Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań zdrowotnych uczniów

Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań

zdrowotnych uczniów

Prof. zw. dr hab. Janusz KirenkoDr Anna Witek

Mgr Anna Bieganowska

• Zachowania zdrowotne stanowią jeden z głównych czynników warunkujących zdrowie

• Celem promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej jest identyfikacja pozytywnych i negatywnych czynników warunkujących zdrowie.

• Czynniki pozytywne zwane są czynnikami chroniącymi, zaś czynniki negatywne, zwane czynnikami ryzyka zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju choroby, niepełnosprawności, zaburzeń rozwoju, lub innych, niepożądanych (negatywnych) stanów.

• Czynniki ryzyka w połączeniu z tzw. czynnikami podatności lub wrażliwości (markery podatności), nasilają negatywne wpływy sytuacji lub środowiskowych czynników ryzyka.

• Identyfikacja wspominanych czynników i redukowanie/eliminowanie ich wpływu jest podstawą profilaktyki problemów zdrowotnych i społecznych

(B. Woynarowska 2007, s. 46-47)

Szkoła – dwie strony medaluSzkoła – dwie strony medalu

• drugie co do znaczenia środowisko w życiu dziecka.

• miejsce wszechstronnego rozwoju osobowości dzieci i młodzieży

• daje emocjonalne i społeczne wsparcie

• kształtuje postawy wobec rzeczy, ludzi, norm, wartości.

• zaspokaja podstawowe potrzeby, niezbędne do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego uczniów.

• sytuacja szkolna może wyrażać się w osiągnięciach dydaktycznych, , a także adaptacji w środowisku szkolnym

• źródło wielu napięć i sytuacji stresujących.

• przestrzeń, gdzie młodzi ludzie są kontrolowani i oceniani, a wielu z nich ma problemy z nauką, dodatkowo pogłębione trudnościami w środowisku rodzinnym i rówieśniczym.

Szczególnym wyznacznikiem przystosowania szkolnego są relacje interpersonalne z

rówieśnikami, mające znaczenie dla kształtujących się cech osobowościowych

jednostki, które to w przyszłości mogą decydować o konkretnym ustosunkowaniu się

do ludzi.

SzkołaSzkoła ==

jedno z głównych środowisk jedno z głównych środowisk odgrywających znaczącą rolę w procesie odgrywających znaczącą rolę w procesie kształtowania się zachowań zdrowotnych kształtowania się zachowań zdrowotnych

dzieci i młodzieży dzieci i młodzieży

Jak przyszli edukatorzy zdrowia postrzegają swoje możliwości

przekazywania wiedzy, rozwijania umiejętności uczniów z zakresu

edukacji zdrowotnej?

Co stanowi dla nich największe źródło trudności w tym obszarze?

Obszary edukacji zdrowotnej wg B. Obszary edukacji zdrowotnej wg B. Woynarowskiej:Woynarowskiej:

1. Dbałość o ciało

2. Zdrowe żywienie i aktywność fizyczna

3. Bezpieczeństwo i zapobieganie urazom.

4. Edukacja seksualna

5. Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego

(zdrowie i dobrostan psychiczny, emocje i stres, optymizm, poczucie tożsamości

i własnej wartości, umiejętności życiowe)

6. Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi-

używaniu substancji psychoaktywnych.

7. Przeciwdziałanie przemocy i agresji.

Uszeregowanie przez studentów:Uszeregowanie przez studentów:

1. Zdrowe odżywianie2. Dbałość o ciało3. Ruch i aktywność fizyczna4. Bezpieczeństwo 5. Optymizm6. Zdrowie psychiczne7. Uzależnienia 8. Umiejętności życiowe9. Agresja10. Tolerancja11. Emocje12. Poczucie własnej wartości 13. Edukacja seksualna

Zdrowa Szkoła- Zdrowy UczeńZdrowa Szkoła- Zdrowy Uczeń

Interdyscyplinarne, międzynarodowe konferencje naukowo-szkoleniowe

Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom

• Zapewnienie sprzyjającego zdrowiu środowiska nauczania wymaga wysiłku wszystkich osób związanych z funkcjonowaniem szkoły, świadomości istnienia zagrożeń oraz znajomości zasad higieny i bezpieczeństwa.

