STREFA SKAŻzeNIA

.

R I C H A R D P R E S T O N

K r a k ó w 2 0 1 5

t ł u m a c z e n i eJ e r z y K u r y ł o w i c z

STREFA SKAŻzeNIA

.

The hoT Zone

Copyright © 1994–2014 by Richard PrestonCopyright © for the Polish edition by Wydawnictwo SQN 2015

Copyright © for the Polish translation by Joanna Kokowska, Adam Kuryłowicz, Agnieszka Kuryłowicz, Renata Kuryłowicz,

Aleksandra Saługa 2015

Redakcja i korekta – Radosław Pisula, Aleksandra TrockaOpracowanie typograficzne i skład – Joanna Pelc

Okładka – Paweł Szczepanik / BookOne.plFotografia na I stronie okładki © Andrea De Martin / 123rf.com

Fotografia na IV stronie okładki © CDCSystematyka wirusa ebola na IV stronie okładki © źródło:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wirus_Ebola, licencja: CC-BY-SA 3.0

All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone.Książka ani żadna jej cześć nie może być przedrukowywana ani

w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani

odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

Wydanie I, Kraków 2015ISBN: 978-83-7924-308-2

NASZA KSIĘGARNIA www.labotiga.pl

www.wydawnictwosqn.pl

DYSKUTUJ O KSIĄŻCE /WydawnictwoSQN

/WydawnictwoSQN

/SQNPublishing/

/

/

N

Szukaj naszych książek również w formie

elektronicznej

k eej

Wspieramy środowisko! Książka została wydrukowana na papierze wyprodukowanym zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej.

DedykujęFredericowi Delano Grantowi Jr. –

podziwianemu przez wszystkich, którzy go znają

Autor wyraża wdzięczność Fundacji Alfreda P. Sloana za przyznany mu grant.

A drugi [anioł] wylał swą czaszę na morze. I stało się ono krwią jakby zmarłego.

Apokalipsa św. Jana*

* Za: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 5 na nowo oprac. i popr., Poznań 2002.

Do czytelnika 11

Do cZyTelnika

W chwili, kiedy piszę te słowa, wirus ebola sieje zniszczenie pośród ludzkiej populacji Afryki Zachodniej. Jego nagłe pojawienie się w 2014 roku stało się najbardziej dotkliwym i niszczącym doświadcze-niem choroby zakaźnej, jaką widział świat od czasu wystąpienia powo-dującego AIDS wirusa HIV na początku lat osiemdziesiątych. Wirus ebola został po raz pierwszy zidentyfikowany w 1976 roku – w małym wiejskim szpitalu w Yambuku w Zairze (obecnie Demokratyczna Re-publika Konga), w  pobliżu rzeki Ebola. Od tego czasu pojawiał się około dwadzieścia cztery razy w różnych wiejskich miejscach w Afry-ce Równikowej, zabijając przeważnie od kilku ludzi do góra kilkuset. W  każdym z  tych przypadków wirus ostatecznie ustąpił i  znikł. Zo-stał stłumiony przez lekarzy oraz pracowników medycznych, którzy znaleźli sposoby na powstrzymanie jego rozprzestrzeniania. Ponadto wirus ten był dla świata na tyle druzgocący, że jego ofiary nie żyły wystarczająco długo, by móc zarazić nim wielu innych ludzi. W rezul-tacie w środowisku naukowym zapanowało powszechne przekonanie, że ebola nie stanowi poważnego zagrożenia dla ludzkości.

Niestety nie była to trafna diagnoza.Nikt w  pełni nie rozumiał, że jeżeli ebola dostałby się do głów-

nych afrykańskich miast, rozprzestrzeniłby się tam w mgnieniu oka. W konsekwencji wirus zacząłby krwawe żniwa na polu całej ludzkiej

Strefa skażenia12

populacji. W chwili obecnej nikt nadal nie wie, w jaki sposób można go powstrzymać i czy w ogóle jest to możliwe. Dlatego właśnie ebola, już od dawna, jest uważany za najokropniejszego i najbardziej przera-żającego wirusa powodującego choroby u ludzi. Istnieje pięć rodzajów tego wirusa, wliczając w to jego bliskiego kuzyna – wirusa marburg. Żyją cicho i  spokojnie w  pewnych nieznanych gatunkach zwierząt, w  lasach oraz na sawannach Afryki Równikowej. Naturalnym nosi-cielem eboli może być jeden z gatunków nietoperza. Może być nim także jakiś mały insekt albo roztocz, który żyje na ciele nietoperza, lub coś innego, o czym nikt jeszcze do tej pory nie pomyślał. Nikt z nas nie ma na to jasnej odpowiedzi. Raz na jakiś czas, z niewiadomych przyczyn, wirus ebola wydostaje się ze swojego naturalnego nosiciela i zaraża człowieka, po czym jedna osoba przekazuje go kolejnej i tak zaczyna się epidemia.

Ebola jest przenoszony między ludźmi przez pot, fekalia, wymioty, ślinę, mocz lub krew. Osoba zakażona wirusem wytwarza wiele z tych płynów w sposób niekontrolowany, czasami w dużych ilościach. Oko-ło połowy przypadków dotyczy krwotoków. Od czasu do czasu są one bardzo obfite, kiedy indziej delikatne: mogą to być nawet małe kropel-ki krwi ukazujące się na brzegu powiek. Występują również krwotoki wewnętrzne, widoczne jedynie jako zabarwione krwią wymioty lub smołowate stolce (czarna biegunka). Każdy, kto ma kontakt z  tymi płynami gołymi rękami lub skórą, podlega wysokiemu ryzyku zaka-żenia – wirus ebola jest wyjątkowo zaraźliwy. Jeżeli tylko pojedyncza jego cząsteczka dostanie się do krwiobiegu, konsekwencje mogą być śmiertelne (dla porównania: HIV jest o  wiele mniej zaraźliwy. Aby doszło do zarażenia, do ludzkiego krwiobiegu musi się dostać około dziesięciu tysięcy cząsteczek HIV). Do tej pory nie wynaleziono jesz-cze żadnego sprawdzonego leku na ebolę, ponadto żadna szczepionka nie jest skuteczna.

Naukowcy, którzy pracują nad ebolą w laboratoriach, zawsze mają na sobie skafander z ciśnieniowym zapasem powietrza, a laboratorium jest szczelnie zabezpieczone drzwiami ze specjalną śluzą powietrza.

