STRATEŠKA PROCENA UTICAJA NA ŽIVOTNU …cetinje/dokumenti/urbanizam/Strateska_procjena... · STRATEŠKA PROCENA UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU Izmjena i dopuna GUP-a za prostor DUP

STRATEŠKA PROCENA UTICAJA

NA ŽIVOTNU SREDINU Izmjena i dopuna GUP-a

za prostor DUP –a “DONJI KRAJ (Zona E)” PRIJESTONICA CETINJE

- Izveštaj -

APRIL, 2012.g.

IZVE[TAJ O STRATE[KOJ PROCENI UTICAJA NA @IVOTNU SREDINU IZMENA I DOPUNA GUP-a , za prostor DUP-a “DONJI KRAJ (Zona E)”,PRIJESTONICA CETINJE

NARUČILAC IZRADE:

PRIJESTONICA CETINJE

PREDMET: STRATEŠKA PROCENA UTICAJA

Izmena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a „DONJI KRAJ” PRIJESTONICA CETINJE, NA ŽIVOTNU SREDINU – IZVEŠTAJ

NOSILAC IZRADE : ”URBANPROJEKT” AD PREDUZEĆE ZA KONSALTING, URBANIZAM, PROJEKTOVANJE I INŽENJERING ČAČAK

UČESNICI U IZRADI: Ivana Cajić, dipl.prost.planer Nataša Ćirković, dipl.ing.saobr. Mirjana Dilparić, dipl.ing.arh. Snežana Parezanović, dipl.ing.građ. Darko Rašković dipl.ing.el.

DIREKTOR: Andreja Andrić, dipl.ing.građ.


Na osnovu člana 16 Zakona o Strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. List RCG“, br.80/05) donosim

R E Š E NJ E O formiranju stručnog tima za izradu Strateške procene uticaja Izmena i dopuna GUP-a, za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)”, Prijestonica Cetinje, na životnu sredinu, u sastavu; 1. Ivana Cajić, dipl.prostorni planer. 2. Nataša Ćirković, dipl.ing.saobr. 3. Mirjana Dilparić, dipl.ing.arh. 4. Snežana Parezanović, dipl.ing.građ. 5. Darko Rašković, dipl.ing.el.. Stručni tim, prilikom izrade Strateške procene uticaja, se mora u svemu pridržavati Zakona o životnoj sredini („Sl. list CG“, broj 48/08), Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu i drugih zakonskih I podzakonskih propisa koji regulišu ovu oblast, Imenovani ispunjavaju uslove predviđene članom 19 Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu. Za odgovorno lice u stručnom timu određujem Ivanu Cajić, dipl.prostorni planer.

Preduzeće „Urbanprojekt “ AD, Čačak Direktor

Andreja Andrić, dipl.ing.građ.


Na osnovu pregledane Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)” ,Prijestonica Cetinje, naručilac posla je u potpunosti

S A G L A S A N

Sa svim elementima Strateške procene, koju je izradio “Urbanprojekt” AD Čačak

NARUČILAC POSLA

------------------------------


Stratečka procena uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)”, Prijestonica Cetinje, rađena je na osnovu: Postojeće planske dokumentacije Važećih zakonskih propisa i standarda, koji regulišu oblast zaštite životne sredine Literaturnih i iskustvenih podataka vezanih za problematiku koja se obrađuje u

Strateškoj proceni Uvida u postojeće stanje

Osnovni cilj izrade Strateške procene je procena uticaja planskih rešenja na implementaciju plana, pre svega sa aspekta zaštite životne sredine, kroz planiranje mera za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu.

Rukovodilac izrade Strateške procene: Ivana Cajić, dipl.prostorni planer


SADRŽAJ OPŠTA DOKUMENTACIJA TEKSTUALNI DEO UVOD I KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA 1.1. Pravni osnov i cilj izrade Izmjena i dopuna GUP-a 1.2. Kratak pregled sadržaja i ciljeva plana i njegov odnos sa drugim planovima

Obuhvat i granica Izmena i dopuna GUP-a Sadržaj plana Izmena i dopuna GUP-a Odnos sa drugim planovima i programima Rezultati prethodnih konsultacija sa zaiteresovanim organima i organizacijama

II OPIS POSTOJEĆEG STANJA PRIRODNE I ŽIVOTNE SREDINE I NJENOG MOGUĆEG RAZVOJA 2.1. Prirodne karakteristike 2.2. Opis stanja životne sredine A. Kvalitet vazduha B. Kvalitet zemljišta C.Radionuklidi D. Biljni svet E. Zaštićena područja prirode III IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDE IZLOŽENO ZNAČAJNOM RIZIKU IV POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U VEZI SA PLANOM V OPŠTI I POSEBNI CILJEVI STRATEŠKE PROCENE I IZBOR INDIKATORA 5.1. Opšti ciljevi strateške procene 5.2. Posebni ciljevi strateške procene uticaja i izbor indikatora VI PROCENA MOGUĆIH UTICAJA PLANSKIH REŠENJA NA ŽIVOTNU SREDINU 6.1. Procena uticaja varijantnih rešenja 6.2. Evaluacija karakteristika i značaja uticaja 6.3. Procena uticaja u odnosu na prostorne konstante VII MERE ZAŠTITE PREDVIĐENE U CILJU SPREČAVANJA, SMANJENJA I OTKLANJANJA NEGATIVNOG UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU


VIII PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANTNIH REŠENJA KOJA SU UZETA U OBZIR IX PROGRAM PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE U TOKU SPROVOĐENJA PLANA X PRIKAZ KORIŠĆENE METODOLOGIJE XI PRIKAZ NAČINA ODLUČIVANJA XII GRAFIČKI PRILOZI


UVOD

Zakonom o strateškoj procjeni uticaja (“Sl. List RCG”, br.80/05) definisana je obaveza sprovođenja postupka strateške procene uticaja na životnu sredinu za planove i programe iz oblasti urbanističkog ili prostornog planiranja. Strateška procena uticaja na životnu sredinu je instrument kojim se opisuju, vrednuju i procenjuju mogući znacajni uticaji planskih rešenja na životnu sredinu do kojih može doći implementacijom plana, u ovom slučaju Izmena i dopuna GUP-a za prostor DUP –a “Donji kraj (Zona E)”, i određuju mere za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi. U savremenom planiranju prostora, uvođenjem Izveštaja o strateškoj proceni uticaja, ekološka dimenzija prožima citav proces izrade planskih dokumenata i integrisana je u planska rešenja, čime planovi postaju kvalitetniji i uskladeniji sa konceptom održivog razvoja. Nosilac izrade Izveštaja o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu je 'Urbanprojekt'' AD Čačak. U izradi Izveštaja angažovani su profili za pojedine oblasti koje razmatra Strateška procena uticaja na životnu sredinu, a u cilju dobijanja što potpunijeg i kvalitetnijeg Izveštaja. Nosilac izrade Izmena I dopuna GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)” je “Urbanprojekt” ad Čačak.


I. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I

ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA

Generalni urbanistički plan (GUP) predstavlja planski dokument kojim se usklađuju planske postavke sa faktičkim stanjem na terenu, zatim sa potrebama pojedinih korisnika na ovom prostoru, stanovnika i poslovnih subjekata, a posebno sa razvojnim opredeljenjima sa državnog i lokalnog nivoa. Ovaj planski dokument predstavlja osnov kojim će nadležna opštinska služba izdavati obaveštenja o mogućnostima i ograničenjima za uređenje prostora. Realizacijom planiranih aktivnosti neophodno je obezbediti optimalne uslove za funkcionisanje celokupnog prostora, kako u komunikacijskom, tako i u sadržajnom smislu, a merama zaštite onemogućiti njegovu degradaciju, kroz precizno definisanje uslova za korišćenje prostora, izgradnju novih sadržaja i rekonstrukciju postojećih sadržaja I objekata. 1.1. Pravni osnov i cilj izrade izmena i dopuna GUP-a Pravni osnov za donošenje Odluke o pristupanju izradi Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Cetinja za prostor DUP-a ,,Donji Kraj (zona E)”, sadržan je u Zakonu o planiranju i uređenju prostora (("Sl.list CG" br. 51/08, 40/10 i 34/11). Odluku o pristupanju izradi izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Cetinja za za prostor DUP-a ,,Donji Kraj (zona E) - (u daljem tekstu Izmene i dopune plana), doneo je Predsednik Pijestonice – Odluka br. 01-351/08-3996 od 11.8.2008.god. GUP-om Cetinja, predmetni prostor po nameni površina predviđen je za: stanovanje niskih gustina, stanovanje srednjih gustina, centralne delatnosti, poljoprivredne površine I šumske komplekse. Osnovni zadatak Izmena i dopuna GUP-a je da u skladu sa zahtevima vremena i programskim zahtevima kao i stvorenim legalnim i nelegalnim uslovima, preispita postojeće plansko rešenje kroz nekoliko važnih segmenata; Sagledavanje ulaznih podataka iz GUP-a Cetinja Analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto Analiza postojećeg stanja (sagledavanje programskih zahteva korisnika prostora - anketa i

programski zahtevi). Na osnovu međusobne usaglašenosti tri osnovna faktora prirodnih, stvorenih uslova i projektantskog stava zasnovan je prostorni koncept Izmena i dopuna GUP-a. Plan sačinjavaju potrebna obrazloženja planskih rešenja i preporuka, kao i odgovarajući grafički prilozi, odnosno deo dokumentacije koji saglasno Zakonu o planiranju i uređenju prostora (Sl.list ("Sl.list CG" br. 51/08, 40/10 i 34/11).sačinjavaju elaborat Izmene i dopune GUP-a. Tekstualni deo kao obrazloženje, Izmenom i dopunom GUP-a, definisanih rešenja, predstavlja sintezni prikaz obavljenih analiza i izvedenih rezultata, definišući sve bitne elemente uslova potrebnih u postupku sprovođenja plana. Tekstualni deo plana je praćen odgovarajućim grafičkim prilozima na kojima su grafički prezentirana usvojena rešenja. Izveštaj je formiran na osnovu podataka dobijenih od Naručioca, nadležnih organa Opštine, snimanja izvršenih na terenu i


podataka dobijenih od komunalnih i drugih radnih organizacija. Ukupan elaborat nacrta Izmena i dopuna plana je formirana kao zbir funkcionalnih radova prezentiranih tekstualno i grafiči. Ovom Izmenom i dopunom plana stvara se legalni instrument u daljem planiranju prostora u zahvatu GUP-a, a do nove i sveobuhvatne revizije važećeg plana. 1.2. Kratak pregled sadržaja i ciljeva plana i njegov odnos sa drugim planovima

Obuhvat i granice Izmena i dopuna GUP-a

Granica obuhvata određena je čl.2 Odluke o izradi izmena i dopuna GUP-a Cetinje za prostor DUP-a ,,Donji Kraj (Zona E),, broj: 01-351/08-3996 od 11.08.2008.godine. U planu je granica prilagođena topografsko katastarskom stanju I planiranoj saobraćajnoj mreži I u grafičkom prilogu topografsko katastarska podloga sa prikazom granice zahvata plana prikazana je granica zahvata koja je definisana koordinatama tačaka. Izmenom i dopunom GUP-a obuhvaćen je prostor u površini od 59.5 ha. Dosadašnji planski razvoj GUP-om Cetinja postavljene granice u fazi analize ispunile su predpostavljena očekivanja o mogućnostima organizovanja aktivnosti na prostoru Cetinja sa 18 700 stanovnika I 9600 zaposlenih. Izvan utvrđenih granica od gradskih funkcija nalaze se sistemi tranzitnog vodovoda I deponija smeća koje su kontrolisane svim parametrima na nivou GUP-a I PPO. U strukturi površina, po nivou inteziteta korišćenja, izdvajaju se: -Zona šireg područja GUP-a površine 1 500,0ha -Zona užeg gradskog područja 575,0ha Odnos ovih površina u relaciji 2,6:1 ukazuje na znatno povećanje zona intezivnog korišćenja i kontrole, jer za 150ha prevazilazi teritoriju Cetinjskog polja (360ha) koje je bilo, sa malim izuzecima, isključivo područje urbanih aktivnosti. Na osnovu analiza i učinjenog izbora razvoja ustanovljene su sledeće veličine: 1. Područje generalnog plana u periodu do 2000 godine treba da dostigne 18 700 stalnih

stanovnika, nastanjenih u sledećim makro celinama: -Gradsko područje 12 800 (68%) -Prigradska naselja 5 900 (32%) Ukupna teritorija GUP-a 18 700 (100%) Kontigent stanovništva u gradskom području je fiksiran, a u prigradskim naseljima povećan za 5%, odnosno zaokružen na 6 200 ili 19 000 za ukupno područje GUP-a. 2. Ukupna stopa aktivnosti iznosi 51% odnosno 9 610 zaposlenih, od čega 7 400 u privredi i 2

150 u društvenim delatnostima. Prema planskoj postavci i teritorijalnoj podeli koja je definisana GUP-om prostor koji je obuhvaćen Izmenom i dopunom GUP-a planiran je za dalju plansku razradu DUP-om.