• Bierna postawa dzieci i młodzieży wobec aktywności ruchowej zwiększa ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości. Poziom aktywności fizycznej w dużej mierze zależy od wiedzy i świadomości ucznia. Tę świadomość powinna kształtować między innymi szkoła poprzez odpowiednie podejście nauczyciela wychowania fizycznego do aktywności fizycznej, podejmowanie w środowisku szkolnym działań mających wpływ na aktywizację fizyczną młodego człowieka, ale także poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego.

• Duże znaczenie w procesie nauczania – uczenia się ma zapewnienie uczniom właściwych warunków higieniczno-zdrowotnych (Renata Gawron 2010, s. 100- 104) .


Dyrektorzy 2,6% szkół podstawowych, 4% gimnazjów i 3,5% szkół ponadgimnazjalnych nie uwzględnili przy układaniu rozkładów zajęć lekcyjnych wymagań wynikających z zapisów rozporządzenia, jak również wymagań higienicznych

(wyniki badań przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną w woj. Lubelskim-skontrolowano 1222 szkoły w 2008r. )


• niejednokrotnie zajęcia WF prowadzone są na korytarzach lub w salach zupełnie do tego nieprzystosowanych;

• spośród skontrolowanych szkół, aż 284 (tj. 23,2%) nie posiada sali gimnastycznej pełnowymiarowej ani sali rekreacyjnej/zastępczej;


• na terenie naszego województwa spośród skontrolowanych szkół niecała 1/3 posiada gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej;


Agata Strączkiewicz:„niska świadomość prozdrowotna dzieci 6-letnich”:

• -30% badanych dzieci nie wie, czym jest zdrowie• -17% dzieci używa czyjejś szczoteczki do zębów • -56% 6- latków nie miała świadomości, iż zęby mleczne

wypadają- 1/3 badanych w odpowiedzi na to pytanie wskazywała niedożywienie „zęby wypadły, bo chłopiec pił za mało mleka”; 5 dzieci stwierdziło, że tak się stało, bo kolega był bardzo chory


Odmowa pożyczenia grzebienia:26% przedszkolaków ocenia jako zachowanie

niekoleżeńskie, 60% jako samolubne. 13% zachowanie rozsądne


Ilona Gembalczyk

• W stylu życia uczniów klas szóstych przeważają zachowania antyzdrowotne. • Uczniowie nie mają ukształtowanych elementarnych zachowań higienicznych. Jedno z poważnych

zagrożeń dla zdrowia jamy ustnej stanowi próchnica. • Spory odsetek (22%) dzieci przystępuje do wypełniania obowiązków szkolnych na czczo, co obniża

dyspozycję do nauki.• Uczniowie coraz częściej rezygnują z mleka na korzyść słodzonych napojów gazowanych. • Niepokoi fakt spożywania mniejszej niż zalecana ilości posiłków dziennie: prawie co piąty badany

uczeń spożywa tylko trzy posiłki. • Dzieci i młodzież chętnie sięgają po słodkie przekąski. Skutki:• Otyłość w wieku rozwojowym jest przyczyną nieprawidłowej tolerancji węglowodanów u 10-27%

otyłych dzieci oraz kilkunastu procent cukrzycy typu 2 wśród młodzieży.• Uważa się, iż reklamy żywności w mediach mogą przyczyniać się do wyboru niezdrowych

pokarmów: Reklama ma większy wpływ na wybory konsumenckie młodzieży niż nawyki rodziców i oddziaływania rówieśników.

• Dziewczęta w okresie dojrzewania przykładają dużą wagę do opinii innych na ich temat.


Uwaga: dziewczęta jak również chłopcy, którym zależy

na szczupłym wyglądzie i niskiej masie ciała, częściej dążą do jej obniżenia poprzez aktywność fizyczną, stosowanie diety,

ograniczanie jedzenia, a nawet spożywanie środków zmniejszających łaknienie.


Joanna Kasznia- Kocot, Zdun Joanna, Słowiński Jerzy, Agata Wypych – Ślusarska, Elżbieta Czech

• 69,7% ankietowanych gimnazjalistów spożywa 3 lub mniej posiłków w ciągu dnia.

