Studija o naučnoistraživačkoj opremi i formiranju zajedničkog

Crna GoraMinistarstvo nauke

Projekat ldquoVisoko obrazovanje i istraživanje za inovacije i konkurentnostrdquo (INVO)

Studija o naučnoistraživačkoj opremi i formiranju zajedničkog istraživačkog prostora

Jul 2013

Studija o naučnoistraživačkoj opremi i formiranju zajedničkog istraživačkog prostora - strana 1 od 45

Sadržaj

Lista učesnika 26 licenciranih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori31 Uvod82 Analiza podataka prikupljenih tokom posjeta naučnoistraživačkim9ustanovama9

21 Stanje postojeće opreme kapitalne i srednje vrijednosti u naučnoistraživačkim ustanovama1422 Oprema kapitalne i srednje vrijednosti koja nedostaje u naučnoistraživačkim ustanovama3323 Zahtjevi i troškovi radnog okruženja u naučnoistraživačkim ustanovama3624 Postojeće prioritetne oblasti istraživanja u Crnoj Gori37

3 Planiranje optimalnog korišćenja naučnoistraživačke opreme kapitalne i srednje vrijednosti u Crnoj Gori40

31 Optimalno korišćenje kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori404 Praktične preporuke Ministarstvu nauke43

41 Virtuelni centar za povećanje vidljivosti kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova4341 Oblasti u kojima naučnoistraživačke ustanove mogu značajno da unaprijede produktivnost44

Lista učesnika 26 licenciranih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj GoriTabela 1 Licencirane naučnoistraživačke ustanove u Crnoj Gori koje su obuhvaćene StudijomBr Institucija Kontakt

1 Biotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Mihaila Lalića br 1 Podgorica Tel +382 (0) 20 268 437E-mail btfacmeWeb wwwbtfacme

2 Institut za biologiju mora Univerzitet Crne Gore

Adresa Kotor Dobrota bbTel +382 (0) 32 334 569Fax +382 (0) 32 334 570E-mail biokotort-commeDirektor acojoacmeWeb wwwibmkorg

3 Metalurško-tehnološki fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Cetinjski put bb PodgoricaTel +382 (0) 20 245 406Fax +382 (0) 20 245 406E-mail mtfacmeDekan kemalacmeWeb wwwmtfacme

4 Medicinski fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Kruševac bb PodgoricaTel +382 20 246 651E-mail infomedfacmeDekan asaninacmeWeb httpwwwmedfucgacme

5 Institut za javno zdravlje

Adresa Ljubljanska bb PodgoricaTel +382 (0) 20 412 888 +382 (0) 20 241 214Fax +382 (0) 20 243 728E-mail ijzcgijzcgmeDirektor bobanmugosaijzcgmeWeb wwwijzcgme

6 Centar informacionog sistema Univerzitet Crne Gore

Adresa Cetinjska br2 PodgoricaTel +382 (0) 20 414 282Fax +382 (0) 20 414 283E-mail cisacmeDirektor bozokacmeWeb httpwwwcisucgacme

7 Fakultet za turizam Bar - MTS - Montenegro Tourism School Univerzitet Mediteran

Adresa Bjeliši bb BarTel +382 (0) 30 312 144+382 (0) 30 303 200E-mail fakultettht_bart-comme stevanpopovicunimediterannet Web wwwfthtunimediterannet

8 Fakultet za informacione tehnologije Univerzitet Mediteran

Adresa Vaka Djurovića bb PodgoricaDoc dr Ramo Šendelj Tel +382 (0) 20 409 211E-mail fitunimediterannet ramosendeljgmailcom

9 Prirodno-matematički fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Džordža Vašingtona bb PodgoricaTel +382 (0) 20 245 204Fax +382 (0) 20 244 608E-mail dekanatrcpmfacmeDekan predrag_stanisict-commeWeb wwwpmfacme

10 Mašinski fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Džordža Vašingtona bb PodgoricaTel +382 (0) 20 245 003Fax +382 (0) 20 245 116E-mail mfacmeDekan gorancacmeWeb wwwmfacme

11 Elektrotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Džordža Vašingtona bb PodgoricaTel +382 (0) 20 245 839Fax +382 (0) 20 245 873E-mail etfacmeDekan srdjanacmeWeb wwwetfacme

12 Prirodnjački muzej

Adresa Trg Vojvode Bećir Bega Osmanagića br 16Tel +382 (0) 20 623 544Fax +382 (0) 20 623 933E-mail prmuzejt-commeDirektor direktort-commeWeb wwwpmcgcome

13 Građevinski fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Cetinjski put bb PodgoricaTel +382 (0) 20 244 905+382 (0) 20 245 014Fax+382 (0) 20 241 903E-mail gfacmeWeb wwwgfacme

14 Arhitektonski fakultet Univerzitet Crne Gore

Adresa Bulevar Džordža Vašingtona bb PodgoricaTel +382 (0) 20 269 262 +382 (0) 20 269 287Fax +382 (0) 20 269 317E-mail arhitekturaacmeDekan rgoranacmeWeb wwwarhitekturaacme

15 Fakultet primijenjene fizioterapije Igalo

Adresa Dava Ilića br 5 IgaloTel +382 (0) 31 658 876 +382 (0) 31 658 845Fax +382 (0) 31 332 729E-mail vfsacme fpfacmeDekan sivacki-zitniksacmeWeb wwwucgacmecgfizioterapijahtm

16 13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica

Adresa Put Radomira Ivanovića br 2 PodgoricaTelfax +382 (0) 20 658 028+382 (0) 20 658 027+382 (0) 20 444 104E-mail infoplantazecomWeb wwwplantazecom

17 Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore

Adresa Radosava Burića br2 PodgoricaTel +382 (0) 20 648 146+382 (0) 20 648 980 +382 (0) 20 647 202Fax +382 (0) 20 648 146E-mail geat-commeseismocgt-commeWeb wwwseismocome

18 Institut za crnu metalurgiju Nikšić Adresa Vuka Karadžića bb NikšićTel +382 (0) 40 203 240Fax +382(0) 40 203 203

E-mail icmt-commecolakovicmajagmailcomWeb wwwicmcgmewwwicmcgorg

19 Fakultet za pomorstvo Kotor Univerzitet Crne Gore

Adresa Dobrota br 36 KotorTel +382 (0) 32 303 188+382 (0) 32 303 184Fax +382 (0) 32 303 184E-mail fzpkotort-commefzpdekanacme

Klinički centar Crne Gore - Centar za nauku Adresa Džona Džeksona bb PodgoricaTel +382 (0) 20 412 412 +382 (0) 20 243 726 +382 (0) 20 412 300Fax +382 (0) 20 225 284E-mail drmilanmijovickccgmeWeb wwwkccgme

21 Fakultet za informacione sisteme i tehnologije - UDG

Adresa Donja Gorica PodgoricaTel +382 (0) 20 410 777Fax +382 (0) 20 410 766E-mail udgudgedume fistudgedumeDekan milicavukoticudgedume

22 Fakultet za politehniku ndash UDG

Adresa Donja Gorica PodgoricaTel +382 (0) 20 410 777Fax +382 (0) 20 410 766E-mail udgudgedume politehnikaudgedume

23 Fakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju ndash UDG

Adresa Donja Gorica PodgoricaTel +382 (0) 20 410 777Fax +382 (0) 20 410 766E-mail udgudgedume fptbheudgedume

24 Fakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor Univerzitet Crne Gore

Adresa Stari grad bb KotorTel +382 (0) 32 322 686Fax +382 (0) 32 325 049E-mail fthacmeDekan stanjaacmeWeb wwwfthkotorme

25 Fakultet za biznis i turizam Budva

Adresa Akademija znanja bb BudvaTel +382 (0) 33 402 250E-mail infofbt-budvame njasat-comme Web wwwfbt-budvame

26 Institut za savremene tehnologije

Adresa Kralja Nikole 347 A PodgoricaTel +382 (0) 20 648 177Fax +382 (0) 67 241 056E-mail officeimtmmeWeb wwwimtmme

27 Agencija za zaštitu životne sredine

Adresa IV Proleterske 19 Podgorica Tel +382 20 446 500Fax +382 20 446 587Email epamontenegrogmailcomWeb wwwepaorgme

28 Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore

Adresa Put Radomira Ivanovića br2 PodgoricaTel +382 20 658-090 658-091 658-108 Fax +382 20 658-092E-mail infoceticomWeb wwwceticome

29 Fakultet za sport i fizičko vaspitanje Nikšić Univerzitet Crne Gore

Adresa Vuka Karadžića br 83 NikšićTel +382 (0) 40 235 204 +382 (0) 40 235 207 +382 (0) 40 235 200 E-mail fakultetzasportnkt-comme Dekan sportmontt-comme Web wwwfsnkacme

30 Fakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku Berane

Adresa Donje Luge bb BeraneTel +382 (0) 51 238 100+382 (0) 67 616 135+382 (0) 67 212 595E-mail fmsk-bat-comme Dekan vujadinvesovicgmailcom Web wwwfmskme

Tekst crvene boje institucije koje nijesu uzele učešća u Studiji (njihov br će biti izostavljen u narednim poglavljima)

1 Uvod

Međunarodna banka za rekonstrukciju i razvoj (IBRD) odobrila je Crnoj Gori namjenski investicioni zajam u iznosu od 12 M euro (ekvivalentno 1598 M US$) za realizaciju projekta bdquoVisoko obrazovanje i istraživanje za inovacije i konkurentnostldquo (INVO) Cilj projekta je da osnaži kvalitet i relevantnost visokog obrazovanja i istraživanja u Crnoj Gori kroz reformu finansiranja obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja i jačanje kapaciteta za istraživanje i razvoj Komponenta 3 INVO projekta - Uspostavljanje konkurentnog istraživačkog okruženja - ima za cilj dodjeljivanje grantova za formiranje prvog Centra uspješnosti (CU) u Crnoj Gori kao osnovu za kreiranje budućih centara kao i za sprovođenje programa konkurentnih grantova za istraživanja Grantovi u okviru svakog potprojekta će omogućiti finansiranje potrebno za nabavku i održavanje laboratorijske i istraživačke opreme Program je usmjeren ka uspostavljanju sistema istraživačkih grantova odnosno kolaborativnih istraživačkih potprojekata koji će podsticati interdisciplinarni pristup promovisati saradnju sa međunarodnim partnerima i privredom ali i generisati komercijalne inovacije Dio ovog Projekta uključuje i Studiju o postojećim istraživačkim kapacitetima i kreiranje zajedničkog istraživačkog prostora Optimalno korišćenje istraživačke opreme je jedan od najvećih izazova sa kojim se suočavaju istraživački timovi Optimizacija i efikasno upravljanje resursima istraživačke opreme može doprinijeti povećanju produktivnosti ustanova i smanjiti operativne troškove

Predmet istraživanja u ovoj Studiji bile su 30 od ukupno 49 licenciranih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori izabranih u prioritetnim oblastima istraživanja u okviru kojih će se pilot CU i istraživački grantovi dodijeliti ali i na osnovu kapaciteta samih ustanova Od 30 naučnoistraživačkih ustanova 26 su uzele učešća u ovoj Studiji i podaci koji su predstavljeni i analizirani odnose se na tih 26 ustanova (prikazane u Tabeli 1 gdje su crvenim tekstom označene one koje nisu učestvovale u Studiji) Od 26 ustanova dvije se nalaze u Nikšiću jedna u Baru dvije u Kotoru i jedna u Beranama dok su ostale u Podgorici

Studija o istraživačkoj opremi realizovana je u dva glavna dijela Prvi dio Studije se odnosi na određivanje osnovnog istraživačkog kapaciteta koji postoji u licenciranim naučnoistraživačkim ustanovama i podršku uspostavljanju sistema zajedničkog korišćenja opreme sa ciljem da se izbjegne dupliranje finansiranja opreme pri realizaciji planiranih istraživačkih grantova i CU Ministarstvo nauke planira da investicije vezane za opremu realizuje kroz programe istraživačkih grantova i kroz uspostavljanje CU u Crnoj Gori Shodno tome drugi dio Studije posvećen je ispitivanju potreba naučnoistraživačkih ustanova za novom istraživačkom opremom (oprema kapitalne vrijednosti više od 10000 euro i oprema srednje vrijednosti 1000 - 10000 euro)

U drugom poglavlju ove Studije prikazana je analiza podataka dobijenih prilikom posjeta naučnoistraživačkim ustanovama kroz prikupljanje i analizu popunjenih upitnika koje su ustanove dostavile kao i u razgovorima sa rukovodstvom i istraživačkim timovima u ustanovama Osnova analize je formirana baza podataka (data u Excel fajlu koji je sastavni dio ove Studije) sa sistematizovanim suštinskim informacijama preuzetim iz detaljnijih upitnika (koji su takođe prikupljeni klasifikovani i dati u prilogu) Prilikom analize podataka razmatrane su i upoređivane dvije kategorije opreme za svakog učesnika kapitalna oprema i oprema srednje vrijednosti kao i ostale važne kategorije relevantne za

određivanje kapaciteta ustanove kao što su postojeća infrastruktura ljudski resursi razvijena partnerstva u pojedinim oblastima kao i ideje i inovacije u okviru buduće vizije razvoja ustanova Studija je pokazala stanje postojeće opreme (kapitalne i srednje) sa korisnicima kao i potrebne investicije za unapređenje postojeće opreme i nabavku kapitalne opreme i opreme srednje vrijednosti koja nedostaje Prikazani su specifični uslovi i troškovi rada u pojedinačnim ustanovama Identifikovano je stanje postojeće opreme u Crnoj Gori Posebna pažnja posvećena je definisanju načina za saradnju kroz zajedničko korišćenje kapaciteta (znanja opreme i prostora) između naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori i načina unapređenja saradnje sa ciljem efikasnijeg i optimalnijeg korišćenja postojeće opreme a naročito planirane nabavke nove opreme Mogućnosti za optimalno korišćenje opreme dato je u trećem poglavlju uzimajući u obzir postojeće stanje u naučnoistraživačkim ustanovama u Crnoj Gori Analizirane su oblasti koje su posebno pogodne za razvoj saradnje uzimajući u obzir njihove istraživačke kapacitete i postojeće prioritetne oblasti istraživanja Praktične preporuke sa aspekta trenutnih mogućnosti ustanova koji se odnose na njihovu međusobnu saradnju i zvanične okvire koji bi mogli da omoguće poboljšanje te saradnje date su u četvrtom poglavlju kao zaključnom Razmatrano je kreiranje web portala sa različitim vrstama servisa koji bi bio usmjeren na lakše omogućavanje i podsticanje zajedničkog korišćenja kapaciteta i unapređenje saradnje Takođe preporučene su prioritetne oblasti istraživanja u kojima se može očekivati uvećanje produktivnosti uzimajući u obzir izražene vizije razvoja pojedinih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori koje su učestvovale u istraživanju sprovedenom u ovoj Studiji

