerilmiş çok boşluklu (yuvarlak boşluklu ) ağır betondan

yapılmış , yüksekliği 300 mm ve daha küçük plaklarda, mesnet

kenarından çıkarılan germe donatısının arasındaki aralığı 600 mm

kadar büyütmeye izin veriliyor, eğer de plağın yanay eksenine normal

gelen kesitler için (125) formüle göre tespit edilmekte olan çatlak

oluşma momenti Mcrc değeri , yükleme güvenlik katsayısı γf = 1,0 ile

kabul edilen dış yük momenti değerinin en az %80‟i oluşturuyorsa.

Kesitsiz plakların kaynaklı rulo ağları ile donatılmasında mesafe

mesnetlerinin yanında tüm alt çubukları üst bölgeye geçirmeye izin

veriliyor.

Plak aralığının orta kısmındaki ve mesnet üzerindeki (üstteki) iş

çubukların eksenlerinin aralığı plak kalınlığı 150 mm kadar olduğunda

en çok 200 mm; plak kalınlığı 150 mm‟den yukarı olduğunda en çok

1,5h olmalıdır. Burada h – plak kalınlığıdır.

5.21. Kesit yüksekliği 700 mm‟den yukarı olan eğilir elemanlarda, yan

kenarlarda konstruktif yanay çubuklar öngörülüp, onların araso

yüksekliğe göre en çok 400 mm olmalıdır, kesit alanı ise elemana göre

bu çubukların arasındaki aralığın yüksekliğine eşit beton kesitinden en

az %0,1 olmalıdır; enine göre ise – eleman kaburgasının eninin yarısına

eşit olmalıdır, fakat en çok 200 mm.

ELEMANLARIN ÇAPRAZ DONATILMASI

5.22. Yanında yanay donatı konulan tüm betonarme elemanların yüzeylerinde

çapraz donatı da öngörülmelidir ve bu çapraz donatı kenar yanay

çubukları kapsamaktadır. Ayrıca, her elemanın yüzeyinde çapraz

çubukların arasındaki mesafe en çok 600 mm olmalıdır ve de eleman

kenarının iki kat yükseltilen eninden büyük olmamalıdır.

Merkez yerleşimli gerilen yanay donatılı (örneğin, kazıklarsa)

dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda çapraz donatının konulması talep

edilmemektedir, eğer de çapraz kuvvetlerin hareketine direnç bir tek

beton ile sağlanılıyorsa.

Çapraz donatını eğilebilir elemanların ince kaburgalı kenarlarında

(eni 150 mm ve daha düşük) konulmamasına izin verilmektedir. Bu

elemanların eni uzamasına sadece bir adet yanay çubuk veya kaynaklı

karkas yerleşmektedir.

Dışmerkez sıkıştırılmış doğrusal elemanlarda, ayrıca eğilebilir

elemanların sıkıştırılmış bölgesinde hesapta dikkate alınan sıkışmış

yanay donatının mevcut olduğunda bilezikler işbu aralıklarda

öngörülmelidirler:

- ağır, ufak taneli, hafif ve gözenekli betondan yapılmış

konstrüksiyonlarda:

Rsc ≤ 400 Mpa olduğunda - en çok 500 mm ve en çok :

örgülü karkaslarda - 15 d, kaynaklı karkaslarda - 20 d;

Rsc ≥ 450 Mpa olduğunda - en çok 400 mm ve en çok:

örgülü karkaslarda - 12 d, kaynaklı karkaslarda - 15 d;

- Hücreli betondan yapılmış elemanlarda kaynaklı karkaslarda

- en çok 500 mm ve en çok 40d (burada d – sıkıştırılmış

yanay çubukların asgari çapı, mm).

Bununla birlikte, çapraz donatı konstrüksiyonu sıkıştırılmış

çubukları onların her yönde yanay kabarmasından bağlanmasını

sağlamalıdır.

Dışmerkez sıkıştırılmış elemanların iş demirinin üst üste kaynaksız

konulan yerlerinde bilezikleri arasındaki mesafe en az 10 d olmalıdır.

Eğer de hesaba göre talep edilen elemanın yanay donatı S‟ ile

doyurulması %1,5‟ten daha yukarı ise , ayrıca elemanın tüm kesitleri

sıkıştırılmış ise ve S ve S‟ donatı ile doyma %3‟ten yukarı ise,

bileziklerin arasındaki mesafe en çok 10d ve en çok 300 mm olmalıdır.

İşbu paragrafın talepleri yerine getirilmesi kontrol edildiği anda,

hesapla öngörülmeyen yanay sıkıştırılmış çubuklar dikkate

alınmamalıdır, eğer de bu çubukların çapları 12 mm‟yi aşmıyorsa ve

betonun koruyucu katının yarısından fazla değilse.

5.23. Dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda örgülü bileziklerin konstrüksiyonu

(yapısı) öyle olmalıdır ki, yanay çubuklar bileziklerin bükülme

yerlerinde yerleşmelidir (en az birden sonrakı), bu bükülme yerleri ise

eleman kenarının enine göre en çok – 400 mm uzaklıkta

yerleşmelidirler.

Kenar eni 400 mm‟den çok olmadığında ve bu kenarda yanay

çubukların sayısı 4‟ten fazla olmadığı takdirde tüm yanay çubukları bir

bilezik ile kapsamaya izin verilmektedir.

Dışmerkez sıkıştırılmış elemanlar düz kaynaklı karkaslar ile

donatıldığında, iki adet kenar karkaslar ( bir birinin karşısındaki kenarda

bulunanlar) bir biri ile düzlem karkasını oluşturmak için

bağlanmalıdırlar.

Bunun için, karkas düzlemlerine normal gelen elemanın

kenarlarında çapraz çubuklar konulmalıdır ve bu çubuklar karkasların

köşe yanay çubuklarına kontak kaynak ile kaynatılmalıdır, veya karkas

düzlemlerine normal gelen elemanın kenarlarında bu çubukları bağlayıcı

saplama konulmalıdır. Saplamalar düz karkasların çapraz

çubuklarındaki gibi aralıklarda bulunmalıdırlar.

5.24. Hesapta kaynaklı ağ tipindeki veya gerilmeyen spiral veya halkalı

donatı görünüşündeki dolayı donatılama (çapı 14 mm‟den fazla

olmayan A-I, A-II ve A-III sınıfı donatılarından ve Bp-I sınıf donatıdan

yapılmış) ile hesaba alınan dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarda

aşağıdakiler kabul edilmelidir:

ağ hücrelerinin ölçüleri - en az 45 mm, ancak eleman

kesitinin küçük tarafının en çok ¼‟ü ve 100 mm‟den fazla

olmamalıdır;

spiral çapı veya halkaların çapı – 200 mm‟den fazla

olmamalıdır;

ağ aralıkları – en az 60 mm, fakat ancak eleman kesitinin

küçük tarafının en çok 1/3‟ü ve 150 mm‟den fazla

olmamalıdır;

spiral veya halka aralığı - en az 40 mm, fakat eleman

kesitinin çapının en çok 1/5‟i ve 100 mm‟den fazla

olmamalıdır;

Ağlar ve spiraller (halkalar) tüm yanay iş donatısını kapsamalıdırlar.

Dışmerkez sıkıştırılmış elemanların uçları kuvvetlendirildiğinde, dolayı

donatılmanın kaynaklı ağları dikine kenarda , boyuna göre en az dört ağ

miktarında konulmalıdır(elemanın dikine kenarından sayılmaya

başlanırsa), eğer de yanay donatı düz çubuklardan yapılmışsa en az 20 d

ve de periyodik profil çubuklarından yapılmışsa - en az 10 d.

5.25. Dışmerkez sıkıştırılmış doğrusal elemanların örgülü karkaslarındaki

bileziklerin ebatları en az 0,25d ve en az 5 mm kabul edilmelidir.

Burada d – yanay çubukların en büyük çapıdır.

Bükülen elemanların örgülü karkaslarındaki bileziklerin çapı, mm,

kabul edilmelidir ve en az :

eleman kesitinin yüksekliği 800 mm eşit

veya daha az yüksekliklerinde ............................................ .5

aynısı, fakat 800 mm’den yukarı ..........................................8

Kaynaklı karkaslarda ve kaynaklı ağlarda çapraz ve yanay

çubukların oranı, uygun normatif belgelere uygunlukta kaynak şartlarına

istinaden tespit edilmelidir.

5.26. Yüksekliği 150mm‟den yukarı olan kirişli konstrüksiyonlarda, ayrıca

yüksekliği 300 mm‟den daha yukarı olan çok boşluklu plaklarda (veya

benzer sıkı kaburgalı konstrüksiyonlarda) çapraz donatı konulmalıdır.

