Kumbiyuutarka iyo taariikhdiisa Waxaan casharkeenna koowaad ee taxanaha barashada kumbiyuutarka ku soo qaadan doonnaa qodobbada soo socda:y y y

Waa maxay kumbiyuutar? Taariikh kooban. Noocyada Kumbiyuutarka.

Waa maxay kumbiyuutar? Haddii aan adiga ku weydiinno, muxuu yahay waxa maskaxdaada ku soo dhacaya markaad maqasho ereyga kumbiyuutar? Waxaan filayaa inay jawaabtaadu noqonayso, waa aaladda aan hadda muraayaddeeda wax ka akhrinaayo ee xafiisyada iskuullda iyo guryahaba taalla loona isticmaalo keydinta qoraallada iyo akhbaaraha kala duwan. Ma khaldana jawaabtaadu haddii aad sidaan u qiyaasay u fikirtay. Laakiin ereyga kumbiyuutar wuxuu xambaarsan yahay micne intaas ka ballaaran. Waxaan maalin walba si joogta ah ula kulannaa adeegsiga farsamada kumbiyuutarka oo wajiyo kala duwan nagu soo marta isuguna jirta mid aan garanayno in ay farsamada kumbiyuutarku ka dambayso iyo mid aynaan garanayn intaba. Farsamada kumbiyuutarku waxay afartankii sano ee ugu dambaysay door lixaad leh ku yeelatay dhammaan waxyaabaha naga soo gaaro warshadaha casriga ah. Waxay farsamadaasi ka mid noqotay waxyaabaha ay nolosha casriga ahi sida joogtada ah ugu baahan tahay ee ay ka mid yihiin korontada, taleefoonka iwm. Waxaa laga yaabaa in marka aan lacag kala baxayno darbiyada (Bank automat) ama aan kaararka bangiyada wax ku iibsanayno aan garnayno ama aan tuhunsannahay in ay farsamadda

kumbiyuutarku ka dambayso fulinta hawshaas. Laakiin marka aan taleefoon ka jawaabaynno ama aan isticmaalaynno mishiinnada dharka lagu dhaqdo ama aan fiidiyawga ku amraynno inuu noo duubo program TV-ga ka soo geli daana annagoo maqan, waxaa laga yaabaa in aynaan ka fikirayn inay farsamada kumbiyuutarku ka dambayso fulinta hawlahaas. Dhammaan arrimaha aan kor ku soo sheegnay waxaa fulintooda ka dambeeya nooc ka mid ah farsamada kumbiyuutarka oo ku dhex dhisan hadba aaladda aan markaas adeegsanayno. Sidaa darteed kumyuutarku wuu ka ballaaran yahay inta ka muuqatay jawaabtii aan ku soo marnay billowgii casharkan. Haddii aan meel dhaw ka soo qabanno kumbiyuutar waxaa la oran karaa waa aalad kasta oo koronto ku shaqaysa islamarkaana maamuli karta waxa loo yaqaan DATA oo ah akhbaar si gaar ah loo nidaamiyay. Aaladdaas oo leh xusuus laguna hagi karo program.

Taariikh kooban Kumbiyuutarkii ugu horreeyay waxaa la soo saaray sanadkii 1946, Waxaana la oran jiray ENIAC. Wuxuu ka koobnaa in ka badan 18 000 (Siddeed iyo toban kun) oo waayarro waaweyn ah. Sida aad qiyaasi karto kumbiyuutarkaasi aad ayuu u weynaa wuxuuna keligiis buuxin jiray guri weyn. Miisaankiisu wuxuu ahaa 30 tan oo u dhiganta ilaa 30 baabuur oo yar yar. Kumbiyuutarkaas waxaa la isticmaalayay muddo toban sano ah laakiin haba weynaadee ma uusan qaban karin wax ka badan inta uu maanta qabto xisaabiyaha yar ee jeebka lagu qaato (calculator). Sanadkii 1975 ayaa waxaa la soo saaray kumbiyuutarkii ugu horreeyay ee loogu tala galay isticmaalka guryaha iyo xafiisyada. Shirkadihii ugu horreeyay soo saaridda kumbiyuutarradaasna

waxaa ka mid ahaa Apple, Commodore, Tandy, MITS iyo Atari. Sanadkii 1981 ayaa shirkadda IBM oo caan ku ahayd kumbiyuutarrada waaweyn waxay soo saartay kumbiyuutarkeedii ugu horreeyay oo loogu tala galay inuu qofka caadiga ahi isticmaalo. Sanadkaas wixii ka dambeeyay wuxuu horumarka kumbiyuutarku ku socday xawli aad u dheereeya taasoo keenatay in ay kumbiyuutarrada maanta la isticmaalaa ka dheereeyaan, ka awood badan yihiin kana miisaan fudud yihiin isla markaana uu qiimahahoodu aad iyo aad uga jaban yahay kii ay IBM soo saartay 1981. Shirkado fara badan oo adduunka ku kala baahsan ayaa qaatay qaabdhismeedkii IBM, taasoo keentay in kumbiyuutarrada noocaas u dhisani ay suuqa qabsadaan. Waxaa kumbiyuutarrada noocaas u dhisan loo yaqaannaa Personal Computers(PC), waxaana soo baxay noocyo fara badan oo wata magacyo kala duwan oo ay ka mid yihiin: XT, AT, PS/2 iyo taxanaha 8086 oo ay ka mid yihiin kuwa loo yaqaan 286, 386, 486 iyo Pentium. Noocyadaas waxaan si faahfaahsan uga hadli doonnaa casharradeena dambe.

Noocyada kumbiyuutarka Kumbiyuutarka waxaa maanta loo qeybiyaa afar nooc oo kala ah:y y y y

Super Computers Big Computers Mini Computers Personal Computers

Super Computers iyo Big Computers Aad bay u waaweyn yihiin waxaana uu qiimahoodu gaarayaa malaayiin doollar. Noocayadaan waxaa isticmaala shirkadaha

aadka u waaweyn, hey'adaha dawladaha iyo jaamacadaha waaweyn, waxayna hal mar fulin karaan hawlo fara badan mana aha wax lala yaabo in boqolaal qof ay isku mar hal kumbiyuutar u diraan shaqooyin kala duwan uuna isku wakhti ugu wada fuliyo hawlahooda oo dhan. Kumbiyuutarrada noocaan ah waxaa ka shaqeeya dad si gaar ah loogu tababaray oo la yiraahdo operators. Waxay kaloo u baahan yihiin xannaano gaar ah oo ah xagga cimilada taasoo micnaheedu yahay in laga ilaaliyo kulaylka iyo qabowga badan labaddaba. Mini Computers Mini Computers waxay la dhismo yihiin labada nooc ee hore laakiin wey ka baaxad yar yihiin. Waxaana loo isticmaalaa hawlaha warshadaha sida xisaabinta iyo hagidda hawl qabadkooda. Sida badan waxay isku mar qaban karaan ilaa konton arrimood. Noocaani labada nooc ee hore wuu uga adkaysi badan yahay xagga cimilada umana baahna operator joogto ah. Personal Computers (PC) Noocani waa nooca ugu yar inta badanna laga isticmaalo xafiisyada, iskoollada iyo guryahaba. Noocaan oo loo soo gaabiyo PC aad buu u yar yahay marka loo eego kuwii aan horay uga soo hadalnay, waxaa loogu tala galay in la saaro miis dushiis, iwm. PC waa nooca ugu badan xagga soo saaridda uguna jaban xagga qiimaha. Noocaan waxaa markii hore loogu tala galay in qofka isticmaalyaa uu markiiba isticmaalo hal program haddase waxaa caadi ah in la isku xiro kumbiyuutarro badan (Computer Network) halkaasna ay dad fara badani isku mar ku wada isticmaalaan hal program ama in ka badan. Qeybaha dambe ee cashareedeena waxaan kaliya oo aan haddii rabbi idmo uga hadli doonnaa noocaan dambe ee PC annagoo qeyb

qeyb u soo qaadan doonna qeybaha uu ka kooban yahay iyo program-yada uu ku shaqeeyo. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved Personal Computers (PC) Waxaan casharkeenii koobaad ku soo qeexnay waxa uu yahay kumbiyuutarku, inta nooc ee guud ahaan loo qaybiyo iyo nooc walba meelaha ama waxa inta badan loo isticmaalo. Casharkaan oo ah kii labaad waxaan si faahfaahsan ugaga hadli doonaa Personal Computers (PC) oo ah mid ka mid ah noocyaddii aan u soo kala qaybinay kumbiyuutarka. Personal Computers oo loo soo gaabiyo PC waxay u kala baxaan laba nooc oo kala ah: 1. PC 2. Macintosh Haddaba inta aanan sii dhexgalin dhismaha iyo qeybaha uu ka kooban yahay personal Computer-ku waxaan dib ugu yara noqonaynaa taariikhda noocaan kumbiyuutarrada ah iyo siday ku billowdeen: Taariikhda Personal Computers Sanadkii 1975 ayaa waxa lagu tilmaamaa inuu ahaa sanadkii uu noocaani dhashay oo soo saaristiisa la bilaabay. Joornaal la oran jiray Popular Electronics ayaa wuxuu sanadkaas soo bandhigay kumbiyuutar magiciisa loo bixiyey Altair 8800 oo ay soo saartay shirkad la oran jiray MITS. Kumbiyuutyarkaas oo ahaa PC-gii ugu horeeyay wuxuu qiimihiisu ahaa $397 doollar. Sanadkii 1976 ayaa shirkadda Apple waxay soo saartay kumbiyuutar loo bixiyey Apple I. Processor-kiisa (maskaxda kumbiyuutarka) oo loo bixiyey 6502 waxaa lahaa shirkadda

Motorola. Sannadkii 1977ayaa waxaa soo baxay Apple II oo isagu noqday fikrad lagu guulaystay muddo sanado badan ahna haystay suuqa PC-ga. Sanadkii 1981 ayaa waxaa soo baxay kumbiyuutar aad wax uga beddelay taariikhda Personal Computers-ka. Kumbiyuutarkaas oo loo bixiyey IBM PC waxaa sida magiciisa ka muuqata soo saaray shirkadda IBM processor-kiisa oo ahaa 8088 waxaa lahaa shirkadda ilaa iyo maanta hormuudka u ah samaynta processoradda ee la yiraahdo Intel. Program-ka kumbiyuutarka ka shaqaysiiya (Operating system) waxay IBM u dooratay MS-DOS oo ay soo saartay shirkad aan markaas aad loo aqoonin laakiin maanta haysata suuqa program-yada oo la yiraahdo Micrsoft (waa shirkadda samaysay Windows, Word, Excel, Powepoint, Internet Explorer iyo program-yo kale oo fara badan). IBM PC ma aysan lahayn Hard Drive oo ah halka lagu kaydiyo wixii kumbiyuutarka la galiyo. Waxayse lahayd Diskette (Cajaladda yar ee kumbiyuutarka loo isticmaalo) uu qaadkeedu ahaa 360 KB. IBM PC wuxuu noqday nooc si dhakhso ah suuqo ugu fiday muddo yar kadibna waxaa suuqa Personal Computers-ka qabsaday IBM PC iyo MS-DOS. Sanadkii 1983 waxay IBM soo saartay IBM PC/XT. Noocaas oo lahaa Hard Drive qaaday 10 MB wuxuuna aad kor ugu qaaday isticmaalka Personal Computers-ka. Sanadkii 1984 waxay Intel soo saartay processor cusub oo loo bixiyey 80286 inta baddanna loo soo gaabiyo 286. Halkaasna waxaa ka billowday nambar taxane ah oo magac looga dhigay processor-adda ay soo saarto Intel. Taasina waxay keentay inay IBM soo saarto kumbiyuutar la oran jiray AT oo wata processor-ka 80286 iyo Diskette uu qaadkeedu ahaa 1,2 MB. Sanadkii 1984 ayaa shirkadda Apple waxay soo saartay kumbiyuutarkii ugu horreeyay ee uu noociisu yahay Macintosh.

Noocaasi wuxuu keenay in shirkadda Apple ay suuqa ku soo noqoto. IBM waxay dooratay inay u bandhigto una fasaxdo cid kasta oo xiisaynaysa inay isticmaalaan farsamada ay kumbyuutarradeedu ku salaysan yihiin, halka ay Apple ka dooratay inay farsamadeeda gacanta ku haysato oo aysan cid kale u ogalaan. Arrintaasi waxay keentay inay shirkado fara badani qaataan farsamada IBM oo ay sameeyaan kumbiyuutarro ku salaysan habkii loo sameeyay IBM PC. Shirkadaha qaatay farsamada IBM waxaa ka mid ah Compaq, Dell, HP iyo kuwa fara badan oo aan halkaan lagu soo koobi karin. Shirkadahaasi waxay ilaa maanta soo saaraan kumbuyuutarro loo yaqaan IBM Compatibles oo micnaheedu yahay inay ku salaysan yihiin farsamadii IBM. Sanadkii 1985 waxay Intel soo saartay processor-ka loo yaqaan 80386 loona soo gaabiyo 386. 386 wuxuu ahaa processor-kii ugu horreeyay ee uu noociisu yahay 32-bit. Taasina waxay keentay inay shirkado badani sameeyaan kumbiyuutarro wata processorkaas. 1987-kii waxay Apple soo saartay Mac II oo watay processor loo bixiyey 68020. 1988-kiina waxa soo baxay Mac IIx oo wadatay processor-ka 68030 waxaana ku xigay processor-ka 68040. 1984 waxay Apple soo saartay Power Mac oo watay processor ay ka wada shaqeeyeen IBM, Apple iyo Motorola oo loo yaqaan PowerPC. Sanadkii 1989 waxay Intel soo saartay processor-ka loo yaqaan 80486 loona soo gaabiyo 486. Processor-kaasi aad ayuu suuqa u qabsatay oo waxaa soo baxay kubiyuutarro aad u fara badan oo wata processor-kaas isla markaana si aad ah ayaa loo gatay. Markaa ayaa waxaa dhacday in shirkado kale oo aan ahayn Intel ayna ka mid yihiin Cyrix iyo AMD ay sameeyaan processor wata magaca 486. Taasi waxay keentay in Intel ay ka xumaato islamarkaana ay ku dacwooto in shirkadahaasi ay ku xad gudbeen

xuquuqda Copyright-ka Intel. Waxayse maxkamaddii arrintaas la hor keenay go'aamisay in maadaamaa 486 ay tahay tiro, aanay cidina gaar u sheegan karin. Intel halkaas ayaa dacwadii looga adkaaday oo way weyday wax ay ku difaacdo magaca 486. Sanadkii 1993 waxay Intel soo saartay processor-kii ku xigay 486. Laakiin halkii laga filaayay inuu magaciisu noqon doono 586 waxay u bixisay Pentium. Taasna waxay u yeeshay si ay ugu suurtowdo in ay sharci ahaan Copyright uga difaacdo shirkadaha kale inay magcaas la baxaan. Kadibna waxaa si isdaba joog ah u soo baxay Pentium MMX, Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III oo hadda ugu dambaysay. Itaas ayaan casharkaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan hadduu rabbi idmo ku soo qaadan doonnaa dhismaha guud iyo qeybaha ay PC ka kooban tahay. Ka dibna casharrada ku sii xigaa ayaan mid mid ugu soo qaadan doonnaa mid kasta oo ka mid ah qeybahaas. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 26349-aad laga soo bilaabo 01-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Fikradda akhristeyaasha casharkaan Halkaan waxaad ka akhrisan kartaa fikaradaha dadka cashirkaan akhriyay ay ka dhiibteen cashirkaan haddii ay jiraan dad fikraddooda ka dhiibtay. Waxaa kale oo aad halkaan ku soo gudbin kartaa waxa ay adiga kula tahay iyo sida aad u aragto casharkaan. Inuu adag yahay, inuu ku fiican yahay sida uu yahay iyo in aad Dhismaha Personal Computer (PC)

