STPM Sej (Melaka)

8/14/2019 STPM Sej (Melaka)

1/46

SULIT *MAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKAMAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKA

MAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKAMAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKA





MAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKAMAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKAMAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKAMAJLISPENGETUAPENGETUACAWANGANMELAKA












MAJLIS PENGETUA-PENGETUA MALAYSIA

CAWANGAN NEGERI MELAKA

PEPERIKSAAN PERCUBAAN

SIJIL TINGGI PELAJARAN MALAYSIA

Arahan kepada calon :

Jawab empat soalan sahaja : dua soalan daripada Bahagian A dan dua soalan daripada

Bahagian B

________________________________________________________________________

Kertas soalan ini terdiri daripada 3 halaman bercetak Majlis Pengetua-pengetua Malaysia Cawangan Negeri Melaka 2008

STPM 940/1

*Kertas soalan ini SULIT sehingga peperiksaan kertas ini tamat.

[ Lihat sebelah

SULIT*

STPM 2008940/1

SEJARAH

KERTAS 1

( TAMADUN DUNIA HINGGA TAHUN 1800 )

( Tiga jam )


2/46

Bahagian A

Jawab dua soalan sahaja.

1. Sejauh manakah masyarakat pada zaman pra-sejarah awal merupakan masyarakatberbentuk mudah ( simple society ).

( 25 M )

2. Jelaskan sumbangan Asoka dalam mencipta keagungan Empayar Maurya di India.

( 25 M )

3. Bincangkan sumbangan Kautilya dan Niccolo Machiavelli dalam bidang ketenteraan.

( 25 M )

4. Bincangkan faktor dan perkembangan pembangunan ekonomi dalam tamadun manusiasehingga tahun 1800 Masihi.

( 25 M )

5. Sejauh manakah matlamat pendidikan dalam tamadun awal dipengaruhi oleh faktor

agama.

( 25 M )

6. Bincangkan perkembangan falsafah dan pemikiran dalam peradaban Melayu sebelum

dan selepas kedatangan Islam.

( 25 M )

7. Bincangkan lima faktor penjelajahan dan penerokaan orang Eropah pada abad ke-15

Masihi.

( 25 M )

8. Jelaskan perbezaan sumber ilmu menurut tamadun Islam dengan tamadun Barat.( 25 M )


3/46

Bahagian B

Jawab dua soalan sahaja.

9. Bandingkan ciri-ciri masyarakat Arab pada zaman Jahiliyah dengan masyarakatIslam pada zaman Nabi Muhammad s.a.w. di Madinah.

( 25 M )

10. Jelaskan langkah-langkah yang diambil oleh Nabi Muhammad s.a.w. ke arah

pembentukan negara Islam di Madinah.

( 25 M )

11. Bandingkan antara sistem pemerintahan dan pentadbiran Zaman Khulafah Al-

Rasyidin dengan sistem pemerintahan dan pentadbiran pada zaman Bani Umaiyyah.

( 25 M )

12. Bincangkan kesan-kesan Perang Uhud terhadap masyarakat Islam di Madinah.

( 25 M )

13. Jelaskan Fungsi Zakat Dan Pelaksanaannya Pada Zaman Bani Umayyah.

( 25 M )

14. Huraikan sumbangan Al-Ishtakhri dalam bidang penerokaan dan penjelajahan.

( 25 M )

15. Jelaskan sejauhmanakah tamadun Islam mempengaruhi perkembangan budaya danintelektual Tamadun Eropah.

( 25 M )

16. Bincangkan faktor-faktor yang menggalakkan pengembaraan dan penerokaanpengembara-pengembara Islam pada abad ke-10 hingga abad ke- 14 masihi dan ahli-ahlipelayaran barat pada abad ke- 15 hingga abad ke- 16 masihi.

( 25 M )

SOALAN TAMAT


4/46

Kod Kertas: 940/1

MAJLIS PENGETUA-PENGETUA MALAYSIA

CAWANGAN NEGERI MELAKA

STPM 2008

SKEMA PEMARKAHAN

SEJARAHKERTAS 1

( TAMADUN DUNIA HINGGA TAHUN 1800 )

PERINGATAN :

Skema pemarkahan ini adalah khas untuk kegunaan pemeriksa dantidak boleh dikemukakan kepada

pihak yang tidak berkenaan.

Skema ini terdiri daripada 44 halaman bercetak.

Hakcipta Majlis Pengetua-pengetua Malaysia Cawangan Negeri Melaka 2008

SULIT


5/46

Bahagian A :

1. Sejauh manakah masyarakat pada zaman pra-sejarah awal merupakan masyarakat

berbentuk mudah( simple society ). [ 25 markah ]

2. Jelaskan sumbangan Asoka dalam mencipta keagungan Empayar Maurya di India.

[ 25 markah ]

3. Bincangkan sumbangan Kautilya dan Niccolo Machiavelli dalam bidang ketenteraan.

[ 25 markah ]

4. Bincangkan faktor dan perkembangan pembangunan ekonomi dalam tamadunmanusia sehingga tahun 1800 Masihi.

[ 25 markah ]

5. Sejauh manakah matlamat pendidikan dalam tamadun awal dipengaruhi oleh faktor

agama.

[ 25 markah ]

6. Bincangkan perkembangan falsafah dan pemikiran dalam peradaban Melayu

sebelum dan selepas kedatangan Islam.

[ 25 markah ]

7. Bincangkan lima faktor penjelajahan dan penerokaan orang Eropah pada abad ke-

15 Masihi.

[ 25 markah ]

8. Jelaskan perbezaan sumber ilmu menurut tamadun Islam dengan tamadun Barat.

[ 25 markah ]


6/46

Bahagian B :

9. Bandingkan ciri-ciri masyarakat Arab pada zaman Jahiliah dengan masyarakat

Islam pada zaman Nabi Muhammad s.a.w. di Madinah.

[ 25 markah ]

10. Jelaskan langkah-langkah yang diambil oleh Nabi Muhammad s.a.w. ke arahpembentukan negara Islam di Madinah.

[ 25 markah ]

11. Bandingkan antara sistem pemerintahan dan pentadbiran Zaman Khulafah Al-

Rasyidin dengan sistem pemerintahan dan pentadbiran pada zaman Bani Umaiyyah.

[ 25 markah ]


[ 25 markah ]


[ 25 markah ]

14. Huraikan sumbangan Al-Ishtakhri dalam bidang penerokaan dan penjelajahantamadun Islam.

[ 25 markah ]

15. Huraikan konsep seni menurut pandangan Islam dan Barat serta nyataklan perbezaanantara kedua-duanya.

[ 25 markah ]

16. Bincangkan faktor-faktor yang menggalakkan pengembaraan dan penerokaanpengembara-pengembara islam pada abad ke-10 hingga abad ke- 14 masihi dan ahli-ahli pelayaran barat pada abad ke- 15 hingga abad ke- 16 masihi.

[ 25 markah ]

SOALAN TAMAT


7/46

Bahagian A :

1. Sejauh manakah masyarakat pada zaman pra-sejarah awal merupakan

masyarakat berbentuk mudah ( simple society ).

A. Pengenalan. ( 3 M )

1. Konsep maksud pra-sejarah2. Tahap-tahap dan tempoh masa prasejarah paleolitik, mesolitik dan

Neolitik.

3. Menyenaraikan ciri-ciri masyarakat prasejarah dan mengaitkan

masyarakat berbentuk mudah hanya dua zaman iaituPaleolitik dan Mesolitik sahaja.

B. Isi. ( 5 x 4 M =20M)

1. Penempatan :Pada zaman Paleolitik masyarakatnya hidup berbentuk mudah secara

pindah randah, nomad, menggunakan sepenuhnya alam sekitar

dengan tinggal di gua, rimbunan pokok renek, atas pokok dan lubangbawah tanah. Zaman Mesolitik masih meneruskan penempatan

Paleolitik tetapi memilih lokasi berhampiran sumber air untuk

kepentingan harian iaitu sungai dan laut.

2. Peralatan/Teknologi :Zaman Paleolitik peralatan dari kayu, batu dan tulang. Menghasilkan

api melalui kaedah geseran, pakaian dari kulit kayu, daun kayu dan

kulit binatang. Gaya hidup ini masih diteruskan pada zaman Mesolitik

tetapi penciptaan senjata dan alatan lebih halus dan telahmenggunakan panah dari kayu yang panjang dan tajam.

3. Kegiatan Ekonomi :Kegiatan ekonomi untuk kelompok mereka sahaja. Mendapatkan

makanan dengan cara berburu binatang, menangkap ikan, memunguthasil hutan menyebabkan penempatan mereka nomad dan bergantung

dengan alam sekitar sepenuhnya . Ia berlangsung sehingga zaman

Mesolitik.


8/46

4. Agama dan Kepercayaan :Berpegang kepada kepercayaan animmisme iaitu setiap benda ada

roh. Menyembah alam semulajadi seperti matahari, guruh, api dan

pokok. Mempercayai ukiran gambar di dinding gua akan mempunyai

kuasa ghaib.

5. Organisasi Sosial :Berbentuk mudah, tiada ketua, dalam kelompok yang kecil dan tiada

organisasi sosial.

6. Kesenian :Pada zaman Paleolitik mereka mengukir gambar di dinding gua dankulit kayu yang dijangka boleh membantu menambahkan hasil

pemburuan dan berbentuk idealisme.