Do czytelnika 13

Dodatkowo w środku znajdują się drzwi z prysznicami bezpieczeństwa. Takie laboratorium jest nazywane strefą skażenia.

W chwili obecnej w Afryce Zachodniej strefa skażenia występuje wszędzie. Jest niewidoczna gołym okiem, szerząca się, śmiertelna. Stre-fa skażenia istnieje w ramionach matek opiekujących się dziećmi cho-rymi na ebolę. Wewnątrz skromnych domów, gdzie zdesperowani lu-dzie po prostu usiłują pomóc swoim umierającym najbliższym, a także wokół ciała młodego mężczyzny, leżącego twarzą do ziemi na brudnej ulicy w Monrovii, w Liberii, który przez innych jest omijany szerokim łukiem. Ebola jest ludzką katastrofą, potworem, groźnym pasożytem, nieświadomym, nieczułym twórcą ogromnego cierpienia, nieubłagal-nie rozwijającym się w ludzkim ciele. Obecnie ebola jest w stanie do-prowadzić społeczność, czy nawet miasto, do stanu porównywalnego z doświadczeniem średniowiecznej zarazy. Powstrzymanie go musi być dziełem ogromnego wysiłku społeczności ogólnoświatowej, na czele której znajdą się kraje rozwinięte, mające pieniądze i środki do walki z tym wrogiem ludzkiego gatunku. Nie ulega bowiem wątpliwości fakt, że ebola jest wrogiem nas wszystkich. Gdyby wirus uległ jakiejkolwiek mutacji, przenosząc się z człowieka na człowieka, mógłby znaleźć się na całym świecie – od Bangladeszu po Beverly Hills.

***

Książka ta jest narracyjną literaturą faktu. Innymi słowy – jest to hi-storia oparta na prawdziwych wydarzeniach. Bohaterowie są auten-tyczni; wydarzenia historyczne precyzyjnie udokumentowane i spraw-dzone. Jako autor literatury faktu spędzam mnóstwo czasu z ludźmi, o których piszę: poznaję ich mentalność, zwyczaje, styl pracy, wygląd fizyczny, dźwięk ich głosu, wiem, kogo kochają, kogo nienawidzą, co jedzą, nawet o czym śnią w nocy. Czasem zadaję im szczegółowe py-tania odnośnie do tego, o  czym myśleli w  kluczowych momentach swojego życia. Technika ta pozwoliła mi rozwinąć faktograficzną wer-sję powieściopisarskiego monologu wewnętrznego: tego, o czym dana

osoba myśli. Pewne fragmenty, takie jak ten, kiedy podpułkownik Nancy Jaax stoi pod prysznicem bezpieczeństwa, w skafandrze, i zasta-nawia się, czy wewnątrz jej kombinezonu znajduje się zakażona ebolą krew małpy, zostały oddane wiernie. Nancy Jaax sprawdziła ze mną starannie ten fragment i zaproponowała kilka mniejszych zmian, aby upewnić się, że mój opis jej myśli jest jak najbardziej zgodny z tym, co faktycznie działo się w jej głowie, kiedy myślała, że może umrzeć z powodu eboli.

Ostatecznie my, ludzie, istniejemy tylko jako detale na tym cudow-nym, pozornie nieskończonym obrazie wszechświata. W  zetknięciu z naturą jesteśmy tylko małymi istotami, niemalże niedostrzegalnymi nitkami w płótnie. Nasze wysiłki i starania, aby kontrolować przyrodę bywają czasami żałosne i  egoistyczne, czasami heroiczne, jeszcze kie-dy indziej nierozważne oraz zgubne. Niemniej jednak tematem mojej twórczości jest ludzkość i jej związek z naturą: nasze walki, cierpienia, radość i wspólnota życia – poczucie, że jesteśmy gatunkiem, o którym warto pisać, i że historia życia każdego z nas jest warta opowiedzenia i zanotowania.

Richard Preston18 września 2014 roku

Yambuku

Bangi

JaundeDuala

Bumba

Kisangani

Kinszasa

Brazzaville

Luanda

Pointe-Noire

Kabinda(angol.)

Bioko

SDIAm a zy kc li g szla i a,st kr sa ala sz kin

onK go

Uba

ngi

Ebola

KasaiKuango

O C E A N

A T L A N T Y C K I

J. Mai-Ndombe

J. Tumba Ruki

Busira

Kongo

Tshuapa

Uele

Bomu

0°

10°

10°

10° 20°

równik

wiecznie zielone lasy równikowe

0 500 km100 200 300 400

N I G E R I A

K A M E R U N

K O N G O

G A B O N

Z A I R

A N G O L A

R E P U B L I K A

Œ R O D K O W O A F R Y K A Ñ S K A

C Z A D

GWINEA RÓWNIKOWA

Pierwszy znany wypadek pojawie-nia się najgroźniejszego typu wirusa ebola – zair – wystąpił we wrześniu 1976 r., równocześnie w 55 wioskach w pobliżu górnego biegu rzeki Ebola.

Kwarantanna szpitala Ngaliema roz- poczęła się w  październiku 1976 r. Prezydent Zairu Mobutu Sese Seko wykorzystał w tym celu swoją armię. Nakazał również jednostkom wojsko-wym zamknięcie dojazdu do Bumby zaporami drogowymi i  strzelanie do każdego, kto próbowałby opuścić ten teren.

Magistrala kinszaska – główna dro-ga, którą wędrował wirus HIV z tropi-kalnego lasu Afryki Środkowej. Droga łącząca Kinszasę, w  Zairze, z  Afryką Wschodnią.

Addis Abeba

Nairobi

Kisumu

Kigali

Kasensero

Entebbe

Bujumbura

Dar es Salaam

Lubumbashi

Mombasa

NzaraMaridi

5895Kilimand¿aro

Kenia5194

Mt Elgon4321

Zanzibar

Pemba

Mafia

Wi

el

ki

Ró

w

Za

ch

od

ni

in

do

hc

sW

w

óR

ik

le

iW

D¿u

ba

Tana

O C E A N

I N D Y J S K I

J. Turkana

J. Kioga

Jezioro

Wiktorii

J. Alberta

J. Tanganika

J. Kiwu

J. Niasa

amuvoR

Rufiji

J. Bangweulu

awgnauL

Luapula

Luvua

J. Mweru

Kongo

Kibali

J. Rukwa

30° 40°

Z A M B I A M O Z A M B I K

T A N Z A N I A

K E N I A

U G A N D A

E T I O P I A

SO

MA

LI

A

S U D A N

M A L I

RUANDA

BURUNDI

6 lipca 1976 r. ginie człowiek okre-ślany przez badaczy jako Yu.G.; jego zgon poprzedził krwotok ze wszyst-kich otworów ciała. Śmierć Yu.G. była pierwszym zidentyfikowanym wy-padkiem epidemii wywołanej przez nieznany wirus, określany później jako ebola sudan.