2 Analiza podataka prikupljenih tokom posjeta naučnoistraživačkim ustanovama

Ukupno naučnoistraživačke ustanove su prijavile 126 uređaja u kategoriji postojeće kapitalne opreme (KPP) 310 uređaja u okviru postojeće opreme srednje vrijednosti (SRP) i iskazale potrebu za 106 uređaja u kategoriji nove kapitalne opreme (KPN) i 246 uređaja srednje vrijednosti (SRN) što je prikazano u Tabeli 2 Najveći broj uređaja u okviru postojeće opreme (kapitalne i opreme srednje vrijednosti) prijavio je Biotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore (ukupno 100) a zatim Mašinski fakultet Univerziteta Crne Gore (ukupno 56) Sa druge strane u ovom trenutku oprema sa najvišom vrijednošću se nalazi na Institutu za crnu metalurgiju AD Nikšić (oprema ukupne vrijednosti oko 35 M euro kao što je prikazano u Tabeli 4) Treba uzeti u obzir da neke institucije nisu prijavile svu postojeću opremu Na primjer Elektrotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore nije prijavio svu postojeću opremu iz svih svojih laboratorija ndash naveli su samo opremu iz onih laboratorija za koje su iskazali potrebu za novom opremom dok za laboratorije za koje nije postojala potreba za nabavkom nove opreme nijesu dostavili liste opreme koju već posjeduju Ali uopšte posmatrano sve ostale ustanove su pripremile detaljne specifikacije svoje opreme čija je vrijednost veća od 1000 euro

Tabela 2 Broj kapitalne opreme opreme srednje vrijednosti po naučnoistraživačkoj ustanovi

No Institucija KPP KPN SRP SRN Ukupno

1 Biotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore 18 16 82 56 1722 Institut za biologiju mora Univerzitet Crne Gore 11 13 29 14 673 Metalurško-tehnološki fakultet Univerzitet Crne 15 2 20 7 44

Gore4 Medicinski fakultet Univerzitet Crne Gore 2 0 10 1 13

6 Centar informacionog sistema Univerzitet Crne Gore 2 2 0 0 4

7 Fakultet za turizam Bar - MTS - Montenegro Tourism School Univerzitet Mediteran 0 1 1 3 5

8 Fakultet za informacione tehnologije Univerzitet Mediteran 0 2 11 11 24

9 Prirodno-matematički fakultet Univerzitet Crne Gore 11 0 23 12 46

10 Mašinski fakultet Univerzitet Crne Gore 3 8 53 12 7611 Elektrotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore 2 21 10 26 5912 Prirodnjački muzej 0 1 5 2 813 Građevinski fakultet Univerzitet Crne Gore 12 12 21 27 7214 Arhitektonski fakultet Univerzitet Crne Gore 0 4 4 7 1516 13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica 0 4 29 10 43

17 Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore 1 2 1 2 6

18 Institut za crnu metalurgiju Nikšić 34 5 2 3 44

19 Fakultet za pomorstvo Kotor Univerzitet Crne Gore 6 2 2 0 10

21 Fakultet za informacione sisteme i tehnologije UDG 8 2 0 2 12

22 Fakultet za politehniku ndash UDG 0 1 0 3 4

23 Fakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju ndash UDG 0 4 0 22 26

24 Fakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor Univerzitet Crne Gore 0 0 1 1 2

25 Fakultet za biznis i turizam Budva 0 0 0 4 426 Institut za savremene tehnologije 0 0 0 11 1127 Agencija za zaštitu životne sredine 1 2 4 3 10

29 Fakultet za sport i fizičko vaspitanje Nikšić Univerzitet Crne Gore 0 2 2 2 6

30 Fakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku Berane 0 0 0 5 5

Ukupno 126 106 310 246 788 Brojevi 5 15 20 28 izostavljeni su jer te ustanove nijesu uzele učešća u Studiji (dato u Tabeli 1) Skraćenice KPN - nova kapitalna oprema (oprema koja nedostaje) KPP - postojeća kapitalna oprema SRN - nova oprema srednje vrijednosti (oprema koja nedostaje) SRP - postojeća oprema srednje vrijednosti

U Studiji nije razmatrana oprema male vrijednosti (vrijednosti ispod 1000 euro poput personalnih računara i priključnih uređaja laboratorijskog materijala itd) pošto ovakva oprema generalno pripada kategoriji robe široke potrošnje i ima izuzetno nisku vrijednost poslije određenog vremena (npr nakon pet godina korišćenja) Amortizacija naučnih instrumenata na osnovu njihovog očekivanog roka korišćenja treba biti

uzeta u obzir ali pošto nije bilo mogućnosti da se precizno utvrdi smanjenje njihove vrijednosti tokom vremena postojećoj opremi je data njena originalna cijena (vrijednost u trenutku kupovine) i navedeno je njeno trenutno stanje Sa druge strane neka starija kapitalna oprema ima vrlo visoku vrijednost čak i nakon dugog perioda korišćenja zahvaljujući svojoj jedinstvenosti i vrlo visokoj kupovnoj cijeni kao što je to slučaj sa TEM mikroskopom na Institutu za crnu metalurgiju AD Nikšić

Studija je pokazala da se postojeća oprema u crnogorskim naučnoistraživačkim ustanovama sastoji od kapitalne opreme u vrijednosti od 6519418 euro i opreme srednje vrijednosti u iznosu od 1344906 euro kao što je prikazano u Tabeli 3 Institucije su iskazale potrebu za ukupnim investicijama u iznosu od 5644994 euro od čega je 4671741 euro u kapitalnoj opremi a 973253 euro u opremi srednje vrijednosti Takođe su iskazali snažnu potrebu za uspostavljanjem redovnog finansiranja godišnjih troškova održavanja (kalibraciju materijale potrebne za testiranje redovne popravke rezervne djelove neophodna unapređenja aktivnosti na terenu osiguranje opreme itd) i različite laboratorijske instalacije

Iz Tabele 3 se može vidjeti da je za održavanje opreme u kategoriji kapitalne opreme (378840 euro) na godišnjem nivou potrebno izdvojiti oko 6 od ukupnih troškova kapitalne opreme Troškovi održavanja opreme srednje vrijednosti su značajno viši (377281 euro ili 39 ukupnih troškova opreme srednje vrijednosti) kao što se može vidjeti u Tabeli 3 zbog toga što su institucije uračunale troškove instalacije za stvaranje uslova u laboratorijama u ovu kategoriju troškova dok bi u suprotnom takođe bili oko 6-10 Ovo potvrđuje činjenica da su za opremu koja nedostaje i koja je potrebna ustanove navele godišnje troškove u vezi sa održavanjem u iznosu do 10 od troškova opreme (Tabela 3 oprema koja nedostaje troškovi održavanjainstalacije na godišnjem nivou) Detaljna raspodjela postojeće opreme opreme koja nedostaje i vrijednosti ove opreme data je u eurima u Tabeli 4 Može se vidjeti da su ustanove uglavnom zahtijevale opremu u odnosu na onu koju već posjeduju

Tabela 3 Ukupni troškovi u vezi sa ukupnom kapitalnom opremom i opremom srednje vrijednosti kod 26 naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori (euro)

Postojeća oprema (EUR) Oprema koja nedostaje (EUR)Kapitalna oprema Oprema srednje

vrijednostiKapitalna oprema Oprema srednje

vrijednosti

Cijena opreme (euro) 6140578 967625 4328291 879951

Ostali troškovi na godišnjem nivou (instalacija održavanje materijal takse) (EUR)

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Tabela 4 Raspodjela vrijednosti (cijene) postojeće opreme i opreme koja nedostaje u 26 naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori (euro)

Br Institucija

Postojeća kapitalna oprema ukupno(EUR)

Postojeća oprema srednje

vrijednosti ukupno (EUR)

Ukupna vrijednost postojeće opreme(EUR)

Potrebna kapitalna oprema ukupno(EUR)

Potrebna oprema srednje

vrijednosti ukupno(EUR)

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

1 Biotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore 803566 336245 1139811 424420 203351 627771

2 Institut za biologiju mora Univerzitet Crne Gore 339870 49605 389475 105500

0 55100 1110100

3 Metalurško-tehnološki fakultet Univerzitet Crne Gore 38000 17950 55950 130000 16300 146300

4 Medicinski fakultet Univerzitet Crne Gore 130745 68122 198867 0 8000 8000

6 Centar informacionog sistema Univerzitet Crne Gore 42453 0 42453 95000 0 95000

7 Fakultet za turizam Bar - MTS - Montenegro Tourism School 0 1633 1633 16250 7345 23595

8Fakultet za informacione tehnologije Univerzitet Mediteran

0 21868 21868 48150 45998 94148

9 Prirodno-matematički fakultet Univerzitet Crne Gore 317090 102750 419840 0 48300 48300

10 Mašinski fakultet Univerzitet Crne Gore 248100 469921 718021 348239 7535 355774

11 Elektrotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore 52320 36879 89199 818109 140503 958612

12 Prirodnjački muzej 0 28750 28750 22000 8845 30845

13 Građevinski fakultet Univerzitet Crne Gore 249250 62200 311450 360170 92585 452755

14 Arhitektonski fakultet Univerzitet Crne Gore 0 16800 16800 95600 19127 114727

16 13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica 0 60265 60265 193198 73045 266243

17 Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore 41000 27500 68500 93300 19600 112900

18 Institut za crnu metalurgiju Nikšić 3431624 10181 3441805 197900 21300 219200

19 Fakultet za pomorstvo Kotor Univerzitet Crne Gore 335400 15500 350900 472000 0 472000

21 Fakultet za informacione sisteme i tehnologije UDG 476000 0 476000 50000 10360 60360

22 Fakultet za politehniku UDG 0 0 0 16000 8000 24000

23Fakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDG

0 0 0 143000 97390 240390

24Fakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor Univerzitet Crne Gore

0 2600 2600 0 2200 2200

25 Fakultet za biznis i turizam Budva 0 0 0 0 10191 10191

26 Institut za savremene tehnologije 0 0 0 0 32501 32501

27 Agencija za zaštitu životne sredine 14000 6637 20637 29785 11934 41719

29Fakultet za sport i fizičko vaspitanje Nikšić Univerzitet Crne Gore

0 9500 9500 60920 12700 73620

30 Fakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku Berane 0 0 0 0 21042 21042

Ukupno 7864324 Ukupno 5642294

U razgovorima sa predstavnicima naučnoistraživačkih ustanova ukazano je na potrebu za pružanje neke vrste zajedničkih usluga za opremu kojoj je prošao rok upotrebe ili njene popravke iili osavremenjivanja kako bi ista opet bila u funkciji ili u krajnjem njeno uklanjanje na određeni način Postoji određeni ne tako mali broj uređaja u okviru postojeće opreme koji je van funkcije (oni nisu navedeni u bazi podataka koja je napravljena u okviru ove analize) koji bi mogli biti popravljeni i ponovo stavljeni u funkciju ali je prepoznat zajednički problem u nedostatku regionalnih servisnih kompanija koje bi mogle da izvrše popravku tih uređaja Takve popravke u kompanijama širom svijeta su previše skupe i predugo traju tako da se ne mogu opravdati zbog čega ovi uređaji ostaju van upotrebe iako bi mogli da se poprave ukoliko bi postojale ekonomične opcije za njihovu popravku u regionu

Većina naučnoistraživačkih ustanova iskazala je potrebu za personalnim računarima jer generalno nedostaju ili putem nabavke novih računara ili obnove postojećih zastarjelih računara i priključnih uređaja Takođe oprema koja se odnosi na pristup Internetu (bežičnom) i sobama za video konferencije je prepoznata kao neophodna za efikasniji rad a naročito za razmjenu znanja i saradnju kroz zajedničko korišćenje kapaciteta Takođe ustanove su iskazale potrebu za uspostavljanjem zvanične pravne

regulative na univerzitetima u vezi sa transferom rezultata istraživanja u tržišne primjene koje bi po svojoj prirodi bile zajednički realizovane i podržane od strane Ministarstva nauke21 Stanje postojeće opreme kapitalne i srednje vrijednosti u naučnoistraživačkim ustanovama

Prilikom posjete naučnoistraživačkim ustanovama ukazano je na okruženje uslove i zahtjeve koji su specifični za svaku naučnoistraživačku ustanovu uključenu prilikom izrade ove Studije koja je detaljno prikazana u Tabeli 5 Do sada nije postojala potreba za većim zajedničkim korišćenjem opreme i saradnjom među njima osim u nekoliko slučajeva kada je u pitanju oprema veće vrijednosti Međutim generalno svi su iskazali spremnost da zajednički realizuju projekte dijele opremu i resurse Ipak potrebno je definisati i ispuniti određene uslove neophodne za dobro funkcionisanje i saradnju prilikom korišćenja opreme poput bezbjedonosnih aspekata postojanja odgovorne osobe za svaki uređaj definisanja odgovornosti korisnika i procedura za korišćenje opreme za naučne testove Postoji snažna potreba da se definiše zvanični pravni okvir za korišćenje opreme od strane više ustanova kao i legalne procedure za transfer rezultata istraživanja u praktične primjene u svim odgovarajućim slučajevima saradnje naučnoistraživačkih jedinica i ekonomije (malih i srednjih preduzeća preduzetnika i uopšte zainteresovanih strana iz industrije)

Tabela 5 Specifični uslovi u vezi sa istraživačkim ustanovama u Crnoj GoriBr Institucija1 Biotehnički fakultet Univerzitet Crne Gore

Biotehnički fakultet je veoma razvijena naučnoistraživačka ustanova sa velikim brojem centara i laboratorija iz različitih oblasti biotehnologije Fakultet ima kvalifikovan kadar i eksperte iz svih oblasti istraživanja i značajne kapacitete (zemljište za istraživanja objekte itd) Osim infrastrukture u Podgorici Fakultet ima jedan Centar u Baru (5 laboratorija) i Odsjek u Bijelom Polju za istraživanje ljekovitog i medicinskog bilja Svaka laboratorijacentar ima sopstveni djelokrug aktivnosti Većina njih je razvila tržišno orijentisane aktivnosti iako ne postoji organizovano ostvarivanje profita Neke laboratorije ne pružaju komercijalne usluge već samo ograničen broj neprofitnih usluga (osnovnaprimijenjena istraživanja) za treće strane (kompanije fizička lica) Komercijalne aktivnosti (različite vrste analiza) se obavljaju na zahtev fizičkih lica kao i u okviru različitih projekata koji su zvanično podržani uglavnom od strane Ministarstva poljoprivrede i Ministarstva nauke Takođe imaju i druge projekte u okviru FP7 TEMPUS programa i sl Fakultet je iskazao jaku potrebu za osnivanjem nove laboratorije (Odsjeka) koji se odnosi na genetsku analizu istraživanje genetskih resursa i molekularnu analizu

Nekoliko laboratorija su jedine koje se u Crnoj Gori bave ovom oblašću istraživanja poput Fitosanitarne laboratorije koja je jedina laboratorija u Crnoj Gori koja obavlja kontrolu hrane za izvoz Laboratorija za mljekarstvo ndash jedina akreditovana laboratorija za mlijeko i mliječne proizvode u Crnoj Gori (na godišnjem nivou prikupi oko 490000 podataka kroz razne analize) Enološka (vinska) laboratorija - koja je trenutno u procesu akreditacije Laboratorija za mljekarstvo je iskazala veliku potrebu za obnavljanjem postojeće opreme (koja se koristi više od 30 godina) naročito one koja se koristi za svakodnevnu analizu namijenjenu kompanijama poput dnevne analize mlijeka i mlječnih proizvoda za crnogorski sektor prerade mlijeka Neke laboratorije imaju jaku potrebu za zatvorenim režimom rada poput Fitosanitarne laboratorije koja prema standardima EU mora da posjeduje okruženje čiste sobe kako bi se izbjegli bilo kakvi potencijalno opasni rezultati U velikom broju laboratorija radi se sa opasnim supstancama pa je ukazano na jaku potrebu za boljim uslovima skladištenja materijala uzoraka ali takođe i potrebu za

boljim zvanično definisanim procedurama za rukovanje i rad sa opasnim supstancama od strane spoljnih korisnika (kompanija i fizičkih lica) Iako u većini slučajeva do sada nijesu postojeću opremu stavljali na raspolaganje ustanovama izvan Fakulteta zbog specifičnih oblasti istraživanja iskazali su spremnost da zajednički koriste kapitalnu opremu ali sa preciznim obavezujućim definicijama procedura za zajedničko korišćenje kako bi se izbjegle bilo kakve potencijalno opasne situacije Treba imati u vidu prirodu njihove oblasti istraživanja pošto veliki dio njihovih aktivnosti uključuje rad sa opasnim supstancama otrovima zapaljivim materijalima bakterijskim materijalima i velikim brojem mikrobioloških organskihneorganskih supstanci koje imaju nepoznat efekat na ljude životinje i okolinu U skladu sa tim bilo kakav nekontrolisan pristup takvim materijalima bi predstavljao veliku opasnost

