Upload
grady-reyes
View
63
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
STEROID. OLEH BURHANUDDIN TAEBE. PENDAHULUAN. Merupakan metabolit sekunder hewan / tumbuhan Asal usul biogenetik mengikuti pola reaksi pokok sama, menghasilkan kerangka dasar sama = SIKLOPENTANO PERHIDROFENANTREN. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
STEROID
OLEHBURHANUDDIN TAEBE
PENDAHULUAN• Merupakan metabolit sekunder hewan /
tumbuhan• Asal usul biogenetik mengikuti pola reaksi
pokok sama, menghasilkan kerangka dasar sama = SIKLOPENTANO PERHIDROFENANTREN
H
R3
R2
R1
A B
C D1
2
3
4
5
6
7
89
10
11
12
13
14 15
16
17
18
19
20
• PENGELOMPOKAN DIDASARKAN ATAS EFEK FISIOLOGIS : Sterol, Asam-asam empedu, Hormon Seks, Hormon Adreno-kortikoid, Aglikon Kardiak dan Sapogenin
• PERBEDAAN JENIS STEROID DITENTUKAN SUBTITUEN R1, R2, dan R3
• PERBEDAAN DALAM SATU KELOMPOK TERGANTUNG JUGA PADA :
♣ Panjang subtituen R1
♣ Gugus fungsi subtituen R1, R2, dan R3
♣ Jumlah dan posisi ikatan rangkap ♣ Jumlah dan posisi Oksigen
♣ Konfigurasi pusat asimetris inti dasar
• STEROID MERUPAKAN MOLEKUL PLANAR, SEHINGGA KEDUDUKAN GUGUS PADA INTI DASAR DAPAT :
• α di bawah bidanggaris putus-putus -------
trans dengan metil C10 dan C13
steroid konfigurasi α
• β di atas bidanggaris penuh
sis dengan metil C10 dan C13
steroid konfigurasi β
ξ psi, tidak jelas kedudukan
• SEMUA STEROID ALAM ATOM / GUGUS YANG TERIKAT PADA C10 dan C13 β
• FUSI CINCIN A – B Trans / Sis• FUSI CINCIN B – C & C – D Trans,
kecuali steroid kardiotonik C – D Sis• KONFIGURASI
trans fusion sis fusion
AB
Y
X
Y
X
A B CD
CH3
H
CH3
R
Trans Sis
HH3C
CH3
R
Sis Sis
CH3
All - Trans
H
H
HH
CH3
BIOSINTESISCH3 C
O
SCoA CH3 C
O
SCoA
Asetil Coenzim A Asetoasetil CoA
+H2C C SCoACH3 C
O O
CH3 C
O
SCoA+
COHH3C
CH2 C
O
SCoAHO C
O
CH2
Hidroksi - Metil Glutaril CoA
COHH3C
CH2
H2C OHHO C
O
CH2
2 NADPH + 2 H+2 NAP+ + CoA-HS
Asam Mevalonat
COPO3HH3C
H2C
H2C OHO C
O
Asam 3-Posfo-5-Pirofospo Mevalonat
P O P O-
O-O-
O OH2C O P O P O-
O-O-
O OH2CC
H2C
H3C
3-Metil-3-butenil-Pirofosfat
CO2 H2PO4H2C
3 ATP
3 ADP
OPP OPP
DMAP IPP
+
ISOPREN
OPP
GERANIL PIROFOSFAT
DMAP / IPP
OPP
FARNESIL PIROFOSFAT
SESQUITERPEN
PPO
2MOL FARNESIL PIROFOSFAT
OPP
SKUALEN 2,3-EPOKSI SKUALEN
-2 OPP
OH+
HO
H
+ H
H
H
HO
CH2
H H
H
H
- H+ - H+
HOHO
HO
Sikloartenol Lanosterol
- 3 C
FITOSTEROL
KOLESTEROL
H
HO H
H
H
HO H
H
R1
R3
R2
LANOSTEROL
SIKLOARTENOL
H
H
H
STEROID
TUMBUHAN
HEWAN
• DASAR
1. Inkorporasi sikloartenol dengan senya-wa fitosterol
2. Sikloartenol ditemukan banyak pada tumbuhan, lanosterol jarang
3. Hati kurang mampu merubah sikloar-tenol menjadi senyawa lain dibanding lanosterol kolesterol / steroid lain
KEGUNAAN• KONTRASEPTIK, berperan dalam penanggu-
langan masalah kependudukan bagi negara padat penduduk, esterogen dan progestin (mix)
• TERAPI PALIATIF TERHADAP KARSINOMA, kelenjar prostat; dietilbesterol, klorotianisen
• MENOPAUSE, fungsi ovarium menurun, sik-lus haid pada masih terjadi, tapi tidak teratur lagi, karena esterogen dan progesteron en-dogen menurun, terapi pengganti esterogen
