Sosyalizmde Israr İnsan Olmakta Isrardır

7/30/2019 Sosyalizmde Israr nsan Olmakta Isrardr

1/127


2/127


3/127

5

Abdullah CALANSosyalizmd sa insan olmata sadWeann Serxwebn: 87

Birinci bask: ubat 1998

CNDekLer

nsz .............................................................................................................................7

Sosyalizmd sa insan olmata sad ..................................................15Emee yabanclamayan modellere ihtiya var............................................17Yapay-kul bir kiilik deil,dnen ve karar veren bir kiilik......................................................................21

Ordu sreklileti mi egemen, smren snf durumuna dnebilir.......24Toplum ile doa arasnda byk bir uurum var.......................................27

Gnmzd sosyalist hamlnin baz yni zllili .............................3119. yzyldaki gibi bir ii snf kalmamtr................................................38PKK bir emek hareketidir.....................................................................................41

Yni dviml dnmin giiyouz ..............................................................45

kapitalizml uzun solulu bi mcadl giyo ...............................55deoloji ve moral ilk insana da son insana da gereklidir............................58Sosyalist ideolojinin tarihinde nemli duraklar.............................................67Devletleerek sosyalizm amacna ulaamaz ...................................................70Yeni bir enternasyonal sosyalizme k yaptrr...........................................77Sosyalizmde nder-militan gerei ...................................................................81Dnyay kamplara blmek gereki deil ve bu almtr.......................84

Sosyalizm bir nitelik, insann kendisini sosyalletirme sorunudur.........87retiyor, yayor ve doru mcadele ediyoruz ..............................................90

ABD v TC bndn hibi zaman yttmz mcadltizmdi szn duymayacat ...........................................................97

nsan utama istiyouzv asla apitalizm tslim olmayacaz .....................................................117


4/127

nsz

Reelsosyalizminayaktaolduu, emperyalizmlerekabethalindeolduu,dolaysyladnyannikikampablndyllardakidnyakonjonktrnebakldndareelsosyalistveemperyalistkamplarn

gelimelerkarsndakigvekontrolleribugndenokdahaetkin-di.Adetaikiyebllendnyadakihergelimeninbandakihare-ket,budurumnedeniyleikibloktanbirinitercihetmekzorundab-

raklmt.Dnyannherhangi bir yerindekigelimeye yaklamdaesaslise,halklarn,uluslarnvesnflarngenelkarlarndanok,buikisisteminkarlarna,nfuzalanlarnngenilemesinenekadarhizmetedipetmediidir.Buegemenlikpolitikalar,uluslara-rasgelimeleribouyor ve sistemlerarasbir kilitlenmeyiortayakaryordu.Sonutaise,insanlkvedoasorunlarnnherynyledagibibymesineyolalyordu.

SovyetlerBirlii nderliindekireelsosyalizmindalmasylabirlikte,dnyadakikutuplamaortadankalkyorvehalklarnkurtu-lu,bamszlkmcadeleleriasndanelverilikoullarortaya-karanyenibirsrebalyordu.Budurumkontroledilmezse,ye ni

politikavestratejilergelitirilmezse emperyalizmindealeyhindeokciddigelimeleriyaratacakt.Nitekimyenidnyadzeni poli-tikas bylebirsretegndemegetiriliyordu.Fakatemperyalizmdeumduunubulamayacakvebaarsarholuuylayapthesap-lartutmayacakt.Reelsosyalizmindalmas kapitalist-emperya-lizminzaferiolmayacakt.

Bugnunuokakasyleyebiliriz: Dnyamzbir geisre-cindedir.90larndnyasnbelirleyen,Sovyetlerindnyadengele-rindenekilmesiyleadetadnyannivisiktvebununsonucuolarakortaya kanboluun, eitliglercedoldurulmakisten-mesininortayakardbirhareketlilikszkonusudur.

Eskidengeninarlkmerkezindeikitemelg-ABDveSovyet-ler-vard.Arlkmerkezlerindenbirininarlnyitirmesi,btn

6 7

Sosyalizm v Pkkd glin vnsl zm ........................................123Yzylmz btnyle etkileyen leninizmdir...............................................126ABD hem yavuz hrsz, hem de yavuz terristtir........................................131Sol, Trkiyede kemalizmdir.............................................................................134Sosyalist topya, umut ve iddia baar iin esastr.....................................139Eski dnya modeli insanlk iin dar bir gmlektir.....................................145

lm a yaam, lli a zgl...........................................151

T faizmi Sovyt dstiyl gliti .........................................................165Rus halk iin de Nasl yaamal sorusu ....................................................171Trk ovenizminiRuslar ve Krtler birlikte durdurabilir............................................................174Krt-Rus ittifak birok sorunu zebilir.......................................................176Sosyalist insan yaratmak,devlet kurmaktan daha nemlidir.....................................................................178Reel sosyalizmin zeletirisini ben veriyorum ............................................180Sovyetler kendine sevdal bir kiilik yaratt .................................................183

Pkk sosyalizmd by aamad ..............................................................189Ya sosyalizm, ya hi! ............................................................................................191Sosyalizm hem hayal, hem de bilimdir..........................................................193Batnn saldrsna Asya ittifakyla karlk buluyor................................199Yeterlilik anlay sosyalizmde olamaz ......................................................205

topya iin yaayacasnz .............................................................................211

nsana, insann da n iyisin gvniim ....................................................231zgrlk kendini derinliine gerekletirme olaydr..................244


5/127

dengelerialtstetti.Dengeden,dengesizlie geildi.Mevcutdu-rumda2000liyllaradoruilerlerken,dnyamz, yenibirdengearayndakidnyaolaraktanmlayabiliriz.

YalnzdnyannbirblgesindeyadadengeninolumasndabirtarafolarakSovyetlerinolduualanlardadeil,Ortadou,Kafkas-lar,Balkanlar,LatinAmerikalkelerinde,ksacasdnyannherta-rafndagdengeleriyenidenolumaktadr.Budurumisezellikle90lyllardanbuyanakendisiniyenisavalar,yenidostluklar,ye-niittifaklarveyenidmanlklarbiimindegstermektedir.Bununbyleolmaskanlmazdr.Ortayakanotoriteboluklarn,kiminotoriteolduununbilinmedii alanlardoldurmakisteyen gler

arasndaatmalarnkmasdoaldr.Geisrecinindierad savalar,atmalarolmaktadr.Sava-

nakbiimleri,politik-diplomatikbiimlerivebamldevletlerisavatrmayoludahilhertrlyntemkullanlmaktadr.

Herkesbugeisrecininortaya kard imkanlardanyarar-lanmakistemektedir.Herkesyenidengelereulamadanncepozis-

yonunuglendirmeyealmaktadr.Herdevletvesiyasalgunuiyibilmektedir:Dengelerbirdefa

oturduktansonraherhangibirhamleiledengelerikendilehineboz-makkolaydeildir.Yalnzdnyamzn geneliiindeil, blgeseldengeleriindebukuralgeerlidir.te,bugerektenyolakandevletlervesiyasiglerbykbiriti-kakvesavailekendileri-neyenialanlaramayaveavantajkazanmayaalmaktadrlar.

Dnyadakibtnemperyalistgleryeniittifaklarveataklarlamevcutpozisyonlarnglendirmeyealmaktadrlar.Souksavadnemindearalarndabulunanmttefiklikbugn yerinikarlkl

savabiiminednmesedebirekimevesrtmeyebrakm-tr.BusrtmeyiemperyalistlerinOrtadou,Balkanlar,Kafkasya,

DouAvrupa,Afrikapolitikalarndakifarkllnabakarakgrmekmmkndr.

Gerekleensosyalizminzlndenbuyanafazlabirzamangemideil.Bu ksasreierisindegerekeskireelsosyalistlke-lerdevegereksedeemperyalistlkelerde,yinednyanneitlibl-

gelerindeolupbitenlerdikkatleincelenirse, reelsosyalizmealter-

natifgsterilenpolitikalarnileriyeadmatamad,emperyalizmindednyazerindekikontrolnnoyllardakindendahadaazald

grlecektir.Dnyannhemenheralannda,btnktalarndasa-valar,atmalar,huzursuzluklarvb.gelimeleradetabirbiriniko-valarcasnatakipedegeliyor.Emperyalistlkelerherhangibirisinikontrolaltnaalmayaaltklarndabyk zorlanmalarla,halkla-rndirenileriylekarkaryakalmaktadrlar.Dgelimelerinya-nsraartanisorunlar,elikiler,istikrarszlklarvar.Eskidend

sorunlarnbastrlmasylasalananbaarlar,isorunlaraper-deyaplrken,gnmzdebunubaarmannnnebyk engellerdikilmektedir.Buanlamdaemperyalizmdedeciddibirgerilemedu-

rumuyaanmaktadr.Dnyainsanlnnbykbir blmneredeyseateinstnde

yaamaktadr.LatinAmerika,Asyann gneyi,Kafkaslar,Ortado-u,tmAfrikaktas,eskisosyalistlkelerinnemlibirblmyo-unsiyasiveekonomikkrizlerlebirlikteyayorlar.AvrupaveAme-rika,bualevalevyanandnyannortasnda,sankiikicennetadac-

dr.Dnyannhernemliblgesigerilimleykldr.Olaylarsan-kibirbykhesaplamayadoruyavayavabirikiyor.

SosyalizminkarsndaemperyalistgmerkeziniABDtemsilediyordu.Buherbakmdanbyleydi.Ekonomikolarak,silahstn-lvepolitikataklkanlamndaABDtartlmaznderdi.1970le-rinortalarndanitibarenyavayavadeienbu durum,sosyaliz-minyklylaokdahahzlolarakyaanm,emperyalizmkendiarasndabirgdalmasnauramtr.Bugn emperyalistmerkezdenszetmekmmkndr:ABD,Avrupa veJaponya.p-hesiz,bu merkezinhlenglsAmerikadr.AncakABDar-

tkbirbakmaeitlerarasndabirincidir.Yoksancekigibitart-lmazdnyaliderideildir.

Yakngelecektebumerkezinyannaikidnyagcdahailaveolacaktr.BunlarRusyaveindir.

EskidenSovyet tehditinekaraynpolitikalarasarlan,ortakstratejidebirarayagelenemperyalistglerin,gnmzdekidnyagelimelerinekarortakpolitiktavragirmemeleriiinbirhayline-denlervardr.

8 9


6/127

Glerinbirbirlerinegredurumlaroldukafarkldr.Bufarkneolursaolsunsregmerkezindedalmaynndeilemekte-dir.

Egemenliksahalarngeniletmevesmrkaynaklarnzengin-letirmekonusundayaranbu devletlerinrekabetleri,kendiarala-rndaelikiyaratyor ve bu gittikederinlikkazanyor. ok ileriboyutlardaolmasa da artk ortakdmannyansra,birdeekolarakbirbirleriyleurayorlarve21.yzyldaarlklolarakbu

glerinsiyasiveekonomikmcadelelerinetankolacaz.Emperyalistlkelerdeaakanbugelimeler,kendikamuoy-

larnadayansmaktadr.Eskiden komnizmtehlikesiyle artlan-

drlanBatinsan,artkyeniyntemlergelitirilmeksizinuyuturu-lamyor.Emperyalizmtoplumunuyannengellemek,aralanan

gzlerinikapatmakiinzellikletekelleen medya vd. teknikileti-im-etkileimaralarngelitiriyor. Dnyadakigelimeleremda-haleetmedenncekendikamuoyunubukonudazorlanmasa daiknaetmekzorundakalyor.Hakszigallerini,mdahalelerinide-mokrasi,insanhaklar vb.kavramlarvehmanist sylemlerlemerulatrmayaalyor.Ayrcaeskisigibi,isorunlarngrmez-dengelipokrahatbirekildedsahalaramdahaleyehemenka-rarvermegcnkendindebulamyor.Hemi, hemdkamuoyu-nunolastepkisinialmaktanekiniyor.

teyandanmdahaleedilenhalklardaeskisi gibiemperyalistglerehementeslimolmuyorlar.Dahafazlazglerinedayana-rakdireniinonurluyolunuseiyorlar.Bundaemperyalizminhalk-lardmankimlii ve politikasnniyicegrlmolmasnnnemlibirrolvardr.Ortadou,Balkanlar,Kafkaslar,Afrika,La-

tinAmerika,Uzakdou gibidnyannhemenheryerindedevamedenatmalar,iinedlenzmszlkemperyalizminhalklaraboyunedirmedenekadargerilediiniokiyigstermektedir.

Emperyalizminkartondankaplanolduu, kendiniretemedii,yaratmayaaltgrkemliimajntersineokkofbiryapyasahipbulunduubusonyllardaokdahaiyiaakt.zgrdenilen

yaamn,gerekteiseuyuturulmu,teknieendekslenmi,kuman-dayabalanm,hertarafarahatlklaynlendirilmeyeakhalege-

tirilmibiryaamolduugzlernndedir.Buyaamesaretaltnaalnm,zgvendenvebamszkararvermegcndenyoksunk-lnmtr.Adetasinema,TVvebenzeriyle,reklambombardmanyla

yerlebiredilmibirsuniyaambiimidir.Uzaktahedefgsterilenmaddiyatlamaneviyat,ahlakillerildrlmtekdze, teknikbiryaamlaburadakiinsanlarllerioynayan figranlaradn-trlmtr.

Bu ekildekendiinsanndren,kendinebalayan emperya-lizm,reelsosyalistlkeinsanlarndateknikle,reklamla,demokrasivezgrlksylemleriyleodnemin komnist rejimlerinekarhareketegeiriyordu.Reelsosyalizminkendiinsannkapitalisttop-

luminsannaalternatifolarakyenidenekillendirmemiolmasdaemperyalizmehedeflerineulamadakolaylksalyordu.Venitekim

gerekleen sosyalizmdeneyimindegrldki,sosyalistinsan ya-ratlmadan,bykdevletlerkurulsada,dnyannaltdabirisosya-listolsada,uzayalmalaryrtlsedesonutaodevletyklma-

ya mahkumdur.Gerekleen sosyalizmdedevletolgusu fazlasylanekarld.Kitlelerinruhsalgeliimlerivemoralfaktrneeil-megereiduyulmad. DolaysylaSovyetler Birliindegerekleen

sosyalizminbilimselsosyalizmdenbyk sapmaolduunuvurgula-mamzgerekiyor.

