AMAÇ: Ankara 2. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği (KHB) bağlı sağlık tesislerinin ayaktan ve yatan hastalar için, hasta başına ortalama istenen laboratuvar test sayılarını poliklinikler ve servisler için ayrı ayrı inceledik. Bu çalışmadan elde edilen verileri hastanelerimizde çalışan klinisyenlerle paylaşarak, gereksiz test istemlerini ve laboratuvarların iş yüklerinin azaltılmasını ve sağlık tesislerimizde görev alan klinisyenlerde konuyla ilgili farkındalık oluşturmayı amaçladık.GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmadaki 16 sağlık tesisinin (2 Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 5 Branş Hastanesi ve 9 Devlet Hastanesi) 22 poliklinik ve 15 servisin hasta başına istenen test sayılarının ortalama, ortanca, minimum ve maksimum değerleri alınarak poliklinik, servis ve hastane bazında değerlendirildi. BULGULAR: Sağlık tesislerimizin polikliniklerine başvuran hastalardan istenen test sayıları incelendiğinde hasta başına en fazla test isteyen branşların nefroloji, endokrinoloji, gastroenteroloji, dahiliye ve intaniye poliklinikleri olduğu görülmüştür. Bu polikliniklerde hasra başı istenen test miktarlarının ortanca değerleri sırasıyla 10.2 (8.1-11.3), 8.8 (0.6-14.3), 7.7 (1.9-13.5), 6.2 (1.2-15.9) ve 5.5 (2.3-8.6) olarak bulunmuştur. KBB, ortopedi, plastik cerrahi, fizik tedavi ve rehabilitasyon polikliniklerinin ortanca değerlerinin düşük olduğu gözlenmiştir. Sağlık tesisi bazında tüm poliklinikler beraber değerlendirildiğinde hasta başına en fazla test istenen sağlık tesislerinin ortanca değerleri sırasıyla 8.8(3.4-16.3) , 6.7 (2.3-145), 6.5(0.7-18.3),4.5(1.6-19.7) dir.Servis bazında incelendiğinde sağlık tesislerinde en fazla test istemine sahip tesisler, yoğun bakım, gastroenteroloji, nöroloji, kardiyoloji ve göğüs hastalıkları servisleri olarak bulunmuştur. Bu servislerin hasta başına test istemlerinin ortanca değerleri sırasıyla 121.3 (40.8-214.6), 102.9(83.9-299.6), 56.2(4.7-88.3), 38.7(2-207.1) ve 38.3(2.1-73.6)’dir. Genel cerrahi, KBB, ortopedi, kadın doğum, üroloji, plastik cerrahi servislerinin ortanca değerlerinin düşük olduğu gözlenmiştir. Sağlık tesisi bazında tüm servisler beraber değerlendirildiğinde hasta başına en fazla test istenen sağlık teslerinin ortanca değerleri sırasıyla 210.8 (207.1-214.6), 89 (38.3-203.1), 52.2 (3.3-190.3), 31.1 (0.4-36.3), 28.1 (1.9-56.6) olarak bulunmuştur.Sağlık tesisleri bazında incelendiğinde hasta başına en çok test istenen ilk 5 sağlık tesisinde test isteme oranları sırasıyla 12 (3.4-198.5), 11.4 (0.7-190.3), 11.3 (2.3-214.6), 9.6 (1.1-207.1), 6.7 (1.6-40.8)dir. Bu hastanelerden üçü Eğitim ve Araştırma Hastanesi, ikisi Branş hastanesi olduğu izlenmektedir.

