God. I. Šibenik, u Subotu 3. lipnja 1905. Br. 13.

n a g o d i n u 8 Kr. n;t p 6 g o d i n e 4 Kr.

V l a s t n i k ,

ualiiv.it»Ii i o d g o v o n t i u r e d n i k :

VLADIMIR KULIĆ.

HRVATSKA RIEČ IZLAZI SRIEDOM I SUBOTOM.

P i s m a i p r e d p la te ša l ju s e u r e d ­n i š t v u . — N e f r a n k i r a n a s e p i s m a n e p r i m a j u . R u k o p i s i s e n e vra ­ć a j u . — O g l a s i s e t i ska ju p o 2 0 p a r a , p r i o b ć e n a , z a h v a l e , i td. p o

4 0 p a r a r e d a k il i p o p o g o d b i .

T i s k a n i c a

Ivan Sfagllnatz

T r g S v . I v a n a .

Šibenik, 3. lipnja.

Viest i o ruskom porazu potvr-

d jene su, a t a k o su strašne, da im

jo n e m o g u ć e vjerovati . N i t k o nije

m o g a o očekivat i , da će rusko bojno

b r o d o v l j e o n a k o nesretno svršiti

svo je poslanstvo. One stot ine hi­

ljada milijuna rubalja, o n o brodo­

vlje m u k o m i n a p o r o m sastavljeno,

one hiljade ljudi, koji su preplovi l i

»koro cieli sviet, one nade, one ve­

l ike nade . . . . sve je t o u čas pro­

palo . Rusija je poražena k a o nikad

d o sada, sasvim da je uloži la i snage

i novca i truda ko l iko ne bi mog la

u lož i t i nijedna druga država.

Onaj preokre t na ratištu, koji

ne t a k o željno, t a k o napeto očeki ­

vao , nije nastupio , a što je još g o r e

n e m o g u ć e je da nastupi, os im da

s e rat nastavi do u bezkonačnost ,

fifco bi znači lo strašno i g r o z n o kr­

v o p r o l i ć e valjda i o p e t bez

uspjeha.

8 d r u g e strane J a p a n je na

k o p n u i na m o r u pobjedonosan.

G o s p o d a r je položaja. Oduševljen

uspjehom. N e će on ve l ike svoje

u a p o r e i žrtve pustit i bez o g r o m n e

naknade. Rusija dakle g u b i t k o m

»adnje p o m o r s k e b i tke postavljena

j e pred strašno razkrižje: ili vodit i

i dalje o v o p r e n a p o m o , prenesretno

ratovanje, ili izgubit i sve svoje iz-

t o č n e posjede i platit i milijarde

ratne odštete.

S t o će Rusija odabrati, to za­

visi od njezine diplomacije , koja se

uije u o v o m ratu izkazala v e l i k o m

m u d r o š ć u . Rata predvidjela nije.

Pr iprave Japana nije opazila. Svoju

d r ž a v u je izložila, a da nije bila ni

najmanje pripravna.\I nutrnja uredba

Rusije pokazala se, da nije dorasla

t e ž k o m zadatku vremena. Živjeti,

bori t i se u p r v o m redu samo za

cara, onda za samodržtvo , pa za

pravoslavlje, a najzad za domov inu ,

n e odgovara duhu ni dostojanstvu

Čovjeka. Te loz inke i tako uzpore-

djene m o g l e su zadovoljavati samo-

dr/.tvo, dostojanstvenike, Pobjedo-

nošćeva i policajne guvernere , ali

narod, vel iki ruski narod nisu m o g l e

oduševljavati. N e samo, n e g o narod

se je dizao, bunio i pitao svojti

prava. Državna Rusija nije htjela

udovoljit i narodu. Nezadovo l j s tvo u

kuci je zgnječila, ali na poljanama

J V l a i u l j u r i j e i na uzburkanom ž u t o m

moru Japan je zgnječio birokratsku

Rusiju, možda uprav s toga, što nije

htjela udovolj i t i narodu svomu.

Kad to , u ov im težk im časo­

vima, u z m e m o u obzir, nješto nam

je lakše, jer uvidjamo m o g u ć n o s t

preporoda Rusije. P o d gomi lama

neuspjeha i s ramotnog nehajstva

možda izčeznu ljudi, koji su iztro-

šeni i nesposobni , možda dodje na

kormi lo Rusije narod, izvor jakosti

i samopriegora, snage i u m n e ve­

ličine.

Poraz i poniženje Rusije ne bi

se bio doživio, da je ovaj rat bio

narodni rat, da je vods tvo Rusije

bi lo iz naroda.

Narodna r u s k a diplomacija ne

bi se ni bila pusti la zavesti, da za-

uzimlje nenapučene predje le , da

otvara sebi pute na more preko

bezkrajuih dalečina, na skrajnem

iztoku, nego bi se bila držala svo­

jih naravnih puteva na Crno more .

Tu bi bila k o d kuće , tu bi bila

razvila svu svoju snagu. Rusija bi

bila danas najuplivnija država u

Europi — zaštitnica svih manjih

naroda.

Ruska diplomacija je sve t o

proigrala. I ko l iko u m ljudski m o ž e

doseći , Rusija će imati vel ikih žr­

tava da uloži, i vel ikih umnih i fi-

zičnih napora će je stajati, da steče

ope t onaj upliv, koj i ruski narod

zaslužuje, a koji je svim ostalim

slavenskim narodima potreban.