Düz plaklarda yüksekliğe bağlı olmadan, yüksekliği 300 mm‟den az

olan çok boşluklu plaklarda (veya benzer sıkı kaburgalı

konstrüksiyonlarda) ve yüksekliği 150 mm‟den az olan kirişli

konstrüksiyonlarda çapraz donatısının konulmamasına izin veriliyor.

Bununla birlikte 3.32.paragrafın talimatlarına uygunlukta hesabın

talepleri yerine getirilmelidir.

5.27. 5.26. paragrafta belirtilen kirişli ve plaklı konstrüksiyonlarında çapraz

donatı aşağıdaki yerlerde konuluyor:

muntazam dağılmış yüklerin altında eşit mesnet yanı

alanlarda aralığın ¼ „ne , toplanmış yüklerde – mesnetten

en yakında bulunan yüke kadar aralığa, fakat en az

aralığın ¼„ne, aralıklar:

eleman kesitinin yüksekliği h 450 mm’ye

eşit veya az olduğunda ....................... en çok h /2 ve en

çok 150 mm

aynısı, 450 mm’den yukarı ................. en çok h /3 ve en

çok 500 mm

aralığın diğer kısmında eleman kesitinin yüksekliği h 300

mm‟den yukarı olduğunda aralığı en çok ¾ h ve 500

mm‟den yukarı olmayan çapraz donatı konulmalıdır.

5.28. Çapraz kuvvetleri karşılamak için öngörülmüş çapraz donatı, uçlarında

kaynak yapma yoluyla güvenli bir ankraja sahip olmalıdır veya bağlantı

ve bileziklerin eşit sağlamlılığını temin edecek yanay donatını

kapsamalıdır.

5.29. Basarak ezilme bölgesinde bulunan plaklardaki çapraz donatı en çok

1/3 h aralıkla ve en çok 200 mm konuluyor, bununla birlikte çapraz

donatının konulacağı bölgenin eni 1,5 h‟den az olmamalıdır (burada h –

plak kalınlığıdır).

Belirtilen donatının ankrajı 5.28. paragrafın taleplerine uymalıdır.

5.30. Kolonların kısa konsollarının çapraz donatısı yatay veya 45˚ açıda

bileziklerle yapılmalıdır. Bileziklerin aralıkları en çok h/4 ve en çok 150

mm olmalıdır (burada h – konsolun yüksekliğidir).

5.31. Bükülmeli eğimi karşılayan elemanlarda örgülü bilezikler kapanmış

olmalıdır ve uçlarında güvenli ankraja sahip olmalıdırlar, kaynaklı

karkaslarda ise , iki yöndeki tüm çapraz çubuklar köşedeki yanay

çubuklara kaynatılmalıdırlar ve kapalı bir kontur oluşturmalıdırlar.

Bununla birlikte bağlantıların ve bileziklerin eşit dayanıklılığı

sağlanılmalıdır.

DONATI VE EKLEME PARÇALARIN KAYNAKLI

BAĞLANTILARI

5.32. Düz ve peryodik profilli sıcak haddeli çelikten yapılmış donatılar,

termik kuvvetlendirilmiş çelikten yapılmış At-IIIC ve At-IVC sınıf

donatılar ve normal demir teli, ayrıca ekleme parçaları kural olarak,

çubukların kendi aralarında ve düz elemanlar ile kontak kaynak, noktalı

ve bitişik kaynakla bağlanmasında kullanmak için imal edilmektedirler.

Ark kaynağının - otomatik ve yarım otomatik kullanılmasına ve

5.36.paragrafın talimatlarına uygunlukta manuel kaynak kullanılmasına

izin veriliyor.

Çekimle kuvvetlendirilmiş A-IIIc donatının birleşik bağlantı yerleri

kuvvetleninceye kadar kaynatılmalıdır.

Çubuklu termik kuvvetlendirilmiş At-V ve At-VI sınıf donatıların ,

yüksek dayanıklılıklı demir tellerinin ve demir halatların kaynaklı

bağlantılarına izin verilmiyor.

5.33. Kaynaklı bağlantı tipleri ve donatıların ve ek parçaların kaynatılma

metotları işletme şartlarına , çeliğin kaynak özelliğine, üretici fabrikanın

teknik-ekonomik göstericilerine ve teknoloji imkanlarına göre, devlet

standartları ve normatif belgelerin kaynaklı donatı ve betonarme

konstrüksiyonlarının ekleme parçaları ile ilgili talimatlarına uygunlukta

tespit edilmelidir (bakınız mecburi ek N3 ve N4).

5.34. Fabrika şartlarında çelik demir ağları, karkasları ve bazı çubukların

uzunlamasına bağlantılar imal edildiğinde özellikle noktalı ve uç uca

kaynağını kullanmalıdır, ekleme detaylarının imalatında ise - T

bağlantıları için toz altında otomatik kaynak, bindirmeli (üst-üste)

bağlantılar için kontak projeksiyon kaynağı kullanılmalıdır.

5.35. Donatı mamulleri ve sökülür betonarme konstrüksiyonlarının montajı

sırasında ilk önce , bağlantı kalitesinin kontrolünü ve kalitesini

sağlayabilen kaynağın yarım otomatik yöntemleri kullanılmalıdır.

5.36. Gereken kaynak makinesinin yokluğu takdirde fabrika ve montaj

şartlarında haç şeklindeki, uç uca, bindirmeli ve T şeklindeki donatı ve

ek ek detaylarının bağlantıları yapılabilir. Bunun için 3 No‟lu ve 4

No‟lu mecburi eklerde ve de kaynaklı demir ve ek detaylarına ait

normatif belgelerde gösterilen ark ve manuel kaynak metotları

kullanılmalıdır.

Ark kaynağını A-III sınıflı 35 GS markalı iş donatı çubuklarının

haç şeklindeki bağlantılarında kullanmaya izin verilmemektedir.

Dayanıklılık için kaynaklı bağlantılar manuel ark kaynak yoluyla

yapıldığında, karkaslarda ve ağlarda, yanay ve çapraz donatı

çubuklarının bağlandığı yerlerde (kancalar, contalar vs) ilave konstruktif

elemanları öngörmelidir.

GERĠLMEYEN DONATININ BĠNDĠRMELĠ (KAYNAKSIZ)

BAĞLANTILARI

5.37. Gerilmeyen iş donatısının üst üste bağlantiları kaynaklı ve örgülü

karkasların vede ağların birleştirilmesinde kullanılıyor, bununla birlikte

iş donatısının çapı 36 mm‟den fazla olmamalıdır.

İş donatı çubuklarının üst üste bağlantılarını bükelebilir ve

dışmerkez gerilmiş elemanların çekilen bölgesinde ve donatının tam

kullanılan yerlerinde yerleştirmek tavsiye edilmiyor. Bunun gibi

bağlantılar kesiti tam gerilmiş doğrusal elemanlarda (örneğin ark

çekimlerinde) kullanmaya, ayrıca A – IV ve daha yukarı sınıf çubuklu

donatının kullanıldığı tüm durumlarda kullanmaya izin verilmiyor.

5.38. Gerilmiş veya sıkıştırılmış iş donatısının, ayrıca çalışma yönünde

kaynaklı ağların ve karkasların bağlantı yerleri çıkıntı boyuna

(bindermeye) l (186) formüle ve 37 No‟lu tabloya göre tespit edilen lan

boyutundan az olmalıdır.

5.39. Kaynaklı karkasların ve ağların bağlantı yerleri, ayrıca örgülü

karkasların ve ağların gerilmiş çubuklarının kaynaksız üst üste bağlantı

yerleri, kural olarak, dağılmış olarak yerleşmelidirler.

Bununla birlikte bir yerden bağlanan veya l çıkıntısının boyundan

az aralıkta bağlanan iş çubuklarının kesit alanı, periyodik profilli

çubuklarda – gerilmiş donatı genel kesit alanının en çok %50‟si; düz

çubuklarda ise – en çok %25‟i olmalıdır.

Bazı çubukların, kaynaklı ağların ve karkasların dağıtılmasız

bağlantıları konstruktif donatı yapılanda (hesapsız), ayrıca donatının en

çok %50 kullanıldığı alanlarda izin veriliyor.

5.40. A – I sınıf sıcak haddeli düz çelikten yapılmış iş donatısının yönü üzere

kaynaklı ağların bağlantıları öyle yapılmalıdır ki, gerilmiş bölgede

bağlanılan her bir ağda bindirme boyunda ağın tüm yanay çubuklarına

kaynatılmış en az 2 adet çapraz çubuk yerleşmelidir (24 No‟lu şema).

Buna benzer bağlantı tipleri donatının tüm görünüşlerinden iş

çubukları bir taraflı yerleşimi olan kaynaklı karkasların üst üste

bağlanması için kullanılmaktadır.

