KOLEJNY SOLIDARNY ROK ZA NAMI…

KOLEJNY SOLIDARNY ROK ZA NAMI…

Program Solidarna Szkoła jest prowadzony wspólnie przez Fundację Centrum Edukacji Obywatelskiej i Europejskie Centrum Solidarności. Jego celem jest wszechstronna edukacja obywatelska młodzieży prowadzona w szkole wokół zagadnień historycznych i społecznych związanych z szeroko rozumianą solidarnością. W programie na podstawie historycznych doświadczeń demokratycznej opozycji w PRL szukamy razem z uczniami, uczennicami, nauczycielami oraz nauczycielkami wzorców obywatelskiej aktywności we współczesnym świecie. Łączymy ze sobą solidarność lokalną i globalną, pokazując młodzieży, jak ważna jest odpowiedzialność za dobro wspólne i gotowość do współdziałania. Wykorzystujemy nowoczesne metody nauczania, budując u uczniów i uczennic poczucie tożsamości historycznej i solidarności społecznej. Rok szkolny 2015/2016 był trzecim rokiem działań Solidarnej Szkoły. W tegorocznej edycji programu udział wzięło ponad 60 szkół z całej Polski. Dziękujemy za wspólną pracę!

TEMATY SEMESTRU

Ostatni rok obfitował w wydarzenia pokazujące, jak ważna jest pamięć o ideałach solidarności i wcielanie ich w życie. W Solidarnej Szkole staramy się odpowiadać na te wyzwania. Pierwszy semestr poświęciliśmy tematyce Europejskiego Roku na rzecz Rozwoju. Zastanawialiśmy się nad najskuteczniejszymi sposobami pomocy międzynarodowej i roli, którą w rozwiązywaniu globalnych problemów może odegrać Polska. Tematem szczególnie pilnym okazała się pomoc uchodźcom. Razem z nauczycielami i nauczycielkami oraz społecznościami szkolnymi pracowaliśmy nad promowaniem rzetelnej wiedzy na temat „kryzysu uchodźczego”. Zachęcaliśmy uczniów i uczennice do samodzielnego badania tego zagadnienia (m.in. poprzez propozycję projektu „Co wiemy o uchodźcach?”). Budowanie solidarności z uchodźcami stanowił ważny element programu wychowawczego Solidarnej Szkoły. W drugim semestrze skupiliśmy się na historii „Solidarności”, przypominając 40. rocznicę powstania Komitetu Obrony Robotników. Temat semestru był uzupełnieniem dla programu nauczania historii najnowszej, w którym brak miejsca i czasu na omówienie tych zagadnień. W ramach Solidarnej Szkoły nie tylko uzupełnialiśmy wiedzę uczniów na temat lat 70. XX wieku, ale przede wszystkim szukaliśmy odpowiedzi na pytania o to, do jakich ideałów Komitetu Obrony Robotników możemy odwoływać się współcześnie. Solidarność ze słabszymi, współdziałanie i odwaga cywilna to wartości, które powinny być ponadczasowe.

KRYTERIA SOLIDARNEJ SZKOŁY Co to znaczy, że szkoła jest solidarna? Jakimi metodami to osiągnąć? Jak zorganizować społeczność szkolną w duchu solidarności i współdziałania? Te zagadnienia zajmują nas od początku funkcjonowania programu. Po dwóch edycjach i wielu zrealizowanych uczniowskich projektach postanowiliśmy zebrać dobre praktyki i na ich postawie opracować kryteria Solidarnej Szkoły. Czym zatem według nas powinny wyróżniać się Solidarne Szkoły? Po pierwsze, umiejętnym łączeniem historycznego i współczesnego wymiaru solidarności. Po drugie, współdziałaniem w szkole i poza nią - ze środowiskiem lokalnym. Solidarna Szkoła powinna również sformułować - przy współpracy wszystkich członków szkolnej społeczności - i przyjąć do realizacji program wychowawczy uwzględniający wartości takie jak solidarność i współpraca. Wśród kryteriów dodatkowych znalazły się m.in. solidarność globalna, praca ze źródłami historycznymi i świadkami historii, a także promocja projektu i zapewnienie długotrwałego efektu działań. Mamy nadzieję, że tak sformułowane kryteria pomogły szkołom w realizacji działań w ostatnim roku. Efekty ocenić możecie sami - podczas Stoczni Projektów, poprzez lekturę naszego katalogu oraz odwiedzenia naszej strony www.ceo.org.pl/solidarna.