• 29,3% nie spożywa w domu śniadania.• 38,4 % młodzieży uznało owoce i warzywa jako podstawę diety.• 64,2% dziewcząt, jak również 56,6% chłopców zgadza się z założeniem, że

jeśli będziemy szczupli to łatwiej znajdziemy odpowiedniego partnera życiowego, pracę, będziemy również szczęśliwsi i osiągniemy życiowy sukces.

• 18,9% dziewcząt i 8,7% chłopców stosuje diety odchudzające


Elżbieta Rutkowska

• 2/3 badanych przez autorkę licealistek widzi potrzebę zmian w swoim wyglądzie: redukcja masy ciała, wzrostu, koloru włosów. Chłopcy: odpowiednia masa i rzeźba ciała, fryzura.

• praktyki corporeistyczne- zabiegi upiększające- stanowiące element budowania tożsamości nieobce są większości licealistów

• Średni czas na upiększanie to 25,9 minut dziennie, największy odsetek badanych poświęca od 20 do 45 minut dziennie.

• Zapytano również , co zdaniem licealistów oznacza „troska o ciało”:Prezentacja ciała

Zabiegi higieniczneSchludny wygląd, zdrowe odżywianie, sprawność fizyczna, pielęgnacja skóry,

zabiegi.

Spędzanie czasu wolnego

• Analizując formy spędzania czasu wolnego uczniów szkół podstawowych można wnioskować, iż nawyki dotyczące podstawowych potrzeb biologicznych człowieka, jakim jest ruch i odpoczynek nie zostały jeszcze ukształtowane.

• W badaniach Magdaleny Boczkowskiej (2010) wyodrębniono nowe miejsca i formy spędzania wolnego czasu: Shopping/Plazing, Clubbing, Le parkour, Wirtualne społeczności, Photobloging. Przeprowadzone badania wskazują, że młodzież bezrefleksyjnie podąża za współczesną modą na det- rozrywkę.


• Najpopularniejszym centrum handlowym wśród lubelskiej młodzieży jest „Lublin Plaza”.

• Plaza jest nie tylko popularnym miejscem zakupów, ale również spotkań towarzyskich młodzieży= nowa forma aktywności- „plazing” czy „plazmania”; „dziećmi Plazy”.


• Wirtualne społeczności- czyli aktywność internetowa lubelskiej młodzieży. Szczególnie daje się wyeksponować portal „Nasza-klasa”. Na pytanie o czynności wykonywane podczas korzystania z Internetu badani uczniowie tak odpowiadali: rozmowa na gadu-gadu, sprawdzenie poczty , wejście na naszą-klasę.


• Le parkur- (fr. sztuka przemieszczania się) - pochodząca z Francji forma aktywności fizycznej. Rzesze młodzieży ćwiczą parkour pomimo braku warunków do uprawiania tego typu sportu.


Wnioski: • Badana młodzież najczęściej spędza czas wolny w pubach i centrach

handlowych. Instytucje kultury stały się dla młodzieży mało atrakcyjne, uczniowie czują się nimi znudzeni, przez co poszukują nowych wrażeń

• Niebezpieczne jest to, iż najczęściej clubbing wiąże się z piciem alkoholu • W toku przeprowadzonych badań wyłoniła się także grupa osób, która

aktywnie uprawia sport (gra w piłkę, jeździ na rowerze, pływa, uprawia sztuki walki i ekstremalną formę le parkour). Nie jest ona zbyt liczna, jednak daje nadzieję na to, że nie tylko „plazing” i „clubbing” zajmuje lubelską młodzież w wolnym czasie. Młodzież.

• Zjawisko Le parkour wydaje się bardzo niebezpieczne, gdyż takie wyczyny często kończą się tragicznie- groźnymi wypadkami, a nawet śmiercią (Magdalena Boczkowska 2010, s.60-65).


Ilona GembalczykCzas wolny szóstoklasistów:• w sposób bierny (53,75 %): oglądanie telewizji (32,09 %) i gry

komputerowe (13,43%); • na spotkaniach towarzyskich z kolegami i koleżankami

(20,90% %), słuchając muzyki (18,66 %) i czytając książki (17,91 %);

• w sposób aktywny (46,24 %), dominuje aktywność ruchowa (spacery, bieganie, gimnastyka, jazda na rowerze).