A – II ve A – III sınıf iş donatısının yönü üzere kaynaklı ağların

bağlantı yerleri bir veya iki bağlanılan ağları sınırları içerisinde çapraz

çubuksuz yapılmaktadır (25 No‟lu şema).

24 No’lu Şema. Düz çubuklardan yapılmış iş donatısı yönü üzere üst üste

bindirmeli (kaynak kullanılmadan) kaynaklı ağların bağlantı yerleri.

a) Bir düzlemde bulunan çapraz çubuklarda;

b) , c) – aynısı, fakat farklı düzlemlerde.

25 No’lu Şema. Periyodik profilli çubuklardan yapılmış iş donatısı yönü

üzere üst üste bindirmeli (kaynak kullanılmadan) kaynaklı ağların bağlantı

yerleri.

a) Bağlantı yapılan bir ağın bağlantı sınırları içinde çapraz çubuksuz;

b) Aynısı, fakat bağlantı yapılan iki adet ağda.

5.41. İş olmayan yönde kaynaklı ağların bağlantıları üst üste ve çıkıntılı

olarak yapılmalıdır (ağın kenar iş çubuklarının arasında sayarak):

dağıtım (çapraz) donatı çapı 4 mm olduğunda .............. 50 mm.

(26 No’lu Şema a. ve b.)

aynıs, fakat 4 mm’den daha yukarı ............................... 100 mm

(26 No’lu Şema a. ve b.)

İş donatısının çapı 16 mm ve daha yukarı olduğunda iş olmayan

yöndeki kaynaklı ağları bir birisine sıkışık yerleştirmeye izin veriliyor,

bunun için bağlantı yeri özel bağlantı ağları ile kapatılıyor ve bu

bağlantı ağları her tarafa dağıtım donatısının en az 15d ve en az 100 mm

olarak çıkartılıyor (26 No‟lu Şema.c)

26 No’lu Şema. Dağıtım donatısı yönü üzerindeki kaynaklı ağların

bağlantı yerleri.

a) İş çubuklarının bir düzlemde yerleşmesiyle üst üste bağlantı;

b) Aynısı, fakat iş çubuklarının farklı düzlemlerde yerleşmesiyle;

c) Bir birine sıkıştırılan bağlantı ve ilave bağlantı ağının

konulması.

İş olmayan yön üzere kaynaklı ağları biri birine sıkıştırarak,

bindimesiz ve ilave bağlantı ağları kullanmadan yerleştirmeye

aşağıdaki durumlarda izin veriliyor:

iki adet karşılıklı dikey yönde kaynaklı çizgili ağların

yerleştirilmesinde;

bağlantı yerlerde dağıtım donatısının yönü üzere ilave

konstruktif donatısının mevcut olduğunda.

SÖKÜLEBĠLEN KONSTRUKSĠYON ELEMANLARININ

BAĞLANTILARI

5.42. Sökülebilen konstruksiyonların betonarme elemanlarının bağlandığı

anda bir elemandan diğer elemana gelen güçler bağlantı yapılan iş

donatısı, çelik ekleme detayları, beton ile doldurulmuş dikişler ve beton

kontrplak üzere veya (sıkıştırılmış elemanlar için) direk bağlanan

elemanlarının beton yüzeyleri üzere geçmektedir.

Ön gerilmiş elemanlarının bağlanması, ayrıca su geçirmezlik

talepleri uygulanan konstruksiyonların bağlanması, kural olarak, gerici

çimentolu beton ile gerçekleştirilmelidir.

5.43. Sökülebilen konstruksiyonların sert bağlantıları, kural olarak,

elemanların arasındaki dikişlerin beton ile doldurulması yolu ile yekpare

yapılmalıdır.

Eğer, elemanların imalatında yüzeylerin bir birisine yoğun

bitiştirilmesi sağlanılıyorsa (örneğin: bağlanan bir elemanın kenarının

diğer elemanın kenarı için kalıp olarak kullanılmasında), bağlantı üzere

sadece sıkıştırma gücü iletiliyorsa, bağlantı yerleri kuru yapmaya izin

veriliyor.

5.44. Germe güçlerini karşılayıcı elemanların bağlantı yerleri aşağıdaki gibi

yapılmalıdır:

a) çelik ekleme parça detaylarının kaynağı;

b) donatı çıkıntıların kaynağı;

c) donatı halat ve vida çubuklarının bağlantı elemanlarının kanal

veya oluklar üzere geçirilmesi ve daha sonra dikiş yerleri ve

kanalları çimentolu harç veya ufak taneli beton ile doldurularak

gerilmesi;

d) çubuklu donatıdan yapılmış bağlantı detaylarının kullanılması

ile elemanların statik polimer harçları ile yapıştırılması.

Sökülebilen konstruksiyonların eleman bağlantı yerleri

projelendirildiğinde öyle bir ekleme parça bağlantıları öngörülmelidir

ki, onlarda kısımlarının bükülmesi, ayrıca beton kopmaları

olmamalıdır.

5.45. Ek parça detayları betona ankraj çubukları yardımıyla saplanmalıdırlar

veya elemanlarının iş donatısına kaynatılmalıdırlar.

Ankrajlı ek parça detayları, kural olarak, özellikle A – II ve A – III

sınıf donatıdan imal edilmiş ankraj çubukları ile T veya üst üste

kaynatılmış ayrı ayrı levhalardan (köşebentlerden veya profil çelikten)

oluşmalıdırlar.

Ek parça detaylarının ankraj çubuklarının boyu çekme kuvvetlerinin

onlara hareketinde 5.14.paragrafın talimatlara istinaden tespit edilen lan

boyutunda az olmamalıdırlar.

Ankraj çubuklarının boyu çubuk uçlarından ankraj levhalarının

veya sıcak yöntem ile, A – I ve A – II sınıf donatıları için en az 2d çaplı

ve A – III sınıf donatısı için en az 3d çaplı ankraj uçların takılması

şartıyla kısaltılabilir.

Bu durumlarda ankraj çubuğunun boyu betonun kopma ve ezilme

hesabına göre tespit ediliyor ve en az 10 d kabul ediliyor (burada d –

ankrajın boyudur, mm).

Eğer de, gerilimi duyan ankrajlar elemanın eksenine normal

yerleşiyorlarsa ve onların uzamasına elemana hareket eden genel

güçlerden gelen çatlaklar oluşabiliyorsa, ankraj uçları kaynaklı levhalar

veya çıkan uçaları ile kuvvetlendirmelidir.

Preslenmiş ek parça detayları kuvvetlendirilmesi yapılmış

ankrajlardan (örnegin: dairesel çıkıntılar) ve levha (kaynaklı detaylara

benzer) fonksiyonunu yapıcı alanlarda oluşmalıdırlar.

Preslenmiş ek parça detayları, kural olarak, kalınlığı 4-8 mm‟lik

çubuk çeliği ile öyle projelendirmelidir ki, çubuk yapımında atıklar

minimal olamalıdır.

Detayı çubuk ankraj ve levhaların dayanıklılığa göre

hesaplamalıdır. Detay ankrajının dayanıklılığı betonun çatlama, kopma

ve ezilme hesabına göre kontrol edilmelidir.

Ek parça detaylarına ait levha kalınlığı 3.46. paragrafın

talimatlarına uygunlukta ve kaynak taleplerine istinaden tespit ediliyor.

Kaynak teknolojisine bağlı olarak levha kalınlığına ankraj çubuğunun

çapına olan oranı 4 No‟lu mecburi ekin taleplerine uygunlukta kabul

ediliyıor.

5.46. Bağlantısı yapılmakta olan dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarının uç

kısımlarında (örneğin: sökülebilen kolon uçlarında) 5.24. paragrafın

talimatlarına uygunlukta dolayı donatı konulmalıdır.

AYRI KONSTRUKTĠF TALEPLER

5.47. Çökme dikişleri, kural olarak, binaların (yapıların) heterojenli temel

topraklarında (çökme v.s.) inşaa edilmelerin durumlarında yüklerin

anında değişebilen yerlerinde ön görülmelidir.

Eğer de, belirtilen durumlarında çökme dikişleri ön görülmüyorsa,

temel yeterli derecede sertlik ve dayanıklılığa sahip olmalıdır ve

üzerinde bulunan konstruksiyonların bozulmasını engellemelidir veya

bu amaca yönelik hizmette bulunan özel konstruksiyona sahip olmalıdır.

Sürekli beton ve demir beton konstruksiyonlarındaki çökme

dikişleri, ayrıca sıcaklık – çökme dikişleri bitişik gerçekleştirmelidir,

yani konstruksiyonu temel debine kadar kesmelidir.

Betonarme karkaslarda sıcaklık-çökme dikişleri, dikişi temel

üzerine çıkararak ikili kolon kullanma yoluyla gerçekleştirilmelidir.