JAK PRACOWALIŚMY? W roku szkolnym 2015/16 podejmowaliśmy wiele różnorodnych działań w szkołach i poza nimi. Pierwszy semestr rozpoczęliśmy od szkolenia w Warszawie, podczas którego 11 nauczycielek z całej Polski wymieniało się dobrymi praktykami i pomysłami na edukację obywatelską. Efektem szkolenia było wiele pomysłów na działania - wdrożonych potem w ramach uczniowskich projektów - ale też nowe, ciekawe znajomości. Po szkoleniu dla nauczycieli ruszyliśmy do szkół - przeprowadziliśmy 15 warsztatów dla uczniów i uczennic. Ćwiczyliśmy różnorodne metody realizacji projektów historycznych - poznawaliśmy tajniki historii mówionej, debatowania, organizacji gier miejskich czy dziennikarstwa. W warsztatach udział wzięło ponad 300 uczniów z 15 szkół - wybrane rezultaty pracy Solidarnych Szkół można obejrzeć w dalszej części katalogu. W realizacji szkolnych projektów wspieraliśmy zespoły poprzez spotkania on-line poświęcone m.in. pomocy rozwojowej, kooperatywom i spółdzielczości, a także zaawansowanym technikom historii mówionej. Na naszej stronie regularnie publikowaliśmy scenariusze lekcji i materiały pomocnicze. Szkoły sięgały do nich, gdy organizowały spacery badawcze, tworzyły mapy myśli czy badały miejsca pamięci w swojej okolicy. Mamy nadzieję, że wiedza i umiejętności zdobyte przez uczniów i uczennice Solidarnych Szkół będzie dalej dla nich procentować, a dobre praktyki opracowane w ramach Solidarnej Szkoły będą pomagały w budowaniu lepszych, bardziej solidarnych społeczności. Do zobaczenia w przyszłym roku!

ORGANIZATORZY

Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) jest niezależną instytucją edukacyjną i jedną z największych polskich organizacji pozarządowych o statusie organizacji pożytku publicznego (OPP). Od ponad 20 lat konsekwentnie pracujemy z dyrekcjami szkół, kadrą nauczycielską, samorządami terytorialnymi i centralnymi władzami oświatowymi na rzecz efektywniejszego uczenia się w szkole. Obecnie prowadzimy blisko 30 programów adresowanych do szkół, kadry pedagogicznej oraz uczniów i uczennic.

Europejskie Centrum Solidarności – powołane przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, marszałka województwa pomorskiego, gminę miasta Gdańsk, NSZZ „Solidarność” i Fundację Centrum Solidarności – od roku 2007 realizuje bogaty program promocji dziedzictwa Solidarności w Polsce i Europie, także program edukacji obywatelskiej oraz projekty kulturalne, naukowe i muzealne.

PARTNERZY

Solidarna Szkoła została dofinansowana przez Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra 2016”. W tegorocznej edycji Solidarnej Szkoły współpracowaliśmy również z „Tygodnikiem Powszechnym” w ramach dodatku tematycznego „Właśnie Polska”.

KATALOG PROJEKTÓW

Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Sztumie Opieka: Eleonora Karzarnowicz, Anna Raczkowska