Sida aan ku soo sheegnay Casharka 2-aad, Personal Computers waxaa loo kala qeybiyaa laba qeybood oo kala ah PC iyo Macintosh. Kumbiyuutarrada noocaan ah ee maanta la isticmaalo 95% (boqolkiiba sagaashan iyo shan) waa PC. 5% (boqolkiiba shan) waa Macintosh. In kasta oo ay PC iyo Macintosh iskaga mid yihiin wax badan oo aan uga hadlayno casharkaan iyo casharradeena dambeeyaba haddana waxaa jira wax badan oo ay ku kala duwan yihiin. Sidaa darteed ayaan casharradeenna inta ka hartay waxaaan uga hadli doonnaa oo ay si gaar ah ugu saabsanasan doonaan nooca PC, maadaama uu yahay nooca ugu badan ee maanta la isticmaalo. Dhismaha guud ee PC PC waxay ka kooban tahay qeybo kala madax bannaan oo la iksu xiriiriyay. Qeybahaas waxaa guud ahaan loo sii kala qeybiyaa 4 (afar) qeybood oo waa weyn oo kala ah: 1. Computer Case oo ah qeybta u taagan kumbiyuutarka. 2. In Devices oo loo adeegsado in kumbiyuutarka akhbaar lagu galiyo. 3. Out Devices oo loo adeegsado in akhbaar kumbiyuutarka ku jirta lagula soo baxo. 4. In and Out Devices oo loo adeegsado in kumbiyuutarka wax lagu galiyo iyo in wax lagula soo baxo labadaba.

Afartaas qeybood ayaan mid mid u soo qaadanaynaa innagoo mid walba sheegayna waxna ka taabnayna qeybaha soo hoos gala iyo mid walba waxa loo adeegsado. Casharradeenna xiga ayaan qeybahaas si faafaahfaasan uga hadli doonnaa hadduu rabi idmo. Casharkaan waxaan ugu tala galnay inuu sawir guud ka bixiyo dhismaha PC. 1. Computer Case Computer Case waa santuukha birta iyo balaastiga isku jira ka samaysan ee ay fiilooyinku xagga dambe kaga jiraan. Dadka badankiisu qeybtaan muhiim uma arkaan laakiin waa qeybta saldhigga u ah kumbiyuutarka iyo qeybaha uu ka kooban yahay. Run ahaantii kumbuutarku waa qeybtaan. Computer Case waxay u kala baxdaa laba nooc oo kala ah Tower iyo Desktop. Tower oo ah nooca kaaga muuqda sawirka waa nooca ugu badan ee la isticmaalo. Tower waxaa loogu tala galay in la dhigo dhulka miiska hoostiisa ah, wuuna ka waasacsan yahay oo ka qaad badan yahay Desktop. Desktop waa nooc jiifa waxaana loogu talagalay in la saaro miiska dushiisa. Screen-ka ayaana inta badan dusha laga sii saaraa. Cumputer Case waxaa ku jira qeybaha kumbiyuutarka ugu muhiimsan uguna xasaasisan, waxayna qeybahaas u tahay

gaashaan ka ilaaliya inay wax gaaraan. Waxaa kale oo ay kumbiyuutarka ka ilaalisaa kulaylka oo waxaa ku rakiban marwaxad qaboojisa oo hoos u dhigta heerkulka kumbiyuutarka si uusan u guban. Qeybaha muhiimka ah ee ku dhexjira Combuter Case waxaa ka mid ah: Motherboard ama Mainboard oo ah sagxadda ay ku fadhiyaan waxa loo yaqaanno Cards oo aan uga hadli doonno casharrada dambe. Motherboard wuxuu xiriiriyaa oo uu korontada iyo akhbaarta u kala gudbiyaa dhammaan qeybaha kale ee kumbiyuutarka waana qeybta ugu muhiimsan kumbiyuutarka. Processor oo ah qeybta hagta ee maskaxda u ah kumbiyuutarka, xawaaraha kumbiyuutarkuna iyada ayuu ku xiran yahay. Hard Drive waa halka lagu kaydiyo wixii akhbaar ah ee kumbiyuutarka la galiyo. Memory waxaa si ku meelgaar ah loogu kaydiyaa wixii akhbaar ah ee diyaarinteeda gacanta lagu hayo inta aan la dooran in si rasmi ah loo kaydiyo. Wixii halkaas lagu kaydiyo waxaad heli kartaa inta uu kumbiyuutarku shidan yahay. Haddiise kumbiyuutka la damiyo wey lumayaan. Memory waxaa kale oo isticmaala hadba program-yada markaas shidan. Floppy Disk Drive waa halka kumyuutarka laga galiyo cajaladda yar ee kumbiyuutarrada lagu isticmaalo. CD-ROM waa halka kumbiyuutarka laga galiyo nooca cajaladda ah ee loo yaqaan CD. Cards waxaa la isku yiraahdaa kaarar loo isticmaalo hawlo kala duwan. Kaararkaas waxaa ka mid ah Sound Card, Graphic Card, Network Card, Video Card iwm. Mid kasta oo ka mid ah qeybhaas cashar u gaar ah ayaan ku soo qaadan doonnaa markaa ayaanan si faahfaahsan uga hadli

doonnaa. Waxaa aad muhiim u ah in Computer Case-ku ay waasac tahay waayo waxay taasi fududaynaysaa qulqulka hawada ka soo baxaysa marwaxadda. Waxaa kale oo ay taasi kuu suurto galinaysaa inaad kumbiyuutarkaaga sii dhisto oo aad ku sii kordhiso qeybo kale. 2. In devices In devices waxaa sidaan soo sheegnay la isku yiraahdaa aaladaha loo adeegsado in kumbiyuutarka akhbaar lagu galiyo. Aaladahaas waxaa ka mid ah:o

Keyboard

Waxaa loo adeegsadaa in kumbiyuutarka akhbaar lagu galiyo. Xarfaha Keyboard-ka ka muuqda iyo sida ay u safan yihiin labadaba waxay ku xiran yihiin hadba waddanka loogu tala galay in laga isticmaalo. Laakiin waxaa caadi ah inuu yeesho 101 ama 102 batoon iyo wixii ka badan. Nooca ka muuqda sawirka waa nooca caadiga ah laakiin waxaa jira noocyo qalqalloocan oo ay qolyaha samayay yiraahdaan waxaan u qaabaynay si gacmaha u roon.o

Mouse

Mouse wuxuu noqday aalad aan laga maarmin marka ay soo baxeen operative systems ku salaysan graphic sida Windows. Waxa kale oo isticmaalkiisa sii badiyay internet oo inta badan lagu saleeyo in mouse-ka lagu taabto qoraal iyo sawirro kala duwan. Inta badan wuxuu leeyahay 2 ilaa 3 batoon. Waxaa jira qaar ay intaas u sii dheer tahay garaangar yar oo batoommada dhexdooda ku taalla oo loogu talgalay in bogga kor iyo hoos loogu socodsiiyo. Waxa kale oo uu sida

caadiga ah dhanka hoose ku leeyahay kuul yar oo ku dul wareegata hadba meesha la dul saaro. Kuushaasi waxay suurto galisaa in fallaarta mouse-ka loo dhaqaajiyo hadba dhinacii la doono.o

Scanner

Waxaa loo isticmaalaa in sawir ama qoraal buug ama warqad ku yaalla lagu akhriyo si kumbiyuutarka loo galiyo. Scanner waxaa ugu badan nooca loo yaqaan flat Scanner oo ah nooc u eg mishiinka loo isticmaalo koobiyeynta waraaqaha waana kan sawirka ka muuqda. Sida daabacaha ayuu scanner-ku wuxuu ku kala duwan yahay xagga xawaaraha iyo tayada waxa uu koobiyeeyo. Waxaa jira noocyo yaryar oo gacanta lagu qabto oo la dul mariyo waxa la koobiyeynayo. Noocaan waxaa inta badan lagu arkaa dukaammada waaweyn oo waxaa lagu akhriyaa kood ku dhaggan shayga aad gadatay oo sheegaya nooca iyo qiimaha shaygaas.o

Makarafoon (Microphone)

Makrafoon inta badan gaar ayaa loo soo gataa oo lama socdo kumbiyuutarka waayo waxaa loo baahdaa marka aad adigu rabto inaad kumbiyuutarka cod ku duubto. Arrintaasna dadka intiisa badan waxaa laga yaabaa inaysan u baahan. Joysticks

o

Waxaa loo isticmaalaa ciyaaraha kumbiyuutarka lagu ciyaaro sida kuwa dagaallada ee xabbadaha la rido, diyaarada, baabuurta iwm. Joystik wuxuu leeyahay gacan taagan oo dhinaca hore ku leh batoommo loo adeegsado hawlo kala duwan sida in xabbad la rido, in meel laga boodo, in la dhabacdo iwm. Gacan-ka laftiisa waxaa loo adeegsadaa in

diyaarad, baabuur ama qof lagu hago sida in marba dhinac loo leexiyo, in horay ama gadaal loo socdo iyo in la joojiyo.o

Gamepad

Gamepads waxaa inta badan loo isticmaalaa ciyaaraha baabuurta. Waxay inta badan u kala baxaan laba nooc. Nooc yar oo fidsan oo leh batoommo fara badan oo loogu tala galay hawlo kala duwan. Nooc ka kooban isteerin u eg kan baabuurta oo leh batoommo fara badan iyo qeyb dhulka la dhigo oo shabahda fariinka iyo sheelaraha baabuurta. Taasi waxay keentaa in qofka ciyaarayaa uu dareemo sidii inuu baabuur rasmi ah wado oo kale. 3. Out devices Out devices waxaa iyagana sidaan soo sheegnay la isku yiraahdaa aaladaha loo adeegsado in akhbaar kumbiyuutarka ku jirta lagula soo baxo. Aaladahaas waxaa ka mid ah:o

Monitor (Screen)

Monitor ama Screen waa muraayadda aad ka aragto waxa kumbiyuutarka ku jira. Monitor-ku waa qeyb muhiim ah waayo waa halka lagala xiriiro kumbiyuutarka. Monitor wuxuu leeyahay noocyo iyo cabirro kala duwan wuxuuna la shaqeeyaa oo isaga iyo kumbiyuutarka u kala turjuma kaar loo yaqaan Graphic Card oo ka mid ah kaararka ku jira sanduuqa kumbiyuutarka. Haddii monitor-kaaga ama Graphic Card-kaagu uu duq yahay waxay keenysaa in uu sawirka monitor-ka ka muuqdaa uu yara gargariiro oo uu indhahaaga wax u dhimo. Sidaa darteed waa muhiim in kumbiyuutarku uu leeyahay Monitor iyo Graphic

Card casri ah oo ay tayadoodu fiican tahay. Monitor-ka waxaa lagu cabbiraa waxa loo yaqaan 'tum' oo ay astaan u tahay (") una dhigma 2,5 cm. Waxaa tusaale ahaan la cabbiraa fogaanta u dhaxaysa muraayadda geeskeeda bidixe ee hoose iyo geeskeeda midige ee sare. Cabbirrada monitor-ka waxaa ka mid ah 14", 15", 17", 19, 20", iyo 21". Kumbiyuutarrada cusub ee maanta suuqa yaallaa waxay u badan yihiin cabbirka 15" 17", iyo 19". Mar kasta oo uu cabbirka Monitor-ku sii weynaadaba waxaa sii kordha qiimihiisa.o

Daabace (Printer)

Daabace waxaa loo isticmaalaa in akhbaar kumbiyuutarka ku jirta warqad lagu daabaco. Daabuhu inta badan lama socdo kumbiyuutarka laakiin gaar ayaa loo soo gataa. Daabucuhu wuu noocyo badan yahay oo wuxuu ku kala duwan yahay samayska farsamo ahaan, xawaaraha uu wax ku daabaco, tayada waxa uu daabaco iyo isticmaalkiisa oo kala fudud. Xagga farsamada waxaa loo kala qeybiyaa saddex qeybood oo waa weyn. Matrix Printer ama Dot Printer waa nooc duq ah oo aan inta badan maanta suuqa laga helin. Wuxuu adeegsadaa farsamo laga tagey oo adeegsnaysa irbado xarfaha dhibic dhic u qora. Noocaani aad ayuu u gaabiyaa waxa uu qorana aad ayay tayadoodu u hoosaysaa markuu wax qoraayana aad ayuu u qeyliyaa. Inkjet Printer waa nooca dadka caadiga ahi ay u badan yihiin wuxuuna adeegsadaa khad shubmaysa oo warqadda lagu cadaadiyo. Daabacahaani noocyo badan ayuu u sii kala baxaa wuxuuna ku sii kala duwan yahay xawaaraha, tayada iyo midabka waxa uu qoro iyo isticmaalka. Xagga tayada

wuu ka fiican yahay nooca hore laakiin haddii tusaale ahaan qoyaan uu gaaro warqadda uu wax ku qoray waxaa dhacaysa in ay khaddu dhaqanto oo ay xarfuhu isku dardarsamaan. Sidaa darteed noocaan looma isticmaalo wixii qoraal ah ee la rabo in muddo badan la keydiyo. Laser Printer waa nooca ugu dheereeya uguna tayo fiican waxaana inta badan laga isticmaalaa xafiisyada dawliga ah, ururrada iyo shirkadaha waaweyn. Noocani wuxuu xagga farsamada, qaabka iyo cabbirkaba shabahaa mishiinnada loo isticmaalo koobiyeynta waraaqaha.o