Grota Kitum na górze Elgon, poło-żonej na granicy Ugandy i  Kenii, to prawdopodobnie matecznik śmier-telnych wirusów marburg i  ebola. Przez tysiące lat rzeźbiona była przez poszukujące soli słonie.

W 1980 r. w szpitalu w Nairobi umie-ra Charles Monet (imię i nazwisko zmienione) – pierwsza znana ofiara wirusa marburg w Afryce.

STREFA ZAKAŹNANIEUPOWAŻNIONYM WSTĘP

WZBRONIONY

W celu otwarcia tych drzwi przyłóż identyfikator do czujnika.

OtwarteZamknięte

Przygotowanie…Możesz wejść…

Blok AA-5

Badacz:Nancy Jaax

Badane czynniki zakaźne:Nieznane

Kontynuować

Poziom bezpieczeństwa biologicznego

0

SZATNIA

Płeć:Żeńska

Usuń wszystko, co styka się ze skórą: ubranie, pier-ścionki, soczewki kontaktowe itp. Włóż sterylny

ubiór chirurgiczny.

Możesz wejść…

Poziom bezpieczeństwa biologicznego

2

OSTRZEŻENIE:PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE

Poziom bezpieczeństwa biologicznego

3

POMIESZCZENIE PRZYGOTOWAWCZE

Sygnały alarmowe:Możliwe

Skafander ochronny:Włożony

OSTRZEŻENIE

ZAGROŻENIE BIOLOGICZNE

Poziom bezpieczeństwa biologicznego

4

DRZWI ŚLUZY POWIETRZNEJ / NATRYSKODKAŻAJĄCY

Nie wchodzić bez skafandra ochronnego

Podaj kod identyfikacyjny

Możesz wejść…

Część pierwsza

cieŃ GÓRy elGon

Strefa skażenia26

WypaDek W lesie

Nowy Rok 1980

Charles Monet był Francuzem, mieszkającym samotnie w  małym drewnianym bungalowie na prywatnym terenie cukrowni, na plan-tacji w  zachodniej Kenii, rozciągającej się wzdłuż rzeki Nzoia, skąd widać było Elgon, duży, samotny, wygasły wulkan, wznoszący się na wysokość 4270  metrów w  pobliżu krawędzi Wielkiego Rowu. Prze-szłość Moneta jest niezbyt jasna. Podobnie jak w wypadku wielu in-nych emigrantów osiedlających się w Afryce, trudno powiedzieć, co go tam sprowadziło. Może miał jakieś kłopoty we Francji, a może urze-kły go piękne krajobrazy Kenii. Ten przyrodnik amator kochał ptaki i  zwierzęta, lecz stronił od ludzi. Był przystojnym pięćdziesięciosze-ścioletnim mężczyzną średniego wzrostu o niezbyt masywnej budowie i prostych, kasztanowatych włosach. Wydaje się, że bliżej przyjaźnił się tylko z kobietami z miejscowości otaczających górę, jednak nawet one niewiele potrafiły powiedzieć lekarzom interesującym się przyczynami śmierci Moneta. Jego praca w cukrowni polegała na obsłudze urządzeń przepompowujących wodę z  rzeki Nzoia na odległe o  wiele kilome-trów pola trzciny cukrowej. Według znajomych Moneta spędzał on całe dnie w pompowni, jakby sprawiało mu przyjemność oglądanie i słuchanie pracujących maszyn.

Wypadek w lesie 27

W  wypadkach takich jak ten często trudno jest ustalić szczegóły. Lekarze pamiętają objawy kliniczne, gdyż nikt, kto obserwował dzia-łanie na człowieka czynnika zakaźnego z poziomu 4 bezpieczeństwa biologicznego, nie mógłby ich nigdy zapomnieć; symptomy te potę-gują się, dopóki choroba nie zniszczy organizmu. Przypadek Charlesa Moneta budzi tak wielką grozę, że cofamy się i  mrużymy oczy, jak-byśmy spojrzeli w pokryte plamami obce słońce. Monet przybył do Kenii latem 1979  roku, w okresie gdy wirus nabytego upośledzenia odporności, czyli HIV, powodujący chorobę AIDS, wydostał się osta-tecznie z tropikalnych lasów Afryki Środkowej i rozpoczął swą długą wędrówkę przez wszystkie kontynenty. Groźny cień AIDS padł już na ludzi, chociaż nikt jeszcze nie wiedział o  istnieniu tej choroby. Roz-przestrzeniała się ona powoli wzdłuż Kinshasa Highway, magistrali transkontynentalnej, która przecina Afrykę ze wschodu na zachód, wzdłuż brzegów Jeziora Wiktorii w pobliżu wulkanu Elgon. HIV to zabójczy, lecz stosunkowo słabo zakaźny czynnik z  poziomu 2. Nie przechodzi łatwo z jednej osoby na drugą, nie jest również przenoszo-ny przez powietrze. Ludzie badający krew zakażoną wirusem HIV nie muszą nosić biologicznych skafandrów ochronnych.

W ciągu tygodnia Monet pracował intensywnie w pompowni, na-tomiast podczas weekendów i  urlopów wędrował po zalesionych te-renach w  pobliżu cukrowni. Zabierał ze sobą karmę, którą rozsypy-wał, po czym z zacisznego ukrycia obserwował pożywiające się ptaki i zwierzęta. Znajomi Moneta pamiętają, że lubił dzikie małpy i potrafił z nimi postępować. Zwierzęta te podchodziły blisko, a nawet jadły mu z ręki.