7. Pengkhususan Kerja :Tiada pengkhususan kerja kepada lelaki dan perempuan, semua kerjadijalankan bersama.

C. Kesimpulan. ( 2M )

Masyarakat prasejarah awal sebagai peneroka menuju kepada kehidupan

kompleks dalam zaman Neolitik. Bermula dari sini tamadun manusiaberkembang sehingga wujud tamadun awal dunia seperti Tamadun

Mesopotamia dan Mesir.


9/46

2. Jelaskan sumbangan Asoka dalam mencipta keagungan Empayar Maurya di

India.

A. Pengenalan : ( 3 M )

1. Latar belakang Empayar Maurya :a. Merupakan empayar yang pertama di India bermula pada

tahun 321 SM.

b. Diasakan oleh Chandragupta Maurya.c. Pentadbiran empayar ini begitu menyerlah semasa

pemerintahan rajanya yang ketiga iaitu Asoka.

2. Latar belakang Asoka :a.

Asoka telah menaiki takhta pada tahun 273 SM dengangelaran Devanampiya Plyadasi.

b. Beliau telah menjadikan Empayar Maurya sebagai sebuahempayar yang agung melalui perluasan kuasa,keagamaan dan

pembaharuan sistem politik.

B. Isi : ( 7x3M=21M )

1. Mengadakan siri lawatan ke seluruh negara pada tahun ke 11

pemerintahannya.

2. Melawat tempat suci dan menganjurkan perbincangan keagamaan.

3. Melantik pegawai khas iaitu Dharma Mahamatra untuk menyebarkannilai-nilai murni di dalam ajaran Buddha.

4. Menganjurkan Majlis Buddha yang ke tiga untuk menyelesaikan

perbezaan Mazhab yang berlainan.

5. Mubaligh Buddha dihantar ke Sri Lanka,Asia Barat ,Mesir danEropah Timur untuk meneyebarakan agama Buddha.

6. Mengukir doktrin buddha di atas batu, tiang dan gua di seluruh jajahan takluk supaya rakyat dapat mengamalakan nilai-nilai moralseperti mengawal nafsu.

7. Mengamalkan sikap toleransi terhadap agama .


10/46

8. Empayar yang diasaskan meliputi seluruh bahagian utara Indiatermasuk Afghanistan dan Baluchistan kecuali India selatan.

9. Sesetengah tanah jajahan diberi kuasa autonomi dan sesetengahnya

pula di tadbir oleh wizurai.

10. Berjaya menyatukan seluruh empayarnya menerusi penggunaanbahasa Prakrit.

11. Hubungan diplomatic dengan beberapa orang raja seperti Ptolemy II ,Raja Mesir menerusi penubuhan organisasi Philanthropik.

12. Menubuhkan hospital untuk manusia dan haiwan di seluruh empayarserta menghulurkan bantuan dan derma kepada goklongan Brahmandan pengikut agama lain.

13. Membina rumah rehat untuk kemudahan pelancong.

C. Kesimpulan. ( 1 M )

Asoka telah berjaya membentuk satu unit pentadbiran yang kukuh dan ini

terbukti dengan keluasan Eampayar Maurya. Namun selepas Asoka

meninggal dunia pada tahun 232 SM empayar tersebut mula mengalamikeruntuhan dan digantikan.


11/46

3. Bincangkan sumbangan Kautilya dan Niccolo Machiavelli dalam bidang

ketenteraan.


1. Pemikir ketenteraan ialah tokoh-tokoh yang memberikan sumbangan

kepada pertahanan dan ketahanan sesebuah negara melalui falsafahpemikiran mereka. Antara tokoh-tokoh pemikir ketenteraan yang

memberi sumbangan ini ialah Kautilya, Sun Tzu dan Nicollo

Machiavelli.2. Latar belakang Kautilya.

3. Latar belakang Nicollo Machiavelli.

B. Isi :

Sumbangan Kautilya : ( 5x2M=10M )

1. Idea Tentang Hubungan Dengan Negara Lain :

Buku Arthasastra menyarankan enam bentuk hubungan antara satunegara dengan negara lain, iaitu mementingkan keamanan, bersedia

untuk berperang, membiarkan musuh melancarkan serangan pertama,

melancarkan serangan pertama, bersekutu dengan musuh dan

mempraktikkan dasar duaan, iaitu berbaik-baik dengan satu musuhdan menyerang musuh lain.

2. Strategi Memenangi Peperangan :

Langkah yang disarankan oleh Kautilya dalam menghadapi musuh

ialah memujuk musuh dengan mengadakan perbincangan, memujukmusuh dengan memberi rasuah, menanam benih perpecahan atau

rasuah dan melancarkan peperangan jika usaha tersebut menemui

kegagalan.

3. Saranan Kepada Pemerintah :

Pemerintah harus mengkaji kekuatan sendiri dan kelemahan musuhsebelum melancarkan serangan. Menurut Kautilya, kemampuan

mengatur konspirasi lebih baik daripada kegagahan. Komplot atau

konspirasi membantu memecahbelahkan musuh tanpa melibatkan diridalam peperangan dan mengorbankan banyak nyawa.


12/46

4. Penggunaan Kaedah Subversif :

Pemerintah boleh menggunakan kaedah subversif seperti merasuah.

5. Kaedah Perisikan :Menghantar perisik bagi menjatuhkan pihak lawan. Kautilya

menyarankan agar taktik kotor digunakan apabila peperanganmenemui jalan buntu.

Sumbangan Niccolo Machiavelli : ( 5x2M=10M )

1. Sokongan Rakyat :

Pemerintah baru harus mendapat sokongan daripada golongan

penentang pada peringkat permulaan. Sokongan tidak berbelah bahagiakan diperolehi daripada mereka yang berpuas hati denganpemerintah baru.

2. Bantuan Luar :

Kejayaan dalam peperangan bergantung kepada kekayaan dan

bantuan ketenteraan serta kewangan dari luar.

3. Undang-undang dan Tentera Baik :

Pemerintah harus mewujudkan kerajaan yang membawapenghormatan dan kemegahan supaya ia dapat mengekalkan

kekuasaan. Beliau menyarankan tentang keperluan undang-undang

yang baik dan memiliki pasukan tentera yang berwibawa.

4. Cara Mengekalkan Kuasa :

Machiavelli menyatakan cara seseorang pemerintah mengekalkankuasa. Seseorang pemerintah harus bersifat liberal,

berperikemanusiaan dan mencintai kebenaran. Bagi mengekalkan

kedudukan, pemerintah harus melakukan apa sahaja termasukperbuatan keji dan tidak berperikemanusiaan.

Menurut Machiavelli, matlamat menghalalkan cara. Raja harus

bertindak tanpa ragu-ragu terhadap pengikut yang tidak jujur danmusuh.

5. Strategi Peperangan :


13/46

Machiavelli menolak pembinaan kubu kerana ia akan membawa

kemusnahan. Beliau menyarankan agar tentera berpakaian ringantetapi dilengkapi dengan senjata yang canggih.

6. Sistem Pentadbiran :

Machiavelli mengemukakan dua cara pentadbiran, iaitu melalui

undang-undang dan ketenteraan. Pemerintahan berteraskan undang-undang semata-mata tidak memadai. Beliau berpendapat seorang

pemerintah harus memberi keutamaan kepada aspek ketenteraan.

7. Karya :

Discourse dan The Prince.


Kautilya dan Niccolo Machiavelli merupakan antara pemikir ketenteraan

yang memberi sumbangan dalam bidang ketenteraan. Melalui karya ThePrince dan Discourse (Niccolo Machiavelli), strategi peperangan,pentadbiran ketenteraan dan tipu muslihat dalam mencapai kejayaan dan

mengekalkan kuasa pemerintah.


14/46

4. Bincangkan faktor dan perkembangan pembangunan ekonomi dalam tamadun

manusia sehingga tahun 1800 Masihi.


a. Kegiatan ekonomi satu unsur penting dalam perkembangan tamadunmanusia sejak awal tamadun sehingga sekarang

b. Definisi ekonomi: sumber pengeluaran terhad yang digunakan untukmemenuhi kehendak manusia yang tidak terhad

c. Ekonomi berkaitan dengan aspek pengeluaran dan pengagihankekayaan

d. Asas perkembangan sesuatu tamadun adalah pertaniane. Aktiviti lain yang menyokong perkembangan tamadun awal seperti

perdagangan, perindustrian dan perlombonganf. Gabungan aktiviti pertanian dengan aktiviti ekonomi yang lain telah

mewujudkan suatu tamadun yang stabil dari segi ekonomi dan politik

B. Isi : ( 5x4M=20M )

Faktor perkembangan pembangunan ekonomi :

i. Perhubungan : Manusia mengubah bentuk ekonomi dari sari diri kepada

ekonomi komersil Sistem perhubungan sangat diperlukan bagi kemudahan

perhubungan antara satu tempat ke satu tempat, antara

kawasan pengeluaran seperti kawasan pertanian ke kilangmemproses dan bandar

Sistem perhubungan terawal ialah sungai dan laut contohSungai Ni, laut Mediterranen menghubungkan Mesir dengan

Sumeria dan Semenanjung Tanah Arab Sistem perhubungan darat terawal ialah jalan darat antara

Yunani, Rom, Mesir, Arab dan India

Sekitar abad 2 Masihi, Tamadun Rom dan Yunanimemperkanalkan penggunaan jalan raya dan jambatan

Tamadun Mesopotamia menggunakan roda dan kapal layaruntuk jalan darat, jalan laut dan jalan sungai

ii. Pengangkutan Laut :


15/46

Perkembangan sains dan teknologi membawa kepadaterciptanya sistem pengangkutan yang lebih maju seperti kapal

layar, kereta lembu dan sebagainya

Tamadun Hwang Ho dan Indus memperkenalkan teknologiperkapalan dan dapat menjalankan aktiviti ekonomi kelautanseperti perdagangan dan perkapalan

Melahirkan alat-alat pengangkutan baru dan moden sepertikenderaan, motor bot, kapal hinggalah penggunaan bahan

tenaga.

