HMO15-1

แนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน Strategic of Waste Management in Pathum Thani

เสาวลกษณ ศกดสทธ (Saowalak Saksit)* จฑารตน ชมพนธ (Chutarat Chompunth)**

บทคดยอ

การศกษาครงนเปนงานวจยเชงคณภาพมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานโดยการสมภาษณเชงลกกบผมสวนไดเสย รวมกบการทบทวนวรรณกรรมและน ามาประยกตใชใน 3 ดาน คอปญหาขยะมลฝอย สภาพพนท และความตองการของประชาชน ผลการศกษาพบวา จงหวดปทมธานมปญหาขยะมลฝอยตกคางสงสดตด 1 ใน 6 ของประเทศ ครวเรอนสวนใหญทงขยะมลฝอยโดยไมคดแยก และน าไปก าจดแบบทงเทกอง รวมทงมการคดคานโครงการสรางสถานทก าจดขยะมลฝอยแหงใหมจากประชาชนในพนทเสมอ ดานสภาพพนทโดยรวมของจงหวดปทมธานเปนทราบลมแมน าจงเกดน าทวมบอยครง ปจจบนจงหวดปทมธานแกไขปญหาขยะมลฝอยโดยวาจางบรษทเอกชนเขามารบขยะมลฝอยไปก าจดนอกพนทซงตองอาศยงบประมาณจากสวนกลาง สวนภาคประชาชนตองการใหปรบปรงพนททงขยะมลฝอยเดมใหดขนมากกวาการสรางพนทก าจดขยะมลฝอยแหงใหม ขอเสนอแนะจากการศกษาครงน คอ จงหวดปทมธานควรปรบปรงพนททงขยะมลฝอยเดมใหกลายเปนบอฝงกลบขยะทถกตองตามหลกวชาการ รวมถงควรมการใหความร ความเขาใจและสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจมากขนหากจะสรางพนทก าจดขยะมลฝอยแหงใหม

ABSTRACT This qualitative research was studied the problem in strategic of waste management in Pathum Thani.

Documentation analysis together with in-depth interviews with all stakeholders were conducted on three perspectives i.e., the degree of problem, the area, and the managing approach. The result showed that Pathum Thani ranked among the one-sixth provinces that facing the un-managed waste leftover amount. The waste was disposed without separation and directly transfer to the site. The authority has been outsourcing (subsidized by the central government) the company to handle it. Also, the plan to acquire the new disposal site was not supported. Since the residents foreseen the situation in the different way, they demand using the existing area with the upgrading ( if applicable) rather than acquiring the new sites and expected the official to implement a joint decision making throughout the acquisition of any new landfill site.

ค าส าคญ: การจดการขยะมลฝอย แนวทาง ปทมธาน Keywords: waste management, strategic, Pathum Thani *นกศกษา หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม คณะบรหารการพฒนาสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร **ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาการจดการสงแวดลอม คณะบรหารการพฒนาสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

- 1281 -

HMO15-2

บทน า จากรายงานสถานการณขยะมลฝอยของประเทศไทยของกรมควบคมมลพษ (2557) ระบวา ป พ.ศ. 2556 มปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทวประเทศ จ านวน 26.77 ลานตน ซงเพมขนจากปทผานมาถง 2 ลานตน ซงปรมาณขยะเหลานสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสรางความเดอดรอนแกประชาชน เชน เปนแหลงเพาะพนธของสตวพาหะน าโรคโดยเฉพาะยงและหน สงกลนเหมนรบกวน ประชาชนมปญหาเกยวกบระบบทางเดนหายใจ ทศนยภาพไมสวยงาม (วธวฒน สวาศร และคณะ, 2548) นอกจากนยงมการปนเปอนของสารอนทรย สารอนนทรย เชอโรค แบคทเรย และสารพษตางๆ จากน าชะขยะมลฝอย ซงสงผลกระทบตอคณภาพน าผวดน และน าใตดน น าไปสอนตรายตอผใชน าและสงมชวตทอาศยในแหลงน า อกทงขยะมลฝอยทกองทงไวนาน ๆจะมกาซทเกดจากการหมกขน ไดแก กาซมเทน กาซชวภาพซงตดไฟหรอเกดระเบดขนได และกาซไขเนา (กาซไฮโดรเจนซลไฟด) ทมกลนเหมน เนองจากการจดการขยะในปจจบนทไมถกตองตามหลกวชาการ เชน การทงเทกองบนดนโดยตรง การเผาโดยไมบ าบดควน การลกลอบทงขยะในพนทสาธารณะ (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2558) รวมถงหนวยงานทมหนาทรบผดชอบมวธการจดการขยะมลฝอยไมด เชน สถานทก าจดขยะไมเพยงพอ ไมคดแยกขยะ การสรางสถานทก าจดขยะมลฝอยแหงใหมประชาชนตอตาน ตอมาคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) เหนชอบโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายเมอวนท 26 สงหาคม 2557 โดยกรมควบคมมลพษผลกดนให “การจดการขยะมลฝอยเปนวาระแหงชาต” โดยมเปาหมาย ภายใตแผนจดการมลพษ พ.ศ. 2555 – 2559 คอ 1) อตราการก าจดขยะมลฝอย ไมนอยกวา รอยละ 50 ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน 2) อตราการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน ไมนอยกวา รอยละ 30 ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน โดยจงหวดปทมธานตดเปน 1 ใน 6 จงหวดทมขยะมลฝอยตกคางมากทสดในประเทศ ซงรฐบาลมนโยบายใหแกไขอยางเรงดวนภายใน 6 เดอน โดยบอขยะนเปนแบบทงเทกองบนพนดน และกองสงเกนจนลนบอ ท าใหสงกลนเหมนสรางความเดอดรอนใหประชาชนและเปนมลพษตอสงแวดลอม ซงทางจงหวดไดแกไขปญหาโดยวาจางบรษทเอกชนมาขนขยะมลฝอยไปก าจดอยางถกตองตามหลกวชาการ รวมถงจงหวดตองมรปแบบการจดขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการดวยในอนาคต เพอคณภาพชวตของประชาชนและสงแวดลอมทด

ดวยเหตนทางผวจยจงสนใจทจะเสนอแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานทถกตองตามหลกวชาการ เหมาะกบสภาพพนทของจงหวดและความตองการของประชาชน เพอน าไปสการจดการปญหามลฝอยทเกดขนในปจจบนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน 2. เพอเสนอแนะแนวทางการจดการขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการและเหมาะกบสภาพพนทของ

จงหวดและความตองการของประชาชน กรอบแนวคดการวจย การศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานใชเทคนคการประเมนแบบ CIPP-I Model เปนกรอบในการน าเสนอแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน จากนนน าผลการศกษาทไดมาวเคราะหปจจยทมผลตอการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานโดยการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน และการวเคราะห

