Starac Vrijeme
Starac VrijemeIkonoloke studijeErvin PanofskiEmina IsiStarac
VrijemeRenesansni duh u sebi spaja:Klasine motive i klasine teme (
to su slike koje predstavljaju paganska boanstva, klasine mitove
ili dogaaje iz rimske i grke mitologije)Mitovi iz kranstvaSinteza
koja se sastoji iz vizuelne i emocionalne sinteze paganske prolosti
i krnaske sadanjosti.Starac VrijemeSinteza paganskih ideala i
kranske mitologije u renesansi ostvarena je putem reinterpretacije
klasinih predstava.Klasine predstave su na taj nain dobivale
simboliku sadrinu svetog kroz alegorije i personifikacije koje su
se razvile u toku renesansnog perioda.Ove klasine predstave su
mogle biti ak i podreivane kranskim idejama.Sinteza je u nekim
sluajevima ak ostvarena putem asimilacije (npr. Na slikama Djevica
Marija je modelovana prema liku Venere ili Fedre.)Starac
VrijemeKlasian karakter (motiv) u procesu svoje metamorfoze uvijek
sadri tragove tog procesa. Rezultat ovog procesa se naziva
pseudomorfoza. Ponekad neki klasini karakter (motiv) nastao u
srednjem vijeku moe poprimiti neoklasino ruho ,a renesansa mu ak
moe vratiti prvobitan izgled. Ponekad klasini motiv u nekim
sluajevima moe zadrati srednjovjekovno ruho ili svojstvo i u
preoblienoj formi. Tako se srednjiovjekovni elemenat prenosi u
sadraj nove predstave. Ovakvu metamorfozu su doivjeli Starac
Vrijeme i Slijepi Kupidom.
Starac VrijemeStarac Vrijeme personifikacija ima svoje
prepoznatljive atribute:Starost,kosa, krila i nagost (atributi u
renesansnoj i baroknoj umjetnosti), kosa ili srp ponekad zamjenjeni
u pjeani sat, zmija ,zodijak ,zmaj koji grize sopstveni rep ,u
nekim ujevima moe da hoda pomou taka.Predstave Starac Vrijeme su
tokom epoha i razliitim umjetnostima imale razliita znaenja i
razliite oblike predstavljanja. Starac VrijemePostoje ipak dvije
glavne predstave Starca Vrijeme koji predstavlja ideju vremena,a to
su:Kairos to je kratki i odluujui trenutak koji ini preokretnicu u
ivotu ljudskih bia ili razvitku univerzuma.Ajon vjena i neicrpna
kreativnost.U ova dva oblika se javlja Vrijeme u klasinoj
umjetnosti.Renesansna umjetnost je stvorila sliku Vremena Ruitelja.
Ova slika stapa personifikaciju francuskog temps sa prilikom
Saturna.Starac VrijemeKairos Kairos je lik ilustrovan kao Prilika
(nag ovjek ,ponekad mladi,u brzom pokretu ,nikada prikazan potpuno
star.)Krila na ramenima i petama, uperak na eluLik Kairosa je bio
drag pozno-antikom i srednjovjekovnom dobu.
Kairos Prilika
Starac VrijemeAjon Fan Perzijski pojam za vrijeme u drevnoj
umjetnostiPredstave lika su povezane sa kultom Mitre. Ova prilika
poznata je kao Fan.Fan (orfiko boanstvo) jeste lijep,krilat mladi
okruen zodijakom i opasan zmijom. Ajon Fan
Starac Vrijeme
Hronos je grka rije za vrijeme i slino je Kronosu ( rimskom
Saturnu).Kronos je najstraniji i najstariji od svih bogova. Kronos
je zatitnik poljoprivrede i nosio je sirp.Za neoplatoniare Kronos
je otac bogova i ljudi ( kosmiki um). U 4. i 5.st Kronos-Saturn je
dobio atribute: zmija ili zmaj koji grize sopstveni rep.Kronos
SaturnLik Kronos Saturn se koristio kao interpretacija vremena.Srp
se sada koristio kao simbol ukopljavanja.Dodaje i mitska pria da je
Saturn proderao sopstvenu djecu pa mu se daje i osobina otrozubog
jer prodire sve to je stvorilo. Hronos - Kronos Starac
VrijemeVrijeme Kronos /Saturn
Vrijeme Kronos /SaturnOvdje je prikazan sa srpom i velom.