Tytuł: Razem łatwiej - od „Solidarności” do społeczeństwa obywatelskiego. W związku z obchodami 600-lecia Sztumu w naszym projekcie postanowiliśmy przypomnieć ludzi, którzy współtworzyli najnowszą historię miasta. Byli to opozycjoniści i opozycjonistki z miejskich zakładów pracy i placówek oświatowych oraz Kombinatu Rolnego „Powiśle" w Czerninie. Poznaliśmy ich programy, cele, które dotyczyły zmiany organizacji życia politycznego, stosunków międzyludzkich, relacji władza-obywatel. Dotarliśmy do miejsc ich nielegalnych spotkań. Prześledziliśmy także ich dalsze losy: część z nich po 1989 r. piastowała ważne funkcje w samorządzie lokalnym. Punktem wyjścia było poznanie realiów życia codziennego w PRL-u w latach 70. i 80. i losy stoczniowca z okolic Sztumu, który zginął 16 grudnia 1970 przed bramą Stoczni Gdańskiej. Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Wiskitkach Opieka: Agnieszka Nadolska Tytuł: Opowieść o PRL-u Zrealizowaliśmy projekt wokół problematyki sytuacji społeczno-ekonomicznej, w jakiej przyszło żyć ludziom w czasach PRL-u. Nasze działania skupiły się na zbieraniu wspomnień i pamiątek z okresu PRL-u. Przygotowanie projektu wiązało się z rozmowami z świadkami historii, którymi uczyniliśmy rodziców, dziadków, ciocie i wujków. Ich wspomnienia okazały się niezastąpioną kopalnią wiedzy, choć uczniowie i uczennice nie do końca zdawali sobie z tego sprawę. W ramach projektu zbieraliśmy wspomnienia swoich bliskich o czasach PRL i rodzącej się wówczas Solidarności, przeszukiwaliśmy rodzinne archiwalia. Zastanawialiśmy się, jak bardzo warunki życia wtedy różniły się od dzisiejszych realiów. Najciekawszym punktem było zbieranie nowinek technologicznych czasów PRL-u. Projekt uzyska formę książki i przedstawiony zostanie na Szkolnym Festiwalu Projektów. Wszelkie działania prowadzone w czasie działań realizowane były według ustalonych wcześniej przez grupę projektową celów i harmonogramu. Poszukiwaczem historii mógł zostać w szkole każdy uczeń.

Zespół Szkół Publicznych im. Marii i Michała Krukierków w Równem Opieka: Aneta Cyran, Beata Bek Tytuł: „Pamiętać to nasz obowiązek" „Solidarna Szkoła”, to program, w ramach którego podejmowaliśmy w roku szkolnym szereg działań obejmujących różnorodną tematykę i przyjmujących różne formy. Swoją pracę rozpoczęliśmy od stworzenia plakatów poświęconych pojęciu solidarności, wzięliśmy udział w warsztatach poświęconym pracy ze źródłami historycznymi, później przeprowadziliśmy sondę uliczną w Dukli na temat solidarności. Jako wolontariusze braliśmy udział w WOŚP, uczestniczyliśmy w Obchodach Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu, zorganizowaliśmy też dwa spotkania ze świadkami historii. Ważnym wydarzeniem była wycieczka edukacyjna do Oświęcimia i Krakowa, a także stworzenie „ściany wspomnień”, na której umieszczono najstarsze fotografie związane ze szkołą w Równem. Elementem szkolnego projektu były także działania uczniów klasy II gimnazjum, którzy zrealizowali w tym roku szkolnym edukacyjny projekt gimnazjalny pod nazwą „Co wiemy o uchodźcach?” Drugoklasiści swoje działania rozpoczęli od przeprowadzenia ankiet wśród swoich rówieśników, w których zawarli wiele pytań dotyczących właśnie uchodźców. Przeprowadzili sondę uliczną wśród dorosłych mieszkańców Dukli, a także przygotowali prezentację na temat tolerancji.

IX LO im. K.Hoffmanowej w Warszawie

Opieka: Patrycja Malanowicz Tytuł: Dzień PRL

Na początku realizacji projektu wzięliśmy udział w warsztacie z historii mówionej, podczas którego poznaliśmy tajniki prowadzania wywiadów. Następnym krokiem były wywiady na temat życia codziennego w PRL przeprowadzone przez nas z naszymi rodzicami i dziadkami. W ramach projektu zorganizowaliśmy też wystawę pamiątek rodzinnych z czasów PRL-u. Była też możliwość zagrania w gry planszowe zrobione przez uczniów - oczywiście osią tematyczną był PRL. Uczestnicy projektu przygotowali również krótką inscenizację strajków, prezentację wspomnień rodziców oraz dziennika konspiratorki. W ramach poznawania historii Komitetu Obrony Robotników w II semestrze spotkaliśmy się z Ludwiką i Henrykiem Wujcami. Nasz szkoła lekcje o Solidarności realizuje również na innych przedmiotach. Na lekcjach religii omawiane są niektóre aspekty polityki Państwa wobec Kościoła w PRL, na lekcjach języka niemieckiego - lekcje o upadku muru berlińskiego, a na podstawach przedsiębiorczości - zajęcia o gospodarce PRL i przemianach ekonomicznych lat 1989/1990, w tym o reformie Leszka Balcerowicza.