Nas boli ova nedaća, o v o p o ­

niženje , pa makar i birokratske

Rusije. Mi se od o v o g rata m n o g o

ne nadamo. J o š se jedino uhvamo

u nutrnji preporod ve l ikog ruskog

naroda. A taj će morati da nastupi,

jer se odavna narod ruski napreže,

da zbaci sa sebe okove , koj i g a

sapinju.

Iz ove nedaće birokratske Ru­

sije, ruski će narod crpsti n o v e

snage i uredit svoje domaće pos le

tako, da vriedniji budu odlučivali

o sudbini Rusije. Preokret , koji nije

m o g a o uzsliediti na bojištu, uzslie-

diti će u Rusiji samoj, a onda će

se Rusija dovinuti do prave veličine,

koja ne sastoji u o g r o m n u nenapu­

č e n o m zemljištu, nego u domać im

uredbam, ko je teže sreći, blagostanju,

napredku i zadovoljstvu naroda.

K a d bi Rusija ovaj rat htjela

još nastavljati, bez ovih preduvjeta

nije m o g u ć e , da poluč i koj i trajni

uspjeh.

Porezni nadzornik. l ! b r o j u ih n a š e g l i s t a izn ie l i s m o

n e z a k o n i t o p o s t u p a n j e p o r e z n o g n a d z o r ­

n i k a K u r i l i ć a i n j e g o v a ađlatusa p r i od -

rajer rvan ju l i č n e d o h o d a r i n e , a d a n a s ć e ­

m o u z e t i u p r e t r e s n j e g o v n a č i n o d m j e -

r i v a n j a poreza o b r t a r i n e .

N a t e m e l j u o b s t o j e ć i b o d r e d a b a

p o v j e r e n s t v o z a o d m j e r i v a n j e p o r e z a o b r ­

t a r i n e s a s t a j e s e s v a k e g o d i n e , a svoj

r a d u d e š a v a n a p r a m a č i s t o m e d o b i t k u

š t o g a j e p o r e z n i k i m a o u g o d i n i p r i j e

t a k s a c i j e . C i s t i d o b i t a k s a s to j i u d o b i t k u

n a z n a č e n u u b i l a n c u p o r e z n i k a b e z i k a ­

k o va o b z i r a u š t o će se ovaj d o b i t a k u l o ­

ž i t i . Z a o b r t a r i n e p o d l o ž o n e j a v n o j k o n ­

t r o l i t a k s a e i j a p o r e z a i z n o s i 10 °o o d č i ­

s t o g a d o b i t k a , a n i k a k o m a n j e o d 1 %o

g l a v n i e e u l o ž e n e z a t j e r a n j e o b r t a .

P o v j o r e n s t v o z a o d m j e r i v a n j e p o r e ­

za o b r t a r i n e s a s to j i se r e d o v i t o o d 5

č l a n o v a , i t o o b i č n o p o r e z n o g n a d z o r n i k a ,

k a o p r e d s j e d n i k a , 2 č l a n a i z a b r a n a o d

v las t i i d v a o d o b r t n i k a . N a p r a m a o v o m e

v las t porezna i m a svo ju v e ć i n u i s o v o g

r a z l o g a , n e b i b i l o od p o t r e b e d a se p r a v e

i k a k v e i g r e ž m i r k e , k a k o i h p r a v i p o r e z ­

n i n a d z o r n i k . D u ž n o s t p r e d s j e d n i k a p o ­

v j e r e n s t v a j e s t , d a Č lanov ima n a m a k n e

vas p o t r e b i t i m a t e r i a l , ko j i m o r a b i t i

p o d l o g o m r a d u cielog p o v j e r e n s t v a .

N a p r o t i v n a š p o r e z n i n a d z o r n i k p o ­

z o v e k s e b i d v a č l a n a , k o j e v l a d a i z a b e r e

i t u š n j i m a n a j p r i j e u t a n a č i t a k s a c i j u

za p o j e d i n o g o b r t n i k a .

O v a d v a č l a n a p o v las t i i z a b r a n a u

p o v j e r e n s t v u , a k o se n e v a r a m o , j e s u g g .

I n c h i o s t r i i B o n t e m p o . N a r a v n a j e p o ­

s l j ed ica , d a o v a d v a n a j j a č a o b r t n i k a n a ­

s t o j a t i će , u k o l i k o j e m o g u ć e , d a s a

većih š t o s v u k u , a n a m a n j e o b u k u . K a d

j e g. K u r i l i ć o d r e d i o i z n o s z a p o j e d i n o g

o b r t n i k a , t a d poz iv l j e c i e lo p o v j e r e n s t v o

n a v i e ć a n j e . D v a č l a n a i z a b r a t a o d p o ­

r e z n i k a , n a d j u n a r a v n o , d a š t o i z m i e n e ,

a l i t o n e d a g. K u r i l i ć . D o d j e d o g l a s o ­

v a n j a , a t a d o s t a n e sve k a k o j e već u n a -

p r i e d o d l u č i o g. p o r e z n i n a d z o r n i k . D o d j e

d o g u s t i h , d o p r e l o m a , a l i sve j e b e z

k o r i s t i . G . K u r i l i ć uv iek h o ć e , o s i m t o g a ,

d a se p r e d j e o n a s v o t a š t o j e v l a d a

s v a k e g o d i n e u t a n a č i , p r e m z n a , d a vla­

d a s v a k e g o d i n e t r a ž i v i še , k a d k o m i s i j e

b e z d u š n o o p o r e z u j u .

