52
VERSCHIJNT TWEEMAANDELIJKS NUMMER 99 SODIP SODIP SODIP SODIP SODIPA COMPUTER COMPUTER COMPUTER COMPUTER COMPUTERCL CL CL CL CLUB UB UB UB UB Mei-Jun 2016 VIDEOTOEKOMST Je staat er letterlijk middenin RANSOMWARE Nooit of te nimmer betalen! POWER DVD Krachtige videosoftware ROBOTKELNER In china reeds actief LILY DRONE Perfecte videopresentatie WET VAN MOORE Doodsteek is gegeven GMD Globaal Medisch Dossier +KORTE ARTIKELS Vele artikels met onder meer Afzender: Digipolis 2, lokaal C, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen Erkenningsnummer: P708824 Ver. Uitgever: Jef Franck Afgiftekantoor: 2020 Antwerpen-Kiel

SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

VERSCHIJNT TWEEMAANDELIJKSNUMMER 99

SODIPSODIPSODIPSODIPSODIPAAAAACOMPUTERCOMPUTERCOMPUTERCOMPUTERCOMPUTERCLCLCLCLCLUBUBUBUBUB

Mei-Jun 2016

VIDEOTOEKOMSTJe staat er letterlijk middenin

RANSOMWARENooit of te nimmer betalen!

POWER DVDKrachtige videosoftware

ROBOTKELNERIn china reeds actief

LILY DRONEPerfecte videopresentatie

WET VAN MOOREDoodsteek is gegeven

GMDGlobaal Medisch Dossier

+KORTE ARTIKELS

Vele artikelsmet onder meer

Afzender: Digipolis 2, lokaal C, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen

Erkenningsnummer: P708824

Ver. Uitgever: Jef FranckAfgiftekantoor: 2020 Antwerpen-Kiel

Page 2: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

INHOUDINHOUDINHOUDINHOUDINHOUD

[Copyright "De Freelancer"]-01-

DATABESCHERMINGNu ook in de eu.............................................31-32

POWER DVDVideosoftware.............................................33-35

WATERSTOFAUTOBijna klaar.........................................................36

ZELFSTANDIGE ONDERNEMERIs gelukkig......................................................37-38

BANKTROJANENIn opmars..........................................................39

KLANTENBELEVINGNu ook digitaal............................................40-41

DATA EXPLOSIEOnontkoombaar..........................................42-43

ROBOTKELNERIn China.............................................................44

WET VAN MOOREDoodsteek...................................................45-46

LILY DRONEKnappe video..............................................47-48

MEDISCHE DATAGlobaal medische dossier.........................49-50

SUPERMARKT ROBOTOngelooflijk snel..............................................51

BESTUURSLEDENEen overzicht...................................................52

AIIn hoge versnelling........................................04-05

ANDOIDVoorsprong op Apple....................................06-07

CYBERVEILIGHEIDEen verspilling?.............................................08-10

CLOUDFESTIVALGemiste kansen................................................11-12

SLIMME STEDENDe eerste stappen..........................................13-15

AIKlaar of niet?..................................................16-17

VIDEOTOEKOMSTKomt eraan.....................................................18-19

VIRTUELE REALITEITMeer dan een hype........................................20-22

EEUWIGDURENDE BATTERIJPer toeval ontdekt...............................................23

PC GEGIJZELDRansomware..................................................24-25

DASHCAMSRollei...............................................................26-27

GOOGLEAI assistent.....................................................28-30

Page 3: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

SecretarisJef Franck

tel.: 0486/521619

Onze Bankrekeningnummer:BE87 9793 7962 8194

Lidgeld: 20 euro/jaar voor iedereen

Clubavond: dinsdag van 18.30 tot 21.30uurGebouw Antwerpen.be - centrum (Digipolis),lokaal C - hoek E.Vloorsstraat & Gen.Armstrongweg. U dient zich bij aankomst temelden aan de balie,om uw naam en lidnummerte noteren op een aanwezigheidslijst. Bij hetverlaten van het gebouw moet u deze lijst voorafmelding steeds tekenen achter uw naam. Udient uw lidkaart of in afwachting hiervan eenbewijs van inschrijving steeds bij te hebben.”

SODIPSODIPSODIPSODIPSODIPA COMPUTERA COMPUTERA COMPUTERA COMPUTERA COMPUTERCLCLCLCLCLUBUBUBUBUB

e-mail redactie:[email protected]

“Wijzigingen van uw persoonlijke gegevenszoals,adres ,telnr of e-mail adres kan u hetsnelst laten aanpassen via een e-mailtje naar:

[email protected]

WWWWWOORD OORD OORD OORD OORD VVVVVOORAFOORAFOORAFOORAFOORAF

De redactie

SODIPSODIPSODIPSODIPSODIPA A A A A VIDEOCLVIDEOCLVIDEOCLVIDEOCLVIDEOCLUBUBUBUBUBVan Aerdtstraat 67 AntwerpenVan Aerdtstraat 67 AntwerpenVan Aerdtstraat 67 AntwerpenVan Aerdtstraat 67 AntwerpenVan Aerdtstraat 67 AntwerpenVergadering om de 14 dagenVergadering om de 14 dagenVergadering om de 14 dagenVergadering om de 14 dagenVergadering om de 14 dagen

vrijdag’s vanaf 20uvrijdag’s vanaf 20uvrijdag’s vanaf 20uvrijdag’s vanaf 20uvrijdag’s vanaf 20u

Geïnteresseerden kunnen steedsGeïnteresseerden kunnen steedsGeïnteresseerden kunnen steedsGeïnteresseerden kunnen steedsGeïnteresseerden kunnen steedsbellen op het nummer 03.541.34.20.bellen op het nummer 03.541.34.20.bellen op het nummer 03.541.34.20.bellen op het nummer 03.541.34.20.bellen op het nummer 03.541.34.20.

-03-

Robots hier, robots daar en jeraad het: robots overal...

Geachte lezer(s), inderdaad, je kan er tegenwoordig nietmeer aan ontkomen. Wij zijn ervan overtuigd dat er bin-nenkort geen enkele sector is die zal ontsnappen aan hetgebruik van de steeds maar intelligentere robot. [In denbeginne] zullen deze een eerder ondersteunende functieuitoefenen, maar dit zal héél snel veranderen als ook die-zelfde robots een update krijgen via internet of things. Ofer een nieuwere versie verschijnt. Een versie die nog overveel meer mogelijkheden en intelligentie beschikt dan devorige. Wij zien dezelfde evolutie als een Volkswagen naarde rijdende playstation’s zoals je die tegenwoordig kan te-rugvinden. Alleen zal dit geen 50 jaar in beslag nemen,maar veel korter gezien de ervaringen die men ondertus-sen heeft kunnen opdoen in de verschillende sectoren. Ookin deze editie kan je een paar voorbeelden terugvinden.Zo is een Chinees restaurant waar de bediening zuiverdoor robots wordt waargenomen (zie pag.44). Of wat denkje van een supermarktrobot die in staat is om in 30 tot 40minuten alle produkten na te kijken. Hierbij wordt gecon-troleerd of de prijzen juist zijn en/of de juiste locatie wordtgebruikt (zie pag. 51).

Sommigen voelen de (werkloosheids) bui al hangen enbeginnen nu reeds met de meest onheilspellende voor-spellingen naar buiten te treden. En ook wij zien een tran-sitieovergang plaatsvinden met de nodige betogingen enmensen die nu reeds te horen gekregen hebben dat zebinnenkort niet meer tot de productieven behoren. Weesechter gerustgesteld. De volgende (niet meer) kapitalisti-sche maatschappij begint stilletjesaan vorm te nemen. Degeschiedenis (zie ook de industriële maatschappij) leertons dat iedere overgang voor de nodige problemen en toe-standen kan en zal zorgen. Maar dat de mens en maat-schappij uiteindelijk in staat is om zich aan te passen.

Je moet het zo zien: een leven van 9 tot 5 uur werken isniet meer van deze tijd. Laat dat aan de robotten over dieworden er speciaal voor aangemaakt. Wij zijn ervan over-tuigd dat er binnenkort de eerste fabrieken zullen zijn diezuiver en alleen met robotten werken. Alleen als er men-selijke bezoekers zijn zal men even het licht aandoen zo-dat je al die werkende toestellen in hun glorie kan bewon-deren. O ja, met deze profetische bui lopen wij reeds eni-ge jaren rond. We zijn blij dat we die eindelijk hebbenkunnen ventileren via deze editie.. Robots? Laat ze maarkomen...

Page 4: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-04-

Atlas van GoogleZo presenteerde Boston Dynamics, een bedrijfdat onderdeel uitmaakt van Google-holding Alp-habet, eerder deze maand zijn nieuwe robot At-las, die het einde van de handenarbeid zal inlui-den.

“Een ware game changer, niet enkel voor bedrij-ven, maar voor de samenleving in haar geheel.In de demonstratievideo, loopt de robot door desneeuw, wankelt, maar staat terug op,” zeiInsider.com CEO Jason Calacanis daarover ineen interview met de Amerikaanse nieuwszen-der CNBC.

AlphaGo van GoogleDan was er AlphaGo, een computer van Goog-

le-filiaal Deep Mind, die er in geslaagd vier keerde Zuid-Koreaan Lee Sedol te kloppen in eenreeks van vijf wedstrijden van het bordspel Go.Sedol wordt algemeen beschouwd als de bestespeler ter wereld. Het spel Go wordt als het moei-lijkste ter wereld beschouwd en complexer danbijvoorbeeld schaken. Het aantal mogelijke stel-lingen op het bord ligt in de orde van 10.171,vergeleken met ongeveer 1.038 bij schaken.

Sophia van Hanson RoboticsVorige week presenteerde Hanson Robotics danSophia, een mensachtige robot, die praat engelaatsuitdukkingen produceert die amper nogvan die van een echte mens te onderscheidenzijn.

DURUS-2D van AMBER LabsDe laatste in de rij is AMBER Labs - dat deeluitmaakt van de universiteit van Georgia (VS) -dat zijn DURUS-2D robot heeft voorgesteld. Nogeen machine die zeer bedreven lijkt in wat men-sen goed kunnen: lopen. Het bedrijf werkt ookaan protheses die ledematen moeten vervangenvoor geamputeerden.

AI (=arAI (=arAI (=arAI (=arAI (=artiftiftiftiftificiële intelligiciële intelligiciële intelligiciële intelligiciële intelligentie)entie)entie)entie)entie)in een hoin een hoin een hoin een hoin een hoggggge ve ve ve ve vererererersnellingsnellingsnellingsnellingsnelling

Artificiële intelligentie lijkt in een exponentiële versnellingsfase te zijn te-rechtgekomen. De vooruitgang die in deze sector wordt gemaakt is metde dag indrukwekkender, maar begint ook bij velen de stuipen op het lijf

te jagen. Alphabet, het moederbedrijf van Google, zou ondertussen op zoek zijnnaar een koper voor één van zijn robot-divisies. Gevreesd wordt echter dat denegatieve robotica berichtgeving die onder meer de arbeidsplaatsen van werk-nemers zou inpikken, een ongunstige weerslag op het imago van Alphabet zouhebben.

Page 5: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-05-

Volgens Laurent Alexandre, de CEO van eenFrans bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in deinterpretatie van het DNA, is de tijd rijp om eensysteem op te zetten dat artificiële intelligentiekan controleren.

Le Monde“Is het redelijk om machines te leren hoe ze demens kunnen overwinnen en voorbijsteken?? Ishet verstandig om hen te leren hoe ze hun inten-ties kunnen verbergen – en agressieve en mani-pulerende strategieën kunnen ontplooien zoalsin het bordspel Go? […] Het is waarschijnlijkonmogelijk om de A.I. van Google te verbieden,maar er is een globale discussie nodig over deomkadering van dit fenomeen. Nu des te meeromdat de overwinning van Google de strijd tus-sen de internetreuzen die de A.I. in het hart vanonze samenleving willen plaatsen verder zal aan-scherpen. De rol van de politie van de ArtificiëleIntelligentie wordt de komende decennia cruciaalin onze samenleving.”

Ooit zullen compu-ter ons leven be-heersen...

Ja, maarwanneer?

Open Brief van de wetenschappersNiet toevallig ondertekenden een reeks uitvin-ders en wetenschappers, waaronder StephenHawking, recent een open brief waarin ze waar-schuwen dat de creatie van kunstmatig intelli-gente wapens tot een wapenwedloop kan leiden:“Autonome wapens zijn ideaal voor het vermoor-den van mensen, het destabiliseren van landen,het onderdrukken van bevolkingen en het selec-tief uitroeien van één etnische groep.”

Dominique Dewitte

Roland Palmer (Blokker) leidt Benelux kantoor AlibabaRoland Palmer van Blokker gaat het Nederlandse kantoor van Alibaba leiden. Datmeldt De Telegraaf. Alibaba wil vanuit dat kantoor in Amsterdam producten uit deBenelux in China verkopen.

‘De grootste uitdaging blijft om die producten overal heen te krijgen. Maar Neder-landse producten hebben een uitstekende naam in het buitenland. Het veiligheids-en kwaliteitsniveau is hoog’, zegt de Brit in een interview met de Telegraaf.

Palmer zal producenten en detailhandelaren in eerste instantie de weg wijzen naarTmall, een van de marktplaatsen van Alibaba. Palmer wil geen namen noemen vanbedrijven waarmee hij al in gesprek is.

Roland Palmer is de neef van Jaap Blokker en was sinds 2011 topman van degelijknamige holding. Vorig jaar stapte hij op na ruzie. Volgens het bedrijf was ersprake van ‘een verschil van inzicht met de raad van commissarissen’. Theo deKool, vicevoorzitter van de raad van bestuur, nam Palmer in eerste instantie voor-lopig waar.

Page 6: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

Satya Nadella

-06-

Marktleider is bijna verdwenenKort daarachter volgen smartphones die draaienop iOS (37%). Blackberry, vier jaar geleden nogmarktleider, is inmiddels bijna geheel verdwenenals het gaat om zakelijke smartphones (2%). Ditblijkt uit analyse van circa 1500 interviews dieComputer Profile de afgelopen zes maandenheeft gehouden met IT-verantwoordelijken vanbedrijfsvestigingen met 50 of meer werknemersover de telecomomgeving.

MarktverdelingSymbian-toestellen, die nog lang zichtbaar wa-ren in een aantal sectoren, zijn in 2016 niet meerop de markt te vinden. Hierdoor is de markt fei-telijk verdeeld tussen Apple, Microsoft en toe-stellen die op Google’s Android draaien. Micro-soft lijkt de laatste jaren in de zakelijke marktbeetje bij beetje terrein te winnen. Met name bijonderwijsinstellingen, waar relatief een beperktaantal zakelijke smartphones in gebruik is, vor-men toestellen met Windows Phone een grootgedeelte (54%) van het totale aantal zakelijke

smartphones. Voor de twee koplopers, Androiden iOS, geldt dat het aandeel Android-toestellenbovengemiddeld hoog is in de segmenten; ge-zondheidszorg (61%), IT & Utilities (52%) entransport (51%). iOS kent haar hoogste aandeelbij overheidsinstanties (62%) en in het handels-segment (54%).

Merken smartphonesAndroid is het meest voorkomende platform,maar Apple is op de Nederlandse zakelijke markt(met 50 of meer werknemers) nog steeds demeest voorkomende smartphonefabrikant. Cir-ca 38 procent van de aangetroffen smartphonesbetreft een iPhone. Samsung is in de Nederland-se zakelijke markt de nummer twee, met circa31 procent. Alle andere fabrikanten die op And-roid draaien vormen minder dan 3 procent vanhet totaal. Nokia/Microsoft vormt ruim een vijfdevan de aangetroffen toestellen.

HuaweiDe zakelijke smartphonemarkt lijkt af te steve-nen op een driedeling. Blackberry is nu vrijwelgeheel verdwenen en ook de andere smartphon-efabrikanten laten een dalende lijn zien. Een vande uitzonderingen op deze regel is Huawei. Dezefabrikant verscheen voor het eerst in 2015 op demarkt met een aandeel nog onder de 1 procent.Dit heeft Huawei inmiddels uitgebouwd naar cir-ca 1,5 procent.

AndrAndrAndrAndrAndroid neemt void neemt void neemt void neemt void neemt voorooroorooroorsprsprsprsprsprong op ong op ong op ong op ong op AAAAApple als depple als depple als depple als depple als demeest vmeest vmeest vmeest vmeest voorooroorooroorkkkkkomende zakomende zakomende zakomende zakomende zakelijkelijkelijkelijkelijke smare smare smare smare smartphonetphonetphonetphonetphone

Het aandeel zakelijke smartphones draaiend op Android en Apple iOS isde laatste jaren sterk aan het stijgen. Vanaf 2012 is er een nek-aan-nekra-ce ontstaan tussen deze twee platformen. Aan het begin van 2016 lijkt

Android vooralsnog een neuslengte voor te liggen op Apple iOS. 39 procent vanalle zakelijke smartphones draait op Android.

Page 7: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-07-

SegmentenVoor de verschillende marktsegmenten komener verschillende aandelen in de installed baseterug voor de smartphonefabrikanten. In het pu-bliek domein houden de drie grotere partijen el-kaar redelijk in evenwicht. Bij locaties van multi-nationals is Samsung met een aandeel van 45procent de meest voorkomende fabrikant. Applekent haar hoogste aandeel bij locaties van be-drijven met 50 tot 250 medewerkers.

Mobile Device ManagementSinds enige tijd staat ook Mobile Device Mana-gement (MDM) op de lijst van vragen die wordtvoorgelegd aan de geïnterviewde locaties. Be-gin 2016 treft Computer Profile bij circa 17 pro-cent van de locaties met 50 of meer medewer-kers een oplossing aan op het gebied van MDM.Een stijging met drie procentpunt ten opzichtevan een jaar eerder. Met name multinationalsgeven aan gebruik te maken van dergelijke sys-temen. Bijna een derde van deze locaties ge-bruikt MDM-software, in vergelijking met slechts1 op de 10 locaties van bedrijven met 50 tot 250medewerkers.

RestverdelingMDM-software van MobileIron komt met net ietsminder dan een kwart het meest voor in de Ne-derlandse zakelijke markt. VMware AirWatch is,met een aandeel van circa 17 procent, de twee-de meest voorkomende oplossing. Daarna volgteen drietal vendoren die elk iets meer dan 10procent van het totaal vormt, te weten Blackber-ry, Apple en Citrix.

Figuur 1: Besturingssystemen op zakelijke smart-phones Figuur 2: Meest gebruikte zakelijkesmartphones Figuur 3: Top 5 smartphones permarktsegment Figuur 4: Penetratie Mobile Devi-ce Management

Over Computer ProfileComputer Profile is de strategische marketing-partner voor ICT-bedrijven die data omzet in bu-siness en meetbare resultaten. Alle relevantegegevens over de doelgroepen worden op per-manente basis geactualiseerd, met als resultaatde meest rijke en inzichtelijke data over de IT-en telecomwereld. Computer Profile beschiktover een database met de 30.000 belangrijksteorganisaties binnen het bedrijfsleven en de over-heid in de Benelux en biedt actuele inzichten inhun ICT-projecten op basis van 180.000 contac-ten.

Analyse van doelgroepenOp basis van deze data voert Computer Profilesnelle en doeltreffende analyses uit waardoorICT-organisaties de meest relevante doelgroepkunnen benaderen. Daarnaast kan een team vangekwalificeerde telemarketing agents wordeningeschakeld bij het vinden van relevante pro-jecten door inbound en outbound Demand Ge-neration-activiteiten. De bestaande expertisewordt bovendien aangewend voor het ontwikke-len en op de markt brengen van eigen software-tools.

Computer Profile heeft vestigingen in Zaventemen Breda en biedt, als initiatiefnemer van deEuropean Market Intelligence Group (EMIG),dezelfde standaard in kwaliteit en uitvoering ookin andere Europese landen.

Internet: www.computerprofile.com en www.emi-group.com.

Nota van de redactie: het Chinese aandeel indeze markt is momenteel verwaarloosbaar.Maar, dit kan op korte tijd heel snel veranderen.Onlangs heeft mijn kleindochter een Huaweismartphone aangeschaft voor 49 euro. Wij ho-ren ons nog verkondigen dat we ooit een smart-phone zouden aankopen voor minder dan 100euro. Wij geven die Chinezen nog een jaartjeen we spreken niet meer over concurrenten.