- 1282 -

HMO15-3

สภาพแวดลอมภายนอกขององคกร(SWOT Analysis) และน า SWOT Matrix มาด าเนนการประเมน และวเคราะห เพอจดท าเปนแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานตอไป ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคด

การจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน

บรบทภายนอก : Context - นโยบายของภาครฐ

- สภาพพนทตามภมศาสตรและการใชประโยชนทดน

- สภาพเศรษฐกจ

- การสนบสนนชวยเหลอจากหนวยงานอน

ปจจยน าเขา : Input

สถานการณขยะมลฝอย - ปรมาณและแหลงก าเนดขยะมลฝอยในชมชน - ปญหาดานสงแวดลอม เชน กลนเหมน น าเนาเสย สตวพาหะน าโรค - ปญหาดานสขภาพ เชน โรคระบบทางเดนหายใจ - การจดการขยะมลฝอยในครวเรอนและชมชน

ความตองการของประชาชน - วธการก าจดขยะมลฝอยทรจก - รปแบบและ/หรอวธการทคาดวาเหมาะส าหรบการก าจดขยะมลฝอยในชมชน - ภาระคาใชจายทยอมรบไดในการจดเกบขยะมลฝอย

กระบวนการ : Process - นโยบายของทองถน - แผนงาน/โครงการ - การน าแผน/โครงการไปปฏบต - การตดตามประเมนผลตามนโยบาย - กระบวนการแกไขปรบปรง

ผลผลต : Product - ผลการด าเนนงาน - การบรรล

วตถประสงค/เปาหมาย

ผลกระทบ : Impact - เศรษฐกจ - สงคม - สงแวดลอม

วเคราะหการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน(SWOT Analysis)

แนวทางการจดการขยะมลฝอยของปทมธาน (TOWS Matrix)

- 1283 -

HMO15-4

วธการวจย ผ วจยไดออกแบบเค รองมอ ท ใชในการสมภาษณ โดยการสมภาษณ เชงลก (In-depth Interviews)

การสงเกตการณแบบไมมสวนรวม (Non-participant Observation) และจากการทบทวนวรรณกรรมทางวชาการ หนงสอ เอกสารวชาการ และงานวจยทเกยวของ ซงไดก าหนดค าถามใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยครงน โดยการสมภาษณเปนการสอบถามมลกษณะค าถามเปนแบบปลายเปด (Open-ended Questions)ทออกมาโดยเฉพาะกบกลมตวอยางในแตละประเภท และแบงการสมภาษณออกเปน 4 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของผใหสมภาษณ จ านวน 7 ขอ สวนท 2 การจดการขยะมลฝอย แบงเปนปญหาขยะมลฝอยภายในชมชน การจดการขยะมลฝอยภายในบาน และการจดการขยะมลฝอยภายในทองถน รวมทงสน 12 ขอ สวนท 3 ความตองการของประชาชนในการก าจดขยะมลฝอย จ านวน 10 ขอ สวนท 4 ขอเสนอแนะ ตามล าดบ และมการประชมกลมยอยกบผน าชมชน เจาหนาทรฐ และนกวชาการหรอNGOs เพอวเคราะห SWOT หาแนวทางการจดการขยะทเหมาะสมของจงหวดปทมธาน จากนนผวจยใชการวเคราะหขอมลทไดจากการศกษาเอกสาร การสมภาษณ การสงเกต โดยการจบประเดนหลกของเรอง (Traits) แลวน าเสนอเชงพรรณนา (Descriptive analysis) เพอสรปเนอหา ความคดเหนและขอมลทคนพบ แลวน าเสนอตามประเดนทก าหนดไวในแบบสมภาษณแตละหวขอ ใหสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษาและกรอบแนวคดทไดเสนอไว เพอน ามาสรปผลการศกษาในประเดนตาง ๆ เพอใหไดขอมลทตรงประเดนและครบถวนมากทสด ผวจยเลอกใชวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interviews) และเกบขอมลดวยการจดบนทกและบนทกเสยงใน 3 ประเดนหลก คอปญหาขยะมลฝอย วธการจดการขยะมลฝอยในปจจบนและอนาคต อปสรรคในการท างาน และขอเสนอแนะ ควบคการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม (Non-participant Observation)

ประชากร คอ ชาวจงหวดปทมธานและกลมผมสวนไดเสย แบงออกเปน 6 กลม ไดแก 1) หนวยงานราชการสวนกลาง จ านวน 2 ทาน ประกอบดวย เจาหนาทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและเจาหนาทกรมควบคมมลพษ 2) หนวยงานราชการสวนภมภาค จ านวน 3 ทาน ประกอบดวย ผวาราชการจงหวดปทมธาน เจาหนาทส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดปทมธาน และเจาหนาทส านกงานพลงงานจงหวดปทมธาน 3) หนวยงานราชการสวนทองถน จ านวน 4 ทาน 4) นกวชาการจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของและ/หรอองคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม (NGOS) จ านวน 3 คน 5) ผน าชมชน จ านวน 3 ทาน และ 6) ประชาชนทวไป จ านวน 16 ทาน รวมผใหขอมลทส าคญทงสน 31 ทาน

โดยวธทใชในการเกบตวอยางในการสมภาษณแบงเปน 2 วธ ไดแก 1) การเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Selection) ส าหรบกลม หนวยงานราชการสวนกลาง หนวยงานราชการสวนภมภาค นกวชาการจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ และ NGOs 2) การเลอกตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) เนองจากในพนทศกษาสามารถแบงออกเปน 3 กลม คอ อ าเภอทไมมแหลงก าจดขยะมลฝอย อ าเภอทมแหลงก าจดขยะมลฝอย และอ าเภอทก าลงจะมโครงการสรางแหลงก าจดขยะมลฝอย ไดแก อ าเภอหนองเสอ อ าเภอคลองหลวงและอ าเภอสามโคก ตามล าดบ ภายหลงจากการแบงชนภมจะเลอกตวอยางแบบเจาะจงกบหนวยงานราชการสวนทองถนและผน าชมชน และเลอกตวอยางแบบบอกตอ (Snowball Sampling) กบกลมประชาชน จรยธรรมการวจย

ผวจยยดหลกการ 3 ประการในการศกษาวจย คอ หลกความเคารพในบคคล (Respect for person) หลกคณประโยชนไมกออนตราย (Beneficence) และหลกความยตธรรม (Justice)โดยไมเปดเผยชอของผใหสมภาษณเพอไมกอใหเกดความเสยหายกบผใหขอมลหลก รวมถงไมล าเอยงในการวเคราะหขอมล ผลการวจย