2 Institut za biologiju mora Univerzitet Crne GoreInstitut za biologiju mora u Kotoru je jedinstvena institucija u Crnoj Gori i na cijelom Balkanu Na Institutu se sprovode osnovna i primijenjena istraživanja iz različitih oblasti u okviru pet Laboratorija u okviru Instituta Laboratorija za hemiju biohemiju i molekularnu biologiju Laboratorija za ihtiologiju i morsko ribarstvo Laboratorije za neurobiologiju i ekofiziologiju Laboratorija za opštu biologiju i zaštitu mora i Laboratorija za razvojna istraživanja i marikulturu Institut priprema i objavljuje sopstveni naučni časopis STUDIA MARINA od 1965 godine u kojem radove objavljuju poznati naučnici iz zemlje i inostranstva

Institut je razvio uspješnu saradnju sa brojnim ustanovama u regionu i Evropi Institut posjeduje potencijal za vrlo profitabilne aktivnosti sa velikim ishodima i uticajem u Crnoj Gori ali i u cijelom regionu Balkana Institut ima značajne kapacitete ali im nedostaju značajnije inicijalne investicije kako bi pokrenuli pružanje usluga poput morskog akva parka Centra za istraživanje biodiverziteta ili komercijalizaciju istraživanja usmjerenih na uvođenje novih vrsta u marikulturu Velika grupa raznovrsnih potencijalnih korisnika se sastoji od studenata učenika malih i srednjih preduzeća (MSP) koja se bave uzgojem morske ribe rakova i drugih morskih organizama kao i korisnika iz turizma uopšte Istraživači koji rade u Institutu imaju znanje o razvoju novih tehnologija za uzgoj ribe za šta imaju veliki potencijal za uspješan transfer u MSP-a koja to rade na tradicionalni način sa visokim krajnjim komercijalnim efektima i značajnim uticajem na crnogorsku ekonomiju

Institut ima prilično dobru postojeću opremu ali imaju i dio prostora za koji su potrebna inicijalna ulaganja da bi bio u upotrebnom stanju poput objekta sa velikim rezervoarima za ribu koji nisu upotrebljivi zbog dugogodišnjeg nekorišćenja Obnavljanje određenog broja često korišćene opreme koja je zastarjela je takođe potrebno Iako imaju priznate eksperte u oblasti kojom se bave potrebni su im i mladi istraživači

3 Metalurško-tehnološki fakultet Univerzitet Crne GoreMetalurško-tehnološki fakultet obavlja nastavnu i naučnoistraživačku djelatnost iz oblasti metalurgije hemijske tehnologije i zaštite životne sredine i omogućava uspješan rad u oblastima dizajniranja i primjene inženjerskih materijala projektovanja i optimizacije različitih tehnologija ili zaštite životne sredine Fakultet raspolaže značajnim prostornim kapacitetima za naučnoistraživačke i nastavne aktivnosti (1860 m2 laboratorijskog prostora i 432 m2 prostora za učenje) Laboratorijski prostor obuhvata 15 laboratorija u oblastima hemijskih disciplina procesne metalurgije prerađivačke metalurgije ispitivanja materijala karakterizacije materijala tehnologije vode korozije i zaštite

materijala zavarivanja strukture materijala instrumentalnih metoda analize i zaštite životne sredine Fakultet posjeduje značajne kapacitete u laboratorijskom prostoru postojećoj kapitalnoj opremi opremi srednje vrijednosti i ljudskim kapacitetima istraživačima iz različitih oblasti metalurških i tehnoloških nauka

Takođe imaju dugogodišnju tradiciju povezivanja sa privredom i akademskom zajednicom širom regiona i Evrope Pored tradicionalnog istraživanja u oblasti testiranja i tehnologije materijala imaju značajne kapacitete za istraživanje u novim oblastima poput najsavremenije oblasti nanotehnologija Novi materijali predstavljaju značajnu oblast istraživanja koja je u razvoju a koje će prema većem broju svjetskih statistika i izvještaja o ekonomiji stvarati najveći profit i doprinijeti ubrzanom ekonomskom razvoju i novim radnim mjestima Fakultet ima veliki broj projekata u oblasti primijenjenih istraživanja koja se odnose na industrijske materijale i tehnologije proizvodnje kao i u multidisciplinarnim oblastima poput upravljanja otpadom Prepoznavanje važnosti podrške razvoju novih pravaca istraživanja u oblasti metalurgije i tehnologije mogu imati značajan uticaj na nacionalnu ekonomiju

4 Medicinski fakultet Univerzitet Crne GoreMedicinski fakultet organizuje osnovne studije za sticanje stručnog naziva doktor medicine i za sticanje stručnog naziva doktora stomatologije a organizuje i izvodi i postdiplomske studije Za nastavne i naučnoistraživačke aktivnosti Fakultet prostorno raspolaže sa dvije nove savremeno opremljene zgrade amfiteatrima laboratorijama kompjuterskim salama i prostorijama za predkliničke predmete Nastava iz kliničkih predmeta se odvija u nastavno naučnim bazama Fakulteta (klinike instituti domovi zdravlja) Doktorske studije su multidisciplinarne Naučnoistraživački rad obavlja se u okviru velikog broja nacionalnih i međunarodnih projekata u oblasti medicinskih nauka Veoma je značajna razvijena saradnja Fakulteta sa klinikama institutima i domovima zdravlja u Crnoj Gori U okviru Fakulteta postoji i Centar za naučnoistraživački rad (CNIRS) kao volonterska organizacija studenata osnovana od strane studentskog Vijeća koja okuplja studente zainteresovane za stručne i naučnoistraživačke aktivnosti

Medicinski fakultet je uložio značajna sredstva u opremu i prostor za istraživanje i edukaciju iz oblasti medicinskih nauka Savremeno opremljena zgrada Fakulteta posjeduje adekvatno uređene prostore za bavljenje naučnoistraživačkim radom Obezbijedili su posebne prostorije za mikroskop visoke rezolucije i PRC biosistem (investicija oko 140000 euro) sa svom potrebnom infrastrukturom (dovod vazduha i ventilacija čista sredina specijalni stolovi i posebno odvojene cjeline u okviru prostora itd) po svjetskim standardima u oblasti biomedicine Oprema kupljena posljednjih godina i infrastrukturna ulaganja finansirana su dijelom iz sopstvenih sredstava a dijelom iz međunarodnih programa (TEMPUS)

6 Centar informacionog sistema Univerzitet Crne GoreCentar informacionog sistema (CIS) je centralna jedinica Univerziteta Crne Gore za informacione tehnologije i usluge CIS je organizaciona jedinica Univerziteta Crne Gore osnovan 1996 godine CIS je definisan kao informacioni sistem koji se jedinstveno realizuje za cijeli Univerzitet i čija je organizacija prilagođena savremenoj koncepciji informacionih sistema koja treba da obezbijedi jedinstven razvoj i održavanje sistema Djelatnost CIS-a obuhvata sve aktivnosti vezane za planiranje i upravljanje informacionim sistemom kao i projektovanje i realizaciju informacionog sistema računarske mreže i programskih paketa od zajedničkog interesa za Univerzitet i njegove članice

Centar je izvršno tijelo MREN-a (Akademska mreža Univerziteta Crne Gore kao članica Evropske Akademske mreže GEANT) i aktivni član TERENA mreže (Trans-European Research and Education Networking Association httpwwwterenaorg) koja predstavlja međunarodni forum namijenjen saradnji inovacijama i dijeljenju znanja sa ciljem da unaprijedi i podstakne razvoj Internet tehnologija infrastrukture i usluga koje su na raspolaganju naučnoistraživačkoj i obrazovnoj zajednici Centar je razvio blisku saradnju sa Elektrotehničkim fakultetom i Prirodno-matematičkim fakultetom Univerziteta Crne Gore kroz veliki broj zajedničkih projekata Imaju nove objekte i zaposlene zainteresovane za razvoj modernih pravaca informatičkih djelatnosti i istraživanja

Učesnici sa izuzetno važnih velikih međunarodnih projekata u okviru FP6 programa SEE-GRID2 i SEEREN2 kao i FP7 programa SEE-GRID-SCI SEERA-EI i GN3 namijenjenih upravo razvoju informatičkih nauka Iskustvo stečeno kroz učešće na mnogobrojnim i značajnim projektima sa širokim međunarodnim konzorcijumima je izuzetno važno za unapređenje znanja zaposlenih u Centru što omogućava razvoj novih aktivnosti usmjerenih ka komercijalizaciji već postignutih rezultata ali takođe omogućava i podizanje vidljivosti Univerziteta Crne Gore u Evropi

7 Fakultet za turizam Bar - MTS - Montenegro Tourism School Univerzitet MediteranFakultet za turizam Bar osnovan je 2004 godine Fakultet organizuje dva studijska programa u okviru osnovnih akademskih studija i postdiplomskih studija Menadžment u turizmu i Menadžment u hotelijerstvu Fakultet je usmjeren na savremene načine edukacije i akcenat se stavlja na konstantnu interakciju studenata i predavača Fakultet ima jasnu viziju primjene novih znanja u turizmu U skladu sa tim organizuju stalne posjete domaćih i stranih eksperata posjete poznatim hotelsko-turističkim kompanijama studijske posjete radi upoznavanja ključnih mjesta i regija relevantnih za razvoj turizma u Crnoj Gori i stručnu praksu u zemlji i inostranstvu

Fakultet posjeduje značajne prostorne kapacitete za nastavu i istraživanje Izrazili su izuzetno veliku spremnost da učestvuju u naučnoistraživačkim projektima iz oblasti razvoja modernog turizma u Crnoj Gori Raspolažu kompetentnim i motivisanim kadrom Uložili su velika sopstvena sredstva za obezbjeđivanje modernih nastavnih prostora i posjeduju moderne slušaonice i potrebnu infrastrukturu Primarne aktivnosti se odnose na obrazovanje ali takođe vrše istraživanja iz oblasti održivog razvoja i turizma Ipak Fakultetu nedostaju neki od osnovnih sistema podrške istraživanju u njihovoj oblasti kao što su videokonferencijske sale otvoreni pristup bazama naučnih radova poput EBSCO Knowledge Base i drugim izvorima literature kao neophodnom preduslovu efikasnog istraživanja Oblast obrazovanja i istraživanja na ovom Fakultetu je izuzetno značajna jer su potencijali komercijalizacije istraživačkih rezultata jako veliki kako u saradnji sa nacionalnim turističkim kompanijama tako i kroz međunarodnu saradnju i moguće projekte u ovoj oblasti čime bi se na efikasan način promovisali i podstakli potencijali Crne Gore u oblasti turizma

8 Fakultet za informacione tehnologije Univerzitet MediteranFakultet za informacione tehnologije je savremena akademska institucija koja od 2006 godine uspješno obrazuje kadar za obavljanje poslova iz oblasti informacionih tehnologija (IT) Fakultet ima za cilj da privredi državnim organima i finansijskim institucijama obezbijedi kadar visokog nivoa znanja i kompetentnosti iz oblasti informacionih tehnologija Na Fakultetu se izučava studijski program Informacione tehnologije sa tri usmjerenja Informacioni sistemi Softverski inženjering i Računarske mreže i telekomunikacije sa jasnom vizijom da edukacijom i istraživanjem odgovore visokim zahtjevima

svjetskog tržišta Rukovodstvo i zaposleni na Fakultetu su eksperti u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija kao i organizacije i rukovođenja velikim međunarodnim projektima Aktivnosti na Fakultetu su usklađene sa aktuelnim potrebama privrede za stručnim IT kadrovima a izuzetno bliska saradnja razvijena je sa velikim kompanijama priznatim u cijelom svijetu (Microsoft Cisco Oracle) Značajnu podršku edukaciji i naučnoistraživačkom procesu predstavljaju savremeno opremljene sale i laboratorije Fakultet je uveo sistem učenja na daljinu (distance learning systemldquo) čime je ujedno omogućena efikasna saradnja sa ekspertima izvan Crne Gore i dijeljenje znanja

Fakultet ima bogato iskustvo u učešću i vođenju međunarodnih projekata u različitim programima kao što su TEMPUS FP7 SEE-ERANET COST ERASMUS MUNDUS sa preko 8 realizovanih ili aktivnih projekata Istraživači na fakultetu obavljaju multidisciplinarno orijentisana istraživanja i brojne inovativne ideje o praktičnoj primjeni rezultata IT istraživanja i njihovom transferu u industriju (razvoj softvera) medicinu turizam i ekonomiju (arhitekture orijentisane ka uslugama medicinske informacije bezbjednosni aspekti itd) Rukovodstvo Fakulteta je iskazalo izuzetnu spremnost za saradnju u projektima koji imaju praktičnu primjenu i saradnju sa privredom jer informatička djelatnost danas predstavlja podršku gotovo svim oblastima privrede

9 Prirodno-matematički fakultet Univerzitet Crne GorePrirodno-matematički fakultet je naučnoistraživačka ustanova sa dugom tradicijom u obrazovanju i osnovnim istraživanjima ali i velikim brojem primijenjenih istraživanja u oblasti matematike i računarskih nauka fizike i biologije Na Fakultetu se nastava organizuje na tri nivoa osnovne specijalističke magistarske postdiplomske i doktorske studije na tri odsjeka Odsjek za matematiku i računarske nauke Odsjek za biologiju i Odsjek za fiziku U sastavu PMF-a je desetak godina kao posebna organizaciona cjelina radio Univerzitetski računarski centar kao podrška celom Univerzitetu Crne Gore iz oblasti računarskih nauka Sada na PMF-u postoji Računarski centar PMF-a kao posebna organizaciona cjelina koji daje podršku nastavi i naučnoistraživačkom radu na Fakultetu iz oblasti računarskih nauka i davanje usluga trećim licima Fakultet izdaje časopis iz oblasti matematike i računarskih nauka Mathematica Montisnigri Na Fakultetu postoji veoma razvijena naučnoistraživačka djelatnost koja se realizuje kroz projekte Ministarstva nauke međunarodne naučne projekte i individualnu djelatnost Profesori i saradnici imaju odličnu saradnju sa velikim brojem naučnoistraživačkih ustanova u zemlji EU Rusiji i SAD sa vrlo dobrim rezultatima što pokazuje značajan broj radova u prestižnim međunarodnim naučnim časopisima PMF je višegodišnji saradnik na TEMPUS projektima