• OSTEOPORESIS, hilang kompleks kal-sium fosfat & matriks protein sering sebabkan terjadi penipisan dan rapuh, fraktur : esterogen dapat membuat keseimbangan kalsium positif & reab-sorpsi tulang menjadi minimal
• ENDOMETRIOSIS, progesterin oral & esterogen
• TEGANG PRAHAID, progesterin oral & esterogen
• ANCAMAN ABORTUS & ABORTUS HABITRALIS, progestin
• Amenore sekunder, progesteron & estra-diol benzoat
• Anabolik steroid, merangsang pertum-buhan badan, pemberian androgen le-bih kebutuhan fisiologis tidak menam-bah pertumbuhan disebabkan kadar normal androgen pria berlebih
• Antiinflamasi, kardiovaskuler, penyakit jiwa (sedatif & anastetik), kosmetik, antibiotik, hemostatik & antialergi
STEROL
• ZOOSTEROL, dari hewan terutama vertebrata
• PHYTOSTEROL, dari tumbuhan
• MYCOSTEROL, dari fungi
• MARINE STEROL, dari inverte-brata, organisme laut
HO
H
H
H
H H
KOLESTANA STIGMASTEROL
HO
HO HO
ERGOSTEROL ZYMOSTEROL
HO HO
ASAM EBURIKOAT SITOSTEROL
HO
PORIFERASTEROL KHALINA STEROL = OSTREASTEROL(Bunga Karang) (Bunga Karang)
HO
HO HO
STELLASTEROL DEMOSTEROL(Ikan Bintang, Echinoderma) (Crustaceae)
HO
SIKLOARTENOL ORIZANOL C
HO
HO HO
SIKLOEUKALENOL
+ C1
- C1
+ C1
HUBUNGAN BIOGENETIK BEBERAPA FITOSTERIL
HO HO
HOHO
+ C1
SITROSTADIENOL
- C1
SITOSTEROL STIGMASTEROL
BEBERAPA AWALAN PENAMAAN STEROID
1. NOR
2. EPI
O
CH3
CH3
OH
O
H
CH3
OH
TESTOSTERON 19 - NORTESTOSTERON
CH3
CH3
CH3
CH3
5 Androstan = 5 - Epiandrostan Androstan = Androstan
3. HOMO
4. SECO
O
CH3
CH3
D Homo 17 Oxaandrosta 1,4 dien 3,17 dion
O
O
CH3
CH3
HO
CH3
CH3
CH3
H3C
9,10 Secoergosta 5,7,22 3 ol
5. CYCLO
6. OXA - AZA
OHCH3
CH3
CH3
O
(Cyclopentyloxy) 17 Metilandrosta 3,5 dien 17 ol
O
N
CH3
CH3
CH3
CH3
HOH
H
O
CH3
CH3
OH
20 F, 22 F, 25Ftrimetil,5, 27 Azaspirostan 3 ol
OH
CH3
17 Hidroksi metil 2 oxa 5 androstan 3 oN
H3C
VITAMIN - D• Tahun 1920 diketahui bahwa penyakit rakhi-
tis dapat disembuhkan, menjemur matahari /makan minyak ikan. Diduga kolesterol pro-vitamin D, pe-nelitian menunjukkan bahwa ergosterol, provitamin D
• Vitamin D3 (kolekalsiferol), dibiosintesis da-lam hewan dari 7-dehidrokolesterol, iridasi matahari pada kulit
• Vitamin D2 (ergokalsiferol), dibiosintesis pada tumbuhan dan ragi dari ergosterol (Saccharomyces cerevisie)
• Defisiensi vitamin D, menyebabkan rakhitis, ka-rena tidak mampu membeku kolagen pertumbuhan tulang tulang rapuh (pada anak) dan osteoporesis disembuhkan sinar m.h
• Seco merupakan bentuk derivat 9,10-seco-kolestana
• Vitamin D2 / D3 bukan bentuk aktif, bentuk aktif kalsitriol merangsang absorpsi Ca & PO4 pada usus dan memobilasi Ca ke tulang
• Kalsitriol berlebih, efek toksik kadar Ca mening-kat pada serum dan dosis tinggi vitamin D3, hiperkalemia
Biosintesis
HO
H
H H
UV
7 Dehidroksi Kolesterol Prekolekalsiferol
H
HO
H
OH
H
HO1
23
4
5
6 7
8
9
10
Hati
Oksidasi
Kolekalsiferol (Vitamin D3)
Oksidasi
H
HO1
23
4
5
6 7
8
9
10
Kalsidiol (25 Hidroksi Vitamin D3)
OH
H
HO1
23
4
5
6 7
8
9
10
Kalsitriol (1 25 dihidroksi Vitamin D3)
OH
Oksidasi
OH
Ginjal
HO
H
H
UV
Ergosterol Preergosterol
H
HO1
23
4
5
6 7
8
9
10
Ergokalsiferol (Vitamin D2)
OH
HH
Senyawa yang berhubungan dengan Vitamin D2 pada penyinaran ergosterol
ERGOSTEROL LUMISTEROL
SENYAWA TRANSISI