Wieczory spędzał Monet w swym bungalowie. Zatrudniał kobietę o  imieniu Johnnie, która sprzątała mieszkanie i przyrządzała posiłki. Starał się opanować umiejętność rozpoznawania ptaków afrykańskich. Na drzewie w pobliżu domu mieszkała kolonia tkaczy i Charles godzi-nami obserwował, jak budowały i  naprawiały swe workowate gniaz-da. Podobno pewnego dnia, na krótko przed Bożym Narodzeniem, przyniósł do domu chorego ptaka, który zdechł, może nawet w rękach

Strefa skażenia28

Moneta. Niewykluczone, że był to tkacz, choć w żaden sposób nie dało się tego ustalić, i  że jego śmierć spowodował wirus poziomu 4 – co jest również niemożliwe do stwierdzenia. Monet zaprzyjaźnił się także z  czarno-białą wroną, oswajaną niekiedy przez mieszkańców Afryki. Ten przyjacielski i inteligentny ptak chętnie siadał na dachu bungalo-wu i obserwował krzątanie się człowieka. Gdy wrona była głodna, sfru-wała na werandę, po czym wchodziła do mieszkania, gdzie dostawała resztki ze stołu.

Każdego ranka Monet udawał się pieszo do pracy, pokonując trzy- kilometrową drogę biegnącą wśród trzciny cukrowej. W okresie Bo- żego Narodzenia robotnicy wypalali pola, które żółkły i  czerniały. Odkryty teren umożliwiał wówczas obserwowanie wulkanu Elgon, znajdującego się w  odległości czterdziestu kilometrów w  kierunku północnym. Góra przybiera różny wygląd, zależnie od warunków at-mosferycznych i zmieniającego się oświetlenia. O świcie przypomina zaostrzony słup utworzony przez szare granie, tonące we mgle i zbie-gające się w górnej części złożonej z dwóch szczytów – przeciwległych krawędzi krateru. Podczas wschodu słońca wulkan staje się srebrzy-stoszary  – jest to barwa tropikalnego lasu porastającego stoki góry. W ciągu dnia pojawiają się chmury i zasłaniają widok, natomiast póź-nym popołudniem, tuż przed zachodem słońca, gęstnieją, skupiając się w ciężki cumulonimbus o kształcie kowadła, przez który przedzie-rają się błyskawice; towarzyszą im ciche wyładowania atmosferyczne. Dolna część chmury ma kolor węgla, jej grzbiet zaś zachodzące słońce barwi na pomarańczowo. Nad chmurą widać ciemnoniebieskie niebo, a na nim nieliczne podzwrotnikowe gwiazdy.

Moneta łączyły bliższe stosunki z  kilkoma kobietami z  Eldoret, miasta położonego na południowy wschód od wulkanu. Zamieszkują je biedacy żyjący w chatach skleconych z desek i blachy. Monet dawał swym przyjaciółkom pieniądze, one zaś chętnie się z nim kochały. Gdy nadeszły święta Bożego Narodzenia, postanowił wyjechać na kemping na górę Elgon i poprosił jedną ze znajomych z Eldoret, by mu towa-rzyszyła. Nikt nie zapamiętał jej nazwiska.

Wypadek w lesie 29

Jechali land roverem zwykłą drogą gruntową, prowadzącą do Ende-bess Bluff, urwiska po wschodniej stronie wulkanu. Samochód wzbijał pył wulkaniczny, czerwony jak zaschnięta krew. Minęli pola kukury-dzy i plantacje kawy, a następnie pastwiska i stare, częściowo zrujno-wane, kolonialne farmy angielskie, ukryte za rzędami drzew gumo-wych. W miarę wznoszenia się powietrze stawało się coraz zimniejsze, a z drzew cedrowych zrywały się czubate orły. Turyści rzadko odwie-dzają górę Elgon, samochód Moneta był więc prawdopodobnie jedy-nym pojazdem na drodze; mogło jednak przechodzić tamtędy wielu pieszych, wieśniaków prowadzących małe gospodarstwa w  niższych partiach wzniesienia. Dążyli do lasu tropikalnego, mijając Mount El-gon Lodge, zajazd angielski zbudowany na początku stulecia, obecnie w stanie ruiny, z popękanymi ścianami i farbą odpadającą płatami pod wpływem słońca i deszczu.

Elgon znajduje się na granicy Ugandy i Kenii, niezbyt daleko od Sudanu. Wulkan ten stanowi wyspę tropikalnej roślinności w środku Afryki; nad suchymi równinami szerokości osiemdziesięciu kilome-trów rozciąga się obszar pokryty drzewami, bambusami i  wrzosowi-skiem alpejskim. Elgon jest największym wzniesieniem Afryki Środ-kowej. Wulkan ten powstał siedem do dziesięciu milionów lat temu w wyniku gwałtownych erupcji i eksplozji popiołu, które wielokrotnie niszczyły rosnące na zboczach lasy. Zanim góra Elgon uległa erozji, prawdopodobnie była najwyższym szczytem Afryki, dorównującym dzisiejszemu Kilimandżaro. Jest ona nadal najbardziej rozległym wzniesieniem; podczas wschodu słońca jej cień pada w kierunku za-chodnim w głąb Ugandy, natomiast o  zachodzie sięga daleko na te-rytorium Kenii. U  stóp wulkanu leżą wioski i  miasta zamieszkane przez różne grupy plemienne, między innymi Masajów – lud pasterski, zajmujący się hodowlą bydła, który przybył tu z  północy. Łagodne deszcze przez cały rok zraszają niższe partie góry; powietrze jest tam przyjemnie chłodne i świeże, a ziemia wulkaniczna daje bogate plony kukurydzy. Wioski tworzą na zboczach wulkanu pierścień, który za-cieśnia się wokół lasu, jak pętla dławiąca środowisko naturalne. Las jest

Strefa skażenia30

stopniowo wyrąbywany w celu uzyskania drewna na opał i terenów na pastwiska, a liczba słoni maleje.

Niewielką część góry Elgon zajmuje park narodowy. Monet i jego przyjaciółka zatrzymali się przy wejściu, by opłacić wstęp. Małpa, być może pawian  – nikt tego nie pamięta  – miała zwyczaj wieszania się na bramie w oczekiwaniu na „łaskawe datki” zwiedzających. Skuszona przez Moneta bananem usiadła mu na ramieniu. Kobieta roześmiała się, lecz oboje stali bez ruchu, gdy zwierzę jadło. Następnie wjechali nie-co wyżej i rozbili namiot na wilgotnej zielonej łące, opadającej w stro-nę potoku, który wypływał z  lasu tropikalnego. Woda miała dziwną mleczną barwę, nadawaną jej przez pył wulkaniczny. Trawa była niska i upstrzona zwierzęcymi odchodami – tu wypasano bawoły kafryjskie.