D u š e v n a p o v j e r e n s t v a i m a l a b i p o ć i

i z p o d o d r e d j e n e s v o t e , j e r su t e p r e v e č

v i s o k e . V i d i l i s m o b a š j u č e r , d a j e j e ­

d a n m e š e t a r u j e d n o m m a l o m z a b i t n o m

s e l u , k o š t o j e K r a p a n j , p l a t i o n e š t o p r e ­

k o 50 K o b r t a r i n e m e š e t a r s t v a , d o k

o n n a svoj svojo j s a n s a r i j i n e d o b i j e m o ž ­

d a t o l i k o p r e k o c i e l e g o d i n e .

D o g o d i se , d a p o v j e r e n s t v o k o j i

p u t p r e d j e i i z p o d o d r e d j e n e s v o t e , a l i

p o r e z n i n a d z o r n i k z n a , d a t o n a d o k n a d i

s a m o v o l j n o p o v e ć a v a j u ć p o r e z n i c i m a s v o t u ,

d o k se n e n a d o m i r i o n a , k o j u v l a d a t r a ž i .

A t o j e n e p r a v e d n o i n e z a k o n i t o , j e r za

š t o s l u ž e o n e s v o t e , k o j e se u t j e r a v a j u

b e z p o v j e r e n s t v a z a o n e o b r t a r i n e , k o j e

s e p r e k o g o d i n e o t v a r a j u ? Z a š t o o v e n e

b i m o g l e s l už i t i z a n a d o m i r e n j e s v o t e ,

š t o j u v l a d a t r a ž i ? K a k o se v id i p o r e z ­

n o p o v j e r e n s t v o z a m a n j e o b r t n i k e j e

b e z i k a k v e k o r i s t i , p a k se n i j e č u d i t i , d a

z a m j e n i c i č l a n o v a p o v j e r e n s t v a n e b iva ju

n i k a d p o z v a n i , n i o n d a k a d j e p r a v i č l a n

z a p r i e č e n d a d o d j e . P o r e z n i n a d z o r n i k

IZ STAROGA ŠIBENIKA. P o b i l j e ž i o Pe ros lav PasMević-Člkara.

( S v r š e t a k ) .

Skotove a r o m Šil>oniku b i j a š e s l a b o , s t e z a l o se j e n n s a m e 2 p u č k e u č i o n e . J e d n a j e „ v i š a p u č k a š k o l a " o d 3 r a z r . , n a ko jo j d j e l u j e F . B . P i n i c a kao r a v n a t e l j i v j e r o u č i t e l j , z a t i m uč i ­telji b\ ( / i i r r i r , P . H u r a t o v i ć i P . D o r k i ć ; jedno u č i t e l j s k o m j e s t o b i j a šo u p r a ž n j e n o , a i m e j e d n o g š k o l s k o g p o d v o r n i k a n i j e i z k a z a u o . D r u g i j e u č e v n i t r o r a z r . z a v o d „ n i ž a ž e n s k a p u č k a š k o l a " s a r a v n a t e l j i ­com č. s e s t r o m M a r . D d r . O a s o t t i , v je­r o u č i t e l j e m P i n i c o m , t e u č i t e l j i c a m a Č. s. B. Z a m p i e r i , g o s . d j e M i n i ć - J u s t e m b e r g o v a i A . K u b i ć e v a uz j e d n u p o d v o r k i n j u *)

*) K a k o fitatelji v i d « , danns s e n a k o n p r e k o p o l o v n a v i e k a n e m o ž e m o pohvaliti, d a stojimo bolje sa našim školstvom. Jedino š t o imamo v i š e , to je gradjnn-a... š k o l a . I m a l i i smo nekakvu srednju niin školu, pa je i te nestalo. — Z a r ne bi već m e m c bilo, da i u t o m e budemo napredniji? — Škotske, pitanje ne ćemo za to nikada smetnuti, TA nj ćemo se boriti, dokle g o d ne bude udovo­ljeno našim pravednim zahtjevima. — Op. ured.

L i e Č n i k a s p o m i n j e š e m a t i z a m s a m o t r i , n a i m e p r i v a t n o g l i e č n i k a V i k . B i o n i a , t e j a v n e D . r a L . F r a r i a i D . r a V . G i a -d r o v a , a l i z a t o n a l a z i m o s t a r u i n s t i t u c i j u k i r u r g a , k o j u z a s t u p a V i k t o r G a l i j o t o v i ć \ P e t . R o s a . L j e k a r n a b i j a š e 2 , i t o o n a S . C i r k o v i ć a i P . Z u l i a n i a . P r i m a l j a j e v iše , n a i m e D . B o m a n o v a , A . K a t a l i n i -ćeva , M . F o r n a r i e v a , K . I v a č i ć e v a , A . P r e l i ć - M e š t r o v i ć e v a , A . R e v e r o v a , A . SfS-g o r i ć e v a i K . V u k o v - B a r a b a n o v a .