Ponekad prikazivan kako sjedi,sa tunim izrazom lica. Ipak je Saturn
povezan sa planetom koja je najvea i najsporija.Starac Vrijeme
Prikazi iz karolinkog i srednjovjekovnog doba. 11Starac VrijemeU
zrelom srednjem vijeku Kronos Starun prikazivan je u ilistracijama
i astrolokim tekstovima.Saturn se u astrologiji povezuje sa smru i
starou.Saturn se javlja sa kosom ili srpom.Saturn kao najopakija
planeta.
Starac VrijemeSaturn se ponekad javlja u liku boleljivog starca
sa seljakim izgledom. Srp u njegovoj ruci zamjenjen je za aov.On
prikazan kao kralj koji sjedi na prijestolju sa krunom.
Starac Vrijeme
Razvoj aova u tap ili taku, sa prikazom Saturn prodire svoju
djecu.Starac VrijemeU 14. st dolo je do standardizacije
predstavljanja Saturna. U kasnom srednjem vijeku popularan prikaz
gutanja djece i prizor kopljenja.I dalje su se za njega vezivale
surovost i odbojan izgled.
Starac Vrijeme
Starac VrijemeFrancuska minijatura iz 1400.Tri glave oznaavaju
sadanjost,prolost i budunost,a etiri krila simboliziraju etiri
godinja doba.
Starac VrijemeU Petrarkinom Triumfu Starac Vrijeme je dobilo
svoj potpuni oblik.Njegov spoljanji izgled povezuje personifikaciju
francuskog temps i mranu predstavu Saturna.Vrijeme kao moni i
nemilosrdni ruitelj, sa pjeanim satom.
Starac Vrijeme
Sa etiri krila i sa zmajem koji grize sopstven rep
Svadbeni sanduii sa prikazom Starca Vremena.Pjeani sat, sunani
asovnik sa dva pacova koji simboliziraju dan i no.Starac VrijemeU
16.st koriten je i za oznaavanje proticanje vremena (mjeseci,
godina i stoljea)U Berninijevom projektu Vrijeme nosi obelisk
,alegorija starodrevne prirode.Sada Starac Vrijeme predstavlja
istraivaa ili ruioca. ( kroz silu stvaranja i razaranja proizvodi
kosmiki red).
Starac VrijemeFiguri Starac Vrijeme dati su atributi koje je
imao Saturm: kosa,zmija koja nagriza sopstveni rep i starac koji
nagriza torzo Belvedere ba kao u prikazu Saturna koji guta
sopstvenu djecu.Starac Vrijeme kao destruktivna sila se izjednaava
sa silom smrti.
Starac VrijemeTapiserija u galeriji Araci u Firenci koju je
radio ovanija Rosta.Vrijeme prikazano kao istraiva i
spasitelj.Nevinost kojoj prijete zle sile u obliku: lava,psa,zmije
i vuka (zavist,plahovitost,pouda i lukavstvo).Spaava Pravda ( u
poloaju Hrista spasitelja).Vrijeme grli mladu djevojku
personifikacija istine.Tako vrijeme otkriva,spasava Istinu i
oslobaa nevinost od progona.
Starac VrijemeTapiserija Flora u kojoj Panofski navodi da bi
trebala biti Primavera jer pripada ciklusu etiri godinja doba. (
ovan: mart, bik: april, blizanac: maj). Godinja doba su povezana sa
ovjekovim starosnim dobom, temperamentima,.
Starac VrijemeNa slici Alegorija naslikana je naga Venera,
Kupidon koji je ljubi, Zadovoljstvo, Veselost,Prevara i
Ljubomora.Izostavljeni lik Vremena prikazan je krilima,pjeanim
satom.Na jednoj strani su zadovoljstva ljubavi,a na drugoj
opasnosti i muke ljubavi.Opasnosti i muke zasjenjuju zadovoljstva
prikazujui ljubav kao veliko i pravo zlo.Venera ( strijela i jabuka
slatko,ali opasno)Golubovi ljubavna milovanjaena koja upa kosu
(vasari) ljubomoraMlada i starija ena prikazuju kontrast starosti i
mladosti,ljepote i runoeSimbolizira dvolinost koju otkriva Istina i
Vrijeme