• 42 % badanych spędza w sieci ponad 3 godziny dziennie.

• mniej niż jedną godzinę na aktywność w sieci poświęca tylko 8 % badanych.

• 26 % ankietowanych portal „Nasza-klasa” odwiedza do 5 razy dziennie, 24 % jeden raz dziennie, a 20 % badanych kilka razy w tygodniu. 14 % respondentów jest zalogowanych przez cały dzień i zagląda tam w wolnej chwili, a 12 % ponad 5 razy dziennie.


Ewa Adam, Zbigniew Tokarski, Małgorzata Wojciechowska:

• Tylko 1 spośród 206 badanych gimnazjalistów nie ma w domu komputera

• 4% ogląda TV powyżej 5h dziennie, 40%- minimum 2h.

• Komputer-blisko 7% uczniów ponad 5h dziennie.

• Łącznie blisko 24% dzieci spędza w towarzystwie mediów ponad 6h dziennie

• 50% ponad 4h dziennie w pozycji siedzącej

• W słuchawkach prawie 19% uczniów spędza codziennie kilka godzin (Maria Beczkiewicz).


Konrad Komorowski, Katarzyna Pietrzak, Jacek Gierus:

• wzrost absencji szkolnej w wieku gimnazjalnym i licealnym wiąże się ze wzrostem nasilenia zjawiska ucieczek ze szkoły.

• Powód: lęk przed formami sprawdzania wiedzy w szkole. • Młodzież gimnazjalna-nuda w szkole i niedostosowanie.

Licealna-powody związane z indywidualizmem i afiliacją w grupie.

• Ok. 2/3 osób z badanej próby informuje o ucieczce rodziców.

Edukacja seksualna

• O potrzebie edukacji i wychowania w tym zakresie pisał już Jędrzej Śniadecki –traktując edukację seksualną jako element przygotowania do życia w społeczeństwie.

• Edukacja seksualna nadal wpleciona jest i uwikłana w politykę oraz dyskurs publiczny i urzędowy wciąż stanowi w edukacji wielką nieobecną.

• Przez studentów wskazywana jest jako obszar edukacji zdrowotnej przysparzający najwięcej trudności.

• Symptomatycznym jest fakt, iż w 6 tomach analizowanych przez nas publikacji nie znalazły się artykuły prezentujące wyniki badań we wzmiankowanym zakresie. Jedyne badania dotyczą nawyków studentów w omawianej dziedzinie.

Edukacja seksualna

Stanisław Szczepański:gimnazjaliści posiadają wysoki poziom kompetencji zdrowotnych w zakresie zagrożeń związanych z uprawianiem seksu, co nie ma nic wspólnego z edukacją seksualną

Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:

• Stres-nieodłączny element życia człowieka, umożliwia rozwój. • Szkoła już dla uczniów szkoły podstawowej stanowi źródło głównych grup stresorów. Do

stresorów dzieci zaliczają m.in.: niesprawiedliwą ocenę czy ośmieszenie, obawę o ocenę, wynik testu oraz lęk przed nauczycielem.

• Niepokoi świadomość brutalizacji życia szkolnego i wzrost agresji fizycznej, psychicznej oraz społecznej uczniów wobec swoich kolegów. Uczniowie szkół średnich twierdzą, że choć zetknęli się agresją to mieli niewiele kontaktów z pedagogiem, podobnie nie uczestniczyli w programach profilaktycznych.

• Jeżeli chodzi o młodzież ze szkół średnich - badania pokazują, że dużym problemem jest gelotofobia definiowana jako lęk przed wyśmianiem-problem Brak pozytywnych strategii radzenia sobie w sytuacjach trudnych przejawia się również w sięganiu przez młodzież gimnazjalną po środki przeciwbólowe, na przykład w sytuacji spadku nastroju (otrzymanie złej oceny), ogólnego rozbicia lub stwierdzenia: mam zły dzień.

• Pojawiła się nowa kategoria metod radzenia sobie ze stresem, a mianowicie gra komputerowa i „gadu-gadu”.


