SPRİNKLER SİSTEMLERİNDE TEST VE KABUL İŞLEMLERİ · Sprinkler, Kaplinler, alarm vana grupları ve kontrol vana grupları vb. Sistemde basınç düşürücü vana kullanımı

2016/17 Eğitim Seminerleri

SPRİNKLER SİSTEMLERİNDE TEST VE KABUL İŞLEMLERİ

HATİCE ZEHRA TONYALI/ EMOAYVAZ A.Ş .


Uluslararası Sigorta Kuruluşlarınca yangınlardan sonra yapılan gözlemler;

• Test ve gözlemlerin yerine getirilmediği • Bakım hizmetinin yerine getirilmediği• Yetersiz bakım hizmeti• Bakım esnasında belirtilen hatalara aksiyon alınmaması• Elektriksel hatalar• Düzgün yapılmayan montaj ve imalat• sistemlerin kullanımına adaptasyonda başarısızlık, eğitimsizlik

Yangın tesisatı olan binalarda neden yangın sistemleri başarısız olur?


Sprinkler sistemlerinde test ve kabul işlemleri

Yararlanılan kaynaklar;

NFPA 13 NFPA 20


Sulu söndürme sistemleri bir bütün olarak ele alındığında ;

• Yeraltı borulaması ve ona bağlı olan hidrant sistemi

• Yangın pompa odası • Yerüstü borulama testleri

ve sprinkler sistemi devreye alma işlemlerinden bahsedilecektir.


Yeraltı borulama için malzeme ve test sertifikasının doldurulması gerekmektedir. Bu yapılan imalatta kullanılan boru ve bağlantı parçası tip ve modellerinin belirtilmesini sağlar. Yapılan işin garanti belgesi olarak düşünülebilir. NFPA 13- Şekil 10.10.1

NFPA 13’e göre Yeraltı borulama testi nasıl yapılır?


Boruların su ile yıkanması (flushing) işlemini, hidrostatik testi ve sınırlamalarının teorik olarak belirtmesinin yanında yapılan testlerin sonuçlarının da kayıt edilmesini için kullanılır.NFPA 13- Şekil 10.10.1


Hidrostatik test, kaçak testi hidrantlar, kontrol vanalarının bilgileri yazılır ve bu sertifika imzalanarak testin başarılı bir şekilde yapılmış olduğu hem işveren hem danışman hem de yüklenici tarafından kabul edilmiş olur.


Bunların ne olduğunu merak ediyor musunuz?

Boru yıkaması sırasında borulardan çıkabilen malzemeler…..


Yıkama işlemi minimum 3m/s su hızı ile yapılmalıdır. En az 3 dk su akıtılmalı, su temiz gelince kapatılmaldır. Her seferinde 1 hidrant açılmalıdır.


Yeraltı boru yıkaması nasıl yapılır?


Bütün borular 13.8 barda ya da sistem basıncının 10.4 bar geçmesi durumunda, bu basıncın 3.5 bar üzerinde hidrostatik olarak test edilmelidir. 2 saat boyunca 0,35 bar basınç kaybının üzerinde kayıt olmamalıdır. Hidrant çıkışlarının birisine yerleştirilmiş manometre ve hidrantın olmadığı yerde en düşük noktaya yerleştirilmiş manometre ile test basıncı okunmalıdır.

Yeraltı borularda hidrostatik test nasıl yapılır?


Yeraltı HDPE boru testi iki aşamada yapılacaktır. Birinci aşama hazırlık testi aşağıdaki sıralama

takip edilerek yapılacaktır.

1) Boru hattı yıkandıktan sonra, en üst noktaya hava almak için armatür konulacaktır.

2) Boru hattı su ile doldurulacak ve 1 saat dinlendirilmelidir.

3) Hazırlık test basıncı işletme basıncı +5 bar yada işletme basıncı *1,5 ‘tur. Hangisi daha düşük

ise o dikkate alınmalıdır.

Test yapılacak hat, Hazırlık test basıncına 10 dakika içinde uygun bir pompa ile getirilir ve

devamında pompa bir 10 dakika daha basıncı korumak için sürekli çalışacaktır.

4) Pompa durdurulup , Hat 1 saat dinlendirilmelidir.

5) 1 saat sonunda manometreden basınç okunmalıdır.