Perkembangan pembangunan ekonomi dalam tamadun manusia

sehingga tahun 1800 Masihi.

iii. Penggunaan Mata Wang :

Pembangunan ekonomi pesat mendorong penggunaan matawang sebagai pertukaran menggantikan sistem barter Kebanyakan mata wang dalam bentuk logam seperti emas dan

perak.

Orang terawal memperkenalkan mata wang ialah orangSumeria berbetuk ketulan perak dan emas

Wang yang agak standard diperkenalkan oleh orang Yunanidan Parsi

Pedagang Eropah menggunakan mata wang Julius Caesar danCleopatra

Tamadun China: Dinasti Chou ( wang tembaga) Dinasti Han (wang emas . perak) Dinasti Song (Wang Kertas)

iv. Institusi Kewangan : Perkembangan ekonomi mendorong pembukaan institusi

kewangan yang berperanan dalam pinjaman wang, simpanan

dan insurans untuk menjayakan kegiatan perdagangan

Perkhidmatan ini diperkenalkan di Itali sekitar abad ke-14dengan lahirnya pemodal di Genoa, Milan dan Florence yang

membuka bank secara eksklusif

Perdagangan antarabangsa memerlukan modal besar dan banktersebut akan membekalkan modal

Institusi bank lengkap ditubuhkan di England (Bank OfEngland)

Tamadun Mesopotamia- Keluarga Egibi di Babylon memberipinjaman kepada orang ramai dengan kadar bunga 20%-30%

atas pinjaman.

e. Prasarana dan Teknologi :


16/46

Pembangunan ekonomi pesat mempengaruhi perubahanprasarana sokongan seperti pelabuhan, gudang, insurans dansebagainya

Kemudahan awam disediakan seperti pusat komersil gudangdan sistem pengairan

Tamadun Mesopotamia-pusat komersil dipanggil Karu disetiap bandar

Pusat Komersil Gudang ialah tempat tinggal pedagang dangudang simpan barang)

Sistem pengairan menjadi faktor perkembangan petanianseperti Sungai Nil (Tamadun Mesir) dan sistem pengairanSzechuan (Dinasti Chou)

f. Pemilikan Tanah dan Cukai : Dalam kebanyakan tamadun, tanah ialah milik kerajaan dan

raja Pembahagian tanah ialah mengikut kedudukan individu dalam

masyarakat dan sumbangannya kepada tamadun

Tamadun Mesopotamia- tanah dimiliki golongan raja, paderidan pegawai tentera

Cukai menjadi satu sumber pendapatan kerajaan awal Tamadun Mesopotamia cukai 20% dikenakan ( dalam

bentuk wang atau barangan)

g. Perkembangan Industri dan Penubuhan persatuan : Perkembangan industri mendorong perkembangan ekonomi Tamadun Mesopotamia-industri tekstil Tamadun Mesir-industri kapal dan tembikar Tamadun China-industri sutera, kertas dan tembikar Barangan yang dihasilkan dieksport untuk mendapat barangan

lain

Penubuhan persatuan perdagangan penting kearahperkembangan ekonomi


Perkembangan ekonomi komersil dan selanjutnya ekonomi kapitalisdidorong oleh faktor yang dihuraikan di atas.


17/46

5. Sejauh manakah matlamat pendidikan dalam tamadun awal dipengaruhi oleh

faktor agama.


1. Latar belakang tamadun awal : Lokasi dan masa ( Mesopotamia,Mesir, China, India, Rom dan Yunani )

2. Definisi pendidikan : satu disiplin yang berurusan dengan kaedahpengajaran dan pembelajaran di sekolah dan persekitaran sekolahdalam usaha membentuk keupayaan, kebolehan dan sikap manusia

supaya mencapai kesempurnaan jasmani dan rohani. Pendidikan

berkembang kerana pertambahan penduduk.

3. Pusat-pusat pendidikan meliputi tempat ibadat, istana,rumahgur,sekolah,kolej dan universiti. Organisasi dan pelaksanaanpendidkan adalah berbeza mengikut tamadun China,Mesir,India,China danYunani.

4. Kaitan dengan soalan agama menjadi matlamat utama pendidikantamadun awal. Namun begitu aspek birokrasi, pentabiran,

ketenteraaan, kemanusiaan dan keintelektualan turut memainkan

peranan penting.

B. Isi : ( 5X4M=20M )

1. Keagamaan :a. Mesopotamia dan Mesir melahirkan golongan pendeta/paderi

India- melahirkan golongan sami dan pemimpin agama.

Penekanan pendidikan di India juga adalah untuk

menyediakan manusia ke arah menghadapi kehidupan selepas

mati. Kedatangan org Aryan ke India telah membawa kepadakemunculan system kasta dan kelas.

b. Jadi matlamat pendidikan juga turut berubah iatu memeliharadan memperkukuhkan system kasta. Akibatnya, pendidikan ygdiberikan adalah berbeza-beza mengikut kasta supaya dapat

mendalamipengetahuan tentang profesyen kasta mereka.


18/46

2. Birokrasi :a. China- melahirkan golongan birokrasi dengan tujuan

mengukuhkan kerajaan dan mewujudkan keamanan. Ajaran

dan kefahaman Confucius ditekankan dalam pendidikan di

China yg bertujuan menjalin hubungan persaudaraan dan sifatkekeluargaan demi kepentingan masyarakat China.

b. Pelajar-pelajar China dikehendaki menduduki peperiksaanberasaskan ajaran Confucius untuk memegang jawatan

penting dalam kerajaan. Ia bertujuan melahirkan pegawaikerajaan yang bermoral dan bertanggunggjawab.

3. Ketenteraan :a. Sparta untuk melahirkan warganegara yg sedia berkorban

utk Negara kota.Mereka dilatih menjadi tentera dgn latihan ygketat.b. Pada keseluruhannya, pendidikan di Sparta berkisar kpd

ketenteraan kerana golongan peer yg minority sentiasa

menghadapi serangan daripad golongan helot.

4. Kemanusiaan :a. Athens melahirkan manusia yg seimbang dari segi rohani,

jasmani dan intelektual. Masyarakat yg cemerlang dapat

menyumbang kpd diri dan Negara. Pelajar diajar menunggang

kuda, bermain panah dan berenang utk jasmani.b. Mereka akan terlibat dalam sukan olimpik. Mereka diajar

untuk berpidato, menghafal retorik(hasilsastera),

membaca,menulis supaya bijak berbicara.Mereka juga diajarmusik utk keseimbangan emosi.

5. Keintelektualan :a. China, Rom, Athens sangat menghormati golongan

intelektual. Yunani menekankan falsafah. Mereka

mengganggap manusia sebagai haiwan yg rasional danmanusia dibahagikan kepada tubuh dan minda.

Jadi,pendidikan adalah penting utk mengimbangi kedua-dua

perkara tadi.b. Dasar dan matlamat pendidikan adalah berbeza mengikut

Negara kotaYunani. Di Athens, kemudahan pendidikan

dikendalikan oleh golongan Sophis. Matlamatnya ialahmelahirkan warganegara yang boleh memberi mewujudkan

hubungan yg lebih erat antara warganegara.


19/46

6. Patriotisme :a. Rom-melahirkan rakyat yg setia kpd negara. Empayar

Yunani,Rom, India dan China adalah hasil daripada

pendidikan yang berjaya menanam semangat patriotisme dikalangan rakyat dan tenteranya.

iii. Kesimpulan. ( 2 M )Apa-apa yang berkaitan.


20/46

6. Bincangkan perkembangan falsafah dan pemikiran dalam peradaban Melayu

sebelum dan selepas kedatangan Islam.


Latar belakang perkembangan falsafah di Alam Melayu :1. Perkembangan falsafah di alam Melayu dipengaruhi oleh ilmu

agama.

2. Sebelum kedatangan Islam, falsafah di Nusantara dipengaruhi olehagama HinduBuddha.

3. Selepas kedatangan Islam, lahir ilmu tasawuf hasil daripada kegiatandakwah oleh ahli-ahli sufi.

B. Isi : ( 10X2M=20M )

A. Falsafah Sebelum Kedatangan Islam : ( 10M : impression )

1. Kepercayaan dan agama masyarakat dipengaruhi oleh agama

HinduBuddha.

2 Terdapat banyak karya-karya kesusasteraan Jawa kuno yang

mengandungi unsur-unsur falsafah seperti Arjunawiwaha,Bharatayayudda, Hariwangsa, Smaradahanan dan

Samanasantaka.

3 Terdapat lebih 1000 rahib Buddha mempelajari teknologi dan

falsafah agama Buddha di Srivijaya

4 Terdapat tokoh-tokoh falsafah terkenal seperti pendeta

Dharmakirti yang mengajar ilmu agama di Sumatera.

5 Sumatera melahirkan ramai ahli falsafah seperti Atisa yang

membawa gerakan pembaharuan dalam agama Buddha di

Tibet.