PRE-VITAMIN D2 TAKHISTEROL
VITAMIN D
hv
hv hv
hv
I2
hv
CH3
HO
CH3
H
RCH3
HO
CH3
RCH3
HO
CH3
RCH3
OH
ERGOSTERL LUMISTEROL
SENYAWA TRANSISI PRE VITAMIN D2
RCH3
H3C
OH
RCH3
CH2
HO
TAKHISTEROL VITAMIN D
VITAMIN D2 VITAMIN D3 VITAMIN D4 = 22,23 Dihidrosterol
VITAMIN D5 VITAMIN D6 VITAMIN D77-Dehidrositosterol 7-Dehidrostigmasterol 7-Dehidrokampesterol
EKDISON DAN BRASSINOSTEROID
►Hormon pergantian kulit serangga, perkembangan larva dan metamorfosis►Bersifat sangat polar, dengan struktur spesifik :1. Kerangka steroid, fusi cincin A – B sis2. Keton tak jenuh pada cincin B (6 – Keton – Δ7)3. Sejumlah gugus hidroksi; pada posisi, 2β, 14α, 20, 22, 25 dan 26
► Kastasteron prekursor hormon tumbuhan, yaitu brassinosteroid memiliki aktivitas pertumbuhan, dibuat dari 24-metil koleste-rol dengan oksidasi Baeyer-Villeger
► Biosintesis ekdison pada serangga, dari bahan tumbuhan (sitosterol), diubah menjadi kolesterol, 7 – dehidrokolesterol, ekdison
HO
H
H H
HO
H
H H
HO
H OH
HO
H H
HO
O
R
OH
OH
H
SITOSTEROL
KOLESTEROL
7 - DEHIDROKOLESTEROL R = H , EKDISON
R = OH , EKDISON
HO
H H
H
HO
H H
HHO
O
OH
OH
O
H
HO
H
O
H
H
OH
OH
H
24-METILKOLESTEROL KASTASTERON
OKSOKS = OKSIDASI BAEYER-VILLIGER
BRASSINOLIDA
BEBERAPA SENYAWA EKDISON
HO
OH
O
HO
H
HOH
OH
HO
OH
O
HO
H
OHOH
OH
EKDISON EKDISTERON
HO
OH
O
HO
H
OHOH
HO
OH
O
HO
OH
OHOH
OH
PONASTERON A AJUGASTERON
HO
OH
O
HO
H
OHOH
HO
OH
O
HO
H
OHOH
MAKISTERON A AMARASTERON A
OHOH
TRANSFORMASI STEROL DALAM TUMBUHAN
• Kolesterol dan senyawa fitosterol dapat mengalami transformasi dalam tumbuhan :
♣ Glikosida Kardiotonik
♣ Saponin Steroid
• Pemacu jantung
• Hidrolisis asam / enzim ----- aglikon = genin
• Rantai samping khas :
♥ cincin butenolida, aglikon kardenolida, misal digoksigenin
♥ cincin 2-piron, aglikon skiladienolida, (bufadienolida)
♥ 2 atom C, aglikon digitenolida, misal
diginigenin
♣ Glikosida Kardiotonik
HO
OH
H
OH
O
O
HO
OH
O
O
HO
H
O
O
HO
OH
CHO
OH
OH
O
O
DIGOKSIGENIN SKILARENIN
DIGINIGENIN STROFANTHIDIN
O
• STROFANTOSIDA, Strophanthus kombe ----- KARDENOLIDA, dengan ciri : cincin lakton,tak jenuh, 14 OH, A / B dan C / D fusi sis, trans 8 H dan 9 H cincin B dan C• Penyimpangan : fusi A / B sis (5 H), atau
orientasi cincin butenolida pada C17 dan hid-
roksil C3, oksidasi metil C10 ----- gugus alkohol aldehida --- khas kardenolida gol Strophanthus• Digitalis, sering ada alkohol pada C12 & C16,
sisa gula pada C3 (2 – 5) gula, misal :D - glu- kosa, L – rhamnosa, digitoksosa, digitalosa dan simarosa
HO
R
HO
O
HO
O
H
O
O
HO
O
H
HO
* ^
H
*
COOH
CH3
#
^
O #
O
DIGITOKSIGENIN
KOLESTEROL PREGNENOLON PROGESTERON(FITOSTEROL)
• Skiladienolida (bufadienolida, bufatenolida) ---- marga Scilla, ada anggotanya terikat dengan suberilarginina (sekresi dari kulit dan kelenjar ludah telinga katak tertentu) pada 14 OH, misal bufotoksin dari katak Eropa Bufa vulgaris
• Mekanisme cincin 2 piron belum diketahui, tapi dibentuk dari degradasi rantai isooktil, sumber atom C bukan dari asetat tapi dari unit C3
• Kolesterol merupakan intermediat obligato-ry
PROGESTERON + C3
?
HOH
OH
OCOCH3
O
O
R = H = BUFATOLIN
R = OOC (CH2)6 CHONCH
COOH
(CH2)3 NHC NH
NH2
= BUFOTOKSIN