6) Okunan basınç, test basıncının %30’u kadar düşebilir. Daha fazla düşer ise test başarısızdır.

Hat üzerindeki yapılacak kontrol sonrası ön test tekrarlanır.

Yeraltı HDPE boru ön hazırlık testi nasıl yapılır?


Hazırlık testi başarısız olduğunda tekrarlanır, başarılı ise ana teste geçilir.

Ana test aşağıdaki gibi yapılacaktır:

1) Hazırlık testinde 1 saat basınca maruz kalan boru genişlemeye devam edecektir.

2) Hattın basıncı 16 bar olan bir hat için 2 bar düşürülür ve sistemin dengelenmesi için yarım saat beklenir.

3) Bekleme süresi sonrası basınç sabit kalıyor veya yükseliyor ise test başarılı kabul edilir. Anlaşmazlık durumunda test süresi 1.5 saat uzatılır. Bu süre boyunca da 0.25 bar basınç düşüme müsaade edilir. Eğer daha fazla basınç kaybı var ise hatta kaçak ver demektir.Hat testinde boru sistemine doldurulan su sıcaklığı ve test ortam sıcaklığı önemlidir.

Yeraltı HDPE boru ana testi nasıl yapılır?


HİDRANTLAR Her bir hidrantın sistem basınçlandırıldığında tam açık ve kapalı durumları kontrol edilmeli. En az 1 dk su akışı yapılmalıdır.En uzak noktada Debi ve basınç testi yapılmalı pitot nozul testi ile kontrol edilir. 7 barda 946 lt/dk akış olduğu kontrol edilmelidir. En az 2 ağız açılmalıdır.

Yeraltı borulamaya bağlı Ekipmanların testi nasıl yapılır?


Kuru tip hidrantlarda düzgün drenaj yapıldığı kontrol edilmelidir.

Yine çalışma basıncı altında tüm kontrol vanaları açık ve kapalı durumları test edilmeli.

Eğer pompalar çalışır konumda ise tüm çalışma testleri yangın pompaları çalıştırılarak yapılmalıdır.

Yeraltı borulamaya bağlı ekipmanların testi nasıl yapılır?


Yangın Pompaları Kabul testleri ve devreye alma

Tüm pompa dairesinin ve borulamanın ve yerleşimin NFPA 20’ye göre dizayn edilip, proje ile imalatın uyumlu olduğu varsayılarak test işlemine geçilmiştir.

*oda sıcaklığı

*havalandırma

*emiş boruları

*test ve rahatlatma vana bağlantıları

*Transmitter hatları

* yakıt tankı ve taşma havuzu

*egzost çıkışları kontrol

*giderler, supportlar…


Hidrostatik testten önce boru yıkama işlemi yapılmalıdır. Özellikle pompa emişindeki borular temizlenmelidir.

Bütün borular 13.8 barda ya da sistem basıncının 10.4 bar geçmesi durumunda, bu basıncın 3.5 bar üzerinde hidrostatik olarak test edilmelidir. 2 saat boyunca basınç kaybı olmamalıdır.Bu işlemler tamamlandıktan sonra pompa kabul testlerine başlanmalıdır.


Yangın pompalarının Testi sırasında gereken ekipmanlar

Takometre, vibrasyon ölçüm cihazı, ampermetre, voltmetre, pompanın fabrika test eğrisi, yüzey sıcaklığını ölçmek için sıcaklık ölçüm cihazı, akış ölçer hattının bağlı olmasıPompa emme ve basma hatlarına monte edilmiş manometreler


Test sırasında aşağıdaki kontrollerin yapılması gerekmektedir.

Kontrol paneline gelen voltaj değerleri kontrol edilmelidir.Pompa Devir hızı kontrol edilmelidir.Pompa ile motor arasındaki kaplinin üzerine güvenlik koruması konulmuş mu kontrol edilmelidir.Borulama, su durumu, pompa kaidesi, hava atma ventili ve sirkülasyon rahatlatma vanası olup olmadığı kontrol edilmelidir.Jokey pompa sistem basıncı kontrol edilmelidir



• Her hangi bir test noktasında pompanın aşırı ısınmadığı kontrol edilmelidir.

• Aşırı titreşim olmadığı kontrol edilmelidir.• Pompa stabil halde çalışmaya başlayınca

emme ve basma hatlarındaki manometreler okunmalıdır. Net basınç bulunmalıdır.