Gelienteknikcanavarlamannokgzkaracainsanlnaley-hindekullanlmas,yinemevcutbilimininsanuyuturma,gszle-tirme,byktketimcanavarhalinegetirmesivehiletirmeynn-degelitirilmesi,sosyalizmbiliminebavurmaykanlmazklmak-tadr.Emperyalizminteknolojiningcnesnarakdnyannherta-rafnaserbestekollarnuzatmas,bu yntemlehalklarn,insanla-

rnbeyninegirerekkendiniiselletirmeye almas,bunakarlkverecek,hattabunuadmadmyerlebiredecekdevrimlerinperspek-tifinivekapsamnortayakoymaktadr.Reelsosyalizmindeneyimin-densonularkarmatemelindemevcutemperyalistgerekliiokiyitahliledenyeniyaklamlarlasosyalizmesarlmak,insanlakaryerinegetirilebilecekenkutsalbirgrevyakclndadr.Tek-nolojikgelimeiindebodurulan,ldrleninsankurtarmanntek

yolu,onunyenidenekillendirmekten,moralveinsaniynlerini

10 11


7/127

aakarmaktangeiyor.Sosyalizmyadasosyalistlikbunundn-dabireydeildir.Nitekim,elinizdekikitaptaPKKGenelBakan

Abdullahcalanyoldanda dilegetirdiigibi,Sosyalizmbirin-sanbilimidir.nsansrekliinanl,umutluvemoralliklanbirbi-limdir.

AslndaPKKninsosyalistzelliidebunoktadaortayakmak-tadr.PKKyiyenilmezklan,onundrlm,inantanveumut-tanyoksun olaninsan,smrgeciliin ve emperyalizminkiiliiadetaieyaramazvebirbelahalinegetirenzelliklerindenkopar-mayaalmasdr.Bu,insanayaklamdayenibiryntem,yerleikkalplaraanbirsosyalistbilimdir.nsannszndenok,znn

veeylemininesasalnmas;devrimsaflarnagelenkiininolduugibikabuledilmemesivemutlakanlamdaonabirdnmndaya-tlmas,sosyalistinsanyaratmamcadelesinintakendisidir.Bura-dainsanayaklamdaynteminisabetliolmas,sosyalizmingcnortayakarmaktadr.

Dnyadainsanln teknolojininharikalaryla kuatmaaltnaalnd,onungelimeznnimhaedilmeyealldkoullarda

PKKnin bilimsel sosyalistyntemihibirsapmaya yer vermedenkullanyorolmas,sosyalizmmcadelesindeyenibirsoluk,yenibiraamadr.Bunun,ulusallvehattasnfsallaarakuluslararasbirkaraktereulamolmas, sadeceTCsmrgecilii iindeil,

Emperyalizm iindeciddibirtehlikedir.Kar-devrimglerininyaknndadolaan korkuhayaletidir.Smrgecilikveemperya-lizmiin,PKKninenkabuledilemeyen temelzellii de budur.

ARGK saflarnakatlpKrdistandalarndasavaan bir Almanbayangerillann,yinebirAlmanTVmuhabirininBuyaamkoul-

larndazorlanmyor musunuz? sorusuna, BenimiinAvrupa in-sannnsoukilikisi,buyaamkoullarndandahazordur eklin-dekicevab,bukonuyaktutanbirrnektir.

Tarihtevegnmzdeortaya kanbtnsavalardataraflarnnasl kazandklarveya nasl kaybettiklerikonusu incelendiinde,baarlarnnaslsalanddahaiyigrlebiliyor.Kendinidma-nnntaktikvestratejisinegrekonumlandrmayanveyengininyol-larzerindegnlkolarakyounlamayanlarkaybetmektenkurtu-

lamazlar.Kazanmannartlarnyerinegetirmekveyenilgininze-mininiortadankaldrmakiintayinediciroloynayacakinsanor-taya karmakgerekiyor.Gelimelerindorultusunubelirleyecek,onukalclatrpkazanmlaradntrecekolansosyalistinanlinsanfaktrdr.Teknik,ancakglvezgrinsannbulunmadkoullardasonualabilir.ReelsosyalizmnedenykldvePKKisenasl kazanyor sorularnbirdebuerevedecevaplandrmakmmkndr.

TeknolojininbirhayligelitiiBatlkelerindeinsanlarnirade-leri,umutlar,inanlarvemoralleriyokedilmitir.nsanegemen-lerinelindebulundurduuteknieyenikdmtr.Batinsannda-

kisnrszbireyciliin,insanlksorunlarnakarbykilgisizliintemelnedenlerindenbiribudur.Buradaegemenlertarafndangeli-tirilenteknikmevcutinsantipinehkmediyorveetkisialtndaonunkiiliiniiradesizletiriyor.

Trksmrgeciliinininsanayaklamiseemperyalistlerdev-letlerlekarlatrlamayacakkadarkiilikkrcveldrcdr.imdienokyaplmayaallan,zelsavakiiliinitamegemenklmaktr.ElinizdebulunankitaptaPKKGenelBakanAbdullahcalan,TCsmrgeciliinininsanlarfigranlktanteye may-munlatrdn,hiletirdiinisylyor.nsanlarkarnlarndoyur-makpahasnakendilerinisatacakdurumagetirilmitir.Bukadardrlen,ruhsalkntiindebraklaninsanndnyasndasoy-lukavramvedeerlereyeryoktur.Dahadaktsbuekildeyaa-

yan llerdurumundakitiplerindnyas da datlpyokediliyor,imdikizamanlarvegelecekleriortadankaldrlyor.Sonutaken-dilerineolangvenlerinisonunakadarkaybederekbalanacaklar,

teslimolacaklar,karntokluunaalacaklarbirefendiararlar.TCnintoplumadayatt zelsavan kendisi budur.Dolaysylabu,zelsavanhalkzerindegerekletirdiidierbirkatliamdr.

Emperyalizminvesmrgeciliinsadecekabayntemlerleyaptkla-rkatliamlargrmekleyetinmek,gerekleribtnynleriylekavrama-makdemektir.Nitekimbuyntemdeifreolmuvetepkitoplamoldu-

undanartkfazlatutunamyor,sonualamyor.nemliolanbuynte-minbaarszlnnsonulartemelindegelitirilenincevegizlikatli-

12 13


8/127


9/127

lumun bilimsel geliminin en iyi ifadeleri olduunu rahatlkla sy-leyebiliriz. O dneme kadar toplumu bu denli bilimsel ifade edenbir teoriye rastlanlmamtr. Felsefe, sosyalizm ve ekonomi zerinedeerlendirmeler vardr, ama ilk defa bu kadar tutarl, kendi iindebtnlkl bir teoriye ulamlardr. Leninin buna ekledii bir dev-rim teorisi, yani politikann, sosyalist devrimin partisini ve taktikle-rini belirlemesi vardr. Biz buna reel sosyalizmin zlnden deziyade, ilk olan deneyimin emperyalizm kuatmas ve henz bir ka-pitalist giriimin fazla gelimeyii, feodal ve ara tabakann ok g-l etkileri, Rus kimliinin toplumsal biimleni iinde ok katzellikler arz etmesi devletin zlnde bile, Boleviklerin esas

olarak bu devlet kalntlarna dayanmas ve hatta yeni ekonomi po-litikayla kapitalist ekonomiyle belli bir lde yaamas kanl-mazd. Burada daha sonra oka tartlan Trokinin eletirileri,Stalinin uygulamalarnn bu zlte ne kadar sorumlu olduunadair epey ey syleniyor. Bence esas sorun bu deildir.

Ekonomik olarak yaplanlar, ok geri bir ekonominin en gelimikapitalist ekonomiye ulamas, hatta onu geebilme gcn gster-mesi fazla eletirilecek bir durum deildir. Nitekim zl ise bun-dan kaynaklanmyor. Kald ki, bu ekonominin sosyalist ekonomi ol-duunu da sylemek mmkn deildir.

Bir gelimi devlet kapitalizmi ile kar karyayz.Bilindii zere devlet kapitalizmi geri lkelerin ba vurduu ko-

lektif kapitalizm yntemidir. Hzl kapitalistlemek iin bu modelyounca uygulanyor. Trkiyede de uygulanan bundan farkl birey deildir. Ve halen de devlet kapitalizmi Rusya ekonomisininarlkl bir ksmn oluturuyor. zel kapitalistlerin bundan tre-

mesi yine dnya apnda birok lkede gzkmtr, Rusyadabu daha yaygn yaanyor.

Bu kapitalizmi daha da gelitirseydik bu iyi bir sosyalizm anlam-na m gelirdi? Hayr. Hatta sosyalist kamu ekonomisine de dntr-seydik sosyalizm tam kurulur muydu? Bu da tartmaldr. Acaba teksosyalizme gtren ekonomi bu devlet kapitalizmi midir? Bu da tar-tlabilir. Bizzat bu sosyalizm midir? Epey soru iaretleri vardr vesosyalizmi esasta belirleyen acaba kapitalist altyap mdr?

em yabanclamayan modll ihtiya va

u ok ak: Sosyalizm, birey emeinin dnda u veya bu yollasmrsn hedef alan hrsz ilan eder. Bir sermaye birikim teorisivardr. Sermaye birikimi bir yerde, eer doru bllmezse hrsz-lktr. Devlet eliyle, zel ellerle olur bu o kadar nemli deildir. Bu-rada nemli olan emein retkenliine bal olarak paylam, isterdevlet eliyle, ister kooperatiflerle veya baka bir yolla, hem retim-de bir retkenlii hem de paylam emekle orantl olarak gelitir-mektir. Bunun birok biimleri denenebilir. ok genel bir kamuekonomisi kadar, zel bir ekonomi de sosyalizme yakn olabilir.Gruplar ekonomisi kadar, az sayda bireyler ekonomisinden tutalmdaha genel bir kamu ekonomisi, sosyalist model ierisinde ifadeedilebilir. Burada kat olmamak gerekiyor.

Herkesi devlet kapitalizminin bir iisi haline getirmek sosya-lizm olamaz. retim aralarna bireylerin sahip olmas her art al-tnda kapitalizm deildir. Biraz topraa, ara-gerelere sahip olmak,emeiyle onlar iletmek pekala sosyalizm olabilir.

retim aralarnn kamulatrlmas sosyalizm deildir.Hatta Rusya rneinde grld gibi, bunun ok dar bir brok-

rasinin eline geirilii, yeni bir burjuva snfnn olumasna yolaar. Dolaysyla tehlikelidir. Belki de zel kapitalizmden daha teh-likelidir. Bunun yannda emeiyle orantl olarak bireylern, bireygruplarnn bireylerden olumas, daha az sayda gruplarn retimaralarna sahip olmas sosyalizmde daha da mmkndr, diye d-nyorum. Bilindii zere sosyalizm sadece rn deil, retimaralaryla rn arasnda da sk bir iliki vardr.

rnn paylalmas neden aralarn paylam biiminde geli-mesin?

Hem aralara, hem rnlere sahip olmak pekala sosyalizm olabi-lir. Burada mhim olan retkenliin optimum dzeyini belirlemek-tir. Eer on kiilik bir birleik emek yeterli sayda retim aralarylaverimli olabiliyorsa, bu sosyalist birim olabilir. Aralar da onlarn-dr, rnler de onlarndr. Ve bunun dier birimlerle deiim srecide olacaktr.

16 17


10/127

Bu biimler zerinde durmak sanrm sosyalist ekonomiye dahafazla aklk getirecektir. Toprancedevletletirelimsonrabl-

elim,retimaralarnncedevletletirelimsonrablelim.Bunlar pratik rneklerde de grld gibi ok tehlikeli sonularakadar gtrmtr. Bunun yerine zellikle baz retim aralarndauzmanlam, kesin verimlilii dikkate alan, emee yabanclama-yan modelleri bulunmal.

Asl sosyalizmin gereklemeyii partinin ve daha sonra da dev-letin kendisinin yabanclamasnda yatyor. Altyapda belli bir biri-kim gerekletikten sonra bunun sosyalistlemesi halinde kanl-maz olarak parti ideolojisi ile devlet ksr bir brokrasiye dnecek

veya ok youn bir birikime sahip olacak ve bu da yeni bir kapita-list st snf olacaktr. Nitekim gerekleen de budur.

retim ve paylam emee, dolaysyla emein demokratik ifade-sine sahip olamad iin giderek partide brokratlaan ve ok az sa-ydaki ellerde younlaan gc devlette de mutlak hakim olmaya d-nnce, sonu btn bir Sovyet sisteminin iilemesi yannda okst dzeyde bir kolektif burjuvazinin ortaya k yaand. Bunu de-netleyen herhangi bir organ da yok. Giderek sosyalist ideoloji, sosya-list siyaset, sosyalist demokrasi kapitalist-emperyalist burjuva lle-rinin bile ok gerisinde veya hi gelimeme gibi bir duruma dnt.

Dardan emperyalizm tehditi, ieriden de salt ekonomiye arlkveren, dolaysyla insanlar sadece altran onlarn moral ve demok-ratik deerlerini gelitirememe, sendikalarn ve hatta devletin dieraygtlarnn hibir fonksiyonlarnn kalmay yozlamay, brokrat-lamay, dolaysyla burjuvalamay yaratyor. Hem de ok tehlikeli,hatta asalak bir biimde. nk zel kapitalistler yaptklar ie ok da-

ha ballar, sonular ile ilgilenirler. Burada o da yok. Sadece yetkiyiele geirip birikmi deerleri zaptetme var. Yar byle oldu, gerekle-en bu oldu.

Giderek sosyalizmin btn ilkeleri gzden dt. Devletin iindeyounlam bir brokrat kesiminin amalarna alet oldu. Ne emein,emekilerin yabanclamasnn nne geildi, ne enternasyonalizm, nedevrimler gznne getirildi. Habire Sovyetkarlar. Sovyet kar-lar da, ite bir avu parti brokrat, teknokratn kar. te bugn bu

sermayeyi paylayorlar. Brokrat kesim bugn bu muazzam birikimiyiyip tketiyor, -hem de asalaka, ok yozca.