Određena oprema koju posjeduju predstavlja jedinstvenu opremu u oblasti nauke o materijalima u Crnoj Gori (poput Spektometarskog sistema Pripjat koji vrijedi oko 100000 euro ili jedinstvenog sistema za spektrohemijsku analizu) što im omogućava savremeni vid istraživanja Postojeća oprema je prilično zastarjela i iako redovno servisirana i održavana dijelom iz sopstvenih sredstava a dijelom iz projekata Fakultet ima veliku potrebu za zvaničnim redovnim sredstvima koja su namijenjena održavanju i servisiranju naučnih instrumenata Posebno su važni bezbjednosni aspekti u vezi sa instrumentima iz oblasti istraživanja nuklearnih materijala i od najveće je važnosti kako za studente tako i za istraživače koji sa njima dolaze u kontakt da ovi instrumenti budu redovno servisirani Takođe su iskazali veliku potrebu za donošenjem zvanične pravne regulative za transfer rezultata istraživanja u poslovne primjene koji treba da budu podržani od Ministarstva

10 Mašinski fakultet Univerzitet Crne GoreU okviru Mašinskog fakulteta akreditovana su tri akademska studijska programa za osnovne i postdiplomske studije i to Mašinstvo Drumski saobraćaj i Mehatronika Studijski program Mašinstvo se od studijske 200809 godine organizuje pored Podgorice i u Pljevljima gdje je Fakultet otvorio posebno Odjeljenje Fakultet ima saradnju sa veoma poznatim univerzitetskim institucijama u svijetu Preko svojih centara i laboratorija realizuje značajne stručne i naučnoistraživačke aktivnosti Postoji veliki broj centara i laboratorija kao posebnih organizacionaih jedinica Fakulteta u oblastima vezanim za vozila kvalitet mehaničku konstrukciju saobraćajno mašinska vještačenja metalne konstrukcije 3D vizualizaciju automatizaciju i mehatroniku ispitivanje metala proučavanje turbulentnih strujanja atestiranje uređaja na liniji tehničkih pregleda i brojne druge

Naučnoistraživački projekti se u najvećoj mjeri finansiraju od strane Ministarstva nauke a manje na bazi sredstava dobijenih od Evropske unije Fakultet ima veliki laboratorijski prostor sa dobrom postojećom opremom kompetentnim ekspertima i kadrom sa dugogodišnjim iskustvom Uložili su značajna sredstva u pokretanje nove laboratorije za mehatroniku koristeći fondove nacionalnih i međunarodnih projekata sa vizijom da akredituju novi Master program u ovoj oblasti Imaju impresivne laboratorije i priznate rezultate u istraživanjima i nastavi u oblasti hidraulike i testiranja fluida Takođe imaju veliku laboratoriju mašinskog parka za testiranje automobila i proizvodno inžinjerstvo Fakultet sprovodi intenzivna istraživanja u oblasti energetike i planira da uspostavi energetska istraživanja zgrada Iskazali su veliki entuzijazam za projekte namijenjene transferu naučnoistraživačkih rezultata u privredu i razvoj industrije Crne Gore

11 Elektrotehnički fakultet Univerzitet Crne GoreElektrotehnički fakultet je akademska i naučnoistraživačka ustanova sa tradicijom dugom preko 50 godina poznata u oblasti primijenjenih istraživanja Nastava na Fakultetu izvodi se na Odsjeku za energetiku i automatiku Odsjeku za elektroniku telekomunikacije i računare i Odsjeku studija primijenjenog računarstva ETF izvodi nastavu iz matičnih disciplina i na drugim univerzitetskim jedinicama Nalazi se u zgradi tehničkih fakulteta u kojoj raspolaže sa 3800 m2 prostora Fakultet izdaje časopis ETF Journal of Electrical Engineering iz oblasti elektrotehnike Fakultet raspolaže sa dvije savremeno opremljene računarske učionice sa po 33 računara Imaju dobro opremljene laboratorije i precizno definisane planove za budući razvoj Postojeća oprema koja je navedena u ovoj Studiji sastoji se samo od onih laboratorija za koje su predate liste za planiranu novu opremu Imaju veliki broj vrlo motivisanih mladih istraživača koji aktivno prate najnovija istraživanja u elektrotehnici

Samostalno ili u saradnji ETF vrši transfer i razvojne programe tehničku kontrolu investiciono-tehničke dokumantacije obavlja nadzor nad izgradnjom investicionih objekata i vrši tehnički prijem objekata iz domena za koje je nadležan vrši atestiranje uređaja i postrojenja i izdaje ateste i sertifikate i pruža laboratorijske i druge usluge iz oblasti elektrotehnike i računarske tehnike Fakultet vrši kontrolu kvaliteta opreme i izvršenih radova usluge u primjeni zaštitnih propisa i mjera istraživanje u cilju poboljšanja uslova rada izradu ekspertiza i kontrolu tehničke dokumentacije izdaje uvjerenja i stručne ocjene za postrojenja uređaje i oruđa za rad bavi se konsaltingom (inžinjeringom) itd Centar za telekomunikacije Fakulteta u 2012 godini je postao dio novoosnovanog Centra za tele-infrastrukturu Jugoistočne Evrope (CTIF SEE) a time i dio CTIF-Global mreže Misija CTIF SEE je da unaprijedi okvir

saradnje CTIF-Global da uspostavi telekomunikacione laboratorije za fundamentalna istraživanja sa globalnim uticajem istovremeno podržavajući virtuelnu i stvarnu mobilnost studenata i istraživačkog osoblja CTIF SEE će funkcionisati kao istraživački akademski centar čiji će glavni ciljevi biti inovacije standardizacija i podsticanje stvaranja start-up-ova

ETF je učesnik većeg broja nacionalnih i međunarodnih projekata u oblasti primijenjenih istraživanjaProfesori i saradnici Fakulteta veoma su angažovani na organizaciji različitih događaja koji omogućavaju identifikovanje i formulisanje novih naučnoistraživačkih inicijativa i tema i dalje kvalitetno pozicioniranje ETF-a kao što su brojne radionice seminari konferencije i predavanja istaknutih eksperata

12 Prirodnjački muzej PodgoricaPočetak razvoja Prirodnjačkog muzeja Crne Gore počinje 1961 godine osnivanjem Prirodnjačke zbirke Zbirka je tada sadržala više stotina prepariranih ptica prije svega sa Skadarskog jezera ali i dosta drugih eksponata Današnje zbirke Muzeja su mnogobrojne a djelatnost Muzeja objedinjuje i naučnu obradu eksponata sistematsko istraživanje prirodnih vrijednosti prikupljanje prirodnjačkog materijala proučavanje prirodnjačkog materijala čuvanje prirodnjačkog materijala stručna zaštita prirodnjačkog materijala stručna i naučna obrada prirodnjačkih muzejskih predmeta izlaganje prirodnjačkih pokretnih dobara značajnih za kulturu nauku i obrazovanje saradnja sa Univerzitetom Crne Gore na edukaciji iz oblasti prirodnih nauka saradnja sa drugim muzejima i institucijama u oblasti kulture obrazovanja nauke i javnog informisanja kao i prodaja roba i usluga na tržištu

Rad Prirodnjačkog muzeja organizovan je kroz nekoliko sektora pri čemu Sektor za biologiju i Sektor za geologiju obavljaju najveći dio istraživanja Muzeju nedostaju odgovarajući objekti za muzejske kolekcije arhivu i izložbe ali su u pregovorima oko dobijanja adekvatnog prostora Adekvatan prostor omogućio bi značajan razvoj Muzeja u pravcima daljih naučnoistraživačkih aktivnosti ali i vrlo jasnih pravaca razvoja komercijalne ponude atraktivnim kulturnim turističkim i obrazovnim manifestacijama kao što su izložbe sajmovi školske razmjene seminari kulturni događaji snimanje dokumentarnih obrazovnih filmova i drugi programi koji bi se mogli organizovati u saradnji sa cijelom akademskom i naučnoistraživačkom zajednicom Crne Gore Iskazali su veliku potrebu za pravnom regulativom u vezi sa kupovinom i nabavkom novih eksponata (npr ptica malih životinja itd) jer je rješavanje ovog pitanja od vitalnog značaja za rad muzeja

13 Građevinski fakultet Univerzitet Crne GoreGrađevinski fakultet je akademska ustanova koja razvija naučnoistraživački rad i sprovodi aktivnosti koje se odnose narješavanje problema koji se javljaju pri projektovanju građenju i eksploataciji složenih i specifičnih građevinskih projekata Nastava na Fakultetu obuhvata studijske programe Građevinarstvo i Menadžment u građevinarstvu a imaju i program postdiplomskih studija Naučnoistraživački rad obuhvata istraživanje građevinskih materijala elemenata i konstrukcija sa posebnim akcentom na proučavanje pouzdanosti građevinskih i inženjerskih konstrukcija izloženih dejstvu zemljotresa organizovanje i razvijanje naučnoistraživačkog i eksperimentalnog rada u oblasti zemljotresnog inženjerstva i smanjenja seizmičkog rizika geotehnička i seizmološka istraživanja Na Fakultetu je posebna pažnja posvećena eksperimentalnom radu koji predstavlja veoma značajan dio naučnoistraživačkog rada

Građevinski fakultet ima velike kapacitete kako u objektima (prostrane laboratorije) tako i u ekspertskom kadru Laboratorije su razvijene u skladu sa eksperimentalnim istraživanjima koja u potpunosti oslikavaju praktične realne probleme koji se susreću u modernom građevinarstvu Većina opreme u laboratorijama je rezultat izuzetne angažovanosti zaposlenih dok je dio opreme obezbijeđen kroz nacionalne projekte Sprovode dosta značajnih primijenjenih istraživačkih aktivnosti u građevinarstvu Fakultet je iskazao spremnost da se uključi u nove pravce razvoja (npr ispitivanja strukture puteva) kao i da se otpočne sa zvaničnom procedurom za dobijanje statusa nacionalnog tijela za sertifikaciju materijala za izgradnju naročito uvoznih materijala za građevine puteve i druge građevinske konstrukcije Imaju namjeru da akredituju laboratoriju iz oblasti konstrukcije i materijala puteva Imaju kadar i objekte ali im nedostaje oprema iz ove oblasti koja je vrlo bitna sa aspekta razvoja putne infrastrukture u Crnoj Gori

14 Arhitektonski fakultet Univerzitet Crne GoreStudijski program Arhitektura osnovan je 2002 godine kao Odsjek na Građevinskom fakultetu u Podgorici kao decenijska potreba za kadrom arhitektonske i urbanističke struke u državi Arhitektonski fakultet je osnovan 2006 godine kao samostalna univerzitetska jedinica i predstavlja jedan od najmlađih fakulteta u oblasti tehničkih fakulteta Fakultet pruža raznovrsne mogućnosti obrazovanja od nivoa osnovnih i postdiplomskih specijalističkih i magistarskih studija kao i dobre uslove za naučnoistraživački rad u oblastima Arhitektonske organizacije prostora Urbanističke organizacija prostora Arhitekture unutrašnjih prostora Zaštite i revitalizacija graditeljskog nasljeđa Bioklimatske i energetski efikasne arhitekture Konstruktivnih sistema Upravljanja projektima i investicijama u graditeljstvu Fakultet organizuje osnovna primijenjena i razvojna istraživanja u oblasti arhitekture i urbanizma a samostalno ili u saradnji sa drugim institucijama priprema i realizuje naučne i druge projekte i elaborate Godišnje organizuje mnogobrojna javna predavanja i izložbe poznatih evropskih arhitekata

Arhitektonski fakultet ima učešće u većem broju značajnih idejnih i glavnih projekata u saradnji sa privredom u Crnoj Gori Razvili su izuzetno dobru saradnju sa ostalim arhitektonskim fakultetima u regionu kao i ustanovama važnim za kvalitetan pristup razvoju primijenjenih istraživanja u oblasti arhitektonske i urbanističke struke Postoji veliko interesovanje za istraživanja koja su namijenjena praktičnim primjenama Ukazali su na nedostatak prostora jer je zgrada Fakulteta još uvijek u izgradnji kao i veliki nedostatak naučnoistraživačke i računarske opreme Imaju planove da se fokusiraju na istraživanja koja se odnose na energetsku efikasnost zgrada i druge relevantne projekte iz oblasti održive arhitekture

16 13 JUL-PLANTAŽE ad PodgoricaKompanija 13 jul-Plantaže osnovana je 1963 godine a bavi se proizvodnjom vinskog i stonog grožđa breskve proizvodnjom i distribucijom vina i lozovih rakija uzgojem ribe ugostiteljstvom i maloprodajom Naučnoistraživačke aktivnosti vrše se sa veoma preciznim usmjerenjem na primijenjena istraživanja Najvažniji segment proizvodnje Plantaža svakako vezan je za grožđe i vino Kompanija posjeduje najveći vinograd u jednom kompleksu u Evropi na preko 2310 hektara zemlje

Plantaže su tržišni lider u regionu Balkana a proizvodi zbog visokog i standardno dobrog kvaliteta izvoze se u više od 30 država Specifičnost kompanije je strategija bazirana na autohtonim vinskim sortama Vrancu i Krstaču Najpoznatiji proizvod vino Vranac predstavlja robnu marku po kojoj je Crna Gora prepoznatljiva a više od 500 priznanja i nagrada na domaćim i međunarodnim sajmovima i

izložbama u konkurenciji sa vodećim vinarskim zemljama potvrda su kvaliteta proizvoda Kompanija posluje po međunarodnim standardima kvaliteta ISO 9001 ISO 14000 i HACCP i redovno uvodi nove proizvode prateći svjetske trendove u proizvodnji i prometu

Imaju dobro opremljene objekte i kompetentan kadar Namjeravaju da osnuju modernu laboratoriju iz oblasti mikrobiologije i istraživanja vina Plantaže su kompanija koja je uspješna u komercijalizaciji istraživačkih rezultata i predstavlja uspješnu ustanovu koja može da pruži značajne doprinose razvoju privrede Crne Gore u više privrednih grana od vinarstva turizma sve do razvoja sektora usluga

17 Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne GoreZavod za hidrometeorologiju i seizmologiju obavlja aktivnosti u vrlo osjetljivoj oblasti seizmologije i hidrometeorologije Seizmološki zavod Crne Gore je osnovan 1960 godine i obavlja kontinualni seizmički i geodinamički monitoring teritorije Crne Gore i okruženja priprema analize seizmičkog hazarda i vrši brojna druga proučavanja seizmoloških podataka za potrebe razvoja i unapređenja ukupnog znanja o geološkim i geofizičkim procesima pripreme i događanja zemljotresa na teritoriji Crne Gore U Zavodu se kontinuirano osmatraju i proučavaju fenomeni u zonama visokih brana tzv indukovana seizmičnost kao posljedica dejstva hidrostatičkih i hidrodinamičkih procesa nastalih pri punjenju i pražnjenju velikih akumulacija što predstavlja aktivnost koja ovu ustanovu čini jedinstvenom u Crnoj Gori

Zavod je do sada učestvovao u mnogobrojnim projektima (FP7 NATO program Njemаčka fondаcija za istrаživаnje DFG brojni regionalni projekti kao što je EUROKOD 8) u oblasti primijenjenih istraživanja izuzetno važnih za Crnu Goru Posjeduju vrhunske eksperte u oblasti seizmologije Imaju malo zaposlenih ali je riječ o kadru sa izuzetno dobrim referencama i rezultatima Imaju jedinstvenu i vrlo specifičnu opremu i vrlo priznate rezultate u regionu i svijetu što potvrđuju brojna učešća u međunarodnim projektima gdje obično imaju odgovornu ulogu odlučujućeg partnera Dio su svjetske mreže seizmoloških centara i u realnom vremenu nadgledaju snimaju i prikazuju seizmičke aktivnosti u regionu Uticaj njihovog rada je ogroman i može se primijeniti ne samo na predviđanje seizmičkih aktivnosti na tlu Crne Gore regiona podložnog seizmičkim aktivnostima već i na projektovanje i izgradnju građevina Takođe imaju važnu ulogu u urbanističkom planiranju kao i za sve građevinske konstrukcije i planiranje gradnje na seizmički aktivnom tlu