Smernice GUP-a vezane za prostor Izmena i dopuna GUP-a o Osnovni urbanistički pokazatelji Prema teritorijalnoj podeli grada koja je data Generalnim urbanističkim planom Cetinje predmetno područje nalazi se u okviru prostorne celine E – Donji Kraj – stambeno naselje. Prema smernicama za dalju plansku razradu predmetni prostor je planiran za razradu DUP-om. Za plansku zonu Donji Kraj distribucija stanovništva po zonama sa odnosom gustina nastanjenosti data je u sledećoj tabeli:

Područje Broj stanovnika niska srednja visoka E Donji kraj 2100 1300 800 -

E1 1470 670 800 - E2 630 630 - -

Distribucija površina stanovanja:

Zona Područje Niska ha

Srednja ha

Visoka ha

Ukupno

E S; C-S 21,7 4,4 - 26,1 Distribucija trgovine na malo:

Zona Područje ha Broj zaposlenih

m2 Tip prodaje

E1 C 0,1 20 400 1; 2 Distribucija sadržaja male privrede:

Zona Područje ha Broj zaposlenih

m2 Sadržaj

E S; C - 15 380 Zanatske i lične usluge

Distribucija poljoprivrednih površina:

Zona Poljoprivredno zemljište ha

Okućnice i bašte ha

Nove površine ha

Ukupno ha

E 13,0 13,5 4,5 31,0


Vegetacijski bilans planske zone Donji kraj:

Zona Urbano zelenilo Šume i v.grad.zel.

Poljoprivredne površine

Ukupno

E - - 31,0 31,0 Prostor koji je predmet Izmena i dopuna GUP-a obuhvata prostor od 53,0ha, u okviru kojeg se nalazi 2100 zaposlenih. Predviđene intervencije u zoni sprovode se : sanacijom neregularne izgradnje uz kružni put (podizanjem bašta), revitalizacijom ruralne strukture uz zaštitu poljoprivrednog zemljišta, i izgradnjom novih stambenih struktura u zaleđu. E1 – Stambena zona Špadijeri obuhvata prostor od 28,5ha u okviru koje se nalazi 1470 stanovnika, realizuje se izgradnjom novog stambenog kompleksa (1000 stanovnika) i opremanjem zone pratećim sadržajima (trgovina, usluge). E2 – Stambena zona Ivaniševići obuhvata prostor od 24,6ha u okviru koje se nalazi 630 zaposlenih, uz postojeći okvir, predviđa se izgradnja na novim površinama 80 stambenih jedinica. o Saobraćaj Na području koje se obrađuje Izmenom i dopunom GUP-a , postojeći Generalni plan predviđa mrežu primarnih i sekundarnih saobraćajnica, kao i ostalih ulica od većeg značaja. Predmetni prostor kontaktira sa postojećom gradskom saobraćajnicom- Kružnim putem, pa se tako i celokupna planirana primarna saobraćajna mreža vezuje na ovu saobraćajnicu. GUP-om je predviđen novi regionalni pravac koji se pruža trasom od Kružnog puta ka novom magistralnom pravcu za Nikšić, koji je dat Prostornim planom i važećim GUP-om. Osnovnu- primarnu saobraćajnu mrežu po GUP-u, na ovom prostoru čine : - Kružni put sa profilom koji se sastoji od kolovoza šitine 6.5m, trotoara sa obe strane minimalne širine 2.0m i obostranih ivičnih traka za parkiranje širine 2.25-2.5m. - Regionalni put od Kružnog puta do novog magistralnog pravca za Nikšić i Kotor. Ovaj regionalni pravac planiran je sa profilom koji se sastoji od kolovoza širine 6.0m i trotoara ili bankina sa obe strane širine 1.5m. GUP-om je planirana i sekundarna mreža : - Saobraćajnica koja se od Kružnog puta odvaja trasom Jabučke ulice i vezuje na regionalni pravac. Profil ove saobraćajnice je dat sa kolovozom širine 5.5m i obostranim trotoarima širine 1.5m (izuzetno jednostranim) - Ostala mreža ulica sastoji se iz nekoliko poprečnih saobraćajnica koje su planirane paralelno sa Kružnim putem i date su sa profilom koji se sastoji od kolovoza 5.5m


(dvosmerni režim) i 4-4.5m (jednosmerni režim) sa trotoarima prema prostornim mogućnostima. Profil pešačke komunikacija dat je sa asocijacijom na autentične forme i materijane i pruža se od Kružnog puta prema severu. o Elektro snabdevanje Napajanje električnom energijom područja Cetinje je sa trafo stanice 110/35kV/kV koja je povezana sa TS Budva 110kV-nim dalekovodom, a GUP-om je planirana izgradnja duž oboda pojasa šuma novog 110kV-nog dalekovoda u dužini od 24km od TS Podgorica 4 sa kojom će biti povezana u prsten 110kV-nim dalekovodom. Od ove trafo stanice se 35kV-nim vodovima povezuju trafo stanice 35/10kV/kV. U okviru područja Cetinja imamo tri ovakve trafo stanica od čega se jedna nalazi u okviru lokacije koja je predmet ove izmene plana. Napajanje svih trafo stanica naposnkog nivoa 35/10kV/kV je dvostrano, tako da je obezbeđeno dvostruko napajanje odnosno pri ispadu jednog voda trafo stanica je i dalje u funkciji. Postojeđim GUP-om planiranja je izgradnja distributivnih trafo stanica 10/0.4kV/kV koje će biti montažno betonske i povezane 10kV-nim kablovskim vodom preseka 95mm2. Mreža 10kV rešavaće se prema koncepciji takozvanih otvorenih prstenova odnosno mreža će se sastojati od dva voda koji povezuju određen broj trafo stanica po sistemu ulaz-izlaz. U gradskom području mreža 0.4kV se rešava kao podzemna kablovska radijalna mreža. U budućem periodu previđeno je ukidanje vazdušne 10kV -ne mreže i vazdušne niskonaponske mreže na užem području GUP-a i njihova zamena kablovskom mrežom. o Telekomunikaciona mreža Postojećim GUP-om na području koji je predmet Izmene i dopune GUP-a da bi se obezbedile kvalitetne usluge u oblasti telekomunikacija postojećim i budućim korisnicima pored čvorne centrale predviđen je određen broj reonskih ATC telekomunikacionih centrala, kao i proširenje postojećih telekomunikacionih centrala. Ovim GUP-om je planirano da celokupna telekomunikaciona mreža bude izgrađena kao kablovska TK mreža. Odlaganje otpada Prema usvojenom Master planu upravljanja otpadom , koji je usvojila Vlada Crne Gore predviđeno je odlaganje čvrstog otpada sa područja Opštine Cetinje na sanitarnoj deponiji “Livade” u Podgorici. Analiza kontaktnih zona i uzajamnih uticaja Prostor Izmena i dopuna GUP-a teritorijalno pripada prostornoj celini E – Donji Kraj – stambeno naselje u okviru koje su dve podzone: stambena zona Špadijeri i stambena zona Ivaniševići a koje su GUP-om namenjene za stanovanje, centralne aktivnosti, poljoprivredu I šumske komplekse. U okviru ovog prostora jasno se prepoznaju zone


stanovanja koje su određene saobraćajnom mrežom koja se veže na saobraćaj u kontaktu. Predmetni prostor preko ulice Kružni put kontaktira sa prostorno jasno definisanim naseljem u okviru koga su sadržaji mešovitog karaktera i koje predmetni prostor povezuju sa ostalim gradskim sadržajima. Preko ulice Kružni put koja predmetni prostor određuje sa jugozapadne strane zahvat plana je saobraćajno upućen na ostatak grada. Sa severoistočne strane predmetni prostor određuje strmo zaleđe obraslo oskudnom vegetacijom kamenjara. Kako je poljoprivreda na ovom prostoru prepoznata uglavnom u vidu okućnice po principu koji egzistira na širem potezu u okruženju. Izmenom i dopunom GUP-a bi se stvorili bolji uslovi organizacije i korišćenja predmetnog prostora uz mogućnost zadržavanja kvalitetnih okućnica uz objekte individualnog stanovanja a što bi zaokružilo plansku organizaciju na nivou čitavog naselja.

Rezultati prethodnih konsultacija sa zainteresovanim organima i organizacijama

Izradi plana prethodila je detaljna analiza postojeće planske dokumentacije, postojećeg stanja i formiranje dokumentacione osnove. Na terenu je sprovedena detaljna anketa kojom je konstatovano stanje građevinskog fonda, namena objekata i površina, želje korisnika i dr.

Sadržaj Izmjena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)”, Cetinje

Nacrt je obuhvatio sledeća poglavlja: SADRŽAJ:

- TEKSTUALNI DEO OPŠTA DOKUMENTACIJA Registracija preduzeća Rešenje o ispunjenosti uslova za izradu urbanističke dokumentacije Odluka o izradi Izmena i dopuna GUP-a Cetinja za prostora DUP-a ,,Donji Kraj (Zona E),, Programski zadatak TEKSTUALNI DEO 1. OPŠTI DEO 1.1 Pravni osnov i cilj izrade izmena i dopuna GUP-a 1.2 Obuhvat Izmena i dopuna GUP-a 1.3 Površina zahvata


2. STEČENE URBANISTIČKE OBAVEZE 2.1. Dosadašnji planski razvoj. 2.1.1. Osnovne postavke GUP-a 2.1.2 Smernice GUP-a vezane za prostor Izmena i dopuna GUP-a " 2.2 Analiza kontaktnih zona i uzajamnih uticaja 3. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA 3.1. Način korišćenja zemljišta u okviru lokacija 3.2. Stanje građevinskog fonda 3.3. Prirodne karakteristike prostora 3.4 Infrastruktura 3.5 Realizacija dosadašnje planske dokumentacije

4. PROGRAMSKI ZAHTEVI I ANKETNI POKAZATELJI 4.1 Programski zahtevi 4.2 Anketni pokazatelji

5. OCENA STANJA I RAZVOJNE MOGUĆNOSTI

6. PLANSKO REŠENJE 6.1 Organizacija prostora 6.2 Infrastruktura 6.3 Zaštita od interesa za ONO

7. SMERNICE ZA DALJU URBANISTIČKU RAZRADU - GRAFIČKI DEO

II. OPIS POSTOJEĆEG STANJA PRIRODNE I ŽIVOTNE SREDINE I

NJENOG MOGUĆEG RAZVOJA

2.1. Prirodne karakteristike

Osnovni podaci o prostoru Cetinje obuhvata brdsko – planinski prostor podlovćenske Stare Crne Gore. Prostire se od Boke i Primorja do duboke doline Zete i od Skadarskog jezera i Lješanskih brda do Nikšićkog polja i Grahova. Odvaja i spaja , strmim odsecima i visokim prevojima Primorje i zaleđe s jedne, i nudi udolinama u zaleđu mora, veze između Skadarskog i Trebinjskog basena s druge strane. Površina opštine iznosi 910km2 što je oko 6.6% teritorije Crne Gore.Na prostoru se izdvajaju visoki lanac Lovćena, krševita katunska zaravan i niži predeli Riječke nahije sa razuđenim vodama i ostrvima Skadarskog jezera. Izdignuta i pokrenuta krševita površina nagrižena je hiljadama velikih i malih kratera (ponikva).. Prosečna nadmorska visina prostora iznosi 677m. Nivo jezera je na 6 metara, dok se vrh Lovćena izdiže nad morem 1749 metara. Ravni tereni čine svega 1.4%, a brdoviti i strmi preko 80%