Yaadmz deneyimi gznne getirerek daha arpc gelimeleridile getirebilirim: PKK hangi tr bir parti olarak deerlendirilirse de-erlendirilsin, her parti son tahlilde bir emek hareketidir. Baz insan-larn beyin gc bir araya gelir; ister u snf, ister bu snf adna, birulus, bir aznlk adna eyleme geerler.

rnein, burjuvalar adna bir devrim yaparsa bu retken bir parti-dir. Kendi snfnca gklere karlr. Tarihi roln oynar ve bylepartiler oktur. Bazlar kendi snfsal elikilerine hizmet etmeden,devrimi baarya gtrmeden dar bir menfaat etesi olur ve hep hazin

bir biimde sona ererler.Hi phesiz emein partisi ok daha deiiktir. Emein hele ok

yoksul ulusal, toplumsal koullar, rnein bizim Krdistan gibi birrealitede oluuyor ve bunun emeki niteliini bozmak istemiyorsan,tpk bir bitkiyi iki gnde bir sulayp yaamn garantiye almak zo-rundaysan, yle bir itinayla bakmay gerektirir. Aksi halde o partielden gider ve sana kar dnr. Bu genel bir kuraldr.

slam devriminde yozlamamak iin byk bir nefs mcadelesidiye bir kavram ortaya atlmtr. Arifler ve evliya menkibeleri var-dr. Dergahlarda mr boyu ile tketenler vardr.

Bunun anlam udur: deolojik arl elde etmek. Eer bu dev-rimlerin etkisi gnmze kadar gelmise bylesine yntemleri ge-litirmesinden kaynaklanyor. Devletin dnda byle birok ideolo-jik dergahlar vard. Nitekim ran devrimini bu dergahlar gelitirdi.Ve halen birok dergah devrime rahatlkla kanalize olabiliyor. Bun-lar ideolojik arln olduu yerlerdir. Dnya malna kardrlar ve

fazla gz dikmezler. Hep ilkelere gre yaarlar. Hrstiyanlkta dabunlar yaygndr. te, sosyalizmde byle kurumlar gelimemitir.Her ey parti iinde ve giderek ok dar bir grubun emrine girmitir.

Dolaysyla ideolojinin katledilmesi gereklemitir.nk her ey o ann ekonomik siyasal politikalarna hizmet etmek

durumunda ise ilke, kural kalmaz. slamiyette bile devlet erkinden ayreyhlislamlar var. Ama Sovyet deneyiminde bunlara yer verilmemi-tir. yle ki, farkl bir eletiri oldu mu, byk gnah saylm ve orta-

18 19


11/127

alardan daha acmaszca zerine gidilmitir. deolojik tartmalarneredeyse kesilmitir. Neredeyse ortaadaki mezhep tartmalarnnbile ok gerisine drlmtr. Hatta tartma donmutur. Tek ses,tek irade ortaya karlmtr. Elbette bu da insann doasna aykrdr.

Eer kapitalizmin belli bir stnl hl varsa, bunun en temelnedeni gelitirdii demokrasi de yatyor. rnein, kapitalizm fa-izmi gelitirdi, ama fazla bel balamad. Nitekim faizm gerek-lemesi ad altnda kapitalizmin fazla yaama sans da mmkn de-ildi. Ancak zel bir tarihi srete zel amalarla ortaya karlmardndan almtr. Burjuva demokrasi ok daraltlm da olsa, l-leri esastr. Ve bu kapitalizmi yaatyor.

Nedeni de udur: Emekilere biraz sz hakk veriyor. eitli ta-bakalara, gruplara kendilerini ifade hakk veriyor. Bu da rekabeteyol ayor ve sistemi yaatyor. Sosyalizmde bu olmad. Sosyalistdemokrasi, sosyalist rekabet hi dnlmedi bile. Oysa kapita-lizmden daha fazla sosyalizmde demokrasi gelitirilmeliydi.

Demokrasi nedir?Halkn kendisini ifade etme dzeyi; dnce ve politikada bunun

ok deiik kurumlar olmalyd. Btn bu husularda bu kurumlargerekten partiyi de aan, hatta partinin yadsnd biimde olmaly-d. nk bilimsel sosyalizmde parti belli bir aamadan sonra al-mak durumunda olan bir aratr. Nereden baklrsa baklsn sosyalistteoride devletin bu kadar gelimesi kabul edilemez bir durumdur.

Sovyet devleti gibi neredeyse devletin szmad tek bir hcreninkalmamas tehlikeli bir yabanclamadr, sapmadr. Partinin de bukadar gl olmas sosyalist teorinin reddidir. Zaten bu da sosyalistdemokrasinin reddidir. Dnn, insanlarn artk midesinden baka

dndkleri bir ey kalmamtr. Dnyaya hep ak veya kara bak-mak zorundalar. Renklilik gitmi, umut gitmi, rekabet gitmi. Buda alma gcn fel eder. Sonu, ktr.

Kolektivizme evet, ortak irade zerinde almaya evet, ama bir okadar da birey inisiyatifi, grup inisiyatifi. Yoksa yatkalk borusuylakonuun, ya da susun demek bu olmaz. Kesinlikle bu gznne getiri-lememitir ve baarlamamtr. Hep itaat istenilmitir. Devletemutlakuy!Hiseskarma!Eniyivatandadevletineenokbalolanvatan-

datr!Yanlveyadoru. yle politikalar var ki, halklarn, emekile-rin aleyhinedir, ona da mutlaka uyulmutur. Burada kulluk ideolojisiegemendir ve bunu yaayan bir toplum kesinlikle sosyalist olamaz.

Tam istenilen dzeyde olmasa da Leninin olduka sosyalist, ya-ni gelikin bir kiilik olduu sylenebilir.

nderler, hatta mrit kuram dinlerde de ok nemlidir. Pir,mrit eer olmasa bilmem cemaat ne yapar. mamneyaparsace-maatneyapar. Burada da bana gre yle bir durum var. Stalin ol-duka kaba bir uygulamacyd. Genel dorularla hareket eden, amaayrntlara dikkat etmeyen biriydi. Aslnda ne kadar sosyalist esasla-rn bilincinde olduu, ne kadar kendini zd, ne kadar kendini

feodal zelliklerden arndrd fazla anlalamam bir kiiliktir.Nitekim o koullarda zaten Stalinden baka bir eyde bekleme-

mek gerekir. Stalin sosyalist demokrasi zerine duramad. Hattabunlarn hepsini Lenin dneminde yaplanlar da lks gibi grd.Her taraftan byle seslerin karlmasn sosyalist demokrasininahengi ierisinde birletiremedi. Sus! dedi. Belki bata taktikamalyd. Zaten Stalinin btn giriimleri balangta taktik gibi-dir, ama sonra ilke dzeyine getirilmitir. Altndan kamamtr. Re-havet byle balamtr. Leninde gerekten byle veciz ifadeler var-dr. Gizli ittifaklar ortadan kaldrr. nsanlarn iradelerine hkmedenaralarn paralanmas gerektiini syler ve yapmtr da. Halklarzerinde basky krmtr. Yoksullara zgrlk tanmtr. Kendi -retisi sonuna kadar buna aktr ve uygulamalarda bunu nemli oran-da gstermitir. Baarlmtr da, ama bu tam kurumlaamad, de-mokrasi asndan devletleemedi veya devlet demokratik temeldeoluamad. Demokrasi aslnda Leninin deyiinde devlettir.

Yapay-ul bi iili dil,dnn v aa vn bi iili

rnein, Krdistan ok geri. arlk Rusyasndan yz kat dahageri bir feodaliteyi, hatta airetilii ve kapitalizm anlamnda daok daha geri bir kapitalistlemeyi en tehlikeli katliamn snrndaki

20 21


12/127

bir smrgecilikle yaad iin, bunlar daha net gzlemleyebiliyo-rum.

rnein kemalistetkiler diye bir kavram ortaya kardk. Bu-nun yannda aireti,aalketkileri biimindeki kavramlar daok ska kullanyoruz. Hatta ben bu ii o kadar derinletirdim ki,buna artk marksizmde psikolojiyi alabildiine uygulamada diyo-ruz. Sosyalist psikoloji yntemini ok derinliine uygulama ihtiyacduydum. nk sosyalist kadrolar meselesi halledilemezse ister za-fere ula, ister ok snrl bir siyasal veya askeri eylemi gelitir, birrpda tersine dnebilir. Gnlk olarak sosyalist militan zerindedurmasan, o kii bir rpda kocaman partiyi ok kat bir feodal ara-

ca dntrebilir.Topraksz, harasz, aristokrat aile fertleri, tipleri Krdistanda

ok. Aile, benimolumbysn paaolsun terbiyesi verilir. Enyoksulun bile terbiye usul byledir. Airet usulne gre rnek al-nan budur. imdi, eer biz bunu zmez ve uygun yntemlerle ter-biye etmesek, gerekletirecei ingene misali nce babasn asanpaalk biiminde olacaktr. G, yetkiyi eline ald, ok sradan bireletiri yapan bile tasfiye etmeyi mutlak bir ilke sayyor.

Kemalizm, Trkiyede bunu daha deiik yapar. Bu da bunun birrneidir. Gerisi yozlam kullar biiminde, ieriksiz, boyun eenartk kul diyebileceimiz bir duruma hzla gelirler. Nitekim bizdeneredeyse her yl bir tasfiye oluur ve mdahalelerimizi yaparz. BuPKKyi gelitiriyor. Eer ben olmasam herkes, hepimizibastra-cakt, hattabiziacmasz cezalandracaktdiyor. Dierlerinin dezaten yzde yetmibei kul durumuna gelmi. Karsndaki rgtnzel sava gc ok ileri dzeyde olduu iin birka aylna ya ka-

lr ya kalmaz. Kendi iinde zaten hzla yozlayor. yle ciddi politikufku, demokrasi kltr de yok. ok egoist! Adeta benisevmeyenlsn diyor. Sevgiyi bile zorla gerekletirmeye koyuluyor. Ciddibir yaratcl yok. Btn yapabildii partinin milyonlarca insannemeine dayal, btn bir tarihin rn olan deerleri kestirmeci,korkutucu yntemlerle ele geirme! Buna engel tekil edenleri ken-dine gre komplocu yntemlerle bitirme! Sonuta kendini ok ksasrede milyonlarn emei zerine tek egemen haline getirme.

imdi bu nedir? Kiiliin durumuna baklrsa olsa olsa kat feo-dal bir despotik olabilir. Bir kapitalist veya bir burjuva siyasal n-deri bile olamaz. Ondan da geri. Hele bir burjuva demokrat hi ola-maz. Bir kyl demokrat da olamaz. Neden byle oldu? Neredenbakarsak bakalm bu bilinli bir ajan m, deil. Smrgeciliin aja-n mdr, deil. Yedi yandan itibaren byle olumu, byle geli-mi. Ailede bulamadn, toplumda salayamad glenmeyi, iti-bari partide gerekletiriyor.

te, Bolevik partisinde gerekleen bundan baka bir ey de-ildir. Buna kkStalin rnekleri de diyebilirim. Bu youn birgereklikti ve dnya apnda yaand. Aslnda buna kar baarl

bir aama yaptrlamad. Nereden baklrsa baklsn bu kiiliklerbirbirini besledi. Nitekim Bolevik partisi iin Stalin dnemindeu sylenir: kiyzlinsanlarpartisi. Yzeyde mthi alkla-yan, ama iinde rahatsz. avueskuda da bu ok aka kendinidile getirdi. Aslnda buna mnafk tip demek daha doru olur. Ya-nnda byk akak, zor duruma girdi mi de, sonuna kadar iha-net... imdi bu nlenmelidir. Kendi rneimde de bunu uygula-maya alyorum. Balantlarn, ballklarn byk bir ksmbyle.

Bu balla karym. Hepsi drst, yle ille mnafk olmakiin, ikiyzl olmak iin balanmyorlar. Kiilikleri ancak bu kadarball kaldrabiliyor. Kylden gelme bir balln ne kadar de-eri olabilir ki! Yreinde yzde doksan kendini yaar, yzde onu-nu varsa kyde anas iin, varsa Allah iindir. Ama esasnda k-k bir mlke dayal kendine sevdas vardr. Bu sosyalizm deil,kk-burjuvazinin ballk tarzdr. Ve her an deiebilir. Tanrsn

vebilir de, ihanette edebilir ve nitekim ediyor da.te, benim uyguladm yntem bu kiilii ama areleridir. Par-

tiyi sosyalistletirme tedbirleri, zgrl derinletirmektir. ylebir kiilik yaratacaksn ki, gereklemi bir kiilik olsun. Yapay-kulbir kiilik deil, dnen ve karar veren bir kiilik. Bu ne ok ben-cil-bireyci olacak, ne kul olacak. Ne kendini btnyle inkar ede-cek, ne de kendisini her eyin sahibi grecek.

areyi burada gryorum ve bu kolay bir gerekletirme deil-

22 23


13/127

dir. Belki de abalarmn yzde doksann bu almaktadr. TCninak savamna harcadm aba yok denecek kadar azdr. Amakadronun bu niteliinin gelimesi olmasa PKK biter.

Odu slilti mi gmn,smn snf duumuna dnbili

Sosyalizm mcadelesi ayn zamanda emperyalist dnemdeki b-yk hayvanlamaya kar mcadeledir.

Hangi canavar kendi neslinden bu kadar insan ldrmtr?