Samaacado (Speakers)

Kumbiyuutarrada maanta suuqa yaalla intooda badan waxaa la socda oo lagu soo gataa kaarka codka (sound Card) iyo samaacado. Samaacaduhu wey kala nooc iyo cabbir duwan yihiin. Laakiin inta badan waxtarkoodu qofka caadiga ah uma kala duwana. Samaacadaha waxaa loo adeegsadaa in lagu dhagaysto codka ka soo baxa program-yada kala duwan ee kumbiyuutarka lagu isticmaalo. Program-yada codka leh waxaa ugu badan kuwa ciyaaraha ah laakiin waxaa jira kuwo waxbarasho ah oo dhageysi ku salaysan. Xataa waxaa kale oo jira CD-yo uu ku duuban yahay quraanka oo dhan oo cod ahaan loo dhagaysto. Sidaa darteed waxaa muhiim ah in haddii aad kumbiyuutar gadanayso aad iska fiiriso inuu wato kaarka codka iyo samaacado. 4. In and Out devices In and out Devices waa aaladaha loo adeegsado in akhbaar lagu galiyo loogalana soo baxo kumbiyuutarka. Aaladaha noocaas ah waxaa ka mid ah:y

Modem

Waa aaladda suurto galisa in ay laba kumbiyuutar ama in ka badni xiriiraan iyagoo adeegsanaya laynka telefon-ka. Modem hawshiisa waxaa lagu soo koobi karaa in uu hadal qoraal ah u rogo cod si loogu diro laynka telefon-ka. Iyo inuu codka telefon-ka u rogo qoraal uu kubiyuutarku fahmi karo. Modem waa aaladda hadda kuu suurto galisay inaad timaaddo halkaan oo aad casharkaad akhriso. Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharrada xiga waxaan hadduu rabbi idmo mid mid ugu soo qaadanaynaa qeybaha aan halkaan ku dulmarnay anagoo si faahfaahsan oo technically ah u dhex galayna. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 35471-aad laga soo bilaabo 10-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga Motherboard Si aad ula socoto una fahamto casharkaan iyo casharrada ka dambeeya, waxaan kugula talinaynaa in haddaad kumbiyuutar leedahay aad casharka warqad ku daabacdo ka dibna aad santuukha kumbiyuurtakaaga furto oo aad fiiriso waxa gudihiisa ku jira adigoo isku dayaya inaad hesho hadba qeybta uu markaas casharku ku saabsan yahay. Waxaan inta badan adeegsan doonnaa sawirro si toos ah looga soo qaaday qeybaha ay casharradu ka hadlayaan sidaa darteed way kuu fududaan doontaa inaad hesho qeybta aad raadinayso. Inta aadan kumbiyuutarka kala furin iska hubi inuu dansan yahay oo marna ha furin kumbiyuutarka isagoo shidan.

Muxuu yahay Motherboard? Motherboard waa qeybta ugu muhiimsan qeybaha uu kumbiyuutarku ka kooban yahay. Magacyada kale ee qeybtaan loo yaqaan waxaa ka mid ah Mainboard iyo Systemboard. Dhammaan magacyadaasi waxay kuu muujinayaan muhimadda ay qeybtaani leedahay. Waayo waa qeybta aasaaska u ah ayna ku dul rakiban yihiin qeybaha ugu muhiimsan kumbiyuutarka islamarkaasna xiriirisa oo korontada iyo akhbaarta u kala gudbisaa dhammaan qeybaha kale ee kumbiyuutarka.

Motherboard uu noociisu yahay ATX oo dusha laga sawiray isagoo keligii ah oo aysan waxba ku dul rakibnayn Motherboard-yada caasriga ah ee maanta la isticmaalaa waxay u muuqdaan sida sawirka kaaga muuqata. Waxaa laga yaabaa in fiilooyin fara badan iyo qeybo kale ay ka soo sokeeyaan oo uu kuu wada muuqan waayo. Haddii nooca santuukha kumbiyuutarkaagu uu yahay Tower wuxuu Motherboard-ku ku rakiban yahay dhinaca midige ama bidixe ee santuukha. Haddiise uu nooca santuukhaagu yahay Desktop wuxuu Motherboard-ku fadhiyaa sagxadda santuukha. Si aad u hesho sharaxaad ku saabsan Tower iyo Desktop fiiri Casharka 3-aad.

Noocyada Motherboard-ka Motherboard-ku wuu kala dhismo iyo cabbir duwan yahay. Taasina waxay keentay in santuukha kumbiyuutarka loo dhiso si waafaqsan hadba Motherboard-ka santuukhaas loogu tala galay. Haddaba iyadoo la fiirinayo qaabka iyo cabbirka Motherboard-ka ayaa waxaa loo kala qaadaa dhowr nooc oo ay ka mid yihiin: 1. 2. 3. 4. 5. Baby-AT Full-size AT LPX ATX NLX

Shantaas nooc ayaan halkaan mid mid ugu soo qaadanaynaa. 1. Baby-AT Sida aan ku soo sheegnay Casharka 2-aad shirkadda IBM waxay sanadkii 1983-kii soo saartay kumbiyuutar la oran jiray IBM PC/XT. Kumbiyuutarkaasi wuxuu watay Motherboard uu magiciisu ahaa XT. Motherboard-kaasi aad ayuu caan u noqday wuxuuna keenay in shirkado badan ay koobiyeeyaan oo ay soo saaraan Motherboard-yo la mid ah XT. Muddo ka dib ayaa IBM waxay soo saartay Motherboard la oran jiray AT oo ka cabbir weynaa XT islamarkaana lagu soo daray qeybo hor leh oo aan la socon XT. Shirkadihii koobiyeeyay XT waxay go'aansadeen in aysan cabbirka Motherboard-yadooda waxba ka beddelin laakiin ay qeybaha cusub ee AT lagu soo daray boos uga helaan kuna soo daraan Motherboard-yadooda ku salaysnaa qaab dhismeedkii XT, taasna wey ku guulaysteen waxaana Motherboard-kii halkaa ka soo baxay loo bixiyey Baby-AT. Maadaama Baby-AT isagoo ka cabbir yar AT uu watay dhammaan qeybihii la socday AT ayaa taasi waxay keentay in Baby-AT uu beddeli karo AT islamarkaana uu qaadan karo

santuukha loogu tala galay AT. Sidaa darteed laga soo billaabo 1983 ilaa 1996 wuxuu Baby-AT ahaa Motherboardka ugu caansan uguna badan suuqa. Laakiin laga soo billaabo bartamihii 1996 waxaa Baby-AT beddelay oo suuqa ka saaray Motherboard-ka sida aadka u caan baxay ee la yiraahdo ATX oo aan ka hadli doonno. Welise waa la helaa kumbiyuutarro wata Motherboard-ka Baby-AT. Sida ugu fudud ee aad ku garan karto Baby-AT adigoo aan kumbiyuutarka furin waa inaad fiirso santuukha dhiniciisa dambe. Baby-AT waxaa kaliya oo si toos ugu xiriirsan Keyboard-ka. Qeybaha kale oo dhan waxay ku xiriirsan yihiin kaarar kala duwan oo Baby-AT ku sii xiriirsan. Waxaa kale oo laga yaabaa in Mouse-kuna uu Motherboard-ka toos ugu xiriirsan yahay laakiin taasi ma badna. Kaararka BabyAT ku xiriisan waxay Motherboard-ka ugu fadhiyaan si toosan oo ah xagal 90 digrii ah. 2. Full-size AT Full-size AT waa Motherboard-kii ay IBM gadaal ka soo saartay ee aan horey uga soo hadalnay. Full-size AT aad ayuu u weyn yahay oo wuxuu dhererkiisu gaarayaa qiyaastii 35 cm, ballaciisuna wuxuu gaarayaa 30 cm. IBM waxay cabbirkaas weyn ugu baahatay si ay boos ugu hesho qeybaha ay ku soo kordhisay Motherboard-ka markii ay ka wareegtay nidaamka uu PC/XT ku dhisnaa oo ahaa 8-bit oo ay u wareegtay 16-bit. Maadaama uu cabirkiisu aad u weynaa IBM waxay goosatay inay yarayso. Dhawr jeer ayay marba xoogaa ka dhintay ugu dambayntiina waxay gaarsiisay cabbir le'eg kii XT waxayna u bixisay XT-286. Shirkado badan oo kumbiyuutarrada sameeya ayaa kumbiyuutarradooda ku saleeyay XT-286 wuxuuse qaatay oo uu ku caan baxay magaca Baby-AT oo ah midka aan kor uga soo hadalnay.

3. LPX Noocaan wuxuu soo baxay 1987-kii waxaana asalkiisa lahaa oo soo saaray shirkadda Western Digital. In kasta oo shirkaddaasi ay mar hore joojisay samaynta kumbiyuutarrada haddana noocaan weli wuu nool yahay oo shirkado kale ayaa qaatay oo soo saara. Nasiib darro Western Digital ma aysan wada fasixin dukument-gii sharxaayay qaabdhismeedka LPX. Taasi waxay keentay in shirkad kastaa ay samayskiisa dhinac la aaddo. Sidaa darteed Motherboard-yada noocaan ah ee ay shirkadaha kala duwani sameeyeen isma qaataan. Taas micnaheedu wuxuu yahay haddii aad haysato kumbiyuutar uu Motherboard-kiisu yahay LPX kuuma suurtoobayso inaad sii dhisto ama aad Motherboard-ka ka beddesho. Taasina waa arrin aan fiicnayn. Shirkadaha sameeya kumbiyuutarrada uu Motherboardkoodu noocaan yahay waxaa ka mid ah Compaq iyo Packard Bell iyo kuwo kale. Kumbiyuutarrada noocaan ah badanaa waxay wataan santuukh desktop ah oo aad u dhumuc yar laakiin xataa iyagoo Tower ah waa la helaa. Maadamaa aan la sii dhisi karin waxaa wanaagsan in aad ka digtoonaato gadashada kumbiyuutarrada noocaan ah. Kumbiyuutarka noocaan ah waxaa lagu gartaa oo uu leeyahay kaar u dhexeeya Motherboard-ka iyo kaararka kale. Kaarkaasi wuxuu ku dul fadhiyaa Motherboard-ka, kaararka kale oo dhanna isaga ayay ku sii dul fadhiyaan iyagoo si parallel ah ula safan Motherboard-ka. In ay kaararku si parallel ah ula safan yihiin Motherboard-ka iyo in kale waxaad kala garan kartaa xataa adigoo aan kumbiyuutarka furin. Haddaad fiiriso dhinaca dambe ee santuukha kumbiyuutarka noocaan ah waxaad arkaysaa in afka kaararka fiilooyinka looga xiriiriyo uu si parallel ah ula safan yahay Motherboarka, taas ayaana ku filan inaad garato in nooca Motherboad-ku uu yahay LPX. Haddaad kumbiyuutarka furtana kaba sii fiican oo waxaad arkaysaa kararka iyo

Motherboard-ka oo isku dhinac u jeeda. 4. ATX Nooca ATX waa nooca ugu caansan noocayada Motherboard-yada caasriga ah ee maanta la isticmaalo. ATX waxaa laga sameeyay Baby-AT iyo LPX oo la isu geeyay, iyadoo mid kasta laga soo qaatay qeybaha ugu fiican. Kadibna qeybo hor leh ayaa lagu sii kordhiyay. Laakiin xagga cabbirka wuu kaga duwan yahay labadaba oo midkoodna isma qaadan karaan. Taasoo micnaheedu yahay santuukh loogu tala galay Baby-AT ama LPX looma istcimaali karo ATX. ATX waxaa 1995-kii soo bandhigay shirkadda Intel iyadoo isla markaana u fasaxday in ay cid kastaa samayn karto. ATX wuxuu si xoog leh suuqa u soo galay bartamihii sanadkii 1996-kii. Intel waxay soo saartay dokumenti si tifaftiran u sharxaya samayska ATX si ay shirkadaha kale ugu fududaato inay qaataan noocaan. ATX waa nooca ugu fiican noocyada Motherboard-ka ee maanta jira waayo wuxuu kuu ogolaanayaa in aad sii dhisto oo aad hadba wax ka beddesho si aad ula socoto isbeddelka suuqa kumbiyuutarrada. Sida ugu fudud ee aad ku garan karto in Motherboard-ka kumbiyuutarkaagu uu yahay ATX iyo in kale waa inaad fiiriso santuukha kumbiyuutarka dhiniciisa dambe. Haddii uu Motherboard-kaagu yahay ATX waxaad markaa arki doontaa in afka kaararka fiilooyinka looga xiriiriyo uu Motherboardka la samaynayo xagal toosan oo 90 digrii ah. Taasina waxay kuu caddaynaysaa in kaararku ay si toos ah ugu fadhiyaan Motherboard-ka oo uusan jirin kaar u sii dhexeeya Motherboard-ka iyo kaararka kale. 5. NLX NLX waa nooca ugu dambeeyay Motherboard-yada loogu

tala galay santuukhyada uu noocoodu yahay Desktop. Kumbiyuutarrada wata Motherboard-ka noocaan ah waxay u badan yihiin kuwa loogu tala galay in qiimo jaban lagu iibiyo. NLX waa nooca PLX oo la sii horumariyay. Horumarka lagu soo kordhiyey waxaa ka mid ah in Motherboard-yada noocoodu yahay NLX ee ay sameeyaan shirkadaha kala duwani ay is qaataan oo la isku beddeli karo taasoo aanan suurtogal ka ahayn LPX. Waxaa si aad ah loo fududeeyay isticmaalikiisa oo xataa waxaa suurtogal laga dhigay in adiga oo aan kumbiyuutarka oo dhan kala furfurin aad Motherboard-ka beddesho. Waxaa kale oo xoogga la saaray in uu qaadkiisu weynaado oo kumbiyuutarka gudihiisu uu nafis ahaado. Welise waxaan sidii la rabay ahayn xagga sii dhisidda waxaana yar tirada boosaska loogu talagalay kaararka dheeriga ah. Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan mid mid ugu soo qaadan doonnaa qeybaha ugu muhiimsan ee uu Motherboard-ku ka kooban yahay. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 35268-aad laga soo bilaabo 19-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Fikradda akhristeyaasha casharkaan Halkaan waxaad ka akhrisan kartaa fikaradaha dadka cashirkaan akhriyay ay ka dhiibteen cashirkaan haddii ay jiraan dad fikraddooda ka dhiibtay. Waxaa kale oo aad halkaan ku soo gudbin kartaa waxa ay adiga kula tahay iyo sida aad u aragto casharkaan.