- 1284 -

HMO15-5

จากการศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน โดยการสมภาษณเชงลกกบกลมผมสวนไดเสยและการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม พบวา บรบทภายนอก (Context) ของจงหวดปทมธาน ประกอบดวย นโยบายภาครฐ สภาพเศรษฐกจ สภาพพนทตามภมศาสตรและการใชประโยชนทดน และการสนบสนนชวยเหลอจากหนวยงานอน ดงน

1) นโยบายภาครฐพบวา จงหวดปทมธานมการจดการขยะมลฝอยทสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล ตามทคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) เหนชอบโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายเมอวนท 26 สงหาคม 2557 โดยกรมควบคมมลพษ ไดประสานกบหนวยงานตาง ๆ และไดจดท าแผนการจดการมลฝอยชมชนและของเสยอนตราย เพอแกไขปญหามลฝอยชมชนในภาพรวมของประเทศให เปนไปอยางมประสทธภาพและเกดการ บรณาการ ประกอบดวยการแกไขปญหาขยะมลฝอยตกคางสะสมจดท าแผนแมบทในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงหวดปทมธาน ด าเนนการคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทางรวมมอกบภาคเอกชนเพอด าเนนการแปรรปขยะมลฝอยเปนพลงงาน

2) สภาพเศรษฐกจ จากแผนพฒนาจงหวดปทมธานพ.ศ.2557-2560 (ฉบบทบทวน) ระบวา โครงสรางเศรษฐกจปทมธานเตบโตดวยภาคอตสาหกรรมและมการขยายตวอยางตอเนองการจางงานสวนใหญจงอยในอตสาหกรรมการผลตเปนหลก สวนภาคการเกษตรปจจบนหดตวลงเรอยๆ แตขาวยงคงเปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดปทมธาน ซงประชาชนคนท 1 กลาววา “ในอดตพนทรอบๆ นเปนสวน เปนนาท งหมด แตปจจบนหายไปหมดแลว กลายเปนบานจดสรร ผคนสวนใหญกท าอาชพรบจาง”

แตประชาชนคนท 2 กลาววา “สงหนงทส าคญ และประจกษทชดเจนกคอพนทเชยงรากใหญเปนพนทอนรกษแหลงน าดบ เปนแหลงตนน าทหลอเลยงคนกรงเทพมหานครจ านวน 11 ลานชวต จดท 2 แหลงน าดบของกระแช จะเปนแหลงน าดบหลอเลยงคนปทมธานอกกวาลานชวต ฉะนนตรงนถอเปนหวงโซอาหารส าคญทใชไมใชแคบรโภค เปนหวงโซส าคญในระบบเศรษฐกจทใชผลตอาหารซงสวนใหญอยทกรงเทพมหานคร ฉะนนตรงนถาเกดผลกระทบ หรอวกฤตอะไรทมสารปนเปอนไหลลงสคคลองตนน าดบ น นคอสงผลกระทบตอหวงโซอาหาร” ซงสอดคลองกบคณะรฐมนตรมมต เมอวนท 17 เมษายน 2522 ก าหนดพนทแหลงน าดบเพอการประปานครหลวงวา 1. ไมอนญาตใหตงหรอขยายโรงงานอตสาหกรรมทมน าทงประกอบดวยสารเปนพษประเภทโลหะหนก วตถมพษทใชในการเกษตรและสารเคมอน ๆ ทเปนพษ 2.ไมอนญาตใหตงหรอขยายโรงงานอตสาหกรรมทมน าทงปรมาณเกนกวาวนละ 50 ลกบาศกเมตร ทงนไมรวมน าหลอเยน

จะเหนไดวา พนทจงหวดปทมธานแหลงเกษตรกรรมลดลง แหลงอตสาหกรรมมากขน สงผลใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมเนองจากการขยายตวของอตสาหกรรมและบานจดสรร และมประชากรหนาแนนขน ซงหากมมลพษเกดขนยอมสงกระทบตอสงแวดลอมและประชาชนจ านวนมาก

3) สภาพพนทตามภมศาสตรและการใชประโยชนทดน จงหวดปทมธานเปนทราบลมโดยมแมน าเจาพระยาไหลผานใจกลางจงหวดและแบงพนทจงหวดปทมธานเปน 2 สวน คอ ฝงตะวนตกของจงหวดหรอบนฝงขวาของแมน าเจาพระยา ไดแก พนทในเขตอ าเภอลาดหลมแกวกบพนทบางสวนของอ าเภอเมองและอ าเภอสามโคก กบฝงตะวนออกของจงหวดหรอบนฝงซายของแมน าเจาพระยา ไดแก พนทอ าเภอเมองบางสวน อ าเภอธญบร อ าเภอคลองหลวง อ าเภอหนองเสอ อ าเภอล าลกกา และอ าเภอสามโคกบางสวน ในฤดฝนจะเกดน าทวมบรเวณพนทราบรมฝงแมน าเจาพระยาเปนบรเวณกวาง และกอใหเกดปญหาอทกภยในพนทฝงขวาของแมน าเจาพระยา สวนพนททางฝงซายของแมน า

- 1285 -

HMO15-6

เจาพระยาจะมปญหาน าทวมนอยกวา เนองจากมคลองชลประทานจ านวนมากจงสามารถควบคมปรมาณน าได มแหลงน าธรรมชาตรวม 570 แหง

ดานการใชประโยชนทดน ประมาณรอยละ 64.25 ของพนททงหมดเปนพนทเกษตรกรรม แตปจจบนมแนวโนมลดลง เนองจากธรกจอสงหารมทรพยขยายตวมากขน อกท งยงเปนทรวมศนยของสถาบนการศกษาและสถาบนวจยตางๆ ทส าคญ และเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรว กลายเปนสงคมเมองและแหลงอตสาหกรรม ท าใหมผคนทงจากในประเทศและตางประเทศเขามาอยอาศยในจงหวดปทมธานจ านวนมาก (แผนพฒนาจงหวดปทมธาน พ.ศ. 2557-2560 (ฉบบทบทวน), 2558) ซงสอดคลองกบประชาชนคนท 3 กลาววา “เชยงรากใหญน าทวมทกป โดยเมอป 2554 น าทวมมดชน 1 ของบาน อกทงทดนบรเวณนท าการเกษตรโดยเฉพาะพชสวนครว” ในขณะทประชาชนคนท 4 กลาววา “เขตเทศบาลต าบลหนองเสอมลกษณะเปนดอน ท าใหไมเคยน าทวมเลย แตตรงอนทวมหมด แลวยานนกยงเปนทนาอยมาก ไมคอยมโรงงานอตสาหกรรม”