Bu en byk canavar! Bunun baka hi izah edilir bir yan yok-tur. Bu en tehlikeli hayvanlamadr. Eer sosyal ve sosyalist mca-deleyi gelitirmek istiyorsak, bu tr bireycilie, bu tr canavarla-maya kar mcadeleyi kesin vereceiz. Nitekim her dinde de by-ledir. Hristiyanlk, islamiyet vb. birok dinler bal bana byle biramac elde gerekletirmek iin mcadele ederler. Hep zalime, hepeli kanlya, hep adaletsize ve hep hrsza kar mcadele ederler.

te, sosyalizm bunun en gelimi biimidir. Sosyalist parti debunu en ok gelitiren aygttr. Tek yapamam, grupla yapamam bu-nu en gelimi bir partiyle yaparm. Hatta devlet gerekirse devletleyaparm. Devletin savunulacak tek bir yan varsa o da; bireycilikle-re, dengesiz iktidar sahiplerine kar savam vermek iin gerekli-dir. Bunun dnda devlet hibir biimde savunulamaz. Zaten sosya-list teoride bu ortaya konulmutur. Ezen,smrenhalenduruyor-

sa der, zoruuygula. Bunun dnda zorun hibir mant yoktur.aryorum! Neden bu kadar ordular? Ordular bir zafer iin gere-kebilir. Ondan sonra dat. te kazandn, ne diye srekli orduyubesliyorsun?

zel bir ara olarak ordu sreklileti mi egemen, smren snfdurumuna dnebilir. Ordular bu riski tayor. Halk her an ordula-abilecek bir dzeyde tutma, smrclerin, baskclarn tarzna ka- da en etkili tedbirdir.

Mesela, hemen ordu aygtn dat, brokrasiyi dat, zel istih-barat dat, halk, bireyi glendir. Yatehlikeler var diyeceksiniz.

Bireylerini o kadar glendir ki, kalknvatansavunun dedin mi,o savunma gcn esas alsnlar. En gvenilen brokratik ve orduaygtndan daha fazla o insanlar vatann ve emein savunmasngerekletirebilirler. Sovyetlerde bu olmamt. zel aygt ok ge-litirilmitir. KGB mthi gelimi, kzl ordu mthi gelimi, Sov-yet brokrasisi mthi gelimi. imdi, Kzlordubelabiroldudiyorlar. Enkaz bile bela. yle olaca akt. nk sistemle ba-damaz. Ha bu, burjuvalar, feodaller iin farkldr. Onlar korkarlar.Hep smrdkleri iin, gnlk bask uyguladklar iin, gnlk ola-rak bask rgtne de ihtiyalar vardr. Ama sosyalistlerin buna ih-tiyalar yok. Bir yerdeki bir sosyalist nder srekli bu aygtlar s-

rekli yetkinletiriyorsa ondan korkmak gerekiyor. Bu sosyalist teo-riye terstir.

Peki hi savunma olmayacak m? Savunma olacak, ama zel ay-gtlar biiminde olmayacak. zel komutanlarn eline vermeyecek-sin. Verdin mi, ite bizim partinin iindeki yetkiyi ele geiren yeniyetme militanlar gibi olur.

Benim en uygun grdm model u: Hemen herkesin PKK be-nimdir, ama hi kimsenin PKK benimdir demedii bir durumu ya-ratyorum. Ama PKK tmyle senindir. Btn PKK benimdir, amaayn zamanda hibir ey benim deildir. Bu, PKKyi zel aygt ola-rak grmemektir.

Bir yetki mi verildi eline, o yetki rnein; ublgededevrimiukadargelitir yetkisidir. Oradaaltaylksreiindeubaary

sala. Orada da derebeylikkur anlamnda sana verilen bir yetkideildir. Ve parti aygt da o anlamda sana verilmemitir. Zaten sos-yalizmin yetki anlay da bence byle olmak durumunda. Yerine

getirilmesi gereken belli bir grev karlnda, belli bir rgt arac-n altracaksn o grev ile birlikte o grevliyi de alacaksn. rne-in, sekreterlik kurmu gibi bir grevi mr boyu bir kiiye verdi mibitti, gitti. Deimez sekreterler, deimez aralar, kesinlikle ege-men ve smrc snflarn tarznn etkileridir. Ve maalesef reelsosyalizmde bunlar gereklemi ve srdrlmtr. Yaplmas ge-reken bunun almasdr. Almas da imkansz deildir.

Nitekim halklarn deneyimine biraz baktmzda, byle zel

24 25


14/127

aralara fazla bal deillerdir. Halklar hibir zaman egemenler gibieer zerlerinde despotlar, zalimler, smrcler olmasa, fazlasilahlanma gerei duymazlar. zel aralar, zel rgtler, gizli r-gtler yaratma ihtiyac duymazlar. Gizli rgtler kimin iidir? zelbask aralar kimlerin ileridir? Hani bir sz var hainkurt deni-lir? Yani kendisinden korkanlarn iidir. Bakalarna hakszlk yap-mtr ondan. Aznlktrlar. Bir de dmanlar oktur. Neden? n-k dman yaratmlardr. Bir sosyalist bunu yapmaz. Sosyalistinkendini halktan korumasna gerek yoktur.

Sovyet deneyiminde, bu kadar ordu ve brokrasi aygtnn geli-tirilmesini sadece kendini ABD emperyalizmden korumak temelin-

de gelitirildiini kimse syleyemez. Hayr, yzde doksan kenditoplumlarna kar gelitirilmitir. Btn bu oluumlar Sovyet top-lumundan gizliydi. stihbarat rgt, ordu olduka ayrmt. Vesonu; rme ve yozlama... Btn bunlarn hepsi yanl.

Emperyalizm koullarnda bile olsa, biz PKKyi bir model olarakgelitiriyoruz. Hibir zaman reel sosyalist modelin uygulad yn-temlerle hareket etmiyoruz. Etsek, zaten mmkn deil ayakta kal-mamz. Benim bulduum tek are, bireyi hem ideolojik, hem de mi-litan olarak glendirmektir. nk parann ou kapitalisttedir, bi-reyciliin en ounu onlar verir. te, sen yle bir model gerekle-tireceksin ki, paradan da, bireycilikten de daha stn olacak. Nite-kim PKK Krt, Krdistan toplumuna kantlad. Uygulanan her trlmilliyetilik, her trl feodal uygulama Krt halkna bir ey verme-mitir. Ama PKK modeli birlii vermitir, morali vermitir, glinsan vermitir, kahraman insan vermitir. te PKKnin gc bu-rada yatmaktadr.

oulculuk deniliyor, ben ise oulculuktan ziyade, toplumaokgerekliolankurumlamadzeyiniyaratma diyorum. deolojikve moral kurum mutlaka olmak durumunda. Nedir ideolojik moralkurum? Buna ne ad koyarsak koyalm, toplumda temel deer yarg-larnn gelitirilmesi ve gzetilmesinden sorumlu bir kurum. Bu te-melde kurduumuz bir sistem var. Bir baar ya da zafere de gidildi.imdi onu kurumlatr. Bu bir ikincisi savunma kurulu mesela ola-bilir. Dikkat edelim, savunma kurumu bir ordu deil, ok az sayda

bir uzman kesimden oluabilir. Krk-elli kiilik bir kurum sreklisavunma durumunu gzetebilirler.

Mesela, gerektiinde yirmidrt saat iinde orduyu toplama. Amaordusu yok zel arac yok, sadece kurul var. te ekonomik kurul ola-bilir meclis veya. Bunun gibi kltrle ilgili olabilir, evreyle ilgili ola-bilir. Ama gerek ileri olan kurullardr. Dikkat edelim, burada klasikanlamda bir devlet yoktur. Yani elinde bu kadar yetki, bu kadar serma-ye deil. Kesin ellerine ok g, ok sermaye ve ok kiiyi vermeye-ceksin. Sadece yaratacak, kendisini yaatacak kadar biraz para vere-ceksin ve gerekli olduu kadar eleman vereceksin o kadar. Mesela, bi-risi diktatrlk kurmak istese kuramaz. nk gc yoktur. Savunma

komitesi krk elli kiiyle snrldr darbe yapamaz. Moral kurum yinedengelenmitir, gc snrldr. oulculuk veya sosyalist demokrasidediimiz bu oluyor. Aslnda buna sosyalistrekabet demek gerekir.Farkl eilimlerden ok, tek monolitik bir zihniyet doru deildir. Do-a ok karmak bir olay. nsan doas ise daha karmak bir olay.

Elbette kapitalizmden daha fazla sosyalizmde rakabetin, dncezgrlnn ve gruplama zgrlnn olmas gerektiine emi-nim. Nitekim bu kurumlar bu haklarn gvenceleri olmak iin var-drlar. Birey inisiyatif sahibi olsun, birey yaratc olsun diye bu ku-rumlara gereksinm duyulmutur. Yoksa mridinhereyineuya-caksn. Hayr! Fazla gl olursa bu softalk, yobazlk olur. Bu dadengelenmitir. Modeli yle gelitireceksin ki kurumlar kesinlikleinisiyatifi bastran deil, inisiyatifi veya bireyi gelitirir zellikte ol-sunlar. te, sosyalist demokrasi, ancak bu ekilde geliebilir.

Kapitalizmi amakta bu modelle olur. Gnmzn en byk ca-navar kapitalizmin ta kendisidir. Toplumdaki elikileri zaten b-

ytmtr.

Toplum il doa aasnda by bi uuum va

u anda eliki toplumun iinden kp doa ile elikiye dn-mtr. Ve en tehlikelisi de budur. Yine eliki sadece snflar arasolmaktan km, kapitalizm toplumun tmne ynelmitir. Doaya

26 27


15/127

ynelmitir. Canavar sadece snflamay smry salamakla kal-myor, doay tahrip ediyor. Yeri g bile deldi. Neredeyse doaldenge altst olacak ve toplum bittirilme noktasna getiriliyor. Hertaraf betonlat, yaanlacak yer kalmayacak. Nfus patlamas belkide yeryzne slamaz bir durum yaratacak. Baz ilgin hastalklarkyor. nsanl tehdit eden yeni hastalklar srekli boyveriyor.Bunlar hepsi kapitalist canavarn ortaya kard elikilerdir.

elikiler; 19. yzyln, hatta 20. yzyln ilk yarsndan ok da-ha ar biimlere kayd. 19. yzyln kapitalist elikisi emek-ser-maye veya proleterya-burjuva, biraz da smrge halklarla smrge-ci devletler arasndaki elikiydi.

20. yzyln bu ikinci yarsna baktmzda, bu elikiler artkbir anlam ifade edemez hale gelmilerdir. Snflama tehlikesi pek okadar nemli deil. Yine smrgecilikte o kadar fazla ciddiye alna-maz. Varsa snrldr. eliki daha genelleti ve yeni biimlere ka-vutu. Bana gre emperyalizmin ve dolaysyla ierdii kapitaliz-min gnmzdeki en tehlikeli yanlar yol at elikiler toplumuntmn hedeflemesidir. Gelitirdii smr ve ynetme teknikleri okadar mthi geliti ki; rnein tekelciliin gelime dzeyi, hol-dingleme bir de buna medyay eklesek bilgi ynetimi ok gelimirktc tekniklerdir.

Aslnda neredeyse toplumun tm teslim alnm durumda. Snfdeil toplumu, phesiz snf da iinde olmak zere. Ama btntoplum zerinde imdi oynanyor. Her snf zerinde deiik oynu-yor. Cins zerinde deiik oynuyor. ocuklar zerinde mthi oy-nuyor. Kadn mthi kullanyor. Hatta orta sermaye snfn ok de-iik kullanyor. Dolaysyla eliki hem genelleti hem de kapsam

ok byd.Globalleme derken olay kapitalist-emperyalizmin btn dnya-

y bir ahtapot gibi penesine almasdr. Silindir gibi her eyin ze-rinden geiyor. Elbette buna yol aan teknikteki gelimeler var. Yi-ne medya ile olaanst etkileme son elli yl iinde gelien bir du-rumdur. Bu sanldndan daha fazla insanln hayrna deil, sonu-na ynelik tehlikeleri beraberinde getirmitir.

elikiyi yle formle edebiliriz: Ezilen, smrlen snfn di-

er smrc snfa, ezilen halkn ezen smrgeci devlete kar ta-biri deil de, bunu da ierecek bir biimde toplumsal gle veyatoplumun bizzat kendisiyle onun zerinde ok kk bir aznlnolaanst medya kurumlar ve dier teknik olanaklar birletiripbir ynetim gcne ulamas arasndadr.

Bugn ABDnin sper g olmas diye bir kavram ileri atlmtr.Bu yeni nizam altnda gerekten dnya toplumu byk bir tehlikealtnda. Birinci eliki bu. kinci eliki toplumla doa arasnda okbyk bir uurum oluagelmitir.

Son elli ylda yaplan tahribat sanrm insanln balangcndangnmze kadarkinden daha fazla.

Doa kirlilii tarihin hibir dneminde bu kadar olmamt. Sa-dece kirlilik deil, doann elden gidii var. Trler yok oluyor. Bit-kiler ve hayvanlarn mthi bir hzla tkenme durumlar szkonusu.Hava kirleniyor, buzlar eriyor, yerkredeki s oran gittike artyor.Artk yaadmz yerler neredeyse le dnecek. Btn bunlaraz bir tehlikeyi ifade etmiyor.

Artk bu tehlikeler, snf tehlikesini krk kat geride brakan du-rumlar ifade ediyor. Her eyden nce insann direnme zellikleriyok ediliyor. Moral dzeyi drlyor.

te stres!Betonlarda yaaya yaaya insanlar neredeyse bcee dnecek!

te, kapitalizm insanlar bceklere dntrmtr. Bu kapitalizm-den, ancak bu beklenir. Yeni sosyalist teoriler ve programlar geliti-rilirken mutlaka bu konularda tartmalar gelitirmek gerekiyor.

Dikkat edilirse bunun iin sosyalist model alabildiine gelitiril-melidir. Bu model insan gelitirme modelidir. Bence bu modelle

birlikte insan her eyi kontrol altna alabilir. Nfusu kontrol altnaalabilirsiniz. Toplumu kesinlikle buna inandrabilirsiniz. Kapitalizmtoplumu inandrmaz, toplumu batan karr, kullanr ve harcar.Ama sosyalizm yle deildir. nandrr ve her eyi gnll yaptrr.Tehlike byktr. Mesela, karbondioksiti azaltalm deyince herkesuyuyor, nk varsn hem nfus az olsun hem de gda ile beslene-lim.