P r i j e po l v i e k a m o r a d a su se p r i ­m a l j e s m a t r a l e j e d n a k o u g l e d n e k a o v a ž n e l i č n o s t i , j e r s l u ž b e n i š e m a t i z a m s t o p r o i z a n j i h n a v a d j a z b o r o d v j e t n i k a i j a v n i h b i l j e ž n i k a ! K a o p r v o s p o m e n u t i i z t i č u se u Š i b e n i k u 3 , i t o D . r A . C o r t e l l i n i , D . r I . K . F e r r u z z i i A . F o n t a n a . B e z j a v n i h b i l j e ž n i k a č in i se , d a se j e u o n o v r i e m e

l i e p o ž iv je t i , j e r n a m š e m a -a s u o b a m j e s t a u Š i b e n i k u

n e p o p u n j e n a . O d 3 0 s i s t e m i z o v a n i h m j e s t a j a v n i h b i l j e ž n i k a b i j a š e ih u D a l ­mac i j i u o b ć e s a m o 7 p o p u n j e n i h .

P o v l a š t e i u b m e š e t a r a b i j a š e 2 . i t o I v . C a r b o n e t t i i N . P a r a s c h i e v A . U m e -d j u u a r o d n o j t r g o v i n i m o r a d a j e Š i b e n i k z a u z i m a o u o n o v r i e m e važn i j i p o l o ž a j , n e g o m o ž d a d o p r i j e j e d n o g d e c e n i j a , j e r v i d i m o , d a j e u n j e m b i lo v iše k o n -

m o g l o po t i z a m kaJ b i l a n e n o

z u l a r n i h z a s t u p s t v a n e g o n . p r . u S p l j e t u , n a i m e 3, i t o p o d k o n z u l a t p a p i n s k e d r ­ž a v e ( N a r c i z G a l i j o t o v i ć ) , p o d k o n z u l a t D v a j u S ic i l i j a ( D . r V . B i o n i ) i p o d k o n ­z u l a t G r č k e ( N . G a l i j o t o v i ć ) .

TJ p o g l e d u mjera , i u t e z a v l a d a o j e u s t a r i j e v r i e m e u D a l m a c i j i u p r a v o l a -b i r i n t a l a n k a o s . V e ć i n a i s t i h m l e t a č k o g j e p o r i e k l a , a l i m n o g o b r o j n e u p r a v n e i p o l i t i č k e o s e b u j n o s t i , k o j e j e D a l m a c i j a , n a p o s e i n u n i c i j a l n i g r a d o v i i p o d g o s p o d ­s t v o m d u ž d e v a u ž i v a l a , n a l a z i m o i z r a ž e n e i u m j e r a m a i u t e z i m a , k o j e n a p o d l o z i mletačkih b i j a h u p r e u d e š e n e p r e m a d o ­m a ć i m l o k a l n i m o d n o š a j i m a , v e ć i n o m u pohrvaćenom o b l i k u . N u i s t a j e d i n i c a m j e r o n e m a u s v a k o m p r e d j e l u j e d n a k o b s e g . U z m l e t a č k e l i b r e i u n c e n a l a z i m o t a k o d o m a ć e f u n t e , k a n t a r e i o k e . J e d n o jutro š i b e n s k o o b s i ž e 674G č e t v o r . b e č k i h h v a t i , j e d n o t r o g i r s k o j e z a V6 v e ć e , a j e d n o z a d a r s k o z a s k o r o •/» m a n j e . Š i ­b e n s k i „ g o n j a j " r a v a n j e 237 č e tv . b e č k i h h v a t i , a u p o t r e b l j a v a s e i u D r n i š u i K n i n u . 1 š i b e n s k a k v a r t a , k o j a v r i e d i i za S k r a d i n , D r n i š , K n i n i V r l i k u , d i e l i s e u 4 v a r i ć a k a i l i 20 o k a , n a s u p r o t i m a s p l j e t s k a k v a r t a 4 č e t v r t a k a i l i 8 v a r i ć a k a , z a d a r s k a 4 č e t v r t a k a , s v a k i p o 2 p o l u ć a k a , svak i p o 3 k v a r t u Č a , svak i o p e t p o 3 o k e .

T e k u ć i n e se m j e r i l e p o m l e t a č k o m b a r i l u , a l i t a j i m a u Š i b e n i k u 8 4 k v a r t u č a , u P a g u 8 7 , u Z a d r u i P a g a 9 0 , u T r o g i r u i V i s u 9 7 , u S p l j e t u 1 0 8 o b i č n i h k v a r t u č a , u P o l j i c a m a 1 3 5 s p l j e t s k i h k v a r t u č a ; m a k a r s k o b a r i l o d i e l i se u 5 0 o k a i l i I m k a r a — 150 k v a r t u č a . — D a k l e p r a v i p r a v c a t i k a o s , ko j i s e j e u z v a n i č n o m p r o m e t u r a z b i s t r i v a o m j e r i l o m m l e t a č k e , a k a s n i j e b e č k e m j e r e .