จะเหนไดวาสภาพพนทตามภมศาสตรและการใชประโยชนทดนจากสมภาษณและการศกษาขอมลเอกสาร พบวา สภาพพนทโดยรวมเปนทราบลมแมน า จงเกดปญหาอทกภยบอยครง ยกเวนในบางพนททเปนทดอน เชน เขตเทศบาลต าบลหนองเสอ ดานการใชประโยชนทดนแตเดมพนทสวนใหญใชเพอการเกษตร แตปจจบนกเรมลดนอยลง

4) การสนบสนนชวยเหลอจากหนวยงานอน จากการศกษาขอมลเอกสารและการสมภาษณพบวา จงหวดปทมธานเปนแบบทงเทกอง (Open Dump) ซงด าเนนการไมถกตองตามหลกวชาการจ านวน 4 แหง แบงเปนของรฐบาล 2 แหง คอ เทศบาลเมองและเทศบาลเมองปทมธาน และของเอกชน 2 แหง แตบอขยะไมสามารถรองรบขยะมลฝอยทจะจดการไดในแตละวน (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2558)โดยเจาหนาทรฐสวนภมภาคคนท 1 กลาววา “การจดการขยะของอ าเภอคอ จดเกบจากครวเรอนแลวขายใหเอกชนไปก าจดทอน ซงจะมทงทอยธยาและสระบร ซงในอนาคตหากในจงหวดปทมธานเองตองมสถานทก าจดภายในจงหวด คดวาการสรางโรงไฟฟาจากพลงงานขยะจะเปนทางออกทดทสด แตตองสรางในพนทหางไกลชมชนและใหความร สรางความเขาใจเพอใหประชาชนยอมรบ จะไดไมเกดการคดคานเชนทมมาโดยตลอด” แตประชาชนคนท 5 กลาววา “ขยะทบานมนอย ทบานกไมมถงของเทศบาล เลยเผาเองขางๆ บานอาทตยละหน”

จะเหนไดวาจงหวดปทมธานมการจดการขยะมลฝอยทแตกตางกนขนอยกบครวเรอนและองคกรปกครองสวนทองถนนนๆ โดยจะมทงการเผาเอง การรวบรวมและจดเกบโดยทองถน ซงในระดบทองถนเองจะมวธก าจดขยะทแตกตางกนอกเชนกน โดยบางพนทจะเทขยะมลฝอยกองรวมกนไวจนมปรมาณมากๆ แลวใหเอกชนมาขนออกไปก าจดทอน บางพนทจะรวบรวมและขนสงไปก าจดนอกพนทจงหวดปทมธานซงสวนใหญเปนบรษทเอกชน

ดานปจจยน าเขา (Input) ประกอบดวย สถานการณขยะมลฝอยและความตองการของประชาชน ดงน 1) สถานการณขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานสรางความเดอดรอนแกประชาชนและกอมลพษตอสงแวดลอม อาท แหลงเพาะพนธของสตวพาหะน าโรค สงกลนเหมนรบกวน ทศนยภาพไมสวยงาม น าเนาเสย นอกจากน ยงเกดไฟไหมบอขยะมลฝอย เชน บอขยะเทศบาลเมองลาดสวาย และบอขยะทองคการบรหารสวนต าบลคลองสาม ซงสอดคลองกบเจาหนาทภาครฐสวนภมภาคคนท 2 กลาววา “ตอนนปทมธานมขยะมหาศาลประมาณ 1,800 ตนตอวน ไมรวมตลาดไทย ตลาดสมมเมอง ซงพนทเหลานจะรวบรวมโดยทองถนหรอเอกชนไปทงเทกองไวตามทตางๆ บางครวเรอนกเผาเอง” เจาหนาทภาครฐสวนกลางคนท 1 กลาววา “สภาพของจงหวดปทมธาน มปญหาขยะแอบทงเยอะมาก ตามถนนจะมขยะทงเตมไปหมด สวนใหญจะเปนเอกชน ซงดแลวสกปรกมาก ซงเปนแบบนในเกอบทกทองถน”

- 1286 -

HMO15-7

จะเหนไดวา ปญหาขยะมลฝอยสรางความเดอดรอนตอประชาชนและสงแวดลอมเปนอยางมากเนองจากก าจดไมถกหลกสขาภบาล ซงทางจงหวดตองเรงแกไขปญหาอยางจรงจง โดยสอดคลองกบกรมควบคมมลพษจากรายงานสถานการณขยะมลฝอยของประเทศไทยของกรมควบคมมลพษ (2557) ระบวา ป พ.ศ. 2556 จงหวดปทมธานเปนจงหวดทสกปรกอนดบท 25 ของประเทศ มขยะมลฝอยเกดขนประมาณ 5.4 แสนตนตอป หรอประมาณ 1,500 ตนตอวน และมปรมาณขยะมลฝอยเกาสะสม 50,000 ตน ซงเปนของบรษทรกษบานเรา จ ากด ท าใหจงหวดปทมธานจดอย 1 ใน 6 จงหวดพนทวกฤตทตองเรงจดการปญหาขยะมลฝอยสะสมอยางเรงดวน

