of 3 /3
ACTUALITEIT Nr. 2235 17 april 2012 Halfwekelijks blad voorbehouden aan het medisch korps (Parait également en français sous le titre «Le Journal du Médecin») Hoofdredacteur Peter Backx – [email protected] Coördinatie geneeskunde Veerle Caerels – [email protected] Eindredactie Wouter Colson, David Desmet, Karolien Van de Velde Redactie Nathalie Degand, Nicolas de Pape, Manuel Di Pietrantonio, Nicolas Evrard, Johanne Mathy, Tijs Ruysschaert, Kari Van Hoorick, Eef Verbeke, Ludwig Verduyn 02-702.70.82, [email protected] Vaste medewerkers Dr. Jean Andris, Peter Anthonissen, Gert Bakelants, Katia Belloy, Claude Biéva, Erik Brusten, Michelle Cooreman, Johan Copermans, France Dammel, Patrick De Neve, Désirée De Poot, Piet Desmet, Tom Eelen, Stefan Eraly, Thierry Goorden, Jasper Jansens, Dr. Michèle Langendries, Geerdt Magiels, Peter Raeymaekers, Bernard Roisin, Dr. Jean-Luc Schouveller, Dr. Jean-Marie Segers, Apr. Heidi Van de Keere, Dr. Guy Verhulst Art director & hoofd van de productie Viviane Claes - [email protected] Vormgeving Alison De Groot, Philippe Ossemann, Ivan Petrovic, Antonio Zamora Druk Corelio Printing Zoekertjes Guido Marit [email protected] Personeelsadvertenties Emily Deglas – [email protected] 02-702.70.33 Jaarabonnement Prijs: 120 euro - 078-35.33.13 Adreswijzigingen: ENKEL per e-mail naar [email protected] De artikels, foto’s, tekeningen en andere illustraties, opgenomen in het redac- tionele gedeelte van “Artsenkrant”, bevatten geen publiciteit. Bedrijven en pro- ducten worden enkel ter inlichting vermeld. Alleen de auteurs/adverteerders zijn verantwoordelijk voor de artikels, foto’s, illustraties, ideeën en de adverten- ties die in “Artsenkrant” verschijnen. Alle rechten van vertaling, overname en reproductie - op welke wijze dan ook - zijn voorbehouden voor alle landen. Pagina’s met een gekleurde achtergrond vallen buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. Commerciële afdeling Account managers Jan Bellon, Philip Bergé, Petra Lernout Product manager Virginie Meysmans – [email protected] Commerciële assistente Emily Deglas – [email protected]02-702.70.33 Artsenkrant is een uitgave van Medisch directeur Dr. Christian Cottriau Directeur van de redactie Peter Backx Afgevaardigd bestuurder en verantwoordelijke uitgever Ben Houdmont – Raketstraat 50 – 1130 Brussel Hoofdredacteur Geert Verrijken – [email protected] www.artsenkrant.com Content manager Jorgen Vanderdood — [email protected] Multimed panel Aangesloten bij de Unie Van Uitgevers van de Periodieke Pers en intekenaar Domus Medica is er niet over te spreken dat een voorschrift voor tiotropium voortaan eerst moet worden goedgekeurd door de adviserend geneesheer. De vereniging gaat ervan uit dat alle huisartsen dit middel gewetensvol – dat is: evidence-based – hebben voorgeschreven. “Het verscherpen van deze controle be- schouwt de vereniging dan ook als een maatre- gel van de overheid waarbij de ‘good practice’ van de huisarts in vraag wordt gesteld. Domus Medica zal het niet nalaten om de overheid om meer duiding te vragen”, zo staat te lezen op de website. Ergerlijk vindt DM ook dat besparingen die eigenlijk voor de specialistengroep bedoeld zijn, vooral de huisartsen treffen. In ieder geval vindt DM dat een herhalings- voorschrift voor Spiriva ® de facto als een ver- lenging moet worden behandeld. Huisartsen geven dit het best zo op de aanvraagformulie- ren aan, aldus het advies. De vereniging rekent hier ook op steun van de apothekers. Om een eerste aanvraag in te dienen, moet de huisarts houder zijn van een getuigschrift spirometrie. Domus Medica roept op kandi- daat-patiënten binnen de eerste lijn door te verwijzen. Aan de kringen wordt gevraagd een inventaris aan te leggen van de huisartsen die over een