Page 8: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-08-

Onvoldoende beschermdHet merendeel van de ondervraagde 300 Euro-pese CIO’s vindt dat de cybersecurity-fundering,gebaseerd op encryptiesleutels en digitale certi-ficaten, onvoldoende wordt beschermd. Met alsrisico dat organisaties nieuwe type aanvallen nietzien aankomen en daardoor de business nietkunnen beschermen.

Miljoenen verspillenDe ondervraagde Europese CIO’s erkennen datzij miljoenen verspillen aan ineffectieve gelaag-de securityapparatuur, omdat deze blindelingssleutels en certificaten vertrouwen. Dus onvol-doende in staat zijn onderscheidt te maken tus-sen welke daarvan wel en niet te vertrouwen zijn.Terwijl Gartner voorspelt dat 50% van alle infra-structuuraanvallen de komende jaren via SSL/TLS worden uitgevoerd. Daardoor werken po-pulaire securityoplossingen zoals FireEye maarde helft van de tijd. De CIO’s beseffen dat die

ineffectiviteit strategische plannen in gevaarbrengt om snelle DevOps-gebaseerde IT-orga-nisaties te bouwen.

De belangrijkste onderzoekconclusies zijn:

• 87% van de Europese CIO’s zijn al slachtoffer,of verwachten dat te worden, van een aanvalverborgen in versleuteld verkeer

• 82% van de Europese CIO’s vindt dat hun be-veiliging minder effectief is omdat zij geen ver-sleuteld netwerkverkeer kunnen inspecteren

• 80% van de Europese CIO’s denkt dat gesto-len encryptiesleutels en digitale certificaten devolgende grote markt voor hackers wordt

• 73% van de Europese CIO’s is van mening dathun strategie om IT en innovatie te versnellenbedreigt wordt door nieuwe kwetsbaarheden diedaaraan gerelateerd zijn

Organisaties vertrouwen op tiendui-zenden sleutels en certificaten

Organisaties vertrouwen op tienduizenden sleu-tels en certificaten, als basis voor het vertrou-wen van hun websites, virtuele machines, mo-biele apparatuur en cloud-servers. Deze tech-nologie is geïmplementeerd voor het oorspron-kelijke securityprobleem van Internet, namelijkweten wat te vertrouwen is.

EurEurEurEurEuropese CIO’opese CIO’opese CIO’opese CIO’opese CIO’s vs vs vs vs verererererspillen miljoenenspillen miljoenenspillen miljoenenspillen miljoenenspillen miljoenenaan `inefaan `inefaan `inefaan `inefaan `ineffffffectieectieectieectieectievvvvve ce ce ce ce cyberyberyberyberybersecuritysecuritysecuritysecuritysecurity

Uit het onderzoek van Venafi blijkt dat 87% van de CIO’s aanvallen ver-wachten die ze niet zien aankomen. Venafi, leverancier van het immuun-systeem voor het Internet, heeft een door Vanson Bourne uitgevoerd

onderzoek gepubliceerd over de businessimpact van falende IT-security.

Page 9: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-09-

Variërend van online bankieren, veilig communi-ceren en mobiele applicaties, tot en met het ‘In-ternet of Things’. Elk IP-apparaat gebruikt sleu-tels en certificaten om een beveiligde en ver-trouwde verbinding te creëren. Helaas wordenonbeschermde sleutels en certificaten steedsvaker misbruikt door cybercriminelen. Om zichdaarmee te verbergen in versleuteld verkeer voorhet imiteren van websites, installeren van mal-ware, privileges te verkrijgen en informatie te ste-len.

Ineffectieve securityapparatuurVeel oplossingen voor ‘endpoint’ en ‘advancedthreath’ protectie, nieuwe generatie firewalls,netwerkverkeeranalyses, IDS (intrusion detectionsystem) en DLP (data loss prevention), biedenonvoldoende bescherming. Omdat ze niet kun-nen onderscheiden welke sleutels en certifica-ten te vertrouwen zijn, oftewel niet in staat zijnom het merendeel van al het versleuteld netwerk-verkeer te inspecteren. Met als gevolg dat ergevaarlijke gaten in de bedrijfsbeveiliging ont-staan. Criminelen maken graag gebruik van dieblinde vlekken, door zich te verbergen in versleu-teld verkeer en securitycontroles te omzeilen.

Cybersecurityfundering“Sleutels en certificaten vormen de fundering vancybersecurity en authenticatiesystemen, om telaten zien dat software en apparatuur werkt zo-als het hoort”, zegt Kevin Bocek, Vice PresidentSecurity Strategy & Threath Intelligence bij Vena-fi. “Als die fundering instort zijn de gevolgen groot.Met een nagemaakte of gestolen sleutel en cer-tificaat kunnen aanvallers zich namelijk voordoenals een vertrouwde gebruiker, voor het observe-ren van target websites, infrastructuren, cloudsen mobiele apparatuur. Maar ook communicatiewaarvan men denkt dat deze veilig is.”

Schijnveiligheid“De systemen die we hebben geïnstalleerd voorhet creëren en verifiëren van online vertrouwenkeren zich in toenemende mate tegen ons. Nogerger, leveranciers die zeggen dat ze ons kun-nen beschermen, zijn daar onvoldoende toe instaat. Veel firewalls, IDS, DLP en andere oplos-singen zijn waardeloos omdat ze een gevoel vanschijnveiligheid creëren. Dit onderzoek toont aandat Europese CIO’s beseffen dat ze miljoenenverspillen, omdat securitysystemen als FireEyeniet eens de helft van alle aanvallen kunnen te-genhouden. Gartner voorspelt dat in 2017 meerdan de helft van alle aanvallen op organisaties,versleuteld verkeer gebruiken om controles teomzeilen. Wie zich realiseert dat de zakelijkenetwerksecuritymarkt wereldwijd zo’n 74 miljardEuro bedraagt, beseft dat er veel geld wordt ver-spild aan oplossingen die maar een deel van detijd effectief zijn.”

Afnemend vertrouwen incybersecurity

“Het afnemend vertrouwen in cybersecurity iszelfs te zien op de financiële markt. In dezelfdeperiode dat 87% van de ondervraagde Europe-se CIO’s toegeeft miljoenen te verspillen aan in-effectieve oplossingen is namelijk het HACK cy-bersecurity fonds met 25% gedaald (vanaf no-vember 2015). Terwijl sindsdien de S&P500-in-dex in zijn totaliteit slechts 10% is gezakt”.

Ponemon onderzoekDe risico’s gerelateerd aan onbeheerde en on-beschermde sleutels en certificaten worden gro-ter naarmate het aantal toeneemt. Uit onderzoekvan het Ponemon Institute blijkt dat organisatiesgemiddeld ruim 23.000 sleutels en certificatengebruiken. Terwijl 54% van de ondervraagdesecurityprofessionals toegeeft niet te weten waardeze allemaal worden gebruikt en beheerd enwie er eigenaar van is. CIO’s maken zich daar-om zorgen dat het toenemend gebruik van sleu-tels en certificaten voor nieuwe IT-toepassingenhet probleem alleen maar vergroot.

Page 10: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-10-

Encryption EverywhereIn het licht van ‘Encryption Everywhere’ plannen,aangejaagd door de onthullingen van EdwardSnowden, sprak 93% van de Europese CIO’s hunbezorgdheid uit over het kunnen beschermen vanalle encryptiesleutels en certificaten. Als de snel-heid van IT-veranderingen verder toeneemt, doorhet creëren en beschikbaar stellen van flexibelschaalbare services, groeit het aantal sleutels encertificaten exponentieel. Gevraagd naar hunmening over het feit of de DevOps-trend het las-tiger maakt om te onderscheiden wat te vertrou-wen is, antwoordde 73% van de CIO’s met ja.

Tweeledige IT-infrastructuur“Gartner voorspelt dat in 2017 driekwart van alleorganisaties transformeert naar een tweeledigeIT-infrastructuur”, vervolgt Bocek. “Bestaande uiteen stabiel gedeelte voor bestaande toepassin-gen en een snel veranderend deel voor de IT ininnovatieve en transformerende businessprojec-ten. Toch kan het gebruik van agile-methodenen DevOps tot ongewenst hoge risico’s en chaosleiden. In dat soort nieuwe omgevingen komtsecurity vaak in het gedrang en kan het bijzon-der moeilijk worden om te monitoren wat nog welen niet te vertrouwen is.”

Immuunsysteem voor het Internet“Om sleutels en certificaten beter te beschermen,is een immuunsysteem voor het Internet nodig”,concludeert Bocek. “Net zoals bij het menselijklichaam laat zo’n systeem direct zien welke sleu-tels en certificaten wel en niet te vertrouwen zijn.Pas als dat volledig duidelijk is, neemt ook dewaarde van andere investeringen in securityop-lossingen toe”.

Over Vanson BourneVanson Bourne is een onafhankelijke specialistin marktonderzoek voor de technologiesector. Dereputatie dat zij gedegen en betrouwbare onder-zoekanalyses uitvoeren is gebaseerd op strikteonderzoekprincipes en de vaardigheid meningenvan senior beslissers in alle belangrijke marktente achterhalen. Meer informatie is te lezen op:www.vansonbourne.com

Over VenafiVenafi is de leverancier van het Immune Systemfor the Internet™, voor het beveiligen van en-cryptiesleutels en digitale certificaten, die de fun-dering vormen van cybersecurity. Daarmee is tevoorkomen dat deze door criminelen wordengestolen en gebruikt voor aanvallen. In de huidi-ge digitale wereld willen criminelen graag sleu-tels en certificaten stelen om daarmee een ver-trouwde status te creëren en zo lang mogelijkniet ontdekt te worden. De meeste securitysys-temen vertrouwen blindelings sleutels en certifi-caten, waardoor criminelen deze kunnen gebrui-ken om zich te verbergen in versleuteld verkeer,websites om te leiden, malware te installeren eninformatie te stelen. Met het immuunsysteemvoor het Internet patrouilleert Venafi in het net-werk van organisaties, op apparatuur, achter defirewall en het gehele Internet, om te bewakenwelke SSL/TLS, SSH, WiFi, VPN en mobielesleutels en certificaten te vertrouwen zijn.

Nota van de redactie: er is een tijd geweest dathet inbreken in een beveiligd systeem voorna-melijk bedoeld was om de zwakheden van hetsysteem bloot te leggen. Maar tegenwoordig zijner steeds meer regeringen/organisaties die zicherop toeleggen om aan gevoelige informatie tegeraken. En hierbij wordt niet gekeken op mid-delen en/of financiën om hun doelstelling(en) tebereiken. Vele van die eerstgenoemde pionierszijn gaan werken voor deze laatstgenoemden.

Page 11: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-11-

Algemene trendHoewel de beslissing om zakelijke applicaties temigreren naar de cloud steeds meer door hethoger management wordt genomen in plaats vandoor de IT-afdeling, wordt de cloud niet gezienals belangrijk element in de digitale transforma-tie, zo lijkt de conclusie uit een onderzoek vanbureau Peil.nl in opdracht van Rackspace Ne-derland. Kostenbesparingen zijn nog de belang-rijkste redenen om over te gaan naar de cloud,en niet zozeer het kunnen onderscheiden vande concurrentie of het gebruik kunnen maken vande schaalbaarheid die de cloud biedt.

PraktijkervaringBijna de helft van de 250 beslissers (helft busi-ness en helft IT) noemt kostenbesparingen debelangrijkste drijfveer om applicaties en data naarde cloud te brengen. Een derde van de onder-vraagden vindt ook dat de cloud veiliger is danhun eigen datacenter; een even grote groep heeftdaar juist twijfels bij. De deelnemers aan het

onderzoek praten vanuit de praktijk; ze hebbeninmiddels een cloudmigratietraject achter de rug.

Wat is de digitale strategie?Slechts 14 procent ziet de toegevoegde waardevan schaalbaarheid en een magere 13 procentdenkt zich ermee te kunnen onderscheiden vande concurrentie. Daarmee is het aantal beslis-sers dat inzet van de cloud ziet als een van deonderdelen in een digitale strategie tot verderegroei in de toekomst nog beperkt en wordt ervooralsnog sterk gestuurd op kostenbesparingen(met name in de IT-organisatie) en het verleg-gen van de beveiliging.

Meer vertrouwenDeze defensieve houding is ook terug te zien inde antwoorden op een andere vraag. Vooral dezakelijke beslissers zien de eigen systemensteeds meer als risicovol; de kans dat de huidi-ge eigen systemen uitvallen wordt groot geacht(37 procent) en men is bang voor het verlies vanomzet daardoor. Het vertrouwen in de cloud isgroter.

MigratieprojectenDat komt mede doordat het vertrouwen in de ei-gen IT-organisatie steeds minder wordt; althanszowel vanuit de business als bij IT zelf wordt dooreen groot deel van de respondenten aan hetonderzoek aangegeven dat het gebrek aan dejuiste vaardigheden een steeds groter risico is,zowel in het aan de gang houden van de eigensystemen als in het migreren naar de cloud.

Het “CloudfHet “CloudfHet “CloudfHet “CloudfHet “Cloudfestiestiestiestiestivvvvval”al”al”al”al” v v v v van de gan de gan de gan de gan de gemiste kansenemiste kansenemiste kansenemiste kansenemiste kansen

Het bedrijfsleven loopt nog ver achter in digitale transformatie. Het ver-plaatsen van data en zakelijke applicaties naar de cloud blijkt vooral ingegeven te zijn door mogelijke kostenbesparingen en niet zozeer vanwe-

ge concurrentievoordelen en/of schaalbaarheid.

Page 12: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-12-

Volgens het onderzoek heeft bijna de helft vande bedrijven daarom naar externe hulp gezochtin de uitvoering van migratietrajecten.

Het verleden is onbenut gelaten“Ondanks dat cloud computing al jaren wordtgebruikt, staan nog aardig wat organisaties aande vooravond van een cloud-migratie. Dat impli-ceert dat er ook nog veel geleerd moet en kanworden op dit gebied”, zegt Bert Stam, de coun-trymanager van Rackspace terecht naar aanlei-ding van de resultaten van het onderzoek. Maartegelijkertijd is dat een verontrustende conclu-sie.

Noodzaak is voorbijImmers, organisaties hebben juist tijdens de Gro-te Recessie in de afgelopen jaren moeten zoe-ken naar kostenbesparingen, waarin het over-brengen van applicaties naar bewezen cloudpro-posities (CRM, kantoorapplicaties, e-mail) voorde hand liggend was en waardoor bovendien

meer kennis kon worden vergaard over cloud-migraties, de interoperabiliteit en schaalbaarheidvan applicaties. Nu de echte magare jaren voor-bij lijken te zijn en de markten en klanten snelveranderen in gedrag en snelheid kan die opge-dane ervaring van essentieel belang zijn.

Begrijp me goed, ik stel niet dat “de cloud” opzich essentieel is voor een snelle en adequatedigitale transformatie van je organisatie, hoewelhet wel een onderdeel is. Het gaat er voorname-lijk om dat er zo weinig progressie is gemaakt inhet onderkennen van het belang van de cloud inhet benutten van zakelijke kansen, het versnel-len van je interactie met je klanten en partnersen het terugbrengen van de kosten van IT-be-heer. Dat laatste had allang al moeten zijn afge-rond, waardoor je nu kosteneffectief en schaal-baar klaar staat voor (omzet)groei binnen eenturbulente economische omgeving.

René Schoemaker

Update Windows 10 nog tot 29 juli gratis, ook nieuwe prijs bekendGebruikers die graag nog willen profiteren van de gratis update naar Windows 10, zullen voor 29juli actie moeten ondernemen. Microsoft heeft namelijk laten weten dat dat de laatste datum iswaarop liefhebbers gratis kunnen upgraden naar Windows 10. Al bij de aankondiging van degratis update liet Microsoft weten dat de actie één jaar zou duren en nu wijst het bedrijf zijngebruikers er dus nogmaals op om de datum in de gaten te houden. Mocht je de gratis update algeïnstalleerd hebben dan kan je ook na 29 juli gratis gebruik blijven maken van het besturings-systeem.

De kostprijs van Windows 10Microsoft heeft ook gelijk naar buiten gebrachthoeveel de update naar Windows 10 voor ge-bruikers gaat kosten die er niet in slagen om voor29 juli de overstap maken. Gebruikers die hunoude besturingssysteem na 29 juli gedag willenzeggen, moeten 119 dollar op tafel leggen. Om-gerekend een bedrag van zo’n 105 euro, al heeft Microsoft nog geen uitspraken gedaan over deprijs voor Europa. Ook kan je er altijd voor kiezen om een nieuw apparaat aan te schaffen, waarWindows 10 op voorgeïnstalleerd staat.

Het aantal gebruikers van Windows 10Microsoft heeft ook een kijkje gegeven in het aantal apparaten dat inmiddels al draait op Win-dows 10. Volgens de gegevens beschikken ruim 300 miljoen apparaten over het besturingssys-teem. Het bedrijf hoopt dat uiteindelijk meer dan een miljard apparaten zullen draaien op Win-dows 10. Duidelijk is alvast dat we in de zomer een grote update kunnen verwachten met handigenieuwe functies, de zogenaamde “Anniversary” (=verjaardag) Update. Bron: Microsoft

Page 13: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-13-

SamenlevingAmsterdam, een stad bestaande uit zo’n 800.000mensen wonend op 219 km2. Daarnaast verwel-komt Amsterdam jaarlijks zo’n 5,3 miljoen toe-risten. Zoveel mensen op zo’n klein oppervlakbrengt ook problemen met zich mee. Denk aanveiligheid, vervuiling en files. Maar dit is niet al-leen in Amsterdam aan de orde van de dag. Ver-stedelijking in de wereld neemt enorm toe. Alsinds 2008 woont de helft van de wereldbevol-king in steden en dit zal in de toekomst alleenmaar toenemen. Hoe kunnen we ervoor zorgendat de problemen niet de spuigaten uit gaat lo-pen?

Wat is een smart city?Een manier om deze problemen aan te pakkenen het leven in de stad ook nog efficiënter temaken, is om het fenomeen ‘smart city’ nader teonderzoeken. O help, hoor ik je denken, we heb-ben al de smartphones, smartwatches, slimmeenergiemeters. Nu ook al smart cities? Jawel.Ook die horen bij de technologische voorspoedvan dit moment. En zeg nou zelf, al die slimmere

apparaten brengen grote voordelen met zichmee. Een smart city schept de mogelijkheid omonze steden slimmer te laten worden, waardoorproblemen die horen bij een stad makkelijk kun-nen worden opgelost. Neem bijvoorbeeld hetparkeerprobleem in Amsterdam. Auto’s zijn vaaklang op zoek naar een goede parkeerplek, waar-door er veel CO2 wordt uitgestoten. Eén van deprojecten waar Amsterdam Smart City op ditmoment mee bezig is, is om automobilisten instaat te stellen om parkeerplaatsen van tevorenvia een app te reserveren. Hierdoor kan je par-keren aanzienlijk makkelijker en efficiënter ma-ken.

Amsterdam Smart CityIn Amsterdam zijn er vele deelbedrijfjes, -dien-sten en –apps die het leven in de stad aangena-mer moeten maken. Al in 2008 pikte onze hoofd-stad de signalen van smart city op en beslootom niet samen te gaan werken met één van degrote technologieaanbieders, maar er juist eenhele diverse lading aan initiatieven onder te scha-ren. Op dit moment is de stad Amsterdam voor 8procent van smart city-projecten de investeer-der. 11 procent gaat via public-private partners-hips (PPP) en 81 procent verloopt via privatepartijen. Amsterdam is dus al een eind op wegom een smart city te worden. Ook Pieter Ballon,schrijver van het boek ‘Smart cities, hoe techno-logie onze steden leefbaar houdt en slimmermaakt’ beaamt dat.

Slimme stedenSlimme stedenSlimme stedenSlimme stedenSlimme steden

Smartphones, smartwatches, slimme energiemeters; technologie is volopin ontwikkeling. Nu hoor je ook steeds vaker het fenomeen ‘smart city’.Maar wat is dat precies? Pieter Ballon, schrijver van het boek ‘Smart ci-

ties’ neemt ons mee naar de stad van de toekomst.

