STAN I JAKOŚĆ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE

W ŚWIETLE BADAŃ GEOGRAFICZNYCH

Przemysław Śleszyński

Konferencja „System planowania przestrzennegoi jego rola w systemie zarządzania strategicznego”Kazimierz Dolny, 30 września 2010 roku

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

CELE (IDEALNE)

1) rozpoznanie, w tym uporządkowanie wiedzy na temat procesów rozwoju społeczno-gospodarczego, mających szczególne znaczenie dla zagospodarowania przestrzennego w różnych skalach (ponad- i ogólnokrajowej, regionalnej, lokalnej);

2) wykazanie ich specyfiki i prawidłowości w zakresie dynamiki, czasu trwania, wewnętrznych struktur oraz zróżnicowania przestrzennego;

3) objaśnienie związków zachodzących pomiędzy poszczególnymi zjawiskami i procesami;

4) wnioski praktyczne, propozycje działań i sugestie dla sektora decyzyjnego w zakresie kształtowania polityki regionalnej i przestrzennej oraz ogólnie polityki rozwoju.

slajd 2 z 40

Rzetelna diagnoza podstawą prawidłowego wnioskowania praktycznego (truizm, ale jak to bywa z banałami, nie pamiętamy o nich)

Pomimo rozwoju technologicznego żyjemy w coraz większej niepewności informacyjnej

slajd 3 z 40

1) Mało wiarygodna oficjalna rejestracja statystyczna

(zwłaszcza dotycząca migracji, rynku pracy oraz przedsiębiorstw)

2) Brak dostępnych baz danych przestrzennych (urbanizacja i

przekształcenia systemów osadniczych, suburbanizacja i

urban sprawl, rozpraszanie zabudowy, wielkość i struktura

inwestycji)

4) Brak danych powoduje też niemożność przeprowadzenia najbardziej potrzebnych analiz

3) Brak rzetelnej, wiarygodnej i uporządkowanej informacji o

zachodzących procesach społeczno-gospodarczych

powoduje konstruowanie błędnych wniosków dotyczących polityki

przestrzennej i regionalnej (typowym przykładem jest pogląd

o dezurbanizacji kraju)

CELE (REALNE)

I) powiązania funkcjonalne systemu transportowo-osadniczego jako szkielet organizacji przestrzennej kraju i regionów;

II) znaczenie zachodzących przemian demograficzno-osadniczych dla zagospodarowania przestrzennego w skali krajowej, regionalnej i lokalnej;

III) stan i zaawansowanie prac planistycznych w gminach w świetle powyższych uwarunkowań;

4) wnioski dla polityki przestrzennej i regionalnej oraz ogólnie dla polityki rozwoju, w tym najpilniejsze potrzeby monitorowania zachodzących zmian.

slajd 4 z 40

POWIĄZANIA FUNKCJONALNE SYSTEMU OSADNICZO-TRANSPORTOWEGO - kwestia nadrzędna sieć osadnicza wraz z siecią transportową stanowi

podstawowy szkielet organizacyjny na wszystkich poziomach geograficznych

zmiany zachodzące w ich obrębie, głównie wskutek procesów demograficzno-ekonomicznych, powinny być nadrzędną przesłanką dla kształtowania zgodnego z zasadami efektywności i zrównoważonego rozwoju

ponieważ są to elementy najwolniej zmieniające się, możliwości ich efektywnego kształtowania zgodnego ze stawianymi celami są najtrudniejsze i muszą być długofalowe

powolność zmian i ograniczoność wpływu daje jednak pewną stabilność całego układu (systemu), niedocenianą w praktycznych studiach z zakresu gospodarki przestrzennej (długookresowa policentryczność)

z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego kształtowanie (tworzenie, stabilizowanie, podtrzymywanie, likwidowanie) efektywnych powiązań funkcjonalnych powinno być naczelnym priorytetem polityki przestrzennej

slajd 5 z 40

SZKIELET ORGANIZACJI PRZESTRZENNEJ

(---) POWOLNOŚĆ ZMIAN, NISKA ELASTYCZNOŚĆ

(+++) STABILNOŚĆ UKŁADU

ZNACZENIE POLICENTRYCZNOŚCI

Zakłada się, że policentryczność systemu osadniczego i decentralizacja systemu silnie hierarchicznego na rzecz hierarchiczno-sieciowego są cechami korzystnymi, gdyż:

1. Nie występują rażące dysproporcje (a przez to systemy społeczno-gospodarczo-przestrzenne, w tym zagospodarowania przestrzennego, nie wykazują nadmiernych tendencji do koncentracji, efektów sprzężeń zwrotnych, itd.).