Inuu adag yahay, inuu ku fiican yahay sida uu yahay iyo in aad jeclaan lahayd in wax laga beddelo iyo in kale

Qeybaha Motherboard-ka

Motherboard uu noociisu yahay ATX. Motherboard-ku wuxuu ka kooban yahay dhowr qeybood oo mid walbaa hawl gooni ah qabato. Qaybaha ugu muhiimsan ee ay Motherboard-yada casriga ah ee maanta la isticmaalaa ka kooban yihiin waxaa ka mid ah: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Processor Socket ama Slot (sawirka nr 4) Chipset (sawirka nr 1) BIOS (sawirka nr 10) Battery (sawirka nr 9) Memory SIMM/DIM sockets (sawirka nr 8) Bus Slots (sawirka nr 2 iyo 3) Processor Voltage Regulator Storage Device Interfaces (Swirka nr 11) Serial Ports (Sawirka nr 6)

10. 11.

Parallel Ports (Sawirka nr 5) Mouse and Keyboard connectors (Sawirka nr 7)

Qaybahaas ayaana casharkaan iyo qaar ka mid ah casharradeena danbaba mid mid ugu soo qaadanaynaa. 1. Processor Socket ama Slot Processor Socket ama Slot waa meesha processor-ka looga xiriiriyo Motherboard-ka. Processor-ka Pentium Pro iyo wixii ka horreeyey waxay isticmaalaan Sockets. Pentium II iyo wixii ka dambeeyeyna waxay isticmaalaan Slot. Noocyada processor-rada waxaan uga hadali doonnaa casharradeenna dambe. Socket wuxuu qaab ahaan u samaysan yahay sida bareesada darbiga ee ay raadiyayaasha, TV-yada, video-yada iwm ay korontada ka qaataan. Laakiin halka ay bareesadaasi ka leedahay laba duleel, Socket-ku wuxuu leeyahay 169 ilaa 387 duleel oo aad u yar yar. Processor-ka loogu tala galay inuu galo Socket gaar ah waa inuu yeeshaa ilko tiro ahaan le'eg duleellada Socket-kaas islamarkaasna u safan sida ay duleellada Socket-ku u safan yihiin. Haddii kale isma galayaan. Processor-radii ka horreeyey 486 way adkayd in la isku beddelo. Taasina waxay keenaysay in haddii aad u baahato processor ka dheereeya midka aad markaas haysato aad Motherboard cusub soo gadato. Hase yeeshee laga soo billaabo processor-ka 486 iyo wixii ka dambeeyay shirkadda Intel waxay processor-ka ka dhigtay qayb Motherboard-ka lagu xiriiriyo oo markii la doono la beddeli karo. Si ay arrintaasi u suurtowdo waxay soo saartay nidaam keenay in hal Socket uu qaato processor-ro uu model-koodu kala duwan yahay laakiin asal ahaan isku nooc ah. Socket-yadu waxay leeyihiin nambar taxane ah oo loogu tala galay in lagu garto nooca processor-rada uu socket kastaa qaadan karo. Nambarkaas taxanaha ahi wuxuu ka billawdaa Socket 1 ilaa Socket 8. Taxanaha Socket-yadaasi wuxuu joogsaday markii uu soo baxay Pentium II oo qaab ahaan aad uga duwan processor-radii ka

horreeyay waxaana markaa billawday Slots oo iyaguna ka billawday Slot1. Shaxanka hoose waxaad ka arki kartaa Socket ama Slot kasta iyo nooca processor-rada uu qaato. Socket Tirada Nooca processor-rada uu qaato nr duleellada Socket 169 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive 1 Socket 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 238 2 486 Pentium Overdrive Socket 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 237 3 5x86 Socket 273 Pentium 60/66, Overdrive 4 Socket 320 Pentium 75 - 133, Overdrive 5 Socket 235 486 DX, 486 Pentium Overdrive 6 Socket Pentuim 75 - 266, MMX, Overdrive, 321 7 6x86, K6 Socket 387 Pentium Pro 8 Slot 1 242 Pentuim II MMX, Pentium II Celeron Slot 2 Pentium II Xeon 1. Chipset Motherboard-yadii ugu horreeyay ee loogu tala galay PC ee ay IBM soo saartay waxay lahaayeen qeybo yar yar oo fara badan oo loo yaqaanay Chips oo loogu talagalay in ay qabtaan hawlo kala duwan. Chips-yada oo dhan (marka laga reebo CMOS/Clock chip oo ay samayn jirtay shirkadda Motortola) waxaa samayn jirtay Shirkadda Intel ama shirkad fasax ka haysata Intel. Chips-yada Motherboard-kaas oo kor u dhaafayay 100 waxay kor u qaadeen

qiimaha Motherboard-ka waxayna keeneen in boosaska ka bannaan Motherboard-ku ay aad u yaraadaan. Sanadkii 1986-kii ayaa shirkad la oran jiray Chips and Technologies waxay soo saartay Chip wax weyn ka beddelay taariikhda Motherboard-yada oo loo bixiyey 82C206. Chip-kaasi wuxuu beddelay oo uu hal meel isugu keenay dhammaan hawlihii ay qaban jireen Chips-yadii ugu muhiimsanaa Motherboard-ka IBM iyo kuwii la midka ahaa. Marka laga reebo Processor-ka waxaa soo haray afar chip oo kaliya. Taasi waxay keentay in Motherboard-ka oo dhan uu ka koobnaado 5 chip oo kaliya. Halkaas waxaa ka dhashay waxa loo yaqaan Chipset oo micnaheedu yahay koox chips-yo ah oo hal meel la isugu geeyay. Muddo ka dibna waxaa dhacday in xataa afartii chip ee soo hartay ay meesha ka baxaan kadib markii uu soo baxay Chipset loo bixiyey 82C836 Single Chip AT (SCAT) kaas oo hal meel isugu geeyey dhammaan Chips-yadii uu Motherboard-ku ka koobnaa. Taasi waxay aad u fududaysay samaynta Motherboard-ka islamarkaana waxay aad u yaraysay kharashka ku baxa samayntiisa taasoo hoos u dhigtay qiimihiisa. Waxa kale oo ay keentay in ay boosas fara badan u bannaanaadaan kaararka iyo qeybaha kale ee Motherboard-ka lagu sii kordhiyo. Fikradda Chipset-ku aad ayay suuqa ugu faaftay waxaana soo baxay shirkado fara badan oo shaqo ka dhigtay samaynta Chipsetka Motherboard-ka. Laakiin laga soo billaabo 1993-kii waxaa suuqa Chipset-ka soo galay shirkadda Intel oo ah shirkadda samaysa processor-rada ugu caansan suuqa ee ay ka mid yihiin Pentium, Pentium II iyo Pentium III. Muddo sanad guhiis ah ayay Intel suuqa Chipset-ka ku qabsatay dhammaan shirkadihii soo saari jiray Chipset-kana suuqa ayay ka saartay oo waxay u kala baxeen qaar baaba'ay iyo qaar ciriiri baddan ku nool. Shirkaddii lahayd fikradda Chipset-ka ee la oran jiray Chips and Technologies waxay si aysan u baabi'in u wareegatay samaynta chips-yada loogu tala

galay monitor-rada computer-rada portable-ka ah, ugu dambayntiina waxaa 1998-kii gatay Intel. Intel waxay maanta haysataa 90% suuqa Chipset-ka iyo 100% suuqa Chipset-ka Motherboard-yada Pentium II iyo wixii ka dambeeyay. Maxaa keenay in Intel ay soo gasho suuqa Chipset-ka? Intel marka ay soo saarto processor waxay qaadan jirtay sanad iyo in ka badan inta aan la soo saarin kumbiyuutar wata processor-ka cusub. Waayo Shirkadaha sameeya Chipset-yadu waxay u baahnaayeen wakhti ay ku sameeyaan Chipset qaadan kara processor-ka ay markaa Intel soo saartay. Taasina waxay keenaysay in ay sii daahdo soo saaridda Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Intel arrintaas aad ayay u dhibsatay waxayna arrintaas aad u dareentay markii ay soo saaratay processor-ka 486. Waayo isagoo processor-ku diyaar ah ayay haddana suurtoobi weyday in si xoog ah loo gado waayo ma jirin Motherboard diyaar ah oo qaadan karay 486. Taasi waxay Intel ku dhalisay in marka ay soo saarayso processor cusub uu la socdo Chipset ay Intel soo saartay oo loogu tala galay processor-kaas iyadoo labadoodaba isku mar la soo saarayo. Si taasi ay u yarayso wakhtiga ay shirkadaha kale ku qaadanayso inay soo saaraan Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Sanadkii 1993-kii markii uu soo baxay processor-kii ugu horreeyay ee uu noociisu yahay Pentium waxaa la socday Chipset ay Intel samaysay isku maalin ayayna labadoodaba soo bandhigtay. Ka dibna waxay qaadatay dhowr bilood si loo soo saaro Motherboard qaadan kara procesor-kaas. Sidaas ayay Intel ku soo gashay suuqa Chipset-ka iyadoo mar kasta oo ay Processor cusub soo saartaba soo saaraysay Chipset-kiisa oo la socda. Maadaama ay taasi aad u yaraysay wakhtiga ay qaadan jirtay in la soo saaro Motherboard qaadan kara Processor-ka cusub ayaa

waxay keentay in Intel ay xataa samayso Motherboard-ka si ay meesha uga saarto wakhtiga ay qaadanayso samaynta Motherboard-ka. Maanta Intel waxay isku mar isla soo saartaa Processor iyo Motherboard dhamaystiran oo horay laga gadi karo iyadoo aan loo baahnayn in xataa hal maalin la sugo. 90% kumbiyuutarrada uu processor-koodu yahay Pentium, Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III waxay aad ugu badan tahay inay wataan Chipset iyo Motherboard ay samaysay Intel. Noocyada Chipset-yada Intel Intel waxay Chipset-yadeeda u samaysay nambarro lagu kala garto. Shaxanka hoose wuxuu si kooban kuu tusayaa nambarrada Chipset-yada kala duwan ee ay Intel samaysay iyo nooca Processor-ka mid kasta loogu tala galay. Chipset Nr 420xx 430xx 440xx Processor Family

486 Pentium Pentium Pro, Pentium II, Peintium III Pentium Pro, Pentium II Xeon, Peintium III Xeon (P6 450xx Server)

Nambarrada Chipset-yada ee aan halkaan ku soo qaadannay waa nambar la soo gaabyey oo u taagan nambarka rasmiga ah ee ku dul dhaggan Chipset-ka. xx waxay u taagan tahay xarfo kala duwan. Tusaale ahaan Chipset-yada caanka ah ee hadda socda waxaa ka mid ah 440BX oo loogu tala galay Pentium II. Marka uu nambarkaasi ku dul qoran yahay Chipset-ka wuxuu noqon karaa 82443BX laakiin wuxuu caan ku yahay 440BX. Si aad u garato nooca Chipset-ka waxaad u fiirsataa shanta nambar ee ugu dambeeya nambarka ku dul qoran Chipset-ka. Haddii ay shantaas nambar ka bilawdaan 42 Chipset-kaas noociisu 486. Haddii ay ka billawdaan 43 Chipset-kaas noociisu waa Pentium. Haddii ay ka

billawdaan 44 ama 45 nooca Chipset-kaasi waa Pentium Pro, Pentium II ama Pentium III. Si aad u sii kala saarto Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III fiiri shaxanka hoose oo ku tusaya Chipset-yada oo mid kasta loo qoray magaca uu caanka ku yahay. Processor Family 486 Chipset Numbers 420TX, 420EX, 420ZX 430LX, 430NX, 430FX, 430MX, Pentium 430HX, 430VX, 430TX Pentium II, Peintium III 440FX, 440LX, 440EX, 440BX Pentium Pro 450KX, 450GX, 440FX Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadanaynaa qeybaha Motherboard-ka inta ka hartay wixii aan ka gaarno. Ka dibna casharrada xiga ayaan ku dhammaystiri doonnaa wixii ka sii hara qaybaha motherboard-ka. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 25456-aad laga soo bilaabo 26-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Qeybaha Motherboard-ka

Motherboard uu noociisu yahay ATX. Motherboard-ku wuxuu ka kooban yahay dhowr qeybood oo mid walbaa hawl gooni ah qabato. Qaybaha ugu muhiimsan ee ay Motherboard-yada casriga ah ee maanta la isticmaalaa ka kooban yihiin waxaa ka mid ah: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Processor Socket ama Slot (sawirka nr 4) Chipset (sawirka nr 1) BIOS (sawirka nr 10) Battery (sawirka nr 9) Memory SIMM/DIM sockets (sawirka nr 8) Bus Slots (sawirka nr 2 iyo 3) Processor Voltage Regulator Storage Device Interfaces (Swirka nr 11) Serial Ports (Sawirka nr 6)

10. 11.