Page 14: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-14-

“Amsterdam heeft zeker de troeven in handenvoor een smart city. Als je naar de Lage Landenkijkt, is Amsterdam een van de eerste stedengeweest die aangaf ‘slimmer’ te willen wordenen een reeks initiatieven samenbracht onder dienoemer. Het opvallende is, dat veel initiatievendie in Amsterdam tot stand kwamen, uit verschil-lende hoeken kwamen. Aan de ene kant warenhet bedrijven die iets ondernamen, maar aan deandere kant ook onderzoeksgroepen en organi-saties.” Volgens Ballon is het erg belangrijk datalle groepen samenwerken; van bedrijven, over-heid, start-ups, burgers en universiteiten. “Je kuntgeen smart city hebben zonder dat al die ver-schillende groepen meewerken,” vertelt hij ver-der. “Een stad is veel te complex om te kunnenzeggen dat enkel de stedelijke overheid, of eenpaar grote bedrijven een smart city zouden kun-nen maken.” Volgens Ballon heeft Amsterdamtot op zekere hoogte voorop gelopen met deontwikkeling naar een smart city. “Maar we zijner nog niet,” waarschuwt Ballon. “Er is nog veelwerk aan de winkel.”

• In een slimme stad is er veel interactie tussenallerlei verschillende soorten data.

• In een slimme stad is er veel interactie tussenallerlei verschillende soorten data.

TechnologieënWat komt er zoal kijken bij een smart city? Nou,vooral veel technologie die met elkaar in verbin-ding staat. Ballon schaart het onder drie bouw-stenen. “De eerste technologische bouwsteen zitbij de gebruiker. Denk aan smartphones die wemeedragen, een polshorloge of een slimme bril.In een slimme stad kunnen die de band wordentussen ons en onze omgeving.” De tweede bouw-

steen is volgens Ballon de ontwikkelingen op ICT.“De laatste jaren is er een enorme vooruitganggeboekt op het vermogen om data te verzame-len en door te sturen,” vertelt hij. “We kunnendat in steeds kleinere apparaten stoppen, het kansteeds goedkoper en ook de batterij kan steedslanger mee. Dit kunnen we in onze omgevingintegreren, bijvoorbeeld in sensoren en came-ra’s.” De laatste bouwsteen is het verwerken vaninformatie. “We hebben tegenwoordig krachtigecomputer en software platformen die alle datavan mensen, gebruikers en objecten verzame-len en verwerken.” Goede voorbeelden hiervanzijn bijvoorbeeld slimme lantaarnpalen waar zerond de Amsterdam Arena mee testen. Verlich-ting kan op afstand of met sensoren worden aan-gepast aan verschillende omstandigheden. Zokunnen bewegingssensoren registreren of er eenpersoon onder loopt en of de verlichting daaromfeller moet. Ook kan het licht gedimd of aange-past worden aan het weer. De veiligheid wordthiermee vergroot en ook kan op deze manierenergie bespaard worden.

“In een slimme stad kunnen smartphones, pols-horloges en slimme brillen de band worden tus-sen ons en onze omgeving”

Initiatieven in AmsterdamOp dit moment lopen er meerdere projecten inAmsterdam die de stad slimmer maken. Bijvoor-beeld een digitale wegbeheerder, die zorgt vooreen betere doorstroming tijdens de spits in IJ-burg. Of het initiatief dat panden aan de grach-tengordel wil verduurzamen, om zo energie tebesparen. Al deze verbeteringen vallen onder denoemer smart city. Volgens Ballon zou elke stadvoor zichzelf moeten bepalen welke doelstellin-gen zij wil behalen. “Kijk naar Kopenhagen,” zegthij. “Hun smart city inspanningen zijn bijna volle-dig gericht op het domein van duurzaamheid enmilieuvriendelijkheid. Elke stad zou zelf moetenbepalen welke prioriteiten zij stelt en welke pro-blemen zij wil aanpakken. Mijn advies voor Am-sterdam is: bepaal je prioriteiten en richt je opdie onderwerpen.” De vraag is natuurlijk of hetidee van een ‘smart city’ wel zal aanslaan bij hetnuchtere, Amsterdamse volk. Daar maakt Bal-lon zich echter geen zorgen over. “Een smart citygaat over het slim aanpakken van problemen,over oplossingen zoeken.

Page 15: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-15-

Wat is er meer pragmatisch, meer ‘handen uitde mouwen’ dan slimme oplossingen zoekenvoor een aantal problemen die in de stad spe-len?” Zegt Ballon. “Het mag niet iets zijn dat jeover de hoofden van de mensen uitgiet. Maarals je het samen met de burgers aanpakt, denkik dat het zeker iets is voor de Amsterdammers.”

In een slimme stad heb jij de afstandsbedieningmet je smartphone in handen. Credits: © Brus-sel Mobiliteit In een slimme stad heb jij de af-standsbediening met je smartphone in handen.

Keerzijde“Door verschillende technologieën samen te voe-gen, zit het internet niet langer alleen in je brow-ser of in een app, maar speelt het zich af in jouwdagelijks leven, in de wereld rondom jou,” zegtBallon. En hier zit wel een keerzijde aan. In desmart city van morgen wordt alles wat we doenen laten bijgehouden. En als die informatie overalles en iedereen op straat komt te liggen, zoudit ook negatieve effecten kunnen hebben. “Waarik voor wil waarschuwen zijn verkeerde richtin-gen die een smart city op kan gaan,” zegt Bal-lon. “Als je overal informatie over hebt, zou je

die informatie ook kunnen gaan misbruiken. Daarmoeten we dus goed over nadenken.”

Doelstellingen bereikenVolgens Ballon is het belangrijk om te realiserendat een smart city niet weer een nieuwe ‘gadget’van deze tijd is. “We moeten af van het idee dateen smart city een verzameling technologieënis. Of dat we ergens wat technologie neerplem-pen en dan ‘smart’ zijn. Nee, je bent pas smartals je een meetbare vooruitgang hebt geboektop een aantal van je gestelde doelstellingen, bij-voorbeeld als er inderdaad in geslaagd wordt omfiles te verminderen of CO2 neutraal te worden.Smart moet altijd gekoppeld zijn aan het beha-len van een bepaalde doelstelling en het oplos-sen van een probleem. Met enkel technologie,heb je nog niets bereikt.”

Bronmateriaal: Ballon, P. (2016), smart cities,hoe technologie onze steden leefbaar houdt enslimmer maakt

interview met Pieter Ballon

Page 16: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-16-

Machines die denken“Grote bedrijven hebben miljarden dollars geïn-vesteerd in de ontwikkeling van technologie opdit gebied,” zo schrijft onderzoeker Steve Omo-hundro in het bijzonder fascinerende boek ‘Ma-chines die denken‘. “Een techniek als machinaalleren wordt al als vanzelfsprekend toegepast voorspraakherkenning, vertalen, gedragsmodellering,robotaansturing en risicobeheer. McKinsey voor-spelt dat AI-technologieën rond 2025 een eco-nomische waarde van vijftig biljoen dollar zullenvertegenwoordigen.” Maar tegelijkertijd met dewaarde nemen ook de zorgen omtrent AI toe.“Uit onderzoek naar het gedrag van zelfverbete-rende systemen is gebleken dat deze systemende neiging vertonen naar hun hoofddoel toe tewerken via een reeks van ‘rationele’ subdoelen,zoals het voorkomen dat het systeem wordt stil-gelegd, het verwerven van zo veel mogelijk com-

putervermogen, het maken van een veelvoudaan kopieën van zichzelf en het vergaren vanfinanciële reserves. Bij het realiseren van dezesubdoelen zullen deze systemen nietsontziendte werk gaan, tenzij ze zo zijn ontworpen dat hunbeslissingen en keuzes zijn gebaseerd op men-selijke ethische waarden.”

Morele beslissingenEn daar komen we op een heel belangrijk punt:intelligente machines zijn leuk, zo lang ze zichaan de spelregels houden. Maar hoe moet hetals die regels niet zo eenduidig zijn? Als ze eenberoep doen op de moraal? Onderzoeker Ben-jamin K. Bergen, verbonden aan de universiteitvan Californië geeft in zijn bijdrage aan het boekeen voorbeeld. “Een zelfrijdende auto bespeurtop een drukke weg een voetganger die ineensvoor hem langs rent. De auto heeft direct in degaten dat schade niet te vermijden is. Als hij door-rijdt, volgt er een botsing en onvermijdelijk letselbij de voetganger. Als hij snel remt, wordt de autovan achteren aangereden, met de daarmee ge-paard gaande schade en mogelijk letsel. Datgebeurt ook als hij van richting verandert. Op welkprotocol moet een machine zijn beslissingenbaseren? Hoe moet het verschillende soortenmogelijk letsel aan verschillende actoren bepa-len en tegen elkaar afwegen? Hoeveel letsel,hoeveel kans daarop en van welke aard, is eenslachtoffer waard? Hoeveel materiële schadeweegt op tegen een kans van 20 procent op eenwhiplash?

Klaar ofKlaar ofKlaar ofKlaar ofKlaar of niet? De kunstma niet? De kunstma niet? De kunstma niet? De kunstma niet? De kunstmatigtigtigtigtige intellige intellige intellige intellige intelligentie kentie kentie kentie kentie komt eromt eromt eromt eromt eraanaanaanaanaan

Een machine die kan denken, die bewustzijn heeft: lang was dit het het do-mein van sciencefiction-schrijvers, maar dat is aan het veranderen. Van-daag de dag is kunstmatige intelligentie iets waar grote bedrijven en we-

tenschappers zich in alle ernst over buigen. En met name de laatste jaren neemthet onderzoek naar en de investeringen in AI een enorme vlucht.

Page 17: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-17-

Dit soort vragen is lastig te beantwoorden. Hetzijn vragen die niet op zijn te lossen met meerdata of rekencapaciteit. Het zijn vragen die gaanover wat er moreel gezien juist is.”

Moraal verandertMaar moreel inzicht is niet een trucje dat je evenaan een superintelligentie leert. Want de moraalverandert door de tijd heen en verschilt van cul-tuur tot cultuur. En de kleinste details in een sce-nario kunnen een morele afweging compleet opzijn kop zetten. Om even terug te gaan naar hetvoorbeeld van de zelfrijdende auto: ga eens nahoe je afweging verandert als je je realiseert datdie voetganger die oversteekt een meisje vaneen jaar of twee is.

EmpathieEn moreel inzicht is niet de enige tekortkomingdie denkende machines op dit moment hebben.Ze missen nog heel wat andere menselijke vaar-digheden, bijvoorbeeld creativiteit en empathie.Kortom: kunstmatige intelligentie is in opkomst,maar we zijn er nog lang niet. Een aantal onder-zoekers dat momenteel werkt aan Google Deep-Mind denkt er net zo over. Ze wijzen erop dat ernog een aantal ingewikkelde kwesties moetenworden opgelost. “Al zijn ze moeilijk, we kunnendeze problemen verhelpen, maar daar is eengeneratie van getalenteerde wetenschappersvoor nodig die kan beschikken over voldoendecomputercapaciteit en die zich laat inspirerendoor inzichten uit de systeem-neurowetenschap-pen en machineleren.” Het goede nieuws is datdat ons ook de tijd geeft om ons voor te berei-den op de komst van AI en de vraagstukken diedaarbij horen.

“De AI’s zullen onze redding zijn”Er is dus nog veel werk aan de winkel, maar AI

komt eraan. En is dat reden tot zorg? De menin-gen zijn verdeeld. Zo ziet onderzoeker Frank Ti-pler, verbonden aan Tulane University AI als deredding van de mensheid. Hij wijst erop dat deaarde ten dode is opgeschreven en we de ruim-te zullen moeten koloniseren. “Mensen zijn nietaangepast aan een leven anders dan dat op aar-de, geen enkele op koolstof gebaseerde levens-vorm is dat. Maar AI’s zijn dat wel en het zullenuiteindelijk de AI’s zijn en human uploads (eenmet een menselijke geest geüploade computer)die de ruimte zullen koloniseren (…) Een humanupload kan net zo snel denken als een AI en hoeftdus ook niet voor een AI onder te doen. If youcan’t beat them, join them. Uiteindelijk zullen allemensen zich bij hen aansluiten. De aarde is im-mers ten dode opgeschreven. Wanneer het ein-de nadert, zal ieder mens die wil blijven leven,die niet ten onder wil gaan, geen andere keushebben dan een human upload te worden. Ende biosfeer die deze human uploads willen be-houden, zal door hen eveneens wordengeüpload. De AI’s zullen onze redding zijn.”

AI die je verdientCognitiewetenschapper Joscha Bach, verbondenaan MIT, is iets voorzichtiger. Hij stelt dat de op-komst van AI een vloek en een zegen kan zijn,afhankelijk van hoe we de denkende machinesinzetten. “De drijfveren van onze kunstmatigeintelligenties zullen (althans in het begin) die vande organisaties, bedrijven, groeperingen en in-dividuen zijn die er gebruik van maken. Getuigteen businessmodel van een bedrijf van slechtebedoelingen, dan heeft AI de potentie zo’n be-drijf tot een regelrecht gevaar te maken. En pro-beert een organisatie het lot der mensheid teverbeteren, dan helpt AI haar haar menslieven-de potentieel te realiseren. De motivatie van onzeAI staat of valt bij de bestaande bouwstenen vanonze maatschappij; elke samenleving krijgt deAI die ze verdient.”

Nota van de redactie: het is niet omdat wij men-sen onze ‘intelligentie’ misbruiken dat we dezelf-de eigenschappen ook mogen verwachten vaneen kunstmatige intelligentie. Het kan echternooit kwaad om een paar veiligheidsmaatrege-lingen te treffen in geval van een mogelijke ont-sporing die ingegeven wordt door een mens...

Page 18: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-18-

Haarscherpe beeldenNieuwe schermtechnologie volgt elkaar dezerdagen in een razendsnel tempo op. Je 4K-tv krijgtop dit moment maar weinig zwaar werk voor dekiezen, want beeldmateriaal met Ultra HD-reso-lutie is schaars, en toch staan de eerste 8K-scher-men al in de coulissen te trappelen. Om maar tezeggen: de beschikbare hardware is met eenaanzienlijke marge klaar om de video van de toe-komst in haarscherpe beelden te tonen.

Extra dimensieHet is echter niet alleen de resolutie van jescherm waar fabrikanten aan sleutelen. De vol-gende reuzenstap waar het medium zich op voor-bereid is 3D: een volwaardige ervaring die je inje eigen woonkamer kan beleven, en niet enkelin de cinema.

Er middenin staanStel je voor dat je de mogelijkheid hebt om een

film of een live verslag op je beeldbuis te zienwaarbij je naar eigen goeddunken met het stand-punt van de camera kan draaien, en die je dank-zij het 3D-perspectief het gevoel geeft dat je mid-den in de actie staat. Zonder verplicht brilletje,bovendien. Als alles goed gaat moet die evolutienaar 3D-beelden over een decennium in de in-troductie van authentieke hologrammen uitmon-den. De Vlaamse onderzoeksinstelling iMindsheeft rond 3D-technologie verschillende toe-komstgerichte projecten lopen, en nodigde eenselect publiek uit om diverse demo’s te volgen.Ook wij gingen graag een kijkje nemen.

Omsloten beeldDe eerste praktische 3D-toepassingen doenmomenteel hun intrede: dankzij fototoestellen alsde Ricoh Theta S of de nieuwe Samsung 360°kan je foto’s trekken die je volledige omgevingbestrijken, en eenzelfde perspectief is mogelijkvoor de opname van video’s.

De toekDe toekDe toekDe toekDe toekomst vomst vomst vomst vomst van video:an video:an video:an video:an video:bbbbbytes aan de macytes aan de macytes aan de macytes aan de macytes aan de machththththt

3D-technieken staan aan het roer van de video-evolutie , en ook holografielijkt tegenwoordig een reële optie. Wij gingen op uitnodiging van iMindskijken naar enkele demo’s die de toekomst van het beeld vertegenwoordi-

gen.

Page 19: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-19-

Daarnaast rollen bovendien de eerste premiumVR-brillen dit jaar van de band en is het uitkijkennaar de beloftevolle AR-headset van Microsoft,de Hololens.

360 graden videoEen van de demo’s die iMinds presenteerde be-trof een encoder voor de verwerking en het af-spelen van 360°-video’s, die de belasting voorje internetlijn tot een minimum beperkt. Doordatde encoder enkel de data uit het 360°-beeld door-stuurt van de plekken waar je effectief naar kijkt,is 10 Mb/s voldoende om een dergelijke video tebeleven. De technologie is beschikbaar, maaromdat zowel hardware bij de eindgebruikers alsvoor opname aangepast moeten worden, zal hetgebruik ervan nog even op zich laten wachten.

LichtveldOp het vlak van stille beelden is er ook de Lytro,een camera die via Light Field Imaging beeldenvastlegt. Nadien kunnen fotografen nog spelenmet het standpunt en de focus van de foto. LightField is een oude techniek, die je onbewust alwel eens in handen hebt gehad: hetzelfde prin-cipe wordt gebruikt om de plaatjes te maken diebewegen wanneer je er mee draait.

Voorloper van 3DHet paradepaardje dat iMinds introduceerde tij-dens zijn demonstraties was ook gebaseerd opdezelfde Light Field Imaging-techniek: een uniekscherm op basis van projectoren waarmee hetmultiview video’s kan afspelen die verschillendekijkhoeken bevatten en die zo een 3D-effect creë-ren. Een voorloper van de brilloze 3D, maar een-tje die nog wel verschillende jaren op punt zalmoeten worden gebracht.

Enorme power nodigDat die technologie nog in zijn kinderschoenenstaat, is af te leiden aan de rekenkracht die no-dig is om die verschillende standpunten te com-bineren tot één geheel. Om één filmpje van 45seconden te produceren, heb je met standaard-software 181 uur nodig. Dankzij de ontwikkelingvan een specifieke programma om die verwer-kingstijd terug te dringen, heeft iMinds dit al te-ruggebracht tot 37 minuten – nog altijd lang, maaralvast een stuk sneller.

Video zonder cameraDe echte toekomst van de 3D-video ligt echterbuiten de klassieke camera. “De focus van 3Dzal op de techniek van Point Cloud Imaging lig-gen, waarbij men met laserscanners te werkgaat,” stelt professor Peter Schelkens, verbon-den aan de VUB en aan iMinds. “De data diemen op die manier verzamelt worden nadien nogdoor software verwerkt tot de gepaste beelden.”

Star wars hologramEn dan is er nog de heilige graal: HolographicImaging. Voor de creatie van holografische beel-den is al hardware beschikbaar: Spatial Light-modulatoren (SLM) die, kort door de bocht, licht-stralen kunnen manipuleren tot golven.

SupercomputerDe kostprijs van dergelijke SLM ligt momenteelnog enorm hoog, maar het grootste knelpunt is,net zoals bij multiview video’s, de input zelf: nieu-we videobeeldtoepassingen vereisen en gene-reren een indrukwekkende berg data die verwerktmoet worden. Alleen al voor de verwerking vanholografische data tot een beeld heb je momen-teel een supercomputer nodig, en dan is de vi-deo met zijn terabits aan informatie nog niet ver-stuurd naar een kijklustige.

Vooruitgang geboektOok hier werken de ontwikkelaars van iMinds aansoftware die dat proces behapbaar maakt voorconsumentencomputers. Ze hebben al heel watvooruitgang geboekt: “We hebben de datagroot-te met een factor 2500 kunnen terugdringen, ende bitrate met factor vier,” stelt Schelkens. Tochzal het nog even duren vooraleer men zover isdat holografische video je processor niet over-verhit noch je netwerk platlegt.

Paradox3D-technologie dompelt ons sterker onder in hetvisuele, maar tegelijkertijd is er de paradox datje nooit “het volledige beeld” ziet: “De video vande toekomst zal altijd eerst gefilterd zijn via soft-ware. Vanwege de zware bestanden wordt hetonmogelijk om deze compleet om te zetten enbij de gebruiker te krijgen: een proces van se-lectie zorgt ervoor dat het noodzakelijke door-komt,” aldus Peter Schelkens. Nina van Hoof

Page 20: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-20-

FacebookHoewel ik alles rond virtual reality al langer volg,is de bal pas echt beginnen te rollen eerder ditjaar, toen Facebook maar liefst 2 miljard dollarveil had voor Oculus, een toonaangevende spe-cialist in betaalbare virtual reality-brillen. Watheeft Facebook hier ineens te zoeken? Virtualreality was meer een speelding voor nerds methier en daar wat professionele toepassingen. Metdit signaal geeft Facebook aan dat de wereldstilaan klaar is voor een virtuele wereld, en metOculus heeft het alvast een prima aankoop ge-daan.