2. Jest większe prawdopodobieństwo wystąpienia synergii (możliwe uzyskanie korzyści dzięki połączeniu różnych części większego systemu, w tym przypadku osadniczego, poprzez sieci transportowe).

3. Obniżane są koszty działalności (a więc i konkurencyjność ośrodków miejskich).

4. Systemy policentryczne i hierarchiczno-sieciowe

są zatem bardziej efektywne.slajd 6 z 40

POWIĄZANIA FUNKCJONALNE (teoretyczne)

slajd 7 z 40

PKBLUDNOŚĆ

POWIĄZANIA FUNKCJONALNE (rzeczywiste)

slajd 8 z 40

C) POWIĄZANIA KAPITAŁOWE

slajd 9 z 40

1) Wiązki kontroli właścicielskiej (kolor niebieski) przychodzą do ośrodków pozawarszawskich w większym stopniu z zagranicy, niż z wyższych szczebli hierarchicznych, w tym z Warszawy

2) W przypadku gospodarczych funkcji kontrolnych oznacza to rozpad hierarchii i spójności wewnątrzkrajowej na rzecz powiąząń sieciowych w układzie międzynarodowym

PODPORZĄDKOWANIE DESTRUKCJA WEWNĘTRZNYCHPOWIĄZAŃ PRZESTRZENNO-

GOSPODARCZYCH

WNIOSKI

slajd 10 z 40

1. Wielką niedocenioną cechą polskiego systemu osadniczego jest jego policentryczność.2. Z systemami miast Europy Zachodniej (ale również Wiedniem, Budapesztem i Pragą) mogłaby

konkurować nie Warszawa, ale system miast (polski heksagon wg P. Korcellego)3. Podstawą sukcesu jest efektywny system transportowy, zapewniający spójność przestrzenną i

efekty synergiczne - tylko spójne i uzupełniające się systemy mogą być efektywne i konkurencyjne -zwłaszcza przy ich słabych odrębnych potencjałach.

4. Sieć powiązań infrastrukturalnych, zwłaszcza transportowych, zapewniająca jej maksymalną spójność i efektywność z punktu widzenia popytu wewnętrznego, a w drugiej kolejności zewnętrznego (międzynarodowego, tranzytowego) - nastawienie na model heksagonalny lub radiacyjno-koncentryczny, a nie szachownicowy („kolonialny” McLeana).

PYTANIA

slajd 11 z 40

1. CZY POLSKA POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA DOCENIA PRZESTRZENNĄ POLICENTRYCZNOŚĆ?

2. JAKIE DZIAŁANIA W ZAKRESIE POLITYK SEKTOROWYCH I REGIONALNYCH SĄ POTRZEBNE, ABY UZYSKAĆ MAKSYMALNE EFEKTY SYNERGII POLICENTRYCZNOŚCI?

3. CZY PRIORYTEYTY INWESTYCYJNE W TRANSPORCIE NIE PETRYFIKUJĄ PODPORZĄDKOWANIA W UKŁADZIE MIĘDZYNARODOWYM?

II. PRZEMIANY DEMOGRAFICZNO-OSADNICZE

slajd 12 z 40

Depopulacja głównie peryferyjnie położonych obszarów wiejskich przy silnym starzeniu się pozostającej na miejscu ludności; Koncentracja młodszych i lepiej

wyedukowanych roczników na obszarach metropolitalnych, zwłaszcza miast „wielkiej piątki” (Warszawa, Poznań, Trójmiasto, Wrocław, Kraków);

Wewnętrzna relokacja, w tym dekoncentracja w obrębie obszarów metropolitalnych (suburbanizacja), powodująca narastające zjawisko polaryzacji demograficznej i segregacji społecznej;

Niespotykany dotychczas wzrost roli emigracji zagranicznych, w tym cyrkulacyjnych

Wzrost wielkości i zasięgów mobilności dziennej w postaci dojazdów do pracy, wskutek m.in. powszechności motoryzacji.