Parallel Ports (Sawirka nr 5) Mouse and Keyboard connectors (Sawirka nr 7)

Qaybahaas ayaana casharkaan iyo qaar ka mid ah casharradeena danbaba mid mid ugu soo qaadanaynaa. 1. Processor Socket ama Slot Processor Socket ama Slot waa meesha processor-ka looga xiriiriyo Motherboard-ka. Processor-ka Pentium Pro iyo wixii ka horreeyey waxay isticmaalaan Sockets. Pentium II iyo wixii ka dambeeyeyna waxay isticmaalaan Slot. Noocyada processor-rada waxaan uga hadali doonnaa casharradeenna dambe. Socket wuxuu qaab ahaan u samaysan yahay sida bareesada darbiga ee ay raadiyayaasha, TV-yada, video-yada iwm ay korontada ka qaataan. Laakiin halka ay bareesadaasi ka leedahay laba duleel, Socket-ku wuxuu leeyahay 169 ilaa 387 duleel oo aad u yar yar. Processor-ka loogu tala galay inuu galo Socket gaar ah waa inuu yeeshaa ilko tiro ahaan le'eg duleellada Socket-kaas islamarkaasna u safan sida ay duleellada Socket-ku u safan yihiin. Haddii kale isma galayaan. Processor-radii ka horreeyey 486 way adkayd in la isku beddelo. Taasina waxay keenaysay in haddii aad u baahato processor ka dheereeya midka aad markaas haysato aad Motherboard cusub soo gadato. Hase yeeshee laga soo billaabo processor-ka 486 iyo wixii ka dambeeyay shirkadda Intel waxay processor-ka ka dhigtay qayb Motherboard-ka lagu xiriiriyo oo markii la doono la beddeli karo. Si ay arrintaasi u suurtowdo waxay soo saartay nidaam keenay in hal Socket uu qaato processor-ro uu model-koodu kala duwan yahay laakiin asal ahaan isku nooc ah. Socket-yadu waxay leeyihiin nambar taxane ah oo loogu tala galay in lagu garto nooca processor-rada uu socket kastaa qaadan karo. Nambarkaas taxanaha ahi wuxuu ka billawdaa Socket 1 ilaa Socket 8. Taxanaha Socket-yadaasi wuxuu joogsaday markii uu soo baxay Pentium II oo qaab ahaan aad uga duwan processor-radii ka

horreeyay waxaana markaa billawday Slots oo iyaguna ka billawday Slot1. Shaxanka hoose waxaad ka arki kartaa Socket ama Slot kasta iyo nooca processor-rada uu qaato. Socket Tirada Nooca processor-rada uu qaato nr duleellada Socket 169 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive 1 Socket 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 238 2 486 Pentium Overdrive Socket 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 237 3 5x86 Socket 273 Pentium 60/66, Overdrive 4 Socket 320 Pentium 75 - 133, Overdrive 5 Socket 235 486 DX, 486 Pentium Overdrive 6 Socket Pentuim 75 - 266, MMX, Overdrive, 321 7 6x86, K6 Socket 387 Pentium Pro 8 Slot 1 242 Pentuim II MMX, Pentium II Celeron Slot 2 Pentium II Xeon 1. Chipset Motherboard-yadii ugu horreeyay ee loogu tala galay PC ee ay IBM soo saartay waxay lahaayeen qeybo yar yar oo fara badan oo loo yaqaanay Chips oo loogu talagalay in ay qabtaan hawlo kala duwan. Chips-yada oo dhan (marka laga reebo CMOS/Clock chip oo ay samayn jirtay shirkadda Motortola) waxaa samayn jirtay Shirkadda Intel ama shirkad fasax ka haysata Intel. Chips-yada Motherboard-kaas oo kor u dhaafayay 100 waxay kor u qaadeen

qiimaha Motherboard-ka waxayna keeneen in boosaska ka bannaan Motherboard-ku ay aad u yaraadaan. Sanadkii 1986-kii ayaa shirkad la oran jiray Chips and Technologies waxay soo saartay Chip wax weyn ka beddelay taariikhda Motherboard-yada oo loo bixiyey 82C206. Chip-kaasi wuxuu beddelay oo uu hal meel isugu keenay dhammaan hawlihii ay qaban jireen Chips-yadii ugu muhiimsanaa Motherboard-ka IBM iyo kuwii la midka ahaa. Marka laga reebo Processor-ka waxaa soo haray afar chip oo kaliya. Taasi waxay keentay in Motherboard-ka oo dhan uu ka koobnaado 5 chip oo kaliya. Halkaas waxaa ka dhashay waxa loo yaqaan Chipset oo micnaheedu yahay koox chips-yo ah oo hal meel la isugu geeyay. Muddo ka dibna waxaa dhacday in xataa afartii chip ee soo hartay ay meesha ka baxaan kadib markii uu soo baxay Chipset loo bixiyey 82C836 Single Chip AT (SCAT) kaas oo hal meel isugu geeyey dhammaan Chips-yadii uu Motherboard-ku ka koobnaa. Taasi waxay aad u fududaysay samaynta Motherboard-ka islamarkaana waxay aad u yaraysay kharashka ku baxa samayntiisa taasoo hoos u dhigtay qiimihiisa. Waxa kale oo ay keentay in ay boosas fara badan u bannaanaadaan kaararka iyo qeybaha kale ee Motherboard-ka lagu sii kordhiyo. Fikradda Chipset-ku aad ayay suuqa ugu faaftay waxaana soo baxay shirkado fara badan oo shaqo ka dhigtay samaynta Chipsetka Motherboard-ka. Laakiin laga soo billaabo 1993-kii waxaa suuqa Chipset-ka soo galay shirkadda Intel oo ah shirkadda samaysa processor-rada ugu caansan suuqa ee ay ka mid yihiin Pentium, Pentium II iyo Pentium III. Muddo sanad guhiis ah ayay Intel suuqa Chipset-ka ku qabsatay dhammaan shirkadihii soo saari jiray Chipset-kana suuqa ayay ka saartay oo waxay u kala baxeen qaar baaba'ay iyo qaar ciriiri baddan ku nool. Shirkaddii lahayd fikradda Chipset-ka ee la oran jiray Chips and Technologies waxay si aysan u baabi'in u wareegatay samaynta chips-yada loogu tala

galay monitor-rada computer-rada portable-ka ah, ugu dambayntiina waxaa 1998-kii gatay Intel. Intel waxay maanta haysataa 90% suuqa Chipset-ka iyo 100% suuqa Chipset-ka Motherboard-yada Pentium II iyo wixii ka dambeeyay. Maxaa keenay in Intel ay soo gasho suuqa Chipset-ka? Intel marka ay soo saarto processor waxay qaadan jirtay sanad iyo in ka badan inta aan la soo saarin kumbiyuutar wata processor-ka cusub. Waayo Shirkadaha sameeya Chipset-yadu waxay u baahnaayeen wakhti ay ku sameeyaan Chipset qaadan kara processor-ka ay markaa Intel soo saartay. Taasina waxay keenaysay in ay sii daahdo soo saaridda Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Intel arrintaas aad ayay u dhibsatay waxayna arrintaas aad u dareentay markii ay soo saaratay processor-ka 486. Waayo isagoo processor-ku diyaar ah ayay haddana suurtoobi weyday in si xoog ah loo gado waayo ma jirin Motherboard diyaar ah oo qaadan karay 486. Taasi waxay Intel ku dhalisay in marka ay soo saarayso processor cusub uu la socdo Chipset ay Intel soo saartay oo loogu tala galay processor-kaas iyadoo labadoodaba isku mar la soo saarayo. Si taasi ay u yarayso wakhtiga ay shirkadaha kale ku qaadanayso inay soo saaraan Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Sanadkii 1993-kii markii uu soo baxay processor-kii ugu horreeyay ee uu noociisu yahay Pentium waxaa la socday Chipset ay Intel samaysay isku maalin ayayna labadoodaba soo bandhigtay. Ka dibna waxay qaadatay dhowr bilood si loo soo saaro Motherboard qaadan kara procesor-kaas. Sidaas ayay Intel ku soo gashay suuqa Chipset-ka iyadoo mar kasta oo ay Processor cusub soo saartaba soo saaraysay Chipset-kiisa oo la socda. Maadaama ay taasi aad u yaraysay wakhtiga ay qaadan jirtay in la soo saaro Motherboard qaadan kara Processor-ka cusub ayaa

waxay keentay in Intel ay xataa samayso Motherboard-ka si ay meesha uga saarto wakhtiga ay qaadanayso samaynta Motherboard-ka. Maanta Intel waxay isku mar isla soo saartaa Processor iyo Motherboard dhamaystiran oo horay laga gadi karo iyadoo aan loo baahnayn in xataa hal maalin la sugo. 90% kumbiyuutarrada uu processor-koodu yahay Pentium, Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III waxay aad ugu badan tahay inay wataan Chipset iyo Motherboard ay samaysay Intel. Noocyada Chipset-yada Intel Intel waxay Chipset-yadeeda u samaysay nambarro lagu kala garto. Shaxanka hoose wuxuu si kooban kuu tusayaa nambarrada Chipset-yada kala duwan ee ay Intel samaysay iyo nooca Processor-ka mid kasta loogu tala galay. Chipset Nr 420xx 430xx 440xx Processor Family

486 Pentium Pentium Pro, Pentium II, Peintium III Pentium Pro, Pentium II Xeon, Peintium III Xeon (P6 450xx Server)

Nambarrada Chipset-yada ee aan halkaan ku soo qaadannay waa nambar la soo gaabyey oo u taagan nambarka rasmiga ah ee ku dul dhaggan Chipset-ka. xx waxay u taagan tahay xarfo kala duwan. Tusaale ahaan Chipset-yada caanka ah ee hadda socda waxaa ka mid ah 440BX oo loogu tala galay Pentium II. Marka uu nambarkaasi ku dul qoran yahay Chipset-ka wuxuu noqon karaa 82443BX laakiin wuxuu caan ku yahay 440BX. Si aad u garato nooca Chipset-ka waxaad u fiirsataa shanta nambar ee ugu dambeeya nambarka ku dul qoran Chipset-ka. Haddii ay shantaas nambar ka bilawdaan 42 Chipset-kaas noociisu 486. Haddii ay ka billawdaan 43 Chipset-kaas noociisu waa Pentium. Haddii ay ka

billawdaan 44 ama 45 nooca Chipset-kaasi waa Pentium Pro, Pentium II ama Pentium III. Si aad u sii kala saarto Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III fiiri shaxanka hoose oo ku tusaya Chipset-yada oo mid kasta loo qoray magaca uu caanka ku yahay. Processor Family 486 Chipset Numbers 420TX, 420EX, 420ZX 430LX, 430NX, 430FX, 430MX, Pentium 430HX, 430VX, 430TX Pentium II, Peintium III 440FX, 440LX, 440EX, 440BX Pentium Pro 450KX, 450GX, 440FX Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadanaynaa qeybaha Motherboard-ka inta ka hartay wixii aan ka gaarno. Ka dibna casharrada xiga ayaan ku dhammaystiri doonnaa wixii ka sii hara qaybaha motherboard-ka. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 25456-aad laga soo bilaabo 26-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga Qeybaha Motherboard-ka

Motherboard uu noociisu yahay ATX. Motherboard-ku wuxuu ka kooban yahay dhowr qeybood oo mid walbaa hawl gooni ah qabato. Qaybaha ugu muhiimsan ee ay Motherboard-yada casriga ah ee maanta la isticmaalaa ka kooban yihiin waxaa ka mid ah: 1. Processor Socket ama Slot (sawirka nr 4) 2. Chipset (sawirka nr 1) 3. BIOS (sawirka nr 10) 4. Battery (sawirka nr 9) 5. Memory SIMM/DIM sockets (sawirka nr 8) 6. Bus Slots (sawirka nr 2 iyo 3) 7. Processor Voltage Regulator 8. Storage Device Interfaces (Swirka nr 11) 9. Serial Ports (Sawirka nr 6) 10. Parallel Ports (Sawirka nr 5) 11. Mouse and Keyboard connectors (Sawirka nr 7) Qaybahaas ayaana casharkaan iyo qaar ka mid ah casharradeena danbaba mid mid ugu soo qaadanaynaa. 1. Processor Socket ama Slot

Processor Socket ama Slot waa meesha processor-ka looga xiriiriyo Motherboard-ka. Processor-ka Pentium Pro iyo wixii ka horreeyey waxay isticmaalaan Sockets. Pentium II iyo wixii ka dambeeyeyna waxay isticmaalaan Slot. Noocyada processor-rada waxaan uga hadali doonnaa casharradeenna dambe. Socket wuxuu qaab ahaan u samaysan yahay sida bareesada darbiga ee ay raadiyayaasha, TV-yada, video-yada iwm ay korontada ka qaataan. Laakiin halka ay bareesadaasi ka leedahay laba duleel, Socket-ku wuxuu leeyahay 169 ilaa 387 duleel oo aad u yar yar. Processor-ka loogu tala galay inuu galo Socket gaar ah waa inuu yeeshaa ilko tiro ahaan le'eg duleellada Socket-kaas islamarkaasna u safan sida ay duleellada Socket-ku u safan yihiin. Haddii kale isma galayaan. Processor-radii ka horreeyey 486 way adkayd in la isku beddelo. Taasina waxay keenaysay in haddii aad u baahato processor ka dheereeya midka aad markaas haysato aad Motherboard cusub soo gadato. Hase yeeshee laga soo billaabo processor-ka 486 iyo wixii ka dambeeyay shirkadda Intel waxay processor-ka ka dhigtay qayb Motherboard-ka lagu xiriiriyo oo markii la doono la beddeli karo. Si ay arrintaasi u suurtowdo waxay soo saartay nidaam keenay in hal Socket uu qaato processor-ro uu model-koodu kala duwan yahay laakiin asal ahaan isku nooc ah. Socket-yadu waxay leeyihiin nambar taxane ah oo loogu tala galay in lagu garto nooca processor-rada uu socket kastaa qaadan karo. Nambarkaas taxanaha ahi wuxuu ka billawdaa Socket 1 ilaa Socket 8. Taxanaha Socket-yadaasi wuxuu joogsaday markii uu soo baxay Pentium II oo qaab ahaan aad uga duwan processor-radii ka horreeyay waxaana markaa billawday Slots oo iyaguna ka billawday Slot1. Shaxanka hoose waxaad ka arki kartaa Socket ama Slot kasta iyo nooca processor-rada uu qaato. Socket Tirada Nooca processor-rada uu qaato nr duleellada Socket 169 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive

1 Socket 2 Socket 3 Socket 4 Socket 5 Socket 6 Socket 7 Socket 8 Slot 1 Slot 2

238 237 273 320 235 321 387 242 -

486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 486 Pentium Overdrive 486 SX/SX2, DX/DX2, DX4 Overdrive, 5x86 Pentium 60/66, Overdrive Pentium 75 - 133, Overdrive 486 DX, 486 Pentium Overdrive Pentuim 75 - 266, MMX, Overdrive, 6x86, K6 Pentium Pro Pentuim II MMX, Pentium II Celeron Pentium II Xeon