površine. Cetinjsko i Njeguško polje predstavljaju značajnije ravne celine na površi. Na dinamičnom reljefu, po pravcu pružanja planinskog masiva naglašene su udoline od Rijeke Crnojevića do Grahova i od Bjelopavlića preko udoline Zagarča ka Čevu, prekidane nizom krečnjačkih barijera. Plato Ceklina, Dobrske udoline i Ljubotinja, iznad usečene doline Rijeke Crnojevića, nosi potencijale plodnog zemljišta.. Visinska razlika oblasti uslovljava modifikaciju osnovne submediteranske klime na župsku, brdsku i planinsku. Razlika u temperaturi vazduha predela Lovćena i oblasti oko Jezera iznosi i do 100C. Izuzetno velika količina padavina u zimskom delu godine i dugi sušni periodi leti na karstifikovanoj podlozi uslovljavaju ili višak ili manjak vode.Skromna krševita podloga sa malo zemljišta, oskudnim pašnjacima, proređenim šumama, ležištima boksita i ribolovna Jezera predstavlja skroman prirodni potencijal. Plodno obradivo zemljište rasuto je u stotine vrtača i dolova nanizano po udolinama, izdvojeno na kraškim poljima, podzidano na padinama.Prostori pašnjaka izdvojeni su na visokim katunima i plavnom Ceklinskom polju. Egzistencijalni prostor grada čini zatvoreno kraško Cetinjsko polje, najprostranije od hiljadu kraterskih ponikvi na kamenitoj katunskoj zaravni. Nalazi se na istočnom rubu zaravni ispod Lovćena , na nadmorskoj visini od 640 – 750mnm. Specifičnost kontinentalne pozicije ogleda se u bliskim odstojanjima (10 -12km) od Jadranskog mora, Boke Kotorske i Skadarskog jezera, što je predodredilo, uz niz visinskih barijera, Cetinjski prostor za značajnog saobraćajnog posrednika između Primorja i zaleđa. Neposredno okruženje oaze Cetinjskog polja su tipični kamenjari i padine obrasle niskim šumama. Na prostoru vlada brdsko mediteranska klima sa uticajem Jadranskog mora i planinskog masiva Lovćena. Prisutan je mediteranski ciklus padavina sa kišovitim jesenima, snežnim zimama i sušnim letima. I pored izrazito velike količine padavina prostor je skoro uvek bezvodan. Sve vode direktno ili indirektno poniru (ponori, kaverne, kolektori). U izuzetnim morfološkim prilikama dolazi do isticanja podzemnih slivnih voda i plavljenja velikih površina polja i grada. Ambijent, koji čini fizionomiju samog grada i njegov odnos prema okruženju, odlikuje:

prisutna teskoba koju uslovljava kotlinska pozicija i ograničeni prostor harmonični odnos struktura gradskog i ruralnog nasleđa, zelenila parkova i Cetinjskog

polja, s jedne strane, te kamenite okoline i masiv Lovćena, s druge strane. narušavanje ovih okvira kao posledice rasta grada i nekontrolisanog razvoja

Geološke I hidrogeološke odlike Geološki sastav terena Područje Opštine Cetinje pripada krajnje južnim spoljašnjim Dinaridima. Oblast izgrađuju krečnjačke stene sa svim prelaznim I posebnim karakteristikama. Vulkanogeno sedimentne serije javljaju se u obliku tufova I režnjaka.. Dolomiti i dolomitski krečnjaci prostiru se u antiklinalnim delovima područja u oblasti Lovćena, Cetinja i Rijeke Crnojevića. Stene srednje i gornje jure javljaju se u obliku krečnjaka veoma moćnih debljina (700m) u zonama Njeguša i Krsca. Kvartarne tvorevine ispunjavaju udoline vrtača i kraških polja.


Hidrogeološke i hidrološke odlike Prostor ljutog krša poznat je po specifičnim i razuđenim oblicima, pojavama i procesima kraške erozije. Karbonatne stenske stenske mase otopive su I vodopropusne. Gledano kroz geološku evoluciju, na površini I u podzemlju geološke strukture odvijali su se procesi. Površina krša je zbog nejednake otpornosti nagrižena sa desetinom hiljada krošera “ponikva”. Spiranjem I nanošenjem neotopivog dela I raspadnutog materijala dno udolina je zaplavljeno, pri čemu su formirani mnogi dolovi I dva mala kraška polja. Uz severozapadne delove Skadarskog jezera u slivu Morače obrazovana je aluvijalna ravan Ceklinskog polja. U podzemnoj strukturi obrazovane su pukotine I kaverne (jame, škarpe, ponori I pećine). Ovim vrlo razvijenim sistemom propadaju skoro upravno atmosferske vode odnoseći pri tom I veliki deo zemljišta. U kraškim poljima I dolovima, gde su u slojevima prisutni I proslojci gline, vode se kratko zadržavaju, a na izdvojenim područjima dolomita ima I podzemnih tokova (Borovik, Ljubotinski Ubli, Vrela uganjska, Pištat baljički). Zbijene izdani javljaju se u aluvijalnim nanosima Caklinskog polja. Takozvane viseće izdani javljaju se na delovima kraških polja I dolova (bunari na Cetinjskom polju, “lokve” po dolovima. Po rasednoj liniji Katunske I spuštene rečne nahije javlja se niz pećina (Cetinjska, Lipska, , Tranićka, Štitarska). To su ostaci nekadašnjih tokova ili I dalje aktivnih kaverni kolektora. Čitav ovaj dinamički erodivni proces često je podstican aktivnošću ljudi (seča šuma, prekomerna obrada zemljišta, a uslovi oticanja voda menjani izgradnjom I smanjenjem propusne moći tla. Seizmičke karakteristike Aktivni dubinski rasedi u zonama sučeljavanja tektonskih pokreta različite usmerenosti čine osnovne tipove seizmogenih struktura. Zone dubinskih raseda I reda imaju pravac pružanja glavnih struktura severozapad – jugoistok. Urbano područje Cetinja nalazi se u zoni između primorske i rečne dislokacione zone. Učestalost pojava zemljotresa pokazuje da autohtono žarište Budve iskazuje visok nivo seizmičke opasnosti za region Cetinja. Istraživanja, studije i analize sprovedene za opštinu Cetinje ukazuju da je čitava teritorija seizmički aktivna i visokog seizmičkog intenziteta od 80MCS Pedološke odlike Zemljišta ovog prostora spadaju u evoluciono genetsku seriju zemljišta na krečnjacima i dolomitima. Manju površinu pokrivaju hidrogena zemljišta u rukavcima Rijeke Crnojevića i u priobalnom pojasu Skadarskog jezera. Glavni faktori koji opredeljuju potencijal zemljišta na krečnjacima svrstava se u tri veće celine:

U klimatskim i orografskim uslovima Lovćena dominira plitko, humusno zemljište, koje pripada tipu rendzina, poznatije kao “buavica”

Spoljašnju morfologiju zemljišta u oblasti katunske kraške zaravni karakteriše kamenitost koja često pokriva i više od 90% površine. Na takvoj podlozi razvila su se plitka himusna zemljišta, profila koji takođe pripada tipu rendzina


U oblasti Skadarskog basena dominiraju zemljišta tipa crvenice, obrazovane na jedrim krečnjacima, na visini koja ne prelazi 500m. Crvenice u ovom području ne pripadaju tipičnim, već predstavljaju podtip posmeđene humusne crvenice. Kod ovog zemljišta često se podhorizont javlja na samoj površini usled odnošenja površinskog sloja erpzijom. Obodom Skadarskog jezera, na relativno maloj površini javlja se zemljište tipa dubokog slabo zabarenog aluvijuma i mineralno – močvarno zemljište.

- Klimatske karakteristike Prostor Opštine Cetinje odvojen je masivom primorskih planina od mora, te je neposredni termički uticaj mediteranske klime zaustavljen. S druge strane preko basena Skadarskog jezera ostvaruje se maritimni uticaj sa nešto izmenjenim okolnostima. Od presudnog značaja na klimatske odlike područja je razlika u nadmorskoj visini, koja se odražava na temperaturu vazduha. Niz udolina utiče na pojavu inverzija i izmenu načina hoda temperatura u hladnom periodu godine. Na čitavom prostoru opštine prisutan je mediteranski pluvijalni ciklus obilnih padavina s jeseni i zimi i sušnih razdoblja leti. Klimatska područja Na osnovu ovih faktora i uticaja, kao delovi širih klimatskih područja središnjeg dela Crne Gore izdvajaju se:

Submediteranska klima (oko 17% teritorije) prisutna u basenu Skadarskog jezera do 500metara nadmorske visine. Obuhvata vinorodno područje, odnosno areal divljeg šipka i smokve. Srednja godišnja temperatura vazduha je od 12-150C. U odnosu na Primorje odlikuje se hladnijim zimama (srednja januarska 5-100C) i toplijim letima (srednja julska 23-250C). Uticaj kontinenta opada sa većom amplitudom temperature. Sneg se nerdovno javlja i vrlo je kratkog trajanja (5-10dana godišnje).

Brdsko submediteranska klima vlada na katunskoj zaravni (od 600-1000mnm), čineći 50% teritorije, sa srednjom godišnjom temperaturom od 8-100C. Razlikuje se od prethodne zone jače izraženim godišnjim dobima, svežim letima (npr. julske temperature 18-200C) i hladnijim zimama (januarske -10C – 10C). Karakterističan je veliki i nestalni snežni pokrivač.

Planinsko mediteranska klima vlada na Lovćenu i višim predelima zaravni iznad 1000mnm, čineći 20% teritorije. Srednja godišnja temperatura vazduha kreće se od 4-80C. Obuhata areal bukve i planinskih pašnjaka . Odlikuje se svežim letima (npr. julske 13-170C) i hladnim zimama (januarska -6 0C do -20C), uz znatne oscilacije temperature na graničnoj barijeri klimatskih uticaja, naročito zimi.


Temperatura vazduha Temperaturni režim uslovljen je promenom nadmorske visine.Veća razlika temperature prisutnija je u letnjem periodu, a manje u zimskom. Anomalije u temperaturnom režimu zimi vezane su za pojavu inverzija. Apsolutni minimum na prostoru izmeren je na Ostinju (-20.10C), iako su Ivanova korita viša za 600m , izmerena je niža temperatura od -19.20C. Period inverzija u toku zimskih meseci uslovljava nepokretnost vazdušnih masa i obratnu cirkulaciju, što povećava mogućnost zagađenja vazduha. Periodi kratko traju, a najčešće do 10 časova ujutru. Kod južnog vetra javlja se pojava „fena“ koja uslovljava znatno podizanje temperature i zimi naglo topljenje snežnog pokrivača. Negativne temperature se pojavljuju počev od septembra i završavaju u maju. Prosečno godišnje letnjih dana ima 67.4. Znatno su ređi vreli dani, sa temperaturom preko 300C, svega 13.9dana. Padavine Količina atmosferskog taloga u Cetinju je znatna, čemu doprinosi kondenzacioni efekat masiva Lovćena u jesenjem i zimskom preiodu. Srednja godišnja količina padavina je 3616mm. Jesenji i zimski meseci imaju najviše padavina. Nagli pad atmosferskog taloga je u julu i iznosi 69mm. Novembar i decembar su meseci sa najvećom količinom padavina. U Ostinju se nakih godina dešava i preko 1000mm atmosferskog taloga. Padavine su vrlo izražene, tako da u toku jednog dana može pasti oko 300mm padavina. Snežni polrivač Snežni pokrivač je prisutan više po svojoj visini nego po periodu zadržavanja.Pojava prvog snežnog pokrivača moguća je u oktobru, a poslednja vrlo retko, ali moguće u maju. Oblačnost i trajanje sunčevog sjaja Najveću prosečnu oblačnost imaju novembar i decembar (6/10). U toku 7 meseci više od 5/10 neba pokriveno je oblacima (decembar – april). Broj vedrih dana je najveći u avgustu i septembru. Ukupno godišnje trajanje sijanja sunca je 2300-2500 sati. Ekspozicija Cetinjskog polja je povoljna. Značajno ograničenje trajanja sijanja sunca čine obodna brda na jugozapadnom i zapadnom rubu polja. Vetar Broj dana sa pojavom jakog vetra je vrlo mali i prosečno iznosi po 1 dan u zimskim mesecima, dok se u letnjim mesecima vrlo retko pojavljuje.U Cetinju je tišina zastupljena sa 57%.