Iskazali su veliku potrebu za odgovarajućim sistemima za skladištenje velikih količina podataka jer prema standardima moraju trajno da čuvaju sve snimljene podatke Potrebno im je redovno finansiranje terenskog rada i održavanje terenske opreme koja se nalazi na nekoliko planinskih lokacija daleko od njihove matične lokacije u Podgorici Ovim vrstama dislocirane opreme (seizmografima) su potrebna pažljivo dizajnirana kućišta koja su skupa i koja je do sada Institut finansirao iz nacionalnog projekta Njihova vizija je da prate nove pravce istraživanja u vezi sa osiguranjem civilnih građevina na osnovu seizmičkih aktivnosti u blizini objekta što je nova aktivnost kod osiguravajućih kuća Takođe stvaranje nacionalnog Aneksa za Crnu Goru u okviru regionalnih i svjetskih standarda bi omogućilo visokokvalitetno građenje civilnih objekata

18 Institut za crnu metalurgiju NikšićInstitut za crnu metalurgiju ima dugu tradiciju još od osnivanja 80-tih godina prošloga vijeka kada je značajnom investicijom izgrađen višenamjenski objekat obezbijeđena najsavremenija istraživačko-

laboratorijska poluindustrijska i industrijska oprema Institut je osnovala Željezara Nikšić za potrebe sopstvenog istraživačkog rada i tehnološkog razvoja i za naučno-nastavne potrebe Metalurško-tehnološkog fakulteta Univerziteta Crne Gore Od osnivanja do danas posluje na tržišnim osnovama sa privrednim subjektima i visokoobrazovnim nastavnim ustanovama kroz izradu istraživačkih zadataka studija ekspertiza specijalističkih ispitivanja magistarskih radova i doktorskih disertacija i sopstvenu proizvodnju Od 2004 godine Institut je organizovan kao akcionarsko društvo sa većinskim državnim paketom akcija i instuticionalnih fondova Raspolaže značajnom imovinom kako u nekretninama i kapitalnoj opremi tako i u kadrovskim kapacitetima

Rad Instituta organizovan je u nekoliko Sektora i posjeduju više Laboratorija sa akreditovanim metodama ispitivanja hemijska ispitivanja ispitivanje metodama sa razaranjem i bez razaranja ispitivanje tehničke zaštite i kontrolu kvaliteta U Sektoru za proizvodnju posjeduju čeličanu valjaonicu livnicu i tehnički servis Djelatnost Instituta čine istraživačko razvojni projekti u tehničko-tehnološkim naukama laboratorijsko-terenska ispitivanja i sveobuhvatna karakterizacija metalnih i nemetalnih materijala i procesne opreme kao i komercijalna proizvodnja čeličnih odlivaka čeličnih proizvoda polufabrikata čelika i obojenih metala i njihovih legura Razvili su brojne vrste čelika legura i metalnih materijala kao i tehnologije njihove proizvodnje

Institut ima značajan prostor i izuzetno dobro je opremljen uređajima za različita istraživanja u oblastima nauke materijala (proizvodnje i testiranja) nanotehnologija novih tehnologija osnovnih i primijenjenih prirodnih nauka (hemije biologije) zaštite okoline standardizacije itd Institut takođe ima skupu i rijetku opremu poput TEM mikroskopa sa odgovarajućom opremom za pripremu uzoraka za TEM mikroskopiju vrijednosti oko 15 Meuro U ovom trenutku imaju najveći dio istraživanja i usluga u oblasti testiranja goriva i ulja i zagađenja vazduha Institut ima izuzetne eksperte u oblasti razvoja i testiranja materijala i opremu koja je prilično zastarjela ali u vrlo dobrom stanju iako nije često korišćena Institut ima kapacitete za velike istraživačke aktivnosti i iskazali su visoku spremnost da pruže svoje usluge (u vezi sa opremom i ekspertizom) cijeloj naučnoj zajednici u Crnoj Gori kao i regionu

19 Fakultet za pomorstvo Kotor Univerzitet Crne GoreFakultet za pomorstvo u Kotoru jedna je od najstarijih visokoškolska ustanova u oblasti pomorstva u regionu Balkana Osnovan je 1959 godine kao Viša pomorska škola za potrebe pomorske infrastrukture Crne Gore a 1981 godine postaje Fakultet za pomorstvo Danas na Fakultetu postoje akademske i primijenjene studije Akademske studije organizuju se u dvije oblasti Pomorske nauke i Menadžment u pomorstvu Primijenjene studije organizuju se u oblastima Nautika Brodomašinstvo i Pomorska elektrotehnika Fakultet za pomorstvu u Kotoru je prva visokoškolska ustanova u Crnoj Gori koja je već 2000 godine sertifikovana u skladu sa sistemom kvaliteta ISO 9001 Ustanova je opremljena modernom opremom za izvođenje nastave kao i opremom za praktičnu obuku a uveden je i sistem učenja na daljinu (distance learning system) kao izuzetno važan uzimajući u obzir prirodu pomorskog posla Time je omogućeno kvalitetno učenje sa bilo koje lokacije u svijetu ali i izuzetan sistem podrške razmijeni znanja tokom naučnoistraživačkog procesa i saradnje sa istraživačima širom svijeta Kvalitet nastave i istraživanja omogućavaju da se kadrovi školovani na Fakultetu zapošljavaju na brodarskim kompanijama širom svijeta

Imaju moderne objekte sa najmodernijom opremom u skladu sa svjetskim standardima (npr virtuelne kancelarije za navigaciju i kontrolu brodova) laboratorije i dvije velike računarske sale Dio Fakulteta je i

Pomorska biblioteka koja radi od samog osnivanja 1959 godine a objekat u kojem se danas nalazi je važan kulturno-istorijski spomenik na mapi Crne Gore Pomorska biblioteka raspolaže sa oko 6 hiljada naslova i preko 13 hiljada primjeraka bibliotečkih jedinica i pripada mreži fakultetskih i institutskih biblioteka Univerziteta Crne Gore

Fakultet realizuje istraživanja relevantna za nacionalne prioritete Crne Gore sa snažnim usmjerenjem na primijenjena istraživanja u oblasti pomorstva i saradnju sa preduzećima iz pomorskog sektora Trenutno realizuju nekoliko međunarodnih projekata (Tempus Research Council of Norway) kao i nekoliko nacionalnih bilateralnih i regionalnih projekata Profesori su dobitnici prestižnih međunarodnih stipendija i posjeduju višegodišnje usavršavanje na najprestižnijim naučnoistraživačkim ustanovama u svijetu Imaju značajan potencijal za budući razvoj sa više aspekata počevši od osnovnog istraživanja i obrazovanja u pomorskom inženjerstvu do primjene bio-goriva u pomorskim naukama i turizmu ali i transferu znanja malim i srednjim preduzećima (MSP) i preduzetnicima Njihova specifična istraživačka oblast pruža mogućnosti za angažovanje na velikom broju multidisciplinarnih projekata i umrežavanje sa većim brojem drugih institucijama i pokretanje značajnih projekata

21 Fakultet za informacione sisteme i tehnologije UDGFakultet za informacione sisteme i tehnologije (FIST) je osnovan u namjeri da se osnovni principi izgradnje informacionih sistema primijene u ekonomiji i biznisu Nastavni planovi i programi su zasnovani na američkom konceptu praktičnosti i izvođenja nastave Poseban fokus dat je IT vještinama istraživačkim sposobnostima studenata i profesora preduzetničkom pristupu života i komunikacionim vještinama Saradnici Fakulteta su kompanije Oracle Saga Microsoft i Exploring koje posluju u oblasti informacionih tehnologija a u procesu realizacije je saradnja sa kompanijom Nokia Osnovna premisa Fakulteta je da se informatička znanja stiču radi neposredne primjene i olakšavanja rješavanja realnih biznis problema

UDG posjeduje novosagrađeni prostor površine oko 16000 m2 sa savremenim slušaonicama 20 učionica pet amfiteatara najmodernijim videokonferencijskim sistemima i nekoliko računarskih učionica sa najsavremnijim računarima i pratećom opremom najsavremenijom audio vizuelnom opremom u svim prostorima u zgradi (učionice biblioteka holovi) Posjeduju prenosivi sistem lap top-ova i mobilne table koje se lako po potrebi mogu premiještati što omogućava i istraživanja na terenu u realnim uslovima organizaciju ljetnjih škola seminara berzi Uveden je sistem učenja na daljinu (distance learning system) čime je omogućena razmjena znanja sa cijelim svijetom UDG posjeduje biblioteku koja ima veliki broj aktuelne literature U blizini Fakulteta su i dobro opremljeni sportski tereni i prateća oprema Nedostaje im širok pristup online bazama sa naučnim radovima Fakultet ima saradnju sa izuzetno velikim brojem naučnoistraživačkih ustanova širom svijeta što potvrđuje i njihovo učešće u više nacionalnih i međunarodnih projekata (IPA Tempus bilateralni projekti) Imaju veliki broj potpisanih ugovora o saradnji sa univerzitetima iz većine zemalja regiona Evrope i nekoliko univerziteta iz SAD Kanade i Južne Amerike

22 Fakultet za politehniku UDGFakultet za politehniku je osnovan 2011 godine s ciljem da se objedine najsavremenija primijenjena znanja tehničkih predmeta građevine i arhitekture sa predmetima društvenih nauka (ekonomije finansija zakonodavstva upravljanja projektima) čime je omogućeno direktno sagledavanje položaja građevinske i arhitektonske profesije u društvu kao i njihova interakcija sa relevantnim društvenim strukturama

Fakultet za politehniku je usmjeren na znanja koja direktno i operativno daju podršku radu kompanija koje se bave aktivnostima iz domena građevinarstva arhitekture i urbanizma

Fakultet za politehniku koristi sve infrastrukturne organizacione i kadrovske kapacitete Univerziteta Donja Gorica Fakultet je otvoren za saradnju sa ciljem ostvarivanja naučnoistraživačkih rezultata primijenjivih u praksi

23 Fakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDGFakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju je nastao kao rezultat potrebe za kadrovima i unapređenja znanja u oblastima vezanim za prehranu jer prehrambena industrija u Crnoj Gori tokom posljednjih desetak godina pokazuje dinamični razvoj Fakultet koristi sve infrastrukturne organizacione i kadrovske kapacitete Univerziteta Donja Gorica ali im nedostaje istraživačka oprema Od samog početka postojanja organizuju sastanke istraživača profesora studenata i predstavnika privrede usmjerene ka definisanju najboljih pravaca transfera naučnoistraživačkih rezultata u realnu privrednu praksu

Fakultet je prije svega usmjeren na procese proizvodnje različitih poljoprivredno-prehrambenih proizvoda hotelsko-ugostiteljski i ketering kompleks (posebno u okviru snažnog razvoja turističke ponude) higijensko-sanitarne uslove rada kao i ekologiju (posebno sa gledišta Crne Gore kao ekološke države) Misija Fakulteta je da kreira znanje u navedenim oblastima i da u okviru razvoja prehrambenih tehnologija objedini i ekološke standarde i standarde u pogledu energetske efikasnosti Fakultet posjeduje multidisciplinarni pristup istraživanju sa tržišnim fokusom spajajući primijenjena istraživanja sa znanjima iz oblasti ekonomije finansija menadžmenta bezbjednosti i kvaliteta hrane i menadžmenta zaštite okoline

24 Fakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor Univerzitet Crne GoreFakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor osnovan je 1999 godine a bavi se obrazovanjem i istraživanjem u oblasti turizma i hotelijerstva Na osnovu 40 godina tradicije višeg obrazovanja turističkog profila u Kotoru i na bazi zahtjeva tržišta Fakultet je osnovan sa ciljem da postane vodeća institucija za školovanje kadrova u turizmu kao prioritetnoj privrednoj grani Crne Gore Posjeduju veliki amfiteatar više slušaonica računarsku salu sa 60 mjesta salu za strane jezike sa 27 mjesta Obavljaju osnovne specijalističke magistarske i doktorske studije iz oblasti turizma i hotelijerstva i fokusiraju svoje aktivnosti na intenzivnoj saradnji sa interesnim grupama u ovoj oblasti Pored toga na Fakultetu se vrše razne inovacije i stručna usavršavanja treninzi kursevi za dobijanje licenci naučno istraživački i stručni rad u gore navedenim oblastima

Na osnovu Sporazuma o naučnoj i obrazovnoj saradnji državnih institucija visokog stručnog obrazovanja Ruskog državnog trgovinsko-ekonomskog Univerziteta i Univerziteta Crne Gore iz 2010 godine realizovan je zajednički obrazovni program bdquoSemestar u inostranstvuldquo Predmet ovog programa je uzajamna razmjena studenata sa ciljem studiranja jednog semestra u Moskvi ili u Kotoru Međunarodna saradnja sa srodnim fakultetima i institucijama u inostranstvu ogleda se u organizovanju konferencija radionica i edukativnih programa iz oblasti turizma i hotelijerstva kao i mobilnosti profesora i studenata te podsticanju naučnoistraživačke djelatnosti Učestvuju na međunarodnim projektima (TEMPUS WUS) Nemaju značajniju naučnu opremu i potrebni su im softveri (STATA) za statističku analizu i računari

25 Fakultet za biznis i turizam BudvaFakultet za biznis i turizam Budva akreditovan je 2010 godine Fakultet organizuje savremenu nastavu i istraživanje u oblasti turizma i hotelijerstva i nalazi se u zgradi Akademije znanjaldquo u Budvi Realizuju dva studijska programa Osnovni akademski studijski program Menadžment u turizmu i ugostiteljstvu i postdiplomski specijalistički akademski studijski program Menadžment u turizmu i ugostiteljstvu Fakultet je usmjeren na edukaciju i primjenu naučnoistraživačkih rezultata u oblastima ugostiteljstvo turistička rekreacija i zabava turističke atrakcije turističko posredovanje turistička trgovina pri čemu se akcenat daje ne samo na sticanje teorijskih znanja već i praktičnih vještina U okviru univerzitetskog centra Akademija znanja organizovana je Gradska biblioteka u kojoj je i veliki broj stručnih knjiga Fakulteta Posjeduju i sistem učenja na daljinu (distance learning systemldquo) Fakultet je usmjeren na sagledavanje realnih potreba tržišta turizma kroz praktičnu primjenu znanja

Naučnoistraživački rad na Fakultetu je usmjeren na istraživanje turizma i ugostiteljstva obrazovanje menadžera sa liderskim karakteristikama u turizmu i ugostiteljstvu edukacije opšteg znanja stručnog znanja i menadžerskih vještina cjeloživotnu edukaciju u oblasti turizma i ugostiteljstva Nemaju značajnu naučnu opremu i potreban im je softver (IBM SPSS Statisics) za statističku analizu Otvoreni su za saradnju na raznim projektima iz šire oblasti turizma

