SOI CỔ TỬ CUNG BS. CKI. HỒ THỊ HOA

PTK KHÁM BỆNH – BỆNH VIỆN TỪ DŨ

GIỚI THIỆU ĐƠN VỊ KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN

Nhiệm vụ:

Quản lý, theo dõi, điều trị Paps bất thường, tiền ung thư

Huấn luyện đào tạo soi cổ tử cung hằng năm cho các bệnh viện

tuyến huyện, tỉnh, phòng khám từ 50 – 60 học viên/năm

Kết quả Paps bất thường từ các nơi chuyển về phòng soi cổ TC: Mỗi ngày khoảng 20 kết quả

Hằng năm số lượt khám tại phòng soi khoảng 32.000 bệnh nhân

Kết quả Paps tin cậy từ ĐH Y Dược, BV Hùng Vương, trung tâm pháp y,... Điển hình TTCSSKSS Bình Định, 2 kỹ thuật viên Lệ Thanh, Lệ Thủy được đào tạo liên tục với giáo sư người New Zealand

Một số nơi có kết quả Paps bất thường khi cần hội chẩn lame theo quy trình thì không được đáp ứng do vỡ lame, mất lame, không lưu trữ. Điển hình

Mong sự hợp tác của các nơi đọc kết quả tế bào để điều trị cho bệnh nhân tốt hơn

CÁC PHƯƠNG PHÁP LẤY MẪU

Hiện nay có 2 phương pháp lấy bệnh phẩm

Phương pháp cổ điển

Phương pháp nhúng dịch

ĐIỀU KIỆN LẤY BỆNH PHẨM

Không lấy bệnh phẩm khi đang hành kinh, rong huyết, sau nạo sinh thiết

Không thụt rửa âm đạo, không đặt thuốc, không sử dụng các chất dùng trong

thử nghiệm ở CTC trong vòng 48 giờ trước khi lấy bệnh phẩm

Không sinh hoạt tình dục vào đêm hôm trước

Không dùng thuốc nội tiết

Không nhúng dầu vào mỏ vịt

TÍNH CHẤT ĐẠT YÊU CẦU CỦA BỆNH PHẨM

Bệnh phẩm đạt yêu cầu cần các yếu tố sau:

Nhãn và thông tin phù hợp

Thông tin lâm sàng thích đáng

Đủ số lượng tết bào biểu mô gai được bảo quản tốt và được nhìn thấy rõ

Đủ thành phần: vùng chuyển tiếp/ vùng cổ trong

Không đạt yêu cầu chẩn đoán

Không có yếu tố nhận diện bệnh nhân trên bệnh phẩm và/ hoặc không

có phiếu yêu cầu xét nghiệm

Lame bể hoặc không thể sửa chữa

Thành phần tế bào biểu mô gai ít ( tế bào biểu mô gai được bảo quản tốt

và được nhìn thấy rõ phủ < 10% bề mặt lame)

Những yếu tố làm cho không thể chẩn đoán chiếm xấp xỉ ≥ 75% tế bào

biểu mô.

Một số hình ảnh điển hình trên soi cổ TC

HÓA CHẤT SOI CTC

CỔTỬ CUNG BÌNH THƯỜNG

CỔ TỬ CUNG LỘ TUYẾN

CỔ TỬ CUNG TÁI TẠO

NANG NABOTH DẠNG POLYPE

SANG THƯƠNG MỒNG GÀ

TỔN THƯƠNG TIỀN UNG THƯ

UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

DỤNG CỤ ĐỐT LẠNH CTC

DỤNG CỤ KHOÉT CHÓP CTC

Các phương pháp sàng lọc 1. Phết TB CTC (Pap smear)

2. VIA

3. VILI

4. Test HPV

5 yêu cầu của test sàng lọc (WHO)

1. Đơn giản (dễ thực hiện)

2. Cho kết quả nhanh

3. Tin cậy

4. Hiệu suất cao ( có thể sử dụng rộng rãi)

5. Rẻ tiền (hiệu suất kinh tế)

QUAN SÁT BẰNG MẮT VỚI ACID ACETIC

VIA: kiểm tra bằng mắt mặt ngoài, vùng chuyển tiếp (TZ) và vùng kênh CTC với mắt thường (không phóng đại) sau khi bôi acid acetic

Cho phép xác định vùng trắng để tiến hành các can thiệp xa hơn

VIA được hứa hẹn như là 1 test sàng lọc thay thế cho pap smear

VIA laø duøng maét thöôøng quan saùt CTC, phaùt hieän veát traéng ôû CTC sau khi boâi A. Acetic (Dấm)

VIA döông tính

VIA döông tính

LỢI ÍCH CỦA VIA

Phù hợp triển khai ở tuyến cơ sở

Đơn giản, dễ thực hiện: Chỉ cần mỏ vịt, acid acetic và 1 nguồn sáng (đèn pin), y tá hay NHS có thể làm được