Wokół biwaku Moneta wznosił się las, plątanina powykrzywianych afrykańskich drzew oliwnych, z czarnymi, trującymi dla ludzi owoca-mi, porośniętych mchem i pnączem. Dochodziło stamtąd brzęczenie owadów oraz odgłosy bójek i nawoływania się żerujących małp. Były to gerezy; czasem jedna z nich złaziła na dół i przemykała w pobliżu namiotu, rzucając na ludzi czujne, inteligentne spojrzenie. Stada gołę-bi wypryskiwały nagle spomiędzy gałęzi, a ich niski, niezwykle szybki, ukośny lot miał je chronić przed jastrzębiami, które potrafiły atako-wać znienacka i rozszarpywać zdobycz w powietrzu. Rosły tam drzewa kamforowe i tekowe, a także cedry afrykańskie i cuchnące drzewa czer-wone, tu i ówdzie zaś rozciągała się nad lasem ciemnozielona chmura liści. Były to korony zastrzalinów, największych drzew Afryki, niemal równie wielkich, jak kalifornijskie sekwoje. Na górze żyły tysiące sło-ni; słychać je było, gdy wędrowały przez las, zdzierając korę i łamiąc gałęzie drzew.

Po południu, jak zwykle na górze Elgon, padał deszcz, więc Mo-net i  jego towarzyszka pozostali w namiocie i być może kochali się, gdy nad nimi przetaczała się burza. Zapadł już zmrok, kiedy deszcz ustał. Rozpalili ognisko i ugotowali posiłek. Był wieczór sylwestrowy. Niewykluczone, że obchodzili go, pijąc szampana. Po kilku godzinach chmury jak zwykle się rozwiały i czarny cień wulkanu ukazał się pod

Wypadek w lesie 31

Drogą Mleczną. Gdy wybiła północ, być może Monet stał na trawie i  z głową odchyloną do tyłu patrzył w niebo; chyba niezbyt pewnie trzymał się na nogach po spełnieniu toastów.

W  noworoczny poranek powietrze było chłodne (zaledwie kilka stopni powyżej zera), a  trawa mokra i  zimna; po śniadaniu Monet z  przyjaciółką pojechał błotnistą drogą w  górę wulkanu i  zatrzymał się w małej dolinie poniżej groty Kitum. Przedzierając się przez krza-ki, ruszyli do niej po ścieżkach słoni, które wiły się wzdłuż strumyka płynącego wśród kępy drzew oliwnych, pokrytych bujną trawą łąk. Rozglądali się uważnie, wystrzegając się spotkania z niebezpiecznym bawołem kafryjskim. Strumyk tworzył kaskadę nad otworem groty, znajdującym się w górnej części doliny. Ścieżki słoni łączyły się przed jaskinią i prowadziły do wnętrza. Monet i  jego towarzyszka spędzili tam cały dzień Nowego Roku. Prawdopodobnie padało, więc siedzieli w wejściu za zasłoną utworzoną przez spadającą wodę. Wypatrywali w dolinie słoni i obserwowali skalne góralki – puszyste zwierzęta wiel-kości świstaków – biegające po głazach.

Stada słoni wchodzą do groty Kitum w poszukiwaniu minerałów i  soli. Na równinie zwierzęta te mogą łatwo znaleźć sól w  zlepień-cach i wyschniętych kałużach w starych korytach rzek, lecz w lasach tropikalnych jest ona niemal rzadkością. Grota może pomieścić nawet siedemdziesiąt słoni. Spędzają one w niej noc, drzemiąc na stojąco lub ryjąc skałę kłami. Odłupane kawałki kamienia rozdrabniają zębami i połykają. W odchodach leżących wokół groty jest pełno okruchów skalnych.

Monet i jego towarzyszka mieli latarki, udali się więc w głąb jaskini, by zbadać, dokąd prowadzi. Wejście jest ogromne – ma około pięć-dziesięciu metrów – a dalej grota jeszcze bardziej się rozszerza. Przeszli przez teren pokryty wysuszonym łajnem słoni, wzniecając stopami kłęby kurzu, który przyćmił światło. Dno groty podniosło się, tworząc szereg półek pokrytych zielonym mułem. Były to odchody nietope-rzy – przetrawiony materiał roślinny, wydalany przez nietoperze owo-cożerne, których kolonia mieszkała pod stropem groty.

Strefa skażenia32

Obudzone wylatywały z furkotem z dziur i krążyły z piskiem wo-kół głów ludzi. Setki rubinowych oczu spoglądały z góry na intruzów. Fale dźwięków wydawanych przez zwierzęta odbijały się od stropu i wracały echem przypominającym otwieranie się wielu małych drzwi osadzonych na nienaoliwionych zawiasach. Monet i jego towarzyszka zobaczyli niezwykłe zjawisko groty Kitum. Znajduje się tam skamie-niały las tropikalny. Ze ścian i  stropu sterczą zamienione w kamień pnie drzew tekowych, zastrzalinów, drzew wiecznie zielonych. Erupcja wulkanu Elgon, która nastąpiła przed siedmioma milionami lat, po-grzebała las tropikalny pod popiołem, a drzewa po wielu latach zamie-niły się w opal i kwarc. Pnie są otoczone przez białe szpikulce minera-łów wyrastające ze skały. Kryształy te, równie ostre jak igły strzykawki, iskrzyły się w świetle latarek.

Monet i jego przyjaciółka wędrowali przez grotę, podziwiając spe-tryfikowany las tropikalny. Czy Monet przesunął dłońmi po kamien-nych drzewach i ukłuł się w palec kryształem? Ze stropu i ścian ster-czały skamieniałe kości krokodyli, dawnych hipopotamów i przodków słoni. Wśród pni wisiały na pajęczynach pająki, żywiące się ćmami i innymi owadami.

Wędrowcy dotarli do łagodnego wzniesienia, gdzie główna komora powiększała się, osiągając szerokość około stu metrów, czyli więcej niż wynosi długość boiska futbolowego. Natknęli się na szczelinę skalną i  oświetlili latarkami jej dno. Znajdowała się tam dziwna szarobru-natna masa. Były to zmumifikowane ciała słoniątek. Wędrując nocą przez grotę, zwierzęta kierowały się dotykiem – badały teren trąbami; słoniątka wpadały niekiedy w szczeliny.

