5
Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mesimore Podgorice, 2010

SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

  • Upload
    others

  • View
    43

  • Download
    3

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

Zorica Kotri Momir Dragiqeviq

SOCIOLOGJIATeksti mesimor per klasen IV te gjimnazit

Enti iTeksteve dhe i Mjeteve MesimorePodgorice, 2010

Page 2: SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

Permbajtja:

Kapitulli 1: HYRJENE SOCIOLOGJI••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8Per ~'gjeflasim 1 9

1.1. PERCAKTIMII OBJEKTITTE SOCIOLOGJISE•••••••••••••••••••••••• .11Percaktimi i objektit te sociologjise •••••••••........•......••••••••••.... 11Permbajtja dhe interesimi i sociologjise •••••••...•...•...•••••••••••.... 12Ndarja e sociologjise; disiplinat e sociologjise •....••.....•....•••••.... 13Socilogjia dhe format e tjera te dijes shkencore ..••••••••••••.......... 16

1.2. METODA ESTUDIMIT SOCIOLOGJIK••••••••••••••••••••••••••••••••• 18Koncepti dhe karakteristikat e metodes sociologjike •••••••••••••••• .18Komponentet e metodes sociologjike ••••••••••••••••••••••••••••••••••• 19Ecurite e e studimit; etapat dhe elementet e studimit •••••••••••••••• 21Vrojtimi 21Analiza epiirmbajtjes 23Grupet-fokus 23Intervista 24Anketa 24Eksperimenti 25Sociometria 25Motoda historike •.•.•....•.•.•.•.•••••••.•....•.........••••••••••.....•.... 26Metoda krahasuese 26Metoda e tipave ideale .•...•..•••••••....•..•..•..•...•••••••.•.•.•.•...... 27Metodat statistikore ••••••.•..•..•..•.•..••••••••••....•.•.•.••..••••••••••• 28Parimet e njohjes shkencore ne sociologji. •••••••••••...•.....•..•••••••• 28

1.3. QELLIMII SOCIOLOGJISE••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 31Qellimet praktike te sociologjise ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 31

1.4. TRAJTIMET METE RENDESISHMETEORIKE•••••••••••••••••••••••• 32Historia e ideve sociologjike ••••••••• : •••••••••••••••••••••••••••••••••••• 32Koncepti dhe ndarja e teorive sociologjike ••••••••••••••••••••••••••••• 33Mendimi i hershem teorik sociologjik ••••••••••••••••••••••••••••••••••• 35Teorite e sotme sociologjike .........•••••••••••.•..........•••••••••••..... 42

Kapitulli 2: NJERIU,SHOQERIA, KULTURA••••••••••••••••••••••••••••••• 46Per ~'gjeflasim? 47

2.1. NJERIUDHE SHOQERIA••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 48Percaktimi antropologjik dhe sociologjik i njeriut •••••••••••••••••••• 48Tipat e shoqerise .•..•...••••••••••..•..•..•..•.•••••••••..............•••••• 51Format e dukurive shoqerore .•..•••••••••....•.•.....•••••••••••.........• 55Format e Iigjeve shoqerore •.•.•.•.•••••••••.•.•....•.•.•.•••••••....•...... 57Natyra, njeriu dhe shoqeria •••.•..•.•..•••••••••••...........•.•••••••••... 61

Page 3: SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

Koncepti dhe format e prones •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 63Permasat dhe elementet e struktures shoqerore •••••••••••••••••••••••• 67Ral; shoqeror 72Pozita shoqerore 73Format e grupeve shoqerore ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 76Institucionet dhe organizatat shoqerore ••••••••••••••••••••••••••••••••• 80Sistemi shoqeror •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 81

2.2. KULTURA, NORMAT, VLERAT •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 85Koncepti dhe percaktimi i kultures •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 85Simbolet 88Karakteri simbolik i kultures ••• : ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 88Vlerat dhe normat ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 90Vlerat tradiocionale dhe bashkekohore •••••••••••••••••••••••••••••••••• 92Larmia ku/furore 93Kultura dhe qyteterim( ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 95Kultura masive 96K;~;dhe shundi 99Subkulturo 100Subkultura e te rinjve 101Subkultura dhe arti ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 102

2.3. FEJA ..................•......•.....•........•..•.....•..•......•......• 103Funksionet shoqerore te fese••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 105Tipat e fese 107Feja dhe magjia ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• .11 0Teizmi i ateizm( •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 111Sekularizimi 112

2.4. SOCIALIZIMI 114Koncepti, funksioni dhe I/ojet e socializimit ••••••••••••••••••••••••••••• 114Faktoret ose agenset e socializimit •••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 115Mospershtatja dhe socializimi i imponuC;lr•••••••••••••••••••••••••••••• 116Sjel/ja devijante dhe mbikeqyrja shoqerore •••••••••••••••••••••••••••• 117

Kapitulli 3: SHTRESEZIMI DHE PABARAZITE SHOQERORE •••••••••• 124P" , ... fl . , 125er er gJe aslm .

