SIRI PAKEJAN MAKLUMAT BANGUNANBERSEJARAH :

STADIUM MERDEKA

SAHAGIAN PAKAR MAKLUMATPERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA

SUMBER BUKU

UNTUK l~IU MA LA YSIA SEMPENA 50 TAHUN MERDEKA

cU'my!J"aki CWansmt c;}{itaHIMPUNAN /300 GEZET MONUMEN DAN BANG UNAN BERSEJARAH MALA YSIA

CETAKAN PERTAMA 2007@ 200 7 Hakcipta - Dr A zmi Morsidi / Mohd Bakari JaffarISBN 978-983-43540-0-8

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada buku terbitan iniboleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atauditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juapun,samada dengan cara eletronik, gambar serta rakaman dan sebagainyatanpa kebenaran bertulis daripada penerbit.

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-Dalam-Penerbitan

Untuk Mu Malaysia Sempena 50 Tahun Merdeka

cU'my!J"aki CW'ansan c;}{itaISBN 978-983-43540-0-8 (Hard cover)Himpunan 1300 Gezet Monumen dan Bangunan Bersejarah Malaysia1 Historic building-Malaysia- pictorial works (Bangunan Sultan Abdul Samad,Carcosa Sri Negara, Istana Balai Besar, Istana Maziah, Suffolk House,Istana Iskandariah, Masjid Peringgit, Masjid Kampung Laut etc)2 Monuments-Malaysia-Pictorial works (Fort Cornwallis, Menara Condong,Kota Malawati, Penarikan, Kota St John, The Causeway, Mt Ophir etc.)I Mo hd Bakari Jaffar - 1942 - 725.9409595

Dicetak oleh ULTIMATE PRINT SON. BHO. SHAH ALAM

PERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA

Tarikh perolehan : rr t008Tarikh siap didokumenla£ 3 NQ :- .Tarikh disusun alas rak: Y Z.O ..

1441807 -(1 ;) <;. .C, I I D t • ( J r

MONUMEN STADIUM MERDEKA - 1957 - Bukit Petaling Kuala LumpurStadium Merdeka yang terletak di Bukit Petaling dibina khusus untuk menyambut kemerdekaanPersekutuan Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957. Pada pagi hari yang penuh sejarah itu, di StadiumMerdeka Tunku Abdul Rahman Putra, Perdana Menteri Tanah Melayu yang juga dikenali BapaMerdeka Tanah Melayu dengan semangat waja dan bersuara lantang telah mengisytiharkankemerdekaan Tanah Melayu dari belenggu jajahan British dihadapan wakil Ratu Elizabeth II Duke ofGloucester dari England, Sir Donald Mac Gillivray Pesuruhjaya British terakhir, Sultan-Sultan,pembesar negara dan disaksikan oleh lebih 30,000 rakyat jelata yang membanjiri Stadium Merdeka .Sebelum Stadium Merdeka dibina, kawasan sekitaran adalah padang Golf tertua Kuala Lumpurdan sebelum itu ialah tanah perkuburan Cina. Padang Golf ini telah ditinggalkan sejak tahun 1921.Pada tahun 1937 kawasan ini dijadikan "Coronation Park ' sempena pertabalan King George ke VIsebagai Raja England.. Pada tahun 1958 ditukar menjadi Taman Tunku Abdul Rahman sebagaimemperingati dan menghormati Perdana Menteri pertama Tanah Melayu.

'.

TAD UMMERDE& M1\. , S· h K G'Ienit I eJar a egem,I angan

..

95)

ADNAN HAJI NAWANGJATSWAN S. SIDHU

TADIUM MERDEKA

ADNAN HAJI NAWANGJATSWAN S. SIDHU

-, 1 v11

/ ' .I...l.J . _ -

I'ERI'UuT . KAA I I'U~AT . Jr. 1. K. K.--"i' O . Ke las 7.1r;;. 8-,lb (E>?5)ADN

o. Pero1e'llin 10 0 74- ~/

-- 16 FrS LGCOTarikh

" I •• Lf-.' l\ I

PERBADANAN STADIUM MERDEKA1999'

Penubuhan Stadium Merdeka dan Stad ium Negara

Penubuhan Stadium Merdeka danStadium Negara: Sebuah ImpianMeniadi Kenyataan

STADIUM ME RDEKA

()) ~aha awal mendapatkanW;~buahstadium di negaraini pertama kali disuarakan olehPersatuan Bolasepak Selangor(Football Association of Selangor/FAS) pada tahun 1930-an.! Padamasa itu persatuan ini merupakanjaguh dalam dunia sukan bolasepak di negara ini. Malah dalamsetiap mesyuarat dan laporanpersatuan ini, permintaan untukmenubuhkan sebuah stadiumsering dibangkitkan. Namundemikian, permintaan ini tidakmendapat perhatian kerana padamasa itu sememangnya terdapatsebuah stadium di Jalan Ampang.VVillaubagairnanapun,pendudukanJepun di Tanah Melayu selama tigatahun sembilan bulan antara tahun1942-1945 telah mengubah nasibstadium di Jalan Ampang iniapabila dimusnahkan oleh tenteraJepun.

