ŠIBENIK, u sriedu 17. siečnja 1912. Broj 607

RVATSKA RIEC EDPLATA:ZA ŠIBENIK DONAŠANJEM U KUĆU T E ZA AUSTRO-UGARSKU

ISTOM NA M J E S E C K 1 2 5 . ZA T R O M J E S E C K 3 7 5 POLUGODIŠNJE I G O ­RNJE RAZMJERNO. - ZA INOZEMSTVO K 15 1 POŠTARINA.— PLATIVO

I UTUŽ1VO U ŠIBENIKU. I M » , | I v I > i r v i B R O J

I O 1 » . V J V . V .

j r i i T A K - i v j i I ^ I S T

IZLAZI SRIEDOM. PETKOM I NEDJELJOM Cttkovnl račun 71 .04G

UREDNIČTVO I UPRAVA „HRVATSKE RIEČI" NALAZE S E U „HRVATSKOJ T I ­SKARI" (Dr. KRSTELJ I DRUG.) - RUKOPISI NE VRAĆAJU SE . - NEFRAN-

KIRANA S E PISMA NE PRIMAJU.

>aborisanje u Zagrebu. Vieće narodnih zastupnika stranke

a v a iz svih hrvatskih zemalja, o b -

žavano 12, 13 i 1 4 o v . mj. u prie-

olnici naše domovine, važnošću pred-

eta, brojem i svojstvima prisutnika,

dvaja se od običnih zastupničkih

astanaka i stranačkih skupština. M o -

ali bi zaci u doba narodne dinastije

da tražimo prispodobu ovom zboro-

vanju, koje ima svoju značajku i ne­

osporivu važnost u činjenici, da se

je 5 8 narodnih zastupnika iz B a n o ­

vine, Bosne, Dalmacije, Hercegovine

i Istre — dakle iz svih hrvatskih z e ­

malja — što osobno što davši se z a ­

stupati našlo na okupu da viećaju o

putevima i sredstvima, kojima bi se

moglo unaprediti oživotvorenje i dr­

žavna samostalnost Hrvatske.

Ovaj dogodjaj prvoga reda niesu

mogli da omalovaže ni protivnici. Gla ­

vni organ svih slavosrba „ O b z o r " pri-

Ijen je konstatirati da „stranka prava

a sada pred ostalim strankama tu

ednost, što se je riešila čisto regi-

nalne, bilo banovinske bilo dalmatin-

e politike". A drugo protupravaško

asilo „Agramer T a g b l a t " govoreći

važnosti ove organizacije piše: „Već

njenica jedne vrhovne uprave, u kojoj

sudjeluju sve jugoslavenske zemlje mo-

narkije, sama je po sebi golem na­

predak u našoj politici. Jer na tom je

ona oduviek bolovala, pošto je nismo

mogli za sve Jugoslavene monarkije

jedinstveno razviti. Osnovanje vrhovne

uprave stranke prava prvi je energični

korak u tom pravcu, i ako je to samo

stranački uspjeh, nemože mu se po­

reći narodna važnost".

Što je na saborisanju u Zagrebu

zaključeno, nije za javnost. Pitanja

taktike stvar su čisto unutarnja stranke,

koja nesmije neprijateljima da odkriva

svoje planove. Ali dok se communique

zborovanja ograničio tek na najnužnije,

a ono su nam lica, što sudjelovala u

viećanju, govorila rječitije no i najob-

sežnija izvješća. Iz Zagreba povratiše

se narodni zastupnici svojim d o m o ­

vima u razne strane naše domovine,

al nam se povratiše vesela lica, puni

nade u pobjedu naše hrvatske stvari,

jer se baš na saborisanju u Zagrebu

uvjeriše, da u naših prvaka ima i odu­

ševljenja za stvar i ljubavi za rad

medjusobnog povjerenja i sklada. Pred

tom činjenicom zamukoše i zloguki

protivnici svojim |pričama o neslozi,

o razdoru kod pravaša.

Akcijom zastupnika stranke prava

hrvatsko pitanje stupa u novu fazu.

Brzojavni pozdrav njihov Njegovom

Veličanstvu izrazuje pouzdanu nadu,

da će vladar razciepane hrvatske

zemlje ujediniti i hrvatsko pravo šti­

titi. Za onim brzojavom stoje zako­

niti predstavnici ogromne većine hr­

vatskoga naroda, koji eto progovara

otvoreno, samosvjes tno ; taj glas m o ­

gu vlastodržci omalovaživati, prezi­

rati, ali on će se čuti i neće prestati

dok zadnji udar ne zabije u lies g r o ­

bara hrvatskih prava.

* • *

P r e m a z a k l j u č k u v r h o v n e u p r a v e s t r a n k t p r a v a za s v e h r v a t s k e z e m l j e , i z a -

Z,

ti

k

b r a n e na v i e ć i m a p o j e d i n i h n j i h o v i h o r ­g a n i z a c i j a , s a z v a n j e b i o za p e t a k 12 . s i e č n j a 1 9 1 2 u Z a g r e b s a s t a n a k svih n a r o d n i h z a s t u p n i k a s t a n k e p r a v a , b i lo na d r ž a v n i m , b i l o na z e m a l j s k i m s a b o r i m a h a b s b u r ž k e m o n a r h i j e .

S a s t a n a k , k o j i za p r a v o p r e d s t a v l j a n a r o d n u s k u p š t i n u , j e r j e na n j e m p o s v o j i m p r e d s t a v n i c i m a b i o z a s t u p a n g o ­t o v o s a v h r v a t s k i n a r o d B o s n e i H e r c e ­g o v i n e , a o g r o m n a n j e g o v a v e ć i n a H r v a t ­s k e , S l a v o n i j e , D a l m a c i j e i I s t re , o b d r ž a -v a o s e j e u „ S t a r č e v i ć e v o m D o m u " , te j e z a p o č e o u 5 sat i p o p o d n e p o d p r e d ­s j e d a n j e m p r e d s j e d n i k a v r h o v n e u p r a v e s t r a n k e p r a v a d r a . M i l e Starčevića, a uz b i l j e ž n i č t v o n j e n i h t a j n i k a dr . V l a d i m i r a Prebega i I v a n a Peršića, te ad h o c i m e ­n o v a n o g b i l j e ž n i k a C e z a r a Akačiia.

S u d j e l o v a l i su k o d s k u p š t i n e osobno ovi n a r o d n i z a s t u p n i c i s t r a n k e p r a v a :

I z H r v a t s k e : C e z a r Akačić, dr . G j u r o Balaško,

dr. Ivan Banjavčić, dr . I v i c a Frank, dr . A l e k s a n d a r Horvat, D r a g u t i n p l . Hrvoj, F r a n j o Hrastić, dr . V u k Kiš, F r a n j o p l . Kvfrin, S t j e p a n Lesni, M a r i j a n Mihaljkovič, dr . F r a n Milobar, F r a n Novak, Ivan Peršić, dr . Ž i v k o Petričić, p o p M a t e Polić, d r . S t j e p a n pl. Pomper, dr . V l a d i m i r Prebeg, dr. Ivan Ružič, dr . M i l e Starčević, J u r a j Tomac, D r a g o Vlafiović, p o p S t i p e Vuu tić, S t j e p a n Zagorac, i Ivan Zatluka.

Iz D a l m a c i j e : D r . M a t e Drinković, dr . A n t e Dalibić,

i d o n Ivo Prodan.

Iz B o s n e i H e r c e g o v i n e : N i k o Čurić, K o š t a Gjebić-Marušić, dr .

M i l a n Kaiičić, dr . D o m i n i k Mazzi, d r . N i ­k o l a Mandić, P e t a r Mršić, dr . J o z o Su-narić, b i s k u p dr . Ivan Šarić, J o s i p p l . Vancaš i J u r a j Veseličić.

Pismeno ili brzojavno se priključiše, odnosno dadoše zastupati ov i z a s t u p n i c i :

Iz B o s n e i H e r c e g o v i n e : F r a L u k a Begić, A l e k s a Cvietić, dr .

L u k a Cabrajić, G j u r o Džamonja, M i r k o pl. Gjurkoveiki, d r . V i k t o r Jankiević, fra M a ­rijan Marković, fra A l o j z i j e Mišić, O s k a r pl . Somogy i n a d b i s k u p dr . J o s i p Stadler.

Iz D a l m a c i j e : M a t e Klarić, P e t a r Matulina, dr . Mla-

dinov, p r o f . V . Perić, d r . A n t e Sesardić, N i k o l a Skurić, i P e t a r Šimunić.

Iz I s t r e : D r . Červar, Kirac, dr . M a t k o Lagi-

nja a o s o b n o o d i s tarsk ih z a s t u p n i k a z a t o ni je ni j e d a n p r i s u s t v o v a o , j e r d r ž e u i s t o v r i e m e v a ž n e k o n f e r e n c i j e u T r s t u za d je ­l a t n o s t i s t a r s k o g s a b o r a .

O d izas lan ika stranačkih vieća pr isu­s t v o v a h u :

D r . K a r l o Bošnjak, dr . J o s i p Pazrnan i M i j o Tkalčić iz H r v a t s k e ; dr . S r e ć k o Pcrišić iz B o s n e i dr . Ivo Krstelj iz Dal ­m a c i j e .

P r e m a t o m e s e k o n s t a t i r a , d a s u d j e ­lu je o v o m u s a s t a n k u 5 8 č l a n o v a s a b o r a iz h r v a t s k i h z e m a l j a , o d n o s n o n a r o d n i h za s t u p n i k a s t r a n k e p r a v a .

Iza p o z d r a v a p r e d s j e d a t e l j a d r a . Star-čevića sv im p r i s u t n i m a i z a h v a l e , š t o su s e iz d a l e k a o d a z v a l i p o z i v u i izložili t e g o t i p u t o v a n j a u o v o t e ž k o v r i e m e , u s t a j e nar . zas t . dr . Ivan Ružić i p r e d l a ž e , d a s e s a o v o g p r v o g s a s t a n k a h r v a t s k i h z a s t u p n i k a iz s v i h h r v a t s k i h z e m a l j a p o š a l j e N j e g o v u V e l i č a n s t v u n a š e m u kral ju h o m o g i j a l n i p o z ­d r a v . T a j p r e d l o g bi j e d n o d u š n o p r i h v a ć e n , te s m j e s t a b u d e p o s l a n o v a j b r z o j a v :

„ N j e g o v u c a r . i k r a l j V e l i č a n s t v u F r a n j i J o s i p u I . B e č . "

N a r o d n i z a s t u p n i c i , č l a n o v i s t r a n k e p r a v a , iz H r v a t s k e , S l a v o n i j e , D a l m a c i j e , B o s n e i H e r c e g o v i n e i Is t re s a s v o j e g d a ­n a š n j e g s a s t a n k a u Z a g r e b u uz v j e r n u o d a n o s t V a š e m V e l i č a n s t v u p r i n o s e p r e d p r e v i š n j e p r i e s t o l j e h o m o g i j a l n i p o k l o n uz

u z d a n u n a d u , d a ć e V a š e V e l i č a n s t v o r a z -c j e p a n e h r v a t s k e z e m l j e u jedini t i i h r v a t s k o p r a v o šti t i t i .

B o g p o z i v i i Uzdrži V a š e V e l i č a n s t v o ! U i m e svih z a s t u p n i k a , č l a n o v a s t r a n k e

p r a v a , iz svih h r v a t s k h z e m a l j a

P r e d s j e d n i k : "TTr M i l e S t a r č e v i ć .

Iza t o g a s e j e t a t m a h p r e š l o na r a z -p r a v u o p u t o v i m a o s r e d s t v i m a , k o j i m bi s e m o g l o u n a p r e d i t i ! ; o ž i v o t v o r e n j e p r a v a š ­k o g a p r o g r a m a : u j e d i n j e n j e i d r ž a v n a s a ­m o s t a l n o s t H r v a t s k e i o k o r a c i m a , k o j e bi imali p o d u z e t i z a s t u p n i c i u s a b o r i m a , u k o j i m a s u d j e l u j u i r a d e .