dergelijk getuigschrift beschikken. “Een collectieve blaam voor de beroepsgroep”, noemt Domus Medica de overheveling van Spiriva ® naar hoofdstuk IV. De vereniging roept op om voor patiënten die het middel al kregen, de facto een aanvraag voor verlenging in te dienen. | W. Co. ‘Spiriva ® -ingreep buiten context van besparingen’ H et Spiriva ® -verhaal kent iedereen onderhand wel; sinds begin deze maand is een a priori controle voor het geneesmiddel door een adviserend geneesheer nodig. En ook copd-patiënten die het middel al langer gebruiken, moeten opnieuw langs bij de pneumoloog of een huisarts met een erkenning voor spirometrie. Ri De Ridder, directeur-generaal van het Riziv, ziet niets verkeerds in die aangepaste regeling en gaat in het verweer tegen het SVH, dat vorige week een doorverwijsbrief ver- spreidde om patiënten die om tiotropium vra- gen rechtstreeks door te verwijzen naar een adviserend geneesheer. Zorgvuldigheid “Ik snap niet goed waar het protest vandaan komt. Deze maatregel valt buiten de con- text van het huidige besparingsklimaat, hij is gewoon het gevolg van de klassieke pro- cedure waarbij het gebruik van geneesmid- delen regelmatig gecontroleerd – en waar nodig herzien – wordt. Noem het een kwestie van zorgvuldig omgaan met het budget.” “Voor Spiriva ® was een aanpassing ver- eist”, vervolgt De Ridder. “Het middel kost de ziekteverzekering ongeveer 30 miljoen euro per jaar, en dat bedrag neemt nog toe. Aan- gezien de producent weigerde de prijzen te verlagen, hadden we nog twee keuzes over: het geneesmiddel schrappen van de terugbetalingslijst óf strikter toezien op de aan- bevelingen. En het werd dat laatste. Op het terrein merkten we immers dat de aanbevelingen onvoldoende werden nageleefd. Door daar nauwkeuriger op toe te zien moet dat verbeteren.” Dat de medische grond voor de strengere aan- pak ontbreekt of op zijn minst erg onduidelijk is, klopt niet volgens de Riziv-topman. “De aan- passing is in overeenstemming met de aanbe- velingen van het KCE en werd uitgebreid bespro- ken door experts van de CTG. Aan hun des- kundigheid twijfel ik niet”, klinkt hij formeel. Ook naar het beklag van het SVH over het extra papierwerk – nóg een formulier, dat bovendien extreem ingewikkeld is op- gesteld – heeft De Ridder geen oren. “Het is gewoon een standaardformulier waar artsen zaken op moeten aankruisen. Inge- wikkeld? De medische criteria voor het voorschrift worden overlopen, maar die moet je sowieso toetsen als je het middel – in overeenstemming met de aanbevelin- gen – wil voorschrijven.” “De opzet van het SVH-doorverwijsfor- mulier snap ik trouwens niet goed”, sluit De Ridder zijn verweer af. “Een adviserend geneesheer is sowieso niet gerechtigd voor zulke zaken. Maar het SVH zegt expliciet dat ze dan zelf de patiënt zullen doorverwij- zen naar een collega pneumoloog of huis- arts met erkenning voor spirometrie. En laat dat net de bedoeling zijn van de verwijzing van Spiriva ® naar hoofdstuk IV. Het is dus niet het formu- lier dat de patiënt dupeert. Integendeel de arts die zijn patiënt naar een geneesheer-adviseer stuurt, gijzelt de patiënt.” Lees meer over dit onderwerp op blz. 14. Na de verwijzing van tiotropium naar hoofdstuk IV stelde een verbolgen SVH vorige week voor om patiënten die om Spiriva ® vragen, rechtstreeks door te sturen naar een geneesheer-adviseur. Dokter Ri De Ridder, directeur-generaal van het Riziv, begrijpt de heisa over de maatregel evenwel niet en keurt de actie van het SVH beleefd maar gedecideerd af. | Tijs Ruysschaert ‘Een patiënt eerst doorverwijzen naar een adviserend geneesheer, staat gelijk aan hem gijzelen’ Dokter De Ridder: “Ik snap niet goed waar het protest op slaat.” © Imageglobe Domus Medica schiet met scherp op overheveling tiotropium