• Pompa çalışırken akım ve voltaj değerleri okunmalıdır. Akım değerleri pompa motoru üzerinde yazılı değerin üzerinde olmamalıdır.

• Voltaj motorda belirtilen değerin %5 altında olmamalı, %10 üzerine de çıkmamalıdır.



Örnek yangın pompaları çalışma sıralamasıYangın pompası: 1000 gpm, 100 psi sıfır debide basıncı 115 psiEmiş hattı basıncı: 10 psi — minimum; 20 psi— maximumJokey pompa durma= 115 psi + 10 psi(pompa emiş hattı basıncı)= 125 psiJokey pompa çalışma = 125 psi - 10 psi = 115 psiYangın pompası durma = 115 psi + 10 psi = 125 psiYangın pompası çalışma= 115 psi(jokey pompa çalışma basıncı) - 5 psi = 110 psiYangın pompası maksimum basıncı= 115 psi + 20 psi = 135 psiHer bir ilave pompa çalışması için ise 10 psi lık düşüm gerekmektedirPompanın maksimum basıncı sistemin maksimum işletme basıncını geçmemelidir.

Pompa basınç ayarının yapılması


2 set akü olmalı kurulumda 24 saat şarj edilmeli

Motoru 6 defa çalıştırma girişiminde bulunacak gücün 2 şer katına sahip olmalılar (15sn krank,15 sn bekleme)

Kablolar doğru çaplandırılmalı

Akü yeri önemli(yerden yüksek olmalı)


Dizel motorların ve kontrol panellerinin montajında üretici firmanın montaj kurallarına, ön devreye alma ve devreye alma kurallarına uyulmalıdır. Montaj kontrol listeleri de doldurulmalıdır.


Ön saha kabul testi için üreticinin kullanım manualinde yeralan ÖN SAHA KABUL TESTİ formu kullanılmalıdır.


Saha kabul testi için üreticinin kullanım manualinde yer alan SAHA KABUL TESTİ formu kullanılmalıdır.

Pompa akış testinin yapılması- akış ölçer ile

Pompa akış testinin yapılması- hortumlar ile

Diğer bir akış ölçme şeklide akış ölçer yerine dışarıya hortum bağlantı vanaları bırakılır. Bu çıkışlara 15mt lik hortum ve ucuna da ekte örnek resimleri görülen «hose monster» bağlantısı yapılmaktadır. 2 ½» ve 4» alternatif ağızlar bulunmaktadır. Her bir ağızdan genel olarak 500gpm okunabilir. Hem basınç hem de debi değeri aynı noktadan ölçülebilir.

Saha kabul testi ve her yıl yapılması gereken pompa bakım testlerinde bu akış testleri düzenli olarak yapılmalıdır.Her bir bağlantıya içinden geçmesi beklenen debiye göre pitotless nozul takılır. Her nozulun gösterdiği basınç değerine göre geçen debi ilgili akış tablosundan bulunur.


Öncelikle akış metrenin ve borulamasının doğru montajının yapıldığı gözlenmelidir.

Her bir pompa için ayrı ayrı test yapılmalıdır.

0 , %100 ve %150 debide basınç değerleri, rpm,

voltaj ve akım değerleri ölçülmelidir.

Pompa akış testinin yapılması


Yerüstü borulama sistemi testleri

NFPA 13 Bölüm 25


Yerüstü boru testleri

Genel olarak montajı yapılan tüm sistemdeki Sprinkler, Borulama ve vana gruplarının marka, model ve detaylarının belirtilmesi gerekmektedir.

Flushing( yıkama) aynı yeraltı borulamasındaki gibi yapılmalıdır.

Hidrostatik testte yeraltı borulamasından tek farklı olan yanı basınç kaybının sıfır istenmesidir.

Yine farklı olan tek uygulama pnömatik test yapılmasıdır.

Pnömatik boru testi

2,7 bar(40psi) hava basıncı ile borular basınçlandırılır ve hava basıncı 24 saat boyunca borularda tutulur. Borulardaki basıncın 24 saatte 0.1(1.5psi) bardan fazla düşmemesi gerekmektedir.

Tüm yapılan testler kayıt altına alınır.