26 Institut za savremene tehnologijeInstitut za savremene tehnologije je privatna naučnoistraživačka ustanova u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija kreirana sa ciljem podrške ekonomskog razvoja Crne Gore kao društva zasnovanog na znanju Tim Instituta čine istraživači usmjereni ka podizanju efikasnosti primjene naučnih i istraživačkih rezultata u praksi postizanju međunarodnih standarda u naučnim i istraživačkim aktivnostima kao i uspostavljanju bliske saradnje sa ostalim akademskim naučnoistraživačkim ustanovama kompanijama i privredom u okviru zajedničke implementacije projekata i programa u okviru evropskih istraživačkih programa kao što su ERA FP IPA Tempus i drugi programi

Glavna aktivnost Instituta je realizacija međunarodnih projekata u oblasti osnovnih i primijenjenih istraživanja sa fokusom na informacione i komunikacione tehnologije kao i učešće u nacionalnim projektima Institut vrši istraživanja u nekoliko oblasti Internet tehnologije e-Health e-Learning Softverski inženjering Tehnologije sigurnosti informacionih sistema i Standardizacija u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija U okviru Instituta Sektor za saradnju sa industrijom i privredom realizovao je brojne primijenjene projekte razvoja softverskih proizvoda i mrežnih servisa namijenjenih privredi i kompanijama u oblasti dizajna softverskog inžinjeringa razvoja biznisa upravljanja projektima definisanju hardverskih i softverskih karakteristika informacionih sistema programiranja i dr

Institut ima namjeru da realizuje multidisciplinarna istraživanja u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija energije i alternativnih izvora obnovljive energije Potreban im je softver za statističku analizu i hardver (za virtualizaciju i razvoj naprednih robotizovanih aplikacija) kao i druga naučna oprema

27 Agencija za zaštitu životne sredineAgencija za zaštitu životne sredine osnovana je 2008 godine sa ciljem zaštite i unapređenja prirodne sredine u Crnoj Gori ali i pružanja pouzdanih i pravovremenih informacija javnosti nacionalnim i

međunarodnim organima i organizacijama o stanju životne sredine u Crnoj Gori kao i vršenja transparentne i odgovorne implementacije zakona propisa i politika u oblasti životne sredine Osnivanjem Agencije stvorili su se uslovi za implementaciju ciljeva i standarda EU u pogledu zaštite životne sredine Misija Agencije je unapređenje ekološkog statusa Crne Gore pri čemu je važna podrška tom procesu realizacija naučnoistraživačkih aktivnosti u ovim oblastima kao i primjena rezultata u praksi Agencija je organizovana kroz više Sektora pri čemu se istraživačke aktivnosti obavljaju u Sektoru za zaštitu prirode monitoring analizu i izvještavanje Agencija sarađuje sa međunarodnim organizacijama koje se bave zaštitom životne sredine a posebno sa Evropskom agencijom za životnu sredinu i Međunarodnom agencijom za atomsku energiju

Agencija vrši istraživanja u oblasti biodiverziteta Praćenje stanja biodiverziteta za cilj ima njegovo očuvanje unapređenje i zaštitu a usmjeren je na praćenje najreprezentativnijih vrsta i staništa od međunarodnog i nacionalnog značaja Oblast istraživanja morskih ekosistema usmjerena je na praćenje stanja ekosistema priobalnog mora Crne Gore u cilju ocjene stanja morskog biodiverziteta i kvaliteta morske vode i vrši se procjena stepena zagađenosti što je od velikog značaja imajući na umu da je turizam jedan od najznačajnijih privrednih resursa Posebne oblasti istraživanja u okviru Agencije se odnose na zemljište vodu i vazduh

Obezbijedili su određenu naučnoistraživačku opremu kroz učešće u projektima ali im i dalje nedostaje značajna istraživačka oprema Spremni su da dijele opremu i znanje i učestvuju u zajedničkim aktivnostima sa ostalim naučnoistraživačkim ustanovama u Crnoj Gori i inostranstvu Imaju viziju razvoja u sljedećim pravcima direktive o zaštiti voda direktive o zaštiti ptica i staništa standardizacija u oblasti biodiverziteta i umrežavanje razvoja zaštićenih regiona a imaju planove da se više uključe u monitoring uslova životne sredine

29 Fakultet za sport i fizičko vaspitanje Nikšić Univerzitet Crne GoreFakultet za sport i fizičko vaspitanje u Nikšiću osnovan je 2008 godine sa nastavnim i naučnoistraživačkim aktivnostima u oblasti fizičkog vaspitanja i sporta Nastao je transformacijom tri studijska programa Fizička kultura Sportski novinari i Sportski treneri koji su do tada funkcionisali u okviru Filozofskog fakulteta u Nikšiću Pored osnovnih akademskih organizuju se specijalističke postdiplomske i specijalističke magistarske studije Fakultet posjeduje Centar za dijagnostikovanje u sportu internet salu sportsku biblioteku teretanu i fiskulturnu salu amfiteatar učionice savremene kabinete Smatraju da je jedan od posebno aktuelnih problema u fizičkoj kulturi pitanje odnosa prema osavremenjavanju ‒ inovacijama tehnologije stručno-pedagoškog rada u svim njenim konstitutivnim formama fizičko vaspitanje sport i sportska rekreacija Fakultet ima dobro razvijenu saradnju i potpisane sporazume o međunarodnoj naučnoj saradnji sa brojnim fakultetima u regionu i Evropi

Fakultet ima jasnu viziju razvoja nauke o sportu u Crnoj Gori Svojim naučnoistraživačkim aktivnostima mogu dati izuzetan doprinos razvoju Crne Gore ne samo kroz sportske rezultate poboljšane primjenom naučnih principa već i različitim vidovima komercijalizacije u ovoj oblasti Napravili su značajne investicije u objektima i kapacitetima za nastavu kroz renoviranje zgrade opremanja učionica i to angažovanjem sopstvenih sredstava i kroz projekte u kojima učestvuju Nedostaje im odgovarajuća oprema za istraživanje u oblasti nauka o sportu Iskazali su spremnost za učestvovanje u zajedničkim projektima i saradnju kroz zajedničko korišćenje opreme kada je to moguće Njihova vizija daljeg razvoja se sastoji od dva glavna pravca menadžment u sportu i funkcionalna dijagnostika sportista koja u

ovom trenutku ne postoje u Crnoj Gori i koji bi omogućili profesionalne rezultate nacionalnih sportskih selekcija

30 Fakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku (FSKL) BeraneFakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku (FSKL) u Beranama osnovan je 2008 godine i prvi je akreditovani fakultet na sjeveru Crne Gore i jedini fakultet iz ove oblasti u Crnoj Gori i okruženju FSKL se bavi obrazovanjem menadžera za oblast saobraćaja i komunikacija Osnovni cilj Fakulteta je obrazovanje diplomiranih inženjera u saobraćaju komunikacijama i logistici zasnovano na najsavremenijim znanjima (teoriji i praksi) iz oblasti željezničkog drumskog vazdušnog i poštanskog saobraćaja komunikacija i logistike i ima tri smjera Saobraćajni smjer u oblasti menadžmenta organizacije marketinga i finansija Smjer E - Komunikacije u oblastima upravljanja komunikacionim mrežama i sistemima tarifne politike telekomunikacionih servisa upravljanja i razvoja mobilnih komunikacija Smjer Logistika - u oblastima organizacije logističkih sistema špedicije i agencijskog poslovanja i upravljanja lancima snadbjevanja U okviru Fakulteta osnovan je i Centar za bezbjednost saobraćaja koji vrši vještačenja saobraćajnih nezgoda

Na nivou regiona jugoistočne Evrope saobraćaj ima ključnu ulogu u regionalnoj saradnji i povezivanju sa Evropskom unijom a važan preduslov je i razvoj kadrova iz oblasti saobraćaja komunikacija i logistike Iz perspektive Crne Gore uzimajući u obzir strateški važan razvoj turizma i ekoprivrede u njenom budućem razvoju saobraćaj takođe ima ključnu ulogu jer omogućava efikasno povezivanje Crne Gore sa drugim zemljama i brži razvoj u mnogim drugim privrednim oblastima Fakultet je uspostavio saradnju sa određenim brojem ustanova u regionu kao i sa privrednim organizacijama na osnovu potpisanih sporazuma o saradnji vezano za nastavu predavanja istaknutih profesora zajedničkih istraživačkih projekata i dr Realizovali su nekoliko projekata primijenjenih istraživanja u saradnji sa privredom Nemaju naučnu opremu a posebno je naglašena potreba za računarima i softverom za različite analize

Uporedni dijagrami vremenskog korišćenja postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama predstavljeni na slici 1 pokazuju da je najveći broj uređaja prilično zastario što znači da su potrebna ulaganja u vezi sa njihovim servisiranjem kalibracijom iili obnavljanjem Veoma mali broj uređaja je nabavljen tokom posljednjih nekoliko godina većinom kroz međunarodne projekte poput FP7 Tempus IPA HERD Programa Ministarstva inostranih poslova Kraljevine Norveške ili kroz nacionalne projekte Sve naučnoistraživačke ustanove obuhvaćene ovom Studijom iskazale su snažnu potrebu za finansiranjem redovnog održavanja Takođe spiskovi opreme koja nedostaje u institucijama ukazuju na potrebu za obnavljanjem opreme pošto je veliki broj uređaja u funkciji ali su vrlo stari (neki su samo djelimično u funkciji) Uporedni dijagrami na slici 2 koji prikazuju trenutno stanje postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama ukazuju na isti prethodno navedeni zaključak većina opreme je u ispravnom stanju ali je potrebno njihovo češće održavanje i kalibracija (potrebno je obezbediti rezervne djelove a u nekim slučajevima je to nemoguće zbog toga što je oprema zastarjela ili ne postoje serviseri) Dio opreme koji je neispravan je prikazan zato što bi ove instrumente bilo moguće popraviti ukoliko bi se našlo neko pogodno ekonomično servisno rješenje Obično je u ovakvim slučajevima međunarodni servis jedino moguće rješenje a on je toliko skup da prevazilazi cijenu novog instrumenta

Slika 1 Uporedni dijagrami vremena korišćenja postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama (kapitalna opremaoprema srednje vrijednosti)

Slika 2 Uporedni dijagrami trenutnog stanja postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama (kapitalna oprema oprema srednje vrijednosti)

Slika 3 pokazuje uporedne dijagrame učestalosti korišćenja postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama Ovaj dijagram pokazuje da se većina opreme koristi na svakodnevnom ili nedjeljnom nivou naročito u pogledu opreme srednje vrijednosti što je očekivano Oprema srednje vrijednosti je potrebna za skoro sva testiranja (npr autoklav vage itd) dok se kapitalna oprema obično koristi u eksperimentima u kojima je potrebno više planiranja kao i iz razloga što korišćenje kapitalne opreme u testovima podrazumijeva odgovarajuće dodatne troškove (npr materijal za testiranje pripremu uzoraka i sl)

Slika 3 Uporedni dijagrami učestalosti korišćenja postojeće opreme u naučnoistraživačkim ustanovama (kapitalna opremaoprema srednje vrijednosti)

Važan dio finansiranja opreme predstavljaju troškovi održavanja i instalacije Slike 4 i 5 pokazuju uporedne troškove nabavke i troškove održavanja i instalacije za postojeću opremu u naučnoistraživačkim ustanovama u Crnoj Gori

Iz priloženog se može zaključiti da za većinu opreme nijesu potrebni dodatni troškovi (ili su ti troškovi isuviše niski da bi se uzeli u obzir) nakon kupovine Oni pripadaju grupama mikroskopa spektrometara difraktometara hromatografskih sistema računarskom hardveru i softveru vagama čeličnim okvirima pećima autoklavima frižiderima centrifugama mikserima ultazvučnim uređajima itd Ali treba imati u vidu da je čak i za ove uređaje ponekad potrebno odvojiti sredstva za popravku u slučaju kvara Ipak ponekad je kod uređaja vrlo male vrijednosti ekonomski opravdanije kupiti novi instrument nego popravljati stari Vrlo visoki dodatni troškovi koji su prikazani sa desne strane na slikama 4 i 5 prvenstveno se odnose na velike sisteme kapitalne opreme koje je potrebno da bi radili ispravno kalibrisati svake godine zamijeniti im određene djelove (npr sonde na mikroskopima visoke rezolucije) ili ih redovno pregledati i servisirati Takođe vrlo skupa oprema treba da ima osiguranje koje predstavlja dodatni trošak (neki međunarodni projekti zahtijevaju da sva nova oprema bude obavezno osigurana)

Slika 4 Broj postojeće kapitalne opreme prema vrijednosnim kategorijama (euro kolone sa lijeve strane tamno sivo) i godišnji troškovi održavanja (instalacije kalibracije i redovnog servisiranja) (euro kolone sa desne strane svijetlo sivo)

Slika 5 Broj uređaja u kategoriji postojeće opreme srednje vrijednosti prema vrijednosnim kategorijama (euro kolone sa lijeve strane tamno sivo) i godišnji troškovi održavanja (instalacije kalibracije i redovnog servisiranja) (euro kolone sa desne strane svijetlo sivo)

Slika 6 pokazuje oblasti istraživanja prema postojećoj kapitalnoj opremi i opremi srednje vrijednosti pri čemu brojevi predstavljaju broj uređaja u kategoriji postojeće opreme u odgovarajućoj oblasti U sljedećem poglavlju su predstavljene istraživačke oblasti prema broju planirane opreme Slika 6 pokazuje da su tehničko-tehnološke nauke daleko najzastupljenije (41) Za njima slijede multidisciplinarne oblasti (26) i poljoprivredne nauke (14) Multidisciplinarne oblasti kojima se bave naučnoistraživačke ustanove mogu se grupisati u sljedeće četiri opšte multidisciplinarne oblasti

Tehničko-tehnološke nauke prirodno-matematičke nauke medicinske nauke poljoprivredne nauke

Ekotoksikološka istraživanja medicinske nauke poljoprivredne nauke prirodno-matematičke nauke

Informacione tehnologije računarske mreže softverski inženjering inteligentni sistemi Turizam i hotelijerstvo

Slika 6 Istraživačke oblasti prema postojećoj kapitalnoj opremi i opremi srednje vrijednosti (brojevi pokazuju koliko postojeće opreme postoji u odgovarajućoj oblasti)

Treba napomenuti da se oblast biotehnologije može razumjeti kao dio ili tehničko-tehnoloških nauka iili prirodnih nauka i poljoprivrednih nauka Stoga se dio biotehnologije od 3 sa slike 6 može posmatrati kao dio bilo koje od navedenih oblasti Informacione tehnologije su sa udjelom od oko 5 postale važan dio svih istraživačkih oblasti zato što po svojoj prirodi predstavljaju multidisciplinarnu oblast

istraživanja IKT danas predstavljaju neizbježnu osnovu većine istraživanja i obrazovanja počevši od upotrebe personalnih računara u svakodnevnom radu do specijalizovanog softvera u specifičnim oblastima Medicinske nauke su predstavljene vrlo malim procentom (oko 3) ali treba imati u vidu da je samo jedna institucija koja se bavi isključivo medicinskim istraživanjima (Medicinski fakultet Univerziteta Crne Gore) obuhvaćena u ovoj Studiji iako postoji još nekoliko koje nijesu obuhvaćene Studijom (Institut za javno zdravlje Fakultet primijenjene fizioterapije u Igalu Klinički centar Crne Gore i Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore) pa je stoga udio medicinskih nauka vjerovatno veći od 3 Nauke o sportu tek su počele da se razvijaju u Crnoj Gori pošto su ustanove koje se bave ovom oblašću veoma mlade i potrebna im je podrška