Spiriva-verhaal: 'normale gang van zaken' vs. 'papieren pesterij

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Na de verwijzing van tiotropium naar hoofdstuk IV stelde een verbolgen SVH voor om patiënten die om Spiriva® vragen, rechtstreeks door te sturen naar een geneesheer-adviseur. Dokter Ri De Ridder, directeur-generaal van het Riziv, begrijpt de heisa over de maatregel evenwel niet en keurt de actie van het SVH beleefd maar gedecideerd af. Het SVH veegt op zijn beurt De Ridders argumenten van tafel.

Text of Spiriva-verhaal: 'normale gang van zaken' vs. 'papieren pesterij

  • A C T U A L I T E I T

    Nr. 2235 17 april 2012Halfwekelijks blad voorbehouden aan het medisch korps

    (Parait galement en franais sous le titre Le Journal du Mdecin)

    HoofdredacteurPeter Backx [email protected]

    Cordinatie geneeskundeVeerle Caerels [email protected]

    EindredactieWouter Colson, David Desmet, Karolien Van de Velde

    RedactieNathalie Degand, Nicolas de Pape, Manuel Di Pietrantonio, Nicolas Evrard, Johanne Mathy, Tijs Ruysschaert, Kari Van Hoorick, Eef Verbeke, Ludwig Verduyn 02-702.70.82, [email protected]

    Vaste medewerkersDr. Jean Andris, Peter Anthonissen, Gert Bakelants, Katia Belloy,Claude Biva, Erik Brusten, Michelle Cooreman, Johan Copermans,France Dammel, Patrick De Neve, Dsire De Poot, Piet Desmet,Tom Eelen, Stefan Eraly, Thierry Goorden, Jasper Jansens, Dr. Michle Langendries, Geerdt Magiels, Peter Raeymaekers, Bernard Roisin, Dr. Jean-Luc Schouveller, Dr. Jean-Marie Segers,Apr. Heidi Van de Keere, Dr. Guy Verhulst

    Art director & hoofd van de productieViviane Claes - [email protected]

    VormgevingAlison De Groot, Philippe Ossemann, Ivan Petrovic, Antonio Zamora

    DrukCorelio Printing

    ZoekertjesGuido [email protected]

    PersoneelsadvertentiesEmily Deglas [email protected]

    JaarabonnementPrijs: 120 euro - 078-35.33.13Adreswijzigingen: ENKEL per e-mail naar [email protected]

    De artikels, fotos, tekeningen en andere illustraties, opgenomen in het redac- tio nele gedeelte van Artsenkrant, bevatten geen publiciteit. Bedrijven en pro-ducten worden enkel ter inlichting vermeld. Alleen de auteurs/adverteerderszijn verantwoordelijk voor de artikels, fotos, illustraties, ideen en de adverten-ties die in Artsenkrant verschijnen. Alle rechten van vertaling, overname en reproductie - op welke wijze dan ook - zijn voorbehouden voor alle landen. Paginas met een gekleurde achtergrond vallen buiten de verantwoordelijkheidvan de redactie.

    Commercile afdelingAccount managersJan Bellon, Philip Berg, Petra Lernout

    Product managerVirginie Meysmans [email protected]

    Commercile assistenteEmily Deglas [email protected] 02-702.70.33

    Artsenkrant is een uitgave van

    Medisch directeurDr. Christian Cottriau

    Directeur van de redactiePeter Backx

    Afgevaardigd bestuurder en verantwoordelijke uitgeverBen Houdmont Raketstraat 50 1130 Brussel

    HoofdredacteurGeert Verrijken [email protected]

    www.artsenkrant.comContent managerJorgen Vanderdood [email protected]

    Multimedpanel

    Aangesloten bij de Unie Van Uitgevers van de Periodieke Pers en intekenaar

    Domus Medica is er niet over te spreken dateen voorschrift voor tiotropium voortaan eerstmoet worden goedgekeurd door de adviserendgeneesheer. De vereniging gaat ervan uit datalle huisartsen dit middel gewetensvol dat is:evidence-based hebben voorgeschreven.

    Het verscherpen van deze controle be-schouwt de vereniging dan ook als een maatre-

    gel van de overheid waarbij de good practicevan de huisarts in vraag wordt gesteld. DomusMedica zal het niet nalaten om de overheid ommeer duiding te vragen, zo staat te lezen op dewebsite.

    Ergerlijk vindt DM ook dat besparingen dieeigenlijk voor de specialistengroep bedoeld zijn,vooral de huisartsen treffen.