Koncentracja i dekoncentracja demograficzno-osadnicza w ostatnich 50 latach

•rozwój demograficzny „Ziem Odzyskanych”•industrializacja i urbanizacja

•osłabienie przyrostu ludności,•wzrost mniejszych ośrodków•pogłębienie depopulacji

• ograniczenie mobilności• utrzymanie depopulacji• różnicowanie wzrostu metropolii

slajd 14 z 40

Koncentracja i dekoncentracja demograficzno-osadniczaw najbliższych 20 latach

Źródło: P. Śleszyński / KPZK 2030 modyfikacja prognozy GUS 2002/2009

MOBILNOŚĆ PRZESTRZENNAI MIGRACJE

Brak pełnych danych, niemniej trzy charakterystyczne tendencje:

Wyraźne zmniejszenie się napływu ludności ze wsi do mniejszych miast.

Dominacja migracji do dużych miast i aglomeracji miejskich i ich stref zewnętrznych, co jest związane z procesami suburbanizacji.

Wzrost znaczenia migracji międzynarodowych, zwłaszcza cyrkulacyjnych (wg GUS, w 2008 roku 2,2 mln osób powyżej 3 miesięcy)

slajd 15 z 40

Źródło: P. Śleszyński 2008/2009 – niepublikowane materiały projektu badawczego MNiI (kierownik T. Komornicki).

Kierunki zameldowań i wymeldowań (2005)

ZLEWNIE MIGRACYJNE -- najsilniejsze związki społeczne

slajd 16 z 40

Źródło: P. Śleszyński 2008/2009 – niepublikowane materiały projektu badawczego MNiI (kierownik T. Komornicki).

ZLEWNIA MIGRACYJNA (IMIGRACYJNA) WARSZAWY

slajd 17 z 40

WARSZAWA:• dominacja oddziaływania• większe natężenie migracji z

większych ośrodków• model grawitacyjny, z

wyjątkiem Pomorza Zachodniego i Środkowego

Źródło: P. Śleszyński 2008/2009 – niepublikowane materiały projektu badawczego MNiI (kierownik T. Komornicki).

DYNAMIKA DEMOGRAFICZNAOBSZARÓW O RÓŻNEJ SPECYFICE FUJKCJONALNEJ (1950-2000+)

zahamowanie wzrostu rdzeni miejskich przy kontynuacji wzrostu stref podmiejskich (zmiana stadium urbanizacji)

depopulacja obszarów typowo rolniczych i cennych przyrodniczo

brak aktywizacji demo-graficznej korytarzy transportowych (fiasko koncepcji węzłowo-pasmowej)

charakterystyczna koincydencja dynamiki ludnościowej miast „Wielkiej Piątki” i Warszawy –prawidłowości rozwoju policentrycznego

slajd 18 z 40

URBANIZACJA

Propozycja badań w kategoriach funkcjonalnych (funkcje gmin), ponieważ podział na kategorie administracyjne gmin (miejskie, wiejskie, miejsko-wiejskie) jest niewystarczający (nigdy nie był) - utrata specyfiki funkcjonalnej, decydującej o procesach demograficznych

Wymownym przykładem jest poziom urbanizacji: gdyby polskie kryteria zastosować w USA, to poziom urbanizacji byłby tam niższy, niż w Polsce.

35

40

45

50

55

60

65

70

1950 1960 1970 1978 1988 2002 2008

szacunek poziomufaktycznego (wersja realna)

szacunek poziomufaktycznego (wersja ostrożna)

"oficjalny" poziom urbanizacjiwedług kryteriów administracyjnych

%

slajd 19 z 40

WZROST MOBILNOŚCI I RUCHLIWOŚCI PRZESTRZENNEJPRZY SPADKU DOSTĘPNOŚCI CZASOWO-TRANSPORTOWEJ

slajd 20 z 40

paradoksalnie - wzrost zasięgu oddziaływania metropolii (ciągle brak danych macierzowych)

Jakie byłyby możliwości dyfuzji przy sprawniejszym transporcie wokół metropolii?Jakie są koszty społeczne tego wzrostu ruchliwości?

DOJAZDY DO PRACY 1983 DOJAZDY DO PRACY 2006

wg A. Potrykowskiej, 1995

WNIOSKI:KONSEKWENCJE ZACHODZĄCYCH PRZEMIAN DEMOGRAFICZNO-

OSADNICZYCH NA SZEROKO ROZUMIANĄ JAKOŚĆ ŻYCIA

1. Różnicowanie obciążeń systemów zabezpieczeniowych (tylko w przypadku różnic w systemie w obrębie kraju, np. byłe kasy chorych).