2) ความตองการของประชาชน จากการสมภาษณกลมตวอยาง พบวา ทงภาครฐและภาคประชาชนมความตองการจดการขยะมลฝอยในพนทของตนเอง แตจะเกดความขดแยงในกรณทมการกอสรางสถานทก าจดขยะมลฝอยแหงใหมไมวาจะเปนการก าจดดวยวธใดกตาม โดยประชาชนคนท 6 กลาววา “ถาจะใหสรางททงขยะตรงนคงไมได เพราะวาไมมทดนเหลอแลว” เชนเดยวกบทประชาชนคนท 7 กลาววา “จะสรางโรงไฟฟาขยะตรงไหนกได พนทไหนวางกสรางไปแตอยามาสรางใกลบานฉน” ในขณะทประชาชนคนท 8 กลาววา “หนองเสอมทดนเยอะแยะ แตวาเปนของเอกชนนะ ถาถามวาตรงไหนมทพอจะสรางททงขยะ คดวานาเปนทวางทอยระหวางคลอง 10 กบ คลอง 11” สวนประชาชนคนท 9 กลาววา “หนองเสอมทวางทเหมาะจะสรางททงขยะ แตอยเกอบๆ ตดนครนายก เพราะตรงนนเปนทนา ไมมชมชน แตใจจรงควรจะสรางททงขยะทใกลกบแหลงก าเนดขยะมากกวา ถาขยะตรงไหนเยอะกนาจะสรางทก าจดตรงนน คาเกบขยะจะไดถกๆ เพราะทกวนนจาย 30 บาทตอเดอนกแพงแลว” ประชาชนคนท 10 กลาววา “ทปาอยากใหท าคอ ต าบลใครต าบลมน ไมอยากใหมารวมขยะกน” และประชาชนคนท 11 กลาววา “มหลายทางเลอกคอ 1.ใหขายขยะให TPI ทสระบร 2.ถาตองการสรางศนยก าจดขยะ ใหท าต าบลใครต าบลมน 3.มกฎหมายคดแยกขยะ 4. การเกบขยะ ใหหนวยงานทรบผดชอบมการคดแยกขยะ 5. กอนด าเนนโครงการฯ ควรแจงใหชมชนทราบลวงหนา” นอกจากน นกวชาการคนท 1 กลาววา “เรองแกปญหาขยะ จรงๆ กตองวากนไปครบวงจรการจดการขยะ โดยหลกการควรจะตองเรมจากตนทางแยกขยะใหไดมากทสดกอนไปฝงกลบหรอเตาเผา มนเรองสดทายแลว ถาท าเรองแรกๆ ไดกอน เผลอๆ อาจไมจ าเปนตองสรางกได” นกวชาการคนท 2 กลาววา “การสรางโรงไฟฟาขยะเปนทางออกทดแตควรไปสรางแหลงเดมทมขยะอยแลว”ในขณะทเจาหนาทภาครฐสวนกลางคนท 2 กลาววา “มนกตองแกปญหาทตนทางคอ อบต. ทผานมาปทมธานไมมทก าจดขยะทชดเจนของภาครฐ โนนเกดเสรจกไปทอยธยา แตเดยวนนโยบายเปนวาระแหงชาต เขาไมใหไป บานใครบานมน ดแลกนเอาเอง”

จะเหนไดวา ความตองการของประชาชนแบงออกเปน 2 กลมหลก ไดแก กลมทตองการใหสรางโรงไฟฟาจากพลงงานขยะ และกลมทไมไดเจาะจงรปแบบการจดการขยะมลฝอยแตขอใหมการจดการ แตอยางไรกตาม ประชาชนเกอบท งหมด มความเหนสอดคลองกนวา สถานทก าจดขยะมลฝอยควรอยหางจากทพกอาศยหรอหางไกลชมชนของตนเอง

ดานกระบวนการ (Process) ประกอบดวยนโยบายของผบรหาร แผนงาน/โครงการ และการน าแผน/โครงการไปปฏบต ดงน 1) นโยบายของผบรหาร จากการศกษาพบวา แผนแมบทในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงหวดปทมธาน (2558) มยทธศาสตร 4 ขอคอ 1. การก าจดขยะมลฝอย (เกา) ตกคางสะสมในสถานทก าจดขยะมลฝอย 2. การสรางรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย 3. การวางมาตรการทางกฎหมายการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย 4. การสรางวนยของคนในชาตมงสการจดการทย งยน ซงสอดคลองกบเจาหนาทรฐสวนภมภาคคนท 1 กลาววา “จงหวดปทมธานไดรบงบประมาณจากสวนกลางเพอวาจางบรษทเอกชนมาก าจดขยะมลฝอยตกคางใหถกตองตามหลกสขาภบาล” ดานประชาชนคนท 12 กลาววา “เทศบาลมโครงการรบซอขยะ

- 1287 -

HMO15-8

ปากคดแยกขยะทขายไดไปขายใหเทศบาลประจ า” ซงสอดคลองกบโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของกรมควบคมมลพษทก าหนดการด าเนนงานเรงดวนในกจกรรมจดการขยะเกาสะสมพนทวกฤต 6 จงหวด โดยใหผวาราชการจงหวด ก ากบดแลการท างานขององคกรปกครองสวนทองถน เชน สงปดบอขยะมลฝอยชวคราว เพกถอนใบอนญาต สงปรบปรงบอขยะเพอลดผลกระทบเบองตน และก าจดขยะตกคางอยางถกตองตามหลกวชาการ และสอดคลองกบการด าเนนงานตามแผนการจดการมลฝอยและของเสยอนตราย 10 ประการดวย

2) แผนงาน/โครงการ จงหวดปทมธานไดด าเนนการตามโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของกรมควบคมมลพษในการแปรรปพลงงานจากขยะ โดยเลอกพนทต าบลเชยงรากใหญเปนพนทตงโครงการเพอสรางโรงไฟฟาจากพลงงานขยะ ซงปจจบนโครงการอยระหวางการรบฟงความคดเหนจากประชาชน ซงสอดคลองกบโครงการขบเคลอนนโยบายบรหารจดการขยะของรฐบาลโดยความรวมมอระหวางองคกรปกครองสวนทองถนกบเอกชนของจงหวดปทมธานทจดขนเมอวนท 25 ธนวาคม 2557 นอกจากน จงหวดปทมธานไดด าเนนการแกไขปญหาขยะมลฝอยตามโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของกรมควบคมมลพษ ไดแก ด าเนนการก าจดขยะมลฝอยสะสมจ านวน 50,000 ตนเสรจแลวโดยใชงบประมาณจากสวนกลาง, จดท าแผนแมบทการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจงหวดปทมธาน ซงอยระหวางการจดท า, รวมมอและสนบสนนภาคเอกชนในการสรางโรงไฟฟาจากพลงงานขยะภายในจงหวดปทมธาน ซงสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทภาครฐสวนกลางคนท 2 กลาววา “ในโรงเรยนตางๆ จะมนโยบายคดแยกขยะ และออกกฎระเบยบขอกฎหมาย เชน หามทงขยะ ทงแลวจะปรบ และสงเสรมสนบสนนใหภาคเอกชน เขามาด าเนนการพลงงานไฟฟาโดยใชขยะเปนเชอเพลงตามโรดแมป” และเจาหนาทสวนทองถนคนท 1 กลาววา “คนเราตองมจตส านก คณทงขยะทกวนจนเตมปทมธาน จะเอาน าไปทงตรงไหน ถาจะไมใหสรางโรงไฟฟาตองตอบไดวาจะท ายงไง”