Selepas Perang Dunia Ke­dua, Persatuan Bola SepakSelangor bersama-sama denganPersatuan Bola Sepak Malaya(FAM)2 melipatgandakan usahamendapatkan sebuah stadiumbaru kerana stadium di JalanAmpang sudah tidak dapatdigunakan lagi. Pada masa yangsarna, menjelang tahun 1949,FAM mengajukan permintaantersebut kepada PesuruhjayaMunisipal Kuala Lumpur (Kuala

Lumpur Municipal Commissioners) .Pada Januari 1951, YTM

Tunku Abdul Rahman dilantiksebagai Presiden Persatuan Bola

Sepak Selangor dan semingguselepas itu dilantik pula sebagaiPresiden Persatuan Bola SepakMalaya (Football Association ofMalaya/FAM).3 Dalam hal ini ,Tunku Abdul Rahman bersama­sarna dengan para pegawai FASdan FAM melipatgandakan lagiusaha mereka untuk mendapat­kan a first class stadium.'

Hasil daripada desakan inipada 30 April 1952, PesuruhjayaMunisipal Kuala Lumpur dalamsatu mesyuaratnya memutuskanbahawa sebuah Jawatankuasaad-hoc akan ditubuhkan untukmengkaji perkara ini. Jawatan­kuasa ini diberi masa tiga bulanuntuk menyiapkan sebuah laporanmengenai tapak cadangan,peruntukan kewangan dan lain­lain hal bagi penubuhan sebuahgelanggang sukan. Usul ini telahdibangkitkan di Majlis PerundanganPersekutuan oleh S. C. E Sinqam?(wakil bebas dari Bangsar) danmendapat sambutan yang baikdaripada wakil-wakillain sepertiKundan Lal Devasar," L. E LaBrooy, S. MAlly Marikar Al-Hajdan Dr. Nicol de Fonseca. Walaubagaimanapun, usul ini mendapatbangkangan daripada beberapaorang ahli, yang antara lainnyaberbunyi:?

"Th e motion shows lack of

perspective .. .. There are otherand more vital matters to beconsidered first. .. . May the

Independent suggests ways and

9

Stadium Merdeka dan Stadium Negara

I\

10

means of raising the wind .... Ifhe contends that it is acommercially sound enterprise,why not raise th e mon eycommercially. No need to resort

to public funds "

Dalam keadaan ini , K. LDevasar yang menyokong cadangantelah menjawab bangkangantersebut d engan mengatakanbahawa: "The provision ofa Stadium,affecting as it does the youth of the

community, might well be describedas a matter of urgency. " 8 Walaubagaimanapun cadangan ini ditolakatas lima undi m enyokongmanakala sembilan ya n g lainmenentang.

Tuntutan untuk mendapatkansebuah stadium ini dibangkitkansekali lagi dan kali ini olehTunku sendiri dalam satumesyuarat Majlis Persekutuan(Federal Council) pada 18 Mac1953 . Walau bagaimanapun,permintaan b eliau m endapatreaksi yang amat dingin dari­pada lain-lain anggota majlisterse but dan dalam keadaanyang amat kec ewa, Tunku telahmemberitahu anggota majlisbahawa: "One da y you will listen

to me. I'll get it. " 9

Menjelang tahun 1955 pula,A. D York selaku Pr esiden MajlisMunisipal Kuala Lumpur atasinisiatifnya sendiri memulakanusaha m eneliti k emungkinanpembinaan sebuah stadium .Penelitian beliau kemudiannyamenjadi asas kepada laporanJawatankuasa EEM yang di­tubuhkan pad a tahun 1955 .Malah pada tahun yang sama,Majlis Munisipal Kuala Lumpurtelah pun memulakan usahauntuk memasukkan isu pem­binaan sebuah stadium sebagaisalah satu daripada agendadalam Five -Year Capital Works

Programme institusi terse but.Majlis turut mengeluarkananggaran kos bagi pembinaan

stadium hemilai RM2.4 \uta danbeberapa buah tapak yangsesuai juga dikenal pasti. Walaubagaimanapun , proj ek initerpaksa diketepikan keranawujudnya kepentingan bagi lain­lain projek di sekitar KualaLumpur. Pada masa yang sama ,lahir cadangan supaya sebuahstadium yang lebih k ecildidirikan buat sementara waktu,namun c a d a n g a n ini turutdiketepikan atas alasan bahawa"there should be a first class sta­dium or none at all. " 10 Denganitu, ahli majlis m embuatkeputusan untuk m engetepikanp embinaan stadium ini buatsementara waktu.

Pada 27 Julai 1955, PartiPerikatan pimpinan Tunku AbdulRahman memenangi pilihan rayaPersekutuan Tanah Melayu danbeliau dilantik sebagai KetuaMenteri. Selepas pilihan ra ya ,semasa sedang berehat di JohorBahru beliau telah ditemui olehS. C. E Singam , wakil Bebaskawasan Bangsar yang me ­nanyakan Tunku soalan berikut:"What about th e Stadium ,

Tunku?" Tunku pula menjawab:"Sudahlah, you and your stadium

always. Don 't worry, you will getit. " 1] Ekoran daripada ini, salahsatu daripada tindakan Tunkuyang terawal setelah menjadiKetua Menteri adalah menubuhkansebuah jawatankuasa penasihatyang dipengerusikan oleh E. MMcDonald pada 15 September1955. Jawatankuasa inilah yangtelah diberikan mandat untukm eneliti penubuhan sebuahstadium . Jawatankuasa Pe­rancangan Pembinaan Stadiumdiwujudkan bagi m engkaji

. /

pelan dan kos pembmaannya.Jawatankuasa tersebut di­anggotai oleh: "1. E.M McDonald: Pengerusi

Jawatankuasa Stadium.2. K. Nankivell: Pengerusi

Jabatan Kerja Raya .