Hidrografske, hidrološke karakteristike i kvalitet vode Osnovna hidrološka karakteristika kraške površi je da sa nje nema površinskog oticanja, već je pretvoreno u podzemno oticanje.Skoro uvek je propusna moć zemljišnog pokrivača i krečnjačke padine veća od priliva voda. Do kraćeg zadržavanja vode dolazi samo u retkim depresijama prekrivenim manje propusnim slojevima. Na starocrnogorskom kršu nema stalnog vodotoka, niti izvora vrednije izdašnosti, iako su padavine izuzetno velike. Na Skadarskom jezeru se dreniraju:

Prostor od Lješeva Stuba i severoistočni deo Riječke nahije na izvor Karuč Cetinje, deo Konaka i jugozapadni deo Riječke nahije, preko izvora Obodska

pećina (minimum 300l/s) na Rijeku Crnojevića Obzovica, Prekornica i okolni prostor preko izvora Podgorska vrela (minimum

200l/s). Prema Kotorskom zalivu na vrulje otiču vode severozapadnog dela Opštine.

Podzemno slivu reke Zete pripada severoistočno područje Katunske nahije. Stalni površinski tokovi javljaju se obodom Skadarskog jezera na aluvijalnim nanosima i poplavljanim dolinama. To su Rijeka Crnojevića sa dubokim Limnskim ušćem (12km), te Karuč, Korotuna i Biševina sa plitkim koritima u aluvijonu Ceklinskom polju. Tokovi su često tokom godine zaplavljeni vodama jezera, što ih uz mali pad čini plovnim čitave godine. U gornjem toku Rijeka Crnojevića ima veći pad, čiji je energetski potencijal iskorišćen za malu hidroelektranu. 2.2. Opis stanja životne sredine

Dosadašnja saznanja i raspoloživi podaci o stanju životne sredine u Opštini Cetinje ukazuju da su osnovni elementi njenih prirodnih potencijala ( vazduh, zemljište, biodiverzitet i predeli / pejsaži) u značajnoj meri i dalje očuvani, iako su tokom vremena pretrpeli značajne pritiske.

A. Kvalitet vazduha Kao mogući izvori zagađenja prisutni su manji proizvodni pogoni, reonske kotlarnice, individualna ložišta I motorni saobraćaj, a povećanje intenziteta zagađenja vazduha uslovljeno je pojavom temperaturnih inverzija na području Cetinjskog polja. Smanjenje trajanja pojave inverzija, koja se inače javlja kratko (oko 15 časova dnevno zimi) može se očekivati emisijom hladnog vazduha iz polja, kroz odvodni tunel (1000 000m3/15ha). B. Kvalitet zemljišta Degradacija zemljišta javlja se u slučajevima koje je moguće otkloniti i ublažiti. Pozajmišta materijala (šljunka i peska) sa područja polja zatrpavaju se i rekultivišu. Proces manipulacije zemljom i šutom uključuje se u program formiranja novih produktivnih


površina. Skromni potencijali humusa posebno se deponuju i izričito koriste za formiranje novih površina urbanog zelenila i bašta. Predviđeno podizanje šumskih kompleksa na karstifikovanim površinama dugoročno treba da poboljša strukturu zemljišta i ublaži nepovoljne hidrološke uslove na širem kamenitom okruženju Cetinja.. C. Radionuklidi Praćenje radionukleida u Crnoj Gori je sastavni deo Monitoringa životne sredine. Rezultati monitoringa za 2007. godinu pokazuju da aktivnost kako prirodnih tako i dugoživećih radionuklida veštačkog porekla u različtim vrstama uzoraka (vazduh, padavine, zemljište,rečne, jezerske, morske i pijaće vode, prehrambeni proizvodi, gradevinski materijal) se kretala u niskim nivoima, daleko ispod maksimalno dozvoljenih vrednosti, a radiološko opterećenje stanovništva, kao posledica izlaganja radonu je na nivou evropskog proseka. Stoga je stanje životne sredine, sa stanovišta radiološke ispravnosti, u Crnoj Gori očuvano.

D.Biljni svet Vegetacija Vegetacija okoline i zelene površine Cetinja predstavljaju dva značajna elementa prostora. Prirodni biljni pokrivač okoline Cetinja čine uglavnom razni oblici jače izmenjenih, ekološki veoma labilnih šuma i razni oblici potpuno izmenjenih (šikare i kamenjari). Takvo stanje biljnog pokrivača posledica je nepovoljnih prirodnih i socijalno ekonomskih uslova. Dugogodišnji regresivni trend razvoja biljnog pokrivača i ograničavajući faktori svrstali su ove površine na dno lestvice pogodnosti. Vegetacija Cetinja predstavlja dno vegetacije kontinentalne zone Lovćenskog masiva na tzv. ljutom kršu. U ovom prostoru dominiraju antropogeni, degradirani i veoma degradirani tipovi vegetacije, kao što su , vegetacija u pukotinama stena, vegetacija korova , ruderalna i livadska vegetacija, vegetacija kamenjara i modifikovanih šumskih zajednica graba, hrasta i crnog jasena. Na izrazio gruboj skeletnoj podlozi sa dubokim pukotinama i škarpama, javljaju se mnoge biljne vrste, tzv.epiliti i endoliti, prilagođene veoma nepovoljnim uslovima. Uz puteve, ograde, zidine, oko kuća i na rubovima grmolikih biljnih zajednica nailazi se na bujnu korovsku vegetaciju. Vegatacija kamenjara nastala je krajnjom degradacijom klimatogenih grabovih šuma. Njeni prelazni oblici ka odgovarajućoj klimatogenoj šumskoj zajednici jesui retke otvorene šikare i grmovi i zakržljali oblici izdanačkih šuma. Vrednije, veoma male površine obrasle visokom šumom predstavljaju tzv. šumske kulture nastale pošumljavanjem. U okolini Cetinja one predstavljaju delove zelenog pojasa grada (Borovik, Orlov krš i Škrka).


U ukupnoj šumskoj površini najzastupljenije su šikaraste niske šume. Bez obzira na neznatan privredni značaj sve više će predstavljati komponentu očuvanja ekološke ravnoteže i osnovu za progresivni razvoj vegetacije. Obnova i zaštita šumskog i ostalog biljnog pokrivača na ovim površinama ima za cilj revitalizaciju i podizanje nivoa opšte funkcionalnosti i ekološkog kapaciteta. Zelene površine Za razliku od vegetacije predmetnog područja i okoline, sam grad Cetinje obiluje kvalitetnim vegetacijskim potencijalom koji čine njegove zelene površine i to:

Parkovi Skverovi Zelene površine duž saobraćajnica u gradu Drvoredi Kućni vrtovi i bašte Zelene površina škola, zdravstvenih ustanova Sportski tereni Specifične zone neizmenjenih ambijenata polja

Zelene površine Cetinja pokrivaju ukupno 35.30ha (24m2/st.). Parkovi kao kategorija zelenih površina Cetinja zahvataju relativno veliku površinu (14.40ha) i predstavljaju najveće masive zelenila i čvorne tačke čitavog sistema zelenila u gradu. Skverovi zahvataju ukupnu površinu od 2-3ha. Ovo su vrlo značajne površine. Njihova funkcija je estetska i kompenzaciona. Drvoredi predstavljaju jednu od najvažnijih komponenti u organizovanom sistemu zelenila grada. Vizuelno i faktički, drvoredi čine upečatljivu, za Cetinje karakterističnu kategoriju zelenila. Osim povoljnih uticaja na mikroklimu ulica, oni se javljaju i kao fizionomsko estetska komponenta gradskog prostora. Drveće u drvoredima nalazi se u najnepovoljnijim uslovima sredine i izloženo je nepovoljnim mikroklimatskim uslovima u toku leta (povećana temperatura, smanjena vlažnost). Novoformirane ulice nemaju drvprede. Kućni vrtovi i bašte, u fondu zelenila Cetinja, zauzimaju vidno mesto u perifernim delovima grada. Bašte (njive, voćnjaci) predstavljaju jednu od kategorija zelenih površina kojima treba posvetiti veću pažnju. Ostale kategorije zelenih površina predstavljaju značajan deo fonda zelenih površina Cetinja.


E. Zaštićena područja prirode Uvidom u raspoloživu dokumentaciju, naročito „Nacionalnu strategiju biodiverziteta sa Akcionim planom za period 2010.-2015.g.” saznajemo sledeće: Indikativna je situacija sa istraživanjima i stanjem inventara vaskularne flore. Dosadašnja istraživanja su bila usmerena na taksonomiju / sistematiku vrsta i ekologiju biljnih zajednica. Ekološka, molekularna i fiziološka istraživanja su još uvek u povoju. Oskudne genetičke studije uglavnom su bile usmerene na gajene vrste. Nažalost, sistematsko - taksonomska istraživanja flore još uvek nisu pokrila celu teritoriju Crne Gore, tako da pored praznina u istraženosti pojedinih regiona nedostaju i mape rasprostranjanja / distribucije vrsta i mape vegetacije. Centralni deo Crne Gore, tj. planine koje se nalaze u okolini Nikšića, kao što su: Vojnik, Golija, Njegoš, kao Ljubišnja u blizini Pljevalja floristički su gotovo neistražena. Podaci koji su svojevremeno sakupljani za projekat "Vegetacijska karta Crne Gore" još uvek nisu publikovani. Generalno, znanja o biodiverzitetu Crne Gore su prilično slaba, sa velikim prazninama, nedostatkom inventara za mnoge grupe, kao i podataka o populacionoj dinamici, ekologiji i stepenu genetičkih varijacija za većinu vrsta. Time je onemogućeno osmišljavanje i izrada adekvatnih mera zaštite, prvenstveno za retke i ugrožene vrste u Crnoj Gori, a opšti nedostatak podataka o biodiverzitetu ograničava praćenje ekoloških promena. vaskularne flore Crne Gore. Zaštita biološkog diverziteta in-situ (na licu mjesta) Zaštićena prirodna dobra - zaštićena područja prirode Nacionalno zaštićena prirodna dobra Po osnovu nacionalnog zakonodavstva, u Crnoj Gori je stavljen pod zaštitu veliki broj prirodnih dobara. Uspostavljanje Nacionalne mreže zaštićenih područja prirode koju sačinjavaju postojeća i planirana područja za zaštitu, sastavni je deo politike Vlade Crne Gore koji ima za cilj da obezbedi zaštitu svih reprezentativnih tipova staništa, ekosistema i biljnih i životinjskih vrsta. Nacionalna mreža zaštićenih područja prirode trenutno pokriva 124.964,24ha, ili 9,047 % teritorije Crne Gore, od čega najveće učešće (101.733ha ili 7,77 % teritorije Crne Gore) imaju pet nacionalnih parkova: Durmitor, Skadarsko jezero, Lovćen, Biogradska gora i nedavno proglašeni NP Prokletije. Ostatak čini preko 48 zaštićenih područja unutar kategorija: spomenik prirode; predio posebnih prirodnih odlika i (opšti i posebni) rezervati u kojoj je prvi put utvrđen cilj da se poveća površina pod zaštićenim područima prirode na 10% državne teritorije i zaštiti 10% obalnog područja u 3-godišnjem planskom periodu. U tom cilju su u NSOR-u istaknuta prioritetna područja za zaštitu. Značajan napredak je napravljen krajem 2009 godine kada je ustanovljen NP Prokletije zaštićeno područje u toj kategoriji. S druge strane, u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, obezbeđeno je stavljanje pod zaštitu endemičnih, retkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta. Na početku, davne 1968. godine, pod zaštitu su stavljeno samo 6 biljnih vrsta , da bi kasnije 1982. godine pod zaštitu bile stavljene 52 biljne i 314 životinjskih vrsta. Rešenjem o stavljanju pod zaštitu retkih, proređenih, ugroženih i endemičnih vrsta iz 2006.g. (Sl.list RCG br.76/06) i uporedo sa novim saznanjima o ugroženosti pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, rastao je i broj zaštićenih vrsta tako da je danas pod režim zaštite Zaštita retkih, značajnih monumentalnih stabala je tradicionalno sastavni deo aktivnosti na zaštiti biološkog diverziteta, tako da je tokom vremena pod zaštitu stavljen veći broj stabala masline, duba, hrasta i drugog drveća.stavljeno 415 biljnih i 430 životinjskih vrsta.


Međunarodno zaštićena prirodna dobra Po osnovu primene međunarodnih ugovora (konvencije, protokoli) u oblasti zaštite biodiverziteta koje je Crna Gora ratifikovala ili sukscesijom preuzela od prethodnih federacija / zajedničkih država Nacionalni park Skadarsko jezero (40.000 ha) je zaštićeno kao Ramsarsko područje

od 25 decembra 1995.godine, kada je upisano na Listu wetland područja od međunarodnog značaja posebno kao stanište vodenih ptica (Ramsar lista), sa Ramsarskom konvencijom (Konvencija o zaštiti wetland područja od međunarodnog značaja posebno kao stanište vodenih ptica). Razlog za upis NP Skadarsko jezero na Ramsar listu je bogatstvo i diverzitet ornitofaune (kriterijum 3c), pod zaštitom se nalaze sledeća područja:

Nacionalni park Durmitor sa kanjonom Tare (33.895 ha) zaštićen je od 1980.