CrowdfundingOculus is een mooi verhaal rond een simpeletoepassing. Eind 2012 trokken enkele technicinaar crowdfundingwebsite Kickstarter met alsdoel 250.000 euro te verzamelen voor de Ocu-lus Rift, een betaalbare virtual reality-bril. Eenmaand later klokt de teller af op bijna 2.500.000euro, en ongezien succes. Oculus focust zichvooral op gamers, waar een virtuele wereld eenlogische stap is. Duizenden ontwikkelaars gaan

aan de slag met de bril, met tot vandaag nogsteeds een groeiend enthousiasme. Daarom hadFacebook ook zoveel zin om Oculus binnen tehalen. Er is al een achterban, en het doel vaneen betaalbare VR-bril spreekt aan.

Virtual reality op het vliegtuig:vaarwel vliegangst?

Hoe voelt zo’n ervaring aan? Het is voor ieder-een verschillend, maar ik vond het een openba-ring. Na drie sessies van respectievelijk 5, 10 en20 minuten, ben ik helemaal verkocht. Het ge-voel van in een virtuele wereld rond te lopen, isfantastisch. Hoe krijgt zo’n bril dat voor elkaar?Voor elk oog is er een schermpje, bij voorkeurmet een hoge (HD)-resolutie, en de bewegings-sensoren in de bril draaien het beeld voor je ogenzodat je een realistisch bewegingsgevoel ervaart.Vooral de beeldresolutie voor je ogen is heelbelangrijk. Ik heb twee testen gedaan met een480p-resolutie, en dat is veel te laag. De pixelskomen dan veel te expliciet in beeld, wat nefastis voor de totale ervaring. Full HD lijkt me de besteoplossing.

Vraagt om enige aanpassingIk kon de ervaring gemakkelijk een half uur vol-houden, maar ik heb genoeg mensen geziengehad die het na 10 minuten moesten opgeven.Het resultaat: mottig, gedesoriënteerd en hoofd-pijn. Virtual reality heeft bij velen een aanpas-singsperiode nodig, maar al doende leert men.Belangrijk: zo’n bril is helemaal anders dan eenzogenaamde 3D-bril (zoals in de bioscoop).

VVVVViririririrtual rtual rtual rtual rtual reality:eality:eality:eality:eality: meer dan een h meer dan een h meer dan een h meer dan een h meer dan een hype?ype?ype?ype?ype?

Heb je ooit al iemand met een virtual reality-bril op zijn neus gezien? Waar-schijnlijk niet. Het is ook geen zicht, iemand die zomaar in het wilde wegkijkt, zonder dat jij kan zien wat hij doet. Ik heb ondertussen al een aantal

demonstraties gehad met virtual reality. Mijn conclusie? Hopelijk komt er zosnel mogelijk een commerciële versie, want ik wil er ook een!

Page 21: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-21-

In een virtual reality-bril krijgt elk oog een scherm-pje, waardoor je een aangenaam (3D)-beeld kanervaren zonder flikkeringen en hoofdpijn.

Voor iedereenOculus heeft met de Rift al aan gamers wereld-wijd laten zien dat virtual reality op hun lijf ge-schreven is, maar hoe kan je de rest van dewereld overtuigen van virtual reality? Door deovername van Facebook zal dat allemaal in eenstroomversnelling komen. Facebook heeft wildeplannen, ook al zal de verwezenlijking ervan welenkele jaren duren. Wat dacht je van een virtue-le school, waar je gewoon je bril thuis kan opzet-ten, en ineens op de schoolbanken zit. Je kannaar het bord kijken waar de juf staat, rondkij-ken naar andere leerlingen, allemaal vanuit jeeigen thuisomgeving. Uiterst handig wanneerbijvoorbeeld je kind het huis niet kan verlaten, ofwanneer scholen ver van je woonst liggen.

SportevenementenNaast digitale scholen ziet Facebook ook poten-tieel in sportevenementen. Geraak je niet op dieéne Champions League voetbalmatch? Zet ge-woon je bril op, en je zit in het publiek, helemaalvooraan. Dan hoef je niet meer dure tickets tekopen en kan je de sfeer inademen alsof je erzelf bent. Hoe Facebook dit allemaal wil doen, isnog een raadsel, maar door de gigantische cash-berg van Facebook en extra ondersteuning, kanOculus zonder zorgen de komende jaren verderblijven ontwikkelen. Vermoedelijke prijs van zo’nbril? Geruchten doen de ronde dat een prijs rond300 dollar mogelijk moet zijn, maar hieromtrentis nog geen bevestiging.

GamersHet spreekt voor zich dat een virtual reality-brilin de eerste plaats voor gamers wel nut heeft.Ze lopen immers al rond in een digitale wereld.Waarom kan je daar niet in rondkijken, met eenbril op je neus? Sony moet net hetzelfde hebbengedacht, en heeft daarom met Project Morpheuseen virtual reality-bril in de maak voor de PlaySta-tion 4. Als de hype dan toch losbarst de komen-de maanden, wil Sony graag een deel van dekoek.

Omnidirectionele loopbandVan zodra je de bril hebt, kan je natuurlijk crea-tief verder denken. In plaats van met je control-ler te wandelen, waarom niet echt rondwande-len? Virtuix Omni heeft een omnidirectioneleloopband klaar, zonder bewegende delen. Hoekan je daarin wandelen en lopen? Dankzij deondergrond die weinig wrijving geeft met demeegeleverde schoenen, kan je blijven wande-len en lopen op het platform. Springen en buk-ken wordt ook geregistreerd, dus zomaar eveneen uurtje gamen zou wel eens behoorlijk inten-sief kunnen worden. Voeg daarbij nog een be-wegingssensor voor bijvoorbeeld je geweer, enje zit werkelijk helemaal in het spel. Prijs van ditspeeltje? 499 dollar en wordt eind dit jaar gele-verd. Leuk weetje: de man achter de Virtuix Omniis een Belg, Jan Goetgeluk, die in Amerika Vir-tuix uit de grond stampte.

ZelfbouwZo’n virtual reality-bril is al sterk gedaald in prijs,maar nog niet bepaald goedkoop. Volgens Goog-le los je dat heel eenvoudig op door je smart-phone te gebruiken: maak een vormpje uit kar-ton, lanceer een specifieke virtual reality-app ende sensoren in de smartphone doen de rest.Klinkt eenvoudig, maar het werkt wel opvallendgoed.

Google testomgevingGoogle heeft deze testomgeving nu opengesteldaan ontwikkelaars, schrik dus niet als je verschil-lende virtual reality-apps in de Google Play Sto-re ziet opduiken. Enige vereiste: een smartphonemet een hoge resolutiescherm. Hoe hoger deresolutie, hoe beter de ervaring omdat je minderpixels ziet.

Page 22: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-22-

Blijkt dat de monsterresolutie van de LG G3 enSamsung Galaxy Note 4 toch zijn nut heeft…

Professioneel gebruikVirtual reality mag wel leuk klinken, ook in meerserieuze, professionele instanties wint het aanpopulariteit. Vooral het leger maakt intensief ge-bruik van de virtuele wereld om belangrijke mis-sies vooraf in te studeren en ook te belopen. InAmerika maakt zowel het leger als lucht- en zee-macht gebruik van de technologie voor diversedoeleinden: vluchtsimulatie, slagveldsimulatie,medische training, voertuigsimulatie en virtueleboot camps. Daarnaast wordt virtual reality ookgebruikt om post-traumatische stress te verwer-ken.

SchooldoeleindenNet als het leger gebruiken ook diverse scholenvirtuele realiteit, bijvoorbeeld voor medische stu-denten om realistische operaties uit te voeren.Vooral voor schooldoeleinden is de technologievan vandaag nog behoorlijk duur, maar daar kande komende maanden behoorlijk wat in veran-deren wanneer diverse VR-toepassingen het le-venslicht gaan zien.

SpelconsolesVirtual reality klinkt indrukwekkend, maar hethoeft niet altijd met bril. Spelconsoles passen algeruime tijd een -weliswaar beperktere – vormvan virtual reality toe. Het begon met het succesvan de Nintendo Wii, en voor dat je het wist, zatiedereen virtueel te tennissen, bowlen of boxen,aan de hand van een bewegingscontroller. Mi-crosoft heeft dat nog tot een heel ander niveau

gebracht met Kinect, waar je volledige lichaamdoor een camera wordt gescand. Sony heeft ookeen verdienstelijke poging gedaan, maar tegen-woordig lijkt die bewegingshype stilaan over tewaaien.

Dat brengt ons bij de hamvraag: is virtual realityiets tijdelijk? Is het een hype in wording, die daar-na weer snel zal verdwijnen? Ik denk alvast dathet meer dan een hype zal worden. Voor gamersis het een droom die uitkomt, maar er zijn nogzoveel andere mogelijkheden. Wat dacht je vaneen film kijken op je mobiel toestel? Even de briluit je (rug)zak halen, en je zit precies in een bio-scoop. En misschien hebben we binnenkort geencomputermonitor meer nodig, maar kijken weallemaal met zo’n bril. Virtual reality heeft hetpotentieel om in de nabije toekomst nog veelmensen te verbazen…

Cédric Van Loon

Nota van de redactie: fervente science-fictionkijkers zullen zich nog de Star trek afleveringenherinneren waarbij je in een speciale virtuelekamer (=Holodeck) de meest wilde fantiasieënkon beleven. Welnu, de redactie is ervan over-tuigd dat dit ooit binnen het bereik zal vallen vanieder huishouden. Overigens je kan in deze edi-tie ook een artikel (pag. 18-19) terugvinden overeen 3d omgeving waardoor je middenin een vir-tuele omgeving terechtkomt. Je zal wellicht eenmaandelijks bedrag moeten betalen om gebruikte kunnen maken van alle faciliteiten, maar ookdat behoort tot de geplogendheden van onze mo-derne samenleving... O ja, u weet toch ook dater momenteel reeds zo’n virtuele omgevingenworden gebruikt? Voor wat, en voor wie vraagtu? Om piloten op te leiden in een vluchtsimula-tor. Hierbij kunnen alle vliegvelden van over dehele wereld inge-geven worden.Hierna kan je eenvlucht maken vanFrankfurt naarHongKong bijvoor-beeld. Onderwegkunnen echter al-lerlei problemenopduiken die de piloten moeten beheersen wil-len ze hun pilotenbrevet halen.

Page 23: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-23-

Per toeval ontdektWe komen steeds dichter in de buurt van eenoneindig-lang-levende batterij. Een PhD-student(doctoraat) genaamd Mya Le Thai aan de Uni-versiteit van Californië in Irvine was eigenlijk maarwat aan het ‘spelen’ toen ze per toeval ontdektedat haar creatie beter bestand is tegen het feno-meen dat we allemaal haten: energieverlies ineen batterij.

EnergiedradenWe proberen het hier even uit te leggen: de bat-terij werkt met zogenaamde nanowires, dradendie dunner zijn dan haren maar enorm goed elek-triciteit geleiden. Ze zijn echter noga fragiel enals je de batterij vaak herlaadt, komen er breu-ken in en verliest de batterij een hoop energie.De ICU wetenschappers hebben daarom de na-nowires bedekt met een stof genaamd mangaan-dioxide, waarna ze het geheel hulden in een gelgenaamd PMMA (polymethyl-methacrylate).Heel veel moeilijke woorden, maar het effect mager zijn.

Om er een cijfer op te plakken ...De bedekte nanowires overleven het zo’n 2.000tot 8.000 charge cycles. Dat betekent dus de tijd-spanne vanaf het volledig herladen van een bat-terij tot hij weer helemaal leeg is. “Normaal ge-zien begeven de batterijen het nogal dramatischna zo’n 5.000 tot 7.000 cycles,” aldus Mya.

Serieus verschilMaar met de gel eromheen, zouden ze kunnen

blijven gaan tot zo’n 200.000 cyclussen zonderenig verlies van capaciteit. Nogal een verschil:beeld je maar eens in wat dat zou kunnen bete-kenen voor de levensduur van je smartphone ofje laptop. De reden dat dit zo goed werkt, is om-dat de gel de nanowires flexibeler maakt en zedus beter bestand zijn tegen barsten. “De be-dekte elektrode behoudt zijn vorm veel beter,waardoor het een betrouwbaardere optie is,” zeiMya.

Wat een potentieel!Mya zegt nog dit: “Dit onderzoek bewijst dat eenbatterij elektrode met een nanowire-basis eenlange levensduur kan hebben en dat zo’n batte-rijen realiteit kunnen worden.” De technologie zoukunnen worden toegepast voor smartphones,laptops, auto’s en zelfs ruimtevaart.

Bronnen: ICU, Daily Mail

Nota van de redactie: vanwege het enorme po-tentieel van deze uitvinding verwachten we bin-nen de kortste kerendat de consumentenin-dustrie hiervan gebruikgaat maken. Vooralvanwege het feit datdeze toevallige uitvin-ding publiekelijk is be-kend gemaakt. Onzedoctoraats tudenteMya zou beter moetenweten in deze genadeloze consumentenmaat-schappij.

EurEurEurEurEureka,eka,eka,eka,eka, per toe per toe per toe per toe per toevvvvval een baal een baal een baal een baal een batterij ontdekttterij ontdekttterij ontdekttterij ontdekttterij ontdektdie een eeuwighed lijkt mee te gaandie een eeuwighed lijkt mee te gaandie een eeuwighed lijkt mee te gaandie een eeuwighed lijkt mee te gaandie een eeuwighed lijkt mee te gaan

Het klinkt als een broodje-aap-verhaal, maar onderzoekers aan de Univer-siteit van Californië, Irvine, zouden per toeval een batterij hebben uitge-vonden die je duizenden keren kan herladen zonder dat hij aan enige

kracht verliest. En in onze wereld die verslaafd is aan elektriciteit, kan zo’n uit-vinding wel tellen.

Page 24: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-24-

Blijf up-to-dateWindows-updates, Mac OS X-downloads, Linux-patches, browser-verbeteringen, Flash-fixes,PDF-patches, Java-updates, en meer. Pas zeallemaal toe, loop niet achter. Softwaregebruikbrengt ook beheer met zich mee, vanwege debeveiliging. Want veel malware mikt op ouderegaten om binnen te komen, óók langs geüpda-tete securitysoftware. Naast ronseling voor bot-netten dreigt er ook een directer gevaar voorgebruikers: ransomware.

Op slot dankzij encryptieDie kwaadaardige software komt binnen om dedata van gebruikers op slot te zetten met eigenencryptie. De bestanden zijn dan niet meer toe-gankelijk zijn voor de echte eigenaar. Denk bijupdaten niet alleen aan besturingssystemen enapplicaties op computers, maar ook aan firmwa-re en software op apparaten als breedbandmo-dems en NAS-systemen (network attached sto-rage). Na de recent opgerolde Windows-ransom-

ware Cryptolocker is namelijk het NAS-gerichteSynolocker opgedoken.

Tip: zet update-instellingen zoveel mogelijk opautomatisch, en controleer handmatig geregeldop updates.

Het alom bekende politievirus.Alles wat niet expliciet nodig is, uitschakelen! Datis een les die Microsoft begin deze eeuw op har-de wijze heeft geleerd. De oorspronkelijke relea-se van Windows XP werd flink geplaagd doorvirussen en wormen. In Service Pack 2, stan-daard met firewall, heeft Microsoft veel servicesuitgeschakeld of afgeschermd voor de buiten-wereld. Toch zijn er nog genoeg programma’sen ook apparaten die standaard diverse dien-sten aan hebben staan. Vaak zijn die via Univer-sal Plug and Play in staat om zich ‘te adverteren’langs een router/breedbandmodem, dus ooknaar de boze buitenwereld van het internet toe.

Tip: voer een online-scan uit naar wat er alle-maal openstaat op je IP-adres(sen).

Back-up, back-up ennog eens back-up!

Maak back-ups van je kostbare gegevens. Ditadvies is bijna zo oud als de computerwereld,maar blijft onder consumenten - en soms ookbedrijven - helaas nog steeds nodig. De ruimtevan harde schijven blijft toenemen en de kostenblijven dalen. N.v.d.r. ook een usb van 32GB kanhandig zijn voor foto’s en/of mail gegevens.

Pc gPc gPc gPc gPc geeeeegijzgijzgijzgijzgijzeld? Hier zijn 5 tips teeld? Hier zijn 5 tips teeld? Hier zijn 5 tips teeld? Hier zijn 5 tips teeld? Hier zijn 5 tips tegggggen ren ren ren ren ransomwansomwansomwansomwansomwararararareeeee

Cybercriminelen hebben een lucratieve nieuwe bezigheid gevonden: ge-gevens gijzelen. Malware die data versleutelt en dan losgeld vraagt voorde decryptiesleutel. Voorkomen is beter dan recoveren (of kwijt zijn!).

Hier zijn vijf tips tegen ransomware.

Page 25: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-25-

Profiteer daarvan door een tweede schijf apartte hebben voor kopieën van je kostbare gege-vens. Afgezien van de opslag zelf, hoeft dat geengeld te kosten: back-up tools zijn allang inge-bouwd in besturingssystemen en goede alterna-tieven zijn ook gratis te krijgen.

Tip: stel een back-upprogramma in om op vastetijdstippen back-ups te maken, en stel dat níetuit!

Niet alleen op NASBack-upbewuste mensen met veel data en meer-dere computers hebben tegenwoordig vaak eenNAS-apparaat (network attached storage) in huis(of in bedrijf). Zo’n opslagsysteem is via het net-werk toegankelijk voor alle computers die daarhun kostbare gegevens kwijtkunnen. Hetzij voorenkelvoudige opslag van bestanden, hetzij voorback-up van die data. Handig, zeker gezien devele extra functies die NAS-systemen al jarenbieden: audiostreaming, BitTorrent-verkeer, toe-gang via internet voor een ‘persoonlijke cloud’,en meer.

Helaas zien cybercriminelen ook in dat een NASeen schat aan data herbergt. Zie maar de op-komst van Synolocker: een ransomwarevariantdie speciaal is gemaakt voor NAS-apparaten vande bekende leverancier Synology. Dus is het zaakvoor waakzame gebruikers om hun back-up teback-uppen. En die tweede opslagpool dan opeen ander systeem (met ander besturingssys-teem en software) te zetten en/of offline te hou-den.

Tip: sluit een externe harde schijf aan op de USB-poort die veel NAS-systemen hebben, maak opgeregelde tijden een back-up en trek daarna destekker van die USB-schijf eruit.

Toch maar betalen?Tot slot een omstreden tip tegen ransomware.Voor als je de bovenstaande tips niet hebt opge-volgd en je data gegijzeld is door cyberafpersers.Misschien dan toch maar betalen? Want zelfslichte encryptie is door de gemiddelde gebruikerniet te kraken. Of misschien pas na veel moeiteen heel veel tijd. Maar veel ransomware gebruiktkrachtige encryptie én werkt met een doomsday-klok: na een bepaalde periode wordt de gegij-zelde data grondig gewist. Hierdoor is het effec-tief onkraakbaar. Hoe kostbaar zijn de gegijzel-de gegevens?

Tip: denk heel goed na of afpersers betalen eengoede stap is. Een klein politiekorps in de VSdacht onlangs in ieder geval van wel. De Neder-landse politie adviseert om nóóit te betalen.

Nota van de redactie: ook onze huisdoktermaakt gebruik van een moderne computer waar-bij zijn gegevens veilig worden gebackuped viaeen cloudomgeving. Bij ons eerstvolgende be-zoek moeten we ook hem eens vertellen dat erondertussen ransomvirussen zijn die niet alleenzijn systeem onbereikbaar maken, maar ook hetbackupsysteem van de cloudomgeving versleu-telen. Als je dan nergens geen harde schijf en/of usb-stick hebt met uw belangrijkste gegevensdan ben je letterlijk ‘gejost’... Nog eens ter her-haling: de redactie maakt enkel backup’s vangegevens of data’s. Vanaf het ogenblik dat wijmeer dan een half uur aan iets gewerkt hebbenbewaren wij die gegevens naar drie verschillen-de plaatsen. Zo kunnen we maximaal een halfuur werk verliezen in geval van problemen. (Ookwij hebben ooit, in de beginperiode, eens 8 uurwerk moeten overdoen omdat we bepaalde ge-gevens niet konden recupereren). Die data’sworden verspreid over een drietal harde schij-ven. In geval van een probleem formatteren wijonze SolidStateDisc (120 GigaByte) schijf en in-stalleren wij de voornaamste programma’s op-nieuw. Daarna zetten wij de data’s en/of gege-vens op hun bijhorende plaats. Deze data’s kun-nen onder meer foto’s, mail, gamegegevens enbelangrijke instellingen zijn. Betalen voor ran-somware? Met alle Chinezen, maar niet metden deze... Laatste tip: onze derde harde schijfis losgekoppeld van het internet en is extra be-veiligd door middel van een paswoord.