R a z p r a v a j e tekla m i r n o , o z b i l j n o , d o s t o j a n s t v e n o s a n a j v e ć i m m e d j u s o b n i m p o v j e r e n j e m i u v a ž e n j e m p o j e d i n a č k i h m i š ­l j e n j a .

Z a k l j u č e n o j e đ ižat i t a jn im z a k l j u č k e s v e d o t l e , d o k s e o n : ne i z v e d u , d a s e p r o t i v n i c i m a h r v a t s k e n a r o d n e i d r ž a v n e misli n e d a d e p o v o d a , da z a p r i e č e ta j rad i o s u j e t e u s p j e h .

S u d j e l o v a l i s u ti r a z p r a v i : g g . p r o f . Š e g v i ć , n a r . z a s t . d r . S u n a r i ć , dr . I. R u ž i ć , dr . K a t i č i ć , dr . D r i n k o v i ć , T o m a c , dr . M i ­l o b a r , G j e b i ć - M a r u š i ć , pl . V a n c a š , dr . B o š ­n j a k , dr . P e r i š i ć , df . H o r v a t , dr. K r s t e l j , M i h a l j k o v i ć , b i s k u p dr . Š a r i ć , dr . B a n j a v ­č i ć , dr . P r e b e g , dr . K i š i d o n I. P r o d a n .

R a z p r a v a j e t ra ja la d o d e v e t i p o na v e č e r , a n a s t a v i l a s e s u t r a d a n pr i j e p o d n e .

Iza r a z p r a v e u č e s t n i c i su k o r p o r a t i v n o otišl i na z a j e d n i č k u v e č e r u u P a l a c e H o t e l -C r o a t i a i tu s u pove l i p a r sat i u m e d j u -s o b n o j b r a t s k o j i n t i m n o s t i .

V i e ć a n j e d o v r š i l o j e u n e d j e l j u u 1 s a t p o p o d n e , u b r a t s k o g s k l a d u i j e d n o d u -š n o s t i .

O novačenju.

P r a m a v i e s t i m a iz B e č a j o š s e n e z n a u k o j e m u ć e s e m j e s e c u o b a v i t i o v o g o d i š n j e n o v a č e n j e . O b e su s e v l a d e d o g o v o r i l e , da s e o v o g o d i š n j e n o v a č e n j e i m a o b a v i t i na t e m e l j u n o v o g o b r a n b e n o g z a k o n a . D r ž a l o su d a ć e o v a j z a k o n bit na v r i e m e r i e š e n , pa radi t o g a n iesu s e v l a d e ni p o s t a r a l e , da s a p r o v i z o r i u m o m traže i d o z v o l u n o v a ­č e n j a . M e d j u t i m d a n a s n i tko n e z n a k a k o v u ć e s u d b i n u d o ž i v j e t i o b r a m b e n a z a k o n s k a o s n o v a . U U g a r s k o j s e b o r e prot i i s t o j , ali i u a u s t r i j s k o m p a r l a m e n t u niesu s v e s t r a n k e

z a n e s e n e za o v u o s n o v u . O v e ć e g o ­dine p o s v o j pri l ici usl iedit i n o v a č e n j a u m j e s e c u k o l o v o z u ili r u j n u .

Penzionirani kralj. U p o l i t i č k i m k r u g o v i m a i z n e n a d i l a j e

s v o j e d o b n o i z j a v a b a r u n a F u c h s a u d e l e g a ­c i j a m a pro t i g r o f u , A e h r e n t h a l u . K a k o j e b a r u n F u c h s d a n a š n j i d u š e v n i v o d j a k r š ­ć a n s k i h s o c i j a l a , to (se j e d r ž a l o , d a su z a n j e g o v u i z j a v u u n a p r j e d a bili i n f o r m i r a n i o d ­l u č u j u ć i fak tor i d r ž a l e . Iz java b a r u n a F u c h s a u d e l e g a c i j a m a b i l a j j e k r a t k a ; n i je s e bav i la sa n i k a k v i m d e t a l j i n j a . N i j e o d o b r a v a l a A e -h r e n t h a l o v u pol i t iku] U viš im s e j e s f e r a m a pi ta lo A e h r e n t h a l a za r a z l o g e , radi k o j i h su i k r š ć a n s k i s o c i j a l i pro t i n j e g o v o j po l i t i c i . G o v o r i s e da j e A ^ h r e n t h a l n a p r o s t o o d ­v r a t i o , da t a k o v i h 5 r a z l o g a n e m a n i j e d n a s t r a n k a , d a bi mora l i biti pro t i n j e g o v o j po l i t i c i . O v o j e d o $ l o d o uši b a r u n a F u c h s a i on j e u j e d n o j s k u p š t i n i s e l j a č k e s v e z e u I n o m o s t u o b l o i o t v o r e n o p o r u č i o A e h r e n ­t h a l u , d a j o š j e d i n j un unapredjuje neza­hvalno prijateljstvo sa Italijom, k o j a j e na a u s t r o - t a l i j a n s k u g r a n i c u s a k u p i l a 3 0 0 h i l jada v o j n i k a .

B a r u n F u c h s , za k o j e g s e z n a d e , d a s t o j i u d o b r i m o j n o š a j i m a sa č l a n o v i m a c a r s k e k u ć e , r e k a o j e d a l j e , d a č im s e d o ­vrši t a l i j a n s k o - t u r s k i rat , Itali ji n e ć e p r e ­os ta t i d r u g e n e g q . ili naviest i t i rat A u s t r o ­u g a r s k o j ili ć e ta l i janski kral j m o r a t i p o ć i u p e n z i j u .

A e h r e n t h a L s e p o ž u r i o da ublaži d o j a m n a p a d a j a d e l e g a t a b a r u n a F u c h s a , t e j e u p o l u v l a d i n i m n o v i n a m a b i lo č i tat i , d a iz -m e d j u m o n a r h i j e i Ital i je v l a d a j u n a j b o l j i o d n o š a j i . S v a k zna d a su t a k o v e i z j a v e s a s t r a n e z a j e d n i č k e v l a d e k o n v e n c i o n a l n e laži. Ali s o v o m laži, p v a j put u h v a t i o j e A e h r e n -thal s a m s e b e u, š k r i p a c , j e r ne b u d e li ra ta s a I t a l i j o m , o n o ^ ć e A u s t r i j s k a v o j s k a m o r a t i p r e ć i t a l i j a n s k u g r a n i c u , d a u Itali ji guš i b u n u , k o j a ć e b u k n u t i p r o t i t a l i j a n s k o j d i ­nas t i j i , j e r s e j e t a l i j a n s k a v l a d a pro t iv i la p o s l a t i u m i r o v u i u s a d a š n j e g K r a l j a I tal i je i T r i p o l i t a n i j e .

G o v o r d e l e g a t a b a r u n a F u c h s a izne­n a d i o j e o d l u č u j u ć e f a k t o r e m o n a r k i j e u t o ­l i k o , š t o d o k j e n j i m a p o z n a t a c ie la A e h r e n -t h a l o v a z a k u l i s n a igra , n iesu ni o č e k i v a l i , d a - ć e n a j k o r j s e r v a t n i j i e l e m e n t i na o v a j b e z o b z i r n i na£ in n a p a s t i č o r a v u A e h r e n t h a -l o v u p o l i t i k u .

Izbori u Njemačkoj.

D n e 12 o v . m j . b i la s e j e u č i t a v o m n j e m a č k o m c a r s t v u ve l ika b i t k a : izbor i u n j e m a č k i d r ž a v n i s a b o r . O n i su z a o k u p i l i i n t e r e s c i e l o g a p o l i t i č k o g a s v i e t a , b u d u ć rezul ta t tih i z b o r a b i t ć e m j e r i l o m , k a ­k o v u ć e u b u d u ć e N j e m a č k a vodi t i p o l i ­t iku, da li m i r o l j u b i v u ili t a k o v u š t o ju v o d i l a u m a r o č k o m p i t a n j u , g d j e j e u v i š e n a v r a t a k a s t a v l j e n na k o c k u s v j e t s k i mir .

P o s a m u N j e m a č k u s a d a š n j i izbor i i m a j u v e l i k o z n a č e n j e . O n i ć e igrat i ve l iku u l o g u u p i t a n j u , d a li ć e N j e m a č k a os ta t i k a o d o s a d lih k o n s t i t u c i o n a l n a d r ž a v a , ili ć e u n j o j z a v l a d a t i p a r l a m e n t a r n i rež im h o ć e li s e vodi t i f i n a n c i j a l n a p o l i t i k a i n d i ­rektn ih p o r e z a , k o j a n e ^ m j e r n o p o g o ­d u j e k a p i t a l i s t e i n d u s t r i j a l n e i a g r a r n e te s v a l j u j e o g r o m a n tere t na l e d j a s r e d n j e g i r a d n i č k o g s t a l e ž a ili ć e s e p u t e m p r o ­g r e s i v n o g p o r e z n o g s i s t e m a i p o r e z a b a š t i n e z n a t a n d i o f i n a n c i j a l n i h t e r e t a n a -prtiti i na k a p i t a l i s t e ; h o ć e li s e uzdržat i s a d a š n j a t r g o v i n s k a p o l i t i k a zaš t i tne c a r i n e , k o j a p o g o d u j e a g r a r c i m a , ili ć e s e udari t i p r i n c i p o m s l o b o d n e t r g o v i n e , te s a v e z n o s o v i m , d a li ć e s e n a s t a v i t i s a d a š n j a p o l i t i k a n a o r u ž a v a n j a i n e p r e s t a n o g t r v e ­n ja , p r o u z r o k o v a n o g k o n k u r e n c i j o m en-g l e z k e t r g o v i n e i i n d u s t r i j e , ili ć e n a d ­v ladat i m i r o l j u b i v e l e m e n a t .

N j e m a č k i državni s a b o r b r o j i 3 9 7 z a s t u p n i k a , ko j i s e u g l a v n o m e d ie le tri s k u p i n e : k o n s e r v a t i v c e , p o d v o d s t v o m a g r a r n o - f e u d a l n o g a p l e m s t v a ; ka to l i čk i „ c e n t r u m " s a P o l j a c i m a , VVelfima, D a n c i m a i A l s a č a n i m a ; l ibera l c i sa s o c i j a l i s t i m a .

U p r e d j a š n j e m s a b o r u b i o j e o v a j r a z m j e r s t r a n a k a : k o n s e r v a t i v c i 5 8 , d r ž a v n a s t r a n k a 2 5 , n j e m a č k a r e f o r m n a s t r a n k a 3 , g o s p o d a r s k e u d r u ž e n e s t r a n k e 1 8 , c e n t r u m 1 0 3 , P o l j a c i 2 0 , n a r o d n i l i b e r a l c i 5 1 , n a ­p r e d n a p u č k a s t r a n k a 4 9 , s o c i j a l i s t e 5 3 , izvan s t r a n a k a 17 .

U p e t a k p r o v e d i n i m i z b o r i m a i z a ­b r a n o j e 2 1 2 z a s t u p n i k a , d o č i m j e u 1 8 5 k o t a r a p o t r e b a n uži i z b o r . I z a b r a n o j e : k o n z e r v a t i v a c a 2 7 , užih i z b o r a 4 3 ; d r ­ž a v n e s t r a n k e 5 , užih i z b o r a 1 3 ; a n t i s e ­mi ta n i j e d a n , užih i z b o r a 4 : g o s p o d a r s k o u d r u ž e n j e 4 , užih i z b o r a 1 4 ; c e n t r u m 8 8 , užih i z b o r a 3 7 ; n a r o d n i h l i b e r a l a 4 , užih i z b o r a 6 4 ; p u č k e n a p r e d n e s t r a n k e n i t k o , užih i z b o r a 6 2 ; s o c i j a l i s t a 6 6 , užih i z b o r a 1 1 3 ; d i v l j a k a 4 , užih i z b o r a 17 .