Beton temellerinde ve bodrum duvarlarında sıcaklık-çökme

dikişlerinin arasındaki aralığı üstte bulunan konstruksiyonlar için kabul

edilen dikişlerin arasındaki aralığa uygunlukta kabul etmeye izin

veriliyor.

5.48. Beton konstruksiyonlarda aşağıdaki yerlerde konstruktif donatı ön

görülmelidir:

a) eleman kesit ölçülerini anında değiştiği yerlerde;

b) duvar yüksekliğinin değiştiği yerlerde (en az 1 m

alanda);

c) her katın ışık oluğu üzere ve ışık oluğu altında bulunan

beton duvarlarda;

d) dinamik yük etkisi altında bulunan konstruksiyonlarda;

e) dışmerkez sıkıştırılmış elemanlarının asgari gerilmiş

kenarının yanında, eğer de, elastik nesne için gibi kabul

edilen kesitteki azami gerilim 0,8 Rb‟yi aşıyorsa, asgari

gerilim ise 1 MPa‟dan az veya çekici olduğunda,

bununla birlikte donatı katsayısı μ en az % 0,025 kabul

ediliyorsa.

İşbu paragrafın talepleri nakliyat ve montaj sırasında kontrol

edilmekte olan sökülebilen konstruksiyon elemanlarına geçirsizdir, bu

durumda gerekli donatılama dayanıklık hesabına göre tespit

edilmelidir.

Eğer hesaba göre elemanın dayanıklılığı gerilmiş bölge betonunda

çatlak oluşmasıyla aynı zamanda tükendiği tespit edilmişse, zayıf

donatımlı elemanlar (gerilmiş betonun işi hesaba katılmadan) için 1.19.

paragrafın talepleri hesaba alınmalıdır.

Betonun gerilmiş bölge direnci hesaba alınarak yapılmış hesaba

göre donatı talep edilmediği taktirde ve tecrübeye göre bunun gibi

elemanlarının donatısız nakliyatının ve montajının mümkün olduğu

ispat edilmiş ise konstruktif donatı ön görülmemelidir.

5.49. Donatım yerleşiminin projedeki vaziyetine uygunluğu özel tedbirler ile

sağlanılmalıdır (ufak taneli betondan yapılmış rondela, plastik fiksatör

v.s. konulması).

5.50. Betonarme plaklarda, panellerde v.s. bulunan büyük ölçülü oluklar

kesiti iş donatısının (aynı yöndeki) kesitinden az olmayan ilave donatı

ile çevrilmelidir, bu iş donatısı plak hesabına göre sürekli gibi olmalıdır.

5.51. Sökülebilen döşeme elamnlarının projelendirildiğinde onların arasında

beton ile doldurulacak dikişler ön görülmelidir. Dikişlerin eni onların

kaliteli doldurulmasını sağlama şartına göre tespit edilmelidir ve kesit

yüksekliği 250 mm kadar olan elemanlar için en az 20 mm, daha yukarı

yüksekliği olan elemanlar için ise – en az 30 mm olmalıdır.

5.52. Sökülebilen konstruksiyon elemanlarında onların kaldırıldığı zaman

tutulabilmesi için nesneler: envanter, montaj, vidali halkalar, çelik

borulu kiriş delikleri, donatı çubuklardan yapılmış sabit montaj halkaları

v.s. ön görülmelidir. Kaldırma halkaların 2.24. paragrafın taleplerine

uygunlukta sıcak haddeli çelikten yapılmalıdır.

ÖN GERĠLMĠġ BETONARME ELEMANLARIN

PROJELENDĠRĠLMESĠ ĠLE ĠLGĠLĠ

ĠLAVE TALĠMATLARI

5.53. Ön gerilmiş elemanlarda, kural olarak, periyodik profilli çelik

kullanılması, kanalların, olukların ve yivlerin çimentolu harç veya ufak

taneli beton ile doldurulması yoluyla donatının beton ile güvenli

bağlanmasının sağlamalıdır.

5.54. Statik açıdan belli olmayan ön gerilmiş konstruksiyonların inşaat etme

şemalarını ve metodlarını öyle seçilmesi tavsiye ediliyor ki, ön gerilim

oluşturulduğu anda konstruksiyonda onların işini kötüleştiren ilave

güçlerin meydana gelme imkanı kaldırılmalıdır.

Donatı geriliminden sonra yekpare yapılan geçici dikiş veya

menteşelerin yapılmasını izin verilyor.

5.55. Sökülebilen-yekpare betonarme konstrüksiyonlarında öngerilmiş

elemanların konstrüksiyonun kullanım yerinde bulunan beton ile

saplanması ve de onların uç alanlarının ankrajlarısağlanılmalıdır.

Elemanların çapraz yöndeki ortak işleri , bunlardan başka da , uyugun

tedbirler ile (çapraz donatının konulması veya elemanların çapraz yönde

ön gerilmesi ile) sağlanmalıdır.

5.56. Elemanın yanay çubuklu kısmınıön gerilmesiz kullanmaya izin

veriliyor, eğer de çatlak dayanıklılığı ve deformasyon hesabının talepleri

yerşine getiriliyorsa.

5.57. Ön gerilmiş elemanların germe donatı ankrajları altındaki ve de çekme

tesisatlarının dayandığı yerlerdeki yerel kuvvetlendirilmesini ek parça

detayların konulması veya ilave çapraz donatı konulması, ayrıca bu

alanlarda elemanın kesit ölçüsü büyütülmesi ile yapmak tavsiye

ediliyor.

5.58. Elemanın dikine kenarında ilave germe veya germeyen çapraz donatı

öngörülmelidir, eğer de germe yanay donatısı üst ve alt kenarlarda

bulunuyorsa.

Gerici çapraz donatısı yanay donatı geriliminden önce, mesnet

kesitinin gerilme bölgesindeki tüm yanay donatı geriliminin en az

%15‟e gerilmelidir.

Gerilmeyen çapraz donatı uçlarında ek parça detaylarına güvenli bir

şekilde kaynakla saplanmalıdır.

Bu donatının kesiti, dayanıklılık hesabına göre tespit edilmekte olan

mesnet kesitinin alt bölgesinde bulunan yanay gerilme donatısında,

mukavemet gücüne düşünülen konstrüksiyonlarda en az %20,

mukavemet gücüne düşünülen konstrüksiyonlarda – en az %30 gücünü

karşılama kabiliyetinde olmalıdır.

5.59. Demet görünüşünde yerleşik tel donatılarda, ayrı teller veya tellerin

grupları arasında (demet içinde spiral yerleştirilmesi, ankrajlarda kısa

ekler vs) demet telleri arasından çimento harcının veya ufak taneli

betonun geçebilecek ölçülerinde aralıklar öngörülmelidir .

5.60. Kaburgalı veya boşluklu elemanlarda germe donatısı (çubuklu veya

halat), kural olarak, her elemanın kaburgasının ekseninde yerleşmelidir.

Bu kuralın istisnası 5.20.paragrafta belirtilmiştir.

5.61. Öngerilmiş elemanlarını uçlarında ilave çapraz veya dolayı donatı

(donatının tüm yanay çubuklarını kapsayan kaynaklı ağlar, 5- 10 cm

aralıklı bilezikler vs) alanın en az 0,6 lp boyunda öngörülmelidir, B7,5-

B12,5sınıftan yapılmış hafif betondan yapılmış elemanlarda ise alanın

en az lp boyunda – 5 cm aralıklı (2.29. paragrafa bkz) ve de ankrajsız

donatılı elemanlar için en az 20 cm yapılmalıdır, ankrajların mevcut

olduğunda ise – bu ankrajların iki boyuna eşit alanda yapılmalıdır.

Donatı uçlarında ankrajların konulması betona çekilen donatı için

zorunludur, ayrıca betonla yeterli saplaması olmadığında (düz tel, çok

katlı halatlar) mesnete çekilen donatı için zorunludur.

Bununla birlikte, ankrajlar tüm çalışma süreçlerinde donatının betona

güvenli bağlanmasını sağlamalıdırlar.

Germe iş donatısı olarak periyodik profilli yüksek dayanıklılıklı

donatı teli , bir kat örgülü donatı halatı, mesnete çekilen sıcak

haddelenmiş ve termik kuvvetlendirilmiş periyodik profilli donatı

kullanıldığı takdirde, germe çubuklarının ucunda, kural olarak

ankrajların konulması talep edilmemektedir.

