STERILNOST I

POLNA INKOMPATIBILNOST

STERILNOST I POLNA INKOMPATIBILNOSTFaktori koji dovode do besplodnosti biljaka su najee:

besplodnost kao posljedica odsustva obrazovanja cvjetnih pupoljaka

besplodnost kao posljedica smetnji u razvoju ploda

besplodnost kao posljedica udaljene hibridizacije i

besplodnost kao posljedica sterilnosti i polne inkompatibilnosti.

STERILNOST BILJAKA

Sterilnost biljaka mogu izazvati faktori genetike prirode i faktori spoljne sredine, tako da se ona u zavisnosti od izvora sterilnosti moe podijeliti na:genetiku iekoloku.

STERILNOSTMUKA

Genetika muka sterilnostGenetika muka sterilnost uzrokovana je genima jedra. Biljke su enski fertilne, izrazito stranooplodne.aa- sterilneAa- fertilne

aa X Aa g : a X A, a F: Aa , aa 50%-fertilne, 50% sterilne

Citoplazmatino-genetika muka sterilnost Citoplazmatina muka sterilnostCitoplazmatina muka sterilnost uzrokovana je nasljednim faktorima citoplazme. Biljke su enski fertilne, izrazito stranooplodne.Citoplazmatino-genetika muka sterilnost uzrokovana je i faktorima citoplazme i genima jedra.

Citogenetika sterilnostCitogenetika sterilnost javlja se kao posljedica neuravnoteene nasljedne osnove (neparan broj hromosoma). Javlja se kao: gametna i zigotna.Gametna citogenetika sterilnost javlja se kao posljedica poremeaja u obrazovanju gameta (poremeaji u mikro i makrosporogenezi)

Zigotna citogenetika sterilnost je tijesno vezana sa gametnom citogenetikom sterilnou. Javlja se kao posljedica oteane dvojne oplodnje ili njenog normalnog odvijanja.Javlja se kod neparnih poliploida.

Faktori ekoloke sterilnosti su: temperatura, vlanost vazduha i zemljita, padavine, vjetar, svjetlost Ovi faktori mogu dovesti do poremeaja: u stvaranju gameta, u opraivanju, oplodnji, zametanju plodova.Ekoloku sterilnost mogu isto tako da uzrokuju: oteenja koja izazivaju bolesti, tetoine i grad, zraenja, primjena fitotoksinih jedinjena, loa agrotehnika

Ekoloka sterilnost

POLNA INKOMPATIBILNOSTHETEROMORFNAHOMOMORFNADIMORFNATRIMORFNAGAMETOFITNASPOROFITNA

POLNA INKOMPATIBILNOST Polna inkompatibilnost susree se kao:interinkompatibilnost ili meubesplodnost izmeu sorti iste vrste (lijeske, oraha) autoinkompatibilnost ili samobesplodnost u okviru iste sorte

Polna inkompatibilnost moe da se javi kao:HeteromorfnaHomomorfna

Heteromorfna inkompatibilnost Heteromorfna inkompatibilnost ili heterostilija posljedica je morfolokih razlika kod cvijeta iste biljke, a ispoljava se u razliitoj duini pranikih filamenata i tukova hermafroditnih cvjetova.

Moe da bude :DimorfnaTrimorfna

Dimorfna polna inkompatibilnostDimorfna (jedna biljka stvara dva tipa cvjeta)

ss- dug stubi, kratak filamentiSs- kratak stubi, dugi filamenti

Kompatibilne kombinacije su: Ss X ss i ss X SsInkompatibilne kombinacije su: Ss X Ss i ss X ss

Trimorfna (jedna biljka stvara tri tipa cvjeta)

Homomorfna inkompatibilnost Homomorfna inkompatibilnost javlja se bod biljaka koje imaju jedan tip cvijeta izgraen od svih dijelova i koji imaju normalno formirane gamete, ali ipak dolazi do polne inkompatibilnosti.

Homomorfna inkompatibilnost dijeli se na :Gametofitnu Sporofitnu

Gametofitna homomorfna inkompatibilnost

Gametofitna homomorfna inkompatibilnost je zasnovana na odnosu genotipova mikrogametofita (polenova zrna ) i sporofita materinske biljke (tuka). Gametofitna homomorfna inkompatibilnost uzrokovana je serijom multiplih alelomorfnih gena jednog genskog lokusa, koji se nazivaju S-aleli.

S1S2 x S1S2Inkompatibilnost je potpuna 100%, polenova zrna prestaju da rastu u strukturi stubiaS1S2S1S2S1S2

S1S2 x S1S3Inkompatibilnost je djelimina 50%, polenova zrna u kojima se nalazi S3 alel mogu izvriti oplodnju, dok polenova zrna kojanose S1 alel prestaju da rastu u strukturi stubiaS1S3S1S3S1S2S1S3 , S2S3

S1S2 X S3S4

Sva polenova zrna normalno klijaju i prodiru kroz stubi tuka. Potpuna je kompatibilnost.S3S4S3S4S1S2S1S3,S1S4, S2S3,S2S4

Sporofitnu homomorfna inkompatibilnost Sporofitnu homomorfnu inkompatibilnost, takoe izaziva serija multiplih alela, samo to kod ove inkompatibilnosti postoji uzajamno dejstvo par S-alela, koja varira od dominantnosti do potpune nezavisnosti.