Monet i  jego towarzyszka posuwali się dalej, aż doszli do filaru, który, jak się wydawało, podtrzymuje strop. Widać było na nim rysy i rowki – ślady kłów słoni. Dalsze żłobienie podstawy podpory mo-głoby spowodować jej zawalenie, a wraz z nią stropu Kitum. W głębi groty wędrowcy natknęli się na inny filar, już złamany. Unosiła się nad nim aksamitna chmara owadożernych nietoperzy, które zanie-czyszczały go czarnymi odchodami, odmiennymi od zielonego guano

Wypadek w lesie 33

w pobliżu wejścia do groty. Czy dłoń Moneta zetknęła się z tymi eks-krementami?

Nie wiadomo, co się działo z jego przyjaciółką w ciągu kilku lat po wycieczce na górę Elgon. Później nieoczekiwanie pojawiła się w barze w Mombasie, gdzie pracowała jako prostytutka. Lekarz z Kenii, któ-ry zajmował się przypadkiem Moneta, pewnego dnia pił tam piwo i  nawiązał z  nią błahą rozmowę. Gdy wymienił nazwisko Francuza, kobieta, ku jego zaskoczeniu, powiedziała: „Wiem o  tym. Pochodzę z zachodniej Kenii i żyłam z Charlesem Monetem”. Lekarz nie uwie-rzył prostytutce, lecz opowiadała mu całą historię tak szczegółowo, że przekonała go o swej prawdomówności. Po spotkaniu w barze kobieta ta zniknęła w ludzkim mrowisku Mombasy, a późnej prawdopodobnie zmarła na AIDS.

Charles Monet powrócił do swego zajęcia w stacji pomp. Każdego dnia szedł do pracy przez wypalone pola trzciny cukrowej, niewątpli-wie podziwiając widok góry Elgon; nawet gdy była pokryta chmurami, mógł odczuwać jej przyciąganie, podobne do grawitacji niewidocznej planety. Tymczasem jakaś forma życia, dla której Charles Monet stał się żywicielem, rozmnażała się w jego organizmie.

Zwykle ból głowy pojawia się w tydzień po zetknięciu się z czynnikiem zakaźnym. Siódmego dnia po swej noworocznej wizycie w grocie Ki-tum, 8  stycznia 1980  roku, Monet poczuł tętniące łupanie w  głębi oczodołów. Postanowił pozostać w domu i położyć się do łóżka. Ból się nasilił. Objął gałki oczne, później skronie i całą głowę. Nie ustępował pod działaniem aspiryny. Potem pojawił się w krzyżu. Służąca Johnnie nie wróciła jeszcze ze świątecznego urlopu, Monet zaangażował więc tymczasowo inną kobietę. Próbowała ona zaopiekować się chorym, nie bardzo jednak wiedziała, co ma robić. Trzeciego dnia po wystą-pieniu bólu głowy pojawiły się kolejne objawy: gorączka, nudności, a następnie nasilające się wymioty, które przeszły w odruchy wymiot-ne. Chory stał się apatyczny. Jego twarz zastygła w pozbawioną wyrazu maskę, a nieruchome spojrzenie przypominało paralityka. Opadające

Strefa skażenia34

powieki tylko częściowo zakrywały wytrzeszczone i przekrwione oczy, które spoglądały nieruchomo. Skóra twarzy Moneta była żółtawa i po-kryta błyszczącymi czerwonymi plamami w  kształcie gwiazdek. Wy-glądał jak zombi*. Stan Moneta przeraził służącą. Nie zdawała sobie sprawy, co się z nim dzieje. Jego zachowanie także uległo zmianie. Stał się ponury, drażliwy, wrogo usposobiony do otoczenia. Potrafił odpo-wiadać na pytania, wydawało się jednak, że nie wie, gdzie się znajduje.

Nieobecność Moneta w pracy zastanowiła kolegów, którzy wreszcie odwiedzili go, by sprawdzić, jak się czuje. Siedząca na dachu czarno-

-biała wrona obserwowała gości. Gdy zobaczyli przyjaciela, zdecydo-wali, że powinien pojechać do szpitala. Ponieważ był w bardzo złym stanie i nie mógł sam prowadzić samochodu, jeden ze współpracowni-ków zawiózł go do prywatnej kliniki w centrum Kisumu, nad Jezio-rem Wiktorii. Lekarze zbadali chorego, lecz nie potrafili wyjaśnić, co się stało z jego oczami, twarzą i umysłem. Myśląc, że przyczyną mogła być jakaś infekcja bakteryjna, zastosowano zastrzyki antybiotyku, lecz nie miało to jednak żadnego wpływu na stan pacjenta.

Doktorzy uznali, że Monet powinien się udać do szpitala w Nairo-bi, najlepszej prywatnej kliniki w Afryce Wschodniej. Telefony dzia-łały źle, a wydawało się, że nie ma potrzeby zawiadamiać tamtejszych lekarzy o przybyciu chorego. Trzymał się jeszcze na nogach i  sądzono, że może podróżować sam. Miał pieniądze i rozumiał, że musi dostać się do Nairobi. Zawieziono go więc taksówką na lotnisko, gdzie wsiadł do samolotu linii Kenya Airways.

„Gorący” wirus z lasów tropikalnych wytrzymuje dwudziestocztero-godzinną podróż. Wszystkie większe miasta świata są połączone siecią linii lotniczych, a gdy wirus znajdzie się w niej, może w ciągu doby dotrzeć wszędzie: do Paryża, Tokio, Nowego Jorku, Los Angeles – do-kądkolwiek latają samoloty. Właśnie na pokład jednego z nich dostał się Charles Monet i żyjący w nim wirus.

* W religiach afrykańskich: zmarły, który ożył dzięki magii (wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza).