Kamu Hastaneleri Birliği(KHB) Ankara İli 2. Bölge 16 hastane polİklinik test tüketim tablosu POLİKLİNİKLER ortalama Hasta başı test sayısı Ortanca Minimum MaksimumAcil Polikliniği 10,3 8,1 5,3 6,8 2,3 0,7 1,9 0,8 11,4 0,5 4,3 6,6 0,4 0,9 1,2 1,1 2,1 0,4 11,4Dahiliye Polikliniği 14,5 11,9 12,3 11,4 2,5 15,9 5,4 15,3 5,3 6,2 7,1 1,2 2,6 2,1 6,2 6,2 1,2 15,9Çocuk Polikliniği 3,2 6,0 6,8 3,3 6,1 0,9 13,3 1,7 8,0 2,9 4,4 3,0 0,6 4,3 2,3 1,3 3,2 0,6 13,3Gastroenteroloji Polikliniği 13,2 11,4 13,5 5,9 7,7 1,9 4,8 7,7 1,9 13,5Beyin Cerrahi Polikliniği 8,7 16,3 0,5 0,1 0,7 4,3 2,1 2,7 2,4 0,1 16,3Genel Cerrahi Polikliniği 9,6 10,6 6,6 2,3 2,2 1,8 5,5 1,4 3,4 2,4 0,8 3,1 2,1 1,9 2,3 0,8 10,6Kalp ve Damar Polikliniği 3,2 3,4 1,1 1,8 1,9 0,1 3,4 3,5 2,5 0,1 3,5Kulak Burun Boğaz Polikliniği 8,3 11,2 4,2 0,1 0,7 0,2 1,1 0,3 3,1 4,0 0,1 0,9 0,7 0,9 0,1 11,2Ortopedi ve Travmatoloji Polikliniği 2,5 13,7 1,6 1,3 0,5 2,0 0,3 1,1 0,1 0,0 1,2 0,0 13,7Plastik Cerrahi polikliniği 8,2 10,0 0,4 1,7 1,2 1,0 1,2 1,2 0,4 10,0Üroloji Polikliniği 5,4 6,1 1,5 3,9 2,2 2,2 12,0 2,4 3,1 3,6 1,0 2,5 1,9 2,5 1,0 12,0Kadın Doğum Polikliniği 5,5 4,9 4,4 2,4 1,5 2,1 9,5 2,9 7,3 2,6 5,2 4,7 1,5 4,1 4,3 1,5 9,5İntaniye Polikliniği 6,7 8,5 8,6 8,6 4,8 5,6 5,7 4,7 2,3 4,4 2,3 5,4 5,5 2,3 8,6Göğüs Polikliniği 2,3 4,5 2,2 1,4 2,3 1,3 18,3 1,2 1,2 1,6 0,6 2,2 1,9 0,6 18,3Anestezi Polikliniği 5,4 6,7 2,2 3,5 0,4 3,5 2,1 1,0 6,6 2,6 2,6 1,4 0,2 2,6 3,1 2,6 0,2 6,7Cildiye Polikliniği 5,6 9,0 2,4 1,3 0,5 0,9 3,2 1,1 2,0 6,7 0,2 2,0 0,2 9,0Endokrin Polikliniği 12,7 8,8 14,3 8,8 3,2 6,5 0,6 8,8 0,6 14,3Fizik Tedavi Polikliniği 4,5 4,4 3,9 0,4 1,7 5,2 0,3 1,7 19,7 0,4 2,3 2,3 0,3 19,7Kardiyoloji Polikliniği 9,7 12,1 5,2 8,5 8,8 2,6 3,5 14,8 2,3 1,5 4,6 0,8 4,9 0,8 14,8Nefroloji Polikliniği 11,3 9,9 10,5 10,2 8,1 10,2 8,1 11,3Nöroloji Polikliniği 5,6 7,0 4,8 4,8 0,6 3,1 7,5 0,5 3,1 4,6 0,4 4,6 0,4 7,5 Poliklinik ortanca 6,7 8,8 5,3 3,5 1,9 2,2 2,9 1,8 6,5 1,8 2,6 4,5 0,6 2,5 2,1 2,0 2,6 0,6 8,8 Poliklinik minimum 2,3 3,4 1,1 0,1 0,4 0,7 0,1 0,1 0,7 0,3 1,1 1,6 0,1 0,2 0,9 0,0 0,5 0,0 3,4 Poliklinik maksimum 14,5 16,3 14,3 12,3 11,4 3,5 15,9 5,7 18,3 5,3 6,2 19,7 2,3 4,3 2,6 6,2 8,8 2,3 19,7SERVİSLERDahiliye Servisi 71,2 64,4 0,0 22,2 71,7 19,7 23,4 11,0 8,6 40,5 13,5 12,4 20,9 0,0 71,7Çocuk Servisi 17,1 56,5 25,0 77,3 8,4 40,7 2,7 18,3 8,4 3,1 17,7 2,7 77,3Gastroenteroloji Servisi 92,6 83,9 299,6 113,1 102,9 83,9 299,6Beyin Cerrahi Servisi 24,6 13,5 36,3 0,9 34,7 19,0 39,3 24,6 0,9 39,3Genel Cerrahi Servisi 25,3 18,2 35,6 1,9 5,4 1,3 13,2 2,4 2,3 1,6 3,5 3,5 1,3 35,6Kulak Burun Boğaz Servisi 15,6 19,0 8,6 8,4 3,3 2,2 12,1 11,5 0,1 4,9 2,3 8,4 0,1 19,0Ortopedi ve Travmatoloji Servisi 