1 No’lu EK

Mecburi

DONATILI ÇELĠĞĠN GENEL GÖRÜNÜġLERĠ VE ONUN

BETONARME KONSTRUKSĠYONLARDA KULLANIM ALANI

(HESAPLI SICAKLIĞA VE HAREKET EDEN YÜKLERĠN

KARAKTERĠNE BAĞLILIKLI OLARAK)

Donatının

görünüşleri

ve onun

kalitesini

tanzim edici

evraklar

Donat

ı nın

sın

ıfı

Çel

ik m

arkas

ı

Donat

ı ça

pı,

mm

Yük olduğunda konstruksiyon işletim şartları

Statik Dinamik ve çok defa

tekrarlanan

Isıt

ılan

bin

alar

da

Hesaplı sıcaklığında, 0C,

ısıtılmayan binalarda ve açık

havada

Isıt

ılan

bin

alar

da

Hesaplı sıcaklığında, 0C,

ısıtılmayan binalarda ve açık

havada E

kis

30‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

30‟d

an

dü

şük e

ksi

40‟a

kad

ar v

e dah

il

Ek

si 4

0‟t

an

dü

şük e

ksi

55‟e

kad

ar v

e dah

il

Ek

si 5

5‟t

en

dü

şük e

ksi

70‟e

kad

ar v

e dah

il

Ekis

30‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

30‟d

an

dü

şük e

ksi

40‟a

kad

ar v

e dah

il

Ek

si 4

0‟t

an

dü

şük e

ksi

55‟e

kad

ar v

e dah

il

Ek

si 5

5‟t

en

dü

şük e

ksi

70‟e

kad

ar v

e dah

il

Düz, sıcak

haddeli,

çubuklu,

GOST 5781-82

ve GOST 380-

71

A-I

St3sp3 6-40 + + + + +1 + + - - -

St3ps3 6-40 + + + - - + + - - - St3kp3 6-40 + + - - - + + - - -

VSt3sp2 6-40 + + + + + + + + + + VSt3ps2 6-40 + + + - - + + + - - VSt3kp2 6-40 + + - - - + + - - -

VSt3Gps2 6-18 + + + + +1 + + + + +

1

Sıcak haddeli,

çubuklu,

periyodik

profilli, GOST

5781-82

A-II

VSt5sp2 10-40 + + + +1 +

1 + + +

1 - -

VSt5ps2 10-16 + + + +1 - + + +

1 - -

18-40 + + - - - + +1 - - -

18G2S 40-80 + + + + +1 + + + + +

1

A-II 10GT 10-32 + + + + + + + + + +

A-III

35GS 6-40 + + + +1 - + + +

1 - -

25G2S 6-8 + + + + + + + + + - 10-40 + + + + +

1 + + + +

1 -

32G2Rps 6-22 + + + +1 - + + +

1 - -

Çubuklu

termomeka-

niki

kuvvetlendiril-

miş periyodik

profilli GOST

10884-81

At-IIIc

BSt5ps;

BSt5sp

10-22

+

+

+

+1

-

+

+

+1

-

-

Sıcak haddeli,

çubuklu,

periyodik

profilli, GOST

5781-82

A-IV 80s 10-18 + + - - - + - - - -

20XG2S 10-22 + + + +2 +

2 + + + +

2 -

A-V 23X2GT 10-32 + + + + +2 + + + + +

2

A-VI

20X2G2SR 10-22 + + + +2 +

2 + + + +

2 -

20X2G2TAÜ 10-22 + + + +2 +

2 + + + +

2 -

22X2G2R 10-22 + + + +2 +

2 + + + +

2 -

Donatının

görünüşleri

ve onun

kalitesini

tanzim edici

evraklar

Donat

ı nın

sın

ıfı

Çel

ik m

arkas

ı

Donat

ı ça

pı,

mm

Yük olduğunda konstruksiyon işletim şartları

Statik Dinamik ve çok defa

tekrarlanan

Isıt

ılan

bin

alar

da

Hesaplı sıcaklığında, 0C,

ısıtılmayan binalarda ve açık

havada

Isıt

ılan

bin

alar

da

Hesaplı sıcaklığında, 0C,

ısıtılmayan binalarda ve açık

havada

Ekis

30‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

30‟d

an

düşü

k e

ksi

40‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

40‟t

an

düşü

k e

ksi

55‟e

kad

ar v

e dah

il

Eksi

55‟t

en

düşü

k e

ksi

70‟e

kad

ar v

e dah

il

Ekis

30‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

30‟d

an

düşü

k e

ksi

40‟a

kad

ar v

e dah

il

Eksi

40‟t

an

düşü

k e

ksi

55‟e

kad

ar v

e dah

il

Eksi

55‟t

en

düşü

k e

ksi

70‟e

kad

ar v

e dah

il

Çubuklu ter-

momekaniki

kuvvetlendiril-

miş periyodik

profilli GOST

10884-81

At-IVC

25G2S

10-28

+

+

+

+2

+2

+

+

+

+2

-

At-IV K

10GS2 10-18 + + + + - + + + + -

20XGS2 10-18 + + + + - + + + + -

08G2S 10-18 + + + + - + + + + -

Çubuklu ter-

momekaniki

kuvvetlendiril-

miş periyodik

profilli GOST

10884-81

At-V

20GS 10-28 + + + + - + + + + -

20GS2 10-28 + + + + - + + + + -

10GS2 10-28 + + + + - + + + + -

08G2S 10-28 + + + + - + + + + +

At-VCK

20XGS2

10-28

+

+

+

+2

-

+

+

+2

-

-

At-VI 20GS 10-28 + + + +

2 - + + +

2 - -

20GS2 10-28 + + + + - + + + + -

At-VIk 20XGS2 10-16 + + + + - + + + + -

Periyodik

profilli sıradan

armatür teli

GOST6727-80

Bp - I

----

3-5

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Yüksek

dayanıklı

armatür teli

GOST 7348-31

B-II

Bp-II

---

3-8

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Armatür

halatlar, GOST

13840-68

K- 7

6-15

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Armatür

halatlar, TU

14-4-22-71

K-19

---

14

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Çubuklu,

çekim ile kuv-

vetlendirilmiş,

periyodik

rpofilli

A-IIIc

25G2S

20-40

+

+

+

-

+

+

+

-

-

-

35GS

20-40

+

+

-

-

-

+

-

-

-

-

Sıradan düz

armatür teli

GOST6727-80

B-I

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

1 Sadece örgülü karkaslarda ve ağlarda kullanmasına izin veriliyor.

2 Ölçülü boyun tam çubukları görünüşünde kullanmalıdır.

Not:

1. Tabloda “+” işareti izin verildiğini anlatıyor, “-“ işareti ise – izin

verilmiyor.

2. Hesaplı sıcaklık 1.8. paragrafın talimatlarına dayanarak kabul

edilmektedir.

3. İşbu tabloda yükleri dinamik olarak kabul etmelidir, eğer

konstruksiyonların dayanıklılık hesabında bu yüklerin payı statik yükleri

0,1 aşıyorsa; çok defa tekrarlanan yükler – donatı çalışma şartları katsayısı

γs3 < 1,0 olan yüklerdir (25 No’lu tabloya bkz.).

4. Tablodan gösterilenden büyük çaplı sıcak haddeli ve termomekanik

kuvvetlendirilmiş donatının kullanım alanı, işbu tabloda gösterilenen

benzer olduğu esaslandığı taktirde uygun sınıf ve markalı çelik donatı için

kabul edilmelidir.

2 No’lu EK

Mecburi

BETON VE BETONARME KONSTRUKSĠYONLARININ EK

DETAYLARI ĠÇĠN KARBONLU ÇELĠĞĠN KULLANIM ALANI

Ek detaylarının

özellikleri

Hesaplı sıcaklık, ˚C

Eksi 30‟a kadar ve dahil Eksi 30‟dan eksi 40‟a kadar ve dahil

Çelik markası

GOST380-

71‟e göre

Haddeleme

kalınlığı, mm

Çelik markası

GOST380-

71‟e göre

Haddeleme

kalınlığı, mm

1. Aşağıdaki

yüklerin gücüne

hesaplanan:

a) statik VSt3kp2 4-30 VSt3ps6 4-25

b) dinamik ve çok

defa tekrarlanan

VSt3ps6

VSt3Gps5

VSt3sp5

4-10

11-30

11-25

VSt3ps6

VSt3Gps5

VSt3sp5

4-10

11-30

11-25

2. Konstruktifli

(güç etkisine

hesaplanmadık)

BSt3kp2

VSt3kp2

4-10

4-30

BSt3kp2

VSt3kp2

4-10

4-30

Not: 1. Hesaplı sıcaklık 1.8. paragrafın talimatlarına göre kabul ediliyor.

2.Zayıf alışımlı çeliğin kullanımında, mesela 10G2S1, 09G2S, 15XSND markalı, ayrıca eksi

40˚C hesaplı sıcaklık olduğunda çelik marka ve ek detayların elektrotların seçimi SNiP II-23-

81’in taleplerine göre çelik kaynaklı konstruksiyonlar gibi için yapmalıdır.