    In ieder geval vindt DM dat een herhalings-voorschrift voor Spiriva de facto als een ver-lenging moet worden behandeld. Huisartsengeven dit het best zo op de aanvraagformulie-ren aan, aldus het advies. De vereniging rekenthier ook op steun van de apothekers.

    Om een eerste aanvraag in te dienen, moetde huisarts houder zijn van een getuigschriftspirometrie. Domus Medica roept op kandi-daat-patinten binnen de eerste lijn door teverwijzen. Aan de kringen wordt gevraagd eeninventaris aan te leggen van de huisartsen dieover een dergelijk getuigschrift beschikken.

    Een collectieve blaam voor de beroepsgroep, noemt Domus Medica deoverheveling van Spiriva naar hoofdstuk IV. De vereniging roept op om voorpatinten die het middel al kregen, de facto een aanvraag voor verlenging in tedienen. | W. Co.

    Spiriva-ingreep buiten contextvan besparingen

    Het Spiriva-verhaal kent iedereenonderhand wel; sinds begin dezemaand is een a priori controle voor

    het geneesmiddel door een adviserendgeneesheer nodig. En ook copd-patinten diehet middel al langer gebruiken, moetenopnieuw langs bij de pneumoloog of eenhuisarts met een erkenning voor spirometrie.

    Ri De Ridder, directeur-generaal van hetRiziv, ziet niets verkeerds in die aangepasteregeling en gaat in het verweer tegen hetSVH, dat vorige week een doorverwijsbrief ver-spreidde om patinten die om tiotropium vra-gen rechtstreeks door te verwijzen naar eenadviserend geneesheer.

    ZorgvuldigheidIk snap niet goed waar het protest vandaan

    komt. Deze maatregel valt buiten de con-text van het huidige besparingsklimaat, hijis gewoon het gevolg van de klassieke pro-cedure waarbij het gebruik van geneesmid-delen regelmatig gecontroleerd en waar nodigherzien wordt. Noem het een kwestie vanzorgvuldig omgaan met het budget.

    Voor Spiriva was een aanpassing ver-eist, vervolgt De Ridder. Het middel kost deziekteverzekering ongeveer 30 miljoen europer jaar, en dat bedrag neemt nog toe. Aan-

    gezien de producent weigerde de prijzen teverlagen, hadden we nogtwee keuzes over: hetgeneesmiddel schrappenvan de terugbetalingslijst fstrikter toezien op de aan-bevelingen. En het werddat laatste. Op het terrein merkten we immersdat de aanbevelingen onvoldoende werdennageleefd. Door daar nauwkeuriger op toe tezien moet dat verbeteren.

    Dat de medische grond voor de strengere aan-pak ontbreekt of op zijn minst erg onduidelijkis, klopt niet volgens de Riziv-topman. De aan-passing is in overeenstemming met de aanbe-velingen van het KCE en werd uitgebreid bespro-ken door experts van de CTG. Aan hun des-kundigheid twijfel ik niet, klinkt hij formeel.

    Ook naar het beklag van het SVH overhet extra papierwerk ng een formulier,dat bovendien extreem ingewikkeld is op-gesteld heeft De Ridder geen oren. Hetis gewoon een standaardformulier waarartsen zaken op moeten aankruisen. Inge-wikkeld? De medische criteria voor hetvoorschrift worden overlopen, maar diemoet je sowieso toetsen als je het middel in overeenstemming met de aanbevelin-gen wil voorschrijven.

    De opzet van het SVH-doorverwijsfor-mulier snap ik trouwens niet goed, sluitDe Ridder zijn verweer af. Een adviserendgeneesheer is sowieso niet gerechtigd voorzulke zaken. Maar het SVH zegt explicietdat ze dan zelf de patint zullen doorverwij-zen naar een collega pneumoloog of huis-arts met erkenning voor spirometrie. En

    laat dat net de bedoelingzijn van de verwijzing vanSpiriva naar hoofdstuk IV.Het is dus niet het formu-lier dat de patint dupeert.Integendeel de arts die zijn

    patint naar een geneesheer-adviseerstuurt, gijzelt de patint.

    Lees meer over dit onderwerp op blz. 14.

    Na de verwijzing van tiotropium naar hoofdstuk IV stelde een verbolgen SVHvorige week voor om patinten die om Spiriva vragen, rechtstreeks door te sturen naar een geneesheer-adviseur. Dokter Ri De Ridder, directeur-generaalvan het Riziv, begrijpt de heisa over de maatregel evenwel niet en keurt de actie van het SVH beleefd maar gedecideerd af. | Tijs Ruysschaert

    Een patint eerstdoorverwijzen naar een

    adviserend geneesheer, staatgelijk aan hem gijzelen

    Dokter De Ridder: Ik snap niet goed waar het protest op slaat.