Thời gian đào tạo ngắn

Rẻ tiền

Cho kết quả ngay tức thời: giảm thiểu nguy cơ mát theo dõi

Có thể tin cậy tương đương Pap sear

Có thể test VIA để theo dõi

QUAN SÁT BẰNG MẮT VỚI LUGOL IODINE

Sau khi CTC được test bằng VIA, CTC sẽ được bôi với Lugol iodine và đánh giá lại bằng mắt thường

VIA là bước đầu tiên để xác định mốc ranh giới (nơi tiếp giáp BM trụ-lát (SCJ), TZ) và bất kỳ vùng trắng nào trên CTC

VILI cho nhiều hứa hẹn và có thể trở thành phương pháp đánh giá bằng mắt chuẩ, dùng đơn thuần hoặc sau VIA

Lợi ích VILI

VILI kết hợp VIA cung cấp kết quả chính xác hơn so với chỉ dùng VIA

Kết quả có ngay lập tức

Y tá hoặc NHS có thể thực hiện được

VILI laø duøng maét thöôøng

quan saùt CTC, phaùt hieän

vùng màu vàng (không có màu nâu) ôû CTC sau

khi boâi Lugol

SƠ LƯỢC VỀ HPV Human Papilloma Viruses: DNA virus

Nhiễm vào tế bào da/niêm (biểu mô)

Đã biết hơn 100 type HPV

Biết ít nhất 13 type HPV gây ung thư

Thường gặp nhất trong K CTC: HPV16 và 18

HPV >150 týp đã đươc xac đinh

# 30–40 la hâu môn sinh duc

#15–20 nguy cơ cao

HPV 16 va HPV 18 la nguyên nhân chinh cua ung thư cô tư cung.

Týp nguy cơ thấp HPV 6 va11 thương gây ra mun coc hâu môn sinh duc.

HPV có thể gây ra những căn bệnh nguy hiểm nào?

• Ung thư vòm họng

• Ung thư dương vật

Nhiễm HPV ở mắt, HPV 6, 11

Các Loại Mụn Cóc khác

Epidermodysplasia HPV 5, HPV 8

Các Loại Mụn Cóc khác

Meat Handlers’ Warts, HPV 7

Mồng Gà ở quanh hậu môn

• HPV 6,11 chiu trách nhiêm >90% Mồng Ga hâu môn, sinh duc

1. Jansen KU, Shaw AR. Annu Rev Med. 2004;55:319–331. 2. Koutsky L. Am J Med. 1997;102:3–8. 3. Franco EL, Villa LL, Richardson H, Rohan TE, Ferenczy A. In:

Franco EL, Monsonego J, eds. Oxford, UK: Blackwell Science; 1997:14–22.

4. Tortolero-Luna G. Hematol Oncol Clin North Am. 1999;13:245–257, x.

Perianal warts

HPV va mun coc hâu môn sinh duc

HPV 6 va 11 gây ra hơn 90% mun coc hâu môn sinh duc

Biêu hiên lâm sang ~1% dân sô My trương thanh

Nguy cơ măc mun coc sinh duc trong đơi ~10%

CƠ CHẾ LÂY TRUYỀN HPV

CÔ CHEÁ LAÂY TRUYEÀN HPV

HPV KHOÂNG LAÂY TRUYEÀN QUA TINH DÒCH HAY CAÙC DÒCH TIEÁT CUÛA CÔ THEÅ, MAØ QUA

ÑÖÔØNG TIEÁP XUÙC DA VÔÙI DA.

QUAN HEÄ TÌNH DUÏC

Giao hôïp

Sinh duïc – sinh duïc, Tay – sinh duïc, mieäng – sinh duïc.

Dung bao cao su coù theå giaûm nguy cô nhöng khoâng baûo veä hoaøn toaøn.

ÑÖÔØNG KHOÂNG TÌNH DUÏC

Meï sang con

Vaät duïng (ñoà loùt, gaêng tay, dung cuï khaùm, . v. v.)

Ña soá ngöôøi nhieãm beänh ñeàu khoâng hay bieát vaø voâ tình truyeàn beänh cho ngöôøi khaùc.

DIEÃN TIEÁN TÖÏ NHIEÂN CUÛA NHIEÃM HPV SINH DUÏC

Haàu heát ngöôøi nhiễm HPV sinh duïc qua laây truyeàn vaø khoâng coù trieäu

chöùng.

70% HPV môùi nhieãm töï nhieân heát nhieãm trong 1 naêm.

91% nhieãm HPV töï nhieân heát nhieãm trong 2 naêm.

Thôøi gian trung bình cho nhieãm HPV môùi laø 8 thaùng.

HPV 16 coù thôøi gian nhieãm keùo daøi hôn nhöõng tyùp khaùc, nhöng phaàn lôùn

nhöõng ngöôøi nhieãm HPV 16 khoâng ñöôïc phaùt hieän trong 2 naêm ñaàu.