Mthi asalak ve tketici bir toplum yaratlmtr. Herkes daha

28 29


16/127

fazla yemek, daha fazla tketmek istiyor. Tketim canavarlar! le-ride herkes bir tketim canavarna dntnde, tkenecek dnyakalmad ve o zaman birbirini yiyecekler.

Evet, bilimsel sosyalist model ile ne doa tahribat, ne de top-lumdaki acmaszlklar gerekleir. Nfus planlanabilir. Ekonomiolduka planl dengelenebilir. te, sosyalizm gnmzde tketimlgnlna, doa tahribatna kar, toplumun global medya tarafn-dan ve bunun gibi birok hastalklar tarafndan esir alnmasna karmcadelenin addr.

19. yzyl sosyalizm anlay kesinlikle yetmez. O her zaman ka-t snfakarsnf,smrgeciliekarulusalkurtulu bunlar bi-

raz gerekli, ama esas itibariyle ne kan yz sosyalist demokrasi-yi gelitirmektir. Byk evre tahribatna ve tketim lgnlnakar mcadeleyi gelitirmek esastr. Bu sosyalizmin yeni programolabilir. Byle bir program hem sosyalizmin en yaln ifadesi ola-caktr, hem de insanlk kurtuluunun ta kendisi olacaktr.

Bu anlamda sosyalizm insanln tek geleceidir.Eskiden sosyalleme denilirdi. Biz imdi buna sosyalizm diyo-

ruz. Sosyalleme durdu mu hayvanlama balar. Ve kapitalizm ko-ullarnda da en tehlikeli canavarlar yetiir. Dolaysyla sosyalistmcadele kapitalist-emperyalist dnemin bu aamasnda tek kurtu-lu yoludur. Olmazsa olmaz kouludur! Bu kadar genellemi birhayvanileme durdurulamazsa insanlk biter. Ve bu anlamda sosya-lizmde srar insan olmakta srardr diyorum.

Gnmzd sosyalist hamlninbaz yni zllili

Gelenekselleen 1 Mays emeki snfn birlik, dayanma vemcadele gnne vereceimiz en anlaml karlk; bu snfa zgdnya gr ve pratik uygulamas hakknda ihtiyaca cevap verentemel tutumlar konusunda net ve kararl olmaktr. Bunun uygulamagcnde olmak grev olarak karmzda durmaktadr.

Bu gn en anlaml ve olduka da youn ve kitlesel olarak kutla-mak, reel sosyalizmin zl ile birlikte neredeyse itibardan d-en veya drlmek istenen sosyalizme daha yetkin bir tanm ve-rebilmek grevin baars iin kanlmazdr. Bunu yaparken tarihve gncellikte insana zg temel sorunlar kadar zm yollarn g-rebilmek, ona uygulama gc kazandrmak neminden bir ey yitir-medii gibi bu, belki de her geen gn daha iyi anlalacak ve btn

grevlerin nnde, adna acil ve ertelenemez dediimiz ilerimizinbanda gelecektir.

Hi phesiz reel sosyalizmin zl, kapitalizmin sorunlarnazaltmamtr veya iddia edildii gibi onun zaferi anlamna gelme-mitir. Tersine onu daha da arlaan ve altndan klmaz sorunlarlayzyze brakmtr.

Denilebilir ki, gnmzde hibir dnemle kyaslanmayacak ka-dar rme alametlerini mevcut kapitalizm sergilemektedir. En

30 31


17/127

iyimser yorumcular bile, neredeyse tarihin durduunu syleyebili-yorlar. Belki bazlar buna kapitalizminsonsuzzaferi de diyebilir,fakat btn iaretler kyamete yakn bir sonsuzluk olduunun dahakabul edilebilir bir gerek olduunu gsteriyor. nsanl yle eigrlmemi boyutlu bir tketim ark iine ald, onu yle bir kou-turmayla nefes alamaz duruma getirdi ki, nereye arpp tketeceikestirilemiyor. Bunalmn, karamsarln temeli ite bu oluyor.

Genelde btn smrc, baskc snflar, zelde ise onun en g-zkara, acmasz smrc snf ve onun dayand sistem olarakkapitalist-burjuvazi, aslnda klk da deitirse, gnmzde en ge-reksizleen ama bir o kadar da toplumun bana bela olan bir konu-

ma oktan girmi bulunmaktadr.Ekim Devrimi iin, erken doum yapan bir devrim olduu, dola-

ysyla ar bnyesel hastalklar zerine ina edilen ve zlmektenkurtulamayan bir sosyalizm biimine yol at oka sylenir.

Biz bunu tarihin daha da eski dnemlerinde gerekleen devrim-lerine de uygulayabiliriz. Her nemli altst oluta veya devrimde azok en sol ve en radikal bir devrimci iktidara temel tekil eden snf,en alttaki ve en zor koullar iinde alan snf oluyor. Kleler,serfler ve daha sonra iiler biraz deien koullarla klf deitir-mi emek snflardr.

Egemen snflarn da klk deitirerek gnmze kadar geldikle-rini biliyoruz. Kapitalist-emperyalizmin buna ilave ettii, snflarekilsizletirme, bu ynyle de mcadele edemez duruma getirme,

bunun iin ok sistemli bir psikolojik, ideolojik, kltrel savamve basn-yayn alanndaki teknik geliimi de iyi kullanarak yaygn-latrmasdr. Dahas toplumu nefes alamaz duruma getirecek bir

bombardmana tabi tutarak bunu yrtmesidir.lgintir; eskiden egemenler gerekten ateli silahlarla, bomba-

lamalarla toplumlara diz ktrmeye alyorlard. Gnmzdeise bu tip savamlara artk gereksinim yok, bunun yerine ruhsal,ideolojik, kltrel bombardmanlar ok daha etkili olmutur. Mev-cut teknik de buna olduka imkan sunuyor. Dolaysyla snfsall-n ve her trl ayrt edilmesi gerekenlerin iie kartrlmas vebununla da her eyin ok sinsi, hileli, smrc, baskc (grn-

mez) bir snfn emrine koturulmas daha da imkan dahiline gir-mi bulunuyor.

Eer gnmzde net ve iyi izilmi snrlar dahilinde bir snftanbahsedemiyorsak, bunun ok nemli bir nedeni de budur. Aslndaemek olgusu, onun kaynakland snf, muhteva ve ekil deiikli-ine urasa da kesin byledir. Ama daha ok klk deitiren ve biranlamda kendini genelletirerek btn topluma szdran egemen s-mrc snfa iyi tanm getirmek gerekiyor.

Kle sahipleri, toprak sahipleri, fabrika sahipleri biimindekiklasik snf tanmlamas yetmiyor.

Orta-burjuvazi, kk-burjuvazi vb. tanmlar da yetmiyor. Eer

sosyalizmi iyi anlamak istiyorsak, snf tahlillerine, gncel gerekli-i dikkate alan tanmlar getirmek gerekir. zellikle Trkiye gibi birlkede daha rejim kurulur kurulmaz, Bizsnfsz,imtiyazszbirkit-leyiz diye bir ideolojiyle balang yaplmsa, bu yeni durum, da-ha da byk nem tar.

Kaba bask yntemleri yerini ideolojik, psikolojik olana terk et-mitir ve karkl krkleyen de bu olmaktadr. Medya impara-torluu denilen basn-yayn tekelleri en kudretli hkmdarlardandaha tehlikeli bir biimde toplumu ynetebilmektedirler. Tekniinretimdeki yeri biraz daha gelimitir. Eskinin kaba kafa-kol emeiyerine ki yine temelde buna dayal da olsa, retimi yeni teknikle-rin ynetimine verip kafa-kol emeini etkisizletirebilmitir. Yaniemeki insann olduka dnsel ve kol emeine dayal yannn za-yflatlmas szkonusudur.

Adeta mevcut tekellerin gelitirdii bilimsel-teknik devrimlesenfazlagereklideilsin diyor insana. Muazzam isizlik, biraz da

kapitalizmin bu zelliine bal olarak ortaya kyor. Burjuvazi ne-redeyse toplumu gereksiz ilan edecek. Aslnda gereksiz olan, mev-cut kapitalizmin kendisidir. Ama eline geirdii o muazzam ege-menlik, ynetim, etkileme aygtlar nedeniyle topluma, sengerek-

sizsin diyor ve kabul ettirebiliyor.Daha da fazlas gezegenimize penesini geirip onun soluunu

kesiyor. te yeilin imhas bir anlamda insann soluunun kesilme-sidir.

32 33


18/127

Gezegenimizin atsn uuruyorlar.Ozon tabakasnn delinmesiyle dnyamz her trl tehlikeye ak

hale getiriyor. te yandan atom tehlikesi her an bir maheri gerek-letirebilir. nlenemez baz hastalklarn ortaya kmasndan kan-ser, ADS gibi ve olduka dengesiz byyen bir nfusun insanlnereye gtrecei, dnyay ne hale getirecei kestirilemeyen sonu-larndan hi phesiz mevcut kapitalizm sorumludur. Gittike busorunlar daha da arlatryor ve kapsaml bir bunalm haline geti-riyor. Hem ruhi, hem fiziki anlamda insanln nefesinin tketilmesiszkonusu.

nsann temel yaam kayglar yok ediliyor, estetik yok ediliyor,

din ve felsefenin rol yok ediliyor.Krleen bir insanlk durumu, cceleen, karncalaan insan y-

nlar gerek bir tehlike oluyor. Bunun altnda yatan sistem, globalkapitalizm oluyor.

Yni bi idolojiy,tml bi tiy ihtiya vad

Buna ok iddial bir karlk olan sosyalizm ise yetmezlie d-mtr. imdi bunun nedeni tartlyor.

Tekrar emperyalist-kapitalist sistemle baedebilecek ideolojik biryetkinleme nasl salanr?

Aslnda tartmann zerinde younlaaca saha budur. Mevcutkapitalizmi savunmak demek, insanlk iin maheri kabul etmek,onun geleceini yok etmek, ilkel insanlk kadar bile olgun olamaz

noktasnda onu kt bir mahkumiyete drmek demektir. Mevcuttketim toplumlarnn lgnlklar, gerein byle bir tanmn yap-mamz kolaylatryor. Eer insanlk yaayacaksa ki en az dierdoa kanunlar kadar insanlk kanununa gre de yle oluyor, bumevcut durum kabul edilemez. Durumu tartmak ve zm yolunaulamak, adna ister bilimsel sosyalizm diyelim, isterse u dzeydegerekleen sosyalizm diyelim, bir ideolojiye, temel retiye vebunlarn uygulamasna ihtiya gsterir.

yi biliyoruz ki bilimsel sosyalizm bir gnde domad. Yalnz birlke deneyiminin rn deildir. Hatta Avrupa kapitalizminin birrn de deildir. Btn toplumsallama srelerinde, zellikle dedevrimsel altst olu dnemlerinde en radikal dnmn sahibiolan sosyal kesimin eilimi srekli sosyalizmin geliimine ynelikdnceyi ve eylemi ortaya karmtr. Bu anlamda, toplumsalla-mayla gelien bir dnce ve pratiktir. Kapitalist dnem bu dnceve eyleme daha bilimsel bir anlatm gc kazandrmtr. Gittikebilimsel sosyalizm formlne ulalmtr.

Hi phesiz btn toplumsal sistemlerde olduu gibi, bilimselsosyalizmin de yetersizlikleri ve yanllklar olabilir. Vahi kapita-

lizm dnemindeki bir Fransz Devriminde bile en radikal kesimekomnistler deniliyordu. Yine daha sonra burjuva devrimlerininhep sol kesimi sosyalistlerdi, komnistlerdi. 1848, 1870 Paris Ko-mn deneyiminde komnistler etkilidir. Ekim Devriminde iktidaralyorlar. Daha sonra bu, olduka ynsal bir hareket haline gelebi-liyor. phesiz sosyalizm bu dnemde biraz daha bilimsellemitir.Ama bunun sosyalizmin nihai sz olduu da sylenemez. Reelsosyalist lkelerin Erkendenkomnizmeulatk eklinde tanmla-malar gereki deildir.

unu imdi daha iyi anlyoruz: Btn temel devrimlerde u ve-ren ve emekten yana olan her hareket biraz sosyalist ieriktedir ve-ya sosyalizme hazrlanmtr.

Daha kleci dnemin en temel bakaldrlarndan biri olan Spa-tasn kndan balayalm hemen her nemli devrimsel sre-lere kadar hepsinin mcadeleye, dolaysyla sosyalist mcadele tari-hine bir katks grlyor.

slam devrimi bile, resmi islam ile muhalefetteki islam arasndageen mcadele bile byle zellikler tamaktadr. Buna Snni-Ale-vi mezhep atmas da denilebilir. rnein, en radikal Hz. Alicikesim aslnda biraz da dneme gre bir sosyalist veya sol kesim-dir. Gerekleen islam, snni kesim veya resmi islamdr. Kendinegre byle bir ayrma rahatlkla tabi tutulabilir.

En sa kesimlerden en radikal sol kesimlere kadar, bu, EkimDevriminde de, Fransz Devriminde de byledir. Yine Ekim Dev-

34 35


19/127

riminin de saclar ve orta yolcular vardr. En radikal Bolevikhizbi denilen kesim komnistler oluyor.

u kyor ortaya: nsanlk tarihi kadar sosyalizm ve komnizmmcadelesi bir gerektir.

Fakat abartl yaklamlara, rnein ok ksa bir sre iindekendi akmn egemen akm, dnya apnda baarya giden akmolarak deerlendirme hatasna sk sk dlyor. Hani, biraz dapeygamberce; en son din, en son sz biiminde deerlendirmeleregidiliyor. Toplumsal gelime de srdne gre her nemli aa-mann sz aslnda yeni gelimelere gre alyor. Son sz olmasurada kalsn, eskimi bir sz olarak kalyor. Ama bu demek de-

ildir ki, sylenen szlerin bir nemi, anlam yoktur. Nitekim isla-miyet, burjuva-liberalizmi veya sosyalizm yerine ve dnemine g-re hayli nemli gelimelere yol amlardr. Tarihe nemli miras-lar brakmlardr. Bu anlamda kesin boa gitmemilerdir. Top-lumsal gelime ve zgrlk biraz da bu mcadelelerin sayesindesalanmtr. zellikle sosyalizm mcadelesi, bu konuda en temelgelimenin addr. Emekten yana, retimden yana, yaratclktanyana olan btn gelimeler, en ok bu ideolojik bak as altndainsanl ilerletmitir.