1. Chipset Motherboard-yadii ugu horreeyay ee loogu tala galay PC ee ay IBM soo saartay waxay lahaayeen qeybo yar yar oo fara badan oo loo yaqaanay Chips oo loogu talagalay in ay qabtaan hawlo kala duwan. Chips-yada oo dhan (marka laga reebo CMOS/Clock chip oo ay samayn jirtay shirkadda Motortola) waxaa samayn jirtay Shirkadda Intel ama shirkad fasax ka haysata Intel. Chips-yada Motherboard-kaas oo kor u dhaafayay 100 waxay kor u qaadeen qiimaha Motherboard-ka waxayna keeneen in boosaska ka bannaan Motherboard-ku ay aad u yaraadaan. Sanadkii 1986-kii ayaa shirkad la oran jiray Chips and Technologies waxay soo saartay Chip wax weyn ka beddelay taariikhda Motherboard-yada oo loo bixiyey 82C206. Chip-kaasi wuxuu beddelay oo uu hal meel isugu keenay dhammaan hawlihii

ay qaban jireen Chips-yadii ugu muhiimsanaa Motherboard-ka IBM iyo kuwii la midka ahaa. Marka laga reebo Processor-ka waxaa soo haray afar chip oo kaliya. Taasi waxay keentay in Motherboard-ka oo dhan uu ka koobnaado 5 chip oo kaliya. Halkaas waxaa ka dhashay waxa loo yaqaan Chipset oo micnaheedu yahay koox chips-yo ah oo hal meel la isugu geeyay. Muddo ka dibna waxaa dhacday in xataa afartii chip ee soo hartay ay meesha ka baxaan kadib markii uu soo baxay Chipset loo bixiyey 82C836 Single Chip AT (SCAT) kaas oo hal meel isugu geeyey dhammaan Chips-yadii uu Motherboard-ku ka koobnaa. Taasi waxay aad u fududaysay samaynta Motherboard-ka islamarkaana waxay aad u yaraysay kharashka ku baxa samayntiisa taasoo hoos u dhigtay qiimihiisa. Waxa kale oo ay keentay in ay boosas fara badan u bannaanaadaan kaararka iyo qeybaha kale ee Motherboard-ka lagu sii kordhiyo. Fikradda Chipset-ku aad ayay suuqa ugu faaftay waxaana soo baxay shirkado fara badan oo shaqo ka dhigtay samaynta Chipsetka Motherboard-ka. Laakiin laga soo billaabo 1993-kii waxaa suuqa Chipset-ka soo galay shirkadda Intel oo ah shirkadda samaysa processor-rada ugu caansan suuqa ee ay ka mid yihiin Pentium, Pentium II iyo Pentium III. Muddo sanad guhiis ah ayay Intel suuqa Chipset-ka ku qabsatay dhammaan shirkadihii soo saari jiray Chipset-kana suuqa ayay ka saartay oo waxay u kala baxeen qaar baaba'ay iyo qaar ciriiri baddan ku nool. Shirkaddii lahayd fikradda Chipset-ka ee la oran jiray Chips and Technologies waxay si aysan u baabi'in u wareegatay samaynta chips-yada loogu tala galay monitor-rada computer-rada portable-ka ah, ugu dambayntiina waxaa 1998-kii gatay Intel. Intel waxay maanta haysataa 90% suuqa Chipset-ka iyo 100% suuqa Chipset-ka Motherboard-yada Pentium II iyo wixii ka dambeeyay. Maxaa keenay in Intel ay soo gasho suuqa Chipset-ka?

Intel marka ay soo saarto processor waxay qaadan jirtay sanad iyo in ka badan inta aan la soo saarin kumbiyuutar wata processor-ka cusub. Waayo Shirkadaha sameeya Chipset-yadu waxay u baahnaayeen wakhti ay ku sameeyaan Chipset qaadan kara processor-ka ay markaa Intel soo saartay. Taasina waxay keenaysay in ay sii daahdo soo saaridda Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Intel arrintaas aad ayay u dhibsatay waxayna arrintaas aad u dareentay markii ay soo saaratay processor-ka 486. Waayo isagoo processor-ku diyaar ah ayay haddana suurtoobi weyday in si xoog ah loo gado waayo ma jirin Motherboard diyaar ah oo qaadan karay 486. Taasi waxay Intel ku dhalisay in marka ay soo saarayso processor cusub uu la socdo Chipset ay Intel soo saartay oo loogu tala galay processor-kaas iyadoo labadoodaba isku mar la soo saarayo. Si taasi ay u yarayso wakhtiga ay shirkadaha kale ku qaadanayso inay soo saaraan Motherboard qaadan kara processor-ka cusub. Sanadkii 1993-kii markii uu soo baxay processor-kii ugu horreeyay ee uu noociisu yahay Pentium waxaa la socday Chipset ay Intel samaysay isku maalin ayayna labadoodaba soo bandhigtay. Ka dibna waxay qaadatay dhowr bilood si loo soo saaro Motherboard qaadan kara procesor-kaas. Sidaas ayay Intel ku soo gashay suuqa Chipset-ka iyadoo mar kasta oo ay Processor cusub soo saartaba soo saaraysay Chipset-kiisa oo la socda. Maadaama ay taasi aad u yaraysay wakhtiga ay qaadan jirtay in la soo saaro Motherboard qaadan kara Processor-ka cusub ayaa waxay keentay in Intel ay xataa samayso Motherboard-ka si ay meesha uga saarto wakhtiga ay qaadanayso samaynta Motherboard-ka. Maanta Intel waxay isku mar isla soo saartaa Processor iyo Motherboard dhamaystiran oo horay laga gadi karo iyadoo aan loo baahnayn in xataa hal maalin la sugo. 90% kumbiyuutarrada uu processor-koodu yahay Pentium, Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III waxay aad ugu badan tahay inay wataan Chipset iyo Motherboard ay samaysay Intel.

Noocyada Chipset-yada Intel Intel waxay Chipset-yadeeda u samaysay nambarro lagu kala garto. Shaxanka hoose wuxuu si kooban kuu tusayaa nambarrada Chipset-yada kala duwan ee ay Intel samaysay iyo nooca Processor-ka mid kasta loogu tala galay. Chipset Nr 420xx 430xx 440xx Processor Family

486 Pentium Pentium Pro, Pentium II, Peintium III Pentium Pro, Pentium II Xeon, Peintium III Xeon (P6 450xx Server)

Nambarrada Chipset-yada ee aan halkaan ku soo qaadannay waa nambar la soo gaabyey oo u taagan nambarka rasmiga ah ee ku dul dhaggan Chipset-ka. xx waxay u taagan tahay xarfo kala duwan. Tusaale ahaan Chipset-yada caanka ah ee hadda socda waxaa ka mid ah 440BX oo loogu tala galay Pentium II. Marka uu nambarkaasi ku dul qoran yahay Chipset-ka wuxuu noqon karaa 82443BX laakiin wuxuu caan ku yahay 440BX. Si aad u garato nooca Chipset-ka waxaad u fiirsataa shanta nambar ee ugu dambeeya nambarka ku dul qoran Chipset-ka. Haddii ay shantaas nambar ka bilawdaan 42 Chipset-kaas noociisu 486. Haddii ay ka billawdaan 43 Chipset-kaas noociisu waa Pentium. Haddii ay ka billawdaan 44 ama 45 nooca Chipset-kaasi waa Pentium Pro, Pentium II ama Pentium III. Si aad u sii kala saarto Pentium Pro, Pentium II iyo Pentium III fiiri shaxanka hoose oo ku tusaya Chipset-yada oo mid kasta loo qoray magaca uu caanka ku yahay. Processor Family 486 Chipset Numbers 420TX, 420EX, 420ZX

430LX, 430NX, 430FX, 430MX, 430HX, 430VX, 430TX Pentium II, Peintium III 440FX, 440LX, 440EX, 440BX Pentium Pro 450KX, 450GX, 440FX Pentium Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadanaynaa qeybaha Motherboard-ka inta ka hartay wixii aan ka gaarno. Ka dibna casharrada xiga ayaan ku dhammaystiri doonnaa wixii ka sii hara qaybaha motherboard-ka. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 25456-aad laga soo bilaabo 26-06-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Qaybaha Motherboard-ka (Way socotaa...) Sidaan ku soo aragnay Casharka 5aad iyo Casharka 6aad waxaan Motherboard-ka u qaybinay 11 qeybood oo kala ah:

1. Processor Socket ama Slot (sawirka nr 4) 2. Chipset (sawirka nr 1) 3. BIOS (sawirka nr 10) 4. Battery (sawirka nr 9) 5. Memory SIMM/DIM sockets (sawirka nr 8) 6. Bus Slots (sawirka nr 2 iyo 3) 7. Processor Voltage Regulator 8. Storage Device Interfaces (sawirka nr 11) 9. Serial Ports (sawirka nr 6) 10. Parallel Ports (sawirka nr 5) 11. Mouse and Keyboard connectors (sawirka nr 7) Casharka 5-aad iyo Casharka 6-aad waxaan ku soo qaadannay qaybaha kala ah Processor Socket ama Slot, Chipset, BIOS iyo Battery. Casharkaan waxaan ku soo qaadanaynaa saddexda qaybood ee kala ah Memory SIMM/DIM sockets, Bus Slots iyo Processor Voltage Regulator . 5. Memory SIMM/DIM sockets Memory Sockets waa halka Memory-du ay kaga xiranto Motherboardka (fiiri sawirka nr 8). Sidaan ku soo aragnay Casharka 3-aad Memory-du waa halka si ku meelgaar ah loogu kaydiyo wixii akhbaar ah ee diyaarinteeda gacanta lagu hayo inta aan si rasmi ah loo kaydin. Wixii halkaas lagu kaydiyo waxaad heli kartaa inta uu kumbiyuutarku shidan yahay. Memory-da waxaa kale oo isticmaala hadba programyada markaas shidan. Memory-du waxay samays ahaan ka kooban tahay Chip-yo yar yar oo mad madow oo ku dul rakiban kaar yar oo loo yaqaan Memory Module. Memory Module-yadu waxay u kala baxaan laba nooc oo kala ah SIMM (Single Inline Memory Module) iyo DIM (Dual Inline Memory Module) waxayna muuqaal ahaan u eg yihiin sida kaaga muuqata sawirka hoose.

Memory-da iyo noocyadeeda cashar u gaar ah ayaan ku soo qaadan doonnaa hadduu rabbi idmo. 6. Bus Slots Sidaan hore u soo sheegnay Motherboard-ku wuxuu xiriiriyaa oo uu akhbaarta u kala gudbiyaa dhammaan qeybaha kale ee kumbiyuutarka. Akhbaarta uu Motherboardku u kala gudbiyo qaybaha kumbiyuutarku waxay martaa oo ay ku qulqushaa waddoonyin ku dhex dhisan Motherboardka. Waddoonyinkaas ay akhbaartu ku qulqusho ayaa waxaa loo yaqaannaa Buses. Xawaaraha ay akhbaartu ku soconayso wuxuu ku xiran yahay hadba Bus-ka (waddada) ay akhbaartu marayso. Waayo Bus kastaa wuxuu leeyahay xawaare u go'an oo aan la dhaafi karin. Kumbiyuutarku wuxuu leeyahay dhawr Bus oo kala xawaare dheereeya. Qayb kasta oo kumbiyuutarka ka mid ah waxay ku xiriirsan tahay mid ka mid ah Buses-kaas. Qaar ka mid ah qaybaha kumbiyuutarka oo uu ka mid yahay Chipset-ku ayaa waxay u shaqeeyaan sidii buundo isku xirta Buses-ka kala duwan. Buses-ka ugu muhiimsan Motherboard-yada casriga ah waxaa ka mid ah:o

Processor Bus Processor Bus-ku waa bus-ka ugu muhiimsan uguna dheereeya Buses-ka Motherboard-ka. Bus-kaani waa Bus-ka uu Processor-ku isticmaalo si uu akhbaar ugu gudbiyo ama uga soo qaato Memory-da ama Chipsetka. Xawaaraha Processor Bus-ka Motherboard-yada casriga ahi waa 66 Mhz ama 100 Mhz. Taasi waxay keenaysaa in xataa haddii uu xaawaaraha Processor-ku

yahay dhawr boqol oo Mhz uu Processor-ku ku khasban yahay inuu xawaarihiisa ka dhigo mid la mid ah xaawaaraha Processor Bus-ka kumbiyuutarka si uu waddadaas akhbaar ugu diro ama uga soo qaato. Processor-ku waa maskaxda Kumbiyuutarka ee kala socodsiisa hawlaha uu kumbiyuutarku qabto, casharradeena dambe ayaanan si faahfaahsan uga hadli doonnaa noocyada iyo wax qabadka Porcessor-ka.o

AGP Bus AGP (Accelerated Graphics Port) waa Bus dheereeya oo uu xawarihiisu yahay 66 Mhz wuxuuna gaar u yahay oo isticmaala kaarka loo yaqaan Graphic Card ama Video Card oo ah kaarka ka shaqaysiiya Monitor-ka (Muraaydda) kumbiyuutarka. Bus-kaani wuxuu ku xiriirsan yahay Chipset-ka wuxuuna leeyahay Slot loo yaqaan AGP Slot oo ah halka uu Graphic Card-ku ka galo AGP Bus-ka. Monitor-ka iyo Graphic Card-kaba waxaan si faafaahsan uga hadli doonnaa casharradeenna dambe.

o

PCI Bus PCI (Peripheral Component Interconnect) waa Bus uu xawaarihiisu yahay 33 Mhz waxaana laga helaa dhammaan kumbiyuutarrada uu processor-koodu yahay 486 iyo wixii ka dambeeyay. Bus-kaan waxaa maamula oo koontroola qeyb ka mid ah Chipset-ka. PCI Bus-ku wuxuu sida caadiga ah leeyahay afar Slot oo ay kaararka kumbiyuutarku galaan. Slot-yadaasi waxay u muuqdaan sida kaaga muuqata sawirka kore nambarka 3. Kaararka Slot-yadaas gala waxaa ka mid ah Network Cards, SCSI Cards iyo qaar ka mid ah Graphic Cards.