U prvi m a h s e o p a ž a veliki p o r a s t s o c i j a l i s t a , ko j i ć e se vratiti u s a b o r u j o š v e ć e m b r o j u n e g o su bili u p r e d p r o š l o m z a s j e d a n j u . D r u g a j e k a r a k t e r i s t i k a i z b o r a u p o r a z u l i b e r a l a c a i n a p r e d n j a k a . K a t o -to l ički c e n t r u m d o ć i ć e p o s v o j pril ici n e o s l a b l j e n .

Za uže i z b o r e b a č e n a j e p a r o l a , d a l i b e r a l c i , n a p r e d n j a c i i s o c i j a l i s t i z a j e d ­ničk i r u š e k o n z e r v a t i v c e i c e n t r u m a š e . N a o v a j n a č i n l i b e r a l c i i n a p r e d n j a c i n a d a j u s e s p a s i t i v e ć i d i o s v o g p r e d j a š n j e g p o ­s j e d a .

O v i i z b o r i , na t e m e l j u o b ć e g p r a v a g l a s a s a t a j n i m g l a s o v a n j e m , s v a k a k o su

o d ve l ike v a ž n o s t i za n j e m a č k u d r ž a v n u po l i t iku , k o j a za s v o j e p l a n o v e u n o v o m e s a b o r u n e ć e nać i s i g u r n e , j a k e i s l i e p o o d a n e v e ć i n e .

Crna Gora ne miruje. O v a j put ni je u s p j e l o . C r n o g o r s k i kral j

Niki ta p o k a j a o s e j e , da j e p r o š l e g o d i n e n a g o v a r a o (!) M a l i s o r e , d a s e k u ć a m a p o ­v r a t e , p a k s a d a p o č e o iz p o t a j e radit i , k a k o bi ih o p e t p o b u n i o pro t i S u l t a n u . U tu s v r h u p o r u č i o o n n j i m a d a s e p o t u ž e a u ­s t r i j s k o m k o n s u l u u S k a d r u , j e r S u l t a n n i j e o d r ž a o r i eč , da ć e oni na p r o l j e ć e o p e t u b r d a . M e d j u t i m , k a k o s e j a v l j a iz B e č a , d a l o s e j e r a z u m j e t i C r n o j g o r i da s e ne p a č a u o v a j o s i n j a k i d a ne b u n i a l b a n a š k i n a r o d b e z p o t r e b e . U Italiji j e o v a p o r u k a A u s t r i j e C r n o j g o r i na i š la na o p r e k u , j e r j e Niki ta u p r a v n a m o l b u t a l i j a n s k o g k r a l j a ht io s a d a z a p o č e t i pravi t i T u r s k o j nepr i l ika s a M a l i s o r i m a , e d a bi m a l o p o m a l o d o š l o d o b u n e n a B a l k a n u .

Poljaci i Rusini. L a v o v , 14 s i e č n j a .

N a m j e s t n i k B o b ž i n s k i p o k u š a o j e v i š e p u t a , d a bi n a l i epe n a č i n e p r i d o b i o R u s i n e , d a p r i s t a n u n a o d P o l j a k a p o n u d j e n e im u v j e t e p r i m i r j a . R u s i n s k i z a s t u p n i c i u prvi s u p o č e t a k v j e r o v a l i , d a novi n a m j e s t n i k ne ć e p o ć i s t a z o m p o k o j n o g a g r o f a P o t o c -k o g a . N e p r o š l o m n o g o v r e m e n a , u v j e r i š e s e , d a j e novi n a m j e s t n i k z a p a o u š a k e ; , s t a n č i c a " i da s e na l a v o v s k o m n a m j e s t n i -š tvu čini s a m o o n o š t o zaht feva ju pr ivatni in teres i l judi , k o j i s e d a n a s n a l a z e u s a b o r ­s k o j v e ć i n i . N a m j e s t n i k o v a m o l j a k a n j a o k o R u s i n a , d a p o p u s t e u b o r b i , n iesu p o m o g l a i s a d j e on p r i s i l j e n , da s e b a v i s a p i t a n j e m r a s p u s t a s a b o r a i n o v i h i z b o r a . T o j e za n a m j e t n i k a m o r a l n a č u š k a , j e r s e u B e č u v lada n a d a l a , da ć e m u p o ć i za r u k o m sredi t i o d n o š a j e u zeml j i . D o s a d a n i j e u s p i o u t o m u .

Iz hrvatskjh zemalja. I z m e d j u H r v a t a i T a l i j a n a u I s t r i .

P i š u n a m iz T r s t a : S v r h o m p r o š l e s e d m i c e b i j a h u p r e k i n u t e z a j e d n i č k e s j e ­d n i c e i z a s l a n i k a H r v a t a i T a l i j a n a k o d n a m j e s n i č t v a us l ied z a h t j e v a T a l i j a n a , d a se za n e k e o b ć i n e p o v e d u n o v i izvidi , j e r da pr i j a šn j i u č i n j e n i p r e d tri g o d i n e ne o d g o v a r a j u f a k t i č n o m s t a n j u s t v a r i . K o n -f e r e n c e ć e biti d o m a l o d a n a n a s t a v l j e n e , a b i le bi o d a v n a d o v r š e n e , da T a l i j a n i u s v a k o j s j e d n i c i n e d o l a z e s a n o v i m z a ­h t j e v i m a , s a m o d a š t o v i š e o d u i j e k o n a č n i rezul tat k o n f e r e n c i j a . O v o su im rek bi z a ­dnj i t rza j i , p a k n a s t o j e s a m o d a š t o v i š e d o b i j u za s e i da p r i v i d n o o s t a n u p o b j e -di te l j i n a d s a b o r s k o m m a n j i n o m .

P r o p a s t h r v a t s k o g p a r o b r o d a r s k o g d r u ž t v a .

S t i ž e tužna v ies t , d a j e h r v a t s k o p a ­r o b r o d a r s k o d r u ž t v o p r o p a l o . U n i š t i l a g a j e m a g j a r s k a v l a d a , k o j a p o m o ć u U n g a r o -C r o a t e pravi la mu j e si lnu k o n k u r e n c i j u . I t a k o v i š e na n a š e m h r v a t s k o m m o r u n e ć e s e vi jat i h r v a t s k a , v e ć s a m o m a g j a r s k a z a s t a v a .

G r o f K u l m e r v i r i l i s t a .

V a r a ž d i n s k e „ N a š e P r a v i c e " j a v l j a j u , d a ć e s e g r o f K u l m e r , ko j i j e k o d o v i h i z b o r a o s t a o b e z m a n d a t a , p o b r i n u t i , d a d o d j e u s a b o r k a o v i r i l i s ta .

l

i

H r v a t i n a s v e u č i l i š t u u V a l p a r a i s u .

O v e s e j e š k o l s k e g o d i n e u p i s a l o n a s v e u č i l i š t e u V a l p a r a i s u u S j e v e r n o j A m e ­rici v i š e h r v a t s k i h m l a d i ć a . V e ć i n a p o s v e -

t iše s e t r g o v a č k o j s t r u c i . O s n o v a š e p a č e

na s v e u č i l i š t u s v o j „ H r v a t s k i a k a d e m s k i

k l u b " , k o j i v e ć u p r v o m p o č e t k u d o n i o

l iepi u s p j e h , j e r j e na s v e u č i l i š t u , uz f r a n -

cuzk i , š p a n j o l s k i , t a l i j a n s k i i n j e m a č k i , z a ­

v e d e n 1 h r v a t s k i j e z i k i prvi mu j e u č i t e l j

s l u š a č p r a v a g. S t j e p a n R a d k o v i č .

O v a j n a p r e d a k n a š e b r a ć e u A m e r i c i

o b v e s e l i t ć e s v a k o g r o d o l j u b a .

M a g j a r s k i l i s t u I s t r i .

U O p a t i j i izlazi n j e m a č k i l ist , a s a d

j e d o b i o u L o v r a n u m a g j a r s k o g d r u g a .

T u d j i n š t i n a na n a š o j Rivier i s v e j e j a č e

o č i t u j e . O v a j m a g j a r s k i list ( , ,A C j u a r n e r o " )

t i ska s e u h r v a t s k o j t i skar i u L o v r a n u , k o j e

j e v las tn ik Z a g r e b č a n i n P l a v e c , a u r e d n i k

m u J e n o A r t m a n n , u p r a v i t e l j „ S a n a t o r i j a

T i v o l i " u I č i ć i m a . U u v o d n o m č l a n k u p i š e

„ A Q u a r n e r o " , d a s e n e ć e bav i t i p o l i t i ­

k o m , v e ć s a m o s o c i j a l n o m e k o n o m i j o m i

o b r a . i o m i n t e r e s a m a g j a r s k i h g r a d j a n a na

b a l a m a K v a r n e r a .

Z l a t n i p i r p r o f e s o r a J a g i ć a .

P r o s l a v l j e n i n a š u č e n j a k , p r o f e s o r dr .

a t r o s l a v J a g i ć , d v o r s k i s a v j e t n i k i č lan

o s p o d s k e k u ć e c a r e v i n s k o g a v i e ć a , p r o -

a v i o j e u n e d j e l j u u B e č u zlatni p i r s a

f o j o m g o s p o d j o m S i d o n i j o m r o d j e n o m

t r u p p i , z a g r e b č a n k o m .

P r o m j e n e u d a l m a t i n s k i m p o s a -

K a o š t o d o z n a j e „ V o j e n a k o r e s p o n -

e n c i j a " , d v i e s k u p i n e 2 2 p j e š a č k e reg i ­

e n t e , k o j e su d o s a d a b i l e o d v o j e n e ,

n o v i c e ć e s e združit i s p r o l j e t n o m p r o -

e n o m p o s a d a . T a d a ć e š t a b 2 2 reg i -

enta bit i p r e m j e š t e n iz Z a d r a u S p l j e t .

V r e ć e p r a z n e d o b a v l j a m o k a o r e d o ­

v i t o , s a m o n a m v a l j a k o d s a k u n a ( k o j i

n isu g o t o v i v e ć ih v a l j a r a d i t i ) dat i n e š t o

dulj i d o b a v n i r o k , d o k s e isti n a p r a v e .

P r e p o r u č a m o se t a k o d j e r za s v e t r a n ­

s a k c i j e za o v d a š n j u p i j a c u . K u p u j e m o p o

n a l o g u s v a k u r o b u uz vrlo k u l a n t n e u v j e t e

i d a j e m o t a k o d j e r na r o b u u n a š i m m a ­

g a z i n i m a o d g o v a r a j u ć i z a j a m uz vr lo p o ­

v o l j n e k o n d i c i j e .

R a d i p r o m i c a n j a s v i l a r s t v a .

R a d i p r o m i c a n j a s v i l a r s t v a N a m j e s t n i -

š t v o j e s t a v i l o uz s n i ž e n u c i e n u c e l u l a r n o

s j e m e žute d o m a ć e vrs te na r a z p o l a g a n j e

o n i m a , ko j i bi se za o v o g o d i š n j e g a p e ­

r i o d a n j i m e bav i l i . D o t i č n e p r i j a v e ima ju

se p o d n i e t i , p r e k o nadležn ih p o g l a v a r s t v a ,

N a m j e s t n i č t v u n a j d a l j e d o 2 8 v e l j a č e 1 9 1 2 .

D a p o d u p r e p a k r a c i o n a l n o u z g a j a n j e

sv i len ih b u b a N a m j e s t n i č t v o j e s l a v i l o z a -

n i m a n i c i m a na r a z p o l o g a n j e p o t r e b n e s p r a ­

ve uz s n i ž e n e c i e n e . D o t i č n e m o l b e i m a j u

s e p o d n i e t i p r e k o k o t a r s k i h i g o s p o d a r s k i h

z a d r u g a Z e m a l j s k o m e G o s p o d a r s t v e n o m

V i e ć u .

R a d i t o g a ć e s e u j e d n o p o k a z i v a t i

z a n i m a n i c i m a o v e g o d i n e u Z a d r u r a d n j e ,

k o j e s e t iču r a c i o n a l n o g a s v i l a r s t v a .

Gospodarski pregled.