    Im

    ageg

    lobe

    Domus Medica schiet met scherp op overheveling tiotropium

    AK2235-002_AK2233-002 13/04/12 14:57 Page2

  • BesparingsmaatregelDr. Herman Moeremans: De Ridder zegt

    dat de Spiriva-maatregel buiten de bespa-ringen valt, maar noemt de ingreep tegelij-kertijd een kwestie van zorgvuldig omgaanmet het budget. Hij goochelt met woor-den.

    PrijsonderhandelingDe Ridder geeft toe dat de maatregel een

    rechtstreeks gevolg is van het niet goed on-derhandelen over de prijs. Waar de produ-cent voor ons land weigerde om de prijs teverlagen, stellen we vast dat Frankrijk sinds1 januari 2012 hetzelfde product op de

    markt brengt voor 36,47 euro, tegenover50,09 euro bij ons.

    Aanbevelingen op terreinHet kan kloppen dat de aanbevelingen

    op het terrein niet altijd even goed wordennageleefd. Maar waarom moeten huisart-sen de kastanjes nu uit het vuur halen nadatde geneesheren-adviseurs hun taak nauw-keurig toezicht in het verleden onvoldoen-de hebben uitgevoerd?

    Medische grondDe Ridder verbergt zich achter de ex-

    perts van de CTG. Maar die hebben geenvoeling met de dagelijkse huisartsenprak-

    tijk. Hoe moeten wij statistische regels toe-passen op een individuele patint? Hoe ver-taal je bijvoorbeeld een EBM-regel als Ik at-testeer dat deze behandeling werkzaam isgebleken tegenover de klinische situatievan de patint vr het opstarten van de be-handeling door een vermindering van hetaantal acute exacerbaties van copd en/ofhospitalisaties naar een individu?

    FormulierHet formulier zou niet ingewikkeld zijn

    omdat er slechts aangekruist moet worden,maar de situatie is dikwijls te complex omsamen te vatten in een kruisje. Die zoge-zegde eenvoud geeft evenwel de indruk dathet niet kan dat artsen die toch zo langhebben gestudeerd dat niet zouden kun-nen. Met die uitspraak beledigt De Ridderons beroep dus en reduceert hij huisartsentot kruisjeszetters.

    DoorverwijzingDe Ridder snapt de achterliggende ge-

    dachte achter onze doorverwijsactie naar

    de geneesheer-adviseur niet. Wij willendaarmee tonen dat de tussenstap bij eenpneumoloog of een huisarts met attestspirometrie niet nodig is, die brengt enkelextra kosten met zich mee. Als de genees-heer-adviseur toch ook een arts correctoordeelt, kunnen we de ziekenfondsbe-dienden bij de adviserende administratieoverslaan.

    Open brief aan CTGVandaag verstuurt het SVH een open brief

    naar de leden van de CTG, waarin het vraagtom de kafkaiaanse Spiriva-pesterij onge-daan te maken. Nu worden onmogelijk,zelfs onwetenschappelijke formuleringenop het nieuwe attest geplaatst die de pa-tint benadelen en de huisarts in een nega-tief daglicht stellen, klinkt het verontwaar-digd.

    Als alternatief verwijst het syndicaatnaar een KCE-rapport van 2009, waarinhet Kenniscentrum een prijsverlagingvoor tiotropium voorstelde. Het SVHvestigt daarnaast de aandacht op de an-dere structurele besparingsvoorstellendie het deed tijdens de regeringsonder-handelingen, voorstellen waarmeemeer dan 20 miljoen euro uitgespaardkan worden.

    D oor de verwijzing van tiotropium naar hoofdstuk IVis sinds begin deze maand een a priori controle no-dig wil men een patint dit geneesmiddel voor-schrijven. Heel wat huisartsen vinden het echter niet kunnendat ook een formulier ingevuld moet worden voor patintendie het medicament voordien al gebruikten.

    En daar hebben ze een punt, geeft Ri De Ridder, direc-teur-generaal van het Riziv, eerlijk toe. Het huidige formu-lier stelt een probleem voor die patinten die, op basis vande criteria, terecht Spiriva kregen voorgeschreven vr 1 april. Zij zouden niet opnieuw bij een pneumoloog of eenhuisarts met een erkenning voor spirometrie langs moetenvoor een nieuwe controle.