o

ISA Bus

ISA (Industry Standard Architecture) xawaarihiisu waa 8Mhz waana Bus-ka ugu gaabiya Buses-ka Motherboard-ka, waxaana isticmaala kaararka ama qaybaha duqa ah ee aan xammili karin xawaaraha Buses-ka kale. Labada shirkadood ee kala ah Intel iyo Microsoft ayaa waxay in badan isku dayeen in ay suuqa Kumbiyuutarrada ku cadaadiyaan in ISA Bus-ka laga takhaluso oo kaararka iyo qaybaha kale ee isticmaala Bus-kaan loo wareejiyo Buses-ka kale laakiin arrintaasi uma suurtoobin. ISA Bus-ka waxaa maamula oo koontaroola qayb ka mid ah Chipset-ka qaybtaas ayaana ISA Bus-ka ku xiriirisa PCI Bus-ka oo aad uga dheereeya. Motherboard-yada casriga aha waxay leeyihiin 3 ilaa 4 ISA Slots oo ah halka ay kaararku ka galaan ISA Bus-ka. ISA Slots-ku waxay u muuqdaan sida kaaga muuqata sawirka kore nambarka 2. Kaararka isticmaala ISA Bus-ka waxaa ka mid ah Modem-yada internal-ka ah iyo Sound Cards. Chipset-ka ayaa koontaroola isticmaalka Buses-ka Motherboard-ka. Chipset-ku wuxuu qaybaha kale ee kumbiyuutarka ugu taagan yahay sidii nalalka waddooyinka baabuurta kala haga, oo wuxuu marba qayb u fasaxaa inay akhbaarteeda ku dirto Bus-ka ay codsato isagoo qaybaha kalena ka xayiraaya inay isla waddadaas wax ku diraan. Qayb walbaa waxay sugaysaa kalkeeda oo marka uu Chipsetku u oggolaado ayay akhbaarteeda ku diraysaa Bus-ka loo fasaxay. 7. Processor Voltage Regulator Processor-ku wuxuu korontada ka qaataa Motherboard-ka. Laakiin Processor-ku ma xammili karo quwadda korontada ka timaadda Motherboard-ka. Sidaa darteed waxaa loo baahday qayb processor-ka korontada ka yaraysa oo u

gudbisa inta uu xammili karo. Qaybtaas ayaa la yiraahdaa Processor Voltage Regulator. Qaybtaani waxay waayihii hore ku dhex dhisnaan jirtay Motherboard-ka laakiin wakhtiyadaan dambe waxaa soo baxay waxa loo yaqaan VRM (Voltage Regulator Module) oo ah qayb Motherboardka ka madax bannaan oo markii la doono laga bixin karo oo la beddeli karo. VRM waxaa loo baahday markii ay Intel billawday inay soo saarto Processor-ro uu noocoodu yahay Pentium oo xaddiga korontada ee ay qaadtaan uu kala duwan yahay. VRM wuxuu keenay in Motherboard-ka loogu tala galay Pentium uu qaato procrssor-ro ay kala duwan tahay awoodooda korontada ay qaataan. Si Motherboard loogu isticmaalo Processor ka mid ah Processor-rada noocaas ah waxaa Motherboard-ka lagu rakibayaa VRM loogu tala galay Processor-kaas. Motherboard-yada casriga ah ee ugu dambeeyay waxay leeyihiin Socket loogu tala galay in VRM la galiyo ama waxay leehiin VMR ku dhex dhisan Motherboard-ka kaasoo awoodda korontada ee uu Processorka u gudbiyo la bed beddeli karo. Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadan doonnaa qaybaha ka haray Motherboard-ka. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 18809-aad laga soo bilaabo 19-07-2000 Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Qaybaha Motherboard-ka (Way socotaa...)

Sidaan ku soo aragnay Casharka 5-aad , Casharka 6-aad iyo Casharka 7-aad waxaan Motherboard-ka u qaybinay 11 qeybood oo kala ah: 1. Processor Socket ama Slot (sawirka nr 4) 2. Chipset (sawirka nr 1) 3. BIOS (sawirka nr 10) 4. Battery (sawirka nr 9) 5. Memory SIMM/DIM sockets (sawirka nr 8) 6. Bus Slots (sawirka nr 2 iyo 3) 7. Processor Voltage Regulator 8. Storage Device Interfaces (sawirka nr 11) 9. Serial Ports (sawirka nr 6) 10. Parallel Ports (sawirka nr 5) 11. Mouse and Keyboard connectors (sawirka nr 7) Casharka 5-aad , Casharka 6-aad iyo Casharka 7-aad waxaan ku soo qaadannay qaybaha 1-aad ilaa 7-aad. Casharkaan waxaan ku soo qaadanaynaa inta ka hartay qaybaha Motherboard-ka innagoo ka billaabayna qeybta 8-aad. 8. Storage Device Interfaces Storage Device Interfaces waa meelaha Hard disk-ga, Floppy disk-ga (ama Diskette Station), CD-ROM-ka iwm ay kaga xirmaan Motherboardka (fiiri sawirka nr 11). Sidaan ku soo aragnay Casharka 3-aad ,Hard disk-gu waa halka si joogto ah loogu kaydiyo akhbaarta iyo program-yada kumbiyuutar-ka ku jira. Floppy disk-guna waa halka kumbiyuutarka laga geliyo diskette-ka (cajaladda yar ee kumbiyuutarka lagu

isticmaalo). CD-ROM-ku waa halka kumbiyuutarka laga geliyo cajaladda CD-ga. Hard disk-ga, Diskette-ka iyo CDROM-ka iyo noocyadooda waxaan midba uga hadli doonnaa cashar u gaar ah. Storage Device Interfaces-ka Motherboard-yada casriga ah waxaa ugu caansan oo maanta la isticmaalaa laba nooc oo la kala yiraahdo IDE iyo SCSI. Labadaas nooc ayaan halkaan mid mid ugu soo qaadanaynaa.o

IDE IDE (Integrated Drive Electronics) waa nooca ugu caansan uguna badan ee maanta la isticmaalo. IDE-ga waxaa markiisii hore loogu talagalay Hard disk-ga oo keliya, maantase waxaa loo isticmaalaa oo ku xirma CD-ROM (reader), CD-RW (Writer), Zip drives, Tape devices iyo noocyo kale oo fara badan. IDE-gu wuxuu ku caan baxay xagga fudaydka isticmaalkiisa, nooca sawirka kore kaaga muuqdana waa isaga. IDE waxaan si fiican uga hadli doonnaa casharrada dambe ee aan kaga hadli doonno Hard disk-yada iyo noocyadooda.

o

SCSI SCSI oo loogu dhawaaqo "iskaasi" waxay u taagan tahay (Small Computer System Interface). SCSI inta badan kuma samaysna Motherboard-ka laakiin waa kaar ka gaar ah Motherboard-ka oo la geliyo mid ka mid ah Buses-ka Motherboard-ka. SCSI wuxuu caan ku yahay tirada disk-yada iyo qalabka kale ee ku xirmi kara oo aad uga fara badan inta IDE ku xirmi karta. SCSI run ahaantii ma aha Disk interface ee waa Bus gaar ah oo ay ku xirmi karaan ilaa 15 qaybood. Kumbiyuutarrada badankoodu waxay qaadan karaan ilaa afar kaar oo SCSI ah oo kiiba ay ku xirmi karaan

15 qaybood. Isu geyn waxay isku noqonayaan 60. SCSI xagga isticmaalka wuu ka adag yahay IDE taasina waxay keentay in shirkadaha kumbiyuutarrada sameeyaa ay inta badan ka door bidaan IDE. SCSI waxaan si faahfaahsan uga hadli doonnaa casharrada dambe ee aan kaga hali doonno Hard disk-yada iyo noocyadooda. 9. Serial Ports Serial Ports waxay ka mid yihiin meelaha asaasiga ah ee kumbiyuutarka looga xiriiriyo qalabka ay ka mid yihiin Modem-yada, Mouse-yada, Scanner-yada iyo qaybaha kale ee kumbiyuutarka la sameeya xiriir laba dhinacle ah oo micnihiisu yahay inay kumbyuutarka akhbaarna u gudbiyaan, midna ka soo qaataan. Serial Ports-ku waxay ka mid yihiin afafka ka muuqda kumbiyuutarka xaggiisa dambe ee fiilooyinka la galiyo (fiiri sawirka nr 6). Serial Ports-ka waxaa loogu tala galay inuu kumbiyuutarku kula xiriiro qalabka dibedda looga xiriiriyo ama uu xataa kula xiriiro kumbiyuutar kale. Serial Ports-ku waxay u shaqeeyaan sida fiilada laynka telefoonka. Akhbaarta laga soo akhriyo kumbiyuutarku waxay raacdaa fiilo u gaar ah, akhbaarta kumbiyuutarka loo gudbinayana waxay raacdaa fiilo kale oo iyada u gaar ah. Akhbaarta waxaa fiilada loogu diraa si unug unug (bits) ah islamarkaana isdabajoog ah. Taas ayaana keentay in lagu magacaabo Serial Port. Motherboard-yada casriga ahi waxay leeyihiin 1 (hal) ilaa 2 (laba) Serial Ports oo Motherboard-ka ku dhex dhisan. Waxaase jira Serial Ports ku dul samaysan kaarar si gaar ah loo soo gadan karo oo kumbiyuutarka lagu xiriirin karo si aad u hesho in ka badan laba Serial Ports. 10. Parallel Ports

Parallel Ports-ku waxay iyaguna ka mid yihiin meelaha asaasiga ah ee kumbiyuutarka looga xiriiriyo qalabka kala duwan. Parallel Port-ku waxay ka kooban yihiin siddeed fiilo oo is garab socoto. Akhbaarta la diraayana waxaa loo diraa si unug unug (bits) ah iyadoo unugyada uu hal xaraf ka kooban yahay (8 bits) mar kaliya si barbarro ah loogu diraayo siddeedaas fiilo. Taas ayaana keentay in lagu magacaabo Parallel Port. Parallel Ports-ku way ka dheereeyaan Serial Ports-ka waxaana markiisii hore loogu tala galay in loo isticmaalo daabacayaasha (Printers) oo kaliya. Laakiin muddo kadib waxaa si aad ah u batay qalabka isticmaala Parallel Port-ga. Maanta waxaad heli kartaa LAN adapters, CD-ROM-yo iyo Modem-yo kumbiyuutarka kaga xirma Parallel Ports-ka. Waxaa kale oo jira program-yo loogu tala galay inay laba kumbyuutar akhbaar u kala gudbiyaan. Program-yadaasi waxay isticmaalaan oo ay akhbaarta ku diraan Parallel Ports. Program-yadaas waxaa ka mid ah program-ka la yiraahdo Interlnk ee ka mid ah MS-DOS (Fiiri program-ka ISBARDOS qeybta seddexaad). Waxaa kale oo program-yadaas ka mid ah program-ka la socda Windows 95/98 ee la yiraahdi "Direct Cable Connection" oo aad ka heli karto Start Program - Accessories. Dokumentiga la socda Windows ama Help-giisa ayaad ka heli kartaa sida loo isticmaalo program-kaas. Si program-yadaas iyo kuwa la midka ahi ay laba kumbiyuutar akhbaar ugu kala gudbiyaan waxaa loo baahan yahay fiilo gaar ah oo loo yaqaan "Null Modem Cable". 11. Mouse and Keyboard connectors

Waa halka Motherboard-ka looga xiriiriyo Keyboard-ka iyo Mouse-ka. Connectors-kaani waxay qaab ahaan leeyihiin af wareegsan oo leh duleello yar yar.

Connector-ka Keyboard-ku wuxuu u kala baxdaa laba nooc:o

o

DIN Connector wuxuu leeyahay 5 duleel oo yar yar oo loogu tala galay inay galaan ilkaha fiilada Keyboard-ka waxaana laga helaa Motherboard-yada uu qaab dhismeedkoodu yahay Baby-AT (Fiiri Casharka 4-aad). Mini DIN Connector wuxuu leeyahay 6 duleel waxaana laga helaa Motherboard-yada uu qaab dhismeedkoodu yahay LPX, ATX iyo NLX (Fiiri Casharka 4-aad). Mini DIN Connector-ku aad buu uga dhumuc yar yahay DIN Connector-ka laakiin wuu ka duleello badan yahay.

Connector-ka Mouse-ku wuxuu isaguna isticmaalaa nooca dambe ee Mini DIN Connector oo leh lix duleel. Taasi waxay keenaysaa in Mouse-ku uu geli karo Connector-ka loogu tala galay Keyboard-ka iyo in Keyboard-ku uu gali karo Connector-ka loogu tala galay Mouse-ka maadaamaa ay isku duleello iyo cabbirba yihiin. Laakiin si kasta oo uu Mouse-ku u galo halka Keyboard-ka loogu tala galay haddana kuma shaqaynayo. Sidoo kale Keyboard-kuna kuma shaqaynayo Connector-ka loogu tala galay Mouse-ka. Sidaa darteed shirkadaha kumbiyuutarrada sameeyaa waxay inta badan Connectors-kaas u yeelaan astaamo lagu kala garto si aan la isugu khaldin. Qaar waxay isticmaalaan sawir muujinaya Keyboard ama Mouse hadba kii Connector-kaas loogu tala galay. Qaarna waxay isticmaalaan midab iyagoo Connectorka iyo fiilada galaysa isku midab ka dhiga. Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadan doonnaa Processor-ka iyo noocyadiisa. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com Waxaad tahay akhristihii 11841-aad laga soo bilaabo 24-07-2000

Casharkii Hore | SomaliSoftware.com | Casharka Xiga

Waa Maxay Processor? Processor-ku waa maskaxda ama matoorka kala socodsiiya hawlaha kumbiyuutarka. Magacyada kale ee processorka loo yaqaano waxaa ka mid ah Microprocessor iyo CPU (Central Processing Unit). Processor-ku wuxuu ka mid yahay qaybaha ugu muhiimsan kumbiyuutarka waana halka laga cabbiro xawaaraha kumbiyuuutarka, wuxuuna inta badan tilmaan u noqdaa kumbiyuutarka oo dhan. Waxaa laga yaabaa inaad maqasho qof leh "Kumbiyuutarkaygu waa Pentuim II 450" iwm. Taas micneheedu waa in nooca processor-ka kumbiyuutarkaasi uu yahay Pentium II, xawaarihiisuna uu yahay 450 Mhz. Noocayada processor-ka dib ayaan uga hadli doonnaa hadduu rabbi idmo.