22 Oprema kapitalne i srednje vrijednosti koja nedostaje u naučnoistraživačkim ustanovama

Oprema koja nedostaje i koja je potrebna u posmatranim naučnoistraživačkim ustanovama je analizirana sa aspekata planiranih budućih pravaca istraživanja Uporedni dijagrami planirane učestalosti korišćenja nove opreme u naučnoistraživačkim ustanovama predstavljeni na slici 7 pokazuju da su ustanove iskazale svoje potrebe za najčešće korišćenom opremom planirano je da se većina opreme koristi na dnevnom nedjeljnom nivou Posmatrajući detalje spiskova navedene u bazi opreme koja nedostaje može se zaključiti da bi ustanove u većini slučajeva kupile opremu koja je pretežno u obimu aktivnosti koje već obavljaju ili kroz obnavljanje zastarjele opreme ili kroz nova bolja rješenja opreme koju već koriste Kao što je prethodno naznačeno u Studiji svi učesnici su iskazali spremnost da dijele opremu koja se može dijeliti naročito kapitalnu opremu ali uz postojanje preciznih definicija procedura u slučaju zainteresovanosti naučnoistraživačkih ustanova da koriste opremu koja se ne nalazi u njihovoj instituciji (npr 1 zadužena osoba za rukovanje uređajem iz institucije kojoj uređaj pripada precizno definisanje prava i obaveza od rasporeda pristupa korišćenja rezultata itd) Aspekti bezbjednosti i opasnosti rukovanja određenom opremom se takođe moraju uzeti u obzir

Slika 7 Uporedni dijagrami planirane učestalosti korišćenja nove opreme u naučnoistraživačkim ustanovama (kapitalna opremaoprema srednje vrijednosti)

Kao što je to slučaj i sa postojećom opremom treba obezbijediti troškove održavanja i instalacije i za novu opremu i u većini slučajeva je to trošak reda veličine oko 10 kupovne cijene opreme što se takođe može vidjeti na slikama 8 i 9

Slika 8 Broj kapitalne opreme koja je potrebna prema vrijednosnim kategorijama (euro lijeve kolone tamno siva boja) i godišnji troškovi održavanja (instalacije kalibracije i redovnog servisiranja) (euro desne kolone svijetlo siva boja)

Slika 9 Broj opreme srednje vrijednosti koja je potrebna prema vrijednosnim kategorijama (euro lijeve kolone tamno siva boja) i godišnji troškovi održavanja (instalacije kalibracije i redovnog servisiranja) (euro desne kolone svijetlo siva boja)

Što se tiče opreme koja nedostaje a koja je navedena u ovoj Studiji većina ustanova je već investirala u adaptaciju laboratorija i samo određenom manjem broju ustanova će biti potrebna određena vrlo mala sredstva za ponovnu adaptaciju prije svega u vezi sa distribucijom električne energije Internet mrežama kancelarijskim namještajem ili sistemima podrške za novu opremu (voda struja itd) Međutim da bi obavljali istraživanja potrebno je obezbijediti sredstva za redovno održavanje kao što je kalibracija redovni obavezni servisi (npr zamjena sondi) popravke ukoliko i kada su potrebne materijali za testiranje i terenske istraživačke aktivnosti

Slika 10 prikazuje oblasti istraživanja prema planiranoj opremi u naučnoistraživačkim ustanovama Može se primjetiti da postoji samo jedna razlika u poređenju sa slikom 6 postoji još jedna naučna oblast - društvene nauke Ovo pokazuje da društvene nauke počinju da koriste novu opremu prije svega softver i računare Ovaj zaključak se može izvući i ako se u ovoj Studiji pogledaju spiskovi postojeće i opreme i opreme koja nedostaje

Slika 10 Oblasti istraživanja prema planiranoj kapitalnoj opremi i opremi srednje vrijednosti (brojevi predstavljaju broj planirane opreme odnosno potrebne opreme u određenoj oblasti)

Naučnoistraživačkim ustanovama koje realizuju istraživanja u oblasti društvenih nauka i koje su učestvovale u ovoj Studiji u većini slučajeva nedostaje bilo kakva veća oprema i potreban im je softver i računarski hardver i softverski sistemi Stoga na slici 6 nema društvenih nauka čak iako to ne znači da

ova istraživačka oblast u Crnoj Gori nema rezultata već da im samo nedostaje oprema Sa druge strane društvene nauke ne zahtijevaju naučne instrumente kao što je to slučaj u tehnološkim naukama zato što njihovi eksperimenti uključuju druge kategorije istraživanja Shodno tome može se reći da ova Studija nije jako relevantna za trenutno stanje društvenih nauka u Crnoj Gori zbog čega i nijesu sve naučnoistraživačke ustanove iz oblasti društvenih nauka uzete u razmatranje već samo one za koje se upravo smatralo da s obzirom na užu oblast istraživanja posjeduju opremu koja bi mogla biti od važnosti prilikom formiranja zajedničkog istraživačkog prostora ili zajedničkog korišćenja

23 Zahtjevi i troškovi radnog okruženja u naučnoistraživačkim ustanovama

Na osnovu prethodno navedenog i na osnovu pripremljene baze opreme koja nedostaje i baze postojeće opreme koja prati ovu Studiju može se izvući nekoliko zaključaka Zahtjevi (i troškovi) radnih uslova po naučnoistraživačkoj ustanovi su kompleksni i treba da uključe više nivoa rukovodioca u procesu odlučivanja naročito u opštem planiranju istraživačkih pravaca Ministarstvo nauke prirodno predstavlja jedinstveno zvanično tijelo koje može povezati sve relevantne aktere univerzitetskog života i pružiti značajne smjernice za buduće aktivnosti Razgovori obavljeni tokom posjeta na licu mjesta potvrdili su da naučnoistraživačke ustanove imaju ovakvo viđenje Ministarstva nauke očekujući njegovu podršku i pomoć u opštim pitanjima Ustanovama je potrebno redovno finansiranje troškova održavanja za istraživačke eksperimente od troškova popravke do redovnog servisiranja kalibracije materijala za testiranje i troškova terenskih eksperimenata i posjetaistraživanja na terenu Troškovi radnih okruženja značajno variraju u različitim istraživačkim oblastima Tako tehnološke nauke prirodne i medicinske nauke istraživanja u biotehnologiji poljoprivredi seizmologiji i hidrometerologiji zahtijevaju visoke materijalne troškove i troškove održavanja opreme osim potrebnih investicija u naučne instrumente Sa druge strane informacione tehnologije takođe zahtijevaju investicije u softver i hardver pri čemu softver može biti veoma skup naročito za specifične istraživačke oblasti i specijalizovane programe Društvene nauke zahtijevaju najmanje investicije sa aspekta same opreme Svim istraživačkim oblastima potreban je širok pristup literaturi i naučnim bazama

Istraživačke institucije su po svojoj prirodi neprofitne i imaju dosta teškoća da ostvare značajan profit osim onih koje su uključene u komercijalne aktivnosti po svojoj pravnoj osnovi Fakulteti imaju dosta problema u vezi sa mogućim profitom stečenim od rezultata istraživanja Kao prvo postoji stalni kontradiktorni zahtjev u vezi sa radnim vremenom zaposlenih sa jedne strane vrijeme koje zaposleni posvećuju nastavi kao primarnoj aktivnosti i sa druge strane vrijeme koje je potrebno za istraživanje Teško je ostvariti optimalnu ravnotežu između vremena za bavljenje naučnoistraživačom djelatnošću i vremena za obavljanje nastavnih aktivnosti Fakultetima teško pada kada ih smatraju tehničkim profitnim centrima što oni i ne treba da budu Isto tako potrebno im je više projekata u oblasti primijenjenih i razvojnih istraživanja koji su prikladni njihovoj naučnoj ekspertizi i u kojima sarađuju sa privredom Potreban je veći broj doktoranata koji bi se više bavili istraživanjem pod mentorstvom iskusnih profesora Sve naučnoistraživačke ustanove koje su bile predmet istraživanja ove Studije smatraju da Ministarstvo nauke kao resor Vlade Crne Gore treba da obezbijedi sredstva za zapošljavanje mladih istraživača kroz projekte na duži vremenski period (npr tri godine)

Drugo važno pitanje koje je većina učesnika pri izradi Studije naročito naglasila je uloga Ministarstva nauke u uspostavljanju pravnog okvira za transfer rezultata istraživanja u komercijalizaciju poput pitanja

ostvarivanja profita prava intelektualne svojine (IS) u istraživačkim projektima načinima zapošljavanja saradnika sa nepunim radnim vriemenom na specifičnim kratkotrajnim projektima i drugim srodnim pitanjima Iznajmljivanje i prihodi koje pojedinačne institucije stiču kroz aspekte obavljenog istraživanja su vrlo niski a kod velikog broja ustanova uopše ne postoje Sva oprema za istraživanje može se koristiti za obuku studenata čime se obrazovanju daje vrijedna praktična nota

24 Postojeće prioritetne oblasti istraživanja u Crnoj Gori

Postojeće i planirane istraživačke oblasti u Crnoj Gori su opisane u Poglavljima 22 i 23 (Sl 6 i 10) Mogu se izdvojiti sljedeće uže oblasti istraživanja i ustanove koje se njima bave čime se ukazuje na trenutno stanje istraživanja u Crnoj Gori

1 Tehničko - tehnološke nauke

Metalurško-tehnološki fakultet UCG

Elektrotehnički fakultet UCG

Mašinski fakultet UCG

Fakultet za pomorstvo Kotor UCG

Građevinski fakultet UCG

Arhitektonski fakultet UCG

Biotehnički fakultet UCG

Prirodno-matematički fakultet UCG

13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica

Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore

Institut za crnu metalurgiju Nikšić

Fakultet za informacione sisteme i tehnologije UDG

Fakultet za politehniku UDG

Institut za savremene tehnologije

Fakultet za saobraćaj komunikacije i logistiku Berane

2 Biotehnologija

Institut za biologiju mora UCG

Fakultet za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDG

3 Poljoprivredne nauke

4 Prirodno-matematičke nauke

Fakultet za informacione tehnologije UM

Prirodnjački muzej

Agencija za zaštitu životne sredine

5 Medicinske nauke

Medicinski fakultet UCG

6 Informacione tehnologije

Centar informacionog sistema UCG

7 Multidisciplinarno obuhvatajući neke ili svih prethodnih šest naučnih oblasti međusobno povezanih

Sve naučnoistraživačke ustanove imaju istraživanja koja se ili dijelom ili u cjelosti mogu svrstati u multidiscipliarna istraživanja

8 Sportske nauke

Fakultet za sport i fizičko vaspitanje Nikšić UCG

9 Društvene nauke

Fakultet za turizam Bar - MTS - Montenegro Tourism School UM

Fakultet za turizam i hotelijerstvo Kotor UCG

Fakultet za biznis i turizam Budva

10 Turizam

Prirodnjački muzej

Na osnovu podataka iz priložene liste može se zaključiti da se većina naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori bavi istraživanjima u tehnološkim naukama i interdisciplinarnim oblastima koje u određenoj mjeri uključuju tehničko-tehnološke nauke biotehnologiju prirodno-matematičke nauke medicinske nauke poljoprivredne nauke i informacione tehnologije

3 Planiranje optimalnog korišćenja naučnoistraživačke opreme kapitalne i srednje vrijednosti u Crnoj Gori

31 Optimalno korišćenje kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori

Prema njihovim oblastima istraživanja ustanove mogu efikasno zajednički da koriste novu kapitalnu opremu ali i postojeću kroz zajedničke projekte i saradnju sa industrijom Tehničko - tehnološke nauke biotehnologija i medicinske nauke se mogu izdvojiti kao oblasti u kojima institucije mogu da realizuju izuzetno efikasnu međusobnu saradnju i dijele resurse u cilju zajedničkog benefita Takođe ovo su oblasti koje mogu biti prepoznate kao one u kojima se može ostvariti značajan doprinos ekonomiji Crne Gore

Postoji jedan važan preduslov koji treba uspostaviti da bi naučnoistraživačke ustanove zajednički koristile svoje kapacitete što je prepoznato kroz razgovore obavljene u okviru posjeta ustanovama Treba definisati procedure saradnje kroz definisanje osnovnih metodologija kako bi se prevazišli prepoznati problemi u vezi sa zajedničkim korišćenjem opreme i ljudskih resursa Vrlo je važno naglasiti da zajedničko korišćenje opreme nikako ne znači da tu opremu može da preuzme neko drugi Oprema ostaje u vlasništvu naučnoistraživačke ustanove koja ju je nabavila Tehnički operator koji radi na naučnom uređaju će realizovati sve testove a svi ostali korisnici imaju pristup samo putem saradnje sa ovim zaduženim licem Na taj način se omogućava pravilno funkcionisanje opreme poštovanjem svih potrebnih procedura za njeno funkcionisanje Na primjer rezultati dobijeni korišćenjem spektrofotometra su validni samo kada su ispunjeni određeni pripremni koraci i pravilno rukovanje uzorcima Neki uređaji zahtijevaju pokretanje na određen način ili određenu temperaturu ne kojoj ih treba držati i sl Svaki tip naučnog instrumenta zahtjeva da se isprati određeni set aktivnosti kako bi rezultati bili pouzdani i o tome najviše znanja ima upravo osoba (tehnički operator) koja redovno radi na tom uređaju Takođe za neke uređaje su bezbjednosni aspekti od najveće važnosti i za operatora studente kao i za okolinu uopšte i širok pristup bi značio visoke bezbjedonosne rizike (bolesti rizik zagađenja okoline i drugo) Druga važna tema je dijeljenje rezultata dobijenih na zajednički upotrebljenoj opremi Ovo se može riješiti na nekoliko načina Dva najčešće korišćena načina su 1 rezultati se mogu dobiti na komercijalnoj osnovi i onda su rezultati vlasništvo one strane koja daje sredstva za korišćenje uređaja 2 zajedničko istraživanje - kada se zajednički naučni radovi ili projekti realizuju a obje strane su se prethodno dogovorile o načinu korišćenja rezultata

Komercijalna upotreba naučne opreme bi obično značila da je ustanova uspostavila određena pravila u vezi sa tim poput određivanja koliko koštaju usluge na kom uređaju procenat koji dobija institucija i druge strane koje su uključene u testiranje pravljenje rasporeda korišćenja uređaja itd Ova vrsta zvaničnih procedura je razvijena u onim ustanovama koje su učestvovale u Studiji a koje su već pružale usluge testiranja za treće strane (kompanije fizička lica Ministarstvo partnere na projektu itd) ali značajan broj njih i dalje nema nikakvu komercijalizaciju rezultata Ministarstvo nauke bi moglo da ponudi opšti okvir kako da se ostvari zvanična saradnja pri čemu u ovom trenutku sve institucije imaju sposoban kadar i dovoljan broj stručnjaka da to sprovedu

Oprema koja je naročito pogodna sa aspekta zajedničkog korišćenja je kapitalna oprema koja se koristi (ili je planirano da se koristi) na mjesečnom nivou (ili povremeno) kao što je predstavljeno na slikama 3 i 7 Sa ovih dijagrama se može vidjeti da bi se oko 16 postojećeplanirane kapitalne opreme i planirane opreme srednje vrijednosti koristilo na mjesečnom nivou To znači da postoji velika mogućnost da se sa drugim institucijama koje bi mogle da koriste ove uređaje postigne dogovor o daljoj saradnji zahvaljujući preostalom vremenu koje ostaje na raspolaganju