I z v j e š ć e k o m i s i j o n o g i o d p r e m n o g

d r u ž t v a „ B a l k a n " .

P r i m a m o iz T r s t a : K a k o u v j e k t a k o

o v e g o d i n e , b i o j e z a d n j i m j e s e c (de-

j m b e r ) d o s t i n e p o v o l j a n z a v e ć e p o s l o v e ,

0 g o t o v o d r u g a p o l o v i c a m j e s e c a . Uzpr-

3S t o m u , b i l o j e u n e k o j r o b i d o s t i u-

ita, k a o za b a j a m e , m e d i s m o k v e , d o -

im j e za d r u g u r o b u b i l o - i . - b o g ili

a k o v o g m a r a .

B a j a m i . P r o d a l o s e d o s n p r ij u :

l a t i n s k e v r s t e p o c i e n i o d 2 2 6 - 2 2 8 , p „ -

nati uv je t i .

B o r o v i c a c r n a . S e z o n a p r i m i č e s e

cra ju . C i e n e su j o š u v j e k e d o s t i v i s o k e ,

1 bi s t o g a b i l o u p u t n o , d a o n i , ko j i

ladu o v e ć u k o l i č i n u o v e r o b e , n a s t o j e

r o d a t i ju č im p r i j e . S m r e č i k a ( C r v e n a ) ,

r iedi r e č e n o za b o r o v i c u , c i e n e su s l a b i j e .

B u h a č . U p o č e t k u m j e s e c a p i t a l o se

e š t o o t v o r e n e r o b e , ali n a j v i š a c i e n a k o j u

u htjeli p l a ć a t i k u p c i , b i la j e 1 5 5 . N a s u -

)rot j e z a t v o r e n a r o b a i m a l a m n o g o već i

n t e r e s , te j e d a p a č e g d j e k o j a p a r t i j a p r o -

la p o 3 2 5 d o 3 3 0 k r u n a , p o z n a t i u v j e t i .

Vlislimo da ć e z a t v o r e n a s i j a n a v r s t a p o ­

učiti — ne b u d e li i z n e n a d j e n j a — za

t o j e v r i e m e 3 3 5 — 3 4 0 k r u n a . R a z u m j e v a m o

a s v i m z a t v o r e n u , b e z i k o j e g o t v o r e n o g

v ie ta , j e r m j e š a n a r o b a u č a s u n e m a g o -

o v o n i k a k o v o p i t a n j e .

F e č a i g r i p o l a . C i e n a s p a l a j e na

1 6 — 1 1 7 p o g r a d u za 1 0 0 k lg . u s l j e d v e -

Seg i z n u d j i v a n j a o v e r o b e .

K o ž e . U s v i m v r s t a m a k o ž e n a s t a o

neki z a s t o j . M a l o v i š e b u d u t r a ž e n e

e ž k e o v č i j e .

L j e k o v i t o b i l j e . L i š ć e : L o v o r n e p r o -

n j e n j e n o ; R u ž m a r i n i s t o ; S a l v i j a i s t o .

P l o d o v i : L o v o r z r n j e t r a ž e n o j e k a o

proš l i m j e s e c .

L o j . N e p r o m j e n j e n o .

M a r a s k e . N e g o v o r i s e o n j i m a .

M e d . V e ć i d i o k o n z u m a za b l a g d a n e

v e ć j e p o d m i r e n , d o l a z e na r e d m e d i č a r i ,

k o j i m e d j u t i m n c m o ^ u da p l a t e o v o g o d i ­

š n j u v i s o k u c i e n u , pa ć e s t o g a vol i t i

diti s a s l a d o r o m i g l i k o z o m ( n o k s a m o m ) .

M u r g a . T r a ž e n a j e .

R o g a č i . M a l e n a d a l m a t i n s k a r o b a bi la

j e p r o š l a u n e š t o z n a t n i j i m k o l i č i n a m a p o

1 0 . 5 0 d o 1 1 . 5 0 , p o z n a t i u v j e t i .

R u j . N e p r o m j e n j e n o .

S m o k v e p r o š l e su i s l a b i j e vrs te p o

2 2 — 2 6 , b o l j e p o 2 6 — 3 0 . S v e d o b u d u ć e

j e s e n i , s l a b o g ć e biti p i t a n j a .

U l j e n e p r o m j e n j e n o s l a b o .

V o s a k , va l ja r e č e n o u n a š e m z a d n j e m

i z v j e š ć u .

V u n a . B i l o j e n a d e da ć e s e dat i

učini t i s a b o s a n s k i m i d a l m a t i n s k i m

v r s t a m a , nu i z j a l o v i l o s e .

Iz g r a d a i pokrajine, I z b o r i z a t r g o v a č k o - o b r t n i č k u |ko

m o r u u Z a d r u . D n e 2 2 o v . m j . o b a v l j ;

s e n a k n a d n i i z b o r d e v e t č l a n o v a t r g o v a č k e

i o b r t n i č k e k o m o r e u Z a d r u . B i r a j u : Z a d a r ,

B i o g r a d , Nin , N o v i g r a d , P a g , R a b , Sa l i i

S i l b a j e d n o g v i e ć n i k a iz r a z r e d a t r g o v a c a ,

a tri iz r a z r e d a o b r t n i k a ; K n i n , D r n i š i P r o -

mina j e d n o g v i e ć n i k a iz r a z r e d a t r g o v a c a ,

Š i b e n i k , S k r a d i n , T i e s n o , V o d i c e i Zlar in

d v a v i e ć n i k a iz r a z r e d a t r g o v a c a i j e d n o g

iz r a z r e d a o b r t n i k a ; s a v k o m o r s k i k o t a r

j e d n o g v i e ć n i k a iz r a z r e d a v e l e o b r t n i k a . B i ­

rači š i b e n s k o g i k n i n s k o g k o t a r a mogl i su

predat i ili d o s t a v i t i g l a s o v n i c e k o t a r s k o m

P o g l a v a r s t v u d o j u č e r .

T r g o v c i Hrvati iz k o t a r a š i b e n s k o g a ,

b e z raz l ike s t r a n a k a , k a n d i d i r a j u g g . Antu

C r n o š i j u , v e l e t r š c a u Z a d r u i P a v l a R e l j u

p o k . A n d r i j e , v e l e t r š c a u A r b a n a s i m a ; o b r ­

tnici p a k Hrvat i k a n d i d i r a j u g o s p . V l a d i m i r a

K u l i ć a , i n d u s t r i j a l c a u Š i b e n i k u .

P o d p u n a p o b j e d a u I m o t s k o m . Iz I m o t s k o g b r z o j a v l j a j u n a m , da su i u

p r v o m tielu p o b i e d i l i p r e d l o ž e n i c i n a š e

s t r a n k e . T a k o su če l i čn i k r a j i š n i c i k o n a č n o

p o d p u n o o b r a č u n a l i sa s l a v o s r b š t i n o m . N a

č a s t i m !

G o l i i b o s i n a d u č i t e l j . G o s p . N i ­

k o l a M a z z u r a , „gol i i b o s i n a d u č i t e l j " u

T i e s n o m e , „ g l a d a n i ž e d a n , pun n e j a k e

d j e c e " , o s j e t i o s e j e p o z v a n i m d a i n s i n u r a

o d l u k a m a s t r a n k e p r a v a u p o g l e d u d o j -

d u ć e g s a b o t s k o g z a s j e d a n j a m o t i v e i a s p i ­

r a c i j e k o j e m o g u da v i d e s a m o o b z o r a š i

i n j i h o v a d j e c a . T a j „ b i e d n i " n a d u č i t e l j

s i lno j e z a b r i n u t za u č i t e l j s t v o , p a h o ć e

d a d a j e l e k c i j e s t r a n c i p r a v a , k a k o j e

m o r a l a u č i t e l j s k o p i t a n j e p r e d p o s t a v i t i

s v o j i m „ a s p i r a c i j a m a " , o b z i r o m i na to ,

š t o d o b a r d io uč i te l j a p r i p a d a t o j s t r a n c i .

Č u d n o s a m o da s e j e za u č i t e l j e ta

ž a b a iz T i e s n o g a o g l a s i l a tek s a d a , a da

s e t o g a ni je s j e t i la kroz g o d i n e i g o d i n e

da p o k a ž e z u b e o n i m a š t o vedri l i i o b l a ­

čili u zeml j i . G o s p . M a z z u r a v a l j d a j e

h t i o dat i z n a k za o b ć i u č i t e l j s k i a larm

prot i s t r a n c i p r a v a , ali j e to s a d a v e ć

p r e k a s n o , j e r s m o na v r i e m e odkri l i u

č i t a v o j s tvar i n e č i j e p a p k e , pa n i j e d a n

o b j e k t i v a n uč i te l j n e ć e s e dati n a s a m a r i t i .

Ali , k a d j e v e ć ta j g o s p o d i n to l iko

z a b r i n u t z a u č i t e l j s t v o , č u d n o j e d a o n ,

b o g a t u n , ko j i pl iva u o b i l j u s v e g a , i a k o

p o o d m a k a o u g o d i n a m a , n e ć e da s e m a k n e

sa m j e s t a k o j e p o k r i v a te p o d j e u miro­

v inu, da t a k o o tvor i b o l j e m j e s t o k o j e m

g l a d n o m i ž e d n o m , g o l o m i b o s o m , pu

n o m n e j a k e d j e c e uči te l ju !

V e l i k i s o k o l s k i p l e s bi t ć e u s u b o t u

17 v e l j a č e . P r i p r e m e su u p u n o m t o k u te

ć e i o v o g o d i š n j i p l e s p o p u t d o s a d a š n j i h

odnie t i b a r j a k p o k l a d n e s e z o n e .

P l e s „ H r v a t s k e ( p r a v a š k e ) Č i t a ­o n i c e " bit ć e na zadn j i p o k l a d n i p o n e d j e ­

l jak d n e 1 9 v e l j a č e . P l e s o v i n a š e Č i t a o n i c e

uviek s e "odl ikoval i , o k u p l j a j u ć elitu gra-

g j a h s t v a .

P l e s v a t r o g a s a c a . K a o d r u g i h , i o v e

g o d i n e d r u ž t v o d o b r o v o l j n i h v a t r o g a s a c a

p r i r e d j u j e s v o j p l e s , u s u b o t u d n e 3 v e l j a č e

u kazal iš tu M a z z o l e n i . R e d j e da c ie lo gra-

d j a n s t v o o v o m p r i g o d o m p o d u p r e požr ­

t v o v n e v a t r o g a s c e , ko j i iz l j u b a v i p r a m a

i s k r n j e m u izlažu s v o j ž ivot s m r t n o j p o g i b e l j i .

P l e s n a š k o l a u S o k o l u . P o š t o s e j e

u v i d j e l o , da n e d j e l j a n i je d o v o l j n a , to s u

u p r a v e S o k o l a i Č i t a o n i c e zak luč i le , d a ć e

se p o u k a u s l ikov i t im p l e s o v i m a — č e t v o r k

s a l o n s k o m k o l u , lancier i i č e š k o j b e s j e d i —

o b d r ž a v a t i s v a k o g , . p o n e d j e l j k a , s r i e d e i

s u b o t e od 7 d o 9 riđ v e č e r . S v a k e p a k n e ­

d j e l j e bit ć c o b i č a j n i , p lesn i v j e n č i ć .

R a d n i č k a Z a d r u g a u Š i b e n i k u , o -

s n o v a n a i n i c i j a t i v o m n a č e l n i k a D r a . K r s t e l j a

i n a r o d n o g z a s t u p n i k a D r a . D u l i b i ć a , p o č e l a

j e p o s l o v a t i u k o l o v o z u g o d . 1 9 0 8 . D n e 14

o v . m j . o b d r ž a v a n a je g l a v n a g o d i š n j a s k u p ­

š t i n a .

Iz d r u ž t v e n e b i l a n c e v i d i m o , d a d n e

31 p r o s i n c a 1 9 1 1 d r u ž t v e n a i m o v i n a — u

s a m e tri g o d i n e — iznosi K 9 5 2 0 i 9 4 p a r e .