3. Belirtilen markalı çeliğin hesaplı direnci SNiP II-23-81’e göre kabul ediliyor.

3 NO’LU EK

MECBURĠ

DONATININ KAYNAK BAĞLANTILARIN GENEL TĠPLERĠ

Bağlantı tipi, kaynak metödü ve

konstruksiyon şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

I. Haç Ģeklindeki

Yatay,

(kondükt

örlerde

dikey

olabilir)

6 - 40 A – I

Çubuğun küçük çapı-

nın büyük çapa oranı

0,25 – 1,00 olmak-

tadır.

Kaynak 10 – 50 A – II

1. İki çubuğun kontak nokta 6 – 40 A – III

yerleri 10 – 22 At – IIIC

10 – 28 At – IVC

3 - 5 B – I

3 - 5 Bp - I

2. Aynısı, üç çubuklu Aynı 6 – 40 A – I Orta çubuğun çapının

kenardaki benzer bü-

yük ebatlı çubukların

birine oranı en az 0,5

olmalıdır.

10 – 50 A – II

6 – 40 A – III

10 – 22 At – IIIC

10 – 28 At – IVC

3. Manuel ark kaynaklı noktalı

tutma ile.

Yanay ve

dikey

10 – 40 A – I Olumsuz sıcaklık

şartlarında sadece A-I

ve Ac-II sınıftaki çelik

donatıdan kaynaklı

bağlanan yerleri

kullanmaya izin

veriliyor.

10 – 28 A-II (VSt5sp2)

10 – 18 A-II (VSt5ps2)

10 – 32 Ac – II

10 – 28 A – III (25G2S)

10 – 22 At – IIIC

10 – 28 At – IVC

4. Bağlama yerinin mecburi

şekillendirilmesi ile manuel ark

kaynaklı

Dikey

14 – 40

A – I

Bağlantı yerlerin du-

rumu. Kaynak envan-

ter şekillerde yapılı-

yor.

A – II

A - III

Bağlantı tipi, kaynak metödü ve

konstruksiyon şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

II. KavĢaklı

Kaynak

5. Kontak kavşaklı

Yanay

10 – 40

10 – 80

10 – 40

10 – 22

10 – 22

10 – 28

10 – 22

10 - 14

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

A – IV

At – IVC

A – V

A - VI

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,85-

1,00 olmalmaktadır.

Büyük çaplı çubuğun

ön ısıtılmasını sağ-

layan özel cihaz kul-

lanıldığı taktirde çu-

buk çaplarının oranı

en az 0,30 olmasına

izin veriliyor.

6. Aynı, daha sonra mekaniki

işlemeli

-//-//-

10 – 80

10 – 40

10 – 22

10 – 22

10 – 28

10 - 22

A – II

A – III

At – IIIC

A – IV

At – IVC

A - V

---

7. Banyolu

yarı otoma-

tik kaynak

tozu altında

8. Banyolu

bir elektrot-

lu.

9. Toz telli

yarı otoma-

tik

Yatay

20 – 40

A – I

A – II

A – III

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

Kaynak envanter şe-

killerde yapılıyor.

10. Banyolu

yarı otoma-

tik kaynak

tozu altında

11. Banyolu

bir elektrot-

lu.

12. Toz telli

yarı otoma-

tik

Dikey

20 – 40

A – I

A – II

A – III

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

Kaynak envanter şe-

killerde yapılıyor.

Küçük çaplı çubuk

üstte.

Bağlantı tipi, kaynak metödü ve

konstruksiyon şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

13. Banyolu

yarı otoma-

tik kaynak

tozu altında

14. Toz telli

yarı otoma-

tik

15. Banyolu

bir elektrot-

lu.

Yanay

32 - 40

A - III

Kaynak envanter şe-

killerde yapılıyor.

16. Banyolu

yarı otoma-

tik kaynak

tozu altında

17. Banyolu

bir elektrot-

lu.

-//-//-

32 - 40

A - III

Aynı

18. Banyolu

yarı otoma-

tik kaynak

tozu altında

çelik kenet-

dayanak üz-

ere

19. Banyolu

bir elektrot-

lu çelik ke-

net-dayanak

üzere.

-//-//-

20 - 32

A – I

A – II

A – III

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

20. Yarı

otomatik

açık ark

kaynaklı

çıplak halita

yapılmış telli

kenet –

boyunduruk

üzere

(SODGP)

-//-//-

20 – 40

20 – 80

20 – 40

20 – 22

20 - 28

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

At – IVC

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

Termik ve termome-

kanik olarak kuvvet-

lendirilmiş donatı 4d‟

ye kadar uzatılmış

kenet - boyunduruk

üzere kaynaklamalıdır

Bağlantı tipi, kaynak metödü ve

konstruksiyon şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

21. Banyo –

dikişli çelik

kenet –

boyunduruk

üzere

-//-//-

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

At – IVC

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

Termik ve termome-

kanik olarak kuvvet-

lendirilmiş donatı 4d‟

ye kadar uzatılmış

kenet - boyunduruk

üzere kaynaklamalıdır

22. Yarı oto-

matik toz te-

lli çok kat

dikişli çelik

kenet-

boyunduruk

üzere.

23. Manuel

ark kaynaklı

çok kat

dikişli çelik

kenet-

boyunduruk

üzere.

Dikey

20 – 40

20 – 80

20 – 40

20 – 22

20 – 28

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

At – IVC

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

36 – 80 mm‟lik çaplı

çubukların bağlantıla-

rın manuel ark kayna-

ğını çelik kenet-bo-

yunduruk üzere yap-

malıdır, termik ve

termomekanik olarak

kuvvetlendirilmiş

donatı 4d‟ ye kadar

uzatılmış kenet -

boyunduruk üzere

kaynaklamalıdır

24. Yarı

otomatik

açık ark

kaynaklı

çıplak halita

yapılmış telli

kenet –

boyunduruk

üzere

(SODGP)

-//-//-

20 – 40

20 – 80

20 – 40

20 – 22

20 - 28

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

At – IVC

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

Termik ve termome-

kanik olarak kuvvet-

lendirilmiş donatı 4d‟

ye kadar uzatılmış

kenet - boyunduruk

üzere kaynaklamalıdır

Bağlantı tipi, kaynak metödü ve

konstruksiyon şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

25. Manuel

ark kaynaklı

çok dikişli

ilave tekno-

lojik elema-

nsız

-//-//-

3

20 – 40

20 – 80

20 – 40

A – I

A – II

A – III

Küçük çubuğun küçük

çapının çubuğun bü-

yük çapına oranı 0,5-

1,00 olmalmaktadır.

26. Manuel

uzunlaması-

na dikişli ark

kaynaklı

yuvarlak

boyunduruk-

la

Dikey ve

yanay

10 – 40

10 – 80

10 – 40

10 – 22

10 – 22

10 – 28

10 – 22

10 - 14

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

A – IV

At – IVC

A – V

A - VI

A – IV ve A – V sınıf

donatıların bağlan-

tılarını karışık boyun-

durukla yapmak ge-

rekmektedir.

A-I, A-II, A-III sınıfı

donatıları için iki

taraflı dikişli bağlan-

tıların kullanmasına

izin veriliyor.

III. Üst üste

Kaynak

27. Manuel

uzunlamasına

dikişli ark

kaynaklı

Aynı 10 – 40

10 – 25

10 – 25

10 - 22

A – I

A – II

A – III

At – IIIC

A-I, Ac-II, A-III sınıfı

ve 10 GT markalı

donatıları için iki

taraflı dikişli bağlan-

tıların kullanmasına

izin veriliyor.

4 NO’LU EKĠ

MECBURĠ

DÜZ ÇUBUK ELEMANLARIYLA ÇUBUKLU DONATI KAYNAK

BAĞLANTILARIN GENEL TĠPLER

Bağlantı tipi, kaynak

metödü ve konstruksiyon

şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubuk

çapına düz

çubuk

elemanının

kalınlık

minimal

oranı

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

I. T

Kaynak

1.