Dikkat edilmesi gereken hususlarEğer hidrostatik test yangın pompası ile yapılacak ise yangın pompasının sıfır debideki basıncı bilinmelidir.

Sistemde kullanılan ekipmanların basınç sınıflarının teste uygun olduğu kontrol edilmelidir.

Sprinkler, Kaplinler, alarm vana grupları ve kontrol vana grupları vb.

Sistemde basınç düşürücü vana kullanımı gerekli midir kontrol edilmelidir.


Islak Alarm Vanası çalışma testi

Islak Alarm Sistemi akış testi

İlgili formlara kayıt yapılmalıdır.

Test ağzından akış gelmeye başladıktan 30 sn içinde akış anahtarından alarm sinyali merkeze ulaşmış olmalı.


Kuru Alarm Vanası çalışma testi

Hidrostatik test sırasında vanaya zarar vermemek adına klapeleri açık tutulmalıdır. Vananın tipine göre 3.4bardan sonra mekanizmaları zarar görmektedir.


Her markanın basınç set değerleri farklı olabilir.


Kompresör kapasitesi tüm boruları maksimum 30dk da doldurabilecek kapasitede seçilmiş olmalı.Kompresörün enerjili olup olmadığı kontrol edilmeli Basınç düşümüne bağlı olarak kompresörün devreye girip girmediği ve o hatta bağlı olan basınç anahtarı üzerinden bilgi alındığı gözlenmelidir.

Hava şartlandırma ünitesi kontrol edilmeli , bypass hattı kapalı, normal besleme hattı açık olmalı. Bir önceki slaytta bahsedilen su basıncına bağlı hava basıncının set edildiği manometrelerden kontrol edilmelidir.

Hava besleme hattının test ve kontrolü


Akış testi yapılmalıdır. Kuru alarm vanasından en uzak noktaya konulan test vanasına yandaki tabloda gösterilen tablodaki sayıdaki açık sprinklerkonularak yada sprinkler orifisine uygun orifiste test drenaj vanası kullanılarakta akış testi yapılacaktır.

Test hatları açıldıktan sonra vana klapesinin açma süresi ile suyun test vanasına ulaşma süresinin toplamı yangın sınıfına göre izin verilen maksimum süreyi geçmemelidir. NFPA 13’e göre 500gal(1892lt) ye kadar sistemlerde QOD’siz, 750 gal(2839l)’ye kadar olan sistemlerde QOD(hızlı açılma elamanı, hızlandırıcılı) li ölçümler yapılmalıdır.

Kuru borulu sistemlerde akış testi


İlgili formlara kayıt yapılmalıdır.


Baskın ve Ön Tepkili Alarm Vanası Çalışma Testi


Akış testleriBaskın veya ön tepkili vanasının aktivasyon tipine göre aktivatörtestlerinin yapılması

Ayrıca tüm vanaların elle açılıp testinin yapılması

Ana drenaj vanası açılarak akış testleri yapılmalıdır.

Eğer aktivasyon şekli pnömatik tipte ise; kuru alarm vanasındaki hava besleme hattındaki test ve kontroller aynı şekilde yapılmalıdır.

Vana grubu altındaki ana kesme vanasının açık pozisyon durumu izlenmelidir. Su basınç anahtarının alarm ve basınç alarm anahtarlarının da hata olarak izlenmelidir.


Basınç düşürücü vana testi


İtfaiye bağlantı ağzı ve çek vana arasındaki boru da hidrostatik olarak test edilmelidir. Ağızları kapatılmalı, çek vana klapesi çıkarılmalıdır.

İtfaiye bağlantı ağzı testi


Sprinklerin her türlü kontrolü yapılmalı


Kontrol vanalarının testi


Hidrolik sistem etiketlemesi ve dökümantasyon

Son kullanıcıya as built projeler, ürünlere ait tüm kullanım manualleri, dökümanları verilmeli ayrıca NFPA 25’e uygun olarak yapılması gereken gözlem, test ve bakım dökümanları da iletilmelidir.

Katılımınız ve sabrınız için teşekkürler…

Hatice Zehra TONYALI

Documents

SPRİNKLER SİSTEMLERİNDE TEST VE KABUL İŞLEMLERİ · Sprinkler, Kaplinler, alarm vana grupları ve kontrol vana grupları vb. Sistemde basınç düşürücü vana kullanımı