O d o s n u t k a d o d a n a s d a n o j e b o l e s t n i c i m a

p o d p o r e u iznosu o d K 3 5 0 3 i 4 6 p a r a .

D a v a n i su č l a n o v i m a i z a j m o v i uz k a m a t e

o d 5 % . K r o z v r i c j i e s v o g o b s t a n k a z a ­

d r u g a j e imala g i ro o d K 2 6 2 . 0 1 5 i 8 9 p a r e .

S k u p š t i n a j e j e d n o g l a s n o izrazila radi ­

š n o j i p o ž r t v o v n o j dpravi p r i z n a n j e te j e

g g . V . K u l i ć a , J . C i n o t t a , K . N o v a k a , T .

K o l o m b a , A. M r n d j u ; J . K u ž i n u i S . M a r i -

č i ć a p o n o v n o p o t v r d i l a u čas t i .

D a p o č a s t i u s p o m e n u p o k . g d j e . M a n d i n e R a t t e v , s v o j e k ć e r i , d a r o v a l a j e

o b i t e l j g o s p . M a t e M a t a č i ć a „ U b o ž k o m D o ­

m u " i z n o s o d K 5 0 — , na k o j e m daru n -

p r a v a „ U b o ž k o g D o m a " o d s r c a b l a g o d a r i .

F e r r u c c i o F e r r u z z i p r o d u c i r a s e u s k l a d n o s t i . P o d u ž n o s t i n a š o j k r o n i č a r s k o j

z a b i l j e ž i s m o u p r o š l o m b r o j u j e d a n n a p a d a j ,

ko j i s e z b i o u s r e d g r a d a , u g l a v n o j ul ic i , u

p o b ie la d a n a , na o č i g l e d v e l i k o g b r o j a

s v i e t a . „ G o s p o d i n " F e r r u c c i o Ferruzz i č u š -

n u o j e j e d n o g s i e d o g s t a r c a , iz Z l a r i n a , na

š t o s t a r č e v o d r u š t v o r e a g i r a l o i n a p a d a č a

n a l e m a l o .

I z v j e s t i s m o b e z i k a k v e o s o b n e u v r e d e

za n a p a d a č a , i a k o , j e u o n o m n a p a d a j u

bi lo d o s t a p i k a n t e r i j e , a k a d a bi i b i lo š t o

u n a š e m i z v j e š ć u n e t o č n a , s v a k o m u j e p r o s t o

s t v a r izpravi t i . Nu F e r r u c c i o Ferruzz i drži ,

d a j e on izuzet od pravi la d r u š t v e n o s t i , pa

n a m o d g o v a r a p i s m o m k o l i k o b e z o b r a z n i m

to l iko i d j e t i n j a s t i m . Z a o n a j i o n a k a v prezir ,

k a k a v bi F e r r u c c i o Ferruzz i htio izkazati

n a m a , t r e b a imati jakih i odl i čn ih d u š e v n i h

i umnih s v o j s t a v a , * f o j a na p r i m j e r u z d i g o š e

n j e g o v o g o p o r u č i t d j a d o t a k o v e v i s i n e , d a

j e c i e n i o i v i s o k o c j e n i o l j u d e o k o n a š e g

l i s ta . Š t o on — n j e g o v b a š t i n i k — o n a m a

misl i , to j e n a m a tako i n d i f e r e n t n o , k a o da

k a ž e m o : Š t o la je p a s na s j a j n i m j e s e c —

N e ć e mu s e pomrča^i s u n c e !

N a p o k o n reć i 4emo o n o m g o s p o d i n u ,

d a mi n j e g o v o „ s k l j d n o " p i s m o m o ž e m o

s a m o t a m o t u m a č i t u da j e v a l j d a i n j im

ht io pruži t i d o k a z s j o j e k r i v n j e i a g r e s i ­

v n o s t i u o n o m n a p a d a j u .

R a d i t e l j s k a žalost. N a š e g pr i ja te l j a

g o s p . W a l t e r a barunaVLjub ibra t i ća , p r o f e s o r a

u Z a d r u , z a d e s i l a j e | e š k a n e s r e ć a g u b i t k o m

m i l o g mu s i n č i ć a P e t r a . N a š e i s k r e n o s a -

u č e š ć e u g o l e m o j bty\\

P r o m j e n a n a s v j e t i o n i k u n a r t u s v . K r i ž a . S v j e t i o n i k * sa c r v e n i m b l j e s k o ­

v i m a , š t o s e nalazi na rtu Kr iža u k o n a l u

k o d s v . A n t u n a k o d Š i b e n i k a , u g a š e n j e i

z a m i e n j e n j e s v j e t i o n i k o m sa crvenom svjet­

lošću na mahove, k o j a se m o ž e vidjet i na

3 mil je d a l j i n e , a p o s t a v l j e n j e na g v o z d e ­

n o m s t u p c u , o b o j e n o m e c r v e n o m b o j o m .

Vis ina j e p l a m e a k t i z n a d m o r a m. 5 . 8 .

G r a d j e v i n a j e v i s o k a j m . 5 . 5 iznad m o r a .

P o l o ž a j j e s v j e t i o n i k a j ) d pri l ike o v a j : Š i r .

4 3 ° 4 3 . 8 1 S . D u ž . 1 5 ^ 2 . 6 1 S . D r u g e o s o ­

b i n e s v j e t i o n i k a n i e s u l i i l e i z m j e n j e n e .

H r v a t s k i S o k o l ^ u V o d i c a m a na

s v o j o j skupš t in i proš le ! : s u b o t e p r o m j e n i o

u p r a v u . B i j a h u izabrani-, b r . P a v a o R o c a

s t a r o s t a , br . N i k o l a M a r k o č p o d s t a r o s t a ,

b r . G r g o Ć i ć i n Š a i n ta jn ik , br . A n t e Lat in

b l a g . , a za o d b o r n i k e t f b r a ć a N i k o l a U d o v i -

č i ć , N i k o l a K r a n j a c i M a t e Al f i rev ić . Z a

v o d j u o s t o br . F r a n j o M a r k o č .

Z i m a u š k o I a n u K ' i T u ž e n a m s e m n o ­

gi i m n o g i rodi te l j i , da u sv im p u č k i m š k o ­

l a m a n a š e g a g r a d a vlada p r e v e l i k a s t u d e n ,

te m o l e s tar i ju š k o l s k u vlast , da o v o m u

d o s k o č i . R a s p i t a l i s m o s e i o s v j e d o č i l i s e ,

da n i j e d n a p u č k a š k o l a n e m a p e ć i . T e m p e ­

r a t u r a j e u r a z r e d i m a u p r a v o n e s n o s n a . N a

p o č e t k u p o u k e t o p l o m j e r p o k a z u j e s a m a

2 " R, a tek o k o p o d r j e v a , kad s u n c e n e ­

š t o u g r i j e , diže s e na t*~ 4 n R. Radi t o g a

su niži razredi v e o m a sla,bo p o s j e ć e n i , d o k

ni u viš im r a z r e d i m a n e * ' p o h a d j a p o l o v i c a .

N e s t a š n a d j e c a d r h ć u na k l u p a m a , j e r im

ž e s t o k a b u r a br i j e uš i , l ice i r u k e . p a k j e ­

dva č e k a j u , k a d ć e im z v o n c e navies t i t i z a ­

v r š e t a k p o u k e .

C i e n i m o , d a bi s e za v r i e m e , d o k v l a ­

da o v a k o v a s t u d e n , m o r a l a ukinut i p o u k a

iz j u t r a , a n e k a b u d e s a m o p o s l i j e p o d n e .

U v j e r e n i s m o , da bi o v a k o v o m u r e d b o m

b i l o v e ć a g u s p j e h a , n e g o li g a j e s a d a , k a d

i u č e n i c i , pa i sami učitel j i m o r a j u p a r o m

ruke gr i ja t i .

O v o p a r r ieči n a d a m o s e , d a ć e nać i

o d z i v a k o d š k o l s k i h v las t i , te o d m a p o d u ­

zeti n a j s k o d n i j e , k a k o li ć e biti n a j k o r i s n i j e

za p o u k u i za z d r a v l j e n a š e d j e c e .

Z a „ H r v a t s k i S o k o l " u V o d i c a m a

o p o r u č i o b l a g o p o k o j n i br . S t j e p a n I v a s

K 4 0 , a na d a n n j e g o v a p o k o p a s o k o l s k a

č e t a u istu s v r h u s a k u p i l a K 1 2 . 7 0 . U k u ­

p n o K. 5 2 . 7 0 .

I z u č i t e l j s k i h k r u g o v a . P r i m a m o :

Ima n e k o l i k o g o d i n a , da p o k r a j i n s k o u č i o n -

s k o v i e ć e u d j e l j i v a , o B o ž i ć u ili o n o v o j

g o d i n i , n e k i m uč i te l j im i u č i t e l j i c a m n a g r a d e

o d 4 0 - 5 0 K i a k o oni nisu to pi ta l i . T a k o

j e b i lo i o v e g o d i n e .

Mi prot i t o m u n e m a m o n i š t a , da s e

te n a g r a d e p r a v i č n o d ie le . Ali die le li s e p o

g o d i n a m a ? N e ' P o z a s l u z i ? N e ! P o s i r o ­

m a š t v u ? N e !

D a k l e k a d a n i j e p o n i j e d n o m o d ovih

kr i ter i j a , o n d a n e k a s e d i j e le s v a k o m u — i

to j e d n a k o — ili n i k o m u , j e r o v a k o s e p o ­

t rebni j i i s i r o m a š n i j i j o š v i š e o g o r č u j u .

K n i n , 15 s i e č n j a : J u č e r u sat i p o s l i e

p o d n e bi la j e r e d o v i t a g l a v n a s k u p š t i n a

„ H r v a t s k e Č i t a o n i c e . " D n e v n i red b i o j e

ž ivo i o d u š e v l j e n o i z v r š e n .

I z a b r a n a j e n o v a u p r a v a j e d n o g l a s n o ,

a i z a b r a n i su g g . : O š k a r b a r u n L a l i ć ,

M i r k o L i p n j a k , A. P a v i č i ć , Z . V u č e n o v i ć

i J . K r p a n , O v a k o v a u p r a v a u p r a v o j e

d i č n a i d o s t o j n a da u p r a v l j a k n i n s k o m

s t a r o m „ H r v a t s k o m Č i t a o n i c o m " ć e č l a ­

n o v e s v o j e o p e t sakupi t i p o d oni

svet i hrvatsk i b a r j a k ko j i s e u K n i n u na

„ H r v a t s k o j Č i t a o n i c i " 2 5 g o d i n a v i j e , te

j o j s v e z l o b e , p o t e ž k o ć e , r a z m i r i c e i td .

n e m o g o š e n a š k o d i t i .

J u č e r p r e k o d a n a g o v o r i l o s e H r v a t ­

s k o j Č i t a o n i c i : , , R e q u i e m a e t e r n a m " ,

d o č i m s i n o ć su p o k a z a l i s v j e s n i i čes t i t i

Hrvat i , da j e „ H r v a t s k o j Č i t a o n i c i " A l l e -

1 uja ! u d u h u v e l i k a n a b l a g o p o k o j n o g a

Ante S t a r č e v i ć a .

N a z a k l j u č k u s k u p š t i n e , s a k u p l j e n i

č l a n o v i , na p r e d l o g g o s p . J . Š i m u n o v i ć a i

M a r k a D r e z g e , izraž iše „ S l a v a ! " p o k o j ­

n o m m n o g o g o d i š n j e m p r e d s j e d n i k u Hr.

Č i t a o n i c e D r a g u t i n u T o m i ć u .

P o s l i e s k u p š t i n e č l a n o v i n a j v e ć i m

o d u š e v l j e n j e m r a z i d j o š e s e s v o j i m k u ć a m e ,

n o s e ć i u s r c u k a o a m a n e t „ H r v a t s k a Č i ­

t a o n i c a " t v r d j a k n i n s k i h H r v a t a !

