-
Son Dnya KriziR. Hakan ZYILDIZ2012
-
1929 Buhrann yaayanlarn yapt kriz tanm ok ilgin ve kapsaml*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Tarihle balayalm1990 l yllardan sonra dnyada nemli deiimler
yaand.Sovyetler dald, (Halka daha fazla tketim sz verilmiti,
tutulamad.)Uruguay Raund ok tarafl ticaret mzakereleri tamamland,
Dnya Ticaret rgt (DT) kuruldu. 1946 da ABD Senatosunun reddettii
rgt kurulmu oldu! IMF, Dnya Bankasnn yanna bir de DT eklendi,lk
defa mal ticaretinin yan sra uluslar aras hizmet ticareti de
kurallara baland,Finansal konular bir balk altnda topland, finansal
liberalizasyonun n ald,Mal ve hizmetlerin yan sra sermaye de snrlar
serbeste geebilme ayrcaln elde etti,Ancak, emek iin konan kat
snrlar kaldrlmad. lgin olan bu kararlarn alnmasnda ABD ve AB
sendikalarnn istei etken oldu.Trkiyede ise 1980 de d ticaret
liberalizasyonu yaplmken, 1989 da hi hazrlk yaplmadan kambiyo
rejimi serbestletirildi. Ekonomi hzla dolarize edildi.
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Yapsal deiimler yaandSosyal devlet, refah devleti, yksek cretler
irket karllklarn % 5-6 lar dzeyine drd. Maliyetler iinde enerji vs
dnda igcnn de nemli yeri vard.Yeni dnyada igc piyasasna yaklak
3-3,5 milyar ucuz emek arz girdi. (in, Hindistan ve
dierleri)Sanayilemi lkelerdeki fabrikalar darya tanmaya baland.
Emek youn sektrlerde yeni retim merkezleri olutu. Buna karlk
sanayilemi lkelerde ve kresellemenin getirdii rekabet ortamnda
alanlara yksek maa ve cret verilemedi.Paras olanlar dk getiri iin
reel yatrm yapmak yerine fonlarn finansal piyasalarda
deerlendirmeyi tercih ettiler. sizlik yapsal olarak byd.Ancak bu
durum tketimi olumsuz etkilemeye balad. Ekonomik byme yavalamaya
balad.Bireysel emeklilik fonlarnn yksek getiri ihtiyac ve cret
yerine borsa geliri salayalm yaklam, fon ynetenleri riskli
piyasalara ynlendirdi.FED bata olmak zere byk merkez bankalar
piyasalar likidite bodu. Borsalarda talep yaratmaya, getirileri
ykseltmeye aba gsterdiler.Varlk balonlar olutu. Patlayana kadar
herkes mutluydu.R. HAKAN ZYILDIZ*
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Krizlerin geliimi*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kriz risk haritasKrizler ekonomik ortamn yanl deerlendirilmesi,
ar gven kaynakldr.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
R. HAKAN ZYILDIZ*Ekonomide fonlarDnyada emeklilik fonlarnn
toplam varlklar; 2001 de 17 iken, 2007 de 30 trilyon dolar oldu.
ABDde emeklilik fonlar ayn dnemde yaklak 12,5 trilyon dolardan 20
trilyon dolara kt.
Hane halknn TasarruflarBireysel emeklilikFonlarSigorta
irketlerinin biriktirdii fonlarirket karlar
BankalarSigorta irketleriLeasing, faktringirketleriKatlm
bankalarSermaye PiyasalarEmptia BorsalarTrev piyasalar
Kredi talep edenler
R. HAKAN ZYILDIZ
-
2011 sonunda Dnya GSYHs yaklak 65 Trilyon dolar*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Bankalar ve sk denetlenen finansal irketler bilano iinde
tayamadklar riskleri bilano dna tadlar. Bylece, kresel trev rnleri
piyasalarndaki ilem hacmi devasa boyutlara ulat. zellikle kredi
iflaslarna ilikin ilemelerdeki art ok hzl oldu.
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
TRKESEmeklilik fonlar ve dier yatrmclar, szverdikleri demeleri
yapabilmek iin yllk yzde 8 getiri aramaya baladlar.
Yzde 8 faiz oranlarnn olduu bir ortamda bu sz vermek kolay. Ama
getiriler % 3,6 lar dzeyine dnce i zorlat.