3) การน าแผน/โครงการไปปฏบต จากการศกษาขอมลเอกสารและการสมภาษณพบวา แผนแมบทในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงหวดปทมธาน (2558) กลาววา ปดหรอปรบปรงสถานทก าจดขยะมลฝอยเดมใหถกตองตามหลกวชาการทกแหง บงคบใชกฎหมายควบคมสถานทก าจดขยะมลฝอยของเอกชนทด าเนนการไมถกตองใหใหด าเนนการอยางถกตอง จดการขยะตกคางสะสมใหถกหลกวชาการในสถานทก าจดขยะมลฝอยของภาครฐบาลและเอกชนทกแหงสงเสรมการจดการขยะในครวเรอนสถานศกษาและโรงงานทกแหง สงเสรมภาคเอกชนลงทนการแปรรปขยะเปนพลงงาน โดยผน าชมชนคนท 1 กลาววา “ในเขตเทศบาลนทกบานเลขทจะมถงขยะใหคนละ 1 ใบ ซงทางเทศบาลจะไปเกบอาทตยละครง นอกจากน จะมถงรไซเคลแยกใหอก 1 ถงดวย ส าหรบปรมาณขยะมประมาณอาทตยละ 2 ตน โดยปจจบนเพมกวาเทาตวเมอเทยบกบปทแลว เนองจากประชากรแฝงและพวกขาจรทขบรถมาทงขยะในถงขยะของเทศบาล” และผน าชมชนคนท 2 กลาววา “ในชมชนมโครงการขายขยะใหเทศบาล โครงการรณรงคคดแยกขยะมากมาย แตไมประสบความส าเรจมากนก เพราะเวลาเรยกประชมทกมชาวบานมาฟงนอย”

ดานประชาชนคนท 13 กลาววา “ไมเหนมเจาหนาทคนไหนเดนมาใหความรเรองขยะเลยนะ อยางเรองคดแยกเรารอยแลววาขยะไหนขายไดเรากเกบไว รเองทงนน ไมเคยมใครมาบอก” จะเหนไดวาการด าเนนการตามแผนงานตางๆ ของหนวยงานรฐเขาถงประชาชนไมครบถวน เนองจากการประชาสมพนธทไมทวถง 4) การตดตามประเมนผลตามนโยบาย จากการสมภาษณเจาหนาทรฐและผน าชมชน พบวา การด าเนนโครงการตางๆ ไมมการประเมนผลอยางเปนทางการ และ 5) กระบวนการแกไขปรบปรงยงไมมการด าเนนการแกไขปรบปรงอยางเปนรปธรรมหากยงไมไดรบงบประมาณสนบสนนจากสวนกลาง ซงสอดคลองกบเจาหนาทรฐสวนภมภาคคนท 1 กลาววา “ขยะทตกคางอยรกษบานเรากทยอยขนไปทงทอนจนใกลหมดแลวหลงจากสวนกลางอนมตงบประมาณมาให”

- 1288 -

HMO15-9

ดานผลผลต (Product) ประกอบดวยผลการด าเนนงานและการบรรลวตถประสงค/เปาหมาย ดงน 1) ผลการด าเนนงานสถานทก าจดขยะในปจจบนของจงหวดปทมธานเปนแบบทงเทกอง (Open Dump) ซงด าเนนการไมถกตองตามหลกวชาการมทงหมด 4 แหง แบงเปนของรฐบาล 2 แหง คอ เทศบาลเมองคคต ซงสรางแลวเสรจตงแตป 2541 แตไมสามารถเปดใชไดเนองจากประชาชนคดคาน และเทศบาลเมองปทมธาน ซงเรมด าเนนการตงแตป 2541 เนอทประมาณ 238 ไร แตปจจบนไมสามารถด าเนนการไดเนองจากถกประชาชนรองเรยนจ านวนมากเนองจากบอขยะรองรบขยะมลฝอยเกนขดความสามารถทจะจดการไดในแตละวน (กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2558) และของเอกชน 2 แหง อยางไรกตาม การด าเนนการจดเกบรวมรวบขยะมลฝอยจากครวเรอนอยในความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนของจงหวดซงแบงเปน 64 เขตพนท แบงเปนเขตเทศบาล 27 แหงและเขตองคการบรหารสวนต าบล 37 แหง แตมองคกรปกครองสวนทองถนเพยง 47 แหงเทานนทมการใหบรการจดเกบรวบรวมขยะมลฝอยจากครวเรอน ส าหรบสถานทขยะมลฝอยเนองจากบอขยะของรฐทงสองแหงไมสามารถด าเนนการไดปจจบนจงน าไปทงทต าบลบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

2) การบรรลวตถประสงค/เปาหมาย ปจจบนจงหวดปทมธานยงไมมสถานทก าจดขยะอยางถกตองตามหลกวชาการในจงหวด ปญหาขยะมลฝอยจงสรางผลกระทบตอสงแวดลอมและประชาชนโดยรอบ สวนโครงการโรงไฟฟาจากพลงงานขยะทเชยงรากใหญประชาชนยงคงคดคาน

ดานผลกระทบ (Impact) ประกอบดวย เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ดงน 1) เศรษฐกจ ในบางชมชนทโครงการรบซอขยะรไซเคล กจะท าใหประชาชนสวนหนงมรายไดจากการเกบขยะ ซงสอดคลองกบทประชาชนคนท 14 กลาววา “ทบานจะคดแยกขยะทขายไดเอาไวใหแม เพราะแมแกแลวไมไดท างานอะไร จะไดมรายไดจากตรงน ในขณะเดยวกนการมบอขยะกท าใหธรกจอสงหารมทรพยไมเตบโต ซงสอดคลองกบประชาชนคนท 15 กลาววา “ทดนขางบานมคนจะมาขอซอตงหลายสบลาน จะท าบานจดสรร แตพอรวามกองขยะเขากไมซอ”

2) สงคม ประชาชนคดคานการกอสรางสถานทก าจดขยะในพนทชมชนตวเองเสมอ เนองจากปญหาจากขยะมลฝอยทสงผลกระทบตอสขภาพ วถชวต และสงแวดลอม ซงสอดคลองกบทประชาชนคน 16กลาววา “บอขยะขางๆ บานท าใหปาเดอดรอนมาก อาศยอยในบานไมไดเลย จนตองรองเรยนไปขอใหปด”

3) สงแวดลอม พบวาปญหาจากกองขยะท าใหเกดกลนเหมน น าเนาเสย และสตวพาหนะน าโรคเปนหลก ซงสอดคลองกบกบทวธวฒน และคณะ (2548) กลาววา ปญหาทเกดจากมลฝอยชมชนซงสงผลตอคณภาพชวตในหลายๆ ดานไมวาจะกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม (Pollution) ซงท าใหสงแวดลอมตาง ๆ ของชมชนเกดมลพษ เชน น าเสย อากาศเสย การปนเปอนของดน หรอเปนแหลงเพาะพนธของเชอโรคและแมลงตาง ๆ (Breeding Places) วเคราะหการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน (SWOT Analysis) โดยการประชมกลมยอยกบผน าชมชน เจาหนาทรฐ และนกวชาการหรอNGOs เพอวเคราะหแนวทางการจดการขยะทเหมาะสมของจงหวดปทมธาน