Z a n i m i v o j e , k a k o s u s t a r i Š i b e n č a n i p u t o v a l i n . p r . u B e č i l i M l e t k e s a d i l i ­ž a n s o m . U B e č j e v o d i l a o v a p r u g a : Z a d a r - O b r o v a c - G o s p i ć - K a r l o v a c - Z a g r e b -V a r a ž d i n - ( 1 a k o v a c - Š o p r o n j - L a x e n b u r g . — P o š t o se j e p u t o v a l o k r o z 5 r a z n i h p o ­k r a j i n a t r e b a l o j e p l a ć a t i k o l a p o 7 r a z ­n i h t a r i f a . T a k o se j e o d P e r u š i ć a d o Ž u t e l o k v e p l a ć a l o p o o s o b i i j e d n o m k o n j u for . 1.06, o d Ž u t e l o k v e d o K a r ­l o v c a 5 4 k r a j c a r a , o d L a x e n b u r g a d o B e č a fo r . 1 i 2 0 k r a j c . n a p o j n i c e i t d . I I M l e t k e voz i l a j e d i l i ž a n s a p r e k o Z a d r a , Ž u t e l o k v e , S e n j a , R i e k e , T r s t a , M o n f a l -c o n e , T r e v i s a i M e s t r e .

K o l i k o li m e d j u t i m p r o m j e n a u o v o p o l v i e k a k u l t u r n o g i n a r o d n o g r a z v i t k a u Š i b e n i k u !

( l u í a n h o ć i

Zašto su o n d a ta p o v j e r e n s t v a ? t i članovi? Zašto se d r ž e s j e d n i c e ?

P r i k o n c u u p o z o r u j e m o n u j o š j e d ­nu p r o t u z a k o n i t o s t . O d k a d a j e p o r e z n i nadzornik o k u p i o o k o ' s e b e n e k o l i k o d je ­č u r l i j e , p o č e l e su n a r e d b e z a i z p l a t u p o ­r e z a u t a l i j a n s k o m j e z i k u le t je l i n a sve Četiri s t r a n e , n e s a m o p o g r a d u , n e g o i po Ralima n a j z a b i t n i j i m a . P o r e z n i n a d ­z o r n i k n e m o ž e r e ć i d a t o n e z n a , j e r s v a k a n o s i n j e g o v v l a s t o r u č n i p o d p i s . K o l i k o o v o d a j e b r i g e n a š r m t e ž a k u i o b r t n i k u l a k o j e s h v a t i t i , a v i še p u t a u z r o k o m j e , d a n e p o s l u š a g l a s i z p l a t e , j e r ne z n a č e g a se t i č e , a t a d e t o j a d ­n i k u n o v i h b r i g a i t r o š k o v a .

B i l o bi v r i e m e , d a se p o r e z n i n a d ­z o r n i k počne d r z a k o n s k i h

Hrvatski .sastanak. Poslanik na carev inskom vieću

D . r A n t e Dul ib ić i uačelnik našega grada g o s p . Marko Stoj ić pozval i B U za sutra u nedjelju na II 1-.; sati u jutro u prostorijam „Hrvat skog S o k o l a " uži sastanak vidjenijih ob-cinara. Svrha je sastanku, da se imenuje odbor hrvatske stranke za nastajne obćin. i zbore u Šibeniku.

Imena sazivača o v o g a sastanka i svrha i s toga najbolji su o d g o v o r p o z n a t o m , ali uza ludnom komežanju p o gradu i Dalmaciji . Sam sastanak pak, uvjereni smo, da će uroditi j p l o d o m odane ljubavi prema gradu, cioloj obcini i hrvatskoj domovini . 1 grad, i obćina, k a o i ciela d o m o ­vina od nas očekuje ono , što smo i im ( l u n i dati, a to je onaj doprinos

rtvovnost i , zauzimanja, koj i | pravi sin d o m o v i n e mora da za obći napredak i procvat

i, i t o nam je svima zajedničko, j 11 pojedinci u zajedništvo više

ubćenitosti , narodu ko-e. Sv i mi pojedinci , ili lie, treba da sel imo u od nas ostaje narodu

o s m o za ljubav obće-1 v o m e narodu učinili. Svi mi

Ome narodu, svojoj d o m o -svako dobro i svaku sreću,

le ni i m o r a m o u s v a k o m javnom nu, da imamo pred očima, što od

nas domovina /.ahtieva, a u srdeu uv iek i svukud da nam plamti želja, | d a se zahtjevima domovino pripravno o d a z o v e m o .

Svako selo, svaki grad, svaka obć ina nije drugo , n e g o jedan dio -domovine naše. Napredak o n o g sela, o n o g grada, one obć ine nije drugo, n e g o korak napredku c ie le naše d o m o v i n e .

Tko ne radi dakle za napredak p o j e d i n i h mjesta, taj je proti c ie lom narodu, jer svako zapušteno, upro-pać( ( n o mjesto slabi narodnu snagu. | T k o ne ulaže sve svoje sile za na­predak pojedinih mjesta, t k o se ne o p i r e izrabljivanju i osiromašivanju pojedin ih mjesta, taj nije otačbenik, taj odnemaže narodu svome . T k o

ne opire s v o m s v o j o m snagom anjima bezdušnika, koji žele

ubiti obee narodno dobro u svoje QSODne sebične svrhe, taj nije i ne-m o ž e da bude H r v a t

Jest , naša borba je posvećena s a m o Hrvats tvu , samo dobrobit i , n a p r e d k u naše hrvatske domovine . Našu borba nije osobna, nije mje-sina, nije ni stranačka, n e g o ona i d e za tim, da se naš grad, naša o l u i n . i . naša oko l i ca p o č n e osloba-djat od izrabljivača, koj i su ovu nevo l jnu našu zemlju dovel i do ruba

propasti , nevolje i siromaštva. Naša borba ide za t im, da u ovoj hrvat­skoj zemlji zavladaju jednom odno-šaji, koj i ce nam omoguć i t , da kao narod sviestan, k r o č i m o prema eko­n o m i č n o m i po l i t i čkom preporodu. Naša borba ide za t im, da se oslo­b o d i m o onih kukavnih mjestnih ne­volja, koje su jadan narod izrablji­vale, t e dove le našu Dalmaci ju u današnje stanje.

