Razvoj biološke misli na Balkanu i u Srbiji. Značajni naučnici. Monografska i druga dela.

Profesor: Studenti:dr. Ivanka Antović Ismir Bektašević

Anis Ćosović

Državni univerzitet u Novom PazaruBiologija

Sadržaj• Uvod• Pioniri biologije na balkanu• Josif Pančić• Ivan Djaja• Živojin Đorđević• Roberto de Visijani• Matija Boteri• Poznati biolozi• Najveći srpski naučnici • Monografija • Monografska dela• Zakljucak

Uvod

• Bios (život), Logos (nauka)• 1800 Karl Fridrih Burdah• Trevinarus i Lamark – šira definicija i veći značaj• XVIII vek – razvoj biologije na veći broj grana

Pioniri biologije na balkanu

• Josif Pančić • Ivan Đaja• Živojin Đorđević• Siniša Stanković• Roberto de Visijani• Matija Boteri

Josif Pančić (1814 – 1888)

• Lekar po pozivu, botaničar po naklonu• Školovanje započinje u Gospiću • U Peći brani doktorsku disertaciju iz medicinske botanike• Biljke – centralni predmet izučavanja• Osim biljaka izučava:

1. Insekti

2. Mekušci

3. Ribe

4. Ptice

5. Gmizavci

• Neumorni putnik i naučnik• Brižljiv i pažljiv u istraživanjima• Svako istraživanje iz ljubavi• Voleo je svoje učenike • Uvek prizeman, nikad iznad drugih

Botanički radovi

• Flora u okolini beogradskoj• Živi pesak Srbije i bilje što na njemu raste• Šumsko drveće i bilje u Srbiji• Flora kneževine Srbije• Vaskularne biljke kneževine Srbije• Omorika, nova vrsta četinara• Botanička bašta u Beogradu

Zoološki radovi

• “Ribe u Srbiji”• “Ptice u Srbiji”• “Građe za faunu kneževine Srbije”• “Ortoptera u Srbiji”• “Sisari i vodozemci Srbije”

Geološki radovi

• “Kopaonik i njegovo podgorje”• “Prvi meteorit u Srbiji”• “O preklu žita”• “Čovek u predistorijskom dobu”• “Minerologija i geologija”

Vrste koje je otkrio

• Pančićeva omorika• Pančićev skakavac• Derventanski različak (centaurea derventane)• Golocvetna mlečika (euphorbia glabliflora)• Monaški pupavac (sillene monachorum)

Poruka

• “Koliko je polje nauke prostrano, toliko je svaki akademičar slobodan da objekte svog saznanja po volji i sposobnostima i spremi svojoj potraži onde gde se za to oseća sposobim. Ali, za prvi bi početak dobro bi bilo da se ogranilimo na one nauke koje se srpstva tiču. Tu je naša prošlost zakopana, a tu, mislim leži i naša bolja budućnost u koju čvrsto i nepokolebljivo verujem. “

• “Pančić je drugi srbin koji je svojim radom koji je pribavio svom narodu ravnopravnost sa drugima. Borio se neprekidno da za svoj narod osvoji među narodima ono časno mesto koje se nikakvim vatrenim oružjem osvojiti ne dade.”

Ivan Đaja (1884 – 1957)

• Srpski biolog i fiziolog• Profesor i rektor univerziteta u Beogradu• Član srpske akademije nauka i umetnosti• Osnivač fiziološkog zavoda i osnivač prve fiziološke

katedre

Najveći doprinosi

• U oblasti termoregulacije i bioenergetike • Životna deviza “Nulla dies sine experimentum”• Prva dela su mu:

1. Monografija: “Fermenti i fiziologija”

2. “Osnovi fiziologije”

3. “Od života do civilizacije”

4. “Tragom života i nauke”

5. “Niz vodu”

6. “L’homme et la vie inventive” – kruna njegovog filozofskog opusa

Drugi o Đaji

• Mihiz: “Kasno smo razumeli Đaju”• Siniša Stanković: “Svetski naučnik, a anonimni autor u

svojoj zemlji”• Dobio je zabranu da objavljuje osim u politikinoj rubrici

“Da li znate”

Živojin Đorđević (1872 – 1957)

• Doktorirao kod Krala Fogta i Emila Junga 1895• Predavao je Zoologiju• Izvršio je radikalnu reformu biologije uvođenjem novih

predmeta: opšta zoologija, uporedna anatomija, citologija, histologija, embriologija...

• Centar interesovanja:

1. Gmizavci

2. Vodozemci

3. Račići

Dela i zasluge

• Izdao je 3 udžbenika:

1. “Zoologija I”

2. “Zoologija II”

3. “Sistematika kičmenjaka i bezkičmenjaka”• Osnivač okeanografskog instituta u Splitu• Osnivač hidrobiološkog zavoda na Ohridskom jezeru• Jedan od osnivača: medicinskog, poljoprivrednog i

veterinarskog fakulteta

Siniša Stanković (1892 – 1974)

• Biolog, član društva nauke i umetnosti• Osnivač društva za ekologiju i biogeografiju i direktor

biološkog instituta• Najznačajniji radovi inspirisani Ohridskim jezerom• Neobissium Stankovici• Dela: “Životni prosstor” – kritikuje rasizam i nacizam;