6 Namun begitu falsafah Hindu-Buddha tidak meresap ke

dalam jiwa masyarakat Nusantara kerana

a. Agama Hindu-Buddha tidak mempengaruhi ra.kyat jelata kerana terpengaruh dengan unsur-unsur

animisme dan demonisme.

b. Golongan bangsawan/pemerintah tidak memahami

ajaran murni falsafah Hindu walaupun prinsip-prinsip ajaran Hindu, mempengaruhi konsep

berkerajaan (devaraja).


21/46

7. Aspek ritual, bahasa, dan seni lebih mempengaruhikehidupan masyarakat di Nusantara.

B. Falsafah Selepas Kedatangan Islam : ( 10M : impression )

1 Selepas kedatangan Islam, pemikiran, dan falsafah dipengaruhi oleh

agama Islam.

2. Perkembangan pemikiran dan falsafah di alam Melayu bermulapengislaman Pasai dan Melaka.Terdapat kitab-kitab agama dari Arab

yang di bawa oleh para ulama seperti kitab Darul Mazlum.

3. Bidang tasawuf berkembang hasil daripada kegiatan dakwah yangdijalankan oleh tokoh-tokoh sufi.

4. Terdapat dua bentuk ajaran tasawuf iaitu tasawuf falsafah dantasawuf khlak.Tarikat tasawuf juga berkembang.

5. Ajaran tasawuf dipengaruhi oleh kitab Ihya Ulumuddin.6. Ilmu tasawuf mencapai kemuncak perkembangannya pada zaman

Aceh dengan kemunculan tokoh-tokoh seperti Hamzah Fansuri

(Syair Perahu), Shamsuddin al-Sumatrani (al-Shiratul- Mustaqim) danNuruddin alRaniri (Bustanul Salatin).

7. Tasawuf akhlak disebarkan melalui sastera hikayat seperti HikayatNur Muhammad, Qisasul Anbiya' ,dan Hikayat Nabi Bercukur.

8. Tarekat-tarekat yang berkembang ialah Qadariah, Rifaiyah, danSatariyyah

9. Wujudnya polemik pemikiran antara Wahdatul Wujud dan WahdatulSyuhud.

10. Perkembangan pemikiran dan falsafah terbantut pada abad ke -17apabila golongan fuqaha mempengaruhi golongan pemerintahan.

Hasil penulisan falsafah WahdatuI Wujud dimusnahkan (dibakar).

C. Kesimpulan : ( 2 M )

Falsafah di alam Melayu pada zaman sebelum dan selepas kedatangan Islamdipengaruhi oleh agama. Sebelum kedatangan Islam, falsafah dipengaruhi

oleh agama Hindu-Buddha. Pengaruh faIsafah ini terhad kepada golonganatasan sahaja. Selepas kedatangan Islam, ilmu falsafah dikembangkan oleh

mubaligh Sufi. Pengaruh agama dalam falsafah di alam Melayu tidak dapatdinafikan.


22/46

7. Bincangkan lima faktor penjelajahan dan penerokaan orang Eropah pada

abad ke-15 Masihi.


1. Konsep penjelajahan dan penerokaan.

2. Latar belakang penjelajahan dan penerokaan di Eropah :

Zaman Penemuan dalam sejarah Eropah Barat menyifatkan kegiatan

peneroka Eropah yang berjaya memperluaskan pengetahuan geografi

tentang dunia di luar Eropah dan Lautan Mediterranean. Negeri-negeri Iberia, iaitu Sepanyol dan Portugal telah mengambil inisiatif

untuk menerokai pantai Benua Afrika pada kurun ke-15 T.M.

Menjelang 1450 T.M. peneroka-peneroka Portugal telah bertapak diAzores, sampai ke Cape Verde dan Senegal dan mengelilingi Cape

of Good Hope pada tahun 1498 T.M. Vasco da Gama juga berjayabelayar ke Calicut di India Barat. Di Lautan Atlantik, Christopher

Columbus telah menyeberangi lautan itu pada tahun 1492 T.M. dan

menemui Hispanola (Cuba).

Pada 1502 T.M. Amerigo Vespucci telah sampai ke Brazil dan

Sungai Plate. Penemuan-penemuan itu menunjukkan bahawa suatubenua terletak di selatan wilayah Carribean yang pada ketika itu

dinamakan Amerika. Pada keseluruhannya, Sepanyol dan Portugal

berjaya memperkenalkan suatu era baru dalam sejarah manusiadaIam erti kata bahawa mereka telah dapat memperluaskan pengaruhEropah ke seluruh dunia.

B. Isi : ( 5x4M=20M )

Faktor-faktor Penjelajahan dan Penerokaan :

1. Zaman Renaissans yang berrnula pada kurun ke-13M,menggalakkan munculnya semangat inguiry atau ingin tahu

terutamanya tentang hal wujudnyatanah-tanah diluar Eropah yangbelum diketahui.Semangat Renaissans juga mengubah pandangandunia (world view) orang-orang Eropah. Pada dulunya, perspektif

mental mereka adalah berdasarkan pandangan bahawa Eropah

bertumpu pada Jerusalem dan Lautan Mediterranean. Dunia padamasa itu dianggap terdiri daripada Asia, Eropah, dan Afrika yang

mengelilingi Lautan Mediterranean. Pengetahuan baru tentang China


23/46

melalui Marco Polo telah mencetuskan semangat baru untuk

memperluaskan pengaruhnya.

2. Maklumat baru tentang geografi di luar Eropah serta peta-petayang lebih saistifik maklumat baru misalnya i apati daripada "The

Travels of Marco Polo". Buku itu diterjemahkan dalam beberapa

bahasa seperti Latin, Sepa.nyol, German, dan Inggeris. Columbussendiri memperoleh buku itu yang memberi perangsang kepadanya

untuk menjelajahi Lautan Atlantik pada tahun 1492 TM. Terdapatpenyelidikan dalam bidang geografi dan pelayaran ditaja oleh raja-

raja yang mementingkan penerokaan maritim. Munculnya

segolongan ahli-ahli kartografi dan hidrografi yang menghasilkan

peta-peta yang jauh lebih tepat daripada peta Ptolemy.

3. Penjelajahan terdorong oleh motif kekayaan dan keuntungandaripada perdagangan dengan negara-negara timur.barang-

barangan seperti rempah-ratus, sutera dan lain-lain adalah keperluan

asas masyarakat Eropah tetapi bekalannya dikawal oleh para saudagarItali, Venice, dan Genoa.Orang-orang Islam juga menguasai

perdagangan di antara Mediterranean Timur dengan Asia Timur danIndia. Jadi, penemuan jalan laut baru adalah demi kepentingan

mengurangkan kos import serta meningkatkan keuntungan mereka.

4. Penjelajahan juga didorongkan oleh kepentingan penyebaran agamaKristian. Orang-orang Sepanyol sedang berperang dengan negeri-negeri Islam diIberia untuk merampas balik tanah mereka daripada

penguasaan Islam. Didasarkan konsep bahawa dunia pada masa itu

haruslah tertakluk kepada kuasa Kristian, maka penyebaran agamaKristian menjadi suatu motivasi yang begitu kuat. Contohnya,

mendapatkan ikatan politik dengan Prester John di Ethopia untukmenghancurkan kuasa Islam.

5. Penaungan pihak kerajaan Sepanyol dan Portugal seperti PrinceHenry the Navigator dan Raja John III juga mendorong peneroka-

peneroka untuk mencari jalan laut ke Asia Timur dan India.Di bawah

penaungan mereka, didapati satu kemajuan dalam sains dan teknologipelayaran dengan pembinaan kapal-kapal yang lebih sesuai untuk

pelayaran lautan.Masalah pelayaran jarak jauh telah dikurangkan

dengan adanya kompas dan astrolab.

6. Dorongan dari pemerintah seperti penubuhan Akademi Laut.7. Faktor ekonomi - Memecah monopoli perdagangan orang Islam di

Laut Medditereanean dan Lautan Hindi.

8. Berkembangnya teknologi kapal dan artileri9. Penubuhan kerajaan monarki kebangsaan membawa kepada

persaingan kuasa, pengumpulan kekayaan, dan kemegahan

pemerintah.


24/46


Munculnya empayar Sepanyol di Mexico dan Peru di Amerika Sela.tan.

balam pemerintahan empayar itu, penyebaran agama Katolik ditegaskan serta

penggunaan tenaga buruh penduduk tempatan secara besar-besaran untukmeningkatkan ekonomi eksport ke Eropah.Kuasa Portugal di Asia juga

mewujudkan sebuah empayar maritim yang mengawal semua jalan laut ke

Asia Tenggara dan Timur Jauh.Munculnya perdagangan yang berbentuk

global mengubah corak perdagangan di Eropah Barat apabila pusat-pusatimport dan eksport telah dipindah dari Mediterranean ke Eropah Barat seperti

Lisbon, Bourdeax, Liverpool, dan Amsterdam. Kekayaan di Eropah Barat

kian meningkat akibat daripada pengimportan emas dan perak dari Mexico,Bolivia, dan Peru. Kapitalisme bermula dengan revolusi komersial yang

memheratkan pengumpulan modal, keuntungan, dan pelaburan

upah.Mencetuskan perubahan sosial di Eropah Barat dengan kenaikan kos

kehidupan dan pembahagian masyarakat mengikut kekayaan.Padakeseluruhannya, penjelajahan tokoh-tokoh peneroka Eropah Barat yang

berpunca daripada usaha mereka telah membawa kepada transformasiEropah. Fenomena itu rnerupakan suatu titik tolak dalam sejarah Eropah,

iaitu munculnya Eropah Moden.