Riskli de olsa yeni yatrm alanlarna ynelindi.*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
R. HAKAN ZYILDIZ*Son krizin nedenleriKresel likidite ok
artt.Reel faiz oranlar dk kalnca ok fazla kredi kullanlmaya
baland,Az kaynakla ile ok fazla zellikle, finansal yatrm (kaldral
ilem) yapld, ve Yksek getiri aray yatrmclarn riskli varlklara
ynelmesine yol at, -aa sat yntemi ok sk kullanld- effaf olmayan
ilemler yaygnlat.Finansal mhendisler anlalmas ok g trev rnler
kardlar,Bu rnler paketlenerek pazarland ve daha da anlalmaz hale
getirildi,Gzetim ve denetim zafiyeti ve bu zafiyetin yaratt
arbitraj frsatlar olutu.Muhasebe standartlar tam olarak uygulanmad
( rn. Enron olay)Mark to market - Piyasada oluan fiyatMark to
limited issue Borsadaki snrl ilemle oluan fiyatMark to model
Finansal kurumlarn kendi varsaymlarna dayanlarak hazrlanan
modellerde oluan fiyat. (Bunu yln herhangi bir eyreinde bir defa
uygulama zgrl bankalar verilmi)Kredi derecelendirme kurulular
yeteri kadar inceleme yapmadan not verdiler, olaylar ortaya knca da
hemen not indirimine giderek panii krklediler,Basn ve medya,
zellikle ABDde internetten yaplan denetimden uzak, ynlendirici
yaynlar kk yatrmclarn kandrlmasnda nemli roller oynadlar.FED ve
ABDdeki dier otoriteler ile Avrupadaki merkez bankalar tam bir
aymazlkla olaya yaklatlar. Sadece banka bilanolarn denetleyerek ii
geitirdiler. Asl riskli yatrmlar yapan finansal kurulularn kapsndan
bile gemediler.(Kaynak: Ana balklar itibariyle TCMB Bakannn son
sunumlarndan alnmtr)
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Nasl Balad - 12001 sonrasnda ABD ekonomisini toparlamak iin hzla
indirilen faizler (2001-2004 dnemi), kredi kullanma talebini
artrdArtan kredi hacmi emlak fiyatlarn ykseltti. Ykselen emlak
fiyatlar, yeni kredi alnabilmesini salad. (ipotekli g.menkule,
ikinci-nc ipotek yaplarak bulunan kaynakla yeni harcama yapma imkan
saland)
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Nasl Balad - 22002 ylnda inaat sektr ile ekonomiyi canlandrmak
ve dk gelirlilerin konut sahibi olabilmelerini kolaylatrmak amacyla
yeni dzenlemeler yapld (subprime mortgage-dk kaliteli emlak
kredileri artnn n ald)
ABD Devlet Tahvillerinin hzla den faizleri ve artan emtia
fiyatlar ile yurtdnda bollaan likidite, yeni yatrm alanlar arad
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Finanslar akl almaz aralarla bilanolar doldurdularNINJA krediler
olarak tabir edilen dk kaliteli krediler hzla byd (No Income, No
Job, no Asset)
Yatrm Bankalar, daha da fazla kredi verebilmek iin, mevcut kredi
alacaklarn satarak (menkul kymetletirme) yeni kaynaklar elde etti
ve bunlarla da yeni krediler ald*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Amerikada ev sahiplii hayali siyasetilerin en ok sevdikleri seim
malzemesi*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Gayrimenkul balonuMerkez bankalarnn piyasalara verdii ar
likidite, emeklilik fonlar yneticileri ve dier yksek risk itah olan
yatrmclar varlk fiyatlarnda balonlar olumasna neden oldular.*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dnyann ekseni kayd.Bu yz yln bandan sonra, cari ak ve fazlas
veren lkeler tamamen deiti. Eskiden bor verenler, bor alan durumuna
dtler.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Bte dengeleri nemliKrizlerin en nemli nc gstergelerinden birisi
bte aklardr. Buna bal olarak kamu dengesindeki bozulmalar ve kamu
baor stokundaki art da nemlidir.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
2001 ylndan sonra kresel likidite ok artt ve gelime yolundaki
ekonomilere olduka fazla zel sermaye girii oldu.Kaynak: BDDK,
Finansal Piyasalar Raporu, Aralk 2007
Bu giriler kur ve ithalat dengelerini etkiledi.
Varlk (hisse senedi, kamu bor katlar vb) ile emptia (altn,
petrol, bakr vs) fiyatlarnda balonlarn olumasna neden oldu.*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Krizin bir nedeni de yksek dviz akmlarGelime yolundaki lkelere
akan dviz kriz ncesinde ar ykselmiti.imdi ayn tr gelimeler tekrar
gzlenmeye balad.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
nceki dnemlerden farkl olarak, lkeler arasnda sermeye akmlar
glendi. Sadece zenginler deil, dierleri de iin iinde. *R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Para hareketleri yksek gelir aratrmasn ve rekabeti arttrd.*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dnya nfusu yalanyor.Yalanan nfusun etkisi...
