Sivert N. Nesbø

Som eit barn

© CAPPELEN DAMM AS 2015

ISBN 978-82-02-47981-7

1. utgave, 1. opplag 2015

Omslagsdesign: Grim Erland Lyng SvingenSats: Type-it AS

Trykk og innbinding: Livonia Print, Latvia 2015Satt i 11,2/14,5 Sabon Medieval

og trykt på Munken Print Cream 80/1,5

Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i dennepublikasjonen. Utan særskild avtale med Cappelen Damm ASer all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate

så langt det har heimel i lov eller avtale med Kopinor,interesseorgan for rettshavarar til åndsverk.

Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre tilerstatningsansvar og inndraging og straffast

med bøter eller fengsel.

www.cappelendamm.no

Til Ida

Det blir kveld, og himmelen har letna. Eg går ut i denklåre angen og ser vatnet mørkne mot himmelen medanei stille legg seg over oss. Du står på tunet når eg kjem, ogsaman går vi vidare, inn mellom trea, over tuene, tenkjerpå isjøklar på greinene, på rim over lyngen, ein ange frådet som er, og frå det som enno ikkje er. Ei natt, ein kveld,ein morgon, eit liv, så blir det igjen kveld. No står bjør-kene strake mot himmelen, med vassdropar på dei berregreinene.

I

Skarven

Det var seint i juli, og tåka som låg over sjøen var lett oggjennomtrengd av lys. Inne i furuskogen, i dimma underdei høge trekronene, pilte eit ekorn langs ei grein, gjordeeit hopp, og landa lydlaust i det næraste treet, før detfortsette oppover og ut av syne. Den eine guten, som heiltsidan dei forlét syklane oppe i vegen hadde småsprungeetter den andre, heldt auga feste på punktet der ekor-net hadde forsvunne, medan han rende gjennom skogen,som om han fullt og heilt trudde at ekornet ville kommetil syne att, berre han greidde å halde staden fast medblikket. Då dei like etterpå kom fram til skogkanten, oggav seg i veg ned den steinete brekka mot sjøen, spurdehan den eldre bror sin:

Såg du det vesle ekornet der oppe?Broren, som bar ein stor ryggsekk, såg ikkje på han,

men fortsette nedover eit stykke, liksom i sine eigne tan-kar, før han stogga ved ein rusta jernbolt som var slåttinn i fjellet, og snudde seg mot guten.

Var det noko spesielt med det?Det var så lite, sa den yngste.Så lite?Ja.

9

Det var berre det, spurde den eldste. Det var berre detat ekornet var så lite?

Den yngste nikka. Det hadde ikkje vore noko anna enndet, det var berre det at ekornet hadde vore så lite, hanville fortelje. Den brune pelsen hadde lyst så fint, tenkteguten, og under buken hadde det hatt ei tynn, kvit stripe.Men mest av alt var det det at ekornet hadde vore så stilt,tenkte han. Så fullkomme stilt hadde det hoppa, svevdgjennom lufta og landa att. Han hadde ikkje høyrd einlyd. Den eldste guten snudde seg utan å seie noko meir,og heldt fram med å gå ned brekka.

Då dei kom nærare fjæra, og naustet der nede, sågdei solspelet som fór over treborda på den kvite veggen,spegla av dei små, nesten umerkelege rørslene i vatnet.Den eldste av dei sette seg på ein stokk i støa, opna sek-ken og tok ut eit løp som han la på steinen ved sida avseg. Han stakk hendene ned i sekken igjen og drog ut einkolbe og eit sluttstykke. Til sist løfte han ut eit belte medpatroner. Så byrja han å sette geværet saman.

Går du berre inn og gjer klar båten, sa han, utan å snuseg mot den andre. Så kjem eg og hjelper deg om ein augne-blink?

Den yngste nikka og gjekk opp til naustet. Han løfteav den grove slåa framfor naustdørene og la den i gra-set inntil veggen. Den andre guten sat krumbøygd eit litestykke bortanfor og fikla med sluttstykket på geværet.

Treng du hjelp, spurde den yngste. Han skjønte ikkjekvifor broren ikkje kunne vente med å sette saman ge-været til dei hadde fått båten på sjøen. Den andre sågberre raskt på han, og vende merksemda attende til det

10

han heldt på med. Det klikka holt då sluttstykket glei påplass, og han drog det ut att før han la geværet frå seg oggjekk med raske steg opp mot den andre.

Dei opna naustdørene og såg den halvkvelvde båtenpå stokkane der inne. Den yngste guten gjekk inn og gavseg til å skuve mot bakparten, medan broren tok tak ieit tau som var fest i baugen, og byrja å hale. Så drogdei båten ned gjennom støa, til han låg med størstepar-ten av skroget i vatnet. Broren gjekk opp att til naustetog henta årene, før han lukka dørene og vende attendetil båten.