Gnmzde kapsaml bir kargaann, bunalmn yaandn sy-leyebiliriz. Kapitalizm kendini evrensel apta ve ok genel bir sis-tem olarak deerlendirme iddiasndadr ki, bu iddias eskiden devard. Reel sosyalizmin kendi yetmezlikleri sonucu ve kendi eliylezl ona bu iddiasnda daha gl olma frsat da veriyor. Fa-kat belirtildii zere, bu iddiann tersi szkonusudur.

Gittike arlaan bunalm sosyalizme daha fazla ihtiya duyu-

yor.Sosyalizmsiz olmak demek, havasz kalmak demektir.Her zamankinden daha fazla arlaan bunalma, dolaysyla or-

taya kan sorunlara zm, yine toplumsallkta bilimsel ifadesinibulan sosyalizmde aranacaktr. Devasa boyutlardaki ykma, yinealtndan klmaz sorunlara kapitalizmin kendi ierisinde zmbulmas mmkn deildir.

yle bilimsel-teknik devrimlerle bu sorunlar zmlenemez. Ka-

pitalizmin hizmetindeki bilimsel-teknik devrim sistemin iinde bu-lunduu bunalm daha da derinletirmekten teye sonu vermez.

zm, yine sosyal gereklikte, onun sosyalizm ynndedir.Ama nasl bir sosyalizm?ster teorik, isterse gerekleen ynyle sosyalizmin yetkinleti-

rilmeye ihtiyac var. Tarihindeki eksiklikleri gzden geirip gider-meye ihtiyac olduu kadar gnmzn ok karmak, kapsamlbunalmn gereki deerlendirip kendi zm gcn dayatmayaihtiyac vardr. Dnsel zmlemelerden tutalm psikolojik mo-rale cevap tekil eden yaklamlara kadar, siyasi styapnn ele al-nndan ekonomik yeniden dzenlenie kadar yeni politikalar ge-

litirilmedike, naslbirsosyalizm sorusuna yetkin bir cevap ve-rilemez.

Balarken de belirttiimiz gibi kapitalizmden kaynaklanan temelsorunlarla dnya soluksuz braklmak isteniliyor, onun ats delini-yor. Maheri artran tehlike, muazzam tketici toplumsal hasta-lk, bylece karncalaan, cceleen, adeta kum taneleri haline ge-len insan sonucunu ortaya karyor.

Tekrar insann itibarn iade etmesini, onun bilincini, ahlakn,doayla bark olmasn, doayla elikisinin derinletirilmesiniimkan dahiline sokan bir sosyalist yaklama, perspektife ihtiyavardr.

u her zamankinden daha gl sylenebilir: Kapitalist-emper-yalist sistemin, insann doayla kurduu dengeyi ok tehlikeli birykm elikisine dntrd gibi, toplumsal rgtlenii de insan-l tketme ilikisine kadar gtrmtr. Yani bu iki temel globalelikiye yol amtr.

te mevcut sosyalizm bu iki temel elikiye cevap vermeklekendini doru tanmlayabilir. nsann doayla ilikilerini ki bu-na evre ilikisi de deniliyor doru zmlemek, yeillerin, ev-re vb. hareketlerin eitli biimlerinin aslnda ok reformiste di-le getirmek istedikleri soruna, devrimsel bir zm dayatmakarttr.

Yine znde cceleen, karncalaan emperyalist toplum modeli-ne kar nfus planlamasndan tutalm retim planlamasna, stya-

36 37


20/127

pnn yeniden dzenlenmesine ve insann psikolojik, ahlaki yndenyeniden tanmlanmas kadar hepsi gereklidir. Bylesine kapsamlbir elikiye de zm gc olabilmesi, sosyalizmi gncelletirebi-lir. Dolaysyla dar snf tanmlamas ile yetinilemez.

19. yzyldai gibi bi ii snf almamt

Mevcut sosyalizmin bir kmaz da buradadr. Soruna 19. yzylanalizleriyle yaklalyor, yleiisnf,byleiisnf denili-yor. Aslnda byle bir snf kalmamtr veya kapitalizmin dar an-

lamda bir snf smrsyle yetindii a gemitir.Dar anlamda da smr vardr, ama ok daha genellemi ki, biz

buna ite bilimsel-teknik devrim ve onun basn-yayn dnyasnda yolat gelimelerle toplumu tutsak almtr dedik. yle hrszlk yn-temleri, bask yntemleri gelimi ki, 19. yzylla kyaslanamaz bile.

Dolaysyla o dnemin analizleriyle gnmz deerlendirmek,gerei kartrmak demektir. Sosyalist tartmalarda biraz bu var,ki bu da sl ifade eder. Bu durumun deerlendirilmesi savayntemlerine de, yani taktik soruna da k tutar. Eski taktikler g-nmzde yeterli deildir. Nasl ki toplum btnsel bir bask, sm-r cenderesine alnmsa, btn toplumu ilgilendiren mcadele bi-imlerini de gelitirmek gerekecektir.

Kapitalist-emperyalist sistem btn insanlk iin doal dengeyibozmutur. Dolaysyla ok geni toplumsal kesimlere hitap etmeyibilen perspektiflere ihtiya vardr. Yani yeni bir sosyalist program,onun dayand salam bir bak as ve eyleme indirgenmi tak-tikler nasl olmaldr sorularna cevap verdii oranda sosyalizm birkez daha kendini yetkinletirmi ve reel sorunlara zm gc ol-duunu gstermi olacaktr.

te bylesine bir tartma gerekidir. nsanln kaderine derin-den bal olanlar, insani sorunlara en temelde yaklam gstermekisteyenler bu nedenle de sosyalizme daha da derinleen bir ilgiyleyaklaacaklardr; yetkinletirerek, yeni sorunlara cevap reterekyaklaacaklardr.

Grevler nmzde durmaktadr. Konuyu tartmada ksrlk veeski sylemle yetinme var. Tartmay daha da yenilemek gerekiyor.Bu nedenle yeni bir sosyalizm tanm gncelleen anlamnda,onun programsal, eylemsel, taktik ifadesi zerinde durulabilir. Butemelde yeni sosyalist partiler kurulabilir ve kitlesel eylem trlerigelitirilebilir. Bilimsel-teknik devrim de, sosyalist bak as altn-da sorunlarn zm iin etkin olarak uygulama gc haline getiri-lebilir. Bu yaklamlar kesinlikle en yakn bir sre iinde sosyaliz-me olan ilgiyi artracak, temel zm kayna olduunu gsterecekve en kapsaml rme dnemine girmi olan kapitalizme kar uy-gun bir sosyalist dnemi ortaya karabilecektir.

Partimiz PKK, bu konuda reel sosyalizmin olumsuz sonularnabandan itibaren kar tavr gelitirerek ortaya kan bir hareket ol-duu kadar, onun olumsuz etkilerini kendi iinde yanstmam, by-le bir sosyalizmin olduka kusurlu olduunu grebilmi, ama bunaramen sosyalizme olan inancn ve yaklamn kaybetmemi birharekettir de.

Bunu zellikle bamsz ve olduka da iddial bir biimde Kr-distan diye tabir edilen en geri bir lkenin ilkel toplumuna ve onuntoplumsal kouluna uygulam, bunda da nemli sonulara yol a-m bir gtr. Bu temelde ekillenen bir partidir.

PKK deneyimi bu anlamda, dnya apnda kapitalist-emperya-lizmle dengeye ulaan reel sosyalizmin kendi i tkankl nedeniy-le zle gittii ve bundan dolay sosyalizmin olduka itibardandrlmek istendii bir dnemde en byk sosyalist eyleme veonun ideolojik hattna ulaabilen bir gelime hareketidir. Bu konu-muyla biraz da gericilik dnemlerinde ok az ayakta kalan ama bir

o kadar da erefli, onurlu bir yere sahip olan hareketlere de benzi-yor.

Tabii ki, egemen resmi dzen hkmn alabildiine konuturdu-unda ve bu koullarda herkesin gericiliin kanad-kolu arasnakotuunda, kavga meydann terk etmeyen, bu konudaki iddiasnsrdren her hareket, yiit harekettir. Ayn zamanda insanlk adnakonuma yetkisine de sahip olan bir harekettir.

Her byk zgrlk hareketi, bylesine evrensel apta tutucu-

38 39


21/127

luk dnemine baaryla karlk verdii oranda yalnz iindendoduu lke ve halkn koullarna zm getirmekle kalmyor,bununla birlikte insanlk idealinin szcs de olabiliyor. Nitekimbir dnemler hristiyanlk, bir dnemler islamiyet, yine bir d-nemler Fransz ve Ekim devrimleri byle bir misyona soyundularve kmsenmeyecek szclk rolne de laykyla karlk vere-bildiler.

imdi balangta hazr olmasak da ve olduka ulusal apta birhareket olduumuzu sylesek de, mevcut uluslararas koullar, bl-gesel gelimeler PKK szcln evrensel apta bir sosyalizmszclne, onun temsiline doru gtrmektedir, adeta onu buna

zorlamaktadr. Balangta bunu byle beklemiyorduysak da hzladeien, karmaklaan koullar byle bir grevi partimizin nnekoymusa, hi phesiz bundan onur duyulur. Fakat nmze konu-lan grevin doru kavranlmasn, kendimizin katksnn ne olabile-ceinin isabetli deerlendirilmesini de art klar.

Ortadou sahas, tarihte birok ideolojinin, zellikle dinlerininsanlk adna ortaya kp iddial eylemler gelitirdii bir sahadr.Onun insanln oluumuna beiklik etmesi, btn temel uygarlk-larn bu sahada vcut bulmas, Ortadou toplumsal gerekliinininsanln geliimindeki yerini ortaya koyar. Halen buradaki in-sanln o kadar zor durumda kalmasna, yine emperyalizmin bu-nalmlarn en youn yaamasna ramen zm konusunda iddia-l olmas tesadfi deildir.

Bir yerde bunalm ne kadar arlamsa, devrimsel kn daoralarda o denli gelieceini tarih birok rnek olayla aklamak-tadr. Ortadounun en geri blgesi olan Krdistan lkesi ve yine

en unutulmu, insanlktan karlm halk olan Krdistan halk ki tarihin en eski topraklar olmas itibariyle insanln da beikli-ini yapan bir gerekliin ifadesidir, imdi tekrar yaama gznamaya alyor. Yaama gzn aarken, balangtaki insanl-n geliimindeki dev admlara benzer bir admla bunu gerekle-tirmek istiyor. Bu biraz da PKKye nasip olmutur, onun bykl-nde ifadesini bulmutur.

Partimiz bu anlamda tarih bilinci kadar, gncel gerekliin sos-

yalizme ykledii roln de bilincindedir. Ona szclk etmeyealmaktadr. Bu konuda enternasyonalist z kadar, ulusal z-n de sekin bir biimde ortaya koymutur. ok deerli ehadet-lerle sznn eri olduunu kantlamtr. Kendi halkn zgrle-tirmeye gtrrken insanl da zgrletirdiine, bu konuda te-mel bir adm attna inanmaktadr. Onu bilerek yapmaktadr.

Pkk bi m hatidi

Nitekim PKK, btn tarihsel srelerinde uluslararas gerici

komplolara urayan bir harekettir. Sanmyorum bu kadar geni ap-l uluslararas bir komplo baka bir hareketin evresinde olusun.Onun ayakta kalan en gl sosyalist ve yine ulusal kurtulu hare-keti olmas nedeniyle uluslararas komplonun gelimesine yol at.Ama direndi, ezilmedi. Her yeni hamlesinde sosyalizm szcly-le, savataki kararl duruuyla yenilmezliini ispatlyor. Yenilmesiurada kalsn zafere biraz daha yaklatran baarl admlaryla d-nemin sadece doru, gl hareketi deil, ayn zamanda btn bun-larn altnda yatan temel zellik olarak sosyalist bir hareket olduu-nu kantlyor.

Hi phesiz tarih bilinci, a bilinci daha da bilimsel bir ifade-ye kavuturulmaldr. Yine sorunlarn zmne derinliine yenicevaplar retilmelidir. Yeni temellerde emek partisine, sosyalistdemokrasiye, devlet-halk eylemliliine tanmlar gelitirilmelidir.Kendi somut pratiimizde ise kapsaml bir halk hareketi ok eit-li taktiklerle ortaya karlmtr.

Partimiz kurtulu yolunu btn toplumun zgrlemesine, zel-likle sadece en yoksullara deil, dier toplumsal kesimlere de a-yor. Emein smrsne, kadnn kleletirilmesine ve yine mez-hep farknn ve milli elikilerin yol at basklara kar ok kap-saml zgrletirici ve zmleyici yaklamlar gelitirebiliyor.Zorluklarna ve yetmezliklerine ramen, gelimesini srdryor veemee sayg temelinde emein sahiplerinin partisi olmay esas al-yor. nsan soyuna yarar en kahramanca, fedakarca kiilii ve ya-

40 41


22/127

am tarz konusu hibir partide ele alnmad kapsamda ele alnmve bunun cevaplar o denli gelitirilmitir.

Bir PKK gerekliini yaayan insanlk, kurtulmu insanlk de-mektir.

Biz bunu daha en kk apta gerekletirmi durumdayz. Ken-di halkmz iin bunu tam baarya ulatrrsak, ok iyi biliyoruz ki,insanlk adna bu, devasa bir kazanmdr. Nitekim bireyde gerekle-en kurtuluu, halkta gerekleen kurtulua dntrmesini bildik.