25/46

8. Jelaskan perbezaan sumber ilmu menurut tamadun Islam dengan tamadun

Barat.


1. Ilmu adalah pengetahuan yang diperolehi melalui kaedah-kaedah dansyarat-syarat tertentu.

2. Ilmu dikaitkan dengan alima dari bahasa Arab yang bermakna tahu.3. Ilmu sama erti dengan perkataan science dalam bahasa Inggeris. Istilah

science berasal dari perkataan Latin scio, scire yang bermaksud tahu.

B. Isi : ( 3x7M=21M )

1. Al-Quran :

Tamadun Islam :

Semua ilmu yang sebenar datang daripada Allah. Sumber-sumber itu wujud secara langsung melalui wahyu

ataupun secara tidak langsung melalui tanda-tanda alam.

Tamadun Barat :

Empirikal :

Pengetahuan yang diperoleh melalui pengalaman pancainderayang menjadi sumber pengetahuan yang utama dan sebenar.

Tokoh yang mendukung Demokritos dari Yunani. Tokoh zaman moden John Locke dan Aguste Comte

2. Akal :

Tamadun Islam :

Menurut Imam al-Ghazali, akal terbahagi kepada dua: aqli danfikri.

Beliau meletakkan akal di bawah martabat roh, tetapi masihmenyanjung peranan akal.

Menurut al-Ghazali, akal adalah dacing kebenaran Tuhan (mizan al-haq ).

Tamadun Barat :

Rasionalisme :


26/46

Tokoh Aristotle : Menekankan bahawa akal fikiran adalahsumber utama untuk memperoleh pengetahuan hakiki.

Menurut beliau ilmu bertolak daripada usaha-usaha akal yangmembawa kepada rumusan yang bersifat deduktif.

Aliran ini dikembangkan oleh Descartes, Spinoza dan Leibniz.3. Alam :

Tamadun Islam :

Ibn Rusyd mengaitkan sumber ilmu dengan hukum danperaturan alam nyata yang dicipta dan dipelihara oleh Allah

serta membezakan antara alam ghaib atau fungsinya.

Ilmu Allah dan ilmu manusia tidak dapat dibezakan.Tamadun Barat :

Menurut Plato : Alam bentuk kekal menjadi objek ilmumanakala ilmu yang unggul ialah bentuk kebaikan.

Kebaikan yang dimaksudkan disebut sebagai akhlak.


1. Menurut sarjana Islam, manusia tidak mempunyai kemampuan untuk

mencapai tahap pengetahuan melebihi wahyu.

2. Sumber berasaskan wahyu adalah mutlak kerana ia daripada ilhamyang diberikan oleh Allah.

3. Bagi sarjana Barat, ilmu hanya dibatasi oleh kemampuan akal dan

fikiran manusia semata-mata.


27/46

Bahagian B :

9. Bandingkan ciri-ciri masyarakat Arab pada zaman Jahiliyah dengan

masyarakat Islam pada zaman Nabi Muhammad s.a.w. di Madinah.


1. Zaman jahiliah merujuk kepada masyarakat di Semenanjung TanahArab. Mereka hidup dalam zaman kegelapan tanpa berpandukan

ajaran wahyu dan mengamalkan nilai akhlak yang buruk. Zaman ini

berlaku 300 tahun sebelum kelahiran Nabi Muhammad s.a.w. iaitu

bermula daripada kejatuhan empangan Maarib sehingga kedatanganIslam.

2. Nabi Muhammad dan orang Islam telah berhijrah ke Madinah pada622 M. Di Madinah Nabi Muhammad telah dilantik sebagai ketua

negara dan mengasaskan pemerintahan negara Islam yang pertama.

3. Kedatangan agama Islam telah membawa perubahan yang besar keatas masyarakat Arab terutama masyarakat di Madinah.

B. Isi : (7x3M=21M )

1. Kepercayaan / Agama :

a. Majoriti masyarakat Arab Jahiliah menganut agamamenyembah berhala. Pada asalnya mereka ialah pengikutajaran Haruf tetapi ajaran ini diselewengkan denganmenganggap berhala sebagai perantaraan antara manusia

dengan Tuhan. Pada masa ini Mekah berperanan sebagai

pusat penyembahan berhala. Agama lain yang dianuti ialah

ajaran animisme, sabiah, majusi, nasrani dan yahudi.Masyarakat pada masa ini juga terikat dengan kepercayaan

karut.

b. Masyarakat Islam pada zaman ini mempunyai keimananyang kukuh. Orang Ansar secara rela telah memeluk ajaran

Islam. Nabi telah melantik guru-guru agama untukmemperkukuhkan akidah dan amalan mereka. Di samping

itu, nabi telah menjalankan dasar kebebasan beragama

terutama ke atas masyarakat Yahudi dan mereka diberikebebasan beribadat. Majoriti golongan Arab Madinah

menerima agama Islam.


28/46

2. Hubungan Masyarakat / Sosial :

a. Masyarakat Jahiliah hidup terpisah dalam kabilah dan banimasing-masing. Setiap individu mempunyai ketaatan kepada

kabilah dan sangat prejudis kepada kabilah yang lain.

Semangat ini juga menyebabkan mereka memihak kepadakabilah tanpa mengira sama ada mereka berada dalam

keadaan benar atau salah. Ini telah menimbulkan masalahpermusuhan antara kabilah berleluasa.

b. Masyarakat Islam Madinah berjaya membentuk sebuahmasyarakat ummah Islamiyah tanpa mengira kaum dan suku.

Kesetiaan kepada kaum tidak lagi wujud dan digantikandengan ikatan persaudaraan Islam. Contohnya Nabi berjaya

mempersaudarakan orang Ansar dengan Muhajirin.

3. Peperangan :

a. Permusuhan antara suku atau kabilah telah membawapeperangan di kalangan masyarakat Arab Jahiliah.

Peperangan ini dikenali sebagai Ayyamul Arab. Perang balas

dendam sering berlarutan. Contohnya Perang Al-Basus

berlarutan selama 40 tahun.

b. Persaudaraan Islam telah berjaya menamatkan permusuhandi kalangan golongan Ansar iaitu suku Aus dan Khazraj.Sebelum memeluk Islam mereka terlibat dalam peperangan

Al-Buath kerana merebut kepimpinan kota Madinah.

Peperangan yang wujud di zaman Islam merupakan satulangkah mempertahankan agama, masyarakat dan negara

Islam daripada ancaman musuh terutama serangan orang

Quraisy Mekah clan pengkhianatan orang Yahudi.

4. Kelas Masyarakat :

a. Masyarakat Jahiliah mementingkan kelas dalam masyarakat.Golongan bangsawan merupakan golongan tertinggi dan

dipandang mulia. Dalam masyarakat Arab Jahiliah amalan

perhambaan berlaku secara meluas. Mereka tidak mempunyai

hak ke atas diri sendiri. Mereka dikehendaki berkhidmatkepada tuan mereka. Perdagangan hamba berlaku secara

meluas. Kekejaman ke atas para hamba berlaku sekiranya parahamba tidak mengikut kehendak mereka.

b. Dalam masyarakat Islam menitik beratkan konsep persamaantaraf.Semua manusia dianggap sama taraf di sisi Allah.

Kemuliaan manusia berdasarkan kepada ketakwaannya kepada


29/46

Allah. Manusia tidak dibezakan mengikut kekayaan atau

pangkat mereka.

5. Kedudukan Wanita :

a. Masyarakat Arab Jahiliah memandang rendah kepadagolongan wanita. Fungsi mereka hanyalah sebagai alat kepadakaum lelaki. Mereka dianggap sebagai barang dagangan dan

ada di kalangan mereka yang kematian suami, menjadi rebutan

anak-anak lelaki suami mereka. Keadaan ini menyebabkan

suku ban] Tamim telah menanam bayi perempuan bagimengelakkan mereka dipandang rendah.

b. Nabi mengajar masyarakat Islam di Madinah memandangmulia golongan wanita. Mereka perlu dipeiihara maruah dan

kebajikan mereka. Kaum wanita memainkan peranan yang

sama pentingnya dengan goIongan lelaki.

6. Akhlak :

a. Masyarakat Arab Jahiliah mengamalkan nilai akhlak yangburuk seperti berzina, melacur, membunuh, minum arak dan

berjudi. Nilai ini telah sebati dengan kehidupan mereka.

b. Islam menekankan akhlak yang mulia.Bermula denganperjanjian Al-Aqabah I, masyarakat Madinah berjanji tidak

akan menipu, berzina, dan membunuh. Nabi berjaya mengikissegala amalan akhlak yang buruk di kalangan orang Islam di

Madinah.

7. Politik :

a. Sistem politik dan pentadbiran adalah tidak seragam. Kerajaanyang wujud lebih bersifat monarki dan terletak di bawah kuasa

asing seperti Parsi dan Rom. Masyarakat golongan Badwi

mengamaIkan sistem politik kabilah masing-masing.

Sementara itu masyarakat kota Mekah menjalankan sistempolitik kabilah.

b. Kerajaan Islam Madinah wujud berasakan perlembagaanMadinah. Undangundang utama yang digunakan ialah Al-Quran. Segala keputusan negara dilakukan melalui konsep

syura. Masjid menjadi institusi yang penting dalam kerajaanMadinah.


30/46

8. Nilai-nilai Positif :

a. Dalam masyarakat jahiliah terdapat nilai-nilai positif sepertimenghormati tetamu, berpegang teguh kepada janji, memberi

perlindungan kepada Nabi Muhammad s.a.w.

b.