Kao Svjetsko prirodno nasljeđe (UNESCO-va Lista Svjetskog prirodnog i kulturnog nasljeđa), po osnovu ispunjenja kriterijuma N (ii), (iii) i (iv) Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO).

Slivno područje reke Tare (182.899 ha) je zaštićeno kao Svjetski rezervat biosfere

(Program “Covjek i biosfera” - M&B, UNESCO, od 17 januara 1977. godine), po osnovu Konvencije o zaštiti svjetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO).sa posebnim režimom upravljanja, od kojih su dve sa strogim režimom zaštite (kanjon reke Tare i šumski rezervat "Crna Poda".

Kotorsko – Risanski zaliv (15.000 ha) zaštićeno je kao prirodno i kulturno dobro od Svetskog značaja (UNESCO-va Lista Svetskog prirodnog i kulturnog nasleđa) od 26. oktobra 1979, po osnovu odredbi Konvencije o zaštiti svetske prirodne i kulturne baštine (UNESCO). Pre stavljanja pod međunarodnu zaštitu, ovo područje je zaštićeno na osnovu nacionalnog zakonodavstva.

Slabosti u sistemu upravljanja zaštićenim prirodnim dobrima Sistem zaštićenih područja prirode u Crnoj Gori se suočava sa brojnim slabostima i problemima. Najveći deo zaštićenih područja je po svojoj površini mali što uslovljava njihov fragmentaran raspored. Preostali nezaštićeni ekološki vredni prostori, posebno na Primorju, trpe velike pritiske zbog intenzivnog urbanog i turističkog razvoja. I dalje nema dovoljno stručnih informacija na osnovu kojih se pouzdano mogu utvrditi granice, kategorija i režim zaštite novih zaštićenih područja prirode. Status, režim zaštite i kategorija upravljanja postojećih zaštićenih područja prirode nije usklađen sa sadašnjim stanjem i onim vrijednostima biodiverziteta koje su ranije bile glavni razlog za stavljanje pod zaštitu tih područja. Ostale slabosti u sistemu zaštićenih prirodnih dobara se odnose na: nedostatak ili nepotpune inventare biodiverziteta; nedostatak ili neodgovarajući profil kadrova koji često nema dovoljno stručnih, operativnih i/ili menadžerskih kapaciteta potrebnih za zaštićena područja; nepovoljan položaj granica zaštićenih područja prirode u odnosu na blizinu i pravce širenja naselja, infrastrukture i ostalih građevinskih objekata. Pri identifikaciji postojećih zaštićenih područja prirode nisu korišćene evropske tipologizacije staništa - EMERALD, Natura 2000, kao osnova za njihovu identifikaciju, već se ceo postupak


bazirao na saznanjima nastalim u okviru tradicionalne doktrine zaštite prirode koji je ipak obezbedio zastupljenost najvažnijih reprezentativnih ekosistema u Crnoj Gori. Revizija statusa postojećih zaštićenih područja prirode, formiranje upravljača za sve kategorije zaštićenim područja prirode, te definisanje optimalnih modela upravljanja (zasnovanih na participativnom pristupu) predstavljaju osnovne mere za zaštitu biodiverziteta i uopšte zaštitu prirode. U pogledu upravljanja, jedino je za kategoriju nacionalnih parkova ustanovljen upravljač (JP NP CG). Za kategorije spomenik prirode i predeo posebnih prirodnih odlika za koje je nominalno lokalna samouprava nadležna za osnivanje upravljača, izradu planova upravljanja i sprovođenje upravljanja, upravljači nisu ustanovljeni izuzev u retkim slučajevima (Trebjesa, Arboretum u Grahovu, Gradski park u Tivtu i sl.). S druge strane, nije razvijena praksa uključivanja lokalnog stanovništva u upravljačke strukture odgovorne za direktno upravljanje zaštićenim prirodnim dobrima, što često izaziva probleme samim upravljačima tih dobara u svakodnevnom upravljanju. Pored toga, zaštićena područja se suočavaju i sa čitavim nizom direktnih negativnih pritisaka koji proističu od intenzivnijeg razvoja (turizam, urbanizacija) u tim područjima ili njihovoj okolini, posebno na Primorju. Odavno je prepoznat konflikt između zaštite biodiverziteta / zaštite prirode i razvoja. Ovaj izazov nema lakog i jednostavnog rešenja. Kao što nije realno zaustaviti dalji razvoj, tako nije moguće istrajati i u totalnoj - apsolutnoj zaštiti prirode. Rešenje za taj problem je i u Crnoj Gori prepoznato u održivom razvoju radi čega je i doneta posebna Strategija – Nacionalna Strategija održivog razvoja (NSOR). Nažalost, dosadašnja razvojna opredeljenja su svojim prostornim položajem i obimom često bila u konfliktu sa ključnim prirodnim i kulturnim vrednostima - mrežom zaštićenih područja prirode (nacionalnim parkovima, npr. Skadarsko jezero, i dr.). U tome je prednjačila saobraćajna – putna infrastruktura.

Zaštita vrsta, ekosistema i staništa

Za sada ne postoje sveobuhvatni ciljani programi, planovi i projekti koje crnogorske institucije u oblasti zaštite biodiverziteta sprovode za direktnu zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta, posebne grupe staništa ili ekosistema. Mere i aktivnosti koje se u Crnoj Gori preduzimaju na zaštiti biološkog diverziteta (zaštićene biljne i životinjske vrste, zaštićena prirodna dobra i dr) tradicionalno su vezane za delatnost zaštite prirode. Projekti zaštite vrsta su pojedinačni i zavisni od motivisanosti i angažovanosti specijalista iz pojedinih bioloških disciplina. Tako je kampanju za zaštitu ptičijih vrsta vodila NVO Centar za zaštitu i istraživanje ptica koji je npr. radio na pravljenju veštačkih gnezda za morske laste iz roda Sterna u Ulcinjskoj Solani i sproveo istraživanje ornitološki značajnih područja na jugu Crne Gore.


III. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST

DA BUDE IZLOŽENO ZNAČAJNOM RIZIKU A. Degradirana područja Usled brojnih antropogenih uticija (pre svega se misli na nekontrolisanu gradnju) došlo je do ozbiljnog poremećaja prostorne harmonije. Najveći deo neizgrađenog zemljišta je zapostavljen-zapušten i pretvoren u regresivne livade i kamenjare, šume su znatno proređene, posebno na rubnim pozicijama, dok su manji deo - okućnice u kojima se nalaze povrtnjaci i voćnjaci. B. Poljoprivredno zemljište

Degradirane poljoprivredne površine karakterišu neiskorišćen potencijal, bespravna gradnja, zapušteno zemljište i potencijalna opasnost od preterane hemizacije zemljišta C. Proizvodna – privredna područja

Na teritoriji obuhvaćenoj ovim izmenama postoji određeni broj pogona za obradu i sušenje mesa.

D. Područja bespravne izgradnje.

Ove zone se odlikuju nižim standardom stanovanja, koje je posebno ugroženo nedostatkom saobraćajnica, parkirališta i zelenih površina. Da bi se završila započeta izgradnja blokova u okviru postojećih zona, planirana je nova izgradnja na neizgrađenom zemljištu u skladu sa mogućnostima prostora, zamena postojećih objekata novim, kao i pribavlljanje građevinske dozvole uz mogućnost dogradnje i nadgradnje postojećih objekata u okviru dozvoljenih parametara u istom postupku. E.Ugrožene podzemne vode. Degradirani su kao posledica prekomerne izgradnje, ispusti kanalizacije bez precišćavanja, divlja smetlšta i dr.

IV POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE

Za teritoriju Prijestonice Cetinje važe iste zakonitosti antropogenog pritiska koje su naglašene na celom području Crne Gore poslednjih godina, tako da predmetno područje nije izuzeto od toga. Imajući u vidu da na području ne postoje industrijski zagadivači veliki pritisak je posledica neplanirane i nekotrolisane izgradnje, što je izazvalo niz problema u pogledu ugrožavanja životne sredine. Neplanirana i nekontrolisana izgradnja objekata izazvala je sledeće probleme: - degradaciju lokalnih pejzaža (šire područje), - smanjenje površina pokrivenih tipičnom vegetacijom


- zagadenje otpadnim vodama, - zagađenje zemljišta otpadom (u naselju i njegovoj blizini), - nedostatak vode za piće u letnjim mesecima (u naseljima),

V OPŠTI I POSEBNI CILJEVI STRATEŠKE PROCENE

5.1. Opšti ciljevi strateške procene

Osnovni cilj izrade strateške procene je obezbedivanje da pitanja životne sredine, uključujući i zdravlje ljudi, budu potpuno uzeta u obzir prilikom razvoja, radi obezbeđivanja održivog razvoja, obezbedivanje učešća javnosti, kao i unapredivanja nivoa zaštite zdravlja ljudi i životne sredine. Prostornim planom Republike Crne Gore i Nacionalnom strategijom održivog razvoja definisani su opšti ciljevi u oblasti zaštite životne sredine: *očuvanje kvaliteta životne sredine, kao i očuvanje i unapredenje prirodnih vrednosti, posebnosti prostora i kulturno-istorijske baštine Crne Gore. Opšti ciljevi zaštite životne sredine na području plana proističu iz opštih ciljeva zaštite životne sredine definisanih Zakonom o životnoj sredini (''Sl.list RCG'', br.48/08): • očuvanje i zaštita zdravlja ljudi, celovitosti, raznovrsnosti i kvaliteta ekosistema, genofonda životinjskih i biljnih vrsta, plodnosti zemljišta, prirodnih lepota i prostornih vrednosti, kulturne baštine I dobara koje je stvorio čovek; • obezbedenje uslova za ograničeno, razumno i održivo gazdovanje živom i neživom prirodom, očuvanje ekološke stabilnosti prirode,,količine i kvaliteta prirodnih bogatstava i sprečavanje opasnosti I rizika po životnu sredinu. Izradom strateške procene uticaja na životnu sredinu obezbeđuje se uskladenost aktivnosti definisanih planom sa važećom zakonskom regulativom i državnim planskim dokumentima u Crnoj Gori. Strateška procena za navedeni plan je procenila potencijalne negativne uticaje na životnu sredinu i pružila predlog adekvatnih mera koje će se preduzeti u cilju sprečavanja i smanjenja štetnih uticaja aktivnosti cija realizacija je predvidena ovim planskim dokumentom. Rezultati Strateške procene uticaja će doprineti odgovarajućem donošenju odluka u planskom procesu. Opšti ciljevi strateške procene definisani su na osnovu zahteva i ciljeva u pogledu zaštite životne sredine u drugim planovima i programima, kao i ciljeva zaštite životne sredine utvrđenih na nacionalnom i medunarodnom nivou.

5.2 Posebni ciljevi strateške procene

Posebni ciljevi zaštite životne sredine planskog područja utvrđuju se na osnovu analize stanja životne sredine i značajnih pitanja, problema, ograničenja i potencijala planskog područja, kao i prioriteta za rešavanje ekoloških problema, a u skladu su sa opštim ciljevima i nacelima zaštite životne sredine.