3.1. PABARAZITE SHOQERORE DHE NDRYSHIMET SOCIALE ••••••• .126Koncepti dhe I/ojet epabarazise ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 126Shpjegimet teorike te pabarazise •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 127Koncepti i barazise ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 129Qendrimet teorike dhe modelet e struktures vertikale •••••••••••••••• 131Modeli elitar 132Pauperizimi, ndryshimet sociale; distanca sociale ••••••••••••••••••••• 134

Page 4: SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

3.2. PABARAZITE DHE lEVIZJA SHOQERORE •••••••••••••••••••••••••• 141Shkaqet epabarazise shoqerore ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 141Statusi dhe roli ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 142Shtresezimi shoqeror •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 144Teoria e shtresezimit shoqeror ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 144Grupet socialo-klasore •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 147Kastat, shtresat, klasat •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 147Gjinia dhe stratifikimi, •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• l 50Levizja shoqerore •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 151

3.3. FUQIA SHOQERORE •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 152Koncepti i i fuqise shoqerore dhe i pushtetit •••••••••••••••••••••••••••• l 52Burimet dhe format e fuqise shoqerore ••••••••••••••••••••••••••••••••• 154Format jodemokratike te manifestimit te fuqise shoqerore •••••••••• 156

Kapitulli 4: PUNA, GRUPET DHE INSTITUCIONET SHOQERORE ••••• 158Per c;'gje flasim 7..........•........••.....•.......•........................ 159

4.1. PUNA DHE JETA EKONOMIKE ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 160Koncepti dhe karakteristikat e punes ••••••••••••••••••••••••••••••••••• 160Ndarja shoqerore epunes •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 161Tejlorizmi dhe fordizmi, ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 162Grate dhe puno 163

4.2. GRUPET TERRITORIALE •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 166

4.3. FAMILJA 169

4.4. KOMBI 174Koncepti, karakteristikat dhe ndarja e grupeve etnike •••••••••••••••• 174Gjinio 176Fisi ........................................•.................................. 177Karakteristikat e grupeve te sotme etnike •••••••••••••••••••••••••••••• 178Populli 178Kombi; koncepti dhe pikenisja historike ••••••••••••••••••••••••••••••••• 180Kombi dhe shoqeria qytetare ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 183

4.6. SHTETI ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 185Koncepti i institucionit dhe i organizimit politik •••••••••••••••••••••••. 185Burokracia •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 186Politika 189Partite politike dhe grupet e interesit •••••••••••••••••••••••••••••••••••• 191Koncepti, elementet dhe format epushtetit shteteror ••••••••••••••••• 195Format e shtetit •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 198Qendrimet teorike lidhur me shpjegimin e shtetit ••••••••••••••••••••• 201Shteti i sotem dhe thelbi e tii. ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 202Integrimet dhe shteti, ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 204

Page 5: SOCIOLOGJIA - gbv.de · Zorica Kotri Momir Dragiqeviq SOCIOLOGJIA Teksti mesimor per klasen IV te gjimnazit Enti iTeksteve dhe iMjeteve Mesimore Podgorice, 2010

Kapitulli 5: NDRYSHIMET DHE ZHVILLIMI SHOQEROR ••••••••••••••• 208Per .;'gje flasim? ..••....•••.•.•••....••.•.•••....•••...•••....••...•.••.•.• 209

5.1. NIVELET TEKNOLOGJIKE TE ZHVILLIMIT TE SHOQERISE •••••••• 21 0Shoqeria paraindustriale ••....••...••••....••....•......•..•..•..•..••... 211Shoqeria industriale ••.•..••..•.•••....•.....••.•..•.....••.....•••....•••. 213Shoqeria pasindustriale ..••....•••...•••...•••.•.••••..••••..••••....••.• 21 5

5.2. NDRYSHIMET SHOQERORE •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 217Koncepti dhe karakteristikat e ndryshimit shoqeror •••..•..••...••••. .117Llojet e ndryshimeve shoqerore •......•.....•....•••.•...•....•••....••.. 221Levizja shoqerore ne shoqerine e sotme ...•••....••....•••....••.....•• 222

5.3. KONCEPTI DHE FORMAT ETRANZICIONIT •••••••••••••••••••••••• 224

5.4. KONCEPTI DHE KARAKTERISTIKAT E GLOBALIZIMIT •••••••••••• 228Globalizimi 228Koncepti dhe format e rreziqeve ne shoqerine e sotme ••.....••.....•• 232Rreziku ekologjik; veprimi dhe qendrimi si strategji. •••.•.•••...••••.• 233Zhvillimi i qendrueshem ...••...•.•.....•.....••..••••.....••.....••...••• 236

5.5. SFIDAT SHOQERORE DHE FUTUROLOGJIA ••••••••••••••••••••••• 237

FJALORI ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 242

BIBLIGRAFIA 250