Zespół Szkół nr 1 w Siedlcach Opieka: Anna Sulej

Tytuł: „Pobudka!!! Kurierzy siedleccy” - gra terenowa

W szkole został zrealizowany projekt uczniowski, którego tematem była prasa solidarnościowa wydawana w latach 80. w Siedlcach. Zdecydowaliśmy się na formę gry terenowej, w której udział wzięły 4 drużyny składające się z 5 kurierów. Zadaniem każdej drużyny było dostarczenie prasy opozycyjnej lat 80. do pięciu zakładów przemysłowych na terenie miasta Siedlce (Karo, Mostostal, FSO, PSI, VIS). Na trasie w trakcie gry pojawiali się funkcjonariusze SB, których zadaniem było skuteczne przeszkadzanie kurierom w rozprowadzeniu prasy. Gra terenowa została przyjęta bardzo pozytywnie przez uczniów i będzie realizowana w kolejnych latach. Piątkowskie Gimnazjum Społeczne w Poznaniu Opieka: Marcela Kownacka Tytuł: „Kryzys emigracyjny - problemy i zagrożenia. Jesteśmy tolerancyjni”

Dzięki projektowi „Solidarna Szkoła” staliśmy się wrażliwsi na innych. Zwróciliśmy uwagę, że otaczają nas różni ludzie, którzy bardzo różnią się od nas. Uczyliśmy się: tolerancji, wrażliwości. Podejmowaliśmy różne działania. Byliśmy m.in. na przedstawieniu, gdzie aktorami byli uchodźcy. Podjęliśmy współpracę z Niepubliczna Szkołą Podstawową i Niepublicznym Gimnazjum „Zawsze razem”. Wspólnie uczymy się naszej inności, tolerancji, uwrażliwiamy się na drugą osobę, na jej potrzeby, odczytywania potrzeb innych. Realizując ścieżkę historyczną myślimy o naszym mieście. Rozmawialiśmy o tym, jak bohaterowie tacy jak Romek Strzałkowski nie bali się konsekwencji przeciwstawienia się władzy i myśleli o innych. 21.06 wyruszymy w trasę „Czerwca 56".

Szkoła Podstawowa im. s. Emilii Podoskiej w Grajowie

Opieka: Joanna Klimek Tytuł: Szkolne Koło Wolontariuszy

Na terenie szkoły zorganizowaliśmy Koło Wolontariuszy, w ramach którego poznawaliśmy idee bezinteresownej pomocy. Angażowaliśmy się w różne akcje o zasięgu lokalnym i międzynarodowym. Uczyliśmy się tego, co to znaczy być solidarnym wobec innych. Wszyscy poczuliśmy, że solidarność dotyczy każdego z nas i że można odnaleźć ją w rożnych obszarach. Doświadczyliśmy, że Solidarność łączy nas z naszymi rodzicami i dziadkami. Najstarsi uczniowie naszej Szkoły mieli możliwość uczestniczyć w żywej lekcji historii z p. Janem Ciesielskim w Muzeum PRL-u. W trakcie roku szkolnego realizowane były na zajęciach dodatkowych autorskie scenariusze mówiące o historii Solidarności (internetowy quiz o Solidarności, lekcja „Nie ma solidarności bez miłości"). W kolejną rocznicę wprowadzenia stanu wojennego przygotowaliśmy drzewo pamięci - wspomnienia dziadków i rodziców z tego okresu. Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Kartuzach Opieka: Joanna Wieczorek Tytuł: „Uchodźcy wśród nas?” W ramach projektu wzięliśmy udział w w webinarium pt. „To straszne słowo uchodźca, czyli o manipulacjach w czasie kryzysu imigracyjnego”, po którym - 15 października 2016 roku - samodzielnie przeprowadziliśmy akcję informacyjną pod hasłem „Dzień Uchodźcy”. Kolejnym naszym krokiem było opracowanie i przeprowadzenie ankiet na temat uchodźców we wszystkich kartuskich szkołach ponadgimnazjalnych. Prezentacja wyników projektu odbyła się z udziałem przedstawicieli uczniów i nauczycieli kartuskich szkół średnich, eksperta oraz lokalnych mediów Zorganizowaliśmy ponadto kampanię informacyjną dotyczącą Sprawiedliwego Handlu. Osoby zainteresowane mogły dowiedzieć się, co to jest Sprawiedliwy Handel, jakie produkty objęte są certyfikacją Fair Trade. Oprócz akcji informacyjnej przygotowaliśmy także degustację produktów Fair Trade: czekolady do jedzenia i do picia. Dużym wsparciem dla nas była współpraca z Fundacją „Koalicja Sprawiedliwego Handlu”, dzięki której pozyskaliśmy materiały informacyjne oraz minigrant na zakup produktów Fairtrade.