Dalam masyarakat Islam nilai-nilai ini diperkukuhkan selarasdengan nilai-nilai Islam.

9. Amalan Ekonomi.

a. Jahiliyah amalkan riba, pencurian dan penipuan.b. Islam mengharamkan riba dan mewajibkan urusan jual beli.

Ada akad dalam urusan jual beli.

C. Kesimpulan : ( 1M )

Perbezaa yang ketara, zaman jahiliyah berlandaskan nafsu dan dalam zaman

Islam berdasarkan wahyu daripada Allah s.w.t.


31/46

10. Jelaskan langkah-langkah yang diambil oleh Nabi Muhammad s.a.w. ke arah

pembentukan negara Islam di Madinah.

A. Pengenalan : ( 3M )

a. Demografi Madinah :Negara kota Madinah terletak kira-kira 320 km ke utara Mekah.

Masyarakatnya terdiri daripada suku-suku Arab terutamanya Aus dan

Khazraj serta orang-orang Yahudi. Sebelum agama Islam tersebar keMadinah suku-suku Arab sentiasa berselisih faham sesama mereka.

Golongan Yahudi memandang rendah orang-orang Arab,

memonopolikan kegiatan ekonomi, hidup mewah dan menguasai

pentadbiran. Dari segi agama dan kepercayaan kaum Yahudimemelihara kesucian agama Yahudi dan orang-orang Arab

menyembah berhala seperti orang Quraisy di Mekah. Namun begituorang Arab Madinah lebih mengerti tentang ketuhanan dan kenabianberbanding dengan orang Arab Mekah oleh kerana mereka lebih

terdedah kepada agama Yahudi. Jadi, pemikiran mereka lebih terbuka

kepada usaha dakwah Nabi Muhammad saw dan lebih bersediamemeluk agama Islam yang dibawanya.

Hijrah dari Mekah ke Madinah oleh Nabi Muhammad s.a.w.

merupakan titik permulaan negara Islam di Madinah. Walaupunsebelum ketibaan Nabi Muhammad s.a.w. ke Madinah agama Islam

tersebar di Madinah menerusi orang-orang Muslim (kaum Ansar)

yang menyertai dalam Perjanjian Aqabah I dan Aqabah II.

2. Latarbelakang Nabi Muhammad Sebelum Hijrah.

3. Konsep negara.

B. Isi : (7x3M=21M )

1 Pembinaan Masjid :

Peristiwa hijrah telah menyebabkan penyebaran agama Islam semakinmeluas terutamanya dengan terbinanya Masjid Quba dan Masjid

Madinah yang menjadi tempat ibadat dan penyebaran agama Islam.

Kaum Ansar di Madinah menyambut Muhajirin dari Mekah dan buatpertama kali, kegiatan dakwah dapat dilakukan secara terbuka. Kaum

Ansar banyak berkorban untuk mengembangkan agama Islam.


32/46

Setelah tiba ke Madinah Nabi Muhammad s.a.w. telah membina

masjid-masjid yang bukan sahaja menjadi tempat ibadat danpenyebaran agama Islam tetapi juga digunakan untuk menyebarkan

pendidikan dan ilmu pengetahuan Islam

2 Pembentukan Ummah :

Nabi Muhammad adalah seorang negarawan. Sebagai langkahpertama terhadap penyatuan masyarakat Islam di Madinah, Nabi

Muhammad s.a.w. mempersaudarakan kaum Ansar dengan kaum

Muhajirin :i. Muahahjirin dengan Muhajirin.

ii. Ansar dengan Ansar.

iii. Muhajirin dengan Ansar

Semangat asabiyah telah digantikan dengan semangat ummah

mengikut akidah Islam. Hubungan persaudaraan mengatasi masalahperbezaan dari segi sosial dan ekonomi. Kedua-dua golongan bergauldan bekerjasama untuk kebaikan agama Islam dan negara.

3 Mewujudkan Piagam Madinah :

Baginda seterusnya mewujudkan sebuah piagam untuk dijadikan

panduan untuk membentukkan sebuah negara Islam yang berdaulat.

Piagam Madinah bukan sahaja membentukkan persaudaraan antaraAnsar dan Muhajirin tetapi juga perpaduan antara orang Islam dengan

orang bukan Islam terutamanya orang Yahudi. Kaum Yahudi

diberikan kebebasan mengamalkan ibadat mengikut agama merekaselama mereka mematuhi undang-undang Islam dan peraturan yang

diterima umum. Orang Islam dan bukan Islam dapat hidup secara

aman damai dan bebas menjalankan aktiviti masing-masing.Keselamatan penduduk Madinah terjamin dan mereka

bertanggungjawab mempertahankan negara Madinah daripada

serangan musuh. Penduduk Madinah juga mengiktirafkan Nabi

Muhammad s.a.w. sebagai pemimpin agama dan ketua negara.Dengan pengiktirafan itu Nabi telah menjadi pemimpin yang

berwibawa dalam urusan pentadbiran dan pemerintahan negara Islam

Madinah.

4 Mengasaskan Pentadbiran Negara Melalui Cara Musyawarah :

Baginda berjaya mengasaskan sistem musyawarah dalam segala hal-

hal politik. Dalam hubungan dengan kaum Yahudi semasa Perang

Badar, Nabi Muhammad s.a.w. tidak menunjukkan permusuhannyaterhadap kaum Yahudi tetapi terus mengadakan perundingannya

dengan mereka. Hanya setelah perundingan gagal barulah mereka


33/46

disingkirkan secara terhormat dari Madinah. Baginda juga

menjalankan musyawarah semasa mewujudkan persaudaraan antaraAnsar dan Muhajirin serta antara Aus dan Khazrai. Konsep

musyawarah terbayang dalam hubungan politik antarabangsa.

5 Mewujudkan Tentera Islam di Madinah :

Baginda juga adalah seorang pemimpin tentera Islam yang menyertaibeberapa ekspedisi ketenteraan untuk mempertahankan kesucian

agama Islam daripada ancaman dan serangan musuh. Dalam

mempertahankan kedaulatan negara Islam Madinah. Bagindamerupakan seorang panglima tentera dan ahli strategi dalam bidang

ketenteraan.

6 Mengadakan Hubungan Luar :

Baginda adalah seorang diplomat yang mengambil inisiatif untukmenghantar perwakilan ke luar seperti Mesir, Byzantine, dan Parsi.

7. Menyusun semula struktur ekonomi Madinah.

Penyatuan masyarakat yang berlaku telah mewujudkan semangat

saling membantu sehingga meliputi segenap bidang.olongan

Muhajirin bergiat dalam bidang pertanian. Nabi menggalakkan umat

Islam bergiat dalam bidang perniagaan.


Pembentukan Negara Islam Madinah berasaskan kepada wahyu dan

perundangan.


34/46

11. Bandingkan antara sistem pemerintahan dan pentadbiran Zaman Khulafah

Al- Rasyidin dengan sistem pemerintahan dan pentadbiran pada zaman Bani

Umaiyyah.

A. Pegenalan : ( 3M )

1. Kerajaan Khulafah Al Rasyidin terbentuk apabila Abu Bakar alSiddiq dilantik serta dibaaah menjadi khalifah setelah kewafatanrasulullah yang tidak meninggalkan waris dan wasiat.kerajaan ini

bertahan sehingga Khalifah Ali dibunuh pada 40H.

2. Kerajaan Bani Umaiyyah diasaskan oleh Muawiyah bin Abu Suffianpada tahun 41 H setelah Saidina Hasan bin Ali menyerahkan jawatan

Khalifah kepada beliau demi rasmi perpaduan umat.Pusat kerajaa di

Damsyik,memerintah lebih kurang 92 tahun sehingga khalifahakhirnya Marwan bin Muhammad digulingkan melalui revolusi

Abbasiyah

B. Isi : ( 5x4M=20M )1. Pusat Pemerintahan :

Zaman Khulafah al Rasyidin pusat pemerintahan diMadinah,Kemudian dipindahkan ke Kufah unruk

memudahkan pentadbiran yang menghadapi tentangandaripada musuh keluarga bani umaiyyah,khawarij dan

sebagainya.

Kerajaan Bani Umaiyyah pusat pemeintahan berpusat diDamsyik dan menjadi kediamanRasmi Khalifah.

2. Pemilihan Khalifah : Zaman Khulafa Al Rasyidin pemilihan berdasarkan kelayakan

serta dipilih oleh orang ramai.

Bani Umaiyyah,berdasarkan sistem Warisan.jawatan khalifahdijadikan hak milik keluarga bani Umaiyyah.

3.

Pelantikan Pegawai :

Kerajaan Umaiyyah,terdiri daipada bangsa Arab khasnyakeluarga bani Umaiyyah sendiri

Berbeza dengan Zaman Khulafah Al Rasyidin,pegawai dipilihberdasarkan pengalaman ,kelayakan serta mampumenjalankan tugas dengan baik tanpa mengira bangsa Arab

atau tidak


35/46

4. Majlis Syura : Zaman Khulafah Rasyidin,merupakan badan penasihat dan

perunding bagi menggubal dasar-dasar Negara.

Berbeza dengan zaman bani Umaiyyah Majlis Syura tidakbegitu berfungsi kecuali zaman Umar Abdul Aziz,disebabkankhalifah menggunakan kuasa secara mutlak.