Penubuhan Stadium Merdeka don Stadium Negaro

Ilintas yang mungkin timbul padamas a h adapan . Tunku pulamenjawab: "I want the stadium

to be th e national home for allspor tsmen in Malaya and whatbetter site can th ere be than th eve ry cen tre of Kuala Lumpur. " 15

Dalam keadaan inilah keputusanten tang tapak stadium telahdibuat.

Walaupun keputusan telahdibuat, namun M cDonald sendirim enyed ari b eberapa masalahyang dijangka akan timbul.Antaranya pada masa tersebutpihak Polis Diraja sedangmembuat persiapan untukmembina b eberapa buah blokk elamin untuk anggotanya .Selain daripada itu p embinaanstadium ini juga memerlukanusaha m eratakan sebahagiandaripada bukit di sekitarnya .

<P e mbin ae n stadium ini jugadijangka akan memerlukanp engambilan sebahagian dari­pada tanah ya n g pada masa itukepunyaan Victoria lnstitution.Walaupun telah dinasihati olehMcDonald supaya Tunku memilihsu a tu ta p a k yan g lain, namunTunku tetap bertegas denganpendiriannya. H anya di tempattersebutlah sahaja stadium baruitu akan didirikan .

,/

. Pada 11 Julai 1956, Tunkum embawa p e rkara ini kepadaperhatian Majlis Persekutuan danb erjay a m endapat persetujuanmajlis terse but . Empat harikemudian, pada 15 Julai 1956,Jabatan Kerja Raya Tanah Melayumengambil alih p engendalianproj ek ini,

Kontraktor utama y a n gdiberikan tend er pembinaanstadium ini adalah Tetuan K. CBoon C o. Ltd . dan Tetuan LimQuee a n d Sons ." Pada 15 Julai1956 , p eringkat p ertamap embinaan stadium dimulakan. .lni m elibatkan p engangkutankeluar dari kawasan tersebutsebany ak 200 000 tan tanah

3. S. E J ewkes : ditu g askanuntuk merancang p elan rekabentuk.

4. E. A Gre en : ditu g a skanuntuk merancang pembinaanbaha gian dal am stadium.

5. Chan Sai S oo: Ju ru t era(Resident Engineer).

6. J. L M cDermont: PembantuJurutera (Assistant ResidentEngineer).

7. I. J Marshall: JuruukurBahan (Quantity Surveyor).

8. Lee Kok Thye: PerekaStruktur dan PembantuTeknikal (Structural Designerand Technical Assistant).

9. Peter Loh Teh Kong: PerekaStruktur (Structural Designer) .

10. Low Chin Hon: Kerani (Clerkof Works).

/ Menjelang 4 Jun 1956,Jawatankuasa PerancanganPembinaan Stadium telah punmenyerahkan maklumat tentangkos, struktur dan cadangan tapakyang sesuai kepada Tunku.Sebanyak 160 pelan cadangandikemukakan kepada kerajaanmanakala kos pembinaan stadiumini dianggarkan berjumlahRM2.3 juta ringgit. Pada 2 Mei1956, Tunku bersama-samadengan E. M McDonald me­mulakan usaha mencari tapakyang sesuai .r A n t a r a kawasanpertama ya n g dilawati adalahmenara Chin Woo . Pada masaberada di atas menara ter­sebutlah Tunku membuat ke­putusan untuk memilih tapakbagi stadium baru ini. Keputusanini dibuat apabila Tunku m elihatbeberapa orang atlet y a n gsedang berlatih di sekitarCoronation Pa r k .'? Tunkumengemukan soalan b erikutkepada McDonald : "Don't youthink it would make an idealspot for Stadium Merdeka? " 14

Walaupun McDonald menyatakanpersetujuannya, namum beliaujuga mengingatkan Tunkutentang masalah kesesakan lalu

11

Stadium Merdeka dan Stadium Ne gara

apabila kawasan itu diratakanserta pembinaan konkrit sebanyak10 000 tan dengan struktur besisebanyak 700 tan . Kerja-kerjapembinaan seterusnya dimulakanpada 25 September 1956. Stadiumini dijangka siap menjelangpertengahan Ogos 1957 .17

Pada 15 Februari 1957,Tunku meletakkan batu asaspembinaan stadium baru ini .Berikutnya pada 11 Mac 1957,Tunku menubuhkan LembagaPenguasa (Board of Control) yangakan mengambil alih pengendali­an pembinaan stadium daripadaJawatankuasa PerancanganPembinaan Stadium. Jawatan­kuasa baru ini terdiri daripada. "1. Tun Abdul Razak: Pengerusi.2. Kolonel Sir Henry Hau Shik

Lee: Menteri Kewangan.3. W.L. R Carbonell:Pesuruhjaya

Polis.4 . E. M McDonald: Pengerusi,

Jawatankuasa PenasihatStadium.