การวเคราะหปจจยภายในในสวนของจดแขง (Strengths) และจดออน (Weakness) ของจงหวดปทมธานประกอบดวยสถานการณขยะมลฝอย ความตองการของประชาชน นโยบายของทองถนแผนงาน/โครงการการน าแผน/โครงการไปปฏบตการตดตามประเมนผลตามนโยบายและกระบวนการแกไขปรบปรง ดงตารางท 1

- 1289 -

HMO15-10

ตารางท 1 การวเคราะหปจจยภายในการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน ประเมน ผลการวเคราะห จดแขง (Strengths) S1 จงหวดไดรบงบประมาณสนบสนนจากรฐบาลสวนกลาง

S2 ประชาชนเขมแขง มความร ความเขาใจ ตอรองกบหนวยงานรฐได S3 หนวยงานรฐสวนภมภาคและสวนทองถนตอบรบนโยบายจากสวนกลาง S4 หนวยงานรฐสวนทองถนด าเนนแผนงานเรองการจดการขยะมลฝอยอยางเปนรปธรรม

จดออน (Weakness) W1 การจดการขยะมลฝอยท าไดชาเพราะตองรองบประมาณจากสวนกลาง W2 ไมมสถานทก าจดขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการในจงหวด W3 ประชาชนปฏเสธสถานทก าจดขยะมลฝอยหากอยในพนทชมชนตนเอง W4 การด าเนนงานตางๆ ของภาครฐประชาสมพนธไมถงประชาชนอยางครบถวน จงท าใหโครงการตางๆ ไมประสบความส าเรจ หรอประชาชนไมรบทราบ

การวเคราะหปจจยภายนอก ในสวนของโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ประกอบดวย

นโยบายของภาครฐ สภาพเศรษฐกจ สภาพพนทตามภมศาสตรและการใชประโยชนทดน และการสนบสนนชวยเหลอจากหนวยงานอนดงตารางท 2

ตารางท 2 การวเคราะหปจจยภายนอกการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน ประเมน ผลการวเคราะห โอกาส (Opportunities) O1 นโยบายภาครฐในทกระดบสอดคลองกน

O2 บรษทเอกชนสนใจลงทนท าธรกจขยะมลฝอยในจงหวด O3 สถานทก าจดขยะมลฝอยเดมสามารถปรบปรงได O4 มพนทเหมาะสมหากตองสรางสถานทก าจดขยะมลฝอยใหม

อปสรรค (Threats) T1 ประชาชนไมเชอมนการท างานของภาครฐ โดยเฉพาะเรองเกยวกบสถานทก าจดขยะมลฝอย จงมการคดคานโครงการตางๆ มาโดยตลอด T2เศรษฐกจของจงหวดเตบโตดวยภาคอตสาหกรรม จงมประชากรแฝงและปรมาณขยะมลฝอยเพมขนอยางรวดเรว

แนวทางการจดการขยะมลฝอยของปทมธาน (TOWS Matrix)

การท า TOWS Matrix เปนการท าเพอใหไดขอเสนอหรอแนวทางในการจดการขยะมลฝอย ซงมรายละเอยดดงตารางท 3 ตารางท 3 TOWS Matrix ส าหรบแนวทางการจดการขยะมลฝอยของปทมธาน

จดแขง (Strengths) จดออน (Weakness)

โอกาส (Opportunities)

S1+O3 ของบประมาณจากสวนกลางมาปรบปรงสถานทก าจดขยะเดมใหถกตองตามหลกวชาการ ซงจะท าใหลดผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอมได S3+O2 หนวยงานรฐสวนภมภาคและสวนทองถนรวมมอกบเอกชนในโครงการพฒนาสถานทก าจดขยะมลฝอยในจงหวด

W3+O4 สรางความ รความ เขาใจกบประชาชนเรองการจดการขยะมลฝอยในจงหวด

- 1290 -

HMO15-11

ตารางท 3 TOWS Matrix ส าหรบแนวทางการจดการขยะมลฝอยของปทมธาน (ตอ) จดแขง (Strengths) จดออน (Weakness)

อปสรรค (Threats)

S4 +T1 หนวยงานรฐสวนทองถนตองเขาถงประชาชน ท งในดานความสมพนธ การเขาถงขอมลขาวสารรวมถงการรองเรยนต างๆ และ เร งด า เน น การแกไขความเดอดรอนนนโดยเรวและใชหลกการสอสารแบบสองทาง

W3+T2 ก าหนดกฎระเบยบวาดวยแนวทางการจดการขยะมลฝอยตงแตตนทาง และป ระชาส มพน ธ ให ป ระชาชนรบทราบอยางทวถง และจดรบฟงความคดเหนของประชาชนเพอหาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธานทส อ ด ค ลอ งก บ ค ว าม ต อ งก าร ข อ งประชาชนเพอลดความขดแยง

อภปรายและสรปผลการวจย จากการศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของจงหวดปทมธาน พบวา ปจจบนจงหวดปทมธานไดด าเนนการจดการขยะมลฝอยโดยแกไขปญหาขยะมลฝอยตกคางสะสม โดยใชงบจากสวนกลางท คสช. อนมตงบประมาณจ านวน 526.94 ลานบาท จดท าแผนแมบทในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจงหวดปทมธาน ด าเนนการคดแยกมลฝอยชมชนตงแตตนทาง และรวมมอกบภาคเอกชนเพอด าเนนการแปรรปขยะมลฝอยเปนพลงงานซงสอดคลองกบนโยบายภาครฐตามโรดแมปการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ของกรมควบคมมลพษ (2557) แตปญหาขยะมลฝอยยงคงมอยเนองดวยจ านวนประชาชนทเพมมากขนจาการขยายตวของอตสาหกรรมซงสอดคลองกบขอมลจ านวนประชากรจงหวดปทมธานในแผนพฒนาจงหวดปทมธานพ.ศ.2557-2560 ทกลาววา ปทมธานมประชากรเพมขนทกปและมประชากรแฝงเขามาเปนแรงงานในสถานทกอสราง ตลาดสดและโรงงานอตสาหกรรม สงผลใหการท าการเกษตรของจงหวดลดนอยลงไปแมวาสภาพพนทจะเหมาะแกการเพาะปลกซงสอดคลองกบแผนแมบทในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจงหวดปทมธานทกลาววา ภมประเทศของจงหวดเปนทราบลมทเออแกการเพาะปลก แตการใชทดนเพอการเกษตรกรรมมแนวโนมลดลงเนองจากการขยายตวของธรกจอสงหารมทรพยจากกรงเทพมหานครจนเกดการขยายตวของเขตเมองและเขตอตสาหกรรม แมวาขยะมลฝอยตกคางจะหมดไปแลวแตปญหาขยะมลฝอยยงมอยตอเนอง สรางผลกระทบตอสงแวดลอม และสขภาพของประชาชนซงสอดคลองกบงานวจยเรองการมสวนรวมในการจดการขยะอยางย งยนของผมสวนเกยวของในพนทต าบลหนองแสง อ าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคามของวธวฒน และคณะ (2548) ทกลาววา มลฝอยชมชนสงผลตอคณภาพชวตในหลาย ๆ ดานไมวาจะกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม (Pollution) เชน น าเสย อากาศเสย การปนเปอนของดน หรอเปนแหลงเพาะพนธของเชอโรคและแมลงตาง ๆ (Breeding Places) และท าใหผทพกอาศยอยในบรเวณดงกลาวเสยงตอการเปนโรคตาง ๆ ไดงาย อกทงแตละครวเรอนยงขาดการจดการขยะมลฝอยทไมถกหลกวชาการ ขาดการคดแยกกอนทง แลวองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการจดเกบและก าจดแบบทงเทกอง ซงมไมเพยงพอกบปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน ท าให เอกชนเขามารบก าจดขยะมลฝอยบางสวนไปก าจดทจงหวดพระนครศรอยธยาฯ และสระบร ซงสอดคลองกบกรมโรงงานอตสาหกรรม (2558) ทกลาววาจงหวดปทมธานเปนแบบทงเทกอง (Open Dump) ซงด าเนนการไมถกตองตามหลกวชาการมท งหมด 4 แหง แบงเปนของรฐบาล 2 แหง คอ เทศบาลเมองและเทศบาลเมองปทมธาน และของเอกชน 2 แหง แตบอขยะไมสามารถรองรบขยะมลฝอยทจะจดการไดในแตละวน และแมวาปจจบนจะมโครงการโรงไฟฟาจากพลงงานขยะแตกถกคดคานจากประชาชนเสมอเพราะไมไวใจ