Ilona Gembalczyk

Uczniowie szkoły podstawowej-najczęstsze sposoby radzenia sobie ze stresem:

• 34,68% słuchanie muzyki ;

• 15,02% aktywność ruchowa;

• 12,13% rozmowy z bliskimi;

• 12,13% gry komputerowe i rozmowa na „gadu-gadu” ;


Teresa Zubrzycka-Maciąg -gimnazjaliści:• co 5 uczeń nie lubi szkoły• 15% odczuwa lęk przed pójściem do szkoły• 30% uczniów czuje akceptację ze strony nauczycieli• Niemal wszyscy zetknęli się z aktami agresji w szkole 75%

uczniów nie przypomina sobie zajęć profilaktycznych• 72% nigdy nie zetknęło się z pedagogiem• 4% miało z nim kontakt• Uczniowie marzą o normalności !!!


Mieczysław Radochoński • najwyższe odsetki gelotofobików odnotowuje się

wśród uczniów III klasy gimnazjum i I liceum• U niektórych gelotofobia delikatnie zakłóca

funkcjonowanie, u innych przybiera rozmiary paranoidalne-traktowana może być jako fobia społeczna (wg Titze).

• Kliniczne objawy gelotofobii zaobserwowano u 8,27 % badanej rzeszowskiej młodzieży, co dziesiąty badany ma nieznacznie zaznaczoną gelotofobię.


• Monika Klonowska dowodzi, że trening w zakresie wystąpień publicznych umiejętność prezentacji, wypowiadania się na forum - obniża lęk społeczny.

• Dla 80% licealistów głównym źródłem stresu jest szkoła-

badania Joanny Różańskiej-Kowal- głównie sprawdziany i odpowiedzi przy całej klasie- uważa się to za sytuację normalną w szkole.


• Izabela M. Łukasik : konieczność uświadamiania młodzież co do konsekwencji przyjmowania

środków przeciwbólowych, wyposażenia ich w arsenał metod alternatywnych, strategie radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

• Anna Witek:ponad połowa gimnazjalistów często korzysta z leków bez recepty- co czwarty raz w miesiącu, niektórzy raz w tygodniu.Traktują je jako sposób radzenia sobie z bólem, także na ból wywołany lekami negatywnymi emocjami-wystąpienie przed klasą, zła ocena.

• Nie zwraca się ponadto w polskiej szkole uwagi na higienę umysłu.• Lekceważy się zasady higienicznego trybu życia w obszarze wysiłku

umysłowego niska wiedza nawet w sferze deklaracji• Nauczyciele nie wiedzą sami ale i nie rozumieją tego, co w podręcznikach

na ten temat napisano

poczucie tożsamości i własnej wartości

• Nie możemy wyeliminować zagrożeń współczesnego świata, ale możemy poprzez działania edukacyjne rozwijać zasoby osobiste dzieci i młodzieży

• Poczucie własnej wartości traktowane jest jako jeden z zasobów osobistych ważnych dla młodego człowieka. Niskie poczucie własnej wartości częściej łączy się z możliwościami ulegania zagrożeniom zdrowotnym.

• Współczesna szkoła nie poświęca zbyt dużo czasu na kształtowanie zasobów osobistych swoich uczniów. jeżeli zadbamy o wyposażenie młodego człowieka w wachlarz niezbędnych umiejętności, wówczas stwarzamy mu szanse na wzmacnianie wiary we własne możliwości.


Rekomendacje dla pracy dydaktyczno- wychowawczej w szkole:• Akceptować wychowanków takimi jakimi są, stworzyć taką atmosferę, w

której będą czuć się dobrze, utwierdzać ich w przekonaniu o własnej wartości, wskazywać cechy nad którymi powinni pracować;

• Prowadzić rozmowy z uczniami, aby pomóc im w samopoznaniu, dodać odwagi, zachęcić do wysiłku i pokonywania trudności;

• Wnikliwie kontrolować oraz regulować układ stosunków interpersonalnych w grupie, dążąc do tego aby w klasie było jak najmniej uczniów izolowanych i odrzuconych;

• Włączać dzieci i młodzież do współpracy i współdziałania, co może zmieniać układ stosunków interpersonalnych, a także nastawienie uczniów samych do siebie;

• Tak organizować życie szkolne, aby uczniowie mieli okazję wypróbowania swoich sił w różnych dziedzinach, uzyskania pozytywnych efektów i refleksji nad sobą;

• Przejawiać demokratyczny styl kierowania grupą.