5. A. D York: Presiden, MajlisMunisipal Kuala Lumpur.

6. Che Ismail bin Abdul Latiff:Setiausaha Kerajaan NegeriSelangor.

7. Lim Kee Siong: WakilPersatuan Bola Sepak Malaya.

8. Kwok Kin Keong : WakilPersatuan Bola Sepak Malaya.

9. J . N. Hughes: WakilKesatuan Ragbi Malaya.

10. C. L. A. Stork: WakilKesatuan Atlet AmaturPersekutuan Tanah Melayu.

11. Stanley Ponniah: WakilPerse ku tu an Hoki TanahMelayu.

12. S. C. E Singam: SetiausahaKehormat.Lembaga ini telah meng­

adakan mesyuarat pertamanyapada 3 April 1957 di BilikMesyuarat, Jabatan PelajaranPersekutuan Tanah Melayu.Mesyuarat yang bermula padajam 11.30 pagi ini berlanjutansehingga jam 12.45 tengah hari.

12

Mesyuarat ini antara lain telahmembincangkan tentang peng­gubalan Stadium Merdeka Bill.Walaupun undang-undang baruitu belum diluluskan oleh MajlisPersekutuan, namun Tunku telahmenubuhkan lembaga ini denganharapan ia dapat mengambil alihpengendalian Stadium Merdekasebaik sahaja selesai dibina.

Dalam pada itu, pada 21Ogos 1957 Jabatan Kerja RayaPersekutuan Tanah Melayu telahpun menyelesaikan tugas pern­binaan stadium ini . LembagaPenguasa (Board of Control)mengambil alih pengendalianStadium Merdeka secara rasmi­nya pada 23 Ogos 1957, jam 10.00pagi daripada pihak JabatanKerja Raya Persekutuan TanahMelayu. Ini diikuti denganpenubuhan sebuah SekretariatStadium Merdeka yang mulaberoperasi pada 24 Ogos 1957 .Stadium Merdeka dibuka kepadaorang ramai buat pertamakalinya antara 24 hingga 29Ogos 1957. Dalam pada itupula, Badan Penguasa meng­adakan mesyuarat pertamanya diStadium Merdeka pada 30 Ogos1957 untuk membincangkanbeberapa isu. Perbincanganutamanya mengenai perasmianStadium Merdeka dan persiapanbagi mengadakan upacaramenyambut Kemerdekaan TanahMelayu. Pada 30 Ogos 1957,Stadium Merdeka yang menelankos pembinaan sebanyak RM2.3juta dibuka secara rasmi olehTunku Abdul Rahman dan pada31 Ogos 1957, Stadium Merdekamenjadi tuan rumah upacarapaling gemilang sekali dalamsejarah negara ini apabilakemerdekaan Tanah Melayudisambut di tempat terse but.Upacara pertama yang d i­

langsungkan di StadiumMerdeka itu sememangnyamerupakan suatu detik yangpaling bersejarah sekali.

Pada hari pembukaan StadiumMerdeka, Tunku meluahkanharapan dan cita-citanya:"

"To me the Merdeka Stadium is

a dream come true .... At everyfootball final I never missed

harping on the need for astadium, praying and hoping

that my plan would touch thehearts of the Government of theday.... Today we have in thisStadium, which is the finest in

Asia, a sports ground of whichany country in the world can

justly be proud.... I am gladindeed, that the most important

of the ceremonies to mark thebirth of a nation on 31st Augustthis year will be performed in theStadium. The name which it hasbeen given to it is therefore amost fitting one-STADIUMMERDEKA .... The aim of the

Government is to promote sports,

goodwill and good-fellowshipamong Malayans and others fromwithout, so that the troubleswhich beset this world today canbe smoothed out through theactivities of sports and games. As

I said before, "The Independenceof Malaya has been won on the

football pitches of this country".

'This Independence will bemaintained. "

Tun Abdul Razak, selakuPengerusi Lembaga PenguasaStadium Merdeka menganggaparena baru ini bukan sahajapenting kerana pengisytiharankemerdekaan negara dibuat disana, tetapi ia merupakan."

" ...an important monument forthe future of our country...people of all races who inhabitthis fair land will mix together

without any barrier whatsoeverand it is here that much of the

ground work of building aunited Malayan nation will becarried out. "

Penubuhan Stadium Merdeka dan Stadium Negara

STADIUM NEGARA

Setelah terbina StadiumMerdeka, lahir usaha membinasebuah lagi stadium di negaraini. Kali ini stadium tertutup(indoor stadium) pula. Per­mintaan untuk stadium keduatimbul disebabkan oleh me­ningkatnya permintaan untukmengadakan acara-acara ber­bentuk sukan dan bukan sukan.Dalam keadaan inilah lahirusaha untuk membina sebuahmultipurpose stadium bagimemenuhi tuntutan-tuntutanbaru ini. Salah satu daripadasebab lahirnya tuntutanmembina sebuah stadiumtertutup ini mempunyai kaitandengan cuaca di negara ini.

Usul menubuhkan sebuahstadium tertutup pertama kalidibuat oleh Tunku AbdulRahman pada tahun 1959apabila beliau menyatakanhasrat untuk menubuhkansebuah stadium seperti Earl'sCourt, London. Cadangan initelah mendapat reaksi amatmenggalakkan daripada per­tubuhan-pertubuhan sukan dinegara ini .2 1 K . Arayaduraiselaku Setiausaha PersekutuanHoki Malaya (Malayan Hockey

Federation) menyatakan:

"We have been waiting for a long

time for such a stadium and I dohope the Tunku's plan willmaterialise. " 22

Ng Tow Faa selaku Presiden,Persekutuan Angkat BeratMalaya (Malayan WeightliftingFederation) pula menyatakan:

"Malaya should be able to bid for

the Asian Games in the nearfuture and unless we have astadium where both outdoor and

indoor games are played, it wouldserve no purpose. " 23

13

Stadium Merdeka dan Stadium Negara: Seiotoh Bergambar

Stadium Merdeka: Kerja awalmetnb entuk kawah, Januari1957.