Page 26: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-26-

Aanvullende informatieBovendien kunnen automobilisten via de inge-bouwde GPS-ontvanger direct in Google Mapshun locatie bepalen. Deze ontvanger zorgt er ookvoor dat niet alleen de videobeelden teruggeke-ken kunnen worden, maar dat ook aanvullendeinformatie (zoals snelheid en locatie) terug tehalen is. Dit maakt de nieuwe dashcams tot eenbetrouwbare partner voor automobilisten in vrij-wel alle denkbare situaties.

NoodsituatiesRollei heeft vanuit veiligheidsoptiek ook nieuwefunctionaliteiten toegevoegd aan haar dashcam-portfolio. Zo zijn de CarDVR-300 en de CarD-VR-310 voorzien van G-sensor technologie.Deze sensor registreert de krachten die wordenuitgeoefend op het voertuig. Hierdoor worden innoodsituaties, zoals een noodstop of botsing, debeelden volledig automatisch en beveiligd opge-slagen. Daarnaast beschikken de dashcams ookover automatische bewegingsdetectie. Indien hetvoertuig geparkeerd is, start de opname paswanneer er daadwerkelijk beweging gedetec-teerd wordt. Automobilisten hebben hierdoor al-tijd zicht op wat er met hun voertuig gebeurt, zelfsals ze niet in de buurt zijn. De automatische loop-cycle zorgt ervoor dat als de SD-kaart vol zit,automatisch de oudste opnames overschrevenworden.

2 modellenRollei CarDVR-300 dashcam Full-HD resolutie(1920x1080/30fps) 2,4“ kleur TFT LCD (480x234pixels) Beschikt over een 102 graden hoeklens70 x 63 x 31.3 mm met een gewicht van 94 g(zonder geheugenkaart) Rollei CarDVR-310 das-hcam 2K resolutie (1440p/30fps) en Full-HD re-solutie (1080p/60fps). Heeft een LCD-TFTscherm (5.87 cm (2.31“) kleur) met Crystal Brighttechnologie en licht-sterk tegenlicht.

Een eEen eEen eEen eEen extrxtrxtrxtrxtra paar oa paar oa paar oa paar oa paar ogggggen op de wen op de wen op de wen op de wen op de weeeeeg:g:g:g:g: R R R R Rolleiolleiolleiolleiolleiintrintrintrintrintroduceeroduceeroduceeroduceeroduceert twt twt twt twt twee nieuwee nieuwee nieuwee nieuwee nieuwe dashcamse dashcamse dashcamse dashcamse dashcams

Camerafabrikant Rollei lanceert twee nieuwe dashcams: de CarDVR-300en de CarDVR-310. Beide modellen beschikken over een hoge beeldkwa-liteit en zijn voorzien van een Full-HD resolutie. De CarDVR-310 kan daar-

naast ook opnames maken met 2K resolutie. De dashcams zijn uitgerust meteen automatische witbalans. Hierdoor kunnen zowel overdag als ‘s nachts goe-de opnames gemaakt worden.

Page 27: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-27-

Beschikt over een 130 graden groothoeklens 57x 58 x 30 mm met een gewicht van 75 g (zondergeheugenkaart) Beide dashcams worden gele-verd met een zuignap en een 12/24 volt auto-adapter.

Prijzen en beschikbaarheidDe Rollei CarDVR-300 en CarDVR-310 dash-cams zijn verkrijgbaar medio mei voor een ad-viesprijs van respectievelijk 109,99 euro en159,00 euro. Voor meer informatie: http://www.rollei.com/products/photo/car-camcorder/

Henk Gernand, key account manager Beneluxbij Rollei: “Deze nieuwe dashcams zijn uitgerustmet de nieuwste technische snufjes. Hierdoorkan je met een gerust hart de weg op of zelfs jeauto op een ongure parkeerplek achterlaten. Eendashcam zorgt voor die extra paar ogen die ineen noodsituatie belangrijk kunnen zijn, maar ookdat je zelf bewuster gaat rijden. Je eigen rijge-drag wordt namelijk ook gefilmd.”

Over RolleiHet van oorsprong Duitse Rollei is opgericht in1920 en heeft als doelstelling om fotografie vooriedereen toegankelijk te maken. Rollei is al meerdan 90 jaar een autoriteit op de fotografiemarkten is momenteel actief in meer dan 20 landen inEuropa. Rollei claimde haar wereldwijde reputa-tie als fabrikant van hoogwaardige camera’s metde twin-lens Rolleiflex. Het huidige assortimentbevat digitale camera’s, actioncams, camcorders,

selfie accessoires en professionele fotografischeaccessoires zoals statieven, camera banden enfiltersystemen. Internet: www.rollei.com/

Nota van de redactie: wij zijn van oordeel datdit soort van extra beveiliging standaard in iedervoertuig beschikbaar wordt. Tenminste, voorzolang we nog zelf een voertuig moeten bestu-ren. Van zodra alle voertuigen automatisch rij-den valt het nut hiervan weg omdat er gewoon-weg niemand meer in het oog moet worden ge-houden. Overigens een automatische auto zitreeds volgepakt met allerhande camera’s.

Uber test zelfrijdende autoDe taxidienst Uber treedt in concurrentie met Google. De komende weken zal Uber een zelfrij-dende auto op de banen van het Amerikaanse Pittsburgh laten rondrijden. ‘Op de straten vanPittsburgh kan u de eerstvolgende weken iets vreemds zien: een auto dat eruitziet alsof eensuperheld ermee rijdt’, klinkt het in de aankondiging van Uber. ‘De auto is geen onderdeel vaneen filmscène. Het is een testauto.’

‘Zelfrijdende auto’s kunnen miljoenen levens redden en de levenskwaliteit van mensen over dehele wereld verbeteren’, klinkt het. De auto die gebruikt wordt voor de test is een hybride FordFusion. Er zal niet alleen getest worden of en hoe de auto zelf rijdt, maar ook zal de auto de stadin kaart brengen. Er zal altijd een chauffeur achter het stuur zitten die alles in de gaten zalhouden. Ook is de auto uitgerust met verschillende radars, laserscanners en camera’s die dedetails van de omgeving kunnen analyseren.

Uber geeft toe dat het project nog in zijn kinderschoenen staat, maar ze zijn optimistisch over detest die ze uitvoeren. ‘Elke testdag leidt momenteel tot verbeteringen’, aldus de taxidienst.

Page 28: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-28-

Google AssistentOp Google I/O sprak Pichai over de Google As-sistant. Vervolgens pakte het bedrijf uit met Goog-le Home en Google Allo: een nieuwe toepassingen een nieuwe app die beide rond diezelfde as-sistent zijn opgebouwd. Pichai zei het niet metzoveel woorden, maar de assistent is niets min-der dan Googles allesomvattende artificiële in-telligentie in haar kinderschoenen.

Veel stukjes, één puzzelGoogle is al lang veel meer dan een zoekmachi-ne. Het bedrijf heeft Android, Gmail, Chrome,Foto’s en Google Now. Alle consumententoe-passingen van de technologiereus leken aanvan-kelijk enigszins afzonderlijk te bestaan. Androidzorgt voor het mobiele ecosysteem, Gmail biedteen gratis e-maildienst, Chrome is een browser,Google Foto’s is een opslagplaats voor je foto’sen Google Now is een ietwat gepersonaliseerdezoekmachine.

sundar pichai google assistantAchteraf gezien vormen Googles diensten sa-men de pijlers waarop de Google-assistent isgebouwd. Dankzij de populariteit van Androidgebruiken miljoenen mensen de zoekrobot ophun toestellen, vaak via spraak. De data van aldie gebruikers stelt Google in staat zijn spraakal-goritmes verder te ontwikkelen terwijl de integra-tie van Gmail-berichten en Google Now meercontext geeft om mee te werken. Google Foto’sis dan weer een enorme databank aan beeld-materiaal waarmee Google de beeld- en ge-zichtsherkenning van zijn neuraal netwerk kanbijschaven.

Neurale netwerken en AINeurale netwerken, machine learning en bij ver-volg artificiële intelligentie, drijven de dienstenvan Google. De Google Assistant is zo’n beetjede combinatie van alles wat het bedrijf tot nu toeheeft geleerd. Pichai claimt dat niemand andersin de wereld even goed is in computerspraak.Hij doelt daarmee niet de spraak van Now, maarop het taalbegrip dat er achter schuilt.

Conversaties“Wie speelde James Bond in Quantum of Sola-ce?” is op zich een eenvoudige feitelijke vraagwaarmee een assistent met de enorme kennisvan Google aan de slag kan.

De intelligDe intelligDe intelligDe intelligDe intelligente Gooente Gooente Gooente Gooente Googggggle le le le le AssistantAssistantAssistantAssistantAssistant

In zijn open brief suggereerde Google-CEO Sundar Pichai eerder deze maanddat de kern van Google in de toekomst wel eens een artificiële intelligentiekon worden. Dat diezelfde toekomst reeds twee weken later voor de deur

stond, kwam toch enigszins als een verrassing.

Page 29: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-29-

Een antwoord komt er dezer dagen snel, vaakvoorzien van handige links, een korte biografieen afbeeldingen, nog voor je zelf op een websitemoet klikken. “Waarin deed hij nog mee?” is inessentie niet moeilijker, maar de zoekmachinemoet nu context begrijpen: ‘hij’ verwijst naar hetresultaat van de vorige zoekopdracht, ‘waarin’naar het feit dat hij in nog andere films een rolhad. Pichai wil dat Google steeds slimmer wordten zo steeds geavanceerdere conversaties aankan.

Nog meer functiesDe andere functies maken dan automatisch hunintrede: in een gesprek met de assistent moet jemeteen filmtickets kunnen boeken en een agen-da-afspraak kunnen toevoegen. Misschien ein-digt je gesprek met Google wel met de vraag omeven een berichtje te sturen naar je vrienden omze te laten weten dat je de tickets op zak hebt.Die conversatiecapaciteiten zijn het grootste ver-schil tussen Now vandaag en de Assistant mor-gen.

AlomtegenwoordigDe assistent moet dat kunnen onderweg via jetelefoon maar ook terwijl je achter het stuur zit inde wagen. Bovendien moet Google begrijpen datde wagencontext anders is dan de smartphone-

context, wat tot gepastere antwoorden moet lei-den. Kom je thuis, dan mag de band met wat inessentie een slimme privé-versie van Google isniet zomaar stoppen. Home zal er nog dit jaarvoor zorgen dat het gesprek met Google gaan-de blijft, zonder dat je daar je smartphone voormoet bovenhalen.

Neuraal netwerkDe Google-assistent is dus de steeds verderevoluerende combinatie van Googles expertiseop het gebied van taalbegrip, zoekopdrachten,apps, contextbegrip en personalisatie. Dat Pichaiin de nabije toekomst een integratie van IoT-dom-oticaproducten wil, lijkt maar normaal.

Zelflerend systeemHoe meer de Google Assistant een echte assis-tent wordt, hoe meer mensen er gebruik vanzullen maken. Dat leidt tot meer interacties die,gestuurd door neurale netwerken, tot een bete-re assistent zullen leiden. Google toonde eerderal aan met een eenvoudig experiment dat eencomputeralgoritme zichzelf nieuwe en handigegedragingen kan aanleren. Zodra een systeemslim genoeg is, zal het alleen maar slimmer wor-den.

Page 30: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-30-

Het resultaat is dan een artificiële intelligentie diehet antwoord weet op je vragen, je thermostaatkan regelen, je agenda in het oog houdt, je vrien-den verwittigt wanneer je te laat bent, jou verwit-tigt zodat je simpelweg niet te laat komt en meer.De assistent bestaat eigenlijk al als Google Nowop de smartphone, maar het is Pichai’s plan omhem (haar?) los te koppelen van een enkel toe-stel dat duidelijk maakt wat hij/zij echt is: Googlezelf, overal aanwezig op maat van de individue-le gebruiker.

Elon Musks nachtmerrieKlinkt dat griezelig? Misschien. Google heeftechter genoeg aan de informatie die je nu al vrij-geeft om de assistent te ontplooien. De verwer-king van die info zal verbeteren, meer niet. Wievertrouwt op Googles ecosysteem zal in de as-sistent vooral een praktische butler vinden. DatElon Musk vreest dat Pichai samen met Google-

oprichters Larry Page en Sergey Brin wel eensper ongeluk een echte AI kunnen ontwikkelen,lijkt in ieder geval niet meer zo ongegrond.

Wanneer beschikbaarWanneer kan jij nu aan de slag met je persoon-lijke Jarvis-butler? Niet. Of toch niet in de nabijetoekomst, als je verknocht bent aan de Neder-landse taal. De Nederlandstalige versie vanGoogle Now is vandaag nog steeds een triesteschaduw van het Engelstalige equivalent. Neder-lands staat heel laag op de prioriteitenlijst zodatje kan uitgaan van enkele jaren vertraging vooralles wat met spraaktechnologie te maken heeft.

Engels oppertaalBen je bereid je assistent in het Engels aan tespreken, dan kan je er tegen het einde van hetjaar in principe mee aan de slag. Essentieel voorhet systeem is de loskoppeling van je smart-phone met behulp van onder andere GoogleHome en die hardware zal vermoedelijk nietmeteen bij ons beschikbaar zijn. Voor het auto-aspect van de assistent zal je in ieder geval geennieuwe wagen moeten kopen: Android Auto komtbinnenkort naar je smartphone. Nota van deredactie: ook Microsoft gaat dezelfde weg uitmet behulp van de holografische Cortana. Eenassistent die je bijstaat in geval van vragen en/of problemen.

Michaël Aussems

Nieuwe Windows 10-preview toont AndroidmeldingenDe recentste testversie van Windows 10 maakt het mogelijk om de notificaties van je Androidtele-foon op je pc te ontvangen, als je de medewerking van Cortana inschakelt. Een nieuwe testupda-te voor Windows 10 laat computer en smartphone sterker op elkaar inspelen: notificaties van eenAndroidtoestel kan je laten verschijnen op je pc. Microsoft beloofde die functie toen het zijn gratisverjaardagsupdate een maand geleden aankondigde, en levert nu een eerste prototype af. Er zijneen paar voorwaarden verbonden aan de feature. Je moet allereerst deel uitmaken van het Win-dows Insider-programma om met testversies van Microsofts besturingssysteem aan de slag tekunnen, en daarbij ook tot de ‘Fast ring’ behoren. Dat is de groep die de meest experimentelepreviews krijgt. Daarnaast is de functie niet zomaar te gebruiken: je hebt er Cortana voor nodig.Specifiek de Cortana app voor Android. De digitale assistent zal de notificaties opslaan in de cloudzodat deze op je Windows 10 pc kunnen belanden. Microsoft vergeet ook uiteraard zijn eigenWindows-smartphones niet, die dezelfde mogelijkheid krijgen. Eigenaars van een iPhone moetenechter hierop niet zitten wachten. Cortana op iOS moet strengere regels volgen en krijgt geentoegang tot de notificaties van het toestel. In België en Nederland is Cortana op dit moment nogniet aanwezig; niet op Windows 10 en niet in de Play Store op Android. Ook daar wil Microsoftdeze zomer verandering in brengen door de Engels- en Franstalige assistente beschikbaar temaken. Een Nederlandstalige Cortana zit er voorlopig nog niet in. Maar...., er wordt aan gewerkt!

Page 31: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-31-

Weet u het nog?Sinds 1 januari geldt in Nederland de meldplichtdatalekken. Daarmee loopt Nederland tamelijkvoorop in Europa. Deze week is de Europesevariant goedgekeurd door het Europees parle-ment. De overige Europese lidstaten krijgen nunog twee jaar de tijd om hun wet- en regelgevingin lijn te brengen met de Europese wetteksten,maar dan hebben we ook wat.

Voor consumenten• Het recht om vergeten te worden• Het recht om je gegevens naar een anderedienstverlener over te zetten• Het recht te weten of je gegevens gehackt zijn

Voor organisaties:• De plicht om nadrukkelijk toestemming te vra-gen van betrokken personen voor het verwer-ken van privégegevens

• De plicht om privacybeleid helder en begrijpe-lijk uit te leggen

• Strenge handhaving en boetes tot 4% van detotale internationale jaaromzet bij overtreding

Met name dat laatste is een verschil met de re-gelgeving die Nederland inmiddels zelf al heeftopgesteld (in Nederland kan je vanaf 1 januarieen boete van maximaal € 820.000,- tegemoetzien voor iedere keer dat je in gebreke blijft bijde bescherming van privacygevoelige gegevensin je organisatie). Maar de grootste winst zit inhet feit dat er nu eindelijk zicht is op een uniformEuropees databeschermingsbeleid.

Uniforme databescherming“Door de General Data Protection Regulationwordt goede uniforme databescherming nu eenrealiteit in de hele EU”, zegt Jan Philipp Albrechtvan de Deense Groenen, die deze wetgeving7door het Europees Parlement wist te loodsen.“Burgers kunnen nu zelf beslissen welke per-soonlijke informatie ze willen delen en voor be-drijven komt er nu ook eindelijk duidelijkheid.Deze nieuwe wet zorgt voor vertrouwen, juridi-sche eenduidigheid en eerlijke concurrentie.”

Wees proactiefVolgens Pieter Lacroix, Managing Director Sop-hos Nederland, betekent deze wetgeving op-nieuw werk aan de winkel voor veel organisa-ties.

DaDaDaDaDatatatatatabescbescbescbescbescherherherherhermingsmingsmingsmingsmingswwwwwet aanget aanget aanget aanget aangenomenenomenenomenenomenenomendoor Eurdoor Eurdoor Eurdoor Eurdoor Europees paropees paropees paropees paropees parlementlementlementlementlement

Straatsburg, - Na vier jaar onderhandelen is het zover: Europa krijgt eennieuwe dataprotectie overeenkomst. In Straatsburg hebben de lidstatenonlangs hun goedkeuring gegeven aan wetgeving voor de verwerking

van privégegevens en richtlijnen voor de handhaving van die wet op justitieelniveau.

Page 32: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-32-

Voor zover dat nog niet gebeurd is onder drukvan de meldplicht datalekken, zullen bedrijvennu snel moeten nagaan wat de impact van dezeregels zal zijn voor hun Europese business. Zijnadvies: “Wacht niet tot alle lidstaten hun wetge-ving hebben aangepast, maar maak van data-bescherming een bestuurstaak. Laat je advise-ren waar nodig, en zorg dat alle data die in jebedrijf omgaat proactief beschermd wordt, doorencryptie toe te passen en alle beveiligingsop-lossingen in de organisatie voortdurend up-to-date te houden. En houd er rekening mee datdeze wetgeving geldt voor alle bedrijven die ge-gevens bewaren over Europese burgers, onge-acht of zo’n bedrijf zelf een Europese basis heeftof niet.”

Nog betere beschermingLacroix maakt zich al langer sterk voor beterebescherming van privacygevoelige gegevens. Inde aanloop naar de Nederlandse meldplicht da-talekken heeft hij herhaaldelijk bij de Nederland-se regering aangedrongen meer te doen, om denoodzaak te benadrukken van de beschermingvan privégegevens. “De meldplicht datalekkenis natuurlijk een belangrijke stap en de GDPRdoet daar in Europees verband nog een forseschep bovenop. Maar alles staat of valt met dehandhaving. We zien in Nederland dat de meld-plicht nog nauwelijks tot merkbaar grotere urgen-tie heeft geleid bij de organisaties die met privé-gegevens omgaan. Wellicht dat de kracht vanEuropa en de dreiging van de hoge Europeseboetes, er voor kan zorgen dat bedrijven de pri-vacy van hun klanten, werknemers en partnersnu echt serieus gaan nemen.”