Bir halkta gerekleen kurtuluu, insanlkta gerekleecek bir kur-tulua dntrme lksne her zamankinden daha fazla balyz.

nsanla inanyoruz, insana layk yaamn olduunu da biliyo-

ruz.Buna ok derinden bal olduumuz iin, yaammz belki de

hibir partide grlmeyecek bir biimde insanla adyoruz.Bu kadar toplumsall yaayan, bunun iin bu kadar fedakarl-

ve cesareti gelitiren bir hareket olsa olsa en zl bir sosyalisthareket olabilir. Nitekim bunun erefi PKKnin payna dmbulunuyor. Partimizin bu temel zelliini hi phesiz gzmznbebei gibi koruruz. Btn ehadetler bu temeldedir, bunun iin-dir. Byk direniler ve fedakarlklar, hep bu salam z sayesindeortaya kt gibi, bu z korumak iin vardrlar. Biz de bu inan-la ortaya ktk ve bydk. Kendi byklmzn de bu zdaha fazla korumak ve yetkinletirmekle mmkn olduuna, bukonuda grevli olduumuza da inanyoruz. Bunun derin bilinciiindeyiz. Yine bunun kararll ve uygulamas en st boyuttadr.

alma temposu, vuru tarz dediimiz bir yaklam oldukagelimitir. nderlik zmlemesiyle, kendindehalkgerekle-

tir,kendindeyeniinsanlgerekletir,bununiinkendiniinsan-lnidealihalinegetir,bununiinnegerekiyorsaonuyap ar-sna kmsenmeyecek bir cevap verilmitir.

ok az sayda bir parti gc tarafndan kavranlan bu gerekler,bundan sonra her zaman artan bir ivmeyle dalga dalga halkmza,blge halklarna ve insanla yansyacaktr. Sosyalizm lksnnyceliine balanmak, ona bilimsel yaklamak temel gereklii-miz oluyor.

Bu temelde ortaya kan ve gnmzn gelikin partisine d-nen sosyalist hareketimiz, bundan sonra da hi phesiz dahayetkince, kararlca ve baarl bir biimde amalarna doru yr-yecektir. Bunun iin diyoruz ki; emek, birlik, dayanma ve mca-dele gn 1 Maysa en olumlu karl vermitir. Btn dnyaemekilerine ballmz srdrmz; onlarn tarihine ve gn-celliine olan inancmz gstermiiz. Bu temelde de geleceimizien iyi bir ekilde kararlatrdmz sylyoruz.

Yaasn btn emekilerin birlik, dayanma ve mcadele gn1 Mays!

1 Mays 1993

42 43


23/127

Yni dviml dnmin giiyouz

Amerika halen uluslararas stratejinin imparatorluudur. Bu im-paratorluun byle bir uluslararas stratejisinde Trkiye veya Trki-ye ynetimi nemli bir yer tutar. Balkanlar, Kafkasya, Ortadou ko-nusunda Trk ynetimiyle stratejik dzeyde baz ilikileri olacaktr.Hatta bu ilgisi daha da artacaktr. Bu ilikinin artmas demek, bu-nun ok vazgeilmez, ok kalc olaca anlamna gelmez. Tam ter-sine ilgisinin artmas kukulu karakteriyle de ilgilidir. Brakmyor,ama her an elinden kayacan bilerek alternatifler peindedir. ok-a sylendii gibi, zellikle de TC babakan tarafndan biziokdestekliyorlar;bizeilkdefabukadaruluslararasilgiyksek,stra-tejiknemimizanlalmtr deniliyor. Evet, anlalmtr ama se-nin gidici olduunu da biliyorlar. in artk ajanlarla idare edileme-yeceini grdkleri iin yan tedbirler gelitiriyorlar.

ABDnin biraz anlay byle. Stratejisi iinde, TCninykln-dan,tasfiyesindenyermidrtsaatncedebirsaatncedeenbykzenigstereceiz diyor, ama dier yandan ok derin soru iaretleriy-le neyapabilirim tela iinde de olacaktr ve nitekim oluyor da.PKKyi bir nolu terrist ilan ederken, bir yandan da onunla ok dolay-l veya direkt balantlar dnyor. Kendi ibirlikilerini seferberediyor, onlar en st dzeyde davet ediyor. Birok irili-ufakl ajanlarndevreye sokuyor. Bizde lml bir kanat yaratmak iin szmona yeil

44 45


24/127

k yakyor. Ilml bir kanada baylyor. ok srarla bunun peindedir.Hatta en ok terristPKK dediinde bile adeta yalvarrcasna

birlmlPKKyarat tutumuna girme var. Bu, onun ne kadar s-ktn gsterir, ne kadar bir siyasal g olarak bizi tanmaya ya-kn olduunu ortaya karr. Bu yaklam temelinde yarn br gnsava gcmz de dahil PKKyi tanmaktan geri durmayacan,iliki aramaktan vazgemeyeceini rahatlkla belirtebiliriz.

ABD stratejisinde, byle bir devrimsel ykseliin ilgisizlikle kar-lanacan, onun devrime sadece terristtir biiminde boma yn-temleriyle karlk vereceini sanmak byk eksiklikler ierir. Devri-min de iine girmeye alacaktr. Ilml kanad imdiden esas ald-

n sylyor. Bunu baaramazsa bu sefer iine girerek byle lml birkanat yaratmaya alacaktr. Zaferden on yl sonra da, elli yl sonrada yaarsa bu tutumunu srdrecektir. Bundan da kukumuz yok.Ama kukumuz yok diye de tabii ki durumu grmezlikten gelemeyiz.

Stratejisi, ilikisi, amac nedir iyi greceiz. Bu temelde ondankorkmayacaz, ilikilenmekten de korkmayacaz. Ama emellerin-den, niyetlerinden, emperyalist smrc deerlerinden endielene-ceiz. Onu ok iyi tanyacaz ve bu politikasn imdi de on yl veyaelli yl sonra da olsa her zaman grerek kar koyacaz. Hatta onuilikiye ekeceiz. Onu biraz daha anlamak, onun yllarca yrttonursuz politikayla hesaplamak iin ilikileneceiz, ykleneceiz.

Dnemin en byk imparatorluk gc ABDyi gzard etmek,onu btn ynleriyle deerlendirmemek olmaz. Onun inkar helehi olmaz. Bunu onunla iliki halindeyken de greceiz, ilikisizlikhalindeyken de greceiz. likisizlik halindeyken de mcadele et-mek, en iyi iliki dnemine girdik dediimizde bile mcadele et-

mek ok nemlidir. Nitekim emperyalizm habire kendini yenileyipgtryorsa, devrimimizin de kendisini yenilemesi ve her dnemdesavaabilir klmas onun byklnn, baar srekliliinin kesinbir gereidir.

ok ak ki, emperyalizm vardr, emperyalizm silinmemitir. Birzamanlar Trk solunda bu sylem yaygnd, imdi neredeyse artkemperyalizmin ad bile gemiyor veya duyulmuyor. ok sakat biremperyalizm anlay, imdi neredeyse emperyalizmyoktur anla-

yna dnmtr.Emperyalizm vardr ve hem de daha ie hkmedecek veya insa-

nn yreine, beynine bile girecek kadar incelmi, younlam birtarzda vardr. Kaba askeri, kaba siyasi bask, yine kaba ekonomiksmr dneminde olmayabilir, ama onlarn da stnde insan birkltrszle, insan bir duygusuzlua, insann gdlerini bir ayak-landrmaya, insan hayvanlatrmaya gtrme anlamnda bir emper-yalist gelime vardr.

Emperyalist gelimeyi bu ynyle grebilmeliyiz. nsann doa-s, insann evresi, insann ruhu ve zellikle insann tarihi zerindebyk bir saldr halindedir. Son yllarn evre kirlilii diye tabir

edilen doay tahrip etme, doay neredeyse yaanlmaz hale getir-me, emperyalizmin saldrsnn acmaszlndandr.

Yine tarihe, tarihi deerlere saldr vardr. Szmona Amerikancemperyalist yaam biimiyle btn ahlaki deerler, insanln ger-ekten her eyi olan tarihi deerleri tarihsizlik veya tarihinsonu

gelmitir ad altnda unutturulmaya allyor.Sonu gelen tarih midir?Sonu gelen veya tkenen, tarihsizleen emperyalizm midir?Yoksa insanlk mdr?Bunu iyi grmek gerekir. Ruhu, vicdan karartyor. Sadece kr

zerine ina edilmiyor emperyalizm. Kaba anlamda smr var,ama insann imdiye kadar kefedilmemi ruhunu kefedip pazarasunma, kadn mthi pazarlama, insann duygularn pazarlama du-rumu szkonusu. Yaratt mzik biimleriyle duygular pazarlama,yeni yaam biimleri ad altnda gdleri pazarlama, gd ticaretiyapma en ok bu emperyalist dnemde ortaya kt.

Globalleme, kreselleme ad altnda halklarn ulus gereini,halklarn kltr gereini, halklarn ruhunu bitirme, bu deerleresava ama ve dier yandan ise bir avu uluslararas vurguncuya,uluslararas tekelciye, kozmopolit kurumlamaya snrsz imkan ya-ratma en ok bu emperyalizm zerinde hayat buldu veya saldr bukadar geliebildi.

Grlyor ki, emperyalizmde bir gerileme veya yok olma deil,tam tersine bir gelime var. Yine bir emperyalistsizleme deil, bir

46 47


25/127

emperyalist derinleme, bir emperyalist ie girme, alan geniletmeszkonusu.

Elbette her gelime nasl rotasnda zl iaretlerini tayorsa,emperyalizmin de bu anlamda bir sn, bir yok oluu dnlebi-lir. Dolaysyla emperyalistleme yerine emperyalistsizleme balar.Bunun da kart bir eilim olarak gelitiini grmemek mmkndeildir. Emperyalizmin bir ynyle zayflama srecine girdii,zellikle lkelerin olduka bamszlamas, halklarn eskisiyle k-yaslanmayacak bir yaam birliine doru yol almalar bir emperya-list gerilemenin ifadesidir.

zellikle bir ulusal kurtulu savalar dnemleri, yine emein ok

kaba smrl dnemleri arlkl olarak 19. yzyla denk gelir, di-eri 20. yzyla denk gelir. ki byk aamada emperyalizmin sm-rs ve siyasal bask biimi geriletilmitir. Byk ihtimalle 21. yz-yl, emperyalizmin insan kafasnda, insan ruhunda, insan kltrndeyaratt tahribatlar giderme yzyl olacaktr. zellikle doay tek-rar yaanlr hale getirmek, dahil edilmesi gereken nfus artyla baedebilmek, tarihsizlii veya tarihi deerlerin tketilmesini durdur-mak, insan ruhunun boulmasn durdurmak, kadnn olduka meta-latrlmasn veya cinselliin metalatrlmasn engellemek ve s-mrlmesini durdurmak, kadn insani hizmete aabilmek, tekrar in-san kltr, tarihi ve doasyla bartrmak bu yzylda baarlacakgrevlerdir. Yine kadnn zgrletirilmesinde ileri bir gelime yarat-mak, yaamak, 21. yzyl devrimlerinin nemli bir amac olarak da-ha imdiden kendini dayattn rahatlkla belirtebiliriz.

Bu anlamda devrimler dnemi sona ermiyor, tersine daha ince,derinlikli devrimler dnemine giriyoruz.

Ya da devrimlerin kaba snfsal ve ulusal mcadele dnemini ge-ride brakp, derinlikli sosyal devrimler, kltrel devrimler, ruhsaldevrimler ve moral devrimleri dnemine giriyoruz. Bunlar da en azaskeri, siyasi ve ekonomik devrimler kadar deerlidir.

nsann ruhsal devrimi olmadan, insann sosyal devrimi olmadan,insann doasal devrimi olmadan nasl salkl bir devrimden veyayaamdan bahsedebiliriz?

Dolaysyla emperyalizmin derinlemi, isellemi saldrlarna

kar derinlemi, ruhsallam, morallemi, ahlakilemi, tarihile-mi, kltrlemi devrimlere ihtiya vardr. Bunun an yayoruzdiyebileceimiz devrimler dnemi szkonusu.

Hi phesiz emperyalizm de eskisi gibi kaba saldr kuvvetleriy-le halk devrimlerinin, insanlarn sosyal yaplarnn zerine gelme-yecek. Deiik yntemler biiminde gelecek ve geliyor da. Teknie,bilimin bulgularna dayanyor ve bylece muazzam bir psikolojikynetim dayatyor dnyaya. Dnyada bilimsel ynetim kuruyor,teknik ynetim kuruyor, tekniin gelitirilmesiyle insan tutsak et-meyi esas alyor. Atomu artk kullanamayacak. nk kullansa budnya kendisi iin de yaanamaz hale gelecek.

Yine fazla yer igal etmesine gerek yok. Nitekim igal edilmedikyer kalmad ve hem de gerek kalmad. Deiik bir igalcilii geli-tirme, deiik bir silah tekniini kullanma bu nedenle emperyalizmasndan zorunlu. Nitekim hedefler devrededir. te psikolojik sa-va. Bu anlamda bu yntemler ok derinlikli olarak kullanlyor vekullanlacak da.

Savalarn daha da beyine tarlmas, ruha tarlmas szkonu-su. Yeni beyin ball, ruh ball gelitirilmi, daha da gelitiril-meye allacak. Dolaysyla beyin devrimi, ruh devrimi ve onunyntemleri de szkonusu olacak.

Bamsz dnme yetenei, ruhunu satmama, temel insani de-erleri muhafaza etme devrimi. Buna muhafazakarlk devrimi dediyebiliriz.

nk insanlk yok edilmek istendi mi, sen muhafaza edeceksin.Doa tahrip edildi mi, bunu uygun tekniklerle nleme savamnvereceksin. Sosyal gruplarn, uluslarn zamansz tasfiyesine, dilin

ve kltrn bozulmasna kar duracaz. nsan muazzam bir stresiine, gerginlik iine itmek, gerekten neredeyse yeni bir hastalktrdr. Hatta btn hastalklarn anas oluyor stres. Cinsel bozuk-luun bir sonucu olarak AIDS gibi hastalklar geliiyor.

Btn bunlara kar senin bir insan kurtarma zelliin olacak.Stres bir emperyalizm olgusudur.Bu yeni hastalklar emperyalizm olgusudur. Onlarla mcadele et-

mek, anti-emperyalist mcadeledir. Bunun biimini bulacaksn. Ni-

48 49


26/127

tekim AIDS iin an vebas deniliyor; bu, cinsel sapknlktan kay-naklanmtr. Doru cinsel anlayla bunu nleyeceiz ve zaten em-peryalist bilim adamlar da bunu sylyor.