R a b , 12 s i e č n j a : S i n o ć o b ć i n s k i t a j n i k

n a g l o o d p u t o v a o . Vidi s e da j e i s t o m e t e -

ž k o pust i t i o n o m j e s t o g d j e j e za dugih 6

g o d i n a p a š o v a o , g o s p o d a r i o i p s o v a o s v a ­

k o g a .

G o v o r i s e d a j e p o š a o u s u s r e t g o s p .

W o l f u da p o d j u s k u p a u Z a d a r k o d N a -

m j e s t n i k a i M a c c h i e d a rovar i t i š t o g o d pro t i

z a k a z a n i m o b ć i n s k i m i z b o r i m a ko j i i a k o

j o š nisu o b j a v l j e n i , ipak z n a d e s e d a su

u r e č e n i za d n e v e 2 2 , 2 3 , 2 6 , 2 9 tek . U p o -

z o r u j e s e g o s p . W o l f a n e k a s e p u s t i r o v a ­

r e n j a prot i n a š o j s t r a n c i , p o š t o l judi i s te

n j p o š t o n isu p r o t i v n i d o l a z k u s t r a n a c a u

R a b , p a č e že le d a d o d j u j o š u v e ć e m b r o j u

te ć e im ići n a ruku j o š v i še n e g o š t o d a ­

n a s r a d e ta jn ik i d r u ž i n a .

T a j n i k G a l z i g n a ne radi o v d j e za . h r ­

v a t s k u s t r a n k u , v e ć on j ed in i k a o t o b o ž n j i

p r i s t a š a u družtvu s a t a l i j a n a š i m a radi e da

se uzdrži na s t o l i c i .

O b ć i n s k i ta jn ik traži d a L o p a r a n i b u d u

u n e s e n i u i z b o r n e i m e n i c e s a p o r e z o m š t o

p l a ć a j u o b ć i n i d i r e k t n o radi z e m l j i š t a n j i ­

h o v e v l a s t n o s t i ali j o š n e u p i s a t o g na n j i ­

h o v o i m e . O n i d i r e k t n o nisu niti kupi l i , v e ć

č e t v o r i c a o d nj ih te i na n j i h o v o i m e g l a s i

p o g o d b a . O b ć i n a bi la i s te L o p a r a n e uvrs t i la

u i z b o r n e i m e n i c e , nu us l j ed u t o k a na P o ­

g l a v a r s t v o bili su i z b r i s a n i . S a d a j e G a l z i ­

g n a p o d i g a o u t o k na V r h o v n o S u d i š t e

te misli da ć e u t o k , uz p r i p o m o ć W o l f a ,

biti p r i m l j e n . A k o bi s e to d e s i l o , to bi b i o

u n i c u m u D a l m a c i j i i u Aust r i j i , p o š t o s e

n e z n a , k a k o bi bili u n e s e n i , j e r niti su k m e ­

tovi niti v l a s t n i c i .

K . S u ć u r a c , 13 s i e č n j a . K a s n o mi j e

d o p a l o u ruke „ N . J . " , k o j e s e nedostojno

i ugursutsko o s v r n u l o na zadnj i d o p i s u

„ D a n u " i na k o n c u p o r u č u j e : „ o č e k u j e m o ,

d a ć e u p r v o m e „ D a n u " biti i z j a v a , d a j e

o n a j d o p i s iz K. S u ć u r c a l a ž a n " . U „ D a n u "

n i e s a m m o g a o , j e r s a m za o n a k o v u h u n -

c u t s k o insp i r i ranu p i s a n i j u k a s n o d o z n a o ,

s t o g a s a m pr is i l j en „ d a s e laž p r e b r i š e , a

i s t ina n a p i š e " .

1 ) . N e o d g o v o r n i u r e d n i k b e z o b r a z n o

a ž e , k a d v e l i , d a ,,u K. S u ć u r c u n e m a m u ­

z i k e " . K o o n d a p o j e d e o n o g o d i š n j i h K

3 0 0 ( t r i s t o k r u n a ) o b ć i n s k e p o d p o r e za

„ V i t e r " ? . .

2 ) . U o n o m d o p i s u n e m a ni s p o m e n a

„ d a n a č e l n i k n i j e z a v r š i o g o v o r p o k l i č e m

V j . V e l i č a n s t v u " .

3 ) . U d o p i s u s a m o s to j i ,,i b e z c a r e v -

k e " , a to s t o g a d a s e n a č e l n i k s j e t i , k a k o

g a j e b r a n i o u p a r l a m e n t u j e d a n S m o d l a k a

„ d a j e M i o l i n b i o prisiljen p j eva t i c a r e v k u

p r e d c r k v o m d a s e o b r a n i o d s u m n j i č e n j a

d r a . A l f i r a v i ć a " . Z a r to ni je opaka denunn-

cija ? — Onaj isti.

P o r o t a u Z a d r u . N a 19 v e l j a č e o t v o ­

riti ć e s e p r v o r e d o v i t o z a s j e d a n j e p o r o -

t n o g a s u d a k o d c. k. z e m a l j s k o g a s u d a u

Z a d r u . Z a o v o j e ' z a s j e d a n j e P r e d s j e d n i š t v o

P r i z i v n o g S u d a o d r e d i l o p r e d s j e d a t e l j e m

p r e d s j e d n i k a S t j e p a n a P o l l i , a p r e d s j e t a l j e -

v im z a m j e n i c i m a p o d p r e d s j e d n i k a F r a n a pl .

R o s s i g n o l i i pr iz iv , s a v j . D r . J o s i p a M e t l i -

č i ć a .

U l a z a k u r a b s k u l u k u s l o b o d a n .

D o v r š e n e su r a d n j e d u b l j e n j a u r a b s k o j luci ,

te j e l a g j a m a s l o b o d a n u l a z a k u o v u luku.

L u č k e r a d n j e . P o m o r s k a v l a d a r a z -

p i s a l a j e d r u g u j a v n u d r a ž b u u p o g l e d u

p r o š i r e n j a lučk ih r a d n j a u D r a č a m a za 10

f e b r u a r a 1 9 1 2 k o d c. k. l u č k o g a p o g l a v a r ­

s t v a u D u b r o v n i k u .

Žena kao detektiv. N a š i č i ta te l j i z n a d u v e ć z a a f e r u g l a ­

s o v i t e f r a n c u s k e p r o n a l a z a ć i c e M m e . C u r i e .

U p o z n a l a s e s a p r o f e s o r o m is te s t r a n k e

L a n g e v i n o m i o n j e s t a o s v o j u ž e n u varat i

s a t o m g l a s o v i t o m ž e n s k o m . S t v a r j e izaš la

s l u č a j n o na j a v u i t o z a s l u g o m ž e n e p r o ­

f e s o r a L a n g e v i n a . Č i t a v a o v a s t v a r zvuč i

k a o k a k a v r o m a n S h e r l o c k - H o l m e s a .

G d j a L a n g e v i n , k o j a j e s lut i la v e ć d u l j e

v r e m e n a , d a n jez in m u ž m a l o š a r a , i z n e n a ­

di la g a j e n e k o g j u t r a k a k o p i š e l ist . K a d

j e o n a u n i š l a , on j e list s a k r i o i d o m a l o

i z i š a o iz k u ć e . O n n i j e o p a z i o d a o n a ide

za n j i m , p a k j e b a c i o l ist u l i s t o v n u škr i

njicu. Č i m je o n i z a š a o tz p o š t e , u n i u j e o n a

u n u t r a i p o d n e k a k o v i m u z r o k o m d o b i j e o d

p o š t j e r i c e list.

T a k o j e s a z n a l a g d j a . L a n g e v i n e , d a

ju m u ž v a r a s a g d j o m . C u r i e .

S a d a j e h t j e l a j o š s a m o d a u s t a n o v i ,

g d j e s e nj ih d v o j e o b i č a j e s a s t a j a t i . 1 to j e

i zmudr i la . P r o f e s o r L a n g e v i n j e j e d n o g a

d a n a o b o l i o p a k j e m o r a o u k r e v e t . D o t l e

m u j e ž e n a p o i s p r e v r t a l a ž e p o v e i n a š l a

h l a č a m a k l j u č , k o j i n i je p o z n a v a l a . O d m a h

j e nas lut i la d a j e to k l j u č o d m u ž e v o g ra ja .

Z n a l a j e a d r e s u , ali k a d j e d o š l a p r e d

n a č e n u k u ć u , z a p a l a j e u n e p r i l i k u . N i j e

m o g l a pitati v r a t a r i c u , g d j e j e d o t i č n a s o b a ,

j e r bi t o b i l o s u m l j i v o , ali s e j e s j e t i l a , d a

j o j j e g d j a . C u r i e j e d n o g a d a n a r e k l a , d a

voli. s t a n o v a t i u g o r n j i m s p r a t o v i m a , j e r s e

t a m o m o ž e n e s m e t a n o radit i i d a ne vol i

n i k a k o v i h z a s t o r a , j e r s u on i l e g l o b o l e s t i .

G d j a . L a n g e v i n p o g l e d a d a k l e u v i s i p r o -

n a d j e u č e t v r t o m katu d v a p r o z o r a b e z z a ­

s t o r a . Ni ne p o g l e d a v š i v r a t a r i c e p o p n e s e

o n a u če tvr t i s p r a t . N a h o d n i k u z a p a n e u

n o v u n e p r i l i k u . Ima m n o g o v r a t a , a o n a

ne z n a k o j a s u p r a v a . N e s m i j e p o g o d i t i

kr iva v r a t a , j e r ć e bit i n e p r i l i k e . 1 o p e t s e

o n a d o s j e t i .

P r e d j e d n i m v r a t i m a j e l e ž a o pros t i rač

i g d j a . L a n g e v i n z a k l j u č i , d a u j e d n o j kući ,

u k o j o j s t a n u j u s a m o s i r o m a š n i j e obitel j i ,

m o g u s a m o d v o j e b u r ž o a z a , kakvi su

g d j a . C u r i e i n jez in m u ž , o s j e ć a t i p o t r e b u

d a b r i š u n o g e p r e d v r a t i m a . O d l u č i dakle

s v e u j e d n o i z a t a k n e k l j u č u b r a v u . K l j u č

j e p r i s t a j a o . Z a n e k o l i k o č a s o v a os tav i la j e

u č e n i c a v e l i k o g a S h e r l o c k - H o l m e s a o v u s o b u

n o s e ć i p o d p a z u h o m s v e ž a n j l i s t o v a .

K a d j e p o s l i j e g d j a C u r i e z a h t i j e v a l a

p i s m a n a t r a g i g r o z i l a se gd j i L a n g e v i n , d a

ć e j e pr i jav i t i s u d u radi k r a d j e , o d g o v o r i l a

j e o v a , da j e n jez in m u ž i z n a j m i o o n u s o b u ,

p a k da j e p r e m a t o m e o n a bi la u s v o m

s t a n u , a š t o s e t i č e l i s t o v a da ne m o ž e |to

bit i k r a d j a , j e r m e d j u m u ž e m i ž e n o m :

ne m o ž e k r a d j a p o č i n i t i .

I t a k o j e g d j a . C u r i e d o b i l a o b r i s a č

n j e z i n o d o p i s i v a n j e s a p r o f e s o r o m Langevi ­

n o m i z a š l o j e n a j a v u .

Uspješno se oglašuje

u „ H r v a t s k o j Rieči"

Statistika pučanstva

Sjed. Država.

P r e d n e k o l i k o d a n a o b j e l o d a n j e n i p o ­daci o zadn jem p o p i s u p u č a n s t v a u S j e d i ­njenim D r ž a v a m a i z n a š a j u i n t e r e s a n t n e p o ­jedinosti p u č a n s t v a p o r a s a m a , n a r o d n o s t i i rodjen ju .

8 8 - 9 p r o c e n a t a s v e u k u p n o g p u č a n s t v a pripada b ie lo j ras i , o d tih j e 7 9 . 4 o n d j e rodjenih i 1 4 . 5 d o s e l j e n i h . 1 0 . 9 s v e u k u p n o g pučanstva su C r n c i a 0 . * I n d i j a n c i , Kinezi , Japanci , i drugih azi ja tskih n a r o d a .