5. Pentadbiran : Kerajaan Bani Umaiyyah telah menerapkan sistem

pentadbiran kerajaan Byzantine

Melantik pegawai-pegawai kristian untuk berkhidmat dalamkerajaan.

khalifah senantiasa diiringi dan diawasi oleh pegawai peribadi. Sementara zaman Khulafah Al Rasyidin,sistem pentadbiran

telah dipertingkatkan dengan penubuhan beberapa jawatanbaru iaitu umat Islam boleh menemui khalifah tanpa halangan.

6. Dasar Ekonomi : Kerajaan Umaiyyah,masih sama dengan zaman sebelumnya

tetapi lebih sistematik dengan penubuhan diwan al

Kharaj.Ini berbeza dengan zaman Umar al Khattab,yang mana

kadar cukai agak berpatutan,harta baitulmal dianggap amanahAllah dalam zaman Khalifah Al Rasyidian manakala baitulmal

menjadi hak milik kerajaan dan sesetengah khalifah

menjadikannya sebagai hak milik peribadi.

7. Peluasan Kuasa Wilayah : Zaman Bani Umaiyyah peluasan kuasa wilayah,melalui jalan

darat dan jalan laut. Bani Umaiyyah menghadapi ancamandalaman dari puak syiah dan khawarij sementara zaman

Khulafah Al Rasyidin tentera Isalam lebih kerap berhadapan

dengan ancaman luar iaitu Rom dan Parsi.


36/46


Perubahan yang berlaku pada zaman Umaiyyah banyak meninggalkankesan negative kepada umat Islam,terutama berhubung dengan tindak

tanduk pemerintah yang suka bermewah-mewah, dan menindas

golongan yang tidak sehaluan dengannya. Kesannya membawa kepada kejatuhan melalui revolusi Abbassiyah.


37/46


A. Pendahuluan. ( 3M )

a.

Permusuhan antara orang Islam dengan Quraisy Makkah tidakberakhir selepas Rasulullah berhijrah ke kota Madinah sebaliknya

bertambah hebat seperti dalam Perang Badar, Perang Uhud danPerang Khandak.

b. Perang Uhud merupakan pertempuran kedua yang berlaku dalamsejarah Islam pada tahun 3H.

c. Peperangan Uhud melibatkan 700 orang tentera Islam diketuai olehNabi Muhammad s.a.w. dan 3000 orang tentera Quraisy yang diketuai

oleh Abu Sufyan b. Harb.

B. Isi : ( 5x4M=20M )

Kesan-Kesan Perang Uhud :

1. Kabilah-kabilah Arab mula memandang rendah dan serong terhadapumat Islam.

2. Perang Uhud memberi pengajaran kepada tentera Islam agar mentaatiserta mengikut taktik yang telah ditetapkan oleh Rasulullah.

3. Perang Uhud telah menimbulkan krisis keyakinan di kalangan umatIslam yang tipis imannya.

4. Perang Uhud menyebabkan umat islam lebih berhati-hati ketikaberhadapan atau berurusan dengan orang munafik. Selain itu memberi

gambaran mengenai sifat-sifat dan bahaya yang ditimbulkan olehgolongan munafik.

5. Rasulullah telah bertindak menghalau Yahudi Bani Nadir dari kotaMadinah kerana mengkhianati Sahifah Madinah dan usaha merekauntuk membunuh Nabi.

6. Kaum Quraisy semakin bersemangat untuk mengalahkan orang Islamkerana percaya kekuatan Islam mula lumpuh.

7. Perang Uhud membuktikan kaum Quraisy sentiasa berazam untukmenghancurkan Islam.


38/46


1. Kemenangan pihak musuh mencetuskan keyakinan musuh Islamuntuk mencabar umat Islam.

2. Kesannya berlaku Perang Khandak pada tahun 5H.3.

Orang Quraisy telah ditewaskan kerana kegigihan serta kebijaksanaanRasulullah.


39/46



Zakat berasal daripada perkataan Arab iaitu daripada kata dasar zakayang bererti penambahan atau persucian. Dari segi bahasa zakat

bermaksud kesuburan, kesucian, keberkatan dan kedamaian. Dari segisyarak pula zakat merupakan pembayaran atau cukai ke atas harta

apabila sudah sampai nisabnya dan genap setahun (haul) dan ia akan

diberikan kepada orang yang berhak menerimanya.

B. Isi : ( 20M )

Fungsi zakat : ( 4x2M=8M )

Mendatangkan kesyukuran dan penyuburan pahala. Mensucikan jiwa daripada kekotoran dosa Mewujudkan kedamaian. Merapatkan jurang kekayaan dalam kalangan masyarakat

Islam.

Menyemai semangat bertanggungjawab dan tolong menolong. Mengikis sifat-sifat tamat dalam pemilikan harta. Membuktikan sifat mentaati hukum agama. Mendapatkan keberkatan.

Pelaksanaan zakat zaman Bani Umaiyah : ( 6x2M=12M )1. Pelaksanaan zakat pada zaman Bani Umaiyah menonjol ketika

era pemerintahan khalifah Umar b. Abd. Aziz. Beliau telah

memastikan institusi zakat ditadbir dengan baik dansistematik.

2. Melantik Amil untuk memungut zakat dibahagian-bahagianyang berbeza mengikut ukuran nisab tertentu.

3. Zakat pada zaman Bani Umaiyah dibahagikan kepada 5 jenis.

4. Zakat Emas dan Perak sebanyak 2.5%

5. Zakat binatang ternakan seperti kambing, unta dan lembu :


40/46

a. Setiap 40-100 ekor zakatnya seekor kambing. Jika100-200, zakatnya seekor setiap 100 ekor.

b. Bagi unta; setiap 5 hingga 24 ekor, zakatnya seekorkambing. Jika 25 ekor zakatnya anak unta betina

berumur setahun.

c.

Lembu/kerbau; setiap 30 ekor zakatnya anak betinaumur setahun. Apabila sampai 60 ekor zakatnya

seekor tetapi berumur 2 tahun.d. Kuda; dikenakan zakat jika

digunakan untuk tujuan perniagaan.

6. Zakat barangan perdagangan dikenakan 2.5% mengikut syarat

zakat emas dan perak.

7. Zakat galian dan harta yang tertanam; jika di bumi perangzakatnya 1/5, jika di bumi aman 2.5%.

8. Zakat tanaman dan buah-buahan; jika guna siraman air hujan1/10, jika usaha sendiri 1/20

9. Hasil kutipan zakat disalurkan kepada 8 asnaf yang layak iaitu:

1. Fakir.2. Miskin.3. Amil.4. Mualaf yang dinakkan hatinya.5. Hamba yang hendak memerdekakan dirinya.6. Orang berhutang.7. Orang yang berjihad.8. Musafir.

10. Menubuhkan Diwan al Kharaj, sebuah jabatan dinamakanDiwan al Kharaj ditubuhkan untuk melicinkan tugas pungutan

cukai (sebahagian besarnya adalah zakat )dan mengeluarkanperbelanjaan negara.


Zakat memainkan peranan penting dalam sistem ekonomi Negara Islam. Iamerupakan bahan penting dalam sistem percukaian negara. Melalui institusi

zakat baginda berjaya menggalakkan umat Islam bekerja keras dan

bermuafakat sehingga menjadi masyarakat yang makmur. Kemakmuranmasyarakat dapat dilihat sehingga tiada seorang pun yang layak menerima

zakat pada zamannya.


41/46

14. Huraikan sumbangan Al-Ishtakhri dalam bidang penerokaan dan penjelajahan

tamadun Islam.

A. Pengenalan. ( 3M )

1. Al-Istakhri atau nama sebenarnya Abu Ishaq Ibrahim bin Muhammad

al-Farisi al-Karkhi, merupakan orang pertama yang membawa carabaru dalam ilmu geografi.

2. Biografi Al-Istakhri tidak berapa diketahui, tetapi ada beberapasumber menyatakan beliaua berasal dari Istakr sebuah tempat di Iran.

3. Beliau hidup dalam abad ke 4H / 10M.

B. Isi : ( 5x4M=20M )

Sumabangan Al-Istakhri dalam bidang penerokaan dan penjelajahan

tamadun Islam :

1. Mengembangkan ilmu geografi Islam dengan menghasilkan sebuah

karya yang terkenal iaitu Masalik Wa al-Mamalik. Karya beliau

banyak memuatkan peta-peta yang lebih dikenali sebgai karya peta.

Hasil kerja yang lain seperti Risalat yang cuba menghuraikan tentangnegara Parsi.

2. Menurut De Geoje (318-321M), Istakhri telah menulis dan membuatrujukan kepada tulisan al-Balkhi. Beliau juga telah melukis semula

atlas Islam yang dicipta oleh al-Balkhi. Contohnya, Istahkri telah

menukarkan perkataan iklim daripada konsep geografi Ptolemykepada keshars yang berkonsepkan Parsi.

3. Dalam Buku al-Muqaddasi, dikatakan bahawa buku yang ditulis

oleh Ishtakhri adalah buku yang penuh dengan peta-peta yang dilukisdengan rapi, tetapi penempatan dan komen serta huraiannya agak

mengelirukan kerana tidak membahagikan sesuatu kawasan kepada

beberapa daerah.

4. Hasil kerja Ishtakhri menunjukkan kemajuan berbanding Balkhi

kerana daripada hanya atlas sahaja telah menjadi atlas yangmempunyai keterangan lengkap. Ini menynjukkan beliau

menggunakan kaedah saintifik dalam kajiannnya.


42/46

5. Istakhri juga telah menghasilkan pete-peta yang lengkap bagi

beberapa negara seperti Mesir, Laut Mediterranean, Parsi, Maghribidan Adherbayjan.