2. Relokacja wykwalifikowanych zasobów pracy (wewnętrzny i zewnętrzny drenaż mózgów), konieczność równoważenia.

3. Różnicowanie popytu na określone dobra konsumpcyjne i inwestycyjne w regionach - zapewnienie dostępności do usług.

4. Różna efektywność zagospodarowania, wymagająca odmiennych polityk regionalnych o charakterze funkcjonalnym („Karpaty”, „Ściana Zachodnia”, Dolina Wisły, obszary metropolitalne - obligatoryjne studia planistyczne dla miast i stref podmiejskich).

5. Rola ekonomii lokalnej (samorządowej), podział na „biednych” i bogatych”.

slajd 21 z 40

procesy metropolizacji - istotą trwałych podstaw wzrostu ekonomicznego wielkich ośrodków miejskich jest przyciąganie ludzi młodych, dobrze wykształconych i przedsiębiorczych (metropolie są „napędzane” stałym dopływem wysokokwalifikowanej kadry, występują liczne sprzężenia zwrotne i efekty aglomeracyjne -korzyści skali)

wskutek odpływu następuje polaryzacja kapitału ludzkiego, a dalej rynku pracy

największy odpływ mieszkańców notuje się na obszarach o najwyższej stopie bezrobocia

konieczność równoważenia poprzez zachęty osiedleńcze (vide: Podkarpackie, program dla doktorantów).

slajd 22 z 40

koncentryczny „cień” wokół Warszawy i innych dużych ośrodków

2. Relokacja wykwalifikowanych zasobów pracy (wewnętrzny i zewnętrzny drenaż mózgów)

PYTANIA

slajd 23 z 40

1. CZY POLITYKA PRZESTRZENNA I REGIONALNA UWZGLĘDNIA ZACHODZĄCE PROCESY DEMOGRAFICZNO-OSADNICZE?

2. CZY DA SIĘ OGRANICZYĆ POLARYZACJĘ SPOŁECZNO-EKONOMICZNĄ KRAJU?

3. JAKIE KONKRETNE DZIAŁANIA MOGĄ BYĆ PODEJMOWANE W ZWIĄZKU Z DEOPOPULACJĄ, KONCENTRACJĄ I POGARSZANIEM DOSTĘPNOŚCI PRZESTRZENNEJ?

III. PLANOWANIE PRZESTRZENNE NA SZCZEBLU LOKALNYM(według 5 Raportów IGiPZ PAN z lat 2005-2010 dla Ministerstwa Infrastruktury)

slajd 24 z 40

OBOWIĄZUJĄCE PLANY MIEJSCOWE

Pokrycie planami jest bardzo zróżnicowane regionalnie i funkcjonalnie, brak jest nawiązania do intensywności użytkowania, pokrycie jest niewystarczające z punktu widzenia zabezpieczenia procesów inwestycyjnych na wielu obszarach węzłowych i strategicznych

DYNAMIKA POKRYCIA PLANISTYCZNEGO

17,2 19,722,0

24,2 26,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2004 2005 2006 2007 2008

2-2,5% rocznie2 tys. ha/dzień1 ha/40 sekund

% powierzchni kraju

slajd 25 z 40

tempo zmian pokrycia planami jest niewielkie, zwłaszcza w miastach

slajd 26 z 40

Warszawa, Łódź Kraków, Rzeszów

2006-2008

slajd 27 z 40

KORYTARZE TRANSPORTOWE (wg T. Komornickiego, 2006)

0

10

20

30

40

50

60

70

A-1 A-2 A-4 A-18 S-3 S-5 S-6 S-7 S-8 S-10 S-11 S-12 S-17 S-19 S-22 S-69

projektyobowiązujące

OBSZARY TURYSTYCZNE (wg M. Więckowskiego, 2006)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

PRESJA INWESTYCYJNAZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW POZWOLENIA NA BUDOWĘ

slajd 29 z 40

WSKAZANIA DO OBJĘCIA PLANAMI MIEJSCOWYMIW STUDIACH UiKZP

0

10

20

30

40

50

60

70

Polska duże i średniemiasta

strefypodmiejskie

małe miasta korytarzetransportowe

gminyturystyczne

gminy rolnicze

20062008

slajd 30 z 40

Założenia: im większe znaczenie gminy, tym

większy spodziewany procent pokrycia planami miejscowymi (obszary metropolitalne: 100%, gminy peryferyjne ~20%)

OCENA REALIZACJI PRAC PLANISTYCZNYCHW GMINACH

GŁÓWNE WNIOSKI z Raportów o stanie i uwarunkowaniach prac planistycznych w gminach

slajd 32 z 40

1) Bardzo duża rozpiętość przewidywań w studiach uikzp co do powierzchnimającej być pokrytą planami miejscowymi oraz co do kolejności tych prac. Niema tu związków pomiędzy specyfiką funkcjonalną, intensywnościąużytkowania, położeniem geograficznym, sytuacją gospodarczą itd.