Skal du ikkje legge på plass slåa, spurde den yngste.Det er vel ikkje naudsynt, svarte den eldste.Pappa legg henne alltid på plass før han går ut, sa gu-

ten, og såg på bror sin. Utan å vente på at den eldsteskulle ombestemme seg, eller seie noko meir, byrja han ågå opp mot naustet.

Du får ta med deg ausa når du først er der oppe, då, sabroren.

Den yngste opna naustdørene og såg seg om etter ausa.Han fann henne under vindauget, stengde dørene og laslåa på plass før han gjekk ned att. Den eldste brorenhadde alt lagt ryggsekken og geværet på den bakarstetofta, og oppe på den grøne jakka si hadde han plassertpatronbeltet. Det lyste blankt og underleg i hettene somstakk fram frå lêrbandet. Han såg kvikt på den yngrebroren, og stod med begge hendene på ripa, som om hanvar utolmodig og klar etter å komme seg av garde.

Hopp oppi no, så skuvar eg deg frå, sa han til bror sin,og den yngste gjorde som han sa. Han smatt oppi bå-

11

ten og fram i framskuten, og tok til å buksere tiljene påplass med den eine støvelen. Den eldste broren skuva bå-ten rumlande nedetter dei sleipe stokkane, og heilt ut påvatnet, og den yngste greip etter ripa då dei endeleg komfri, og duva fram og attende i krappe rørsler, medan bå-ten glei ut på vågen og let små, plogande bølgjer breie segut i kjølfaret.

*

Dei hadde rodd heile formiddagen ute mellom øyene, ogno låg dei i kvar sin ende av den vesle båten og skoda dø-sige ut etter dagen. Den lette tåka som hadde lege overøyene og sjøen på morgonen, hadde kvorve bort i sol-lyset. No låg sjøen still framom dei, mellom dei og lan-det, og mellom holmane og øyene og skjera som stakkopp frå han. Det anga frå båten og grasvollane ovan-for berga, og den lette stilla vart berre broten av lydenav tiljene som ein gong imellom vart skuva til sides, nården yngste ville sjekke kor mykje vatn som var kommeinn.

Det ser ut som han har trutna godt, sa han til brorsin, og den andre nikka. Dei vart liggjande og kvile vi-dare med bakhovudet mot kvar si side på båten. Solastod høgt på himmelen, og den yngste tvinna tankelaustpå nokre trevlar som han vurderte om han skulle spleise.Det var faren som hadde vist han korleis det skulle gje-rast tidlegare den sommaren, og han hadde likt at farensåg på han når han gjorde det. Det hadde vore eit biv idet, ei glede, som når læraren gjekk rundt mellom pult-radene og såg at han sat der og jobba. Han skjønte det

12

når han vart sett på. Han skjønte at læraren likte at hansat slik for seg sjølv og greidde det. Men det var ikkjedet same når ein ikkje vart sett, då rann liksom noko avgleda vekk. Og det var ikkje det same med kven som sågpå ein heller. Han sleppte tauenden ned i dørken, og lentebakhovudet og ryggen mot båtsida. Han kjende kor solastod i andletet. Dei vogga varsamt fram og attende, ogdet var godt berre å liggje slik og kvile.

Etter ei tid tok den eldste av dei til å rette på en-den på beltet sitt, og han skifte stadig stilling, som omhan ikkje riktig greidde å liggje roleg. Til slutt sette hanseg opp og strauk handa nokre gonger over auga. Der-etter kleiv han opp på tofta og sette årene på plass i gaf-lane.

Kva gjer du, spurde den yngste.Den eldste svarte ikkje med det same, men heldt fram

med å skuve årene heilt på plass, slik at avstanden vareins på kvar side av båten. Med ryggen til broren, somframleis låg nede i dørken, sa han:

Eg tenkte berre vi kunne ta og prøve oss litt på ut-sida.

Den yngste stokk då han sa dette, men han fekk ikkjesamla seg til å seie han imot. Han visste kva faren haddesagt til dei, at dei ikkje hadde noko der ute å gjere, og hanhadde heller ikkje tenkt seg at dette var noko dei kom tilå freiste, sjølv om han visste at det var betre sjanse for åkomme på skarv der ute. Han såg på bror sin, som gløttaattende på han.

Er du redd, spurde han, og frøste lågt.Utan å vente på at den yngste skulle ta til motmæle,

13

let han årene søkke ned i vatnet og skauv ifrå, så detskvalpa i den vesle dammen som hadde samla seg i kjøl-renna. Nei, det var ikkje redsle han kjende, det var nokoanna, noko som det var vanskeleg å seie med ord. Hansåg føre seg faren, på kjøkkenet og i framsetet på bilen,korleis han lente overkroppen framover og lét underar-mane kvile mot knea.