6. Ibn Hawqal telah memuji peta Parsi oleh Istakhri, tetapi memberi

sedikit komen tentang kesilapan Istakhri dalam menghasilkan peta

Sind. Al-Ishtakhri pula memberi komen tentang peta Mesir oleh IbnHawqal dan menyatakan bahawa peta Maghribi yang dilukis oleh Ibn

Hawqal tidak tepat. Hasil kerja merek saling berhubunganberdasarkan komen dan ulasan. Perkara tersebut telah memajukan dan

mengembangkan didang ilmu geografi.

7. Lokasi al-Is, sebuah kubu kecil juga menjadi persoalan. Istakhri

menyatakan ia terletak antara Yanbu denga al-Marwah. Al-Masudi,

al-Waqidi dan al-Hajiri juga menghuraikan lokasi al-Is.

Walaubagaimanapun lokasi al-Is yang dihuraikan keseluruhannyaadalah benar.

8. Istakhri juga merupakan seorang tokoh pelayaran Islam. Beliaumelawat banyak tempat seperti negara Arab, mungkin sampai ke

Mekah, Iraq, Khuzistan, Daylam, dan Transoxiana, juga pernah

melawat Sepanyol dan Sicily.


Istakhri merupakan tokoh pelayaran yang unggul dan termasyhur dan telah

memberi sumbangan dalam bidang penulisan dan geografi.


43/46

15. Jelaskan sejauh mana tamadun Islam mempengaruhi perkembangan budayadan intelektual Tamadun Eropah.

A. Pengenalan. ( 3M )

1. Hubungan orang Kristian Eropah dengan Islam telah bermula apabilakerajaan Islam menjelajah clan menduduki wilayah di Eropah.

Penaklukan Khalifah Muawiyah bin Abu Suffian ke atas wilayahAfrika Utara membawa kepada gerakan perluasan kuasa di sekitar

Laut Mediteranean.

2. Pengaruh kebudayaan Islam ke atas masyarakat Eropah bermula

apabila terbentuknya kerajaan Islam Bani Umayyah di Sepanyol dan

Sicily. Perkembangannya semakin jelas apabiia orang Eropah

menaruh minat mengkaji karya klasik Yunani dan Islam.

3. Konsep tamadun Islam Dan Eropah.

B. Isi : ( 7x3M=21M )

1. Kewujudan Kerajaan Islam di Eropah :

Kerajaan Islam di Sepanyol dan Sicily yang diasaskan oleh kerajaan

Bani Umayyah banyak mempengaruhi kebudayaan dan pemikiranmasyarakat Eropah. Menerusi orang Moor (Islam Sepanyol) dan

golongan Mozarobes, bidang iImu pengetahuan Islam berkembang

di Eropah. Orang Mozarobes telah mernbawa perkembangan ilmu

Arab (Artes Arabes) ke Barat. Petrus Alphonsi telah menjadi doktoristana King Henry I dan mengasakan pusat pengajian tinggi di

Tolledo pada tahun 1250. Pusat pengajian ini menjadi pusat kajian

Orientalis Eropah tentang peradaban Islam.

2. Sokongan Raja Norman :

Kebangkitan kuasa suku bangsa Norman di Eropah turut membantuperkembangan ilmu dan kebudayaan Islam di Eropah. Kaum

Norman yang berjaya menakluki Sicily pada tahun 1091. Raja

Norman seperti King Roger 1, King Roger II, King Frederick II dan

Charles I menyokong kuat perkembangan pengaruh kebudayaan dankeilmuan Islam. King Frederick II memberi layanan istimewa

kepada sarjana Islam dan meminta buku ilmu pengetahuan Arabditerjemahkan ke dalam bahasa Latin. Karya perubatan Ibn Sinar

dan penulisan ilmu geografi Al-Idrisi banyak mempengaruhi bidang

ilmu sekolah-sekolah di Naples dan Salerno.


44/46

3. Perang Salib Melemahkan Institusi Gereja :

Perang salib yang berlaku dari tahun 1097 hingga 1292 merupakansatu proses yang mempengaruhi pemindahan dan penyesuaian

kebudayaan Islam ke Barat. Perang Salib berjaya mengubah

pemikiran masyarakat di Eropah dan melemahkan kekuasaan

institusi gereja apabila masyarakat Eropah tidak lagi terikat dengankawalan atau sekatan gereja. Karya pemikir Islam seperti tulisan

Al-Ghazali, Al-Kindi dan Al-Khawarizmi menjadi rujukanperkembangan ilmu falsafah, astronomi clan matematik di Eropah.

4 Hubungan Perdagangan :

Orang Arab dan Farsi telah menguasai perdagangan timur dengan

barat. Pedagang Eropah membeli barang-barang timur seperti rempah

daripada saudagar Islam di pelabuhan Venice dan Genoa.

5. Ilmu Pelayaran dan Geografi :

Interaksi antara pedagang Eropah dengan pedagang Islam telah

mempengaruhi ilmu pelayaran dan geografi di Eropah. Atlas

Partolan dan kompas yang digunakan oleh ahli pelayaran Islammempengaruhi ilmu pelayaran Eropah.

6. Sistem Pendidikan :

Bandar Cardova telah menjadi pusat pendidikan ilmu dari tamadunIslam di Eropah. Universiti dan perpustakaan didirikan dan menjadi

tumpuan para ilmuwan dari Eropah. Leornardo Fabanacci mendapat

pendidikan di Sepanyol. King Roger I telah menubuhkan sekolahtinggi di Naples dan Salerno sebagai pengkajian ilmu astronomi,

geografi dan perubatan Islam. Universiti Padua yang didirikan di

zaman pertengahan mula mengkaji ilmu perubatan Islam,

7. Kegiatan Penterjemahan :

King Frederick II di Sicily teleh meminta Micheal Scott

menterjemahkan bukubuku ilmu pengetahuan Arab ke dalarn bahasa

Latin. Karya tokoh intelektual Islam seperti Ibn Sina, Ibn Tufail danAl-Khawarizmi telah diterjemahkan ke dalam bahasa Latin.

Contohnya:

Tahafut-tahafut oleh Ibn Rusyd dan Tahafut al-Faiasifa karya Al-

Ghazali telah diterjemahkan atas arahan badan tertinggi gerejaKristian :

a. Hayy ibn Yaqzan karya Ibn Tufail diterjemah ke dalambahasa Latin oleh Edward Peacock dengan tajukPhilosophus Autodidactus.


45/46

b. Hisab al-Jabar Wal-Muqabalah karya Al-Khawarizmiditerjemahkan oieh F.Rosen di London

8. Gerakan lntelektual Di Eropah :

Pemikir intelektual Islam seperti al Kindi, al Farabi dan Ibn Rusydberjaya rnempengaruhi kelahiran gerakan intelektual di Eropah seperti

fahaman humanisme pada abad ke 13 Masihi.

9. Pengaruh Kerajaan Turki Uthmaniah :

Kerajaan Turki Uthmaniah berjaya meluaskan kuasa dan

pengaruhnya ke Eropah Timur.

10. Bidang Ekonomi :

Orang Eropah mendapat pengetahuan dalam bidang ekonomi

daripada hubungan dengan orang-orang Islam dalam bidangperindustrian dan teknologi teknik tanaman sekoi,padi dan tembikai

dipelajari daripada orang-orang Islam.

11. Perkembangan Intelektual Di Eropah

12. Kebangkitan golongan borjuis

13. Pertambahan penduduk .

14. Pertembungan golongan berilmu dengan golongan agama Kristian.

15. Penjelajahan dan penerokaan.


Kesan daripada pengaruh kebudayaan dan intelektual Islam mendorongmasyarakat Eropah mencipta kegemilangan ilmu pengetahuan dan

intelektual. Revolusi intelektual di Eropah dikenali sebagai zaman

Renaissance.


46/46

16. Bincangkan faktor-faktor yang menggalakkan pengembaraan dan penerokaan

pengembara-pengembara Islam pada abad ke- 10 hingga abad ke- 14 masihi

dan ahli-ahli pelayaran Barat pada abad ke- 15 hingga abad ke- 16 masihi.

A. Pengenalan. ( 3M )1. Konsep pengembaraan dan penerokaan.2. Jenis pengembaraan dan latarbelakang abad ke 10 hingga 14 masihi.3. Tujuan pengembaraan menurut islam dan barat.

B. Isi : ( 20M )Faktor-faktor yang menggalakkan pengembaraan dan penerokaan

Islam. ( 5x2M=10M )

1. Perasaan ingin tahu tempat yang dilawati.2.

Berdakwah, mencari ilmu pengetahuan.3. Dakwah.

4. Perdagangan.5. Mengkaji dan mendalami ilmu geografi.6. Dorongan al-Quran.7. Alat baru : kompas.8. Pengaruh kejayaan Marco Polo.Faktor-faktor yang menggalakkan pengembaraan dan penerokaan

Barat. ( 5x2M=10M )

1. Ingin tahu.2. Cabaran dan persaingan.3. Dorongan pemerintah.4. Dakwah : penyebaran Kristian.5. Perdagangan.6. Penjajahan.7. Kesan kejayaan Marco Polo.8. Mendapat kuasa di wilayah baru.9. Mencari Ilmu pengetahuan.

C. Kesimpulan : ( 2M )Penjelajahan dan penerokaan Islam menekankan tauhid dan keduniaanmanakala penjelajahan dan penerokaan Barat lebih kepada keduniaan.

Documents

STPM Sej (Melaka)