Stadium Merdeka: Pandangan udara (MenaraChin Woodi bahagian timur laut}.

99

Stadium Merdeka dan Stadium Negara

Stadium Merdeka: Para jurutera dan kontraktor membuat pemeriksaan.

Stadium Merdeka dan Stadium Negara

,...~·.f

. \.

Stadium Merdeka: Upacara perasmian, 30 Ogos 1957.

114

Stadium Merdeka:Pertunjukan kanak-kanakdi upacara perasmiannya,30 Ogos 1957.

SUMBERJURNAL

STADIUM MEflDEKA

LATAR BELAKANG

1.1: Pembinaah Stadium Merdeka adalah hasil dari cetusanidea Al-Marhum YTM. Tunku Abdul R&hman Putra Al-Haj sejaktahun 1951 lagi apabila beliau masih lagi menjadi PegawaiKerajaan semasa pemerintahan British dan Presiden,Persatuan Bolasepak Malaysia.

1.2: Dalam tahun 1955 projek membina stadiumdi- Kuala Lumpur telah dimasukkan kedalam RancanganKerja Pembangunan 5 tahun, Majlis Perbandaran Kuala Lumpurdengan peruntukan anggaran RM2.4 juta. Dalarn bulan Septem­ber tahun yang sarna sebuah JawatankuasaPerancanga~ Pembi­naan Stadium telah ditubuhkan untuk mengkaji pelan dan kos-b-angunan ~ -- Sebuah -- t apak- yang sesuai-- t el ah di perol ehi _i a itu. ...

-- d i da-l am Kawasan . Taman Coronation yang _ termasuk dalamhakmilik Majlis Perbandaran. Taman Coronation inipun padaasalnya merupakan tanah perkuburan cina yang terletakdi atas bukit.

1.3: Kerja- kerja permulaan telah dilaksanakan olehJabatan Kejuruteraan Majlis Perbandaran iaitu meliputipembinaan Jalan Davidson (Jalan Hang Jebat) dan lampujalan, longkang terbuka sepanjang Jalan Birch (JalanMaharajalela) dan bulatan Jalan Petaling, untuk mengganti-kan kmvasan yang telah diambil bagi pembinaanStadium Merdeka, maka tanah yang berhampirandisepanjang Jalan Davidson telah diw~jukan dan dibina taman

------oer~ainan kanak-kacak, Q~daD2 bola dan padang hoki.Kawasan ini telah dinamakan "Taman Tunku- -Abdul Rahman"sebagai kenangan abadi atas jasa beliau dalam usaha membinaStadium Merdeka.

1.4: Kerja-kerja pembinaan Stadiumdilaksanakan oleh Jabatan Kerja Raya.

2. PEMBINAAN STADIUM MERDEKA

Merdeka telah

I

2.1: Stadium Merdeka telah mula dibina pada bu}anSeptember 1956 dan siap sepenuhnya pada bulan Ogos 1957.Kos pembinaan .s ebena r i a l ah RM2.3 juta yang dibiayaisebahagiannya melalui kutipan derma dari orang ramai.Penyelenggaraan bangunan dijalankan oleh JabatanK.erja Raya.

Peroustak3.3fi N egara MalaysiaBal~agian Ruj1.1kan Ivl alaysian ap;:.ras 2 Blok ~I'eng3.11

232 .Ialan Tun Razak50572 Kuala Lumpur/

! :>-,0Ll '.' ·c•. /')

Nu

2.2: Batu asas Stadiam-Merdeka telah diletakkan pada15 Februar; 1957 dan telah dibuka dengan rasminya paca30 Ogos 1957 _o l eh YTM. Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj,Perdana Menteri yang pertama, Persekutuan Tanah Melayu;--

2 .3 : Stadium Me rdeka te lah dib ina atas sumbangan orangramai dan adal ah berpat utan supaya Stadium Merdekamenanggung perbelanj aan penyelenggaraan s ec ara berdikari.

- Kea rah. i ni. Lembaga Penqawa1 Stadi um perl u . mencenakan. . .: fee ' _bagi menggunakan s tadium dan 'fee' i ni hendaklah berpatutansu paya tidak membebankan Badan-badan Sukan tetapi tidakpul a merugikan stad ium.

2.4 : Stadium Merdeka tel ah di tadbi rka~ ol eh sebuahLembaga ypng dinamakan Lembaga Kawalan Stadi um Merdeka.

-Pengerus-:i ---:-7'ang- pert ama -bagi Lembaga tersebut - ialahAll ahya rham YAB . . Tun Abdu1 Razak bin _Husse i n, __Perdana Menteri~alays i a yang ke dua . Ahli -ah li Le~baga

yar,g c' per-tama terdi ri dari pada Empa t orang ah1i yangdi lantik ol eh Perdana Mente r; t erdi r i daripada YAB. TunAbdu l Razak bin Hussei n , Menter i Kewangan, Pesu ruhjayaPolis dan Pengerusi Jawatankuasa Penasihat St adi um .Set i ausaha Keraj aan Selangor dan Presi den Majli sPerband3ran Kua l a Lumpur ada lah Ahli-ah li Kerajaan jawatan(ex-of f i c i o ) . La i n- l a in ah li t erdir; daripada wak il -waki lPersatuan Sukan dan mereka bol eh ditukar ganti .