Posebni ciljevi strateške procene predstavljaju razradu opštih ciljeva i definisani su na osnovu sagledanih problema i zahteva za zaštitu životne sredine na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou. Za svaki od postavljenih posebnih ciljeva strateške procene definisani su indikatori u odnosu na koje se ocenjuju planska rešenja. Izbor indikatora izvršen je iz ''Osnovnog seta UN indikatora održivog razvoja''. Ovaj set indikatora zasnovan je na konceptu ''uzrok-posledica-odgovor'' i u potpunosti odražava principe i ciljeve održivog razvoja. Na osnovu definisanih posebnih ciljeva vrši se izbor odgovarajućih indikatora koji će se koristiti u izradi strateške procene uticaja na životnu sredinu. Indikatori stanja životne sredine predstavljaju veoma bitan segment u okviru izrade ekoloških studija i planskih dokumenata. Indikatori su veoma prikladni za merenje i ocenjivanje planskih rešenja sa stanovišta mogućih šteta u životnoj sredini kao i za utvrdivanje koje nepovoljne uticaje treba smanjiti ili eliminisati. Svrha njihovog korišćenja je u usmeravanju planskih rešenja ka ostvarenju ciljeva koji se postavljaju. Indikatori predstavljaju jedan od instrumenata za sistematsko identifikovanje, ocenjivanje i praćenje stanja, razvoja i uslova sredine i sagledavanje posledica. Oni su sredstvo za praćenje izvesne promenljive vrednosti u prošlosti i sadašnjosti, a neophodni su kao ulazni podaci za svako planiranje. Imajući u vidu prostorni obuhvat plana, planirane namene površina, stanje životne sredine u planskom području i definisane posebne ciljeve Strateške procene uticaja, izvršen je izbor indikatora u odnosu na koje će biti vršena procena uticaja planskih rešenja na životnu sredinu. Prilikom definisanja indikatora obradivači SPU su se oslonili, kao što je naglašeno, na indikatore UN za održivi razvoj kao i na elementarne ekološke indikatore koji se mogu uzeti u obzir u odnosu na postojeće stanje životne sredine i karakter plana i planiranih aktivnosti. Vrlo je važno napomenuti da su navedeni indikatori definisani u kontekstu realizacije planskih, a ne tehničkih i tehnoloških rešenja. Pri tome, treba napraviti razliku izmedu Strateške procene uticaja (SPU) i Procene uticaja (PU). SPU je planski orijentisana i razmatra planska rešenja kao osnov za realizaciju ciljeva održivog razvoja i zaštite životne sredine. Upravo na ovakvom shvatanju SPU baziran je i predmetni plan. Sa druge strane, procene uticaja su tehnicki i tehnološki orijentisane sa ciljem da definišu mere zaštite prilikom izrade glavnih projekata (a ne planova) kako bi se odredeni negativni uticaji sveli u zakonski definisane okvire.

U šumarstvu, prioritet ima novo pošumljavanje obešumljenih površina, kao i sanacija preterano iskorišćenih i degradiranih površina Posebni ciljevi su : - Razvoj područja u obuhvatu plana kao pretežno stambenog; - Povećanje atraktivnosti i pristupačnosti stambenih zona, kao i poboljšanje dostupnosti kvalitetnom saobraćajnom mrežom; - Formiranje kvalitativne i realne prostorne organizacije; - Stvaranje uslova za uravnoteženiji prostorni razvoj .


VI PROCENA MOGUĆIH UTICAJA PLANSKIH REŠENJA NA

ŽIVOTNU SREDINU

6.1. Procena uticaja varijantnih rešenja Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu ne propisuje šta su to varijantna rešenja plana koja podležu strateškoj proceni uticaja, ali u praksi se moraju razmatrati najmanje dve varijante: 1) varijanta da se plan ne usvoji i implementira, i 2) varijanta da se plan usvoji i implementira. Varijantna rešenja plana predstavljaju Različite racionalne načine, sredstva i mere realizacije ciljeva plana u pojedinim sektorima razvoja, kroz razmatranje mogucnosti korišćenja odredenog prostora za specificne namene i aktivnosti. Ukupni efekti plana, pa i uticaji na životnu sredinu, mogu se utvrditi samo poredenjem sa postojećim stanjem, sa ciljevima i rešenjima plana. Ograničavajući se u tom kontekstu na pozitivne i negativne efekte koje bi imalo donošenje ili nedonošenje predmetnog plana, strateška procena će se baviti razradom obe varijante. 6.2. Evaluacija karakteristika i značaja uticaja U nastavku strateške procene uticaja biće izvršena evaluacija značaja, prostornih razmera i verovatnoće uticaja planskih rešenja plana na životnu sredinu. Značaj uticaja procenjuje se u odnosu na velicinu (intenzitet) uticaja i prostorne razmere na kojima se može ostvariti uticaj. Uticaji, odnosno efekti, planskih rešenja, prema veličini promena se ocenjuju brojevima od -3 do +3, gde se znak minus odnosi na negativne, a znak plus za pozitivne promene. Ovaj sistem vrednovanja primenjuje se kako na pojedinacne indikatore uticaja, tako i na srodne kategorije preko zbirnih indikatora.

U tabeli. prikazani su kriterijumi za vrednovanje prostornih razmera mogućih uticaja.


Verovatnoća da će se neki procenjeni uticaj dogoditi u stvarnosti takode predstavlja važan kriterijum za donošenje odluka u toku izrade plana. Verovatnoća uticaja odreduje se prema skali prikazanoj u tabeli.

Pored toga, dodatni kriterijumi mogu se izvesti prema vremenu trajanja uticaja, odnosno posledica. U tom smislu mogu se definisati privremeni-povremeni (P) i dugotrajni (D) efekti. Na osnovu kriterijuma procene veličine, prostornih razmera i procene verovatnoće uticaja planskih rešenja na ciljeve strateške procene vrši se evaluacija značaja identifikovanih uticaja za ostvarivanje ciljeva strateške procene. Usvaja se: Uticaji od strateškog značaja za predmetni plan su oni koji imaju jak ili veći (pozitivan ili negativan) efekat na celom području plana ili na višem nivou planiranja, prema kriterijumima u tabelama koje se odnose na ocenu veličine uticaja i prostorne razmere mogućih uticaja.

Planska rešenja u predlogu plana obuhvaćena su višekriterijumskom evaluacijom.


PLANSKO REŠENJE

Razvoj naselja I funkcija Unapre|enje slike grada u celini i kvaliteta urbanog podru~ja Razvoj drugih sadràja Razvoj i vi{i kvalitet usluga Restruktuiranje i razvoj područja O~uvanje, revitalizacija i unapre|enje {umskog fonda Realizacija sistema za prikupljanje atmosferskih i buji~nih voda Razvoj saobra}ajne infrastrukture u skladu s potrebama razvoja naselja i grada Izgradnja i razvoj vodovovodne mreè Izgradnja i razvoj kanalizacionog sistema i postrojenja za pre~i{}avanje otpadnih voda Odràvanje i pobolj{anje kvaliteta rada i pouzdanosti elektroenergetske i distributivne mreè Razvoj i kori{}enje alternativnih izvora energije Razvoj telekomunikacionih usluga Uspostavljanje sistema upravljanja otpadom Za{tita predela i pejza`nih karakteristika Plan ure|enja zelenih povr{ina Za{tita i racionalno kori{}enje zemlji{ta Za{tita vazduha Za{tita od buke Za{tita voda Mere za pove}anje energetske efikasnosti i kori{}enje obnovljivih izvora energije Mere za{tite prirodne ba{tine Mere za{tite kulturne ba{tine


6.3. Procena uticaja u odnosu na prostorne konstante

Procena mogućih uticaja plana na životnu sredinu obično sadrži sledeće elemente: 1) prikaz procenjenih uticaja varijantnih rešenja plana povoljnih sa stanovišta zaštite životne sredine sa opisom mera za sprečavanje i ograničavanje negativnih, odnosno uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu; 2) poređenje varijantnih rešenja i prikaz razloga za izbor najpovoljnijeg rešenja; 3) prikaz procenjenih uticaja plana na životnu sredinu sa opisom mera za sprečavanje i ograničavanje negativnih, odnosno uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu; 4) način na koji su pri proceni uticaja uzeti u obzir činioci životne sredine uključujući podatke o: vazduhu, vodi, zemljištu, klimi, jonizujućem i nejonizujućem zračenju, buci i vibracijama, biljnom i životinjskom svetu, staništima i biodiverzitetu; zaštićenim prirodnim dobrima; stanovništvu, zdravlju ljudi, gradovima i drugim naseljima, kulturno-istorijskoj baštini, infrastrukturnim i drugim objektima ili drugim stvorenim vrednostima; 5) način na koji su pri proceni uzete u obzir karakteristike uticaja:verovatnoća, intenzitet, složenost/reverzibilnost, vremenska dimenzija (trajanje, učestalost, ponavljanje), prostorna dimenzija (lokacija, geografska oblast, broj izloženih stanovnika, prekogranična priroda uticaja) i dr. Problem zaštite životne sredine je danas jedan od prvorazrednih društvenih zadataka. Danas prisutne negativne posledice uglavnom su posledica pogrešno planirane izgradnje naselja, saobraćajnih sistema, nekontrolisane i neadekvatne upotrebe energije, neadekvatnog postupanja s otpadom, kao i nepoznavanja osnovnih zakonitosti iz domena životne sredine. U okvirima iznetih stavova promene koje su posledica prilagođavanja prirode potrebama čoveka mogu biti onakve kakve on očekuje, ali mogu biti, i često jesu, sasvim nepovoljne i za njega samog. Skup takvih promena za sobom povlači vrlo složene posledice, koje u principu imaju povratno delovanje na inicijatore promena, dovodeći tako do novih stanja i novih posledica. Cilj izrade strateške procene uticaja predmetnog plana na životnu sredinu je sagledavanje mogućih negativnih uticaja na kvalitet životne sredine i predvidenih mera za njihovo smanjenje, odnosno dovodenje u prihvatljive okvire ne stvarajući konflikte u prostoru i vodeći računa o kapacitetu životne sredine na posmatranom prostoru. Da bi se postavljeni ciljevi ostvarili, potrebno je sagledati Planom predviđene aktivnosti i mere za smanjenje potencijalno negativnih uticaja.

VII MERE ZAŠTITE PREDVIĐENE U CILJU SPREČAVANJA SMANJENJA I OTKLANJANJA NEGATIVNOG UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

Pored procene uticaja planskih rešenja na životnu sredinu I sagledavanja mogućih značajnih negativnih uticaja, cilj izrade Izveštaja o strateškoj proceni uticaja predmetnog plana je i propisivanje odgovarajucih mera za njihovo smanjenje, odnosno dovodenje u


prihvatljive okvire (granice) definisane zakonskom regulativom, a vodeći računa o kapacitetu životne sredine na posmatranom prostoru. Koncepcija zaštite životne sredine u obuhvatu plana zasniva se na uskladivanju potreba razvoja i očuvanja, odnosno zaštite njegovih resursa i prirodnih vrednosti na održiv način, tako da se sadašnjim i narednim generacijama omogući zadovoljanje njihovih potreba i poboljšanje kvaliteta života. Strategija zaštite životne sredine u ovom Planu mora se zasnivati na načelima integralnosti i prevencije prilikom privodenja prostora nameni i izgradnje novih objekata na osnovu procene uticaja na životnu sredinu svih glavnih planskih rešenja, programa, projekata i aktivnosti za sprovodenje plana, naročito u odnosu na racionalnost korišćenja resursa, moguće ugrožavanje životne sredine i efektnost sprovodenja mera zaštite Zaštita i unapređenje životne sredine ostvariće se poboljšanjem njenog ukupnog kvaliteta, a posredno i njenih osnovnih elemenata: vazduha, vode, zemljišta i živog sveta. Ovaj cilj ostvariće se sprovođenjem niza mera različitog karaktera: A. Pravno-normativne mere: donošenje opštih pravno-normativnih akata opštinske uprave o zaštiti i unapredenju životne sredine, kao i programa zaštite, postupaka i aktivnosti, kriterijuma ponašanja, a u vezi sa tim i sankcionih postupaka u slučaju nepoštovanja Zakona; izrada godišnjeg programa zaštite životne sredine na teritoriji opštine; uspostavljanje mernih punktova i uslova praćenja zagađivača; zabrana i ograničavanje izgradnje objekata koji su potencijalni zagadivači životne sredine; B. Tehničko-tehnološke mere: izbor odgovarajućeg tehnološkog procesa i uslovima zaštite životne sredine , kao i ugradnja, kontrola upotrebe i održavanja instalacija i postrojenja za precišćavanje otpadnih voda; C. Prostorno-planske mere: pravilan raspored objekata i aktivnosti u okviru planiranih kompleksa uz uvažavanje mikrolokacijskih karakteristika predmetnih lokacija; uspostavljanje zone zaštite (zelenila) oko saobracajnica sa povećanom frekvencijom vozila; ovde se posebno naglašava izrada elaborata Procena uticaja na životnu sredinu kojima će se ocenjivati planska i projektna rešenja u odnosu na zahteve životne sredine, u skladu sa Zakonskom procedurom. D. Ekonomske mere: obezbeđivanje finansijskih sredstava radi ostvarivanja ciljeva zaštite životne sredine planskog područja kroz naplatu naknade gde je defonisano Zakonom da zagađivač plaća, kroz ''ekološke takse'', naknade zauzimanja gradevinskog zemljišta, i pomoći lokalnih, državnih i medunarodnih donacija i kredita usmerenih ka očuvanju zaštite životne sredine planskog područja. Sprovodenje mera zaštite životne sredine uticaće na smanjenje rizika od zagađivanja i degradacije životne sredine, kao i na podizanje kvaliteta životne sredine, što će se odraziti i na podizanje sveukupnog kvaliteta područja. Na planskom području nije dozvoljena izgradnja ili bilo kakva promena u prostoru koja bi mogla da značajnije naruši stanje životne sredine. Planska koncepcija zasniva se na zaštiti i unapređenju kvaliteta životne sredne u planskom području primenom mera i pravilnim korišćenjem prostora.