24,5 22,5 23,9 1,6 11,0 47,9 2,9 4,2 7,9 2,6 9,5 1,6 47,9Plastik Cerrahi Servisi 12,7 21,6 0,4 55,3 1,3 24,2 12,0 12,7 0,4 55,3Üroloji Servisi 24,3 18,9 32,3 5,9 12,7 2,3 17,9 1,0 1,1 10,3 11,5 1,0 32,3Kadın Hastalıkları ve Doğum Servisi 19,3 20,7 30,0 31,2 1,8 8,3 10,3 6,5 3,5 10,2 7,1 6,2 15,0 10,2 1,8 31,2İntaniye Servisi 18,0 18,3 121,5 14,5 27,6 190,3 4,0 5,3 18,2 4,0 190,3Göğüs Servisi 24,0 20,6 207,1 207,1 38,7 99,0 2,0 9,0 50,0 38,7 2,0 207,1Kardiyoloji Servisi 56,8 73,6 38,3 62,5 3,8 56,5 7,0 4,3 2,1 38,3 2,1 73,6Nöroloji Servisi 88,3 26,4 56,2 69,0 69,4 22,6 4,7 56,2 4,7 88,3Yoğun Bakım 214,6 198,5 178,9 214,6 95,0 56,6 124,2 118,5 86,5 40,8 121,3 40,8 214,6Servis ortanca 24,6 20,7 89,0 210,8 31,1 28,1 34,9 8,4 52,2 2,7 13,2 10,6 4,3 3,2 3,5 12,4 17,0 2,7 210,8Servis minimum 12,7 13,5 38,3 207,1 0,4 1,9 0,0 0,9 3,3 1,3 3,5 2,4 0,1 1,1 2,1 10,3 2,2 0,0 207,1servis maksimum 92,6 83,9 207,1 207,1 36,3 31,2 299,6 69,0 190,3 19,7 23,4 22,6 50,0 40,5 13,5 39,3 45,3 13,5 299,6Hastane Ortanca 11,3 12,0 9,6 3,9 3,9 2,2 4,4 3,2 11,4 2,3 3,1 6,7 1,1 2,5 2,3 3,1 3,6 1,1 12,0Hastane Minimum 2,3 3,4 1,1 0,1 0,4 0,7 0,0 0,1 0,7 0,3 1,1 1,6 0,1 0,2 0,9 0,0 0,5 0,0 3,4Hastane Maksimum 214,6 198,5 207,1 214,6 95,0 56,6 299,6 124,2 190,3 86,5 23,4 40,8 50,0 40,5 13,5 39,3 90,8 13,5 299,6

SONUÇ VE TARTIŞMA:Klinisyenlerin test istem alışkanlıklarını değiştirmek, gereksiz test istemlerinin ve takrarlarının önüne geçmek uzun planlı bir çalışmayı gerektirmektedir. Birliğimiz bünyesinde bu amaçla çalışmalar planlanmış ve uygulamaya başlanmasına karar verilmiştir. Yapılması planlanan çalışmalar:İlk olarak bu çalışmalara katılacak laboratuvar uzmanlarının (her hastaneden en az bir tane olmak üzere) belirlenecek ve Eğitici grup olarak bu gruba hatırlatıcı ve tamamlayıcı eğitimler verilecektir.Hastane bazında önce laboratuvarı en çok kullanan klinisyen grubundan başlamak üzere tüm klinisyenlerle periyodik olarak bilgilendirme toplantıları yapılacaktırTüm klinisyenlere belirli periyotlarda laboratuvar kullanım oranları ve test istem sayıları ile geri bildirimler yapılacaktır. Literatürde klinisyenlere geri bildirimlerin test istemlerinde belirgin azalmaya yol açtığını gösteren çalışmalar yer almaktadır (1-4). Ancak çalışmaların çoğunda geri bildirimin kesilmesini takiben laboratuvar istemlerinin belirli periyotta tekrar eski haline geldiği de görülmektedir.Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde tüm asistan doktorların Akılcı test istemi Eğitimi alması sağlanacaktır.Klinisyenlerle toplantılar yapılarak test istem intervalleri oluşturulacak ve uygulanacaktır (5-9).Branş ve hasta tanılarına göre test eşleştirmeleri yapılacaktırBirliğimize bağlı tüm hastanelerde yapılan hasta test sonuçları merkezi bir sunucuda toplanarak tüm hastanelerimizde tüm sonuçların görülmesi sağlanacaktır. Böylece test istem intervali, geri bildirim gibi kuralların tüm hastanelerimizde uygulanması sağlanacaktır (5-9).