Processor uu noociisu yahay Pentium MMX oo marna hoos laga sawiray (sawirka bidixe) marna dusha laga sawiray (sawirka midige). Xawaaraha processor-ka waxaa lagu cabbiraa inta wareeg ee uu sameeyo halkii ilbiriqsi (seken) waxaana lagu sheegaa waxa loo yaqaan megahertz (Mhz) oo u taagan ilbiriqsigiiba hal milyan oo wareeg. Haddii lagu yiraahdo processor ayuu xawaarihiisu yahay 450 Mhz, waxaa looga jeegdaa in processor-kaasi uu halkii ilbiriqsi sameeyo 450 milyan oo wareeg. Hal wareeg waa cabbirka ugu yar ee wakhtiga processor-ka. Hawl kasta oo uu processor-ku

qabtaa waxay ku qaadan kartaa ugu yaraan hal wareeg, laakiin caadi ahaan waxay hawl kastaa qaadataa wareegyo fara badan. Si uu processor-ku u fuliyo hawl gaar ah wuxuu raacaa oo uu mid mid u fuliyaa waxa loo yaqaan Instructions oo ah tilmaamo ku saabsan tillaabooyinka ay hawshaasi ka kooban tahay. Inta wareeg ee ay processor-ka ku qaadato inuu fuliyo hal instruction ayaa lagu cabbiraa xawaaraha dhabta ah ee processor-ka. Taasina waxay ku xiran tahay nooca processor-ka. Tusaale ahaan processor-radii ugu horreeyay (8086 iyo 8088) wuxuu halkii instruction ku qaadan jiray celcelis ahaan 12 (laba iyo toban) wareeg. Halka maanta processor-rada carsiga ah (Pentium II iyo wixii ka dambeeyay) ay hal wareeg ku fulin karaan saddex instructions iyo wax ka badan. Taasi waxay keenaysaa in laba processor oo uu xawaarahoodu yahay 200 Mhz laakiin uu noocoodu kala duwan yahay ay aad u kala dheereeyaan iyadoo ay ku xiran tahay inta instruction ee uu processor walbaa fulin karo halkii wareeg. Processor walbaa processor-kii uu ka dambeeyay wuu ka dheereeyaa maadaama ay had iyo jeer sii yaraanaysay tirada wareegyada ay processor-ka ku qaadanayso fulinta halkii instruction. Waxaa jira dhawr arrimood oo saamayn ku leh xawaaraha processor-ka. Arrimahaas kuwa ugu muhiimsan waxaa ka mid ah: 1. Xawaaraha Motherboard-ka Xawaaraha Motherboard-ku saamayn weyn ayuu ku leeyahay xawaaraha processor-ka . Sidaan ku soo aragnay Casharka 7aad (qeybta Bus Slots) Motherboard-yada maanta la isticmaalo wuxuu xawaarahoodu u dhexeeyaa 66 Mhz ilaa 100 Mhz. Halka uu xawaaraha Processor-rada maanta la isticmaalaa u dhexeeyo 100 Mhz ilaa 800 Mhz iyo ka badan. Taasi waxay keenaysaa in si kasta oo uu Processor-ku u dheereeyo uu mar kasta ku khasban yahay inuu sugo Motherboard-ka. Waayo marka uu Processor-ku dhammeeyo hawsha loo diray wuxuu si uu natiijada hawsha ugu gudbiyo

qaybaha kale ee kumbiyuutarka isticmaalaa Buses-ka Motherboard-ka. Sidoo kale si uu akhbaarta hawsha loo diray u soo akhristo wuxuu isticmaalaa Buses-kaas. Processor-ku wuxuu markaa ku khasban yahay inuu akhbaarta ku diro ama ku soo akhristo xawaare la mid ah xawaaraha Bus-ka uu akhbaarta ku diraayo ama ka soo akhrinaayo. 2. Data Bus Data Bus-ku waa waddada ay marto akhbaarta ka timaadda iyo tan u socota processor-ka labadaba. Waxaa xawaaraha processor-ka saamayn weyn ku leh ballaca Data Bus-ka. Waayo taasi waxay goynaysaa xaddiga akhbaarta uu Processor-ku Bus-kaas ku diri karo halkii marba. Akhbaarta kumbiyuutarku uu diro waxaa lagu diraa nidaamka loo yaqaan Digital. Nidaamkaasi wuxuu akhbaarta u qaybiyaa xaraf xaraf. Xaraf kasta waxaa inta badan loo sii kala qeybiyaa siddeed qaybood oo yar yar oo loo yaqaan bits. Halkii bit wuxuu noqon karaa 1 (hal) ama 0 (eber). Data Buska iyo dhammaan Buses-ka Kumbiyuutarka ee ay akhbaartu marto waxay ka kooban yihiin fiilooyin yar yar oo si saf ballaaran ah isu garab socda. Halkii fiilo waxay halkii marba qaadi kartaa hal bit oo noqon karta 1 (hal) ama 0 (eber). Si 1 iyo 0 loogu sheego koronto ahaan waxaa halkii fiilo ay markiiba qaaddaa koronto uu xooggeedu yahay 5v (shan Volt) ama 0v (eber). 5v waxay u taagan tahay 1(hal). Halka ay 0v u taagan tahay 0. Si hal xaraf loo diro waxaa loo baahan yahay siddeed fiilo oo lagu kala diro siddeeda bit ee uu xarafkaasi ka kooban yahay. Haddii ballaarka Data Bus-ku uu yahay 8 fiilo (8-bit) waxa markaa halkii marba lagu diri karaa hal xaraf. Haddiise uu ballaarkiisu yahay 16 fiilo (16-bit) waxaa halkii marba lagu diri karaa laba xaraf. Haduu ballaarkiisu yahay 32 fiilo (32bit) waxaa halkii marba lagu diri karaa afar xaraf. Mar kasta

oo uu ballaarka Data Bus-ku sii bataba waxaa sii badanaya xaddiga akhbaarta lagu diri karo taasoo yaraynaysa wakhtiga ay qaadanayso in akhbaartaas la diro. Processor-rada casriga ah sida taxanaha loo yaqaan Pentium waxay leeyihiin Data Bus uu ballaarkiisu yahay 64-bit taasoo keenaysa inay halkii marba diri karaan ama soo akhrisan karaan 64-bit ama 8 xaraf. Haddii uu xawaaraha Motherboard-ku yahay 66 Mhz waxay Processor-radaasi halkii ilbiriqsi Memory-da u diri karaan ama ay ka soo akhrisan karaan 8 x 66 miljan oo xaraf (528 milyan). Haddiise uu xawaaraha Motherboard-ku yahay 100 Mhz waxay halkii ilbiriqsi Memory-da u diri karaan ama ay ka soo akhrisan karaan 8 x 100 milyan oo xaraf (800 oo milyan). 3. Address Bus Address Bus-ku waa halka ay marto akhbaarta Processor-ka u sheegaysa address-ka Memory-da ee akhbaarta laga soo akhrinayo ama loo dirayo. Address Bus-ku wuxuu sida Data Bus-ka ka kooban yahay fiilooyin si saf ballaan ah isu garab socda. Mar kasta oo uu ballaarkiisu sii batana waxa badata akhbaarta lagu diri karo. Inta address ee uu Bus-kaasi halkii mar qaadi karaa waxay ku xiran tahay inta uu Ballaarkiisu dhan yahay. Address Bus-ku wuu ka madax bannaan yahay Data Bus-ka sidaa darteed ballaarkiisu wuu ka duwan yahay kan Data Bus-ka. Maadaama uusan Address Bus-ku qaadayn akhbaarta lafteeda ee uu qaadayo tilmaan ku saabsan halka akhbaarta laga heli karo ama la geynayo wuu ka ballaar yar yahay Data Bus-ka. Laakiin inta badan markuu ballaarka Data Bus-ku sii weynaadaba waxaa isna sii weynaada ballaarka Address Bus-ka. 4. Internal Cache (L1) Hawlaha Processor-ka iyo guud ahaanba kumbiyuutarku uu qabto waxay u badan yihiin kuwo isku mid ah oo soo

noqnoqda. Tusaale ahaan mar kasta oo aad rabto inaad wax qorato waxaad horta soo furtaa program-ka loogu tala galay qoraalka sida Word iwm. Soo furidda program-kaasi waa hawl soo noqnoqota oo mar kasta si isku mid ah loo sameeyo. Si uu Processor-ku Program-kaas u soo furo wuxuu akhbaar ku saabsan sida program-kaas loo soo furaayo iyo halka uu yaallo labadaba ka soo akhriyaa Memory-da oo xawaare ahaan aad uga gaabisa Processor-ka. Taasi waxay keentaa inuu processor-ku xawaarihiisa ka dhigo mid la mid ah Memory-da si uu u soo akhriyo akhbaartaas. Halkaana waxaa ku luma wakhti uu Processor-ku hawlo kale ku qaban lahaa. Si loo yareeyo wakhtiga arrintaas ku baxa ayaa waxa la soo saaray farsamo loo yaqaan Caching. Farsamadaasi waxay u shaqaysaa sidaan: Haddaan sii daba soconno tusaalihii wax qorashada, marka ugu horraysa ee aad program-ka qoraalka (sida Word) soo furto wuxuu Processor-ku kaydinayaa akhbaarta ku saabsan sida program-kaas loo soo furo iyo halka uu yaallo. Akhbaartaas wuxuu Processor-ku intii muddo ah ku kaydiyaa Memory gaar ah oo processor-ka ku dhex dhisan oo la yiraahdo Internal Cache loona soo gaabiyo L1. Marka dambe ee aad u baahato inaad soo furto program-ka Word wuxuu processor-ku akhbaarta program-kaas ka soo akhrinayaa Internal Cache-ka oo uu xawaaraheedu la mid yahay kan processor-ka. Halkaana waxaa ku baaqanaya wakhtigii ku bixi lahaa soo akhrinta akhbaartaas. Sidaa iyo si la mid ah ayaa loo kaydiyaa akhbaarta hawlaha soo noqnoqda, si marka dambe ee hawshaas loo baahdo akhbaarteeda looga soo akhriyo Internal Cache-ka. Haddaba mar kasta oo baaxadda Internal Cache-ka Processor-ku ay sii badataba waxaa badanaya akhbaarta halkaas lagu kaydin karo. Taasina waxay keenaysaa in hawlo badan oo soo noqnoqda uu Processor-ku u qabto si aad u dhakhso badan.

Samayska Processor-ka Processor-ka waxaa intiisa badan laga sameeyaa maaddada loo yaqaan Silicon oo lagu tilmaamo inay tahay maaddada ugu badan ee dhulka laga helo. Silicon waxa laga helaa ciidda xeebaha badda waana maaddada ugu badan maaddooyinka ay ciiddaasi ka kooban tahay. Ciiddaas ayaa la nadiifiyaa oo la dhalaaliyaa ka dibna waxaa lagu shubaa weelal dhuudhuuban oo ka samaysan dhalo leh qaabka dhululubada. Halkaas ayaana loo daayaa ilaa ay ka dhagaxowdo. Intaa kadib waa la jar jaraa iyadoo la adeegsanaayo miinshaar dheemman ah, waxaana laga dhigaa qeybo aad u yar yar oo ay dhumucdoodu ka yar tahay hal millimeter. Ka dibna waa la buraashaa oo sidii muraayaddii loo dhalaaliyaa. Qeybahaas yaryar ayaa Processor-ka laga sameeyaa iyadoo la adeegsanayo nidaam loo yaqaan Photolithography. Bal ka warran haddii wixii bacaad Jasiira iyo Shalanbood yaallay Processor-ro laga wada sameeyo soo soomaaliya dhakalka cayrta ma jabiseen?? :-) Casharkaanna halkaas ayaan ku joojinaynaa. Casharka xiga waxaan ku soo qaadan doonnaa Noocyada Processor-ka iyo shirkadaha sameeya. Copyright 2000 Somali Software. All rights reserved. www.somalisoftware.com

Noocyada Processor-ka Waxaa jira dhowr shirkadood oo ku tartama samaynta Processorrada. Shirkadahaas waxaa ugu caansan suuqa Processor-radana si aad ah u haysta shirkadda Intel. Shirkadaha kale ee Intel soo raaca waxaa ugu caansan laba shirkadood oo la kala yiraahdo AMD

(Advanced Micro Devices) iyo Cyrix. Suuqa Processor-rada waxaa haga Intel, AMD iyo Cyrix-na waxay inta badan soo saaraan Processor-ro u dhigma oo ay kula tartamayaan hadba kan ay Intel soo saarto. Guud ahaan Processor-rada waxaa loo kala qaadaa dhawr jiil (Generations) oo is daba jooga iyadoo la fiirinayo sidii ay u kala dambeeyeen. Jiilalkaas ayaan mid mid u soo qaadanaynaa annagoo sheegi doonna waxa uu jiil kastaa uga duwan yahay jiilkii ka horreeyay iyo noocyada Processor-rada jiilkaas ka tirsan iyo nooc kasta ciddii samaysay. 1. First Generation (8086 & 8088) Bishii June ee sanadkii 1978-kii ayaa shirkadda Intel waxay soo saartay Processor cusub oo 16-bit ah halka ay processorrada wakhtigaas jiray ka ahaayeen 8-bit. Processor-kaas waxaa loo bixiyey 8086 wuxuuna lahaa Data Bus iyo Internal Register uu ballacoodu ahaa 16-bit iyo Address Bus uu balliciisu ahaa 20-bit. Nasiib darro kumbiyuutarrada xilligaas jiray waxay isticmaali jireen processor-ro 8-bit ah sidaa darteed 8086 waxaa ku adkaatay in uu suuqa soo galo maadaamaa aysan jirin Motherboard-yo isticmaali karay processor 16-bit ah. Si ay arrintaas wax uga qabato ayaa Intel waxay soo saartay processor inta kale kala mid ah 8086 laakiin uu Data Bus-kiisu yahay 8-bit oo loo bixiyey 8088. Taasi waxay keentay in 8088 uu ku shaqeeyo Motherboardyadii xilligaas jiray. 8088 waa processor-kii ay IBM u dooratay Personal Computer-kii ugu horreeyay ee ay IBM soo saartay ee loo yaqaannay IBM PC. Processor-kaas wuxuu xawaarahiisu ahaa 4.77 Mhz, halkii instruction-na wuxuu ku qaadan jiray celcelis ahaa 12 wareeg. Waxaa kale oo 8086 iyo 8088 wehliyey oo la socday Math Processor oo ah Processor loogu talgalay inuu si dhakhso badan u xalliyo xisaabaadka uu heerkoodu sarreeyo. Math Processor-kaas

waxaa la oran jiray 8087. Kadib waxay Intel soo saartay laba Processor oo ay u kala bixisay 80186 iyo 80188 oo ahaa 8086 iyo 8088 oo wax yar la sii wanaajiyey waxayse noqdeen kuwo ay Intel ku guul darraysatay. Dhammaan processor-radaas aan kor ku soo sheegnay waxaa la isku yiraahdaa First Generation Processors (Jiilka 1-aad). 2. Second Generation (80286) Sanadkii 1981-kii waxay Intel soo saartay processor loo bixiyey 80286 inta badanna loo soo gaabiyo 286, oo dhawr jeer ka dheereeya processor-radii jiilka koowaad. 286 wuxuu ku soo baxay xawaare ah 6 Mhz wuxuuna halkii instruction ku qaadan jiray 4 wareeg iyo bar islamarkaana wuxuu lahaa Data Bus iyo Address Bus uu ballacoodu ahaa 16-bit. Taasi waxay keentay inuu 5 jeer ka dheereeyo 8088. 286 waxaa wehliyey oo la socday Math Processor la oran jiray 80287 oo inta badan loo soo gaabiyo 287 oo dhismo ahaan la mid ahaa Math Processor-ka 8087 ee aan horay u soo sheegnay. 286 iyo 287 waxaa la isku yiraahdaa Second Generation Processors (Jiilka 2-aad). 3. Third Generation (80386) Sanadkii 1985-kii ayaa waxay Intel soo saartay Processor aad wax uga beddelay suuqa Processor-rada. Processor-