Demek ki devrim bunun da tek doru aresidir. Emperyalist geli-me tabiatndan kaynaklanan ok sayda hastalk var. Stres dediimizolay, ar bir hastalktr. Bu, ancak yeni bir toplumsal statyle veyadzenlenile, yani devrimle alabilir. Bunun yeni tekniini bulacaz.

Sosyalizm iin yepyeni teorik bir dnem alyor.Sosyalist teoriye, 19. yzyl deerlendirmeleriyle katk salaya-

mayz. Dier bir deyile, 19. yzyl sosyalizm deerlendirmelerinive teorilerini ezberlemekle, yine 20. yzyldaki emperyalizm ve

ulusal kurtulu devrimleri andaki deerlendirmelerle sosyalistteoriyi zenginletiremeyiz. Tabii bunlar ezberleyerek iyi bir sosya-list olduumuzu da syleyemeyiz. Sosyalizme, 21. yzyla veyaiinden getiimiz srece ilikin sorunlar ortaya koymakla, birazdaha derinletirilmi gelimeleri grmekle yetinmeyen, bununla bir-likte bu sorunlara kar koymann ve zm gc olmann yntem-lerini gelitiren bir teoriyle ancak bir katk salayabiliriz.

Evet, bu dnemin teorisine ihtiya var, ama eskiyi btnyle in-kar etmemeliyiz. Yine eski parti anlaylarn, eski savam anlay-larn inkar etmeden, dneme gre parti anlaylarn, onun mcade-le taktiklerini zenginletirmek sosyalizme katk olarak dnlmeli-dir. Sosyalizmin sava taktiklerine katk olarak yeni taktiklerin ge-litirilmesinden bahsedilmelidir.

Btn bunlar gsteriyor ki, teori ve pratiin uruna mcadele te-melinde sosyalizm ann sona ermesi, sosyalizmin yenilmesi de-il, tam tersine onun yenilenmesi, kesin yeni teorilerin gelitirilme-

si ve en nemlisi de yeni pratiklerle hayata geirilmesi, ok yarat-c, ok yeniliki anlamda buna g yetirilmesi szkonusudur. Buanlamda emperyalizme ve onun en ba temsilcisine kar mcadelekadar, sosyalizmin temsili yeni bir aamaya giriyor.

Sovyetlerdeki reel sosyalizmin zl, her eyin bitii demekdeildir. Orada sosyalizmin kazanmlar daha deiik biimlerdekendisine yol aacak. Yine dnyann irili-ufakl birok lkesinde,halknda ulusal ve sosyal kazanmlar bu dnemin yaratlabileceini,

sosyalizmin zaten yaratc znn bilimsel ifadesinin bunu gereklikldn, sosyalizmin bu olduunu ortaya karyor. Nitekim kendideneyimimizde de bunun mmkn olabileceini ok arpc bir bi-imde gstermi bulunuyoruz.

Hi phesiz hedeflediimiz lkeyi de bu balamda deerlendir-mek zor deildir.

ABD byle ba aktr, ba imparatorluk roln oynarken, Alman-yas da bo durmaz. O her zaman, 19. yzylda olduu gibi 20. yz-ylda da emperyalistlemeye ilgi duymu ve insanln bana ikibyk dnya sava ve irilik-ufakl birok sava bela etmitir. Bir-ok faist gelime kadar, halkn soykrmna kadar, bela olmaya ka-

dar gidebilmitir. Yalnz Yahudi soykrmnda deil, bir Ermenisoykrmnda da ttihat ve Terakkinin arkasnda Alman desteinigrme mek mmkn mdr? Bra ka lm onu, gn m zdeKrdistan'daki soykrmda bile Almanyann desteini grmemekmmkn mdr? Gerekten hem kendi iinde, hem dndaki soyk-rmlarda Alman emperyalizminin payn ok iyi grmek ve yerli ye-rine oturtmak byk bir nem tar.

Bir Japonya toparland, yeni yaylyor dnyaya. Yaylrken bu fa-ist rejimi beslemek iin Amerikadan, Almanyadan geri durma-macasna nasl aba harcyor? Ekonomik ynden balayaym der-ken, nasl kendini Ortadouya tarmaya altn iyi grmek ge-rekir. Ge uyanr ama ok kt sonulandrr.

Rusyadaki bozulmay bile doru deerlendirmek byk nemtayor. Rusya bir emperyalist midir? Reel sosyalizmin zlylebirlikte Rusyada geliecek olan emperyalizm midir, yoksa yeni birsosyalist gelime midir? Rus politikasnn elikili karakterini iyi

deerlendirmek gerekir. Reel sosyalizmin zlnn tamamen bi-ti olmad, dolaysyla bir yandan sosyalist glerin varlklarngelitirmesi, dier yandan milliyeti veya kapitalizme hevesli dedi-imiz glerin ekimesi szkonusu. Bunlarn elikileri, zellikleemperyalist lkelerle iliki gelitirmeleri ne alnyor. Yine bunlarnBalkanlarda, Kafkasyaya, Ortadouya yansmasn iyi incelemekgerekir.

Artan bu emperyalist ekimeler ortamnda Krdistan devriminin

50 51


27/127

nasl k bulabileceini, bu ekimelerden nasl yararlanabilecei-ni iyi kestirmek gerekir. Bu anlamda reel sosyalizmin zl,szkonusu emperyalist lkelerde elikileri hzlandrmtr. Mutlakaeski statko dneminden daha elverili gelimeye, zlmeye yat-kn bir durumu iyi deerlendirmek, yine ABDnin yeni nizamdenilen nizamszlkta, kargaalkta devrimin yol alma ansnn dahafazla yakaland bir dnemi iyi grmek gerekir.

Ayrca blgemiz Ortadou lkelerinde de birtakm gelimelervar. Neredeyse ezeli dman gzken Arap-srailoullarnn at-masnn uzlamaya gider bir durumu yaad grlyor. Bununtam bir bar, uzlama a getiremeyeceini belirtmek gerekir. s-

railoullar veya bunun siyonist biimlenii yle kolayca salt birsraille snrl kalmaz. Siyonizm dnyann etkili, ynlendirici birgcdr. Filistinle, Arap lkeleriyle yetinmez; etki sahasn habireartracaktr. Tabii Trkiye zerinde de ne kadar etkili olduunu,Trkiye ynetimi iinde ne kadar arlnn olduunu, ne kadaronun efendisi olduunu biliyoruz. Bunu btn Trki cumhuriyetle-re yaymak istediini, hatta yaydn da biliyoruz. Yine birokArap ynetim gcnn de ona nasl dayandn biliyoruz. Dolay-syla szkonusu elikilerin bir anda uzlaamayacan, hatta buelikili karakterin derinleerek devam edeceini grmek gereki-yor. Ama bir uzlamann da gerekli olduu, nk mevcut gdengesine, Arap ve srail gerekliinde yine mevcut ynetimlerin,rgtlerin ve onlarn mcadele biimlerinin artk yetmedii ortayakyor. Bunun anlamszlat ortaya kyor. Ne Araplar gndem-lerine koyduklar gibi sraili toptan yok edebilirler, ne de srail ar-tk btn Araplara diz ktrebilir. Dolaysyla iki taraf iin de tam

bir zaferden bahsetmek mmkn deil. te bu da uzlama dedii-miz dneme zemin sunuyor. Sonu, bar grmeleri. Ne tam s-railin dayatt, ne de Araplarn dayatt koullar tam gereklee-bilir. Orta bir yerde buluacaklar. Bunun ikili, oklu grmeleriniyapyorlar. yle bitirme anlamnda savalara fazla ynelemeye-cekleri gibi, kalc, uzun vadeli, stratejik bir barn da olmayaca-n vurgulamak gerekiyor.

Bu daha ok kararszlk dneminin kararsz bir uzlama halidir.

Bu durum her an bozulabilir. Uzlama geliecek, fakat iinde birokatma tohumlarn da barndracak. Nasl uygulandn ve naslbozulduunu gn be gn gryoruz.

Buna doudan bir rann durumunu da eklemek gerekir. ran daeskiden beri gerek Arap yarmadasndan, gerek Anadoludan, gerekKafkasyadan ve gerekse Orta Asyadan gelen glerle kendini a-tma iinde bulmutur. ran-Irak atmas bunun tarihi bir devamniteliindedir. Trkiye ile ekimesi yine tarihi bir temeldedir. Bu-nun mezhepsel ifadesi o kadar nemli deil. Savam siyasidir vetamamen aralarndaki elikilerle balantldr. Trkiyeyle kolayuzlaamaz; zellikle hi yle gvenilir bir dostluk tesis edemez. Yi-

ne gnmzde zelde Irak rejimiyle, genelde Arap dnyasyla kal-c bir dostlua ulaamaz. Aralarnda byk elikiler vardr. Dola-ysyla blgemizin elikili glerinden biri olmaya adaydr. Mev-cut ynetimiyle olduu gibi, daha nceki ahlk ynetiminde debyleydi. Yarn daha fazla byle olabilir. Ama sorunlar yzndensava fazla krkleyemez, gelitiremez. Tabii uzlamay da fazlayaayamaz. Bunu da grmek gerekir.

52 53


28/127

kapitalizmluzun solulu bi mcadl giyo

nsan gelimesinin, tasarm gcyle yakndan balants vardr.nsansal gelimenin tasarm veya dier bir deyile dnce ve onuniradesi, ruhsal durumu zerindeki etkileimi olmadan pratik yaamgeliemez. nsan szkonusu olduunda ncellikle byle bir tasar-ma, dnsel gelimeye ihtiya vardr. Hayvan niin hayvandr?Kald ki onlarda da az ok meyil kabilinde bir eyler vardr ki y-rrler, yoksa bir hayvan ta gibi yuvarlanmaz. Ama insan, toplum-sallamaya baladnda kesinlikle dnce yn ar basan bir va-rolma olaydr.

Bunlar unun iin sylyorum: Pratikleme dzeyiniz dnce-den kopmutur ve bu da olduka tehlikelidir. nk ilkel yaratkla-rn dzeyinde olma tehlikesini tar. Ar doal sorunlar karsnda

insan dnceyle cevap veriyor ve yle bir varolma olay srp gi-diyor. Kendi iindeki toplumsal sorunlar da yine dnce gcylezmeye alyor. Ksaca dnce, tasarlama, hayal etme olmadanyaam olmaz.

Neredeyse dnmeyi unutmusunuz veya dnce diye belle-dikleriniz yaamdan kopuktur. Daha somut sylersek, bizim dev-rimci bir yaammz var ve sizin dnceniz ondan kopuktur. Dev-rimci eylem iin ne kadar ve nasl dnce sorusuna laykyla cevap

54 55


29/127

verememisiniz ve hl da veremiyorsunuz. Bunun ne kadar tehli-keli bir yanlg olduunu uyarmak asndan sylyorum.

Demek ki toplumsal varlk byle dnce nkoulunu gerektiri-yor. imdi biz burada insanln dnce tarihini kapsaml olarakaacak deiliz. Burada tarih boyunca insanln dnsel geliiminiirdelemek gibi bir sorunumuz da yok. Bu bir akademik konudur,burada buna fazla yer vermek gereksizdir. steyen byle bir tarihiaratrp inceleyebilir. Zaten dnce tarihi byk bir ders olaraktm akademik niversite evrelerinde okutulur.

Dnce tarihinin baz ana duraklar vardr. imdi buna ksacageebiliriz. Balangta insanda ok geri bir dnce dzeyi ve hat-

ta dncenin ilkel, primitif diye tabir edilen bir biimi vard. O dadaha ok sihir, by ve dinlerin ortaya knda kendini dile getirir.Gerek sihir ve by, gerekse de dinsel akmlar aslnda dnceninbalang biimleridir. Din de bir dncedir, ama bilimsellik diyetabir ettiimiz disiplinin olduka gerisinde bir durumu ifade ediyor.Ama hl din varln srdryor, -srdrecek de. Sihir ve by devardr. Bunun nedeni u: Bunlar insann varlyla balantldr.

Bir insan btnyle bilimsel olabilir mi?Btn hareketini bilimsellik temelinde gtrebilir mi? Tabii bun-

lar ayn zamanda felsefik sorunlardr. Bu konuda iddia var ve ol-duka bilimsel dzeyde geliiyor. Ancak hayalin, dogmann, dininde ortadan kalkacan dnmek pek olas gzkmyor. Bu da in-sann tabiatnda gizlidir. nsan doas gerektii kadar hayale, dog-maya, kutsal deerler diye tabir edilen dini konulara, hatta ahlaka,morale kesin yer vermek zorundadr. zellikle moral diye tabir etti-imiz durum gereklemeden insann salkl gelimesi ve hatta ya-

amas olduka sorunlu olacaktr.Sosyalizm ideolojisindeki tkanklk da moralden kaynaklanm-

tr.Dini ve moral sorununu doru ele alamamas reel sosyalizmin

zlnn en temel nedeni olsa gerek. Yani ne kadar bilimsellik,bilimsel dnce gerekliyse de, hl bunu kaba materyalizmde ol-duu gibi hereyreeteyegregeliir demek, insan tanmamakdemektir. Reel sosyalizmde biraz kaba materyalizm uyguland. Or-

taya kan sonu, olduka kt bir zltr. Hi phesiz bundankarlacak ok fazla ders olacaktr.

nsan toplumu neden byledir?Nitekim diyalektik bu konuya biraz aklk kazandryor. Diya-

lektiin temel yasalar var. Eer bunlar kaba materyalizmle saptrl-mazsa, yani sosyalizmin bugne kadar tandmz halini aabilir-sek, kendimizi anlama gcmz daha da artar. Bilimsellii byletek bana ele aldmzda, en az dini dogmalar kadar tehlike arze-der.

Determinizm veya kaba materyalizm de denilen kat bir bilimsel-lik insa

Documents

Sosyalizmde Israr İnsan Olmakta Isrardır