Chæ coù 10% phuï nöõ nhieãm HPV keùo daøi vaø toàn taïi sau nhieàu naêm coù

nguy cô phaùt trieån thaønh toån thöông möùc ñoä cao (HSIL) hay laø ung thö.

Thay ñoåi CTC khi nhieãm HPV

Cổ tử cung

bình thường

Nhiễm HPV /

CIN1

CIN 2 / CIN 3 /

Ung thư CTC

Adapted from Goodman A, Wilbur DC. N Engl J Med. 2003;349:1555–1564. Copyright © 2003 Massachusetts Medical Society. All rights

reserved. Adapted with permission.

Cô Cheá Sinh Beänh

0–1 Năm 0–5 Năm

1–20 Năm

Ung thư cô tư cung xâm lân

Tư khoi

CIN 1

Nhiễm HPV lân đâu

Nhiễm tiêp tuc CIN 2/3

Bệnh sư tư nhiên của nhiễm HPV và khả năng tiến triển thành ung thư cổ tư cung

Normal Infection HPV-infected Progression

Precancer Invasion Cancer Cervix Clearance Cervix

Regression

Ung thư cổ tư cung căn bệnh nguy hiểm có thê phong ngưa

• Tiêm vaccin phòng ngừa HPV được xem là phương pháp ngừa ung thư cổ tử cung.

Liều khuyến cáo* • Đối tượng chủng ngừa: bé gái và phụ nữ từ 9-26 tuổi

Liều thứ nhất:

Hôm nay

1 Liều thứ hai:

2 tháng sau liều

thứ nhất

2 Liều thứ ba:

6 tháng

sau liều thứ nhất

3

Lịch tiêm có thể linh động trong thời gian 1 năm

• Taàm soaùt ñeå phaùt hieän vaø ñieàu trò laø raát caàn thieát.

• Phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò nhöõng toån thöông tieàn ung thö (CIN) laø vieäc caàn

phaûi laøm.

TAÀM SOAÙT K CTC BAÈNG XEÙT NGHIEÄM

Xét nghiệm HPV

• Duøng kyõ thuaät phaân töû tìm DNA cuûa HPV trong teá baøo laáy töø keânh

CTC hay AÂÑ.

• Coù theå laø xeùt nghieâm ñaàu tieân hay keá tieáp.

• Keát quaû: Ñònh tính hay ñònh danh type.

1. Döông tính

2. AÂm tính

3. Döông tính vôùi type. .. . .

Cobas HPV DNA: 14 typ HPV nguy cơ cao

1. Phát hiện các trường hợp bệnh bị bỏ sót bởi xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung đơn độc

Gần 1/7 phụ nữ với kết quả Pap bình thường và thường bị bo sót có

HPV 16 dương tính và thường có bệnh lý tân sinh trong biểu mô cổ tư

cung mức độ cao

52

2. Phat hiên sớm phu nữ co nguy cơ cao bi ung thư cô tư cung

53

3. Phu nữ co kết quả âm tinh với HPV nguy

cơ cao co thê yên tâm quay trơ lại tầm soat

thương quy, (3-5 năm)

4. Giảm sự can thiêp không cần thiết

BỘ ĐÔI XÉT NGHIỆM PAP VÀ HPV

Giúp tăng hiêu quả trong sang lọc ung thư cô tư cung:

Giúp phat hiên sớm, giảm bỏ sot bênh, giảm xư tri không cần

thiết va đươc cac hướng dẫn quôc tế khuyên dùng

Xét nghiêm Pap va HPV cùng âm tinh thì 5 năm sau bênh

nhân mới cần lam xét nghiêm lại

Ung thư CTC la dạng ung thư phô biến ơ Viêt Nam

Hơn 99% ung thư CTC la do HPV. Trong đo HPV 16 va 18 chiếm 70% cac trương

hơp

Ung thư cô tư cung co thê phòng ngừa

Phat hiên bênh cang sớm, điều tri cang hiêu quả va it tôn kém, it ảnh hương chức

năng sinh sản

Phat hiên cac trương hơp bi bỏ sot bơi xét nghiêm Pap đơn độc

• Dự phòng ung thư CTC

• Chich ngừa HPV

• Chương trình tầm soat: Pap, VIA, VILI, HPV

• Pap’s la xét nghiêm sang lọc co đến 33% bn bi bỏ sot

• Xét nghiêm HPV: Xét nghiêm sang lọc tin cây

• Phat hiên cac trương hơp bi bỏ sot bơi xét nghiêm Pap đơn độc

• Phat hiên sớm phu nữ co nguy cơ cao bi ung thư cô tư cung

• Phu nữ co kết quả âm tinh với HPV nguy cơ cao co thê yên tâm quay trơ lại sang lọc (3-5

năm)

ả Ơ