Na jveć i p o s t o t a k u i n o z e m s t v u r o d j e n i h gradjana i t a k o v i h , ko j i su d o d u š e u A m e ­rici rod jen i , ali rodite l j i su im r o d j e n i u inozemstvu, p o k a z u j u d r ž a v e N o v e E n g l e s k e i države s r e d n j e g a s j e v e r a .

U k u p n i b r o j u i n o z e m s t v u r o d j e n i h u 13 država iznaša v iše o d p o l o v i c e p u č a n ­s t v a u S j e d i n j e n i m D r ž a v a m a g o d i n e 1 9 1 0 . D r ž a v e u k o j i m a su strani e lement i t a k o j a k o z a s t u p a n i j e s u o v e : M i n n e s o t a 7 1 . 5 , N o r t h D a k o t a 7 0 . 6 , R h o d e Is land 6 8 . 7 , W i ­s c o n s i n 6 6 . 8 , M a s s a c h u s e t t s 6 6 , C o n n e c t i c u t 6 3 . 1 , N e w Y o r k 6 2 . 9 , N e w J e r s e y 6 5 . 6 , M i c h i g a n 5 5 . 5 , S o u t h D a k o t a 5 4 . 4 , M o n t a n a 5 2 . 8 , U t a h 5 2 . 1 , I l l inois 5 1 . 9 .

S d r u g e s t r a n e p a k o j e p o l o v i c a p u ­č a n s t v a u 2 9 d r ž a v a u A m e r i c i r o d j e n a i č i s t o a m e r i k a n s k o g p o r i e t l a . U 12 D r ž a v a i z n a š a b r o j u i n o z e m s t v u r o n j e n i h j e d v a t r e ć i n u .

B r o j p o r o d j a j a k o d famil i ja u i n o z e m ­s tvu r o d j e n i h m n o g o j e već i n e g o k o d f a ­mili ja u Americ i r o d j e n i h .

B R Z O J A V I „ H R V A T S K E R I E Č I "

P r a v a š k i z a s t u p n i c i S l o v e n c i m a .

Z a g r e b , 16 s i e č h j a . Dr . Mi le S t a r -čević upravio j e v o d j i s l o v e n s k e p u č k e stranke dru. Š u s t e r š i ć u o v a j b r z o j a v : „ S a ­kupljeni pravaški zas tupnic i iz svih h r v a t ­skih zemalja p o z d r a v l j a j u s a s v o j e g s a ­stanka s u p l e m e n i k e iz s l o v e n s k i h z e m a l j a u nadi, da se š t o pri je s j e d i n j e n i s k u p a nadjemo. Živjeli ! — Za s v e D r . S t a r -čević . "

Dr . Š u s t e r š i ć o v a k o j e o d g o v o r i o Dru. S t a r č e v i ć u : „ S v e s l o v e n s k a p u č k a stranka z a h v a l j u j e s r d a č n o na b r a t s k o m pozdravu. Ć u t i m o s e k a o dio p l e m e n i t o g a naroda h r v a t s k o g a i h o ć e m o da s k u p a d je lu jemo za b l a g o d a t i n a p r e d a k n a š e g a nafoda. I s k r e n o p o z d r a v l j a m o g o s p o d i n a preds jednika i s v e s a k u p l j e n e p r a v a š k e zastupnike k a o najuži s u m i š l j e n i c i i s u -borioc i . B o g živi u j e d i n j e n u H r v a t s k u ! — Dr. Š u s t e r š i ć . "

Z a p r i s e g n u ć e g r o f a A t t e m s a .

B e č , 16 s i e č n j a . D a n a s j e n o v o i m e ­novani n a m j e s t n i k D a l m a c i j e g r o f A t t e m s položio prisegu u ruke N j e g o v a V e l i č a n ­stva. Zat im j e v l a d a r pr imio g r o f a A t t e m s a u privatnu a u d i e n c i j u .

Z a d o v o l j š t i n a I t a l i j i r a d i F u c h s o v a g o v o r a .

B e ć , l b s i e č n j a . N a d v o j v o d a L c o p c l d Sa lvator p o s j e t i o j e d a n a s t a l i j a n s k o g p o ­slanika na b e č k o m d v o r u v o j v o d u o d A-varne te mu u ime c a r a i k r a l j a F r a n j e J o s i p a iz jav io , da v l a d a r n e p o m i č n o o s t a j e za s a v e z s I ta l i jom. N a d a l j e j e n a d v o j v o d a u ime v l a d a r e v o iz jav io , da s lužbeni k r u ­govi Austr i je n e m a j u ništa z a j e d n i č k o g a sa huškan jem prot iv I tal i je .

O v a j j e p o s j e t azs l i ed io k a o o d g o v o r na g o v o r b a r u n a dra F u c h s a pro t i s avezu s Itali jom (vidi n a š č l a n a k „ P e n z i o n i r a n i k r a l j " ) .

P r o t i A e h r e n t h a l o v o j p o l i t i c i .

B e č , 16. s i e č n j a . Z a s t u p n i k B a u c h i n -ger držao j e u Ci l i enfe ldu i z b o r n i č k u skupštinu, na k o j o j j e n a j a v i o n a j ž e š ć u opozici ju prot iv A e h r e n t h a l o v e z l o s r e t n e polit ike.

M a g j a r s k i z a h t j e v i .

B e č , 16 . s i e č n j a . U n a t o č o b s t r u k c i j i , koju magjarski n e z a v i š n j a c i v o d e pro t iv o b r a n b e n e r e f o r m e , v lada n i p o š t o ne misli dati M a g j a r i m a v o j n i h k o n c e s i j a .

D i o b a P e r z i j e .

P e t r o g r a d , 16 . s i e č n j a . R u s k a v o j ­ska okupira la j e s j e v e r n a o k r u ž j a P e r z i j e . Englezka o k u p i r a t ć e n e k o l i k o perzi j sk ih luka.

Š p i j o n a ž a u N j e m a č k o j .

G l a t z , 16 s i e č n j a . R a d i š p i j o n a ž e za ­tvoren engleski k a p e t a n F r e n c h p o k u š a o j e u zatvoru s a m o u b o j s t v o .

Ž e l j e z n i č k a n e s r e ć a .

V a r š a v a , 16 s i e č n j a . Brzi v lak , koji ide iz K a t o v i c a za V a r š a v u , s u k o b i o s e

jednim teretnim v l a k o m . L o k o m o t i v e su rvl jene. P e t o s o b a je ' m r t v o .

J e d n a t u r s k a p o b j e d a .

C a r i g r a d , 16 s i e č n j a . E d e m p a š a n a ­p a o j e k o d T o b r u k a j e d a n o d j e l ta l i j ansk ih ženi j sk ih v o j n i k a i p o t u k a o ih n e m i l i c e .

I z m e d j u P o l j a k a i R u s i n a .

L a v o v , 1 6 . s i e č n j a . S v i p o l j a č k i z a ­stupnic i na s a b o r u g a l i č k o m i u p a r l a ­mentu o b d r ž a v a h u d a n a s s j e d n i c u radi iz­b o r n e r e f o r m e . Z a k l j u č e n o j e R u s i n i m a ne p o p u s t i t i . N a m j e s t n i k u g r o f u B o b r z v n s k o m g l a s o v a n o j e p o v j e r e n j e .

Hrvatska Tiskara (Dr. Krstel j I drug.) Vlastnlk, izdavatelj i odgovorni urednik:

J O S I P DREZGA.

• • • • • • • • • • • • • • • •

G r u b i š i ć & C o m p .

u Š i b e n i k u

ODPRAVNIŠTVO I STOVARIŠTE ZA UMJETNO GNOJIVO

CALCIUMCIANAMID-A

( S o c i e t à a n o n i m a p e r l a u t i l i z z a z i o n e

d e l l e f o r z e i d r a u l i c h e d e l l a D a l m a z i a ) .

U p u t e i r a z j a š n j e n j a o u p o r a b i n a

z a h t j e v b a d a v a i f r a n c o .

• • • • • • • • • • • • • • • •

L_ DO

& I

43 -

u %

O A

.§. te

O N

Bolestni na plućima, na grlu,

- - na zaduhi - -

T k o h o ć e da se rieši p lućnih bo les t i ili

g r l o b o l j e , p a i u j e ž e m s t u p n j u , t k o h o ć e

d a ozdravi o d z a d u h e , m a k a k o o n a bi la

s tara i čini la s e n e i z l j e č i v o m , n e k a s e obrat i

na A . W o l f f s k y Ber l in N. 3 7 , W e i s s e n -

b u r g e r s t r a s s e 7 9 . M n o g o b r o j n e z a h v a l e d a j u

j a m s t v o za u s p j e h n j e g o v o g l i e č e n j a . —

K n j i ž i c e b a d a v a .

Hrvatske narodne poslovice

u r e d i o V. J . Š k a r p a , c i e n a knjizi b r o š i r a n o K 5 . — , a u v e z a n o K 6 . — , n a b a v l j a se k o d „ H R V A T S K E T I S K A R E " u Š i b e n i k u

i u svim k n j i ž a r a m a .

VELIKA Z L f l T f l R I J f l

GJURO PLflNČIĆ VIS - - STARIGRAD - - VELALUKA

BOGATO SNABDJEVENA PODRUŽNICA

: : : : Š I B E N I K . : :

Vrućina i ž e d j a . . .

Oslabljen i umoran

p o s t a n e s v a k i , k o j i si u v r u ć i m d a n i m a g a s i ž e d j u s a v i n o m ili p i v o m .

Veselje za rad i jakost

o č u v a s i p a k s v a k i , t k o p o p i j e z a u g a š e n j e ž e d j e č a š u o h l a d j e n e k a v e „ E N R I L O " . O v a j „ E n r i l o " z a v r j e t a k se p r i p r a v l j a na

p o s v e j e d n o s t a v n i n a č i n . L u m i u 1 l i t r u v o d e 2 p u n e ž l i č i c e ( 1 0 g r a m a ) „ F r a n c k o ^

v o g a " k a v i n o g n a d o m j e s t k a „ E N R I L O " ,

pust i to 5 č a s a d o b r o kuhat i ; k o d 1.

vr i j en ja 1 put i z m j e š a j , pust i zat im 3 č a s a ,

da s e s t a l o ž i , odl i j z a v r j e j a k , p r i d o m e t n i

n e š t o s l a d o r a , te pust i , d a se s v e to o h l a d i . 1 l i t r a t e u k u s n e k a v e „ E N R I L O " s t o j i

s l a d o r o m z a j e d n o s a m o

A k o se sa mliekom g o r k a p i j e , j e s t k a v a „ E N R I L O , , ( 6 g r a m a na ' / 4 litre v o d e ) izvrstan za ju t rak , a

t a k o d j e r i v e č e r a Ova kava „ENRILO" proizvadja se jedino

u tvornici HENRIKA F R A N C K A SINOVI U ZAGREBU, a dobiva se u svakoj trgovini špe-cerajske rube.

Jeste U bole$tni?

B a d a v a

saobćujem svakome, kako sam ja od dugogodišnje bolesti na plućima (sušice, upale grla i zaduhe) ozdra­vila. Ne tražim za to ni-kakove odštete. Činim to samo, pošto sam za moje bolesti, kada su svi za me bili izgubili svaku nadu, bila odlučila, ako nadjeni sredstvo mom spasu, da to objavim na moj trošak u svim novinama. G o s p o -dja F . Krizek, P r a g II. - - Br. 2007. ( O s k a ) . - -

č u p pettoello

P r i b o r sa tova , z latarsk ih i opt ič ­

kih predmeta i kineskih s r e b r a r i j a

žlica, viljuška: i noževa. Zajamčena izradba sa OD grama čistog srebra.

P e o a t o . S v a k e vrst i r e z b a r i j e *u k o j o j mu d r a g o

kovini . Bogati llustrovanl oienlk. Tvorničke stalne olene.

Šibenik, GlaVna utka, br. 128.