Wypadek w lesie 35

Samolot śmigłowy komunikacji lokalnej Fokker Friendship miał trzydzieści pięć miejsc. Po starcie przeleciał nad niebieskim poły-skującym Jeziorem Wiktorii, na którym kołysały się łódki rybaków, wykonane z  wydrążonych pni, następnie skręcił i  skierował się na wschód. Poniżej ciągnęły się zielone wzgórza pokryte plantacjami herbaty i  widać było niewielkie farmy. W  samolotach afrykańskich linii lokalnych panuje często tłok, ten również miał prawdopodobnie komplet pasażerów. Trasa lotu prowadziła dalej nad pasmami lasów, skupiskami okrągłych chat i  wioskami z  domkami o  blaszanych da-chach. Krajobraz uległ nagle zmianie, pojawiły się urwiska i wąwozy, a barwę zieloną zastąpiła brunatna. Samolot przelatywał nad Wielkim Rowem Wschodnim. Pasażerowie obserwowali przez okienka tereny, na których powstał rodzaj ludzki. Dostrzegli chaty stłoczone między ciernistymi krzewami i rozchodzące się od nich ścieżki bydła. Z szu-mem śmigieł, podskakując i kołysząc się, maszyna pokonywała kłęby chmur wiszących nad doliną. U Moneta wystąpiły objawy choroby powietrznej. W samolotach komunikacji lokalnej siedzenia są wąskie i ścieśnione, pasażerowie widzą więc wszystko, co się wewnątrz dzieje. Kabina jest szczelnie zamknięta, a powietrze recyrkuluje, toteż wszel-kie zapachy są natychmiast wyczuwalne. Człowiek, który zachoruje, musi zostać zauważony.

Jest silnie pochylony, wiadomo więc, że nie czuje się dobrze, trudno jednak dokładnie określić, co mu dolega. Trzyma przy ustach toreb-kę. Zanosi się kaszlem i wymiotuje. Torebka pęcznieje. Gdy podnosi głowę, na jego wargach widać błyszczącą czerwoną wydzielinę z  czar-nymi kropkami, jakby żuł fusy kawy. Jego oczy mają kolor rubinów, a  twarz jest pozbawiona wyrazu i pokryta sińcami. Czerwone plam-ki, które kilka dni wcześniej przypominały gwiazdki, powiększyły się i zlały w wielkie purpurowe plamy; cała głowa stała się czarnoniebie-ska. Mięśnie twarzy obwisły. Tkanka łączna zanikła i wydaje się, że ciało jest jakby oderwane od czaszki. Chory otwiera usta i  nieprze-rwanie wymiotuje, chociaż jego żołądek powinien być od dłuższego czasu pusty. Torebka napełnia się po brzegi substancją zwaną vomito

Strefa skażenia36

negro (wymioty fusowate). Jest to cętkowana dwubarwna ciecz, czarna i  czerwona, którą stanowią smołowate drobiny zmieszane ze świeżą krwią tętniczą. Rozchodzi się odór rzeźni. Wymioty fusowate są pełne wirusów. Ta silnie zakaźna, śmiertelnie niebezpieczna maź stanowi po-strach ekspertów wojskowych. Fetor wypełnia kabinę pasażerów. Mo-net zamyka pełną torebkę i zawija jej górny brzeg. Papierowy woreczek pęcznieje i mięknie, grożąc wycieknięciem zawartości. Monet wręcza torebkę stewardesie.

Organizm gospodarza, w którym rozmnaża się wirus, zostaje nasy-cony jego cząstkami, od mózgu do skóry. Eksperci wojskowi mówią wówczas, że nastąpiła „ekstremalna amplifikacja” wirusa. Nie jest to coś w  rodzaju zwykłego przeziębienia. Zanim dojdzie do maksymal-nej amplifikacji, ilość krwi chorego mieszcząca się w zakraplaczu do oczu może zawierać sto milionów cząstek wirusowych. W  procesie tym organizm przekształca się częściowo w cząstki wirusowe. Innymi słowy, organizm gospodarza zostaje opanowany przez obcą formę ży-cia, która dąży do wchłonięcia tego organizmu. Przemiana nie jest jed-nak całkowita – pozostaje rozpadające się ciało przesycone wirusami. Proces ten można określić jako katastrofę biologiczną. Do ekstremalnej amplifikacji doszło u Moneta; dowodem tego były czarne wymioty.

Wydawało się, że chory zastygł w bezruchu, jak gdyby każde po-ruszenie mogło wywołać pęknięcie czegoś w  organizmie. Jego krew krzepła, tworząc zatory. Wątroba, nerki, płuca, ręce, stopy i głowa były zablokowane skrzepami. Gromadziły się one również w mięśniach jelit, odcinając dopływ krwi. Mięśnie jelit zaczęły więc obumierać. Praw-dopodobnie Monet nie zdawał sobie w pełni sprawy ze swego stanu, gdyż krew nie docierała także do mózgu, którego uszkodzenie pozba-wiło Charlesa osobowości. W stanie tak zwanej depersonalizacji zanika wszelka aktywność i cechy charakteru. Człowiek staje się automatem. Komórki nerwowe rozpadają się, a wówczas najpierw zanikają wyższe funkcje psychiczne, pozostają natomiast te na poziomie prymitywne-go mózgu szczura lub jaszczurki. Można powiedzieć, że umarła już osobowość Charlesa Moneta, żyje natomiast jego ciało.

Wypadek w lesie 37

Atak wymiotów uszkadza jakieś naczynie krwionośne w nosie Mo-neta. Z obydwu nozdrzy zaczyna lecieć błyszcząca krew tętnicza, ście-kając po zębach i  podbródku. Płynie nieprzerwanie, gdyż zabrakło w organizmie czynników powodujących krzepnięcie krwi. Stewardesa podaje Monetowi papierowe serwetki, którymi próbuje on bezskutecz-nie zahamować krwotok.

Gdy pasażer siedzący obok nas w samolocie choruje, nie chcemy go wprawiać w  zakłopotanie, więc nie zwracamy uwagi na jego do-legliwości. Sądzimy, że wkrótce poczuje się lepiej. Niewykluczone, iż po prostu źle znosi podróż. Może mieć nudności i  krwotok z  nosa, powietrze jest przecież suche i rozrzedzone… Pytamy dyskretnie, czy możemy mu jakoś ulżyć. Nie odpowiada lub coś niewyraźnie mamro-cze, zostawiamy go więc w spokoju, lecz wydaje się nam, że lot trwa w  nieskończoność. Może stewardesa coś poradzi. Zachowanie ofiar zabójczego wirusa zmienia się do tego stopnia, że nie reagują na pro-pozycję udzielenia pomocy. Są nastawieni nieufnie i nie życzą sobie, by ich dotykano. Nie chcą też rozmawiać. Na pytania odpowiadają mruknięciem lub monosylabami. Ma się wrażenie, że trudno im zna-leźć odpowiednie słowa. Potrafią powiedzieć, jak się nazywają, lecz nie umieją określić dnia tygodnia lub opisać swoich dolegliwości.