Nijedan pravi Hrvat ne smije ovu vrst borbe nazivati osobnosti ­ma ili mjestnim prepirkam. Ni jedan pravi Hrvat ne smije izostati, a da ne pruži svoju p o m o ć u o v a k o v o j borbi.

Ili smo gradjani, koji želimo^ svako dobro, svaki napredak svomu gradu, svojoj obćini, a tada treba, da se zauzmemo za obće d o b r o ; ili smo izrodi, koji ne mare za javne stvari, a tada batal imo i Hrvats tvo i domovinu i l judsko dostojanstvo.

J e d i n o onaj, koji po svoj im sile mi sudjeluje u obć im javnim stvarima, pokaziva, da m u je obće dobro nada sve, a takova je većina našeg gradjanstva.

Ovim mislima mi pozdravljamo sutrašnji sastanak i uvjereni smo, da t e istim čustvima biti prožet i i naši gradjani i da će prema duhu istih t. j . prema koristi grada, obeine i ciele domov ine sutra razpravljati i zaključivati.

Svi, koji ste pozvani , izvršite svoju otaebenićku dužnost!

STa n i z k e tužbe« Tuženo je, da je učinjeno i da

se čini bez privole , dapače bez znanja obć. Upraviteljstva i vieća na desetke tisuća kruna dugova.

D a vidimo. P o staroj Upravi proiztiČe iz k o n a č n o g računa god-1902., da se potroš i lo kroz god . 1902. povrh proračuna K 30.000 od zagrebačkog zajma, odredjenih za reservni fond. Suviše potroši l i su se utjerani novc i za vodomjere bl izu 10.000 K, a da vodomjer i nisu bili plaćeni kroz god . 1902. Suviše je bilo omanjih dugova K 4800, koji takodjer nisu bili kroz god. 1902. izplaćeni. Ovo stanje stvari obćinskih posala p o d starom upravom, k a k o je i naravno, moralo je poremet i t i financije god . 1903. i susljednih godina

Odmah se moralo dizati novac za platiti te razne troškove .

B l a g o p o k o j n i Su puk, koji je v o d i o posle Uprave do 13. rujna 1903., pridigao je k o d tvrdke In-ehiostri K 48000, k a k o svjedoči spis od 1./5. 1905.

Kašnje je upraviteljstvo po za­ključku sjednice obć. upraviteljstvo 19./5. 1903., kojoj je predsjedao pokojn i Supuk, predujmljivalo naj­prije k o d tvrdke Inchiostri , a kašnje k o d B a n k e za izplatu troškova kroz prvi devet mjeseci , s razloga, što se obćinski prirezi utjeravaju tek kroz četvrti tromjesec. Ovako radilo se uviek i ovako rade sve Obćine, pa i Zem. Odbor.

K a k o se iz o v o g k r a t k o g na­crta vidi, nova uprava . p o d načel-mkovanjem g o s p . Stojića imala je dosta brige, dok je sredila obćin-ske račune. A uredjeni su na obće zadovoljstvo, tako, da bez novih te­reta stari dug biva uviek manji.

Može služiti na diku mladom i našem načelniku, kao i m u d r o m upravljanju, da su se ti dugovi |

uredil i sa^manj im p o s t o t k o m ka­mate i da se je prirez obalio za ciel ih 6 0 ° / o .

Nas tav i t ćemo.

Razgovor na Poljani. M i j o : Antonije nezna ništa. Klepata,

drlja, bunca, baš nas je kom-promitovao.

V i e e : Mje bolan. Ne znaš ti, da je Antonije mudar sJcoro kao ja. A ja znaš, ta znaš.... Prošao škole. Izrestao visok, visok. Mogu bit načelnik, zastupnik kad hoćeš.

D a n e : Vi.., vi... ce ga rajon. Nije on šu... šu... plja ti... ti... kva. A A An... ton zna što... što... pi... pi... še.

Š i m e o n e : Lakovami, ali mene nije obranio. M i j o : Pusti bolan. Sve je naše. Samo

radite, vidit čete. Š i m e d e l l ' a g e n z i a : Radite, radite, pak ?

da znamo za što. V i c e : Dobit ćemo Obćinu. D a n e : Ev... ev... ala Vice! P a š k o : Ja hoću, ali odmah hoću znati

na čemu smo. Š i m e o n e : I ja M a r k o : 1 ja Š i m e : 1 ja D a n e : / ja M i j o : Eto braćo. Načelnik mogu biti

ja ili naš mali Vice, ili Dane. Vice će bit i zastupnik, ta on

je za to i učio. Blagajnikom ćemo učinit tebe, Šime. Ti si itfeif novčanom poslu... Marko Jeličin i U Marko plemiću od Promine, vi ćete na zdrieb. Tko sretniji njemu tajništvo. Tebi Paško dat ćemo klaonicu. Što će ona Obćini. Tebi Šimeone mukte volovi...