- 1291 -

HMO15-12

การด าเนนงานของภาครฐ ดานประชาชนยงไมตระหนกถงปญหาของการจดการขยะมลฝอย ไมตองการเสยคาก าจดขยะสง และปฏเสธสถานทก าจดขยะมลฝอยหากอยใกลชมชนของตนเอง เนองจากขาดความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะทดทจะชวยลดผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม ดงนนภาครฐและทกฝายทเกยวของตองสรางความรความเขาใจกบประชาชนเรองการจดการขยะมลฝอยและใหประชาชนไดรวมตดสนใจเลอกแนวทางจดการขยะมลฝอยดวยซงสอดคลองกบงานวจยเรองการจดการขยะมลฝอยในชมชนบานเมองบวอยางมสวนรวมของชมชน ต าบลเมองบว อ าเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอดของไพจตร วสนตเสนานนท และคณะ (2548) วา แนวคดพนฐานของการมสวนรวม (Concept of Participation) เกดจากความสนใจและความหวงกงวลรวมกน ความเดอดรอนหรอความไมพงพอใจรวมกน และการตกลงใจรวมกนของประชาชนทจะเปลยนแปลงกลมหรอชมชนไปในทศทางทพงปรารถนา

ดงนนจงหวดปทมธานควรสรางรปแบบการจดการขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการโดยปรบปรงสถานทก าจดขยะมลฝอยเดมใหดขนและถกตองตามหลกวชาการโดยอาจพจารณาด าเนนงานในลกษณะของโครงการน ารอง เพอใหประชาชนเกดความเชอมนในการด าเนนงานและน าไปสการลดความขดแยงในการกอสรางสถานทก าจดขยะมลฝอยแหงใหมทจะเกดขนในอนาคต ดงแนวทางทกรมควบคมมลพษ ไดใหขอเสนอแนะในการจดการมลฝอยชมชนวา แนวทางเบองตนทจะท าใหปรมาณขยะมลฝอยลดลง มดงน 1) การฟนฟสถานทก าจดขยะมลฝอย 2) การพฒนาสมรรถนะในการก าจดขยะมลฝอย 3) การเพมประสทธภาพการใหบรการเกบขนขยะมลฝอย 4) สงเสรมสงคมรไซเคล 5) สงเสรมการน าขยะมลฝอยมาผลตพลงงาน (WTE)ในขณะเดยวกนองคกรปกครองสวนทองถนแตละแหงตองมแผนบรหารจดการขยะมลฝอยในพนทของตนเอง โดยเรมตงแตการคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง ขอจ ากดในการศกษา ขอมลทไดในงานวจยบางสวนไดรบมอบหมายจากผแทน ซงสงผลใหความคดเหนบางประการอาจไมน าไปสการปฏบตได ขอเสนอแนะ จากการศกษาและอภปรายผลในขางตนผวจยมขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการวจยตอไปวาอาจเพมประเดนการศกษาดานเศรษฐศาสตรเพอค านวณหาความคมคาในการจดการขยะมลฝอยดวยวธการตางๆ เพอศกษาความเปนไปไดในการเลอกรปแบบการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสม เอกสารอางอง กรมควบคมมลพษ. แนวทางการจดการขยะมลฝอยในภาวะอทกภย. กรงเทพฯ: กรมควบคมมลพษ; 2556. กรมควบคมมลพษ. แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ.2559 – 2564). กรงเทพฯ: ส านกจดการ

กากของเสยและสารอนตราย; 2559. กรมควบคมมลพษ. สถานการณขยะมลฝอยของประเทศไทย ป พ.ศ. 2556. กรงเทพฯ: ส านกจดการกากของเสยและสาร

อนตราย; 2557. จ าลอง โพธบญ. องคกรปกครองสวนทองถนกบการจดการสงแวดทด. รายงานวจยฉบบสมบรณ โดยทนสนบสนน

งานวจย คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร; 2551. พรยา วชโรทย, จ าลอง โพธบญ, จฑารตน ชมพนธ. การจดการขยะขององคกรปกครองสวนทองถน: กรณศกษา

เทศบาลต าบลเมองแกลง จงหวดระยอง. วารสารการจดการสงแวดลอม 2557; 2: 71-89. มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย. คมอแนวทางการจดการขยะมลฝอยและสงแวดลอมโดยชมชน กรงเทพมหานคร.

กรงเทพฯ: มาตาการพมพ; 2556.

- 1292 -

HMO15-13

ส านกงานจงหวดปทมธาน. แผนพฒนาจงหวดปทมธาน (พ.ศ. 2557 - 2560) ฉบบทบทวน. ปทมธาน: กลมงานยทธศาสตรการพฒนาจงหวด; 2558.

อาณต ตะปนตา. ความรเบองตนเกยวกบการจดการขยะมลฝอย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2553.

- 1293 -