-
ABDde1945-55 arasnda doanlarn tasarruf ve yatrm tercihleri
piyasalarda ne kadar etken*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Japon nfus pramidine dikkat*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Ayn ey in iin de geerli*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
ABD ksmen iyi durumda*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Bilginiz olsun... Trkiyenin durumu daha vahim!*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kiisel harcamalarAmerikallarn kiisel harcamalarnn byk ounluu sal
ve sosyal gvenlik birikimleri iin.Bu harcama alkanl ileride btenin
sorunu olacak.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
almann en temel amalarndan birisi yallkta rahat edebilmek.Sosyal
gvenlik aklarn kapatabilmesi iin ortalama bir Amerikalnn kiisel
gelirlerinin artmas lazm. Bu art maalarda olursa bte an, cretlerde
olursa d ticaret an bozuyor.Bu nedenle para ve sermaye
piyasalarndaki yksek getirilerin ardna dlyor.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Gelecekte nfus az gelimi lkelerde oalacak. Tketim basks!?*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Nfus ehirlerde toplanacak. Altyap ve dier ihtiyalar nasl
karlacak? rnein tarm.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dnya nfusu da yalanyor.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Yal nfus ekonomiye yk demektir.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
alanlar yallara ve ocuklara bakmak zorunda*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Gelimi lkeler yalanyor. Emeklilik fonlarnn ykmllkleri artyor.*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dnya dengeleri deiecek*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Emeklilik fonlarnn dengeleri bozuk1998 ylnda 100 birim olan
varlklar, 2010 yl itibariyle; 140lar dzeyine kabilirken, ykmllkleri
195ler dzeyine ulat.Denge, yalanan nfus nedeniyle, gittike daha da
bozulacak.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Ekonomide bu kadar byk yer tutan fonlar kayba uraynca, ekonomiye
etkisi olumlu olmaz.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Ancak, arlkla fonlu sistemlerle ynetilen gelimi ekonomilerde
nfus gittike yalanyor. Emeklilik sonras hayat beklentisi artyor. Bu
durum emeklilik fonlarn daha fazla getiri elde etmeye zorluyordu.
Bu nedenle daha ok risk almalarna gz yumuldu.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Emeklilik fonlarnn varlklar kresel likidite iin ok nemli ve
yllar itibariyle artyor. Fonlarn % 70i ABD, ngiltere, Japonyaya
ait.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Emeklilik fonlar sanayilemi ekonomilerde hayati nem tayorlar.
lke tasarruflarnn byk bir blmn oluturuyorlar. Byk yatrmlar iin
gereken uzun vadeli krediler bu fonlardan salanyor.*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Anlan zorlamalar ve trev rnlerin salad fiktif rahatlk nedeniyle
emeklilik fonlar yurt dna eskiye oranla daha fazla yatrm yapyor.*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Emeklilik Fonlarnn paralar borsalardaSon kriz kamu borlarn bytt.
Bu nedenle faizlerin ykselmesi kamu dengelerini ve yatrm kararlarn
olumsuz etkiliyor. Ancak, emeklilik fonlarnn da daha yksek getiriye
ihtiyalar var.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
En deiken piyasalar hisse senedi piyasalardr.Hisse senedi
piyasalarnda, sabit getirili piyasalardan (Kamu ve zel sektr
tahvilleri) farkl olarak deiken getiriler elde etmek mmkn.*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Devletlerin emeklilik iin harcamalar byyor*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kssadan HisseTrev rnlerinin yaygnlamas ile kt niyetli cin artk
ieden kmtr. Bu rnlerin 'zehirli' olduu bir krizle belirgin hale
gelinceye kadar, trleri ve toplam ilem hacmi artmaya devam
edecektir Warren Buffet, 2002
A doyar, agzl doymaz Trk Atasz
-
ve bir kn Hikayesi - 12001de Evin deeri 100 bin dolard. 20 bin
pein, 80 bin dolar ipotek kredisi (mortgage) ile alnmt
2004de yaplan yeni bir ekspertiz ile Evin deeri 150 bin dolara
kt. 2. ipotek ile bankada 50 bin dolar kredi alnd ve Otomobil
yenilendi
2005de bir ekspertiz daha yapld ve Evin deeri 180 bin dolar
olarak belirendi, 3. ipotek alnd ve mobilyalar yenilendi.