2) Podobnie plany miejscowe są przygotowywane w dosyć przypadkowejkolejności i strukturze.

3) Brak planów miejscowych w wielu jednostkach gminnych, niski stopień pokryciaplanami w rejonach obecnej i potencjalnej działalności inwestycyjnej.

5) Rozdrobnienie, defragmentacja powierzchni objętych planami miejscowymi(zdarzają się plany o powierzchni poniżej 1 ha).

6) Chaos planistyczny, wynikający z licznych decyzji o ustaleniu warunkówzabudowy, podejmowanych wyłącznie w oparciu o mało precyzyjne studiauikzp.

7) Brak monitoringu zagospodarowania przestrzennego !!!(ATLAS PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU)

UWARUNKOWANIA REALIZACJI PRAC PLANISTYCZNYCHW GMINACH (w świetle analiz empirycznych)

FUNKCJONALNE („GEOGRAFICZNE”)

SPOŁECZNE

• samorządy prowadzą politykę przestrzenną w sposób racjonalny

EKONOMICZNE

PSYCHOLOGICZNE

• zasobność finansowa samo-rządów ze względu na wysokie koszty uchwalania planów

• lokalizacja względem korytarzy transportowych, dużych miast, w strefach podmiejskich, itd.

• szybkie zmiany demograficzne wymuszają uchwalanie planów• kapitał społeczny stymuluje ład przestrzenny

HIPOTEZY:

UWARUNKOWANIA SZCZEGÓŁOWE -HIPOTEZY CZĄSTKOWE(na pokrycie planistyczne mają wpływ:)

• samorządy kierują się efektywnością ekono-miczną

• polityka przestrzenna jest związana z sytu-acją demograficzno-społeczną

• polityka przestrzenna jest zindywidualizo-wana

• na pokrycie planistyczne wpływ mają cechy lokalnych liderów

slajd 33 z 40

KONFLIKTY PRZESTRZENNE

głównie pomiędzy funkcjami przyrodniczymi, mieszkaniowymi, turystycznymi

i komunikacyjnymi. Charakterystyczne jest współwystępowanie konfliktów pomiędzy

więcej niż dwoma funkcjami

slajd 34 z 40

slajd 35 z 40

KLASYFIKACJA KONFLIKTÓW

PRZESTRZENNYCH

1025 gmin41% powierzchni kraju64% mieszkańców

Kategoria osadnicza

Propozycja rządowa z 2004 roku Propozycja SOOS

organizacji ekologicznych z

marca 2006 roku („Shadow

List”

SOOS razem (propozycja rządowa i

organizacji „ekologicznych”

Łącznie wszystkie propozycje

OSOP (Dyrektywa

Ptasia)

SOOS (Dyrektywa

Siedliskowa)Razem

3 km 10 km 3 km 10 km 3 km 10 km 3 km 10 km 3 km 10 km 3 km 10 kmPowierzchnia (tys. km2)* 62 129 38 110 81 180 64 146 94 206 114 230Liczba ludności ogółem 5 442 12 902 3 768 12 000 7 84318 603 4 37913 558 7 383 20 39910 248 23 271

wieś 1 668 4 130 1 308 4 295 2 447 6 513 1 830 4 884 2 875 7 432 3 529 8 358do 200 mieszkańców 310 750 195 618 395 998 241 628 409 1 039 514 1 188200-1000 929 2 332 740 2 391 1 373 3 639 976 2 750 1 567 4 132 1 935 4 638ponad 1000 429 1 048 373 1 285 680 1 877 613 1 506 899 2 261 1 080 2 533

miasto 3 774 8 772 2 460 7 705 5 39612 090 2 548 8 675 4 508 12 967 6 719 14 913do 10 tys. 255 527 267 685 451 941 481 889 655 1 212 733 1 27610-50 tys. 1 110 2 027 899 2 292 1 629 3 148 1 146 2 404 1 736 3 753 2 174 4 065ponad 50 tys. 2 409 6 218 1 294 4 728 3 316 8 001 921 5 381 2 117 8 002 3 812 9 572