“Okvir života” – popularna ekologija; “Ohridsko jezero i njegov živi svet” - monografija

Neobisium stankovici

Roberto de Visijani (1800 – 1878)

• Najpoznatiji hrvatski botaničar hrvatskog porekla • Najpoznatije delo: “Flora Dalmatica” – 2250 biljnih vrsta• 60 vrsta, 5 rodova, prvi opisao• U Padovi inicijator izgradnje vrta (borovi Mangolije...)• Vizijanijev vrisak (saturea visijani)• Vizijanijeva Modričica (asperula visijani)• 1847 dalmatinsko zvonce – endemska vrsta

Matija Boteri (1808 – 1877)

• Samouki botaničar i ornitolog• 1854 odlazi u Mexiko u svrhu pribavljanja biljnih vrsta za

kraljevsko društvo• Značajan doprinos za Visijanijevo delo “Flora Dalmatica”• 4 knjige “Flora i fauna” – objavio mu je Spiridos Brusina• “Boterijev vrabac” – vrabac dobio po njemu ime

Značajni Naučnici

Mnogi naučnici su svojim otkričima doprineli razvoju biologije i bioloških disciplina:

Robert Huk-engleski naučnik

-otkrio ćeliju(1665)

-dokazao da se mesec i zemlja okreću oko sunca u elipsi

-Barometar,teleskop i mikroskop

Karl fon Line -Švedski botaničar i lekar

-Osnovao sistematiku-uveo binarnu nomenklaturu

-Smatra se začetnikom ekologije

Čarls Darvin-Britanski naučnik

-Postavio temelje moderne evolucije

-Tvrdio da se različite vrste razvijaju iz jedne vrste

Gregor Mendel-Austrijski botaničar

-Začetnik genetike

-Ukrštao grašak-ustanovio osnovne principe nasledjivanja

-Dva zakona:Zakon slobodnog rastavljanja alela i zakon

slobodnog kombinovanja alela

Luj Paster-Francuski mikrobiolog i hemičar

-Eksperimentom potvrdio da su bakterije izazivači bolesti

-Pasterizacija

-Pronašao vakcinu protiv besnila

Aleksander Fleming-Škotski mikrobiolog i farmakolog

-Otkrio Penicilium notatum-izolovao penicilin

Robert Koh-Nemački lekar i bakteriolog

-Pronašao bacile

-Otkrio uzročnike tuberkuloze

-Štapičasti bacil-Kohov bacil

-Pronašao uzročnika kolere

Najveći Srpski NaučniciNikola Tesla(1856-1943)-Najveći svetski

pronalazač u oblasti fizike, elektronike i radio

tehnike

Najznačajniji Teslini pronalasci:

Polifazni sistem,obrtno magnetno polje,

asihroni motor

teslin transformator,rendgenski zrak,

sistem ne

izmenične struje…

Hidrocentrala na Nijagarinim vodopadima

Jedinica za meru gustine magnetnog fluksa-Tesla(T)

Mihajlo Pupin(1854-1935)-Naučnik,pronalazač

-Višestruke telegrafije,bežične telegrafija i telefonije,rengentologije i elektronike.

-Pupinovi kalemi

-Pulicerova nagrada 1924-”Sa pasnjaka do naučenjaka,,

Jovan Cvijić(1865-1927)-Geograf

-Bavio se društveno i fizičkom geografijom,geomorfologijom,

antropologijom i istorijom.

-Proučavao Srbiju,Istru i

Jadransko primorje-

”Balkansko Poluostrvo,,

Rudjer Bošković(1711-1787)-Najveći matematičar i astronom Dubrovnika.

-Univerzalni stvaralac:Filozof,matematičar,astronom

fizičar,geolog,optičar…

-Tvorac-jedinstvenog zakona sile

-Geologija-konpenzacija mase unutar gora

-Preteća Ajnštajnove teorije relativnosti

Milutin Milanković(1879-1958)-Inženjer,klimatolog i astronom

-Teorija ledenih doba-Milankovićevi ciklusi…

-Prvi srpski doktor tehničkih nauka

-Solarna klima i planetarne temperature

-Nebeska mehanika

Miodrag Stojković(1964)-Istraživač iz oblasti genetike

-Doktorirao 1996-Embriologija i biotehnologija

-Evropa-Kloniranje domaće životinje

-Embrionalne matične čelije

Monografska i druga dela

Monografija- pisano delo koje detaljno obrađuje jednu temu

- naučni esej ili naučni traktat

- sam po sebi predstavlja kompletan tekst

- detaljan opis metodologije datog istraživanja

Obično delo jednog autora, ali ne uvek.

Monografska dela

Ivan Djaja-ferment i fiziologija

-L Homme et la via invetive(čovek i inventivni život)

-Filozofska ekofiziologija

Siniša Stanković-Ohridsko jezero i njegov živi svet

Vesna Nadjalin-Ispitivanje ekstrakcije i ekstrakta gajene lavande

Sava Petrović-Ramondije u Srbiji

Živojin Jurišić-Flore Kraljevine Srbije

Zakljucak

Monografija- pisano delo koje detaljno obrađuje jednu temu

- naučni esej ili naučni traktat

- sam po sebi predstavlja kompletan tekst

- detaljan opis metodologije datog istraživanja

Obično delo jednog autora, ali ne uvek.