Samolot leci przez chmury, wzdłuż Wielkiego Rowu, a Monet za-pada w  fotel i wydaje się, że drzemie… Być może niektórzy pasaże-rowie zastanawiają się, czy nie umarł… Nie, żyje. Porusza się. Jego przekrwione oczy są otwarte i nieznacznie się przesuwają.

Jest późne popołudnie. Słońce chylące się za wzgórza po zachodniej stronie Wielkiego Rowu rzuca promienie we wszystkich kierunkach, jak gdyby rozproszyły się one na równiku. Maszyna wykonuje łagodny skręt i przecina wschodnią krawędź Wielkiego Rowu. Teren wznosi się, a  jego barwa zmienia się z brunatnej na zieloną. Pod prawym skrzy-dłem pojawiają się wzgórza Ngong. Opadający samolot przelatuje nad parkiem narodowym, w którym widać zebry i żyrafy. Minutę później ląduje na międzynarodowym lotnisku im. Jomo Kenyatty. Monet podnosi się, spływając krwią. Ustaje jednak na nogach. Potykając się,

Strefa skażenia38

schodzi po schodkach na płytę lotniska. Jego koszula to jedna czer-wona plama. Nie niesie bagażu. Jedynym bagażem jest wirus rozmno-żony w organizmie, który przekształcił się w ludzką bombę wirusową. Monet przechodzi wolno przez budynek dworca lotniczego i  skręca w ulicę, gdzie zawsze parkują taksówki. Otaczają go kierowcy.

– Taxi? Taxi? – pytają. – Nairobi… szpital – mamrocze.Jeden z kierowców pomaga Monetowi wsiąść do samochodu. Tak-

sówkarze z Nairobi lubią gawędzić ze swymi pasażerami, kierowca pyta więc prawdopodobnie Moneta o  zdrowie. Odpowiedź powinna być oczywista. Dolegliwości nieco się zmniejszyły. Wprawdzie żołądek jest ciężki i wzdęty jak po zjedzeniu posiłku, lecz ustał już ten piekący, roz-dzierający ból.

Taksówka wjeżdża na magistralę Uhuru i  kieruje się do Nairo-bi. Mknie przez łąkę porośniętą drzewami akacjowymi, mija fakto-rie, dociera do ronda i włącza się w gorączkowy ruch uliczny miasta. Na poboczach drogi kłębi się tłum: kobiety idące po wydeptanych, brudnych chodnikach, wałęsający się mężczyźni, dzieci na rowerach, człowiek naprawiający obuwie; widać tu także traktor ciągnący wóz z węglem drzewnym. Taksówka skręca w lewo w Ngong Road, mija park miejski, pokonując wzgórze, potem rzędy wysokich eukaliptusów, wreszcie wąską drogą dociera do portierni i wjeżdża na teren szpitala w Nairobi. Samochód zatrzymuje się na postoju obok kiosku z kwia-tami. Przy szklanych drzwiach widnieje napis: „Oddział wypadków”. Monet wręcza kierowcy pieniądze i wysiada z taksówki. Otwiera szkla-ne drzwi, po czym podchodzi do okienka izby przyjęć, gdzie zgłasza się jako poważnie chory. Mówienie sprawia mu trudność.

Krwawi, więc zostanie przyjęty natychmiast. Musi poczekać na we-zwanie lekarza, który wkrótce się zjawi. Monet siada w poczekalni.

Jest to niewielkie pomieszczenie z  wyściełanymi ławkami. Jasne, intensywne słońce wschodniej Afryki pada przez rząd okien na stół za-łożony poplamionymi czasopismami i rysuje prostokąty na szarej żwi-rowej podłodze, pośrodku której znajduje się ściek. Izba, przesiąknięta

Wypadek w lesie 39

słabym zapachem spalanego drewna i  potu, jest pełna ludzi o  zaro-piałych oczach, Afrykanów i Europejczyków, siedzących ciasno obok siebie. Zawsze są tu jacyś chorzy z ranami ciętymi, którzy czekają cier-pliwie na założenie szwów, przytrzymując poplamione krwią opatrun-ki na głowach lub palcach. Charlie Monet nie różni się wyglądem od innych pacjentów, jeżeli pominąć jego posiniaczoną, pozbawioną wy-razu twarz i czerwone oczy. Napis na ścianie ostrzega przed złodziejami kieszonkowymi, a inny głosi:

PROSZĘ ZACHOWAĆ CISZĘ. DZIĘKUJEMY ZA WSPÓŁPRACĘ.

UWAGA: JEST TO ODDZIAŁ WYPADKÓW. OFIARY NAGŁYCH WYPADKÓW MAJĄ

PIERWSZEŃSTWO. POZOSTALI PACJENCI OTRZYMAJĄ

WÓWCZAS POMOC W NASTĘPNEJ KOLEJNOŚCI.

Monet w milczeniu czeka na zainteresowanie się nim. Nagle jego cho-roba przechodzi w ostatnią fazę. Ludzka bomba wirusowa eksploduje. Specjaliści wojskowi określają ten stan jako „wyniszczenie i wykrwa-wienie” lub – łagodniej – „zejście”.

Monetowi kręci się w  głowie i  odczuwa krańcowe wyczerpanie. Traci też zmysł równowagi, ponieważ jego kręgosłup stał się miękki i pozbawiony nerwów. Pokój wiruje wokół Moneta, którego organizm znajduje się w stanie wstrząsu. Chory pochyla się, dotyka głową kolan i łapiąc z jękiem powietrze, wyrzuca ustami olbrzymią ilość krwi. Osu-wa się na podłogę. Mimo utraty świadomości, dusząc się, wymiotuje dalej. Następnie słychać jakby odgłos rozdzierania prześcieradła – to pękają jelita i z odbytu wypływa krew zmieszana z treścią zniszczonego organu. Monet utracił swe wnętrzności. Nastąpiło wyniszczenie i wy-krwawienie organizmu.

Inni pacjenci w poczekalni wstają i odsuwają się od mężczyzny leżą-cego na podłodze. Wzywają lekarza. Wokół Moneta szybko rozlewa się czerwona kałuża. Po unicestwieniu swego żywiciela wirus wydostaje się wszystkimi otworami na zewnątrz, szukając nowej ofiary.

Koniec fragmentu.

Zapraszamy do księgarń i na www.labotiga.pl