Lilianna Klimek i Marzena Okrasa:

• Uczniowie uczestniczący w badaniach najkorzystniej oceniają się w zakresie Ja w towarzystwie, nieco niższe jest poczucie własnej wartości badanych uczniów w wymiarze Ja osobistego, jeszcze niższe wyniki odnotowano w wymiarze Ja w szkole. Natomiast najniższe poczucie własnej wartości wystąpiło u badanych w zakresie Ja w rodzinie (walka o swoją tożsamość i niezależność może rodzić konflikty w rodzinie).

• W świetle uzyskanych danych dziewczęta charakteryzują się wyższym globalnym poziomem poczucia własnej wartości, a także przejawiają istotnie wyższe poczucie wartości w zakresie Ja w rodzinie i Ja w szkole, a nieco wyższe w wymiarze Ja towarzyskiego. Ja osobiste nie różnicuje badanych dziewcząt i chłopców.

umiejętności życiowe

• Koszty braku zainteresowania kształceniem kompetencji społecznych u dzieci są bardzo wysokie: agresja i akty przemocy, samobójstwa, przedwczesne ciąże, narkomania, objawy depresji, nadużywanie leków przeciwbólowych. Wiele dzieci, osiąga słabe wyniki w nauce, niewspółmierne do posiadanego ilorazu inteligencji. Nie umieją one zapanować nad emocjami, co nie pozwala im się skupić, działać racjonalnie i podejmować właściwe decyzje.

• Badania M. Łukawskiej pokazują, że szkoła jest najbardziej optymalnym miejscem, w którym działalność profilaktyczną można skutecznie wykorzystać i poddać weryfikacji.

Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych

• Eksperymentowanie młodych ludzi z alkoholem czy papierosami w większości przypadków ma charakter przejściowy. Jednak te pierwsze próby mogą powodować liczne szkody społeczne i zdrowotne u dorastających osób, tym samy nie można przechodzić obok nich obojętnie.

• Inicjacja alkoholowa ma miejsce już w szkole podstawowej. Jest to niepokojący fakt, biorąc pod uwagę wiek respondentów. Wzrasta, bowiem w dalszym ciągu liczba nastolatków pijących regularnie, jak i okazjonalnie.

• Analizowane wyniki badań pokazują, że jeżeli chodzi o palenie papierosów, to jest to marginalny problem w szkole podstawowej. Sytuacja ulega zmianie już na poziomie gimnazjum.


• Koszty braku zainteresowania kształceniem kompetencji społecznych u

dzieci są bardzo wysokie: agresja i akty przemocy, samobójstwa, przedwczesne ciąże, narkomania, objawy depresji, nadużywanie leków przeciwbólowych. Wiele dzieci, osiąga słabe wyniki w nauce, niewspółmierne do posiadanego ilorazu inteligencji. Nie umieją one zapanować nad emocjami, co nie pozwala im się skupić, działać racjonalnie i podejmować właściwe decyzje.

• Badania pokazują, że szkoła jest najbardziej optymalnym miejscem, w którym działalność profilaktyczną można skutecznie wykorzystać i poddać weryfikacji.


Ilona Gembalczykalkohol:• 15 % uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej spożywało

już alkohol. • 10,41 % szóstoklasistów wzięłoby proponowany środek,

ponieważ nie wiedzą jak odmówić; • 18 % badanych, deklaruje potencjalną chęć spróbowania.Tytoń• 7 uczniów (4 %) przyznało, że już paliło.


Maria Chodkowska, Zdzisław Kazanowski:Biorąc pod uwagę normy prawne regulujące dostępność alkoholu i innych używek-droga i dostęp do nich dla gimnazjalistów i większości licealistów powinna być zamknięta.

• ponad 70% badanych w tym wieku miało dostęp do alkoholu, 33% do papierosów.

• 36% badanych przeszło alkoholową inicjację poniżej 13 roku życia, nikotynową-48,57%


Używki a stosunki koleżeńskie

• Zdaniem 46% gimnazjalistów i 62% licealistów alkohol ułatwia nawiązywanie kontaktów koleżeńskich, papierosom przypisali tę samą wartość uczniowie badani w następujących proporcjach: 12% uczniów gimnazjum i 16%-liceum.