Zajedničko korišćenje opreme takođe može da podrazumijeva zajedničko učestvovanje u planiranju nabavki korišćenju i održavanju u definisanim oblastima tako što se definiše udio u određenom uređaju po instituciji Ali generalno posmatrajući mnogo je lakše kada je jedna ustanova odgovorna za jedan naučni instrument pa se dalje definišu samo procedure saradnje za njeno korišćenje u vezi sa svim drugim institucijama koje je mogu koristiti Na taj način je značajno lakše da se obezbijedi odgovarajuća infrastruktura instalacija rad održavanje i način obnavljanja

U kategoriji kapitalne opreme koja nedostaje a koja bi se eventualno mogla zajednički koristiti mogu se izdvojiti sljedeći uređaji prema detaljnoj listi opreme koju je moguće dijeliti a koja je data u prilogu (dokument lista opreme) ove Studije

1 Real-time Genetic Analyzer (50000 euro) i PCR System (22000 euro) nedostaju i Biotehničkom fakultetu i Fakultetu za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDG

2 CHNS analizer (50000 euro - 74000 euro) nedostaju i Biotehničkom fakultetu i Metalurško-tehnološkom fakultetu

3 Uređaj za ekstrakciju totalnih nukleinskih kiselina (12000 euro) nedostaju i Biotehničkom fakultetu i Fakultetu za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDG

4 Novi mikroskopi (15000 euro - 150000 euro) nedostaju Biotehničkom fakultetu Institutu za biologiju mora i Agenciji za zaštitu životne sredine Postoje različiti načini na koje se ove institucije mogu dogovoriti o zajedničkom korišćenju mikroskopa

5 Spektrofotometar (80000 euro - 100000 euro) nedostaje na Institutu za biologiju mora i Metalurško-tehnološkom fakultetu 13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica takođe nedostaje spektrofotometar ali niže cijene (15000 euro) odnosno manje složen sistem Postoje različiti načini na koje se ove institucije mogu dogovoriti o zajedničkom korišćenju

6 Gasni hromatograf (35000 euro- 100000 euro) nedostaje i u 13JUL-PLANTAŽE ad Podgorica i na Metalurško-tehnološkom fakultetu

7 Različiti računarski serveri (10000 euro- 60000 euro) neophodni su na nekoliko institucija - za neke servere je moguće zajedničko korišćenje zavisno od njihove namjene što bi se trebalo dogovoriti sa institucijama Centar informacionog sistema - UCG Fakultet za informacione tehnologije-UM Elektrotehnički fakultet - UCG i Građevinski fakultet-UCG

Saradnja na opremi srednje vrijednosti na nivou države ima više ograničenja nego što je to slučaj sa kapitalnom opremom zato što u određenom broju slučajeva planirani instrumenti pripadaju grupi malih uređaja koje je teško zajednički koristiti iako to nije nemoguće To su na primjer epruvete materijali za testove priključni uređaji računara dodaci za mikroskop frižideri inkubatori itd Na primjer planirana je nabavka frižidera u različitim laboratorijama Biotehničkog fakulteta UCG i činilo se da bi bilo moguće dijeliti ih ali je razgovor sa zaposlenima pokazao da u većini slučajeva uzorci koji će se čuvati u ovim frižiderima pripadaju potpuno različitim kategorijama koje ne smiju doći u dodir jedno sa drugim npr zarazna bakterija i uzorak hrane ili uzorci tkiva Ukoliko bi se takve dvije kategorije uzoraka čuvale zajedno (npr u slučaju zajedničkog korišćenja frižidera) postoji ogroman rizik od kontaminacije i veće bezbjedonosne opasnosti Sa druge strane npr vage se mogu dijeliti (zaposleni sa drugih institucija mogu doći i lako izmjeriti uzorke) ali ovo je oprema srednje vrijednosti koja nije skupa koja se često koristi i isplativije je nabaviti je ukoliko je potrebna za čestu upotrebu

Softverske licence za veći broj korisnika pružaju značajno nižu cijenu softvera pa bi bilo ekonomski opravdano dogovoriti se i kupiti centralizovano po ustanovi iste verzije statističkog softvera

kancelarijskog softvera i operativnih sistema i druga specijalizovana softverska rješenja kao i računare i priključne uređaje za sve istraživačke institucije u Crnoj Gori koje su iskazale potrebu za njima Bilo bi efikasno ako bi tu kupovinu obezbijedilo Ministarstvo nauke

Jedan dio opreme nije moguće dijeliti zato što se odnosi na jedinstvene testove u oblasti kojom se samo jedna institucija bavi kao što je to slučaj opreme na Građevinskom fakultetu ili Fakultetu za sport i fizičko vaspitanje u Nikšiću i drugim uređajima sa jedinstvenom upotrebom

4 Praktične preporuke Ministarstvu nauke

41 Virtuelni centar za povećanje vidljivosti kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova

Bez obzira na trenutne mogućnosti za zajedničko korišćenje kapaciteta (opreme i ljudskih resursa zajednički projekti i saradnja uopšte) osnovni zaključak ove Studije je da ustanove u velikoj mjeri nisu svjesne aktivnosti koje se realizuju na drugim ustanovama tj van njihove ustanove Svaka pojedinačna ustanova planira svoje aktivnosti samo na osnovu resursa koje sama posjeduje ne uzimajući u obzir mogućnost da se možda u nekoj drugoj istraživačkoj jedinici (nekada čak nedaleko od nje) sprovodi neko komplementarno istraživanje osim u slučajevima gdje postoji direktna saradnja Ali još češće su situacije da istraživači nijesu svjesni da oprema koja im je potrebna postoji na nekoj drugoj instituciji ukoliko nijesu prethodno sarađivali sa njom Na primjer utisak je da veliki broj ljudi ne zna da postoji najmoderniji TEM mikroskop na Institutu za crnu metalurgiju AD u Nikšiću a mnogi čak ni to da se ta institucija bavi istraživanjem Postoji takođe veliki broj kapitalnih uređaja širom istraživačkih institucija u Crnoj Gori koje bi bile interesantne za saradnju na nacionalnom regionalnom i evropskom nivou kako za osnovna tako i za primijenjena istraživanja Međutim nedostaje svijest o postojanju ove opreme

Vrlo efikasan način da se promoviše saradnja zajednički projekti i zajedničko korišćenje kapaciteta uopšte bi bio CENTRALIZOVANI INTERNET SAJTPORTAL putem kojeg bi se naučnoj zajednici kao i drugim akterima istraživačkog života pružile sve relevantne informacije Pored samih naučnoistraživačkih ustanova važni korisnici takvog portala na nacionalnom nivou kojima bi takve informacije mogle biti veoma korisne uključivali bi privredu (velika srednja i mala preduzeća) preduzetnike (uključujući mala i srednja preduzeća) industriju državne i privatne istraživačke obrazovne i investicione zajednice (privatne investitore i ulagače kapitala) lokalne regionalne i nacionalne organe vlasti i civilno društvo Takav Internet sajt može postati centralizovano virtuelno mrežno mjesto za ponudu i potražnju opreme i znanja odnosno usluga pronalaženje novih partnera za saradnju i unapređivanje kapaciteta i mogućnosti za istraživanje Bio bi stalno dostupan i mogao bi da sadrži veliki broj korisnih informacija u vezi sa

- Spiskovima dostupne opreme koje naučnoistraživačke ustanove mogu da ponude u cilju saradnje (za svaku zainteresovanu naučnoistraživačku jediniculaboratorijuodsjekinstitutfakultet) sa odgovarajućim kontaktima osoba koje su zadužene za datu opremu

- Opisima ekspertize po naučnoistraživačkoj ustanovi sa resursima (infrastrukturom i ljudskim resursima)

- Spiskovima industrijskih partnera sa opisima njihove ekspertize naročito sa spiskovima malih i srednjih preduzeća (MSP) u Crnoj Gori i

- Raspoloživim profesionalnim uslugama (prilagođavanjima integraciji testiranju) iili potpunom implementacijom istraživanja

Takav Internet sajt može imati različite nivoe pristupa počevši od otvorenog pristupa nekim djelovima za sve korisnike kao i drugim djelovima za korisnike određenih informacija koje nisu za širu javnost u vezi sa npr preporukama za saradnju problemima i prednostima itd Takođe može postojati i mrežni forum za diskusije za postavljanje i odgovaranje na različita pitanja (razmjena mišljenja i debate) u vezi sa problemima sa istraživačkim testovima održavanjem preporukama za obezbjeđivanje finansiranja

projektima praktičnim rješenjima i sl To bi samo značajno doprinijelo povećanju saradnje među univerzitetskim jedinicama Takođe razmjena ideja prijedlozi i saradnja se mogu organizovati na različite načine kao na primjer kroz internet konferencije internet komunikaciju i slično Takvo mrežno mjesto bi značajno doprinijelo pozitivnoj svijesti o integrativnim procesima u naučnoj zajednici Crne Gore uopšte ali bi takođe moglo da promoviše i međunarodnu saradnju Ipak treba imati u vidu da bi takav sajt bio javan i shodno tome za sve informacije u vezi sa određenom institucijom bi bila potrebna dozvola određene institucije u čijem posjedu se nalazi oprema za objavljivanje podataka Ova vrsta Internet portalasajta bi predstavljala centralizovanu mrežnu bdquolaboratorijuldquo koja bi mogla da se osnuje sa minimumom uloženih sredstava uz redovno periodično održavanje (tačnije 1-2 osobe koje bi unosile podatke na dnevnomnedjeljnom nivou i redovno održavale sajt tačnost informacija bezbjedonosna pitanja postavljenih podataka ažuriranja periodični problemi sa mrežom i sl S tim u vezi bilo bi prirodno da takav sajt postavi Ministarstvo nauke u okviru akademske Internet mreže čime bi se sajtu dao odgovarajući zvanični kredibilitet

41 Oblasti u kojima naučnoistraživačke ustanove mogu značajno da unaprijede produktivnost

Na osnovu prethodne analize izložene u ovoj Studiji može se istaći nekoliko posebnih oblasti istraživanja kao budućih pravaca razvoja društva prema viđenju naučnoistraživačkih ustanova koje su bile predmet istraživanja u Studiji

- Prehrambene i tehnologije prerade i proizvodnje vina- Fitosanitarna kontrola hrane gradivnih substanci u hrani i materijala u veterini- Autohtone vrste sireva u Crnoj Gori- Autohtone vrste morskih organizama u Crnoj Gori- Ljekovito bilje- Nove tehnologije uzgoja riba- Zarazne bolesti u veterini- Mikrobiologija- Genetske analize formiranje nacionalne banke genetičkih resursa (kod biljaka životinja i dr)- Monitoring stanja životne sredine- Očuvanje biodiverziteta- Definisanje i uspostavljanje zaštićenih regiona od prirodne ili kulturne vrednosti (regioni mora

nacionalni parkovi i sl) u Crnoj Gori- Alternativni izvori energije- Ispitivanja i sertifikacija kolovoznih struktura i materijala- Kontrola i sertifikacija materijala (domaćih i uvoznih) namijenjenih građevinskim konstrukcijama

i kolovoznim strukturama- Energetska evaluacija građevina energetsko pasoširanje zgrada- Geotermalni izmjenjivači toplote- Razvoj novih materijala za industriju- Mehatronika

- Informaciono komunikacione tehnologije (ICT) softversko inženjerstvo servisno orijentisane arhitekture i analiza velikog skupova podataka specijalizovana softverska rješenja (u istraživanju energije protoka fluida robotike i dr)

- Planiranje izgradnje na seizmičkom terenu planovi opština razvoj modela za predviđanje seizmičkih aktivnosti u dužem periodu

- Osiguranje imovine na bazi seizmičkih parametara

Podrška Ministarstva nauke bila bi veoma poželjna u aktivnostima koje su predstavnici naučnoistraživačkih ustanova naveli tokom posjeta i razgovora sa njima

- Manje adaptacije laboratorija koje se ne mogu finansirati u okviru postojećih projekata a koje su suštinski važne za uspješno funkcionisanje pojedinih istraživačkih grupa na Biotehničkom fakultetu UCG i Fakultetu za prehrambenu tehnologiju bezbjednost hrane i ekologiju UDG

- Uspostavljanje nacionalnog okvira (pravne regulative procedura i protokola) kao i finansijska podrška procesu akreditacije laboratorija na fakultetima

- Zvanična regulativa za redovno finansiranje mladih istraživača (doktoranata i post-doktoranata) sa dugoročnim planom broja mladih istraživača

- Definisanje zvanične procedure finansiranja redovnog održavanja i servisiranja sertifikacije i osiguranja od rizika za naučnoistraživačku opremu i laboratorije za terenski rad kao i uvođenje ove kategorije finansija u regularno finansiranje naučnoistraživačkih ustanova

- Podrška u osnivanju novih laboratorija (na Biotehničkom fakultetu)- Podrška u definisanju regulative procedura i protokola o saradnji kroz zajedničko korišćenje

opreme između naučnoistraživačkih ustanova i- Uspostavljanje institucionalizovanog pravnog okvira i protokola za komercijalizaciju istraživačkih

rezultata kao i za osnivanje istraživačkih spin-off kompanija usluga izrade prototipova prava intelektualne svojine u istraživačkim projektima pitanja autorskih prava i prava svojine rezultata i druga pitanja u vezi sa komercijalizacijom rezultata

Lista učesnika 26 licenciranih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori

1 Uvod

2 Analiza podataka prikupljenih tokom posjeta naučnoistraživačkim

ustanovama

21 Stanje postojeće opreme kapitalne i srednje vrijednosti u naučnoistraživačkim ustanovama









Sadržaj

Lista učesnika 26 licenciranih naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori31 Uvod82 Analiza podataka prikupljenih tokom posjeta naučnoistraživačkim9ustanovama9

21 Stanje postojeće opreme kapitalne i srednje vrijednosti u naučnoistraživačkim ustanovama1422 Oprema kapitalne i srednje vrijednosti koja nedostaje u naučnoistraživačkim ustanovama3323 Zahtjevi i troškovi radnog okruženja u naučnoistraživačkim ustanovama3624 Postojeće prioritetne oblasti istraživanja u Crnoj Gori37

3 Planiranje optimalnog korišćenja naučnoistraživačke opreme kapitalne i srednje vrijednosti u Crnoj Gori40

31 Optimalno korišćenje kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova u Crnoj Gori404 Praktične preporuke Ministarstvu nauke43

41 Virtuelni centar za povećanje vidljivosti kapaciteta naučnoistraživačkih ustanova4341 Oblasti u kojima naučnoistraživačke ustanove mogu značajno da unaprijede produktivnost44

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

vrijednosti

378840 377281 343450 93302

Ukupno 6519418 1344906 4671741 973253Ukupno 7864324 5644994

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

Br Institucija

Ukupna vrijednost

opreme koja

nedostaje(EUR)

0 55100 1110100

0 21868 21868 48150 45998 94148

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

0 0 0 143000 97390 240390

0 2600 2600 0 2200 2200

0 9500 9500 60920 12700 73620

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

2 Biotehnologija

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

Prirodnjački muzej

5 Medicinske nauke

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

8 Sportske nauke

9 Društvene nauke

10 Turizam

Prirodnjački muzej

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

1 Uvod

ustanovama

Documents

Studija o naučnoistraživačkoj opremi i formiranju zajedničkog