Over SophosMeer dan 100 miljoen gebruikers in 150 landenrekenen op Sophos voor de beste beschermingtegen complexe bedreigingen en dataverlies.Sophos levert security- en databeschermingsop-lossingen die eenvoudig in te zetten, te beherenen te gebruiken zijn. Zo biedt Sophos prijswin-nende oplossingen aan voor endpoint security,web security, e-mail security, network security,mobile security, cloud security en encryptie. Dezeworden ondersteund door Sophos Labs, eenwereldwijd netwerk van threat intelligence cen-tra. Het hoofdkwartier van Sophos bevindt zichin Oxford (UK). Internet: www.sophos.com.

Nota van de redactie: in tegenstelling tot de zui-ver softwarematige versies werkt Sophos enkelmet zogenaamde hardwarematige firewalls. Ui-teraard ondersteund door de juiste software(=Sophos) in dit geval. Hierdoor kan je enkeltoegang krijgen tot die informatie waarvoor je eentoegang is verleend. Deze methode is uiteraardveiliger dan de zuiver softwarematige, maar hetbeveiligingsprijskaartje is wel hoger. Deze met-hode is daarom ook populair bij kleine en grotebedrijven omdat die over de nodige financiëlemiddelen beschikken.

Page 33: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-33-

Interface en catalogiserenPowerDVD is in een Windows 10 / Metro stijl uit-gevoerd, die ook heel mooi oogt in Windows 8en 7. Het is niet alleen gemakkelijk om door hethoofdvenster en de belangrijkste functies te na-vigeren, maar opties kunnen beter georganiseerden verplaats worden. Terwijl je muziek beluisterd,

is bijvoorbeeld de EQ (=EQualiser) direct be-schikbaar.

PowerDVD heeft ook een “cinema mode”, datwil zeggen, een 10-foot-interface; een interfacedie kan worden bediend met een afstandsbedie-ning. Daartoe biedt Cyberlink zowel remote-con-trol en playback apps aan voor zowel Android eniOS.

De PowerDVD bibliothecaris is eenvoudig ingebruik en beschikt over een arsenaal van cata-logiserings functies, maar het is wel eigenzin-nige in de spots. Bijvoorbeeld, er is een van debelangrijkste titel die zegt “afspeellijsten,” maardie zijn alleen bedoeld voor muziekbestanden.Als zodanig hoort deze optie onder muziek.

AfspeelkwaliteitPowerDVD 16 maakt de weergave van films be-ter dan andere software, en doet dit zonder hetgedoe die andere spelers nodig hebben om eendeel van de gebruikers te overtuigen. Zoals hetladen shaders (FX), tweaken contrast en verza-diging, en ga zo maar door. Het effect op ouderefilms en animatiefilms is opzienbarend-en rond-weg verslavend. Er is zelfs een na-de-feit beeld-stabilisatie voor home movies voorzien.

PPPPPooooowwwwwerDerDerDerDerDVD 16VD 16VD 16VD 16VD 16

De kans is groot dat als je een computer aankoopt die voorzien is van eenBlu-ray drive er ook een versie van Cyberlink’s PowerDVD aanwezig is.PowerDVD beschikt over een kracht die bij velen geliefd is vanwege een

ongelooflijke uitziende output. Dankzij Cyberlink’s TrueTheater effecten kan jeuw oude films tot leven brengen plus moderne animatiefilms aanmaken, dieover het algemeen verschijnen alsof ze met het dubbele van de resolutie werdengemaakt. Met andere woorden: je moet het gezien hebben om het te kunnengeloven.

Page 34: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-34-

Powerdvd incrediblesPowerDVD maakte zelfs dat de hoge bit-rate,(=1080) een exemplaar van The Incredibles erscherper en levendiger uitziet na behandeling.De grootste verbetering van versie 16 is eenaantal zeer smaakvolle kleurverbetering, ge-naamd natuurlijk TrueTheater Kleur. Het is netals het draaien van de verzadiging controle bijandere spelers, maar het is slimmer doordat hetalleen huidtinten laat zien, Hierdoor er is geenstorend “spray tan” effect. Vivid maar niet op hetcartooneske af.

De Cyberlink mensen hebben eindelijk PowerD-VD die bijna de gelijke is van Microsoft’s Win-dows Media Player en Apple’s QuickTime-spe-ler voor het verhogen van het afspelen van mu-ziek. Hoewel sommige effecten een beetje moei-lijk te vinden zijn (=Instelling / Player Settings /Meer Audio), kan u deze nu toepassen op deDolby Virtual Speaker en TrueTheater Surroundvan je muziek. Ze werken alleen op een subsetvan de bestandstypen die PowerDVD onder-steunt. Helaas heeft deze lijst geen betrekkingFLAC, mijn go-to codec voor alles wat met klas-siek te maken heeft.

Codec-ondersteuningTwee van mijn aanhoudende klachten over Po-werDVD zijn dat het betaald programma sommi-ge DirectShow filters niet begrijpt, en dat steunontbreekt voor een aantal legacy codecs. Hetbehandelt alle geavanceerde spullen, waaron-der alles HD, 4K, en HFR (=High Frame Rate).Er waren slechts enkele van mislukt: FLV metde Sorenson Spark-codec, een MPG-PS-be-stand met AVC video, Quicktime 6 (Road Pizza)en Ogg Theora. Ook bij het navigeren een indi-

vidueel VOB-bestand van een DVD rip bleef onzedvd-speler hangen. De DVD rip bij het opstar-ten van het IFO-bestand is prima weergegeven.Windows Media Player met de LAV filters, Me-dia Player Classic- Home Cinema, en VLC (Vi-deoLAN Player) waren in staat om deze bestan-den probleemloos weer te geven.

De audio-ondersteuning is veel beterAudiobestand ondersteuning is veel beter, metPowerDVD herkennen en afspelen wave-bestan-den tot 96 kHz / 32-bits, 5.1 en 7.1 surround,MP3 en AAC, evenals Windows en Apple Loss-less, FLAC en APE. De enige bestanden die pro-blemen gaven waren RealMedia en Opus.

Niet alleen commerciëelNaast de mogelijkheid om commerciële Blu-ray-discs te bekijken, heeft PowerDVD 16 Ultra ookeen mogelijkheid die u zal toestaan om ISO ripste spelen van deze discs. MPC-HC en VLC kanu alleen bekijken als u de ISO eerst mount opeen virtuele drive met behulp van iets als Elabo-rate Bytes ‘CloneDrive. O ja, PowerDVD onder-steunt zowel video’s en foto’s.

prestatiePowerDVD heeft eigenlijk nooit lang verblevenop mijn systeem na een beoordeling. Niet van-wege zijn krimpende lijst met toebehoren, maaromdat het nooit bijzonder stabiel is geweest ende neiging had om heel wat systeembronnen aante spreken en mijn systeem onnodig te belas-ten. Dat alles lijkt eindelijk een ding van het ver-leden uit te maken.

PowerDVD is een nu een veel strakker geco-deerde programma speler die optimaal gebruikmaakt van de hardware om de gebruiker te hel-pen waar mogelijk. Het CPU-gebruik is met eenredelijk moderne processor vrij laag, zelfs voor4K video’s, zodat uw systeem zal blijven reage-ren tijdens het bekijken van een film. Het is nietzo efficiënt als MPC-HC en de LAV filters, maardicht genoeg, vooral in het licht van alleTrueTheater optimalisatie die hij presteert.

Page 35: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-35-

De voornaamste vernieuwing is de ondersteu-ning voor Windows Audio Session ApplicationProgram Interface (=WASAPI), de high-perfor-mance, hardware-direct audiogedeelte van deWindows mediatheken die beschikbaar is vanafVista. Tenminste, zo zou het moeten zijn. Toenik bezig met de “exclusieve” -modus van WASA-PI wat zou moeten resulteren in perfecte presta-ties, de happerde de muziek af en toe.

OnlinePowerDVD 16 Ultra werkt samen met zowel You-Tube en Vimeo, zodat u kan bladeren en video’svan deze diensten weergeven zonder dat je eenbepaalde browser hoeft te gebruiken. Je kan ookvideo’s offline bewaren en bekijken (=pinnen),als datgene wat je zoekt alleen maar muziek is,dan zal PowerDVD de audiotrack extraheren(=eruit halen) en als MP3 bewaren zodat je diemuziek offline kan beluisteren. Dit procedure isenigzins van twijfelachtige legaliteit, maar hethele YouTube gebeuren is op zich een dubieuzeactiviteit. Beide functies zijn super handig. Vooralomdat je veel dingen kan terugvinden via You-Tube die elders niet kunnen gevonden worden.

PowerDVD 16PowerDVD is een geweldige ondersteuning bijhet zoeken en downloaden van video’s, evenalshet rippen van YouTube audio tracks. Het enigeprobleem dat ik gevonden met de online brow-ser was dat PowerDVD niet wou concurreren omde bandbreedte. Als ik iets wou downloaden viaeen ander programma, dan bleeft de YouTube-browser ter plaatse sputteren en gaf uiteindelijkde melding dat er niets gevonden is. Zonder an-dere downloads, was er geen enkel probleem tebespeuren.

Versies en prijzenEr zijn drie versies van PowerDVD: 90 euro voorde Ultra en 80 euro voor de Pro-versie. De stan-daard versie kost 50 euro. De Standard versieheeft alle video en audio verbeteringen, maargeen ondersteuning voor 3D, HEVC, AVC, enandere HD-codecs. Voor het aanmaken van uwgemiddelde videobestand zien het er leuk uit. DePro versie voegt Blu-ray en AVC ondersteuning.Maar als je toch gaat betalen, dan stellen wij voorom beide versies over te slaan en direct over te

gaan naar de Ul-tra versie. Dezebeschikt over 3D-en nog veel meer,met inbegrip vaneen 20 GB onlineopslag voor deperiode van éénjaargang.

U kan de softwareook huren via een ME- abonnement op PowerD-VD 16 Ultra voor 15 euro voor drie maanden of40 euro per jaar. Deze optie zou handig zijn alsje alleen maar een paar super-kwaliteit beeldenaan te maken voor een paar presentaties of ietsdergelijks. Maar zoals ik al zei, de beeldkwaliteitverslaving kan een doorslaggevend argumentzijn.

Mocht je het kopen?PowerDVD 16 Ultra is de crème de la crème vanmediaspelers, betaald of gratis: Het levert hetbeste beeld, ondersteuning voor Blu-ray discs,3D, en elke geavanceerde HD codec onder dezon. Is het iets wat de meeste gebruikers nodigheeft? Neen, wij hebben een lange tijd geledengeleerd dat de inhoud aanzienlijk belangrijker isdan presentatie. Is het iets wat de meeste ge-bruikers zouden willen? Een volmondig, ja. Deverkregen beeldkwaliteit ziet er gewoonweg tegoed uit om er zomaar aan voorbij te gaan.

Wijzelf zullen nog blijer zijn als Cyberlink alleaudio-effecten en alle muziekbestanden imple-menteert en de gaten in zijn video en muziekerfenis codec support wegwerkt en ondertitelondersteund. Ook de zoekmogelijkheden, zou-den beter gebruik kunnen maken van relevanteopties.

Nota van de redactie: het voordeel van dezesoftware is dat je, naarmate je het lang genoeggebruikt, regelmatig nieuwe dingen ontdekt waar-door je uiteindelijk montage resultaat er ooksteeds beter van wordt. Ook de mogelijke inte-gratie via YouTube spreekt tot onze verbeelding.Nog een laatste tip: schaf uzelf een goede (enkostbare) videokabel aan en u zal versteld staankijken naar de verkregen beeldkwaliteit!

Page 36: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-36-

Omgekeerd gaat ookEn de omgekeerde reactie gaat net zo makke-lijk. Een stabiele en snelle batterij voor waterstoflijkt in de maak voor toepassing in bijvoorbeeldtoekomstige waterstofauto’s. Waterstof is eenvan de belangrijkste kandidaten om de energie-drager van de toekomst te worden. Het is ’s we-relds meest voorkomende element en bij verbran-ding ontstaan geen schadelijke gassen. De op-slag van pure waterstof is echter een probleem,omdat een druk van enkele honderden bar no-dig is om voldoende in een tank te krijgen. Dezepraktische bezwaren bemoeilijken het gebruikvan waterstof als brandstof in auto’s of bussen.

Per toevalAl enkele jaren is bekend dat waterstof met CO2is te combineren tot vloeibaar mierenzuur, waar-door je veel meer waterstof kan opslaan in het-zelfde volume. Maar de bottleneck was tot dus-verre de snelheid waarmee de waterstof in hetCO2 wordt opgenomen, weer wordt vrijgegeven,en hoe dit gecontroleerd kan worden. Tijdensexperimenten stuitten twee bachelor studentenScheikundige Technologie, die werkten onderbegeleiding van Georgy Filonenko, per toeval opeen katalysator die de reactie extreem snel lietverlopen: een complex van een organisch mole-cuul met een atoom van edelmetaal ruthenium.

Tien keer sneller dan ooitFilonenko sloeg aan het rekenen en wist de reac-tie te optimaliseren. Hij haalde zodoende eenreactiesnelheid die tien keer hoger lag dan hetwereldwijd snelste bekende systeem, dat ook nogeens een aanzienlijk duurdere katalysator vergt.“Ook bijzonder is dat de reactie heel makkelijkomkeerbaar is”, zegt Filonenko. “Bij een tempe-ratuur van 65 graden is het mierenzuur stabiel,maar verwarm je het naar 90 graden, dan komthet waterstof snel vrij.”

OpslagdichtheidDe snelheid van de reactie en de stabiliteit ma-ken het mierenzuur tot een potentiele kandidaatvoor een waterstofbatterij, bijvoorbeeld in eenauto. ‘Voor het zover is moet de opslagdichtheidnog wel om-hoog’, zegt Ev-geny Pidko, debegeleider vanFilonenko enwinnaar vaneen Veni-sub-sidie waarmee dit onderzoek is gefinancierd.‘Daarom kijken we ook naar andere moleculenom waterstof in op te slaan, zoals methanol. Onsdoel van dit onderzoek was vooral fundamente-le kennis verkrijgen, en toen struikelden we bijnaover deze onverwachte uitkomsten.’

Snelste wSnelste wSnelste wSnelste wSnelste waaaaaterterterterterstofbastofbastofbastofbastofbatterij ooit brtterij ooit brtterij ooit brtterij ooit brtterij ooit brengtengtengtengtengtwwwwwaaaaaterterterterterstofstofstofstofstofauto dicauto dicauto dicauto dicauto dichterbijhterbijhterbijhterbijhterbij

Doorbraak waterstofauto? Zolang je als gebruiker op zoek moet naar wa-terstoftankstation blijft het een lastige onderneming. Auto’s die rijden opmierenzuur? Het scenario is niet ondenkbaar na de vondst die fysisch

chemicus Georgy Filonenko deed in zijn promotieonderzoek. Hij ontdekte eenkatalysator waarmee waterstof met koolstofdioxide (CO2) samen bliksemsnelmierenzuur kunnen vormen, sneller dan ooit gemeten.

Page 37: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-37-

25ste plaatsBelgië staat op de vijfentwintigste plaats in delijst van landen die het hoogst scoren op werkte-vredenheid. Daarnaast nam de Job HappinessIndex de redenen voor werktevredenheid onderde loep: na werk-privébalans zijn respectievelijkmanagement, werksfeer, ontwikkelingsmogelijk-heden en ten slotte salaris en secundaire arbeids-voorwaarden het meest belangrijk. Salaris weegtdus niet op tegen het soort werk of de invullingervan.

Top 15 van banen, waarin men hetmeest gelukkig is.

1. Zelfstandig ondernemer 2. Directiesecre-taresse 3. Process Operator 4. Barmede-werker 5. Backofficemedewerker 6. OfficeManager 7. Filiaalmanager 8. Gastvrouw 9.

Projectleider 10. Horecabediening 11. Schil-der 12. Keukenhulp 13. Financieel-admini-stratief medewerker 14. Vrachtwagenchauffeur15. Kapster

Welvaart geen maat voor welzijnIn Colombia zijn werknemers het gelukkigst methun werk; in Japan zijn ze dat het minst. Opval-lend is, dat er maar liefst vier Europese landenin de lijst staan, waar mensen minder tevredenzijn met hun werk: Duitsland, Frankrijk, Polen enOostenrijk. Bovendien staan vijf van ’s wereldsgrootste economieën (Duitsland, Japan, Frank-rijk, India en China) in de lijst van landen waarmensen het minst tevreden zijn met hun werk.Welvaart is dus geen maat voor welzijn; zo staatColombia als 37e op de lijst van landen met bru-to nationaal product, terwijl de Verenigde Staten– met het hoogste bruto nationaal product –slechts een 22e plek scoort in de Job HappinessIndex.

Top 10 van landen waar men hetminst gelukkig is.

1. Japan 2. Duitsland 3. Zuid-Afrika 4.Frankrijk 5. Polen 6. Maleisië 7. Oostenrijk8. Singapore 9. India 10. China

De zDe zDe zDe zDe zelfstandigelfstandigelfstandigelfstandigelfstandige ondere ondere ondere ondere ondernemer is het meestnemer is het meestnemer is het meestnemer is het meestnemer is het meestgggggelukkig met zijn/haar welukkig met zijn/haar welukkig met zijn/haar welukkig met zijn/haar welukkig met zijn/haar werererererkkkkk

Zelfstandige ondernemers zijn het meest gelukkig in hun werk. Op plek 2staat directiesecretaresse, gevolgd door process operators. Dat blijkt uitde Job Happiness Index 2016, uitgevoerd door vacaturesite Indeed. Het

onderzoek geeft inzicht in wat werkgeluk inhoudt en wat mensen betrokken engemotiveerd houdt op het werk. Indeed voerde in 35 landen onderzoek uit naarwerktevredenheid om antwoord te krijgen op de vraag hoe tevreden werkne-mers eigenlijk zijn met hun werk.

Page 38: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-38-

Top 25 van landen waar men hetmeest gelukkig is.

1. Colombia 2. Mexico 3. Rusland 4.Ierland 5. Brazilië 6. Noorwegen 7. Chili 8.Nieuw-Zeeland 9. Spanje 10. Venezuela 11.Australië 12. Peru 13. Zweden 14. Portugal15. Italië 16. Filipijnen 17. Canada 18. Vere-nigde Arabische Emiraten 19. Hongkong 20.Nederland 21. Argentinië 22. Groot-Brittannië23. Verenigde Staten 24. Pakistan 25. België

Managing DirectorSander Poos, Managing director Benelux vanIndeed: wat onze mensen over het algemeengelukkig maakt, hoeft niets te maken te hebbenmet wat ons blij maakt op ons werk. In de rijkstelanden ter wereld zijn werknemers relatief onge-lukkig met hun werk, terwijl werknemers in min-der rijke landen eerder tevreden zijn. Het soortbaan dat mensen gelukkig maakt, zijn vaak diebanen, die mensen het gevoel geven een doel tehebben, of waarbij mogelijkheden liggen voor detoekomst. Ongeacht of dat is door anderen te

helpen of door te groeien naar de functie vandirecteur.”

Over het onderzoekElke dag gebruiken miljoenen mensen vacatu-resite Indeed in de zoektocht naar een passen-de baan. Indeed Company Pages is een plat-form waarop werknemers hun werkgevers ééntot vijf sterren geven, en ze individueel indelenop vijf vlakken: management, ontwikkeling-smogelijkheden, werksfeer, werk-privébalans envergoeding en secundaire arbeidsvoorwaarden.Een cumulatieve analyse van deze reviews geeftinzicht in wat mensen over de gehele wereld vin-den van hun werk, en in wat mensen in hun werkgelukkig maakt. Het verslag rangschikt 35 lan-den op algemene werktevredenheid en gaatextra in op de Verenigde Staten en Europa. Zolevert de Indeed Job Happiness Index belang-rijke inzichten in wat werkgeluk betekent voormiljoenen mensen – en onthult wat ons op hetwerk betrokken en gemotiveerd houdt.

Over IndeedMeer mensen vinden banen op Indeed dan waardan ook. Indeed is de nummer 1-vacaturesiteter wereld en helpt werkzoekenden in meer danzestig landen en in 28 talen bij het vinden vanmiljoenen vacatures via de (mobiele) website ofde Indeed-app. In januari 2016 gebruikten twee-honderd miljoen mensen Indeed voor het zoe-ken naar vacatures, het plaatsen van hun cv enhet onderzoeken van bedrijven (bronnen: Sil-kRoad & iCIMS).