Danuta Osik- Chudowolska I i III klasy gimnazjum:• Co drugi badany zapalił już pierwszego papierosa, ale nie robi

tego codziennie.• W klasie III uczniowie dwukrotnie częściej spożywają piwo.

Głównym motywem sięgania po alkohol jest ciekawość. Uczniowie klasy I nie wiedza, gdzie i od kogo mogliby kupić narkotyki, w klasie III są zdecydowani bogatsi w wyżej wspomnianą wiedzę.


Katarzyna Kocka, Hanna Kochaniuk, Małgorzata Tarka i Agnieszka Bartoszek:

• Dla 25% badanych gimnazjalistów głównym źródłem wiedzy nt. profilaktyki i uzależnień są: szkoła i mass media.

• Programy profilaktyczne w szkołach badanych osób są realizowane głównie przez wychowawcę, 38,3% biologa i pedagoga (16%), psychologa 12,9% oraz pielęgniarkę 7,3%.

• 79,1% badanych aktywnie uczestniczy w programach.

• Programy dotyczą, zdaniem 43,3% uczniów wiedzy teoretycznej, 35,8%- świadomego i umiejętnego odmawiania, 20,7% umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych

• 72,2% badanych twierdzi, że szkoła oferuje zbyt małą ilość tego typu zajęć

Przeciwdziałanie przemocy i agresji

• Problem agresji wśród uczniów stał się w ostatnich latach

tematem wielu konferencji, sympozjów, a także badań naukowych. Jest on zgłaszany przez dyrektorów placówek oświatowych i nauczycieli, jak również stanowi dylemat dla rodziców posyłających swe dzieci do szkoły.

• Z perspektywy szkoły ważna jest odpowiedź na pytanie: jakie są źródła agresji oraz jak niwelować agresję, zwłaszcza w środowiskach skonfliktowanych?


• Zjawisko nasilającej się agresji w społeczeństwie, motywuje do tworzenia

programów, będących propozycją radzenia sobie z tym zjawiskiem. Przykłady:• rządowy program „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” z 2006 roku, • kierowane głównie do szkół kampanie społeczne „Szkoła bez przemocy”, „Stop

przemocy”, „Stop cyberprzemocy” i in.

• Kolejną propozycje stanowi Trening Zastępowania Agresji. Jest to program wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowania agresywnego złożonym z trzech komponentów:

Komponent behawioralny (trening umiejętności społecznych)Komponent emocjonalny (trening kontroli złości)Komponent poznawczy (trening wnioskowania moralnego)

• Może to być metoda, od której szkoła może zapoczątkować integrację trzech środowisk: nauczyciele-uczniowie- rodzice.


Anna Czuwara• systematyczny wzrost zachowań agresywnych i przestępczych

wśród młodzieży polskiej w ostatnich latach;

• tendencja ta ma charakter globalny, podobnie jak obniżanie się wieku zachowań przestępczych;

• uczniowie, którzy potrafią współdziałać, wykazują także niższy poziom agresji, natomiast ci, którzy rywalizują, jednocześnie są bardziej agresywni.

• z wiekiem, wraz z podejmowaniem ról i odpowiedzialnych zadań, spada zarówno liczba problemów, jak i liczba zachowań antyspołecznych


Mieczysław Radochoński podkreśla pilną potrzebę opracowania norm służących odróżnianiu patologicznych zachowań w grupie adolescentów od normatywnych

• Antyspołeczność młodzieńcza-brak respektu dla norm społecznych

• Występowanie cech psychopatycznych w gimnazjach: U 2,68% uczniów dostrzeżono wyraźne cechy psychopatyczne, na które składają się impulsywność, brak planów, manipulacja, arogancja oraz zachowania antyspołeczne i defekt emocjonalny.

• Najbardziej obserwowalne jest to zjawisko w klasach III gimnazjów. W każdym przedziale wiekowym najwyższe wskaźniki obserwuje się w zakresie impulsywności oraz braku planów.

Documents

Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań zdrowotnych uczniów