S i o r G i o v a n i : Tako valja. Va bene. Ku-movat ću.

S v i : Živio Mijo naš, živio Vice naš... žiri li mit Živila naša, Obćina!

DOMAĆE VIESTI 0 glagolici p r o n o s e se p o s t r a n i m ,

o s o b i t o t a l i j a n s k i m n o v i n a m a , n a j r a z -l i č i t i j e v ies t i , k o j i m a s e n e m o ž e z a p r a ­vo d a v a t i n i k a k v a v a ž n o s t , j e r j e p o z n a t o , d a se o s v e m u o n o m e , š t o se j e u R i m u p r o š l i h d a n a n a b i s k u p s k i m k o n f e r e n c i ­j a m a p r e t r e s a l o i u g l a v i l o , č u v a n a j s t r o ž a t a j n a . K a k o d a k l e m o g u k o j e k a k v i izv je­s t i t e l j i i z l az i t i n j e k i m i z v j e s t n i m t v r d n j a ­m a ? N e g o , m i i h r a z u m i j e m o . P i t a n j e g l a g o l i c e n j i m a j e t r n u o k u , t e b i h t j e ­l i , d a o n o b u d e r i e š e n o b a š p o n j i h o v u ćeifu. P o l a k o ! S v e d a b i s k u p s k i s a s t a n a k i nije u r o d i o ž u d j e n i m p l o d o m , o p e t h r ­v a t s k i n a r o d r a z p o l a ž e t a k o v i m s r e d s t v i ­m a b o r b e , d a će se g l a g o l i c a m o r a t u z -p o s t a v i t i . A k o t a s r e d s t v a n i s u u R i m u p r e d v i d j e l i , z n a č i , d a ć e u svo je v r i e m e m o r a t i p a k n a n j ih r a č u n a t i i t o , k a d se z a p i t a n j e g l a g o l i c e r a z m a h n e t a k o v a ak­ci ja , k a k o v u o d n a r o d a t r a ž i n j e g o v o s t o ­l j e t n o i n e o p i o v r z i v o p r a v o .

U o s t a l o m e mi s m o u v j e r e n i , d a su n a š i b i s k u p i uč in i l i s v o j u , a i z a n j ih uč i ­n i t 6e svo ju i svi o n i , ko j i su p o z v a n i .

Parobrod Stefania d m ž t v a „ A d r i j e " s t i g a o j e j u č e r u n a š u l u k u , d a n a d o p u n i u k r c a v a n j e d r v a iz s k l a d i š t a S t e i n b e i s s .

Dovoz ječma. P a r o b r o d i u g a r s k o g -h r v a t s k o g d r u ž t v a i „ T o n c i " d o v e l i su ov ih d a n a u n a š u l u k u v e l i k u k o l i k o ć u j e č m a .

Blagajna za š t e d n j u i z a j m o v e u V o d i c a m a k o n c e m p r o š l o g s v i b n j a b r o ­j i l a j e 332 č l a n a .

Aktiv: Z a j m o v a u d i e l j e n i h . K 79664:02 A k t i v n i t e k u ć i r a č u n i „ 2079:56 I z k a z n i c a p o t r o š a k a . „ 2060:16 R a z n i r a č u n i . . . „ 74:40

Pasii U k u p n o K 88169:68

U l o ž a k a n a š t e d n j u . K 36721:18 P a s i v n i t e k u ć i r a č u n i „ 47224:62* I z k a z n i c a d o h o d a k a . „ 196:22 P o s l o v n i d j e lov i z a ­

d r u g a r a . . . . „ 1735:— P r i č u v n a g l a v n i c a . . „ 2291:66

U k u p n o K 88169:68

Plibio se. A n t e S u p e z i d a r , p a o j e j u č e r s a z i d a g r o b i š t a , a t a k o n e s r e t n o , d a j e s l o m i o o b e r u k e u n a d l a k t i c i , t e d u b o k o i z r a n i o n o s i č e l o .

Iz Prvić-Luke p i šu n a m o d u l j i d o ­p i s , u k o j e m s e t u ž e n a p o n a š a n j e m j e -s t n o g u č i t e l j a . Ž a o n a m j e , d a o v o g a p u t a n e m o ž e m o u d o v o l j i t i žel j i d o p i s ­n i k a , a l i b u d u li se u n a p r e d o b n a v l j a l e s l i č n e t u ž b e , n e ć e m o n i k o g a š t e d j e t i , š t o d o z n a n j a s t a v l j a m o g . u č i t e l j u , s p r e ­p o r u k o m , d a n i j e d o s t a b i t i u č i t e l j u š k o l i v e ć i čov jek u n a r o d u , u k o j e m se ž ive .

Upravitelj o b ć i n e V o d i č k e A . C i č i n Š a i n š a l j e n a m izpravak, u k o j e m , o d n o -s e ć se n a n a š u v i e s t iz V o d i c a u b r o j u 1 1 , u p r e d m e t u ž e n i t b e m a l o l j e t n o g J o s e s i n a L u c e S l a d o v l j e v u d o v e p k . A n t e , i z j a v l j u j e : „n i j e i s t i n a , d a s a m j a r e k a o : t r e b a p o d m a z a t i k o l a " . N i j e i s t i n a , d a j e L u c e u d o v a S l a d o v l j e v i z b r o j i l a m e n i fo­r i n t a s e d a m i d v a d e s e t n o v č i ć a , z a š e s t b o t i l j a m a r a š t i n e s v a k u p o f. 1:20, š t o b i h j a b i o d a r o v a o u p r a v i t e l j i m a s t a r i j e v l a s t i " . —

„ N i j e i s t i n a , d a s a m o d i s t e L u c e S l a d o v l j e v suv i š e p r i m i o n o v č i ć a 59 p r i -s t o j b i n e z a o n o g a , ko j i j e d a r o d n i o " .