Zespół Szkół Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Grabowie Opieka: Halina Pawłowska Tytuł: Solidarność niejedno ma imię. Wymiar solidarności w skali lokalnej i globalnej. Podczas projektu pracowaliśmy w małych zespołach, zbierając informacje w czterech obszarach: 1. Jak rodziła się „Solidarność” w naszej gminie i w Polsce? 2. Związki zawodowe w Polsce i na świecie. 3. Sprawiedliwy handel jako jeden z elementów globalnej solidarności. 4. Piosenka lat 80.. Zgromadzone materiały opracowaliśmy w postaci plakatów, prezentacji, ulotek oraz gazetek ściennych prezentujących działania. Przygotowaliśmy też ankietę dotyczącą Sprawiedliwego Handlu, którą przeprowadziliśmy 13 i 14 maja, rozdawaliśmy też ulotki informacyjne dotyczące produktów Fair Trade. Przygotowujemy się również do koncertu piosenek z lat 80., w czasie którego podsumujemy nasze dokonania.

Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni Opieka: Ewa Lewandowska

Tytuł: Solidarny Sieniu W ramach projektu zrealizowaliśmy wiele różnych działań. W pierwszym semestrze przygotowaliśmy spacer badawczy i nagraliśmy film „Czym jest solidarność?”. W lutym odbyliśmy warsztaty z animacji poklatkowej w III etapach. Poznawaliśmy w praktyce metodę, aspekty techniczne, tajniki i niuanse warsztatów technik filmów animacyjnych. Wspólnie lepiliśmy nasze figurki. Następnym krokiem - było własnoręczne animowanie. Potem złożenie w całość, już przy wykorzystaniu programów komputerowych. Szukaliśmy przewodniej myśli. Ostatecznie odwołaliśmy się do tego co najprostsze, czyli do sposobu postrzegania świata przez najmłodszych, tak prostolinijnie, bez uprzedzeń i kontekstów. Każdy inny, każdy równy. Ta myśl znana od pokoleń. Nikt nie rodzi się rasistą, tylko się nim staje. Film będzie można wkrótce obejrzeć w internecie.

Gimnazjum nr 25 w Zabrzu Opieka: Bernadetta Białek Tytuł: „Solidarni z Osiedlem Kotarbińskiego” Przed uczniami i uczennicami naszego gimnazjum było nie lada wyzwanie: zdecydowaliśmy się wesprzeć działania w pozyskiwaniu głosów do realizacji trzech projektów obywatelskich zgłoszonych przez mieszkańców naszej dzielnicy. Głosowanie internetowe trwało 2 tygodnie. W tym czasie zmobilizowaliśmy do głosowania nasze rodziny, przyjaciół, znajomych, sąsiadów. Wyszliśmy także naprzeciw spotkanym na ulicy nieznajomym, którym trudno byłoby oddać głos przez internet – mogli zagłosować przy nas, korzystając z odpowiedniego sprzętu. Współpracowaliśmy w tym czasie z Radą Osiedla Kotarbińskiego, dyrekcją Gimnazjum nr 25, nauczycielami. Przygotowaliśmy odpowiednie transparenty, zabraliśmy ze sobą optymizm, odpowiednie stroje i ruszyliśmy w teren. Jakiż był efekt naszego solidarnego przedsięwzięcia! Wspólne działania doprowadziły do przegłosowania wszystkich trzech zgłoszonych przez mieszkańców osiedla projektów. Oprócz projektu „Solidarni z osiedlem Kotarbińskiego” zrealizowaliśmy również dwa inne projekty: „Co to znaczy, że ludzie są równi” w ramach Tygodnia Edukacji Globalnej oraz „O co chodzi z konstytucją?”