NATURA 2000 A ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCILiczba mieszkańców (tys.) według kategorii obszarów chronionych i jednostek osadniczych wraz ze strefami buforowymi 3 i 10 km

* obszary pokrywają się, stąd poszczególne kategorie nie sumują się. Włączono obszary morskie.

slajd 36 z 40

Uwarunkowania i przyczyny występowania konfliktów przestrzennych (wg M. Bednarek 2010 / Studia KPZK PAN - w druku)

wieloletnie zaniedbania w planowaniu przestrzennym, czego konsekwencją jest brak uporządkowania sytuacji planistycznej przy zwiększającej się konkurencji o przestrzeń pomiędzy funkcjami społeczno-gospodarczymi i ochrony przyrody;

ograniczony zakres kadrowo-instytucjonalnych możliwości prognozowania konfliktów przestrzennych na poziomie samorządów lokalnych; często nieprzemyślane i krótkowzroczne wydawanie decyzji o warunkach zabudowy, niezgodnych ze studium uikzp, pod wpływem nacisków inwestorów; na obszarach zalewowych dodatkową, negatywną konsekwencją pochopnego wydawania decyzji uwz, a co za tym idzie, pozwoleń na budowę, mogą być dramatyczne skutki ewentualnych powodzi.

istnienie poważnych rozbieżności pomiędzy obszarami presji na grunty (strefy podmiejskie, korytarze transportowe), a lokalizacją sporządzanych planów miejscowych (w skrajnych przypadkach, niestety nierzadkich, celowe unikanie prac planistycznych na terenach konfliktowych);

częsta zmienność, brak precyzji i spójności wielu przepisów prawa związanego z planowaniem przestrzennym i ochroną przyrody, w tym wprowadzenie nowych regulacji związanych z obszarami NATURA 2000; niedoskonałość prawa pozwala na na jego dowolną interpretację przez różne podmioty;

ustawowe unieważnienia w roku 2003 starych planów zagospodarowania, co miało negatywny wpływ na zachowanie rezerw terenowych dla inwestycji transportowych (centralnych i wojewódzkich), a także ograniczyło możliwości kontrolowania suburbanizacji i przeciwdziałania wkraczaniu turystyki na tereny przyrodniczo cenne;

brak zarezerwowania obszarów z przeznaczeniem na niezbędną infrastrukturę w przypadku gmin o znacznym udziale powierzchni pokrytej planami przy jednoczesnej silnej presji urbanizacyjnej.

slajd 37 z 40

PYTANIE

slajd 38 z 40

CZY W OBECNYCH WARUNKACH PRAWNO-ADMINISTRACYJNYCHISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ ZAPROJEKTOWANIA OPTYMALNEJ ORGANIZACJI PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNEJ KRAJU?

ODPOWIEDŹPozytywna odpowiedź na to pytanie jest możliwa – niezależnie od narzędzi realizacyjnych i kosztów takich przedsięwzięć, pod warunkiem prawidłowego

rozpoznania i wyjaśnienia zjawisk oraz procesów przyrodniczych i społeczno-gospodarczych zachodzących w przestrzeni. Niedoceniana

warstwa diagnostyczna gospodarki przestrzennej musi w Polsce znaleźć należne miejsce w postaci zintegrowanego monitoringu zagospodarowania

przestrzennego.

PYTANIE

slajd 39 z 40

CO SIĘ JESZCZE MUSI WYDARZYĆ,ABY DO SFERY DECYZYJNO-POLITYCZNEJ DOTARŁO,

ŻE ŁAD PRZESTRZENNY I PRAWIDŁOWA ORGANIZACJA PRZESTRZENNASĄ PODSTAWOWYM UWARUNKOWANIEM JAKOŚCI ŻYCIA?

Dziękuję za uwagę

Wszystkie ryciny i tabele, jesli tego nie opisano inaczej, pochodzą z opracowań autoraKopiowanie i zamieszczanie w innych pracach dozwolone, pod warunkiem podania źródła

Kontakt: e-mail: psleszyn@twarda.pan.pl. tel. (22) 6978824, 6978822