K današnjem Članku „ P o r e z n i n a d ­z o r n i k " m o r a m o o p a z i t i , d a g g . B o n t e m -p o i I n c h i o s t r i n i s u č l a n o v i v l a d e u p o ­v j e r e n s t v u z a o b r t a r i n u . P o o b a v i e s t i m a , k o j e d o b i s m o , on i su u p o v j e r e n s t v u z a l i č n u d o h o d a r i n u , a u o n o m e za o b r t a r i ­n u d r u g a su d v a g o s p o d i n a . T o i p a k n e m i e n j a n i n a j m a n j e s m i s a o u d o t i č n o j s t avc i č l a n k a .

Obrtno-radničko družtvo „ B a n o v a c " u P e t r i n j i , p o s v e t i t će 9 . s r p n j a 1 9 0 5 . n o v u z a s t a v u svo ju . O v u z g o d u „ B a n o ­v a c " če s v e č a n i m n a č i n o m p r o s l a v i t i . U s t o d o b r i h č a s a !

Upozorujemo k o g a se t i če . d a n a š a v i e s t u p o s l u L u c e S l a d o v l j e v sa u p r a ­v i t e l j e m o b ć i n e • v o d i č k e , n i j e g o v o r i l a : upravitelj je darovao, n e g o , „ d a bi u p r a ­v i te l j b io d a r o v a o " . D a k l e , d a j e on p o p r i p o v i e d a n j u u d o v . L u c e S l a d o v l j e v , p r i ­m i o n o v a c z a n j e š t o „ š t o b i b io d a r o v a o " , a n i j e . T o j e p r a v i s m i s a o n a š e v ies t i , a n e kakav drugi. T a , d o z v o l a j e m n o g o i m n o g o p r i j e p o s l a n a , a l i L u c i S l a d o v l j e v n i j e b i l a p r e d a n a n e g o t e k a r O t o m z a d a n a s n e ć e m o v iše , j e r ć e s e s t v a r r a z b i s t r i t i kako t r e b a .

„Jedinstvo" i m a o p e t d a n a s s v a k o ­j a k i h l a ž n i h v ie s t i iz »Šibenika, k o j i m a j e n a j p r e č a s v r h a i z lož i t i o d l i č n o g i r a d i n o g D r . K r s t e l j a . S i s t e m a t i č n o m u se p r e d ­b a c u j e , d a n i je S i b e n č a n a c , a t o p r e d b a ­ci van je i m a skroz prozirnu tendenciju. Z&r b i d o p i s n i k „ J e d i n s t v a " zb i l j a ž e l i o , d a se i n a K r s t e l ju p o n o v i u ž a s n i n a p a ­d a j k a o i n a Z l a t a r o v i ć u ? ! P l e m i i i i t o z a i s t a !

L a ž e , k a d veli , d a j e D . r K r s t e l j p r o t i v d r u ž t v a „ K o l o " ' , k a d se z n a d e , d a j e o n b i o m e d j p r v i m p o k r e t a č i m a t o g a d r u ž t v a , t e g a p o d u p i r a o s d r u g i m H r v a ­t i m a sve d o t l e , d o k se n i j e i z p o s t a v i l o , d a s e „ K o l o " i z r a b l j u j e u s e b i č n e s v r h e s t a n o v i t i h u e m i r t r j a k a . L a ž e t a k o d j e r , k a d ve l i , d a j e n e k i d a n b i l o n e k a k v e t u č n j a v e t o b o ž e r a d i p a r t a j i č n i h z a d j e v i c a . T o n i j e i s t i n a , već n e k a k v a m l a d e ž r a d i svo j ih n e k a k v i h t r i c a o ž e n s k i m p o r j e č k a l a s e n a p l o k a t i i n e t k o i z m e d j ovih i z p a l i o ko j i h i t a c . „ J e d i n s t v o " j e j e d n o s t a v n o p o b e n a v i l o u svojoj z loć i .

^ a s e ^rxo'}avke.

P A R I Z , 1. D o k se voz io kralj A l fons u kočiji sa ministrom pred­s jednikom Loubetom, anarkisti ba­cili bombu. D e s e t osoba je ranjeno.

P A R I Z , 2. Atentator anarhist Perras pobjegao . M n o g o anarhista je uapšeno. Zatvorena je radnička bursa.

T O K I O , 2. Javlja se da je Fo lkersam umro na „Oslabji". Rož-destvenski lahko ranjen.

B U D A P E S T , 3. Ministar do­mobranstva Fejervarv bit će sje-g u r n o imenovan predsjednikom po ­s l o v n o g ministarstva. Kruna rek bi popust i t će.

(Jutros naši brzojavi bili su preda­ni na 8 i 20, a primili smo ih na 1 uru po podne — čudnovata brzina!