2006ya gelindiinde artk herkes (ahslar, emlaki, banka vs.) Evin
deerini 180 bin dolar olarak kabul ediyor ve buna gre hareket
ediyordu.
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
ve bir kn Hikayesi - 2Ancak 2007de bir gn ayn mahallede benzer
bir Ev sata kt. Ama kimse 180 bin dolar demek istemedi. Ve balon
patlad.
yle ki, Evin sat fiyat balangtaki 100 bin $n altna (70 bin $a)
geriledi. Evi iin 80 bin $ ipotee giren Ev sahibi de, haliyle deme
yapmak istemedi
Alacaklarn tahsil edemeyen bankalar, borlarn deyecek kaynak
bulamaynca mali sistem durdu. Bankalar birbirine bile bor
vermeyince Likidite Krizi balad
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kurtarma paketleri akland*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kurtarma planlar*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
KRZ BTT M?*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dnya hali Kurtarma Plan*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
sizlik, kamu a ve bankaclk sorunlarna henz kesin zm bulunamad*R.
HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
ABDnin ii ok zorEer tedbir alnmazsa, 2025 ylnda sz verilen
sosyal demeler + faiz demeleri, toplam bte gelirlerine eit
olacak.Yani dier (maa, askeri vb.) harcamalar iin ABD bor bulmak
zorunda. *R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Amerika batm (m?)ABDde btede grnmeyen fonlanmam koullu
ykmllklerin bu bnk deere indirgenmi miktar 31 trilyon dolar olarak
hesaplanyor.Buna bir de eksik fonlanan 35 trilyon dolarlk yk
ekleyin.ABD ekonomisinin 14 triyon dolar, dnya ekonomisi ise 60
trilyon dolar byklnde olduunu dnrseniz ak byk. Nasl ve nereden
karlanacak?
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Batmaya yakn (m?)Verilen szler ileride kamu dengelerine olumsuz
basklar yaratacak.Bu kadar byk a i dengelerle kapatmas, topluma ar
maliyetler detmektir. zm: Ya yksek enflasyon ya sava (!?*)*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Amerikallar harcarken tasarruf etmeyen bir ulus.Ekonominin en
temel sorunu da burada.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Borlu AmerikaAmerikan Hazinesinin alacakllar yabanclar. Onlar
zmemek zorunda.En byk alacakl N. Birbirlerini zmemeleri
gerekiyor.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Ar likidite dnya dengelerini bozuyorYkelen piyasalara ynelen ar
likidite, bu lkelerde yerel parann deerlenmesine yol at. Ucuzlayan
Dolar ve Euro ithalat tetikledi. Emtia ve dier ihracat olmayan,
petrol ithal etmek zorunda olan lkelerde cari ak byd. *R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Dolar ve emtia fiyatlarPiyasalara ar likidite verilince yksek
getiri peinde koan fon yneticileri varlk fiyatlar gibi emtia
fiyatlarn da iirmeye baladlar.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Emtia balonlarna dikkatYksek getiri arayan para, bata petrol ve
deerli madenler olmak zere emtia fiyatlarnda hzl ykselilere neden
oldu. Fiyatlarda balonlar olumaya balad.Bu gelime ihracat lkelere
yararken (Brezilya, Rusya) bizim gibi ithalatlarda d ticaret an
ykselttiBalon patlarsa, tersi yaanacak.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Ayn ynde bir etki hisse senedi piyalarnda da grld. Kk ve s
piyasalar yabanclar ynlendirmeye baladlar.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Kamu katlar piyasalar da bundan kaamad.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Fasit daireNe kadar iyi nyet olursa olsun sonu ayn:Sosyal
huzursuzlukDk verimlilikDk tketimYksek isizlikirketler kesiminin
gelirlerinin azalmasVergi gelirlerinde dYatrmclarn gvenlerinin
azalmasVergilerin ykseltilmesistikrar nlemlerinin oaltlamas,
ve....Sosyal huzursuzluk
*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Trkiyenin hali Karikatrdeki gibi olmasn.stikrar politikalarnn ne
anlama geldiini unutmayalm, bir daha bu tr politikalar uygulamak
zorunda kalmayalm.*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Son 9 ylda Trkiye borlanarak harcad ve byyebildi. lk krizde kamu
borluydu, sonra hanehalk ve zel sektr borlanmasn arttrd.*R. HAKAN
ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
lkenin borluluu oald*R. HAKAN ZYILDIZ
R. HAKAN ZYILDIZ
-
Gne girmeyen ev;hastalk retir
retemeyen ekonomi; isizlik, yoksulluk, huzursuzluk ve kavga
retir