E. Edukacija stanovništva Zaštita vazduha Kao izvori zagađenja vazduha prisutni su : reonske kotlarnice, individualna ložišta, saobraćaj, a povećanje intenziteta zagađenja vazuha uslovljeno je pojavom temperaturnih inverzija na području Cetinjskog polja. Smanjenje trajanja pojave inverzija, koja se inače javlja kratko (oko 15 časova dnevno, zimi) može se očekivati emisijom hladnog vazduha iz polja, kroz odvodni tunel (1000 000m3/15ha). Uspostaviti sistem monitoringa kvaliteta vazduha u skladu sa Evropskom direktivom o proceni i upravljanju kvalitetom ambijentnog vazduha (96/62/ES). Zaštita od negativnih uticaja saobraćaja Predviđena je modernizacija kolovoza postojećih lokalnih putnih pravaca I njihovo uključivanje u saobraćajni model grada. Saobraćajno rešenje u Izmjenama i dopunama GUP-a se bazira na koncepciji koja je data planom sobraćaja u GUP-u, analizi saobraćajnih rešenja koja su data PPR i PPO a koji tretiraju kontaktne zone, kao i sveobuhvatnoj analizi postojećeg stanja saobraćaja. - Na osnovu toga trase saobraćajnica primarne mreže za predmetnu lokaciju (gradska saobraćajnica i planirani regionalni put ) većim delom se poklapaju sa rešenjem datim u GUP-u. Gradska saobraćajnica (Kružni put) je planirana sa poprečnim profilom koji je preuzet iz GUP-a, ali ne u potpunoj širini. Koridor širine 10.5m obezbeđuje realizaciju profila koji se sastoji od kolovoznih traka 2x 3.25m i trotoara sa obe strane minimalne širine 1.5m, bez ivičnih traka za podužno parkiranje. Druga primarna saobraćajnica prema Izmenama i dopunama GUP-a je novi regionalni pravac prema budućoj magistrali. Trasa regionalnog pravca se većim delom poklapa sa trasom datom GUP-om, pri čemu je u Izmenama i dopunama pomeren njen priključak na Kružni put i uklopljen u raskrsnicu datu kontaktnim planom. Ove dve pomenute gradske saobraćajnice - kružni put i novi regionalni put prema budućoj magistrali predstavljaju primarnu mrežu predmetnog prostora koja sprovodi teretni saobraćaj u okviru gradske teritorije i sve izvorno – ciljne tokove na putnu mrežu državnog ranga: magistralni pravac M-2-3 Podgorica-Cetinje-Budvana, regionalni pravac R-1 za Kotor i R-17 za Nikšić i R-14 za Lovćen. Gradska saobraćajnica Kružni put data je po postojećoj trasi. Poprečni profil Kružnog puta planiran je sa kolovozom širine 6.5m sa obostranim trotoarima minimalne širine 1.5m. Novi regionalni pravac predviđen je sa poprečnim profilom koji se sastoji iz kolovoza širine 5.5m i trotoara sa obe strane širine 1.5m (u produčetku bankina). Što se tiče sekundarne ulične mreže, ona je rešena tako da omogući maksimalnu prilaznost stambenim i drugim objektima, s tim da su delom formirane nove trase, a delom zadržane već postojeće trase. Tri važnije sekundarne saobraćajnice pružaju se pravcem istok zapad i vezuju Kružni put sa novim regionalnim putem kupeći saobraćaj sa ostalih pristupnih ulica i prilaza. Poprečni


profil sekundarnih saobraćajnica sastoji se iz kolovoza širine 5.5m i trotoara se jedne ili obe strane, zavisno od prostornih mogućnosti. Sekundarnoj mreži saobraćajnica pripada Jabučka ulica na koju se vezuju ostale saobraćajnice koje se pružaju od regionalnog puta i preko nje izlaze na gradsku saobraćajnicu – kružni put. Ulica Jabučka je predviđena sa kolovozom širine 5.5m i trotoarima sa obe strane širine 1.5m. Produzetak ulice je planiran bez trotoara zbog ograničenih prostornih mogućnosti. Mreži sekundarnih saobraćajnica pripada još jedna potpuno nova ulica koja vodi od Kružnog puta (naspram Ivaniševićkog polja) , a zatim skreće ka zapadu do regionalnog puta. Ova saobraćajnica je data sa profilom koji se sastoji iz kolovoza širine 5.5m i trotoara sa jedne strane širine 1.5m. Treća sekundarna saobraćajnica pruža se uglavnom kroz neizgrađen prostor, od regionalnog puta i vezuje se na Jabučku ulicu. Poprečni profil ove saobraćajnice sastoji se iz kolovoza širine 5.5m i trotoara sa jedne strane. Sve raskrsnice primarne mreže sa sekundarnim saobraćajnicama su adekvatno rešene i zaobljene sa propisanim radijusima Rmin=6m. Ostale ulice iz planirane mreže, takođe se većim delom, poklapaju sa postojećim trasama. Širina njihovog profila iznosi od 4.5m do 5.5m. Sve ostale saobraćajnice planirane sa širinom od 4.0-4.5m su sa jednosmernim režimom saobraćaja. Nedostupni prostori povezani su pešačkim komunikacijama kako bi se ostvario prilaz svakoj parceli i objektu. Parkiranje na nivou plana rešeno je u skladu sa Prostornim planom Opštine Cetinje, sa namenom prostora, i važećim standardima i normativima. Veliki deo plana zauzima individualno stanovanje koje i u postojećem stanju rešava parkiranje vozila na svojim parcelama što je osnovni polaz i za planirano stanje. U zonama stanovanja sa delatnostima parkiranje je planirano tako da je za objekte koji imaju pripadajuću parcelu parkiranje organizovano u okviru objekta u suterenskim etažama ili u okviru same parcele. Broj parking mesta za postojeće objekte je planiran po normativu 1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto Broj parking mesta za nove objekte je planiran po normativu 1.1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto. Sva pešačka kretanja na području obuhvaćenom Izmenam i dopunam GUP-a biće ostvarena uglavnom trotoarima i pešačkim stazama Da bi se rešio postojeći problem bezbednosti pešaka, planom je predviđena izgradnja pešačkih komunikacija, odnosno pešačkih staza kroz stambene zone i kroz zelene površine i kolsko-pešačkih komunikacija koje omogućavaju prilaz stambenim i drugim objektima Sve ovo čini jedinstvenu mrežu pešačkih komunikacija koje će zadovoljiti potrebe stanovništva i turista za ovim vidom kretanja. Zaštita zemljišta Degradacija zemljišta javlja se u nekoliko slučajeva, koji se mogu ublažiti ili ukloniti.


Predviđeno je podizanje šumskih kompleksa na karstifikovanim površinama, čime se mora poboljšati struktura zemljišta i ublaže nepovoljni hidrološki uslovi na širem kamenitom okruženju. Zaštita podzemnih voda Adekvatnim infrastrukturnim rešenjima (atmosferska, kanalizaciona mreža, prečišćavanje otpadnih voda i dr.) Vodosnabdevanje Što se tiče vodovoda, rešenja data u GUP-u delimično su promenjena. Postoje dva cevovoda i to LG Ø150mm i ČC Ø400mm koji su vezani za I visinsku zonu kao i cevovodi LG Ø150mm i LG Ø100mm. Trasa cevovoda LG Ø150mm i LG Ø100mm je ovim Izmenama i dopunama promenjena. Neophodno je napomenuti da se preispitaju postojeći ograničeni kapaciteti i ukupan broj stanovnika, te shodno tome pristupi realizaciji vodosnabdevanja. Odvođenje otpadnih voda Kada je reč o fekalnoj kanalizaciji planiran je kolektor Ø400mm koji će da sakuplja otpadne vode preko kolektora Ø300mm i odvodi prema uređaju za prečišćavanje. Odvođenje atmosferskih voda Planiran je atmosferski kolektor promenljivog prečnika koji će sa područja GUPa da sakuplja atmosfersku vodu preko kolektora Ø600mm. U cilju sprečavanja i zaštite zagađenja površinskih i podzemnih voda neophodno je primeniti niz preventivnih mera i to: redovnu kontrolu namenskog korišćenja zemljišta.

nije dozvoljena izgradnja objekata i instalacija koje na bilo koji način mogu zagaditi

vodu ili zemljište ili ugroziti bezbednost cevovoda i vodoprivrednih objekata, zabrana izgradnje industrijskih i drugih objekata čije otpadne materije mogu zagaditi

vodu i zemljište, ostale vrste objekata mogu se graditi pod uslovom da se u njihovom projektovanju i

izvodenju obezbedi kanalisanje i prečišćavanje otpadnih voda u skladu sa standardima propisanim zakonom,

nije dozvoljena intenzivna upotrebe pesticida, herbicida i veštačkih dubriva na zemljištu koje se koristi u poljoprivredne svrhe,

podsticati organsko-biološku poljoprivredu, zabranjuje se neadekvatno transportovanje i skladištenje opasnih i otrovnih

materija.

Svi kanali moraju biti tako dimenzionisani, da prihvate maksimalnu vodu, koja se može javiti na ovom području.


Zaštita od buke Za izgrađena područja plana odreduju se najviši dopušteni nivoi buke u skladu sa zakonskom regulativom. Pravila i režimi korišćenja zemljišta Prilikom formiranja novih objekta i zona utvrduju se urbanistička pravila i uslovi zaštite životne sredine za odredene kategorije

VIII PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANTNIH REŠENJA KOJA SU UZETA U OBZIR

Nakon procene uticaja varijantnih rešenja, koja je urađena i prezentovana u okviru poglavlja VI.1. Procena uticaja varijantnih rešenja, vrši se poređenje varijantnih rešenja i prikaz razloga za izbor povoljnijeg rešenja. Iz tog razloga rezultati procene uticaja varijantnih rešenja na životnu sredinu, prikazani u tabelama, sumirani su prema sektorima plana.


Varijanta da se plan ne primeni

Varijanta da se plan usvoji i primenjuje

nastavljanje trenda razvoja ruralnog područja

neravnomerna koncentracija stanovništva

prenamene poljoprivrednih površina, kroz nelegalnu izgradnju i slične procese

nastavljanje širenja neplanske izgradnje nedovoljna valorizacija šuma i šumskog

zemljišta nedovoljna opremljenost infrastrukturom

(vodovodna mreža, kanalizaciona, sistemi za prečišćavanje, i sl.)

nepouzdana i zastarela prenosna distributivna mreža i kapaciteti

neadekvatno rešeni problemi sa kvalitetom vazduha I voda

nastavljanje ugrožavanja biodiverziteta, upravo zbog neplanske izgradnje

sprovođenje planski definisanih sadržaja ravnomerniji raspored stanovništva opremanje područja neophodnim

sadržajima Očuvanje I unapređenje šuma I

šumskog zemljišta, revitalizacija šuma, pošumljavanje autohtonim vrstama I pospešivanje agrošumarstva.

Razvoj kanalizacionog I vodovodnog sistema, izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda I prethodno opremanje lokacija neophodnom infrastrukturom.

Izgradnja adekvatne saobraćajne mreže. Planske mere zaštite životne sredine Povećanje energetske efikasnosti i

korišćenje obnovljivih izvora energije

Mogući pozitivni i negativni efekti varijanti plana pokazuju sledeće: 1. U varijanti da se plan ne donese i da se razvoj nastavi po dosadašnjem trendu mogu se očekivati samo negativni efekti kod svakog sektora plana i nijedan pozitivan efekat u odnosu na definisane ciljeve strateške procene uticaja; 2. U varijanti da se plan implementira mogu se očekivati brojni pozitivni efekti u svakom sektoru, koji otklanjaju većinu negativnih tendencija u razvoju područja, ako se plan ne bi implementirao. U ovoj varijanti mogu se očekivati i pojedinačni negativni efekti u odredenim sektorima plana, a koji su neizbežna cena društveno-ekonomskog razvoja područja u celini. U pojasevima neposredno uz planirane saobraćajnice moguće je povremeno prekoračenje graničnih vrednosti zagađenosti vazduha. Međutim, u širem kontekstu, planirane saobraćajnice, umnogome će se doprineti smanjenju zagadenosti vazduha i smanjenju intenziteta buke. Pored toga, intenzivan razvoj može imati odredene negativne efekte koje


je, međutim, moguće ublažiti određenim planskim merama i svesti ih u granice prihvatljivosti što je u funkciji realizacije ciljeva održivog razvoja. Na osnovu iznetog može se zaključiti da je varijanta donošenja predloženog plana znatno povoljnija u odnosu na varijantu da se plan ne donese, zbog čega se prelazi u drugu fazu strateške procene – evaluaciju karakteristika i značaja planskih rešenja.