Internet: www.Indeed.nl/about.

Nota van de redactie: weet jij wanneer wij ge-lukkig zijn? Als we een kast opendoen waarvanwe overtuigd zijn dat er geen koffie meer in staaten tot de vaststelling ko-men dat onze echtgenotetoch naar de winkel is ge-weest om een pot heerlijkekoffie mee te brengen. Za-lig... Met andere woordenvele onder ons zijn dusda-nig verwend dat men met niets meer tevredenis. Zelfs niet als ze veel geld verdienen. Wantgenoeg is een woord dat niet tot hun algemenekennis behoort.

Page 39: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-39-

Banktrojaan DridexIn de tweede helft van 2015, nam IT-beveiligings-specialist G DATA een grote golf aan aanvallenmet de banktrojaan Dridex waar. De criminelenachter Dridex gebruikten spamberichten met fic-tieve facturen of zogenaamde belastingterugga-ven om slachtoffers in de val te lokken. De aan-val was vooral gericht op Engelstalige internet-gebruikers: 80% van de geïdentificeerde aange-vallen sites waren van Engelstalige oorsprong.G DATA wist de aanvallen met zijn technologieBankGuard af te wenden en zijn gebruikers opdie manier te beschermen tegen financiële scha-de. Dit en meer is te lezen in het nieuwe G DATAPC Malware Report.

Nog steeds populairIn de eerste helft van 2015 liep het aantal aan-vallen met banktrojanen sterk terug. Swatban-ker, onderdeel van de Cridex-groep en de be-langrijkste banktrojaan uit de tweede helft van2014, verdween in 2015 bijna geheel uit beeld.Maar in december 2015 bleken banktrojanen nogaltijd een populaire vorm van malware voor cy-bercriminelen. De banktrojaan Dridex werd opgrote schaal via e-mailcampagnes verspreid on-der argeloze slachtoffers.

Meer dan twee miljoenIn de tweede helft van 2015 ontdekten de ex-perts van het G DATA SecurityLab 2.098.062nieuwe soorten bedreigingen waarvoor een nieu-we virushandtekening moest worden gemaakt.

Hiermee kwam het totaal voor 2015 met5.143,784 onder het totaal van 2014 uit. Na ab-normale toenames aan nieuwe malware in detweede helft van 2014 en de eerste helft van2015, lijkt de toename van nieuwe malware voorWindows nu terug te zijn op het eerdere niveau.

Over G DATAIT-beveiliging is in Duitsland uitgevonden: GDATA Software AG wordt gezien als de uitvindervan antivirus. Bijna 30 jaar geleden ontwikkeldehet bedrijf, dat in 1985 in Bochum werd opge-richt, het eerste programma dat de strijd aan-bond met computervirussen. Tegenwoordig is GDATA één van ’s werelds leidende leveranciersvan IT-beveiligingsoplossingen.

Testresultaten bewijzen dat “Made In Germany”IT-beveiliging internetgebruikers de best moge-lijke beschermingbiedt. Consumenten-bonden over de helewereld testen sinds2005 internet securi-ty-oplossingen. GDATA won negen vande testen van de Ne-derlandse Consumentenbond. Ook internationaalwerden vele overwinningen behaald, waaronderin Australië, België, Duitsland, Frankrijk, Italië,Oostenrijk, Spanje en de Verenigde Staten.

Internet: www.gdata.nl en www.gdata.be.

G DG DG DG DG DAAAAATTTTTA bA bA bA bA blokklokklokklokklokkeereereereereert gt gt gt gt grrrrrote gote gote gote gote golfolfolfolfolf v v v v vanananananaanaanaanaanaanvvvvvallen door banktrallen door banktrallen door banktrallen door banktrallen door banktrojanenojanenojanenojanenojanen

Zo’n 86% van de gebruikers deed in 2014 aan internetbankieren (bron: CBS).In België waren er eind 2015 11,1 miljoen internetbankierenabonnemen-ten, bijna evenveel als het Belgische bevolkingsaantal van 11,2 miljoen

(bron: Febelfin). Met dergelijke cijfers is duidelijk dat het van groot belang datinternetbankieren veilig is.

Page 40: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-40-

Onduidelijke verantwoordelijkheidVolgens nieuw onderzoek – de negentiende edi-tie van het jaarlijkse Global Contact CentreBenchmarking Report van Dimension Data –bestaat in veel organisaties onduidelijkheid overwie de verantwoordelijkheid draagt voor, toezichthoudt op en het beheer voert over de digitalekanalen in hun contactcenters. De oorzaak hier-van is een gebrek aan managementfocus. Ditheeft gevolgen voor de effectiviteit van de opzetvan de digitale oplossingen, en derhalve ook voorhet contact van de klanten met het bedrijf.

81 landenDit jaar deden aan het onderzoek 1.320 organi-saties mee uit veertien verticale marktsegmen-ten in 81 landen in Azië-Pacific, Australië, Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, het Midden-Oosten,Afrika en Europa. In de Benelux participeerdenaan het onderzoek 100 contactcenters.

Niet optimale toestanden“Telefonische interactie in het contactcenter wordtintensief beheerd en bewaakt en onderworpenaan kwaliteitscontroles, maar dezelfde grondigeaanpak wordt niet altijd toegepast op digitalekanalen”, zegt Wouter Bakker, Business UnitManager Communications bij Dimension DataNederland. “Dit kan leiden tot een inconsistenteen niet optimale klantbeleving voor een merk ofdienstverlenend bedrijf.”

Management loopt mankDe helft (50 procent) van de deelnemers aan hetbenchmarkingrapport zegt de kwaliteit van digi-tale kanalen in het oog te houden, ten opzichtevan 89 procent bij telefonische contacten. Circa82 procent zegt te beschikken over processenvoor het bepalen van verkoopkansen bij telefo-nische contacten, ten opzichte van 60 procentbij digitale kanalen. Bij de meerderheid van digi-taal ondersteunde servicekanalen ontbreekt ookeen meting van de kosten en de tijd per interac-tie, wat lijkt te duiden op een gebrek aan consis-tentie in de benadering van het management.

Betrokkenheid kan beterBakker zegt dat nieuwe contactkanalen geïso-leerd worden opgezet, vaak zonder dat het con-tactcenter erbij wordt betrokken.

Digitale klantbeleDigitale klantbeleDigitale klantbeleDigitale klantbeleDigitale klantbeleving mistving mistving mistving mistving misthet menselijkhet menselijkhet menselijkhet menselijkhet menselijke aspecte aspecte aspecte aspecte aspect

De wereldwijde contactcentersector maakt een stormachtige ontwikkelingdoor dankzij de toepassing van digitale technologie. De verbeteringenop het gebied van klantbeleving worden echter afgeremd door de men-

selijke factor, niet door de technologie zelf. Sterker nog, de snelheid waarmeede digitale technologie de sector verovert, blijft achter bij het potentieel, waar-door het gat tussen de dienstverlening en de verwachtingen van de klant alleenmaar groter wordt.

Page 41: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-41-

“Ons onderzoek laat zien dat ongeveer de helft(47 procent) van de contactcenters niet of slechtsgedeeltelijk wordt betrokken bij de ontwerpfasevan nieuwe technologische oplossingen in con-tactcenters, terwijl 55 procent niet of nauwelijkswordt betrokken bij het goedkeuringsproces vande oplossing. Sterker nog, twee van de vijf orga-nisaties (40 procent) geven te kennen dat hundigitale kanalen niet voldoen aan de bestaandezakelijke behoeften, en slechts 19 procent heefter vertrouwen in dat aan toekomstige verwach-tingen zal worden voldaan.”

Strategisch samenwerkenDigitale technologie is de motor achter transfor-matie van bedrijven en veranderingen in de ma-nier waarop bedrijven zaken doen. Dit betekentdat het contactcenter een nog belangrijkere rolgaat vervullen bij het verwezenlijken van een stra-tegie voor het realiseren van een geïntegreerdeklantbeleving. Daarom is het van belang dat IT-en zakelijke functionele teams nauwer en stra-tegischer samenwerken.

Gebruikersbeleving“Nieuwe digitale technologieën moeten zo wor-den ontworpen dat de wijze waarop deze gebruiktgaan worden in gedachten gehouden wordt. Or-ganisaties moeten zich ook verdiepen in de ge-bruikersbeleving en de verwachtingen van hunklanten als ze een succes willen maken van deinzet van de technologie en het gewenste zake-lijke resultaat willen bereiken”, zegt Joe Manue-

le, Group Executive van Customer Experienceand Collaboration bij Dimension Data.

Aandacht voor het menselijke aspect“De complexiteit van het leveren van een con-nected customer experience beslaat vaak meer-dere kanalen, waaronder internet, webchat, so-cial media en telefoon. Dit vraagt om meer in-zicht in het klanttraject tijdens contacten met hetcontactcenter van de organisatie. Technologischeoplossingen kunnen alleen effectief zijn als spra-ke is van een juiste opzet, duidelijke verantwoor-delijkheidsstructuur en vooral aandacht voor hetmenselijke aspect.”

Over Dimension DataDimension Data maakt gebruik van de transfor-merende kracht van technologie om organisa-ties te helpen grootse dingen te bereiken in ditdigitale tijdperk. Als lid van de NTT Group richthet bedrijf zich op digitale infrastructuur, de hy-bride cloud, de workspaces for tomorrow, cyber-security en het netwerk als het platform. Met eenomzet van 7,5 miljard dollar en kantoren in 58landen levert Dimension Data diensten waar zijnklanten zich ook bevinden, in elk stadium vanhun technology journey. Accelerate your ambi-tion. Ga naar www.dimensiondata.com/nl.

Nota van de redactie: weet je nog die periodewaarbij je contact zocht met een firma en toen jehet volgende te horen kreeg: zoekt u technischehulp druk 1, zoekt u iemand van de boekhou-ding druk 2, zoekt u iemand van de verkoops-dienst druk 3, wenst u iemand persoonlijk te spre-ken druk 4. Als je voor die laatste optie koosdan kreeg je een geluidsbandje te horen metrustgevende muziek. Als je dan geluk hebt kreegje te horen hoelang je nog moest wachten voor-alleer je hulp krijgt. Welnu, dat is nog altijd zo!

Page 42: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-42-

Data-explosieDaarom is het noodzakelijk geworden dat de sto-ragemogelijkheden zich ontwikkelen en efficiën-ter en veiliger worden. We hebben te maken meteen massieve groei van data en dit zal doorzet-ten en mogelijk escaleren. Zeker waar het Inter-net of Things (IoT) om de hoek komt kijken waar-door allerlei apparaten kunnen worden voorzienvan een sensor en internetverbinding kunnenmaken en op die manier nog meer data verza-melen. Recent heeft Gartner toegelicht dat degroei van IoT apparaten richting de 21 miljardgaat binnen de komende vier jaar.

Van traditioneel naar innovatiefWat dit betekent is dat traditionele data opslagnu echt tot het verleden behoort. Bedrijven kun-nen simpelweg niet doorgaan op de oude ma-nier die in de afgelopen twintig jaar geïmplemen-

teerd is, of ze zullen altijd een stap achterlopen.Bedrijven lopen al tegen een muur aan als vra-gen en initiatieven in de wacht staan door be-staande verouderde data opslag structuren dieeen upgrade nodig hebben.

DatamanagementDus, een verandering is onvermijdelijk omdatzowel de bronnen van waar de data afkomstig isals de volumes van de data vragen dat we af-stand nemen van traditionele opslagoplossingenom nieuwe datamanagement filosofieën te om-armen.

CloudflexibiliteitDeze filosofie houdt in dat de datamanagementconnectie los gaat staan van applicaties en me-dia, zoals software gedefinieerde opslag de ban-den verbreekt tussen specifieke data en de hard-ware waarop deze is opgeslagen. Dit brengt voor-delen met zich mee, zoals grotere operationeleefficiëntie en lagere kosten in SAN en NAS om-gevingen. Ook brengt deze filosofie flexibiliteitmet zich mee voor data die in de cloud kan wor-den opgeslagen (publiek, privé of hybride) opflash, disk of tape of een combinatie van dezeopties.

De daDe daDe daDe daDe data eta eta eta eta explosie – is daxplosie – is daxplosie – is daxplosie – is daxplosie – is dat de vt de vt de vt de vt de volgolgolgolgolgende gende gende gende gende grrrrrote crisisote crisisote crisisote crisisote crisisdie op ons afdie op ons afdie op ons afdie op ons afdie op ons afkkkkkomt na de Millennium bomt na de Millennium bomt na de Millennium bomt na de Millennium bomt na de Millennium bug?ug?ug?ug?ug?

Toen we het jaar 2000 ingingen heerste er angst dat PC’s niet meer zoudenwerken door de millennium bug, ook wel bekend als de Y2K bug. Onzewereld, die totaal afhankelijk is van computers, zou in chaos vervallen.

Achteraf bleek dat een storm in een glas water te zijn. Maar, nu is er een nieuwemogelijke crisis die we het hoofd moeten bieden – de exponentiele groei vandata. Hoe moeten bedrijven, organisaties en mensen met die groei omgaan?

Page 43: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-43-

ZettabytesAls deze datamanagement filosofie meegeno-men wordt in de datamanagement architectuurzal dit zorgen voor de mogelijkheid om vooropte lopen en toekomstige uitdagingen voor hetbedrijf het hoofd te kunnen bieden terwijl we vanpetabytes overgaan naar zettabytes data dieopgeslagen en gemanaged moet worden.

Het antwoord op de overvloedHet goede nieuws is dat organisaties nu aan deslag kunnen door de vijf voorwaarden voor eensuccesvolle datamanagementstrategie te bekij-ken en overwegen. Dit zijn de vijf voorwaardenvoor succes:

• Geen disruptieve operaties starten – dat ver-mijdt downtime, waar we in onze informatie af-hankelijke maatschappij maar moeilijk mee kun-nen omgaan.

• Cloud integratie – dat is noodzakelijk en moetde standaard in opslag en datamanagement ar-chitectuur worden.

Kosten efficiëntie.• Prestatie, kan geadresseerd worden door flasharchitectuur te integreren.

• Automatisering – als de finale stap moet je ditoverwegen door het hele bedrijf in te voeren, ter-wijl je alle bovenstaande componenten naadloosen ongeacht het type applicatie of hardware in-tegreert.

Geen actie is geen optieEen ding wat organisaties zich niet kunnen ver-oorloven is om geen actie te ondernemen. De

Protection of Personal Information wet (POPI),de Zuid Afrikaanse versie van wetgeving die deverantwoordelijkheid van organisaties zekermoet stellen, verzamelt en bewaart individueledata. Als je daar de bedrijfsverplichtingen omnieuwe databronnen van nieuwe apparaten teverzamelen, op te slaan en te analyseren, bijoptelt, heb je te maken met een explosie vanvereisten vanuit een dataopslag perspectief.

OpslagoptimalisatieTerwijl opslagoptimalisatie en efficiëntie door demeeste bedrijven geïdentificeerd en opgepaktzijn, gaat het dan meestal om de gestructureer-de data omgeving en database optimalisatie. Datis niet voldoende om de komende vijf jaar voor-ruit te kunnen als bedrijf, als je meeneemt datook de ongestructureerde data en video meemoeten worden genomen in de datamanagementoplossingen die bedrijven nodig hebben.

Maar, door gebruik te maken van de nieuwsteopslag technologieën die beschikbaar zijn, heb-ben bedrijven de grootste kans dat hun toepas-singen de data explosie die ons boven het hoofdhangt, aankunnen.

Nota van de redactie: je kan tegenwoordig ookal zogenaamde 4k video’s downloaden. De eer-ste 4k film is zo’n 160 Gigabyte groot. Dus jekan stellen dat een gemiddelde 4k film rond de150 Gigabyte groot is. Diezelfde film in een nor-male 1200 x 1200 pixels is gemiddeld 4 gigaby-te groot. Maar wacht..., momenteel is men drukbezig aan het zogenaamde 8 en 16k formaat.Ja, wadde... Wij zijn alvast benieuwd hoe mendit opslagprobleem gaat aanpakken.

Page 44: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-44-

Eén opgeladen batterij, meer heeft de robot ineen restaurant in de Chinese stad Shenyang nietnodig om 8 uur lang te kunnen werken. De 140centimeter lange robot bedient onvermoeibaarde tafels van het restaurant en kan schotels tot 7kilogram dragen zonder morsen. Fooien aan-vaardt het toestel niet, schrijft de Britse tabloidThe Mirror.

De robot is vooral een gadget zo lijkt het, want inde praktijk is het toestel niet erg snel of klant-vriendelijk. Experts voorspellen dat het nog wel

RRRRRobotkobotkobotkobotkobotkelner welner welner welner welner werererererkt 8 uurkt 8 uurkt 8 uurkt 8 uurkt 8 uur,,,,, en v en v en v en v en verwerwerwerwerwacacacacacht ght ght ght ght geen feen feen feen feen fooiooiooiooiooi

In een Chinees restaurant worden klanten momenteel bediend door een ro-botkelner. En hoewel die robot vooral een gadget is om klanten aan te trek-ken voorspellen experts toch dat op middellange termijn robots echt het werk

van kelners zullen overnemen.

even zal duren voor robots echt menselijke jobsovernemen. “Ik denk dat het nog wel enkele ge-neraties ontwikkelingen zal vergen voor mensenkunnen vervangen worden door cyberalternatie-ven,” zo vertelt Mark Skilton van de WarwickBusiness School in een gesprek met The Mirror.

7 miljoen jobs gaan verlorendoor technologie

“Toch is het goed nu al de ethische en economi-sche gevolgen van deze technologische voor-uitgang te overschouwen,” aldus nog Skilton. Deexpert volgt daarmee de mening vertolkt doorhet Wereld Economisch Forum (WEF) in Davos.De daar aanwezige staats- en bedrijfsleidersvoorspelden dat meer dan 7 miljoen jobs kun-nen verloren gaan door technologische ontwik-kelingen. Dat wordt volgens het WEF deels ge-compenseerd door 2.1 miljoen nieuwe jobs voorde wetenschappers en computerspecialisten dieal deze technologie zullen moeten helpen ont-wikkelen en beheren.

Apple maakt volgend jaar iPhone van glas met metalen frameApple maakt volgens de topman van een toeleverancier een iPhone met een achterkant van glasen een metalen frame. De toeleverancier kan het weten, want die produceert momenteel demetalen behuizing van de huidige iPhones. Het is onbekend of het gaat om een metalen framedie zichtbaar is in het ontwerp of dat het gaat om een ontwerp met glas rondom. De directeur vanCatch Technology zei volgens de Japanse krant Nikkei donderdag na een aandeelhoudersverga-dering dat Apple volgens hem aan een model met glazen ontwerp werkt. Die zal nog steeds eenmetalen frame hebben, waardoor zijn bedrijf er alsnog aan verdient. Het gerucht van een iPhonemet glazen ontwerp gaat al langer. Het metalen ontwerp zou niet meer 'modern en fris' voelen, nuvrijwel elke smartphonefabrikant metaal in het ontwerp gebruikt, ook in toestellen die een kwartkosten van wat een iPhone kost.

Page 45: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-45-

Kleiner kleinst en miniscuulEerst kwam er een tick: daarin paste Intel hetbakproces van zijn chips aan. Daarmee verkleintde fabrikant in de regel de ‘resolutie’ van het fa-bricageproces zodat kleinere transistors moge-lijk zijn. De recentste tick was de stap van het 22nm-procedé (Haswell) naar het 14 nm-procedé(Broadwell). Skylake

SleutelprocesEen jaar na de tick komt de tock: Het bakprocesblijft dan ongewijzigd, maar Intel verandert dehele onderliggende architectuur van zijn chip. Deoverstap van Broadwell naar Skylake was eentock. De ticks maken chips beter niet alleen om-dat er meer transistors op eenzelfde plaats pas-sen wanneer ze kleiner zijn, maar vooral omdatkleinere transistors minder energie verbruiken engewoon sneller werken dan hun grotere varian-ten. Tijdens een tock vindt Intel een nieuw de-sign voor de chip uit, wat op zijn beurt voor meer

snelheid en minder verbruik zorgt. Vroeger kwamna de tock opnieuw een tick, waarin er niet teveel aan de architectuur gesleuteld werd maarenkel het bakproces werd verkleind, enzover-der…

skylake intel processor Kaby LakeNormaal moest Intel ons in 2016 verrassen meteen nieuwe tick: een verkleining van het bakpro-ces naar 10 nanometer. In de plaats daarvankrijgen we Kaby Lake. De opvolger van Skylakebevat geen drastische veranderingen in de ar-chitectuur en ook het bakproces blijft hetzelfde.Geen tock en ook geen tick dus, maar wat danwel? De nieuwe stap, we zullen die ter illustratieeen tack noemen, wordt gebruikt voor optimali-satie. Kaby Lake-chips zullen dus geen signifi-cante verbeteringen brengen tegenover hunvoorganger; Intel zal de processors vooralstroomlijnen.