•

D M A L I O G L A S N I K

o

o

ZA JEDNO UVRŠTENJE OD 3 KEDKA U „MALOM OGLASNIKU" PLAĆA SE 40 PARA; ZA SVAKI DALNJI REDAK 10 PARA VIŠE. ZA VIŠEKRATNO UVRŠTENJE POPUST.-

PLAĆA SE UNAPRED.

TKO ŽELI KAKOVU OBAVIEST GLEDE NAŠIH OGLASA U „MALOM OGLASNIKU", DOBIT ĆE ODGOVOR SAMO ONDA, AKO NAM PRIPOŠALJE MARKU ILI DOPISNICU

ZA ODOOVOR.

NA QBALI ̂ \ N ^ \

Kuća u V a r o š u , 1

KUĆA t\^^z;xip::

UTIJAVANJE lii^^XÄ

Siena K ^ r Ä ^ a g ^ rene. Uprava Gospodarstva Bribirske «ostine.

HARMONIUM, M A f c ^ S / ^

Javljamo P. N. općinstvu da smo

već započeli radom u našoj modernoj

krojačnici na obali kod Hotel de la Ville,

pod upravljanjem i krojenjem modernog

krojača, koji može poslužiti svakovrstnim

rezanjem.

Cijene su štofe i izradbe odijela veoma

umjerene.

Primaju se naručbe za štofe i odijela

i iz vani.

Prva balmatinsKa Tvornica

Prediva i TKala u Šibenik".

PAŠKO RORfl I DRUG.

Predplatite se

na „Hrvatsku Rieč" !

Hrvati!

Sjećajte se Družbe

SS. Ćirila i Metoda.

f P o k u ć s t v o \

E solidno i ukusne izradbe §

E može se dobiti uz n e o n i t * =

E nizke ciene samo kod |

E dobro poznale trgovine §

j A. DELFIN, Šibenik. I

l - - - r a d , . , , . « - - - i

iVROTUR G 1 * I AI .V IV I I DRUG - «š I 1 * E> I I*.

Faplrnioa = Muzikalije = Školske knjige = Kožnati »reci meti = igračke.

RBMINGTON PISAČI STROJEVI « Vrpce i potrebštine s s a ®troj<*v» sviju, s i s t e m « .

Speolalltet : P A P I R Z A P I S A Ć E S T R O J E V E 1000 L I S T O V A K R U N A 7.20 = Gramofoni.

G R A M O F O N S K A ploče! O D E O N (dvostruk) Kruna - J U M B O L A (dvostruk) Kruna

•y i S T E C

Ž e n s k e ?z

koje hoće, da očuvaju svoju kožu, naročito od ljetnih pjega, a koje hoće da dobiju i da održe meku kožu, neka upotre­bljavaju kod pranja samo STECKENPFERDOV SAPUN

ljiljanovog mlieka (Znak Steckenferd)

Komad stoji 80 para, a dobije se u svim ljekar­nama, drogerijama, par-

fumerijama itd.

M a r k o M a r k o v i n a S p l i t

Telefon 93. =

Skjadišie i Zastupstvo Peći i šparherda,

- - - Eternita - - -

Ci jev i , dimnjaka i pločica

: keramike :

Stakala prostih i ornamentalnih

Papendeka tankog i debeloga

Zahoda porculane i t. d.

• e u

n

•

y

o y o

2 w

29 53

r 2 5 d>!

H O N I CO ' O c OC 3 O - i ÜJ < > OC O X w f s

> y UJ _, s £ = c i z N 3 S Et oc Ul 3 — — E? O

S S o ¡a ^ £ Lü CO O- > S g ea _ i±j y < £ -o oa ° t h z

¡ i z

i l o

! ! S : - > n

! H j C/2

O D <

3

I I b j a č K i b o m " u Zadru — KONVIKT =

Prima učenike srednjih škola na stan i obskrbu (vrlo

dobra hrana, stan udoban, pranje, č išćenje , krpljenje, nadzor,

poduka u svim predmetima itd.) uz mjesečni honorar K 70 .

Ujedno prim?ju ?e učmici pučkih škola u p r i p r a v n i

t e č a j za srednje škole (gimnaziju, realku itd.) Za uslove obra­

titi se ravnateljstvu.

Pravila šalju se bezplatno. '

Ravnateljstvo. ^ " H a a s

ULJARSKE STROJEVE KAO I PODPUNE

UREDJAJE U SVAKOJ IZRADBI, NAJFI­

NIJA IZVJEŠĆA, VINSKE PREŠE, SVE

VRSTI MOTORA, MLINOVA I GOSPO-

:: : : : : DARSKIH STROJEVA : : : : : :

R A Z A Š I L J E

EMANUEL I OSKAR KRAUS :: TRST, VIA S. NICOLO Br. 2. ::

BRZOJAVI: CARAUS, TRST — TELEFON Br. 2066.

Posjećivanja po našim inžinirima, proračuni - i nacrti badava.

1 rondili ä I k a l i č k a " V - 3 ™ ! -k i s e l i c a .

Dobiva se u drogari j i

V. VUČICA Sib&nik -

AMrijansko parobrodarsko Jrollro na „ D A L M A T I A "

u z d r ž a v a o d 1. m a j a 1 9 1 1 . s l i e d e ć e g l a v n e p r u p e :

T r s t — M e t k o v i ć A ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta pouedieliak u.l sali posl. odne povratak svake subote u 6 sati prije podne.

T r s t — M e t k o v i ć B ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u četvrtak u sati poslie podne; povratak svake sriede u 6 sati prije podne.

T r s t — M e t k O V i Ć C ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u subotu u 5 sati poslie podne;

povratak u četvrtak u 6 sati prije podne.

T r s t — K o r č u l a ( p o š t a n s k a ) Polazak iz Trsta u utorak u 5 sati poslie podne povratak u ponedjeljak u b sati prije podne.

T r s t — Š i b e n i k ( p o š t a n s k a ) Polazak" iz Trstasvakc sriede u 5 poslie podne; povratak u ytorak u 6 sati prije podne.

T r s t — M e t k o v i ć D ( t r g o v a č k a ) polazak iz Trsta svake nedjelje u 3 sata pr. pod. povratak syakc rredjelje u 2.30 poslie podne.

T r s t — V i s ( t r g o v a č k a ) Polazak iz Trsta u petak u 5 sati poslie podne povratak svaki četvrtak 8.30 prije podne.

POZOR RODOLJUBI!

Zahtjevajte posvugdje naše igraće karte

93 P R I M O R K A "

Prva slavenska tvornica

igraćih karata u Ljubljani.

INSAM & PRIMOTH St. Ulrich, Groeden (Tirol).

jtiparsHe radnje iz drMa za crHVe Kipovi svetaca , o l tar i , propovjedao nice

križni putev i , razpela, j a s l i c e i td.

Katalog uzoraM s cienama daje se badava.

Za dostavu naručbe do štaci/e uključivo sa

škrinjom, ne plaća naručitelj.

Xat;o da j e oftVatno od želttdačn* bol* im bolesti u današnje vricme jako mnogo ljudi boluje, igodno doba uporabu

Dra. ENGEL'schen NECTAR

Sa želudačnom bolesti u današnje sretne preporučam u zgodno doba

koii okrepl ju ie želudac i omogućuje dobru probavu, te čini svakoga podpiti želi očuvati svoje zdravlje do najviše starosti, neka upotrebljava izvrstno i liva

J > r * i . B n g e l ' ^ c l i e i i N e c t i Ovaj izvrstni Nektar pronadjen je od soka iz raznih bilina pa mi :šan

Djelujesa svojim sadržajem na svježost, j akos t i probavu. Osmi toga je ^ v r s t m odnosno želudačno vino i nema nikakve škodljive posljedice. Zdrava i bolestni mogu / zdravlja upotrebljavati. Nectar djeluje kod probave i prouzročuje pravljenje >oK

Neot i osobito za one

Poboljšanje

Preporuča

I > r « . Bngel'ischen koji žele imati podpuno zdrav želudac. Nektar je izvrstno sredstvo proti ž jludačnom katar« grčevima, boli i slaboj probavi ili sluzu. Isto tako NECTAR odstranjuje začepljenje, ukočenost, kolikui srčanu kucavicu, a daje mnogo bolju mirnoću, tek i ^ n o spavanje, glavobolju i nervoznost uništava. Uslied svoga djelovanja, NECTAR na daleko uživa dobar glas, NECTAR djeluje da si krjepak i veseo. . ~

NECTAR se dobiva u bocama za 3 i 4 K u ljekarnama Šibenika, Sinja, Skradina, Drmij, Tiesna, Biograda na moru, Vrlike, Knina. Zadra, Benkovca, Kaštelstarog, Splita te u svim većim) manjim mjestima Dalmacije i u cieloj Austro-Ugarskoj.

Takodjer razaSiljn ljekarne a Šibenika 3 i više boca „ N c c t a r - a " po originalno] cieni n sva mjesta Anstre-Unni : C 3 u . v a . J - t e s*¡t? p a t v o r e n j a ! :

Zahtjevajte samo izključivo

I >i-*i. Bngel'solieii Moj HECTAR nije nlkakova tajna. Sadržina mu je: Samos 300, vinska žesta 150, n

sok od jagoda 100, sok od trešanja 200, stolisnik 30, šumsko jaaode 30, pelina 30, koromač, po 10, pomiešano sve skupa.

Sirite „Hrvatsku Rieč" !

Neoti

HRVATSKA VERESIJSKA BANKA

:: PODRUŽNICA Š IBEN IK :: Centralka DUBROVNIK. Podružnica u SPLITU i ZADRU

D I O N I Č K A G L A V N I C A 2 , 0 0 0 . 0 0 0 K

PRIČUVNA ZAKLADA U PRITIČCI 250 .000

BANKOVNI ODJEL

PRIMA ULOŽKE NA KNJIŽICE U KONTO KURENTU I ČEK PROMETU; ESKOMPTUJE MJENICE, OBAVLJA INKASO, POHRANJUJE 1 UPRAVLJA V.3IEDN1NE. DE­VIZE SE PREUZIMLJU NAJKULANTNIJE. IZPLATE NA SVIM MJESTIMA TU I INOZEMSTVA OBAVLJAJU S E - - - BRZO 1 UZ POVOLJNE U V J E T E . - - -

MJENJAČNICA

KUPUJE I PRODAJEjDRŽAVNE PAPIRE, R A Z T E R E T -NICE, ZALOŽNICE, SREĆKE, VALUTE, KUPONE. PRODAJA SREĆAKA NA OBROČNO ODPLAĆIVANJE. OSJEGURANJE PROTI GUBITKU ŽRIEBANJA. REVI­ZIJA SREĆAKA I VRIEDNOSTNIH PAPIRA B E Z P L A T -- - NO. UNOVČENJE KUPONA BEZ ODBITKA. - -

TVORNICA PAPIRNATIH VREĆICA ANTE ZORIĆ - ŠIBENIK - (DALMACIJA).

Tvornica je uredjena sa svim potrebnim strojevima

Izradjuje vrećice u svim veličinama i u svim bojama.

Ovo je prvo i jedino domaće poduzeće ove vrste.

Ciene su vrlo umjerene, te domaći potrošioci ne će

imati razloga, da pored domaćeg poduzeća služe,

se iz vana.

- N A R U Č B E S E I Z V R Š U J U V R L O B R Z O I T O Č N O .

P R I J E U P O R A B E

L J E P O T A i U M I L J A T O L ICE p o s t i z a v a s e k r o z u p o r a b u

AACHENEH - THBRMALOVOG SAPUNA

I c o j i je ujedno ia«jt>olje sredstvo x t \ očuvanje jjrot i kožnoj bolesti

Dobiva se samo kod braće M. V, ŠKUBANJA — 5IBENIK (Dalmacija).

C i j e n a j e s t z a k o m a d e o d I - e v r s t i K 2 * 4 0

„ . „ „ ., I l - e „ 1 -60

C i j e n a j e s t z a k o m a d e o d I H - e v r s t i K 1 - 4 0

. » » I V - e „ „ - . 8 0 P O S L I E U P O R A B E