Refleks testler belirlenecek ve laboratuvar uzmanlarının refleks testleri istemesi sağlanacaktır. Tüm bu çalışmaları yaparken hasta ve çalışan memnuniyeti unutulmamalıdır. Klinisyenlerin test istemleri kısıtlanmamalıdır. Ancak sık geri bildirimler ve planlı eğitimlerle farkındalık yaratmak önemlidir.Laboratuarlarımızın etkin ve verimli kullanımını sağlamak için hastanelerde klinisyenlerin konuyla ilgili olarak belirli aralıklarla bilgilendirilmesi, geri bildirimler yapılması ve bu tip çalışmaların sürekli olarak tekrarlanması birlik bünyesinde görev alan laboratuvar uzmanlarının yapılması oldukça önemlidir. Hastanelerimizde yapılan testlerin sonuçlarının tüm hastanelerimiz tarafından görülmesini sağlanması, klinisyenlerle ve laboratuvar uzmanlarıyla beraber çalışarak istem sıklığını belirlenmesi ve zaman içinde belirli kısıtlamaların getirilmesi test istemlerinin azaltılabilmesi için çözüm olacaktır. Bu politika ve uygulamalar birlik bünyesinde oluşturulacak ve birliğimizdeki tüm hastanelerde uygulanacaktır.KAYNAKLAR1. Gama R, Nightingale PG, Broughton PMG, Peters M, Ratcliffe JG, Bradby GVH, Berg J. Modifying the request behaviour of clinicians. J Clin Pathol 1992;45:248-249.2. Young DW. Improving laboratory usage: a review. Postgrad _ MedJ 1988,64:283-9. 3. Fraser CG, Woodford FP. Strategies to modify the test- requesting patterns of clinicians. Ann Clin Biochem 1987;24:223-31. 4. Gama R, Nightingale PG, Broughton PMG, et al. Feedback oflaboratory usage and cost data to clinicians: Does it alter requesting behaviour? Ann Clin Biochem 1991;28:143-9.5. Kwok j, Jones B. Unnecessary repeat requesting of tests: an audit in a government hospital immunology laboratory. J Clin Pathol 2005;58:457–462. doi: 10.1136/jcp.2004.021691.6. Axt-Adam P, van der Wouden JC, van der DE. Influencing behavior of physicians ordering laboratory tests: a literature study. Med Care 1993;31:784–94.7. Davidoff F, Goodspeed R, Clive J. Changing test ordering behavior. A randomized controlled trial comparing probabilistic reasoning with cost- containment education. Med Care 1989;27:45–58.8. Mozes B, Lubin D, Modan B, et al. Evaluation of an intervention aimed at reducing inappropriate use of preoperative blood coagulation tests. Arch Intern Med 1989;149:1836–8.9. van Walraven C, Goel V, Chan B. Effect of population-based interventions on laboratory utilization: a time-series analysis. JAMA 1998;280:2028–33.