2 .5 : Stadi um Merdeka merupakanterbesar di Tenggara Asia pada masa itu .

3 . PROFAI L STADIUM MERDEKA

stadium yang

3 .1 : Pembinaan St adi~m Me rdeka mel i bat kan pengal i han200 ,000 t on t anah dan me l etakkan 10 ,000 ton konkri t dandiperkua tkan dengan 700 ton bes i. - Tiang lampu l impahdiperbuat da r ipada konkr i t berbent uk corong yang diridingnya2 1 " teba l. Ketahanan t ekanan i a i ah 250 t on dan s etiaptiang 117 ' panjang dan 25 t on berat .

3. 2: Rekabentuk Stadium dilukis mul ai 15 Julai 1956 danlongkang besar di lua r s tad i um dis iapkan pada 20 September1956 dan ker ja-kerja pembin aan bangunan stad ium dimulakanpada 25 September - 195 6. Ada i ah di j anokakan segal akerja-kerja pembihaan akan disi apkan pada pertengahan bulanOgos :957 .

- ,-, , , -2

.: ' . - - ._ ~ . ,. - .' ,_...--' .. '-.-.:

3.3 : Rekabentuk stadium adalah buj ur dan diletakkanmengha l a Ut ara-Se l at an supaya pema i n apabi l a bermain t i dakmenghadapi matahari petang. Tempa t duduk berbumbungterle tak disebe lah barat. Arena stadium menyed iakan t r eklarian 400 meter dan 8 lorong dan sebuah padang untukpermainan bolasepak, ragbi dan hoki . KeseluruhanStadium Merdeka boleh memuatkari 21,364 penonton termasuk3 , 000 - tempat - duduk beroumbund . Muatan- t empat-: - duduk- ­Stadium Merdeka tel ah dit ambah dalam tahun 1974 dengankemampuan kapas i ti J2, 800 penonton. Kos bagi ker jamenambah tempat duduk itu ada l ah kira-kira RM4 .5 juta.

3.4: Masuk ke Stadi um Merdeka ada lah melalu i' turnstile'. Ada sebanya~ 50 'turnstiles' disediakan dan

- s t adt um - bol eh- --d ipenuhkan da l arn masa setengah -jarrr -darr­d i kosonqkan da lam . mas a 10· mi nit . Ad a--1-4 pintu · teroY/ong -­yang menuju ke t empat duduk t eres bawah, sementara untuknaik ke tempat duduk te res aLas adal ah melalui tangga.Sebuah terovJOng besar untuk masu~ ke padang disediakan danterle t ak di Ba rat Daya s tadi um .

3. 5 : Ada 4 buah tiang lampu l i mpah seti nggi 140' dib inadi empat pen ju ru st adi~m . Ini membo l ehkan perma inandi langsungkan paGe:. waktu ma l am . Si s t em lampu limpah i nitel ah diubahs uai C2:am t ahun 1981 bagi membol ehkanpenga~bil an gambar TV warna ia itu unt uk member i caha/a yangamat terang. Kos pengubahsuai an lampu limpah ialahRM1 .95 juta,

-------------------_.~~---- _ . -

3.6: Sebuah Bil i k Kawalan terletak separas padangdi bawah tempat duduk berbumbung . Ini memudahkan tugasPengawai ·Padang se masa mengenda: i kan acara , Bi 1i k in i j ugamenj ad i pusa t kawal an l ampu 1irnpah dan s i araya. ui at asBili k Kawalan ini te rietak Pentas DiRaja dan dibelakangPentas DiRaja di l et akkan tempat duduk V.I.P.

3.7: Beberapa bi I i k kemudahan seperti Bilik TV, Radio,Tel ekom, Akhbar, Pol i s dan lain-l ain juga disediakan yangmana · bilik-bllik 1ni diletakkan supaya mereka . didala~nyaboleh mel ihat terus ke kawasan perma in an .

3 .8 : Di ting kat baY/ah tempat duduk berbumbungmengandung i Bi1i k- bi 1i k Mesyuarat, Pej aba t , Tandas Awam dan ,Foyer pintu masuk utama . Bilik Persalinan Pemain dan ·Peserta di letakkan di tingkat 'Mezzanine '. Sementaradi tingkat satu mengandungi sebuah restoran .

3

i

I

3.9: Orang yang bertanggungjawab terhadap peraneangan,rekabentuk dan pembinaan stadium dari mula hingga akhiri a l ah Eneik K. Nank i vell, B.Se , A . t~. I. C . E .,-D . I. C . ,

Pengarah Jabatan Ker j a Raya Persekutuari. Rekabent uk danpembinaan telah di laksanakan oleh Ibupejabat Persekut'JanJa batan Ker ja Raya. Pegawa i-pegawai yang t erl ibat ialahsepert i berikut : -

i ) Enei k S. E. Jewkes, B.Se (Eng) , M. I .C. E.bertanggungjawab - t erhadap rnerancang,rekabentuk dan pembinaan.

i i ) Enci k E.A. Green, Di r .A.R. T.B.A. bertanggungjawab

._-_.ksr-j-a- ker-] a aki tek- ·-tempat.ber txmbunc .