Intel gIntel gIntel gIntel gIntel geeft Mooreeft Mooreeft Mooreeft Mooreeft Moore fe fe fe fe finale doodsteekinale doodsteekinale doodsteekinale doodsteekinale doodsteeken ven ven ven ven vererererertrtrtrtrtraaaaaaaaaagt ontwikkgt ontwikkgt ontwikkgt ontwikkgt ontwikkelingsritmeelingsritmeelingsritmeelingsritmeelingsritme

Het einde van de Wet van Moore is al even aangekondigd, maar nu kanook Intel er niet meer onderuit. Het tweejaarlijkse tick-tock-principe vande laatste decennia krijgt voortaan een tack toegevoegd. Tick-tock: meer

dan tien jaar lang het mantra van Intel en het ritme van de vooruitgang in micro-chipland.

Page 46: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-46-

Proces optimalisatieIn de plaats van tick, tock, tack noemt Intel denieuwe strategie PAO, wat staat voor Process(tick), Architecture (tock) en Optimization (tack).Kaby Lake zal niet op dezelfde manier tot deverbeelding spreken als vorige generaties chipomdat er op geen enkel vlak een grote spronggemaakt wordt. Intel kiest evenwel niet voor eenderde generatie 14 nanometerchip omdat hetzo’n fan is van het bakproces..

Intel geeft na 50 jaar deWet van Moore op

Het aantal nanometers staat (ongeveer) voor deresolutie van het bakproces of, met andere woor-den, de kleinste en dunste bouwsteen die ge-bruikt kan worden om de transistors en verbin-dingen op een chip te tekenen. Hoe kleiner, hoemoeilijker, en Intel loopt langzaamaan tegen delimieten van de fysica aan. Om naar 10 nano-meter of zelfs kleiner te gaan, moeten er ergcomplexe problemen opgelost worden die temaken hebben met kwantumfysica. De onder-delen van een chip zijn dezer dagen immers nietmeer dan enkele atomen dik.

Tijd rekkenMet de Optimization-stap voorziet Intel dus vooralmeer tijd voor zichzelf voor de implementatie vaneen nieuw proces. De vooruitgang van de mi-crochips komt daarmee op een lager pitje te staanen de Wet van Moore is meteen volstrekt verle-den tijd. Intel vreest niet dat de extra tijd die hetzichzelf geeft de concurrentie ten goede kankomen en de fabrikant heeft een punt. Wat fabri-cage betreft zit Samsung Intel op de hielen. DeKoreaanse fabrieken waren de tweede in dewereld die overweg konden met het 14 nm-pro-ces. De Amerikanen blijven er desalniettemin vanovertuigd dat zij de eersten zullen zijn met een10 nm-chip.

Dat vertrouwen komt deels uit de moeilijkheiddie Intel zelf ervaart om te vernieuwen. Het wordtzo duur en ingewikkeld om het bakproces te ver-kleinen dat er nauwelijks nog concurrenten zijnmet het R&B-budget (R&B =Research and Bud-get) om te concurreren. Nota van de redactie:Als men erin slaagt om een 10 nanometer chipte maken dan heeft dit niets anders dan voorde-len voor de consument. Niet alleen zullen dezechips spotgoedkoop zijn, maar er zal ook bijnageen warmteontwikkeling zijn wat nadelig is voorde levensduur van de chips.

Page 47: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-47-

Handig apparaatHoewel drones dus in het begin vooral voor en-tertainment gebruikt werd, gaat dit in de toekomstveranderen en wordt het een handig apparaat.Lily is ook zo’n product. Want lily zorgt ervoordat de overstap tussen entertainment omgezetwordt naar een handig apparaat. Want lily is eendrone, en niet zo maar 1, maar 1 die jou kanvolgen. Je gooit hem in de lucht, en hij gaat zelfvliegen. Misschien zal je denken: nou leuk, maaris dat nuttig? Ja voor bepaalde mensen kan hetzeker een leuke handige gadget zijn. Je hebt dusgeen telefoon / app meer nodig om het te bestu-ren. In plaats van dat jij het apparaat bestuurt,bestuurt het apparaat zich nu zelf, en houdt jouin de gaten.

Voor wie is dit handig?– Voor mensen die van gadgets houden. Stel je

komt aanlopen en je vrienden zien bij je een lilydrone, je kan opscheppen en zeggen: check mijndrone.

– Het is leuk als hobby.

– Voor mensen die graag selfies nemen en hunlevensmomenten vast willen leggen. Denk bij-voorbeeld als je op wintersport gaat, de dronevolgt je en neemt foto’s / video’s van je op. Dedrone is namelijk uitgerust met een 12 mega-pixel camera en kan een foto van je maken.– Stel je voor dat je op zonvakantie gaat en gaatjetskiën, of je gaat op een actieve / sportievevakantie kanoën, je kan zodra je gaat beginnende drone in de lucht gooien en de drone legt aldeze momenten voor je vast. De drone is name-lijk water resistent / bestendigd, dus je drone gaater niet kapot door.

WaterproofZo zijn er nog tientallen mogelijkheden. De dro-ne werkt 20 minuten, en opladen duurt 2 uur.

Specificaties lily droneBreedte: 26 cm Hoogte: 8 cm Vlieghoogtebereik:2 tot 15 meter. Volg afstand: maximaal 30 meter.Maximale snelheid: 40 km per uur Vliegtijd: 20minuten Oplaadtijd: 2 uur.

LilLilLilLilLily dry dry dry dry droneoneoneoneone

Drones worden tegenwoordig vooral voor entertainment gebruikt. Maardaar blijft het niet bij, want drones worden steeds vaker ingezet. Bijvoor-beeld het leger, zij zetten drones in om mensen (terroristen bijvoorbeeld)

in het vizier te krijgen, of op inbrekers en andere criminelen in het vizier tekrijgen. Ook zal in de toekomst wel eens kunnen dat drones post pakketjes afgaan leveren, Amazon is daar inmiddels al mee begonnen, maar dit staat nog inde kinderschoenen.

Page 48: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-48-

Camera specificaties lily droneVideo resolutie : 1080p 60 fps of 720p 120 fpsVideo: H.264 codec, .mp4 formaat Foto resolu-tie: 12 MP

Lily drone kopen / bestellenWilt u de lily drone kopen of bestellen dan zal unog even geduld moeten hebben. De lily dronekomt pas na verwachting rond februari 2016 uit.

pre-order lily droneWie hem wil hebben voor een laag bedrag moetsnel zijn op de website van lily drone kan u eenpre-order plaatsen om de lily drone te kopen. Depre-order prijs was eerder 499 dollar (ongeveer440 euro), deze is inmiddels verhoogd naar: 699dollar (afhankelijk van de euro / usd koers komtdit neer op 621.55 euro). Voor de precieze prijskan u in google typen: bedrag in dollars to eu-ro’s, bijv als de totaalprijs $699 is zet u in goog-le: 699 dollar to euro. Zo weet u precies hoeveelgeld u kwijt bent.

Nadat de pre-order omgezet wordt naar winkel-verkoop gaat de prijs stijgen naar $999 wat neer-komt op ongeveer 880 – 900 euro.

Voor het verzenden naar Europa betaalt u 20dollar (ongeveer 15 / 20 euro).

Nota van de redactie: als je de promovideo be-keken hebt dan kan je als consument bijna nietanders dan enthousiast zijn. Maar..., we heb-ben ook consumentenverhalen gelezen waarbijje de drone in de lucht gooit en die zich vervol-gens keihard in de grond boorde. Ook als je tehoog gaat ben je onherroepelijk de controle endus je drone kwijt... Daarom raden wij eeniederaan om nog even geduld te oefenen en despreekwoordelijke dronekat uit de boom te kij-ken. O ja, dit gadget is ingezonden door eencollega van de filmafdeling. Waarvoor dank...

Internet: www.lily.camera/

Net onder de titel “Camera Reinvented” (=cameraheruitgevonden) kan je klikken op de optie: watchvideo (=bekijk video). Moet je zeker eenmaalgedaan heb-ben... Begrijpons niet ver-keerd: als dit detoekomst is vandrone’s dan zijnook wij voorstan-der van dezehobby. Alleen stellen wij ons iets voorzichtigerop als de zaken/video té rooskleurig worden aan-geboden...

Page 49: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-49-

De gezondheidssectorDoor de verschuiving naar elektronische gezond-heidsgegevens en de aangescherpte eisen rond-om veiligheid en privacy heeft de gezondheids-sector een enorme hoeveelheid aan data die metde dag groeit. Naast de technologische ontwik-kelingen, vinden er ook organisatorische veran-deringen plaats zoals de standaardisatie van demedische dossiers, de vermindering van foutenen de verbetering van de patiëntenzorg. Hier-door is de gezondheidszorg gebaat bij een sys-teem dat meegroeit, flexibel is en altijd beschik-baar is.

Tijd is belangrijk vooral alsde nood het hoogst is

De invoering van de elektronische patiëntendos-siers kunnen ervoor zorgen dat dokters en me-disch personeel altijd en overal ter wereld toe-

gang hebben tot de persoonlijke medische ge-gevens van een patiënt. Wanneer de nood hethoogst is, is tijd cruciaal. Wie ziek wordt op va-kantie of in het buitenland in het ziekenhuis be-landt, wordt op dit moment eerst nog volledigonderzocht voor men met de behandeling vanstart gaat. Om ervoor te zorgen dat patiëntensneller verzorgd kunnen worden en de kans opcomplicaties aanzienlijk verminderd wordt, is hetbelangrijk dat de verschillende instellingen datauitwisselen om hun samenwerking te versterken.

PatiëntgegevensHet is van groot belang voor ziekenhuizen enandere spelers in de zorgsector om deze voort-durend groeiende hoeveelheid patiëntengege-vens op een efficiënte manier te beheren. Uitonderzoek van IDC Health Insights, blijkt dat inde voorspellingen, 15% van de ziekenhuizen eenuitgebreid patiënten profiel wil maken in 2016,dat hen zal helpen om een meer gepersonali-seerde behandeling toe te dienen.

Van levensbelangIn een tijd dat IT een dermate groot aandeel heeftin de bedrijfsvoering, is in elke onderneming oforganisatie de beschikbaarheid, integriteit enbetrouwbaarheid van bedrijfskritische applicatiesen informatie cruciaal, maar in een ziekenhuis ishet letterlijk van levensbelang.

MediscMediscMediscMediscMedische dahe dahe dahe dahe datatatatataEen kwEen kwEen kwEen kwEen kwestie vestie vestie vestie vestie vanananananlelelelelevvvvven ofen ofen ofen ofen of dood? dood? dood? dood? dood?

Van ziektes tot allergieën en van medicijngebruik tot een blessure: allepersoonlijke zorggegevens staan tegenwoordig netjes gebundeld in elek-tronische dossiers. Na vurige discussies in 2012 rondom de introductie

van de zorginfrastructuur en het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) staat degezondheidszorg tegenwoordig onder druk om haar ICT systemen te verbete-ren.

Page 50: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-50-

In deze tijd zijn veel ziekenhuizen druk bezig metde invoer van het EPD en de hernieuwing vanhun ICT systemen.

Mogelijke oplossingNetApp biedt een oplossing om deze patiëntendossiers op een betrouwbare en flexibele ma-nier op te slaan. Met de storage en datamana-gement oplossingen van NetApp kunnen artsenof ander medisch personeel inzicht krijgen in hundata, zodat ze hun gegevens op een consisten-te manier kunnen beheren en delen tussen meer-dere interne en externe datacenters. SvenSchoenaerts, Managing Director Benelux bijNetApp, geeft uitleg: “We zijn al meer dan tienjaar betrokken bij diverse bedrijven en organisa-ties in de zorg en we zijn verheugd dat onze klan-ten ook onze nieuwe ontwikkelingen in gebruiknemen om de gegevens van de patiënten zo ef-ficiënt mogelijk op te slaan, met zo laag mogelij-ke kosten en toch een extreem hoge beschik-baarheid. Ook de nieuwe ontwikkelingen rondFlexPod en Clustered Data Ontap zijn we nusuccesvol aan het uitrollen naar onze klanten indeze sector. Bij het Elkerliek Ziekenhuis werdzichtbaar welke uitdagingen kenmerkend zijnvoor ziekenhuizen in deze tijd. Het werk wat wedaar gedaan hebben toont aan dat de IT oplos-singen in staat zijn zeer kritische informatie snelen goed op te slaan terwijl data toch flexibel be-schikbaar blijft.”

Elkerliek Ziekenhuissprong naar de toekomst

Ook het Elkerliek Ziekenhuis maakt gebruik vaneen datamanagement oplossing van NetApp.Met drie locaties, 500 bedden, 120 medisch spe-cialisten en 2.000 medewerkers, wordt het El-kerliek Ziekenhuis geconfronteerd met een gi-gantisch volume aan data, dat jaarlijks groeit. HetElkerliek stond voor de uitdaging om een toe-komstige ICT-omgeving in te richten, inclusiefhoogwaardige storage, waarin het ElektronischePatiënten Dossier (EPD) volgens de laatste wet-en regelgeving verankerd kan worden.

Datacenters gescheidenDe oplossing die hiervoor is aangedragen is eenbewezen configuratie met onderdelen van Cis-co en NetApp (FlexPod) die in staat is om ‘life

critical’ informatie snel, stabiel en duurzaam opte slaan en weer in te zetten. De voordelen zijnonder andere de schaalbaarheid, flexibele be-schikbaarheid en de geografisch gescheidendatacenters. “Een calamiteit hoeft maar even omzich heen te grijpen en de impact op de kwaliteiten continuïteit van zorg kan funest zijn. Met tweegeografisch van elkaar gescheiden datacentersben je minder kwetsbaar,” aldus Maarten Coe-nen, Manager Sector Medische & InformatieTechnologie Elkerliek Ziekenhuis.

Gedaan met tapesCoenen benadrukt hoe belangrijk het is om eenschaalbaar en toekomstbestendig IT-platform tehebben, dat de groeiende hoeveelheid informa-tie duurzaam kan opslaan en met een druk opde knop kan presenteren. Met NetApp SnapPro-tect-technologie is een veilige en efficiënte waar-borg ingebouwd voor back-up en data recoverybinnen de complete IT-omgeving, ook bij cala-miteiten. “Disc-to-disc. We zijn nu echt af van detapes. Gecombineerd met NetApp OnCommandUnified Manager heb je ideale beheer-mogelijk-heden en weet je precies wanneer en waar jemoet ingrijpen.” Het Elkerliek heeft volgens Coe-nen nu een betrouwbaardere IT-oplossing, waarhij en zijn team minder omkijken naar hebben,mede dankzij de proactieve dienstverlening vanNetApp.

Nota van de redactie: ook wij maken gebruikvan een zogenaamd globaal medisch dossier.Wat je kan aanvragen bij uw huisdokter. Hier-door kan de ambulancier vanuit de ziekenwa-gen mijn medische historiek/bloedgroep/allergie-ën opvragen. Dat hierdoor nog meer levens kun-nen gered worden zal welicht voor iedereen over-duidelijk zijn. Hopelijk behoren de tijden waarbijeen verkeerde bloedgroep werd gebruikt of eenverkeerde behandeling is toegepast voorgoed tothet verleden. Toen onze dokter vroeg of wij ge-bruik wensten te maken van deze optie moes-ten we geen twee keer nadenken. Doen! Hope-lijk kan je diezelfde informatie binnenkort ook viaje identiteitskaart opvragen? Of wie weet mis-schien via een enkelband?

Page 51: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-51-

Simbe RoboticsTally is ontwikkeld door Simbe Robotics. De ro-bot rijdt geheel autonoom door de paden van su-permarkten en scant producten waar hij langsrijdt. De robot zou in 30 tot 40 minuten alle pro-ducten in een supermarkt kunnen nalopen. Hier-bij haalt de robot een snelheid van 15.000 tot20.000 producten per uur. De robot werkt op eenaccu. Indien de accu leeg dreigt te raken rijdt derobot automatisch terug naar zijn oplaadpunt.

Barcodes en prijslabels scannenDe robot herkent producten door de barcode enprijslabels te scannen. Om de robot zijn werk telaten doen is het dan ook van belang dat dezegoed zichtbaar zijn. De robot kan tijdens zijn ron-de niet alleen lege schappen, maar ook produc-ten die in het verkeerde schap staan of foutiefgeprijsde producten herkennen.

RRRRRobot zobot zobot zobot zobot zoekt in superoekt in superoekt in superoekt in superoekt in supermarmarmarmarmarkt naar lekt naar lekt naar lekt naar lekt naar legggggeeeeescscscscschahahahahappen en bestelt prppen en bestelt prppen en bestelt prppen en bestelt prppen en bestelt producten bijoducten bijoducten bijoducten bijoducten bij

Het is voor supermarkten van groot belang producten op voorraad te heb-ben. Niet alleen lopen supermarkten door lege schappen inkomsten mis,ook moeten zij klanten teleurstellen die juist op zoek zijn naar dat ene

product. De robot Tally helpt schappen te voorkomen door in de supermarkt opzoek te gaan naar producten die op zijn en zelfstandig nieuwe bestellingen teplaatsen bij het distributiecentrum.

DienstverleningDe robot werkt op een accu. Indien de accu leegdreigt te raken rijdt de robot automatisch terugnaar zijn oplaadpunt. Tally is 96 centimeter hoogen is tot nu toe alleen getest in Amerikaanse su-permarkten. Het is niet bekend wanneer Tally opde markt wordt gebracht. Wel is duidelijk dat derobot waarschijnlijk als een dienst op de marktwordt gezet door Simbe Robotics.

Globale internetsnelheid schakeltversnelling hoger

Op een globale schaal heeft het internet vorigjaar een grote stap vooruit gezet volgens cij-fers van onderzoeksbureau Akamai. België enNederland blijven goed presteren binnen Eu-ropa. Internet wereldwijd heeft een goed jaarachter de rug. Onderzoeksorganisatie Akamaistelt vast dat de snelheid jaar-op-jaar met 23procent de hoogte is ingegaan. Die relatievesterke stijging is veelbelovend, al blijft het ab-solute cijfer nog bescheiden: de gemiddeldeinternetsnelheid ligt nu op 5,6 Mbps.

Het rapport van Akamai stelt dat die verho-ging in het bijzonder belangrijk is “nu verwach-tingen van consumenten stijgen en heel watprominente evenementen zoals de Olympi-sche Spelen in Rio dit jaar gestreamed zullenworden.

Page 52: SODIPA COMPUTERCLUB - Telenetusers.telenet.be/sodipacc/MeiJun2016.pdf · Marktleider is bijna verdwenen Kort daarachter volgen smartphones die draaien op iOS (37%). Blackberry, vier

-52-

BestuurBestuurBestuurBestuurBestuurspaspaspaspaspaginaginaginaginaginaOvOvOvOvOverzicerzicerzicerzicerzicht vht vht vht vht van de bestuuran de bestuuran de bestuuran de bestuuran de bestuursledensledensledensledensleden

Franck Jef SecretarisCools Ivo PenningmeesterBaetens Frank MateriaalmeesterDe Pooter Paul RaadgeverMaerten Jozef MateriaalmeesterVan Dessel Herwig Economaat

Tijdens een clubavond kan je onze bestuursleden gemakkelijk herkennen,zij dragen namelijk een “gele” computerclubbadge met hun naam erop.

Handelsmerken verantwoordingAlle gebruikte logo's, namen en afbeeldingen van firma's zijn gedeponeerde handelsmerken en/of hun dochterondernemingen. Dit geldt zowel voor de Verenigde Staten als voor andere(europese) landen. Andere namen (firma's en logo's) kunnen handelsmerken zijn van hunrespectievelijke eigenaars. De redactie kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuelefouten en/of onwaarheden zoals die in een officiëel persbericht medegedeeld zijn.