Otomatik

kaynak

tozu

altında

oturtma

elektrod

malze-

mesiz

Dikey

0,50

0,55

0,65

0,65

0,75

0,65

8 – 40

10 – 25

28 – 40

8 – 25

28 – 40

10 - 18

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

--

2. Manuel

kaynak

tozu

altında

oturtma

elektrod

malze-

mesiz

-//-

0,75

8 – 16

10 – 16

8 - 16

A – I

A – II

A – III

--

3. Yarı

otomatik

CO2

ortamında

-//-

0,50

0,50

0,55

0,55

12 – 25

12 – 25

12 – 25

12 - 18

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

СO2 otramında yarı

otomatik kaynağı-

nın ve silindirli ba-

ğlantı ile manuel

kaynağının kulla-

nılması sadece “ka-

palı masa” tipli

ekleme parçaları

için tavsiye ediliyor

4. Manuel

silindirli

bağlantı

ile

-//-

0,50

0,65

0,75

0,75

8 – 40

10 – 40

8 – 40

10 - 18

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

Bağlantı tipi, kaynak

metödü ve konstruksiyon

şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubuk

çapına düz

çubuk

elemanının

kalınlık

minimal

oranı

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

5. Rölyef-

li kontaklı

Dikey

0,40

0,50

10 – 20

10 - 20

A – I;

A – II

A - III

Çubuklu donatının

düz eleman kalın-

lığının 0,40 ve

0,50‟ye eşit olan

çubuk çapına asgari

oranında eleman

kalınlığı 4 mm‟den

az olmamalıdır

6. CO2

ortamında

yarı

otomatik

-//-

0,30

0,40

0,40

10 – 36

10 – 36

10 - 18

A – I

A – II

A – III

At – IIIc

Aynısı, 0,30 ve

0,40‟a eşit olan

oranında

7. Kaynak

tozu altında

otomatik

kaynak

sertlik

elemanın

(rölyefe)

üzere

oturtma

malzemesiz

-//-

0,40

0,40

0,50

0,50

8 – 25

10 – 25

8 – 25

10 - 18

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

Aynısı, 0,40 ve

0,50‟ye eşit olan

oranında

8. Bir

elektrotlu

banyolu

Yanay

0,50

16 - 40

A – I

A – II

A – III

Kaynak envanter

şekillerde yapılıyor

9. Manuel

çok katlı

bağlantıla

rla ark

kaynaklı

Yanay (iki

çubukta bir

yanay

yüzeyde

yerleşiyor)

0,50

32 - 40

A – III

Aynısı

Bağlantı tipi, kaynak

metödü ve konstruksiyon

şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubuk

çapına düz

çubuk

elemanının

kalınlık

minimal

oranı

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

10. Kaynak

tozu altında

otomatik

kaynak

oturtma

malzemesiz

çubuklu

donatının

düz

elemanına

açısında

Dikey (α = 25-85˚)

Dikey (α = 60-85˚)

0,50

0,55

0,65

0,64

0,50

0,55

0,65

8 – 16

10 – 16

8 – 16

10 – 16

18 – 25

18 – 25

18 - 25

A – I

A – II

A – III

At – IIIc

A – I

A – II

A – III

--

--

11.

Aynısı,

çubuklu

donatının

düz

elemanın

ucuna

açısında

Dikey (α = 5-25˚)

0,50

0,55

0,65

0,65

8 – 16

10 – 16

8 – 16

10 - 16

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

--

II. Üst Üste

Kaynak

12. Tek

rölyefe

göre

kontaklı

Yanay

0,30

6 – 14

10 – 14

6 – 14

10 - 14

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

0,30‟a eşit olan

oranında çubuklu

donatının düz ele-

man kalınlığı 4

mm‟den az olma-

malıdır.

13. İki

rölyefe

göre

kontaklı

-//-

0,30

6 – 16

10 – 16

6 – 16

10 - 16

A – I

A – II

A – III

At - IIIc

Aynısı. İki rölyefe

göre yerine getiri-

len kaynaklı bağ-

lantıların d≤14 mm

olduğunda, eğer de

tesadüf moment-

lerin kaynaklı ba-

ğlantı yerine etkisi-

nin olacağı bilini-

yorsa, kabul edil-

melidir.

Bağlantı tipi, kaynak

metödü ve konstruksiyon

şeması

Kaynak

sırasında

çubukların

durumu

Çubuk

çapına düz

çubuk

elemanının

kalınlık

minimal

oranı

Çubukların

çapı, mm Çelik

armatürün

sınıfı ve

markası

İlave talimatlar

14.

Manuel

ark kay-

naklı diş

yan yüzü

bağlantılı

Yanay ve

dikey

0,30

10 – 40

10 – 22

10 – 28

10 - 22

A – I;

A – II;

A – III.

At – IIIc;

A – IV.

At – IVc;

A – V

0,30‟a eşit olan

oranında çubuklu

donatının düz ele-

man kalınlığı 4

mm‟den az olma-

malıdır.

5 NO’LU EK

KĠLAVUZ

GENEL HARF ĠġARETLERĠ

Elemanın çapraz kesitinde etkilerden ve dış yüklerden gelen güç

M - eğrilme momenti;

N - yanay kuvvet;

Q - çapraz kuvvet;

T - bükülme momenti.

Ön gerilmiş elemanın nitelikleri

P - ön sıkıştırma gücü olup, (8) formüle göre donatıda

elemanın incelenmekte olan sürecine uygun öngeriliminin

kaybını hesaba alıyor;

σsp,σ΄sp - beton sıkışmasından önce (donatı mesnete çekildiğinde) S

ve S‟ germe donatısında ön gerilimler yada elemanın

incelenmekte olan sürecine uygun donatıda ön gerilim

kaybı hesaba alarak 1.23. ve 1.28. paragrafların

talimatlarına göre tespit edilen dış fiilen veya şartlı

kuvvetlerin elemanı etkisine göre betondaki ön geriliminin

boyutunun azaltma momentindeki ön gerilimler.

σbp - elemanın incelenmekte olan iş sürecine uygun donatıdaki ön

gerilim kaybının hesaba alınması ile 1.28. ve 1.29.

paragrafların talimatlarına istinaden tespit edilen, ön

sıkıştırma sırasında betondaki sıkıştırma gerilimleri;

γsp - 1.27. paragrafın talimatlarına göre tespit edilen donatının

gerilmesinin doğruluk katsayısı.

Malzemelerin nitelikleri

Rb, Rb,ser - birinci ve ikinci grup sınırlı durumlar için betonun eksen

sıkıştırılmasına hesaplı dirençleri;

Rbt, Rbt,ser - birinci ve ikinci grup sınırlı durumlar için betonun eksen

gerilimine hesaplı dirençleri;

Rb, locr - betonun ezilmeye hesaplı direnci olup, (102) formüle göre

tespit edilmektedir;

Rbp - 2.6. paragrafın talimatlara uygunlukta tespit edilen betonun

iletkenlik dayanıklılığı;

Rs, Rs,ser - birinci ve ikinci grubun sınırlı durumları için donatının

gerilime hesaplı dirençleri;

Rsw - 2.28. paragrafın talimatlarına uygunlukta tespit edilen

çapraz donatının gerilime hesaplı direnci;

Rsc - birinci grubun sınırlı durumu için donatının sıkıştırmaya

hesaplı direnci;

Eb - sıkıştırma ve gerilimde betonun başlangıç elastikiyet

modülü;

Es - donatının elastikiyet modülü.

Elemanın çapraz kesitinde yanay donatı

yerleşim nitelikleri

S - yanay donatının işareti:

a) dış yüklerin hareketinden dolayı çekilen bölgede

bulunan kesitin sıkıştırılmış ve çekilmiş bölgesi

mevcud olduğunda;

b) kesitin asgari sıkıştrılmış kenarında bulunan – dış

yüklerin hareketi altında tam sıkıştırılmış kesitte;

c) dış yüklerin hareketi altında tam çekilmiş kesitte:

kesitin daha çok çekilmiş kenarında yerleşen dışmerkez

çekilmiş elemanlar için;

elemanın tüm çapraz kesitinde merkez gerilmiş elemanlar

için;

S΄ - yanay donatı işaretleri:

a) sıkışmış bölgede yerleşen dış yüklerin hareketi

altında sıkıştırılmış ve çekilmiş kesit bölgesinin

mevcut olduğunda;

b) kesitin daha çok sıkıştırılmış kenarında yerleşen dış

yüklerin hareketi altında tam sıkıştırılmış kesitte;

c) kesitin asgari çekilmiş kenarında yerleşen dış

yüklerin hareketi altında dışmerkez çekilmiş

elemanlarının tam çekilmiş kesitinde.