Arch , ,te rhadap

duduk

i i 1) Ene i k Chan Sai SO'J ,

t anggungj awab t erhadapstruktur dan Jurutera Tapak .

B.E. ber­rekabentuk

.; \I "I '( : Enc ik J. L. McDermont ,Peno long Jurutera Tapak.

B.Se. ,

v) Enc i k I . J . Marshall,JuruUkur Bahan.

.A. • R . I .C.S. ,

vi ) Enci k Lee Kok . Thye , Perekabentukstruktur dan Pemban t u Tekni k.

vi i ) Enci k Pete r LohPerekabentuk Struktur.

Teh Kong,

vi i i ) Enci k Low Chin Ha , S8t iausaha Ker]a .

Kontrakto( ut ama ial ah Tetuan K. C. Boon and Chea h Co.Lt d. , yang bertanggung jawab membuat lorong-lorong masuk dantempat duduk t eres dan Tetuan Lim Quee and Sons ,/ber tan ggungjawab membina tempat duduk berbumbung.

4

4. PERISTIWA BERSEJARAH 01 STADIUM MERDEKA

4.1: Beberapa peristiwa bersejarah telahdi Stadium Merdeka a~taranya seperti berikut:-

berlaku

~ ) 30/8/1957 Upaca ra Pembukaan RasmiSt adi um ,'1e rde ka aieh YTM.

, - - - _ .Abdui ' R'ahman Putra

. _ - - . ---TunkuAl- Ha j , Perdana Menter ;Persekutuan Tanah Melayu .

i i )

; i i )

31/8/1957

1958

Peri syt i haran Keme rdekaanPersekutuan Tanah Melayu o l ehYTM. Tunku Abdul Rahmar. Put ra

--- ' --A l --Ha j .- -,

Hingga ke hari ini . AcaraPestabol a Merdeka di ­l angsu ngkan Dada se t i ap t ahund i Stadi um Me rdeka , dimanabeberapa buah negara dij empu tmengarnb i 1 bahaq ian .

iv) 1965 Men jadi t uan rumahSEt\P .

kepada

v)

vi)

1977 & 19B9

1962 - -1990

Men] ao i t uan ' 7urnah- 'kepadaSukan SEA.

Tilawah Membaca Al -oJra~.

SemuaPialat ahur.Stadium

v i i ) Pe r l awanan1"1a1ays i a pada

diadakantvle rdeka.

Akh i rsetiap

r.J 'ul -

vi i i ) Mengarak Panji-Panj i SempenaHar; Kepu teraan DYMM . SPB .Yang Di-Per t uan Agang padaset i ap' tahun di adakan di ­Stadium Merdeka.

5

i x) Acara Sambutan1\1au1idur Rasu1tahun diadakan~lerdeka .

Pe rh impunanpada se t i apdi Stadium

Arl

x) -31/ 7/ 1978 - )3/8/1978 )

-=- -rz-e johanan Olah"raga - Seko l ah -:": -- - -- --­Sekolah ASE"N .

xi) Pertunjukan TATUdiadakan set iapdi Stadium Merdeka .

ATMtahun

.... . ,Xl 1 )

x i i i )

6/ro/1979--=;-­12/10/1979 )

15/10/1991 -)18/10/1991

-t\ej ohanan Lumba Basi ka1 . Asi aKe-9.

Kejohanan Olahraga BalapanDan Padang Asia Ke-9 .

5 I KA\"/AS.AN STAD I !)~t ivlERDEK..A

5.1: Luas kawasan St2dium Herdeka ialah k i ra-k i ra5 hektar, termasUk podang leLaK keTe-ta':~-- Padang letakkere ta bo1Gil memuatkan .soo buah morcrkar dan 50 buah bas.

5.2 : Tempat duduk Stad ium Merdeka yang asalnya bolehmemuatkan 21 ,364 orang termasuk 3,054 daripadanya di t empatduduk berbumbung . Akan tstapi pada tahun 1974 muatanStadium Her-deka t e l ah d i t arnbah dan i<ini boleh menampung110,000 penonton .

oocoooooooooooOO"'vOCOCOOOOOOOOOlt

IPerbadanan Stad ium Merdekarua 1a I umpu r .

(!

tl~·I~

6

I I ~ft r: ~ilI f \ j

,Ie F

> 1

j

j

I~

j

I1 KERATAN AKHBARI

IIjjI

I»

"

Irl1\'? '"

~I

' ...-

IWSIl:

- )Ir:

.s

\\ \ -,~

, ,,I l l

1I" 1l 1

' •• t ~ •

Ir! T I:

I;

.- ,

j- -.... II

J

I -,"

.::

, .. I" .r -~ , j " I

ff

,"

~ • J I

~' ~ i 4 ()r a n ,~' 1'1 t'., ,;t I·

(;tl i PlI t t,-

, ----- - - ,-.. ~ - l kl' llI :l

r" ~./ 0*-::;1 - .. • I

!,-) ~,;_~ :~, : _."}. ~b 'L. '

: :.. ..

i.••. · f H P IT A HA rll AN , liAP.Tl' ]1 ' A I •

IS~ ADIUM;' MERDEKA- ~' .':6i~BitkX'~'!-/l1i)ga2 dalam banqutuni illi terdirilali bdllgsayallf/ ber.wil li

'Dj..sinilah 37 ketua urang asHitcrdapat ka-upachara agong''s.cmanrrar 0 ' « ; ~ ;, :, :: L ') ; ljl~~,", ),' ~:," :~ (~ ,';'~ ,"l, "'-,';':-: " ' -'"

IJ II. ~ ... : ! : ; I (~ .: ' ;'! j . : ; ~ : . I : .. : • , , .: .' . \ ' l ('l ~ · . \ I~ l 'lj:\ .'. ~ •. ~ ,:. , . ,\ 4: : i, Ill !

herbaik?'