Det lysnar, hadde faren sagt stilt, og morgonen haddevore grå rundt dei. Men det hadde vore ei bråheit istemma hans òg, noko guten ikkje skjønte kvar kom frå.Kva var det han hadde spurt om like i forvegen? Haddedet vore noko gale? Med eitt kom han til å tenkje påekornet han hadde sett den morgonen. Det hadde vorenoko med den stilla. Kor det hadde lyst i pelsen då detfauk mellom greinene. Kor han hadde sett etter det vesledyret, der det hadde forsvunne –

Han høyrde det klukka mot skroget når båten saug seggjennom vatnet og glei utover mot dei skimrande øyeneder ute. Han sette seg opp og kvilte haka på ripa, kjendekor den svake trekken strauk over nakkehåra, og overpanna som var varm etter å ha lege lenge i sola. Hanstrekte handa ned i vatnet og sprikte med fingrane. Omikkje anna kom ikkje faren til å få greie på at dei haddevore utanfor, tenkte han. Ikkje med mindre dei fortaldedet sjølve. Likevel var det noko i han som ikkje villesleppe taket.

Broren rodde med sterke tak, og båten følgde ei jamn,nesten samanhengande rørsle gjennom vatnet. Dei rundadei ytste holmane og såg staken som markerte skjera vedinnløpet stikke opp frå vassyta, liksom forankra i inkje.

14

Då båten glei forbi, og den rustne staken kom inn i synettil den eldste, sa han:

Det ser ut som floa er nær på det høgste no. Då får vikanskje vind når vi skal heim att.

Han snudde seg over skuldra og møtte blikket til denyngre broren. Guten visste ikkje kva han skulle svare, såhan vart sitjande og sjå på han til broren vende seg at-tende og la seg på årene. Han streta på den eine sida, såbåten la seg noko over, og heldt fram med å ro langs-med landet på dei ytste holmane. Der inne vaks det grasmest ned i vasskanten, og lenger oppe på vollane var detenkelte klynger med tre: nokre puslete einer, ei og annarogn, men mest småbjørk, som sto i trassige og eigen-rådige klynger bortetter hyllene som gav livd for vinden.Det suste svakt i det tette bladverket, og når sola skein pågreinene, vrimla blada mot himmelen, som om dei haddesine eigne liv. Den eldre broren sette føtene mot tiljene,lente seg på og skauv ifrå, og båten heldt god fart bort-etter landet.

Då dei hadde rodd så langt at dei ikkje lenger kunnesjå jernstaken som markerte innløpet til vika, stogga bro-ren og let årene henge i gaflane, medan det sildra fråblada og ned i vatnet. Berre ein gong hadde den yngstebroren vore med faren aleine her ute. Han hadde kommeog vekt han tidleg i grålysninga, med ei hand mot kjaken,og før guten hadde sett seg opp i senga, var faren på vegut døra att. Han stiltra seg opp og falda dyna varsamt tilsides, utan å vekke den eldre broren, som låg i senga vedsida av. Andletet hans var slett, som om han framleis vari svevnen, men likevel var det noko ved den avmålte stilla

15

i pusten som stakk seg fram i rommet. Nede på kjøkke-net hadde faren sett ein termos på bordet. Geværet stodved utgangsdøra, saman med to dorger i ei bøtte og denblåskjefta kniven. Faren la dei siste brødskjevene i einplastpose og falda han saman.

Vi tek frukosten i båten, sa han, og la brødposen nedi sekken saman med termosen.

Ute på tunet hadde faren hengt fram klede over kvarsin stolrygg. Han tok kleda under armen og rekte byl-ten over til guten, før dei gjekk saman opp etter gang-vegen, faren fremst og guten etter. Så stilt det haddevore den morgonen, tenkte guten, det hadde vore haust,og berrfrost på dei slake markene, men han hugsa ikkjeanna enn lyden av støvlane mot grusen og kleda somgnissa mot kvarandre. Så stilt det hadde vore, heile denmorgonen, ikkje ei rørsle i trea, ikkje eit vengeslag no-kon stad. Til og med bilturen hadde vore still, sjølv dø-rene som small, båten som glei over stokkane i støa,årene som heva og senka seg i sjøen. Så tom båten haddeverka når det berre var dei to som var i han. Når detberre var dei to som sat der, han i framskuten og farenpå den midtarste tofta, med årene i hendene. Kor heldighan hadde kjent seg då, der han sat med andletet motbakhovudet og ryggen til faren. Kor heldig han haddekjent seg, han som var aleine med faren, som roddedei ut, utan at han trong å dele det med nokon av deiandre.

Den eldre broren reiste seg og trakk årene inn så deiskramla mot tiljene. Han gjekk bak i båten og dumpaned på den attarste tofta.

16