Geometrik nitelikleri

b - dikdörtgen kesitinin eni; T ve U kesitinin kaburgasının eni;

bf, b΄f - çekilmiş ve sıkıştırılmış bölgelerdeki T ve U kesitinin raf

eni;

h - dikdörtgen, T ve U kesitlerinin yüksekliği;

hf, h΄f - sıkıştırılmış ve çekilmiş bölgelerindeki T ve U kesitlerinin

raf yüksekliği;

a, a΄ - S ve S΄ donatıdaki eş hareketli güçlerden en yakın

kesit kenarına kadar aralık;

h0, h΄0 - h - a ve h - a΄eşit olan kesitinin iş yüksekliği;

x - betonun sıkıştırılmış bölgesinin yüksekliği;

x

ξ - ------- eşit olan betonun sıkıştırmış bölgesinin nispeten

h0 yükseklik;

s - elemanın boyuna göre ölçülen bileziklerin arasındaki aralık;

e0 - 1.21. paragrafın talimatlarına göre tespit edilen ve belirtilen

kesitin ağırlık merkezine nispeten yanay kuvvet N

eksantrikliliği;

e0p - 1.28. paragrafın talimatlarına göre tespit edilen ve belirtilen

kesitin ağırlık merkezine nispeten ön sıkıştırma gücü P

eksantrikliliği;

e0,tot - belirtilen kesitin ağırlık merkezine nispeten eş hareketli

yanay kuvvetinin N ve ön sıkıştırma gücünün P

eksantrikliliği;

e, e΄ - yanay kuvvet N eklenme noktasında donatıdaki S ve S΄eş

hareketli güçlere kadar aralık;

es, esp - yanay kuvvet N ve ön sıkıştırma gücü P eklendiği noktadan

donatı kesit alanının S ağırlık merkezine kadar aralık;

l - elemanın aralığı;

l0 - sıkıştırıcı yanay kuvvetin hareketi altındaki elemanın

hesaplı boyu; l0 değeri 32 No‟lu tabloya ve 3.25. paragrafa

göre kabul ediliyor;

i - kesitin ağırlık merkezine nispeten elemanın çapraz kesitinin

eylemsizliğin yarı çapı;

d - çelik donatı çubuklarının nominal çapı;

As, A΄s - gerilmeyen ve gerilen donatı kesitinin alanı S ve S΄; ön

sıkıştırma gücü P tespit edildiğinde – gerilmeyen donatının

kesit alanı S ve S΄;

Asp, A΄sp - donatının gerilim kısmının kesit alanı S ve S΄;

Asw - düzlemde elemanın yanay eksenine normal gelen eğimli

kesiti kesici bir düzlemde yerleşen bileziklerin kesit alanı;

As, inc - düzlemde elemanın yanay eksenine normal gelen eğimli

kesiti kesici bir düzlemde yerleşen bükülmüş çubukların

kesit alanı;

μ - donatı kesit alanı S‟in elemanın çapraz kesit alanına

bh0 oranı olarak tespit edilen donatı katsayısı, sıkıştırılmış

ve çekilmiş rafların çıkıntılarının hesabı hariç;

A - çapraz kesitteki tüm betonun alanı;

Ab - betonun sıkıştırlmış bölgesinin kesit alanı;

Abt - betonun çekilmiş bölgesinin kesit alanı;

Ared - 1.28. paragrafın talimatlara uygunlukta tespit edilen,

incelenmekte olan elemanın kesit alanı;

Aloc1 - beton ezilme alanı;

Sb0, S΄b0 - sıfır hatına nispeten betonun sıkıştırılmış ve çekilmiş

bölgesine uygunlukta kesit alanlarının statik momentleri;

Ss0, S΄s0 - sıfır hatına nispeten donatı kesit alanlarının S ve S΄ statik

momnetleri;

I - eleman kesitinin ağırlık merkezine nispeten beton kesitinin

eylemsizlik momenti;

Ired - ağırlık merkezine nispeten elemanın incelenmekte olan

kesitinin eylemsizlik momenti, 1.28. paragrafın talimatlara

göre tespit edilmektedir;

Is - eleman kesitinin ağırlik merkezine nispeten donatı kesit

alanının eylemsizlik momenti;

Ib0 - sıfır hatına nispeten beton sıkıştırılmış bölgesinin kesit

alanının eylemsizlik momenti;

Is0, I΄s0 - sıfır hatına nispeten donatılar S ve S΄ kesit

alanlarının eylemsizlik momenti;

Wred - 1.28. paragrafın talimatlarına istinaden elastik malzeme için

gibi tespit edilen kenar çekilmiş elyafı için elemanın

incelenmekte olan kesitinin direnç momenti.

ĠÇĠNDEKĠLER

1. GENEL TALĠMATLAR

Genel Vaziyetler

Genel Hesap Talepler

Önceden GerilmiĢ Konstrüksiyonların Projelemesinde Uygulanan Ġlave

Talepler

Betonun Doğrusal (Lineer) Olamayan Özellikleri Hesaba Alınmasıyla

Düzlem ve Masif Konstrüksiyonları Hesaplamanın Genel Vaziyetleri

2. BETON VE BETONARME KONSTRÜKSĠYONLAR ĠÇĠN MALZEMELER

Beton

Betonun normatif ve hesaplı nitelikleri

Armatür (Donatım)

Armatürün Normatif Ve Hesaplı Nitelikleri

3. BĠRĠNCĠ GRUBUN SINIRLI DURUMLARINA GÖRE BETON VE

BETONARME KONSTRUKSĠYON ELEMANLARININ HESABI

Beton Elemanlarının Dayanıklılık Hesabı

Dışmerkez Sıkıştırılmış Elemanlar

Eğilen Elemanlar

Betonarme Elemanların Dayanıklılık Hesabı

Elemanın Uzunlamasına Eksenine Normal Olan Kesitlerin Dayanıklılık Hesabı

Dikdörtgen, T, U Ve Halkalı Kesitin Eğilen Elemanları

Dikdörtgen Ve Halkalı Kesitlerin Dışmerkez Sıkıştırılmış (Basınçlı) Elemanları

Merkezi Gerilmiş Elemanlar

Dikdörtgen Kesitin Dışmerkez Gerilmiş Elemanları

Hesabın Umumi Hali (Çeşitli Kesitlerde, Çevre Şartlarında Ve Her Türlü

Donatıda)

Elemanın Yanay Eksenine Eğimli Kesitlerin Dayanıklılık Hesabı

Uzaysal Kesitlerin (Eğimli Büküme ÇalıĢan Elemanların) Dayanıklılık

Hesapları

Dikdörtgen Kesitinin Elemanları

Yüklerin Lokal Hareketine Betonarme Elemanlarının Hesabı

Lokal Sıkıştırma Hesabı

Basarak Kırma (Ezme) Hesabı

Kopma Hesabı

Temel Atma Detayların Hesabı

Betonarme Elemanlarının Mukavemet Gücü Hesabı

4. BĠRĠNCĠ GRUBUN SINIRLI DURUMLARINA GÖRE BETONARME

KONSTRUKSĠYON ELEMANLARININ HESABI

Çatlak OluĢumuna Göre Betonarme Elemanlarının Hesabı

Elemanın Yanay Eksenine Normal Gelen Çatlakların Oluşma Hesabı

Elemanın Yanay Eksenine Eğimli Çatlakların Oluşmasının Hesabı

Çatlak Açılımına Göre Betonarme Elemanlarının Hesabı

Elemanın Yanay Eksenine Normal Çatlak Açılımlarına Göre Hesap

Elemanın Yanay Eksenine Eğimli Çatlakların Açılım Hesabı

Çatlakaların Kapanması Ġle Ġlgili Betonarme Elemanların Hesabı

Elemanın Yanay Kesitine Normal Gelen Çatlakların Kapanmasının Hesabı

Elemanın Yanay Kesitine Eğimli Çatlaklarının Kapanmasının Hesabı

Betonarme Konstruksiyonları Elemanlarının Deformasyonlara Göre

Hesabı

Çekilmiş Bölgede Çatlaksız Alanlardaki Betonarme Elemanlarının Eğriliği

Hesabı

Çekilmiş Bölgede Çatlakları Olan Alanlarda Betonarme Elemanlarının

Eğriliğini Tespit Etmek

Büküm Yerlerin Tespit Edilmesi

5. KONSTRUKTĠF (STATĠK) TALEPLER

Eleman Kesitlerinin Asgari Ölçüleri

Betonun Koruyucu Tabakası

Donatı Çubuklarının Arasındaki Asgari Aralıklar

Gerilmeyen Donatının Donatılması (Ankrajı)

Elemanların Yanay Donatılması

Elemanların Çapraz Donatılması

Donatı Ve Ekleme Parçaların Kaynaklı Bağlantıları

Gerilmeyen Donatının Bindirmeli (Kaynaklı) Bağlantıları

Sökülebilen Konstruksiyon Elemanlarının Bağlantıları

Ayrı Konstruktif Talepler

1 No’lu EK

Mecburi

Donatılı Çeliğin Genel GörünüĢleri Ve Onun Betonarme

Konstruksiyonlarda Kullanım Alanı (Hesaplı Sıcaklığa Ve Hareket Eden

Yüklerin Karakterine Bağlılıklı Olarak)

2 No’lu EK

Mecburi

Beton Ve Betonarme Konstruksiyonlarının Ek Detayları Ġçin Karbonlu

Çeliğin Kullanım Alanı

3 No’lu EK

Mecburi

Donatının Kaynak Bağlantıların Genel Tipleri

4 No’lu EK

Mecburi

Düz Çubuk Elemanlarıyla Çubuklu Donatı Kaynak Bağlantıların Genel

Tipler

5 No’lu EK

Kilavuz

Genel Harf ĠĢaretleri