57

[NIAH

,I ,

LAYA'

.. r: ... rf

.1 \\ \

I i I I v-. I I. . ., \"

;!I!p !.:,I\!I ; . i ' .

. 4 • . , .. . '' ' 4 I ...

'I

I::

,fs

ft:~< ~ 1111: I I\.C 11H ' j:!.. , ,,,,' . 1 .1.

-- - - - - -- - - - -,

" I, "

t .. . ~ ...... :\ _.. - , . .

p , " :t~ ,i~' !-j., ", c... " _ :J oJ ~~ -,.~ "

-- ;.'

"':';:~ ~~: l

)" '; (,\II....~"tI-, ' \ ~:';j3 iY

11. ... . .. .

. .,... ' Q'll

an

<an•

II

lak

.:

[

!I:"I!!

.. ) r I •• r ()(JJl .. I

1;J,

~~ f.~.nII .I ~; (/

!>'. .../ ~

-,

IJ

,ri:i

.'J

"

".

./

r, ', /~'/

;-

I ;, [I "I i Il-r-·l ",

, I~ I i

I ~.

.","

",,,

. ,I · ',

r1_;,•~

~

'I -f ,fr.

" ..

.,.~. .. ...

n j

, --:::L ::~

~.

:::: " , r,J....

~

rr:.~~

,

COl.:>

' / \

.-..;

\ ,(.~

.)

........'.0

C> ,"

I '

: '1.

.. Vl ' 71

,i ,L ;! . t

, ,J

r ~"

oi, I\ ll

r-r:

L-: ' j

~·rjII,:,. I

.: J

"

" 'j', '

"

j

tJ

III

~ ~#:l\

":;

r.. .it

.'

"J

"

"

' I

..

.. I ,"

,. ,

.,

.. v

~'.\<J

,

rj.~,

I

;1

,'I

,

!I,

.;

"

,I :' ~ ,l

)

I

, :

"'qi i

; 1

' " J.t.:I ~ , •

.

I" ;;

JH

,r-., :i~

I 'Ih

- ~

!: t ~ ;:1I

i~3/1. I" jI

l; 4~'; ~

," , .~ r :jf i I

< 1/""'- 'J/

I'I

,,

r

1;

, --<:

' I

q .....

(fl;, )

,',

t-"ii'

,,Ii'

!I

.!

I, : t,: I' I·

.I ; • , I

~ I -~ , , : ~

' ~ ' l

,I' I

" f" I, I iI ;

I ! II!

I' IJ, ;1 ,I

Ii ~ III' I

-...~

:... ...".... .. '..... .. ~-.,,, .. '-

'-, ;"... .

"..........1\ ""

--------~ ------. .

A'

: ,)....

, \

r.. ?~" .;:1

f Ij

, ",.,)

iJl

~I~~.. JJ;~.t:I

"'..,I

r'~_i

:1._- --

, ..

:'<!~:I)] .1

'."'1 '

-r" '; ' J "

t ... _~ : J ·r .-v J ' ....

. ... ~~;y'-Jl

e,:~

"'..r. ,

'l.!''..j

t- J.....<l("j

IC4'\<;:,/

o

I- ",.r.:: <.1. \i0 Q0- UJt ,....

~

..... oq:-,

>"......t'-l V)

11...~ :::J :z::.!: \ .? , .{

tj>-~~::: ,:t ......

co \:. "':?'~. ~- . " - ~r1() ~ " '<J.J .OJl- I-- .

" <, • J

~ ,; . C.' iiII~--""

' . :..~ • t=..,.- - p.

, ". ';

._.... ... ' . .,

,'-" . ~ -..~'

J,

tJ::

I{IfI

rX~/

ri

'OtlEY

I,

r,

:_~ -._ ,

- '1;j,--_ . -.f

mem

dcng anPEMET-- TANPI

·1:"··" '·'··;: l"·:'''' '' "r}''''' 'I''

B,, 1.-h ,j ,d ' I" " oJ~ r, ".-" j,

I .,'

1 ~E iV1E .lA2 D~ 1 ; OR i.s 1)1::1\YANG TEHBDAN 13AIW S

._- --- - -._~

..,~r t) ., ..;!. .~ ...'.;. . .....~_ "'-, ._ 'lo._ ,

,-" '.

' '''!'''''~.!:-''::....,:.. ."

.- :- ~f ,

:r .. ..,-.:..

....)~~ i.).

~~

". •f1

~ , I ~ . ~.\ .

' li.

" -" '7

, Q-

t-.""

II

:JIl Jl ll i ll l ~ l ll l ll! : : '

UIIII Il ,!:l l lJ: ll : : '

llllll il Jrll : !, j ll i .1IIJIIII :lll l i l : l r! ,:;

:l l llJIIJlIIII :.,I ;r•••JII ur IlIH lI ~ltlh i : I - ~ .