IX PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

Izveštajem o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)” u Cetinju nisu obuhvaćena pitanja i problemi vezani za prekogranični uticaj na životnu sredinu, jer oni nisu utvrdeni.

X PROGRAM PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE U TOKU SPROVOĐENJA PLANA

Uspostavljanje sistema monitoringa jedan je od prioritetnih zadataka kako bi se mere zaštite životne sredine koje su predložene planom mogle uspešno kontrolisati i pratiti pri implementaciji tog planskog dokumenta. Program praćenja stanja životne sredine može biti sastavni deo postojećeg programa monitoringa koji obezbeduje nadležni organ. Osnovni cilj monitoring sistema je da se obezbedi, pored ostalog, pravovremeno reagovanje i upozorenje na moguće negativne procese I vanredne situacije, kao i potpuniji uvid u stanje elemenata životne sredine i utvrdivanje potreba za preduzimanje mera zaštite u zavisnosti od stepena ugroženosti i vrste zagađenja. Monitoring stanja životne sredine se vrši sistematskim merenjem, ispitivanjem i ocenjivanjem indikatora stanja i zagađenja životne sredine koje obuhvata praćenje prirodnih faktora, odnosno promena stanja i karakteristika životne sredine. Monitoring kvaliteta vazduha Monitoring kvaliteta vazduha se mora uspostaviti u skladu sa Evropskom direktivom o proceni i upravljanju kvalitetom vazduha, Monitoring treba vršiti kontinuirano, na utvrđenim lokalitetima, 24-časovnim uzorcima. Monitoring kvaliteta zemljišta Radi utvrdivanja sadržaja opasnih i štetnih materija u zemljištu, na lokacijama u neposrednoj blizini deponija, trafostanica, saobraćajnica, industrijskih zona, jezera, aerodroma, kao i u naseljenim mestima vrši se monitroring zemljišta, u skladu sa Pravilnikom o dozvoljenim koncentracijama štetnih i opasnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (“Sl. list RCG”, br.18/97).


Monitoring biodiverziteta Monitoring biodiverziteta i zaštićenih prirodnih dobara, kao i stanja vegetacije, očuvanja njene kompaktnosti i funkcionisanja najznačajnijih / najvrednijih područja koja će dugoročno obezbediti funkcionisanje živog sveta koji je vezan za ovu komponentu šireg područja. Zbog nedovoljnog obima informacija o biodiverzitetu zaštićenih prirodnih dobara obezbediti (kao poseban projekat) inventarizaciju i mapiranje biodiverziteta područja. Monitoring izvora zagadenja Na mestima izlivanja u recipijent potrebno je pratiti kvalitet i kvantitet otpadnih voda, shodno načinu, dinamici i prametrima datim u Pravilniku o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izveštaja o utvrdenom kvalitetu otpadnih voda (Sl list CG br. 45/08). Monitoring buke Ukoliko se ukaže potreba uspostaviti monitoring . Obaveze nadležnih organa Državni organi, organi lokalne samouprave i ovlašćene druge organizacije dužni su da redovno, blagovremeno, potpuno i objektivno, obaveštavaju javnost o stanju životne sredine, odnosno o pojavama koje se prate u okviru monitoringa, kao i merama upozorenja ili razvoju zagađenja koja mogu predstavljati opasnost za život i zdravlje ljudi, u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine i drugim propisima. Takode, javnost ima pravo pristupa propisanim registrima ili evidencijama koje sadrže informacije i podatke o životnoj sredini, u skladu sa Zakonom.

XI PRIKAZ KORIŠĆENE METODOLOGIJE

Glavna namena strateške procene uticaja na životnu sredinu je da olakša blagovremeno i sistematicno razmatranje mogućih uticaja na životnu sredinu na nivou strateškog donošenja odluka o planovima i programima uvažavajući principe održivog razvoja. Strateška procena je dobila na značaju donošenjem EU Directive 2001/42/EC o proceni ekoloških efekata planova i programa (sa primenom od 2004. godine), a u Crnoj Gori donošenjem Zakona o strateškoj proceni. Budući da su dosadašnja iskustva nedovoljna u primeni strateške procene predstoji rešavanje brojnih problema. U dosadašnjoj praksi strateške procene planova prisutna su dva pristupa: (1) tehnički: koji predstavlja proširenje metodologije procene uticaja projekata na planove i programe gde nije problem primeniti principe za EIA, i (2) planerski : koji zahteva bitno drugaciju metodologiju iz sledećih razloga: planovi su znatno složeniji od projekata, bave se strateškim pitanjima i imaju manje

detaljnih informacija o životnoj sredini,


planovi se zasnivaju na konceptu održivog razvoja i u većoj meri pored ekoloških obuhvataju društvena i ekonomska pitanja,

zbog kompleksnosti struktura i procesa, kao i kumulativnih efekata u planskom području nisu primenjive sofosticirane simulacione matematicke metode, pri donošenju odluka veći je uticaj zainteresovanih strana i naročito javnosti, zbog

čega primenjene metode i rezultati procene moraju biti razumljivi učesnicima procesa procene.

Zbog navedenih razloga u praksi strateške procene koriste se najčešće ekspertske metode kao što su: kontrolne liste i upitnici, matrice, multikriterijalna analiza, prostorna analiza, SWOT analiza, Delfi metoda, ocenjivanje ekološkog kapaciteta, analiza lanca uzročno-posledičnih veza, procena povredivosti, procena rizika, itd. Kao rezultanta primene bilo koje metode pojavljuju se matrice kojima se ispituju promene koje bi izazvala implementacija plana i izabranih varijanti (uključujući i onu da se plan ne primeni). Matrice se formiraju uspostavljanjem odnosa izmedu ciljeva plana, planskih rešenja i ciljeva stratreške procene sa odgovarajucim indikatorima. Ovde je primenjena metodologija procene koja je razvijana i dopunjavana u poslednjih 10 godina i koja je uglavnom u saglasnosti sa novijim pristupima i uputstvima za izradu strateške procene u Evropskoj Uniji. Specifičnosti konkretnih uslova koji se odnose na predmetno istraživanje ogledaju se u činjenicama da se ono radi kao strateška procena uticaja na životnu sredinu sa ciljem da se istraže ciljevi plana i definišu karakteristike mogućih negativnih uticaja i ocene planske mere za svodenje negativnih uticaja u granice prihvatljivosti. Sadržaj strateške procene uticaja na životnu sredinu, a donekle i osnovni metodološki pristup definisani su Zakonom o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu. Specificnosti konkretnog plana, kao i specificnosti postojeceg stanja životne sredine na konkretnom prostoru, uslovili su da se sadržaj strateške procene u određenoj meri modifikuje i prilagodi osnovnim karakteristikama plana, ali da obuhvati sve potrebne segmente definisane Zakonom.



Što se tiče metodologije, u izradi ovog dokumenta korišćena je metodologija za evaluaciju i primenjen je metod višekriterijumske ekspertske evaluacije. Kao osnova za razvoj ovog metoda poslužile su metode koje su potvrdile svoju vrednost u zemljama Evropske unije. Primenjena metodologija zasnovana je na kvalitativnom vrednovanju životne sredine u području plana, neposrednom i širem okruženju, kao osnove za valorizaciju prostora za dalji održivi razvoj. U smislu opštih metodoloških načela, strateška procena uticaja je uradena tako što su prethodno definisani: polazni programski elementi (sadržaj i cilj plana), polazne osnove, postojeće stanje životne sredine. Bitan deo istraživanja je posvećen: proceni postojećeg stanja, na osnovu koga se mogu dati ekološke smernice za

planiranje, kvalitativnom određivanju mogućih uticaja planiranih aktivnosti na osnovne činioce

životne sredine koji su poslužili i kao osnovni indikatori u ovom istraživanju, analizi planskih rešenja na osnovu kojih se definišu ekološke smernice za

sprovođenje plana i implementaciju, tj. za utvrdivanje ekološke valorizacije prostora za dalji razvoj.

XII PRIKAZ NAČINA ODLUČIVANJA

Sastavni deo postupka strateške procene su konsultacije sa zainteresovanim organima i organizacijama i sa stanovništvom područja za koji se radi plan i strateška procena, a u cilju obezbedivanja efikasne zaštite životne sredine i održivog razvoja planskog područja. Članom 17. Zakona o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu definiše se učešce zainteresovanih organa i organizacija, koji mogu da daju svoje mišljenje o Izveštaju o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu u roku od 30 dana. Pre upućivanja zahteva za dobijanje saglasnosti na Izveštaj o strateškoj proceni, organ nadležan za pripremu plana obezbeđuje učešće javnosti u razmatranju izveštaja o strateškoj proceni (član 19). Organ nadležan za pripremu plana obaveštava javnost o načinu i rokovima uvida u sadržinu Izveštaja i dostavljanje mišljenja, kao i vremenu i mestu održavanja javne rasprave u skladu sa Zakonom kojim se uređuje postupak donošenja plana. Zbog značaja mogućih uticaja predmetnog plana na životnu sredinu naročito je važno adekvatno i "transparentno" uključivanje zainteresovanih strana (investitora, nadležnih državnih organa, lokalnih uprava, nevladinih organizacija i stanovništva) u proces donošenja odluka po pitanjima zaštite životne sredine. Učešće nadležnih organa i organizacija obezbeđuje se pisanim putem i putem prezentacija i konsultacija u svim fazama izrade I razmatranja strateške procene. Učešće zainteresovane javnosti i nevladinih organizacija obezbeđuje se putem sredstava javnog informisnja i u okviru javnog izlaganja planskog dokumenta. Organ nadležan za pripremu plana izrađuje izveštaj o učešću zainteresovanih organa i organizacija i javnosti koji sadrži sva mišljenja o SPU, kao i mišljenja izjavljenih u toku javnog uvida i javne rasprave. Izveštaj o SPU dostavlja se zajedno sa izveštajem o stručnim mišljenjima i javnoj raspravi organu nadležnom za zaštitu životne sredine na ocenjivanje. Na osnovu člana 21, po dobijanju ovih izveštaja organ nadležan za poslove zaštite životne sredine može pribaviti mišljenje drugih ovlašćenih organizacija ili stručnih


lica za pojedine oblasti ili može obrazovati komisiju za ocenu izveštaja o strateškoj proceni. Na osnovu ocene organ nadležan za zaštitu životne sredine daje svoju saglasnost na Izveštaj o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu u roku od 30 dana od dana prijema zahteva za ocenjivanje. ZAKLJUČAK STRATEŠKE PROCENE UTICAJA: Izmene i dopune GUP-a za prostor DUP-a “Donji kraj (Zona E)” , Prijestonica Cetinje odnose se na prostor od 59.5ha. Planom se predviđa rekonstrukcija saobraćajne mreže u smislu poboljšanja tehničkih elemenata, uz adekvatno povezivanje na novu saobraćajnu mrežu i uvođenje trotoara i pešačkih staza, zatim rešavanje oskudne infrastrukturne opremljenosti područja (vodovodna mreža, kanalizacija otpadnih voda, rešavanje odvođenja atmosferskih voda) i konačno opremanje prostora novim stambenim fondom uz uvođenje zelenih oaza, a naročito pošumljavanje rubnih zona sa tendencijom revitalizacije područja. Realizacijom ovog planskog dokumenta smanjuje se negativno dejstvo na životnu sredinu, a u skladu sa “održivim razvojem” i njegovim postulatima ispoštovan je i društveno ekonomski i socijalni momenat , što ovaj plan deklariše kao pozitivan sa aspekta zaštite životne sredine..


GRAFIČKI PRILOZI


OPŠTA DOKUMENTACIJA


TEKSTUALNI DEO

Documents

STRATEŠKA PROCENA UTICAJA NA ŽIVOTNU …cetinje/dokumenti/urbanizam/Strateska_procjena... · STRATEŠKA PROCENA UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU Izmjena i dopuna GUP-a za prostor DUP