    Volgende week duidelijkheid?De Riziv-topman benadrukt evenwel dat momen-

    teel gezocht wordt naar een oplossing voor deze situa -tie. Volgende week dinsdag buigt de Commissie Te-gemoetkoming Geneesmiddelen (CTG) zich overdeze kwestie, en dan moet een duidelijke interpreta-tie volgen die dit praktische probleem van de baanhelpt.

    Waar had De Ridder zelf aan gedacht? Een kopie van hetprotocol dat eerder werd opgesteld door een pneumoloog ofeen arts erkend voor spirometrie en dat zich in het medischdossier bevindt, zou kunnen volstaan. Maar dat is denkwerkvoor de CTG.

    Oplossing nodig voor wie al langer Spiriva gebruiktHoewel hij het oneens is met het doorverwijsinitiatief van het SVH (zie AK 2235), erkent dokter Ri De Ridderdat er een probleem bestaat met de nieuwe Spiriva-regeling. Het kan inderdaad niet dat patinten die hetmiddel al terecht gebruikten vr 1 april, naar een pneumoloog of een andere dan hun vertrouwde huis-arts moeten om een formulier, terwijl de gegevens in hun dossier zitten, klinkt het. Volgende week dinsdagbuigt de CTG zich over de kwestie. | Tijs Ruysschaert

    4 ARTSENKRANT Vrijdag 20 april 2012 Nr. 2236

    A C T U A L I T E I T

    Wel huisartsen met praktijk in CTGGeconfronteerd met de uitspraken van het SVH, wenste Ri De Ridder enkel te reageren op de aantijgingals zouden de experts van de CTG geen voeling hebben met de dagelijkse huisartsenpraktijk: In deCommissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen zetelen wel degelijk huisartsen met een praktijk.

    Voor het overige onthield de directeur-generaal van het Riziv zich van commentaar.

    Artsen die een patint die om Spiriva vraagt rechtstreeks naar een geneesheer-adviseur doorverwijzen, gijzelen die patint. Met die uitspraak onderstreepte dokter Ri De Ridder in onze dinsdageditie de onvrede van het Riziv met het doorverwijsinitiatief van het SVH. Het artsensyndicaat voelt zich persoonlijk geviseerd en weerlegt De Ridders argumenten. Een samenvatting in punten. | T.R.

    SVH niet akkoord met argumentatie De Ridder

    Imag

    eglob

    e

    Wordt controle bij een pneumoloog overbodig voor wie het middel algebruikt?

    AK2236-004-005_AK2236-004-005 18/04/12 16:05 Page 4

  • A C T U A L I T E I T

    ONBREZ 150 g 300 g

    **

    *Onbrez, de enige bronchodilatator met n inhalatie per dag terugbetaald in B a posteriori vanaf matig COPD (ESW450 ms (mannen) en >470 ms (vrouwen)] en meldingen van hypokalimie waren vergelijkbaar met placebo. De gemiddelde maximale veranderingen in bloed glucose spiegels waren vergelijkbaar voor Onbrez Breezhaler en placebo. Tabel met samen vatting van bijwerkingen: Het Onbrez Breezhaler Fase III klinisch ontwikkelings programma omvatte patinten met een klinische diagnose van matige tot ernstige COPD. 2.154 patinten kregen indacaterol tot maximaal n jaar in doses tot twee keer de maximaal aanbevolen dosis. Van deze patinten werden er 627 behandeld met eenmaal daags 150 microgram en werden 853 patinten behandeld met een maal daags 300 microgram. Ongeveer 40% van de patinten had ernstige COPD. De gemiddelde leeftijd van de patinten was 63 jaar. 47% van de patinten was 65 jaar

    of ouder, en de meerderheid (89%) was kaukasisch. Bijwerkingen in Tabel 1 zijn gerangschikt volgens de MedDRA systeem/orgaanklassen in de COPD veiligheids-gegevensbank. Binnen elke systeemorgaanklasse zijn de bij werkingen gerangschikt in afnemende volgorde volgens de volgende afspraak (CIOMS III): Zeer vaak (1/10); vaak (1/100, /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 550 /MonoImageMinResolutionPolicy /Warning /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 2400 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /PDFX1a:2001 ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError false /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox false /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (GWG_GenericCMYK) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

    /CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice