STUDIJSKI PROGRAM

"PREDUZETNIČKI MENADŽMENT"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 3 h) Savladane vještine ............................................................................................... 7 i) Sadržaj programa .................................................................................................. 8

4) Osnovne studijske/matične oblasti ........................................................................... 9 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 10 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 11 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 12 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 17 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 18 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 19 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 21 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 22 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 24 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 26 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 31

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni) ..................................... 32 ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni) ......................... 35

16) PRILOG 2. ............................................................................................................. 36 Mundologija ......................................................................................................... 37 Filosofija života: opšta i specijalna metodologija ................................................ 41 Statističke metode u menadžmentu ...................................................................... 46 Viša matematika (opšti kurs) ............................................................................... 50 Strani jezik ........................................................................................................... 53 Socijalna psihologija ............................................................................................ 59 Marketing psihologija .......................................................................................... 62 Komunikologija (sa teorijom informacija) .......................................................... 66 Marketing menadžment istraživanja .................................................................... 69 Strani jezik - drugi ............................................................................................... 73 Makroekonomija .................................................................................................. 77 Mikroekonomija ................................................................................................... 81 Tehnološki menadžment ...................................................................................... 84 Hartije od vrijednosti ........................................................................................... 88 Planiranje tržišnog poslovanja ............................................................................. 91 Organizacija i vođenje marketinga ...................................................................... 95 Poslovne finansije .............................................................................................. 100 Savremeni menadžment ..................................................................................... 106 Osnove teorije sistema i upravljanja .................................................................. 111 Informatika i računarske tehnologije ................................................................. 115 Teorija odlučivanja i kvantitativne metode ........................................................ 118

Projektovanje informacionih sistema ................................................................. 121 Korporacije i korporativno pravo ....................................................................... 124 Berze i berzansko poslovanje ............................................................................. 128 Upravljačko računovodstvo ............................................................................... 131 Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija ........................................................ 134 Teorija troškova ................................................................................................. 138 Osnovi građanskog prava ................................................................................... 142 Investicioni menidžment .................................................................................... 147 Međunarodno poslovno pravo ........................................................................... 150 Kontrola i revizija tržišnog poslovanja .............................................................. 154 Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS .......................................................... 159

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.110. Preduzetnički menadžment

engleski naziv Business Administration & Entrepreneurship

Skračeni naziv FPE-CMM-Pm

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija: studije prvog ciklusa koje mogu biti

o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet poslovne ekonomije Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

2441046 Diplomirani ekonomista poslovne ekonomije Bachelor of Business Administration & Entrepreneurship (BBA)

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

2441047 Diplomirani ekonomista – specijalista poslovne ekonomije u oblasti subspecijalizacije

Bachelor of Business Administration & Entre-preneurship – Specialist in …(BBA spec. in…)

c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS (sa odbranom magistarskog rada)

2441048 Magistar ekonomije – u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa

Master of Business Administration & Entre-preneurship – in field …(MBA)

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

2441049 Doktor ekonomskih nauka u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa

PhD in Business Administration & Entrepre-neurship – field of …(Ph D in BA)

2441040 Počasni doktor nauka u oblasti matičnosti studijskog programa (Doctor honoris causa)

PhD Honoris Causa in Business Administration & Entrepreneurship

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

244104 6-9

Zajednička diploma poslovne ekonomije – stepena ...

Joint Degree in Business Administration & Entre-preneurship (bacheolor, master, PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

2441045 Menadžer poslovne ekonomije u parcijalnom dodiplomskom školovanju

Associate degree of Business Administration & Entrepreneurship

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

2441237 Specijalista u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa Specialist in filed of ...

c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i usavršavanja / strukovne akademije

2441235 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu ... u oblasti poslovne ekonomije

Certificate / credentials on finalized program of …in business administration

3

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Programi prvog ciklusa se fokusiraju na akviziciju osnovnih znanja da bi studente upoznali sa različitim poslovnim funkcijama i sa poslovnim okruženjem u kojima se ove funkcije odvijaju u preduzečima i u različitim oblicima njihove integracije. Studenti takođe trebaju da se upoznaju i sa skupom osnovnih instrumenata za podršku poslovnom procesu, organizacionim i komunikacionim vještinama, zajedno sa sposobnošću da analiziraju i struktuiraju probleme poslovne organizacije. Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, laboratorijska nastava, demonstracioni časovi, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, izrada modela, rad na terenu, istraživački rad i rješavanje relativno jednostavnijih praktičnih funkcionalnih problema preduzeća u okruženju. Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da koriste instrumente za podršku poslovnom procesu, da organizuju svoj rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Diplomirani studenti poslovne ekonomije će uglavnom biti involvirani u ekonomskim aspektima svoje poslovne organizacije, u planiranju i mena-džmentu ljudskih resursa. To vodi prema fokusiranju ka sljedečim generičkim sposobnostima koje su neophodne u različitim tipovima organizacija i različitim oblastima kako bi diplomirani studenti bili pripremljeni za stalne i ubrzane promjene poslovnog okruženja.

Generičke sposobnosti studenta pretpostavljaju:

a/ Sposobnost analize (koja pretpostavlja sposobnosti):

Identifikacije poslovnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem;

4

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova / zadataka Odgovarajuće podešavanje parametara Izbor opcije i donošenje odluke Argumentovanje i sprovođenje odluke Razumjevanje i svjesnost Vještine rukovođenja

Rezime predmetno-stručnih i generičkih kompetencija

PRVI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske oblasti/discipline;

° bazično znanje profesije ° bazično znanje studijske

oblasti ° Da pokažu (izraze) stečeno

osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama

° (sposobnost pronalaženja i analize informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

5

DRUGI CIKLUS Ključne predmetno-stručne

kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline ali na višem nivou. To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Creativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Generički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje

6

demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Deskriptori studija prvog ciklusa poslovne ekonomije (business administration)

Studenti bi trebali da su u stanju:

1. Da koriste i procjenjuju alate za analizu kompanje i njenog poslovnog okruženja;

7

2. Da rade u specifičnim oblastima djelatnosti kompanije i da do određenog novoa specijaliziraju tu oblast;

3. Da naprave vezu sa ostalim funkcijama u preduzeću 4. Da poseduju samosvijest 5. Da argumentuju principe koje koriste u pronalaženju rješenja za

probleme uglavnom na operativnom i taktičkom nivou; 6. Da odbrane predloženo rješenje; 7. Da su pripremljeni za donošenje odluka uglavnom na operativnom i

taktičkom nivou. Deskriptori studija drugog ciklusa poslovne ekonomije (business administration):

Studenti bi trebali da posjeduju:

1. Kompetencije prvog ciklusa 2. Vještine koje im omogućavaju da učestvuju u donošenju strategijskih

odluka; 3. Sposobnosti za vođeno istraživanje; 4. Sposobnost samostalnog i nezavisnog rada 5. Vještinu holističkog (sinergijskog) prosuđivanja i sposobnost kritične

procjene strategijskih odluka; 6. Vještinu da se sprovedu neophodne promjene; 7. Međunarodnu mobulnost i razumjevanje različitih kultura.

SPECIFIČNE KOMPETENCIJE programa proizilaze iz nastavnih modula studijskog jezgra u oblasti poslovne ekonomije i menadžmenta što podrazumjeva poznavanje poslovnog okruženja kako bi studenti mogli da koriste respektivne ekonomske i druge instrumente razumjevajući parametre makro/mikro – ekonomskog okruženja i identifikujući uticaje ovih elemenata na poslovnu organizaciju i poslovne funkcije. To podrazumjeva sposobnost identifikovanja bitnih karakteristika i funkcionalnih područja poslovne organizacije kako bi bili sposobni da definišu promjene u poslovnoj organizaciji i da se izbore sa promjenama u poslovnom okruženju.

Studenti su obučeni da razumjevaju detalje poslovnih funkcija, tipove poslova i poslovnih operacija, specifičnosti različitih tipova i veličina preduzeća, geografskih regija, poslovnih sektora i da povežu ove faktore sa osnovnim znanjima. Kompetencije analize, sinteze i kritičnog promišljanja u poslovnim i menadžerskim oblastima omogućavaju uspješno upravljanje kompanijama (alati i koncepti), planiranje, kontrolu i reviziju poslovne organizacije i izradu konsultantskih planova.

Studenti takođe preuzimaju osnovne kompetencije u sporednim područjima koja su indirektno vezana za poslovni proces kao što su: poslovno pravo i poslovni ugovori, tehnologija i inženjering – razumjevanje tehnološke pozadine poslovnih procesa i veza sa istraživanjem tržišta, tehnološka predviđanja, socijalna i marketing psihologija, matematički i statistički metodi i alati.

U oblasti poslovne logistike studenti preuzimaju kompetencije vezane za upravljačko računovodstvo, menadžment hartija od vrijednosti, različite instrumente plačanja, poslovanje u berzama, špediciju i distribuciju, savremenim prodajnim strategijama i metodama unapređenja prodaje – tehnologijama merčendajzinga i franšizinga.

Savladane vještine: Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju vještine da formulišu:

° Pitanja koja se odnose na pozadinu problema;

8

° Istraživačka pitanja; ° Metodologiju rješavanja problema ° Analizu problema ° Zaključke vezane za elaboriranje problema ° Preporuke vezane za rješavanje problema ° Izvore za dalju elaboraciju problema ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem ° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemom

Na osnovu obrazovnog profila menadžera i menadžera specijaliste poslovne ekonomije, u domenu diplomskog i postdiplomskog studija Univerzitet je kreirao veliki broj operativnih i primjenjenih usmjerenja/subspecijalizacija, koje kvalifikuju studente za stručne i upravljačke poslove u malim porodičnim preduzećima, kompanijama, korporacijama i velikim poslovnim sistemima, bankama, specijaliziranim marketing agencijama, investicionim fondovima, konzultantskim agencijama, organima lokalne uprave i organima državne uprave, javnim ustanovama, nevladinim i neprofitnim organizacijama, političkim organizacijama, agencijama koje se bave odnosima sa javnošču, te firmama koje se bave informacionim tehnologijama (softverski, hardverski, mrežni i WEB inženjering, Internet service-providing i marketing).

Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti poslovne ekonomije na studijskom programu preduzetništva osposobljeni su za prestižna zanimanja: menadžeri–rukovodioci u svim nivoima poslovnog i korporativnog organizovanja, menadžeri revitalizacije i reinžinjeringa preduzeća u krizi, menadžeri razvoja projekata i investicioni menadžeri, analitičari i savjetnici za malo preduzetništvo i poslovne inkubatore, menadžeri poslovnih informacionih sistema, eksperti računovodstvenog mena-džmenta i menadžeri poslovnih finansija, savjetnici za tržišno poslovanje, poreze i berzansko poslovanje, menadžeri razvoja novih proizvoda i razvoja ekspertnih timova, menadžeri zaštite okoline, menadžeri kontrole kvaliteta, menadžeri u bankarstvu, menadžeri za trgovinu i izvozne poslove, menadžeri špedicije, logistike i osiguranja, menadžeri turizma i hoteljerstva, marketolozi, stručni saradnici na istraživanju i planiranju, te savjetnici za kontrolu i reviziju tržišnog poslovanja.

U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Profili stepena I ciklusa "Poslovne ekonomije" (Business Administration):

U okviru bachelor stepena poslovne ekonomije reflektuju se primarne funkcije poslovne organizacije i njene misije:

Nabavka; Proizvodnja proizvoda i/ili usluga; Prodaja; Usluge prije u toku i nakon prodaje

Pomočne funkcije poslovne organizacije (koje se odnose na projektovanje, razvoj i održavanje):

Kompanijske infrastrukture; Kompanijskog sistema i strukture; Informacionog sistema

Da bi se realizovali ciljevi ovog studijskog programa pretpostavlja se sljedeća taksonomija poslovnih studija:

9

1. Predmeti studijskog jezgra 1.1. Upravljanje operacijama/logistika; 1.2. Prodaja i marketing; 1.3. Pomočne funkcije kao što su

1.3.1. Organizacija; 1.3.2. Menadžment ljudskih resursa; 1.3.3. Finansije i računovodstvo; 1.3.4. Strateško upravljanje

2. Predmeti koji produbljuju znanje (sa mogućim orjentacijama na) vertikalno produbljivanje horizontalno produbljivanje interdisciplinarno produbljivanje

3. Predmeti opštih sposobnosti (vještina) nezavisni od matičnosti studija insturumentalne kompetencije (lične)

a. Ekonomika (mikro i makro) b. Kvantitativne metode (matematika, statistika i dr.); c. Pravo (pozitivno i/ili međunarodno) d. Informacione tehnologije (kao zasebni predmeti ili

integrisani u ostalim predmetima) Interpersonalne kompetencije

a. Jezici (kao zasebni predmeti ili integrisani u ostalim predmetima);

b. Komunikacione vještine/sposobnost prezentacije/timski rad Sistemske kompetencije (vještine koje se prenose)

a. studentski radovi (seminarski, pristupni, diplomski), praksa, klinika itd.)

Studijsko jezgro znači uvid u osnovne teorije i funkcije neophodne da bi student radio kao diplomirani ekonomista/menadžer u određenoj organizaciji.

Produbljivanje znanja znači proširenje i/ili produbljivanje uvida u teorije i funkcije poslovne organizacije.

Sistemske kompetencije se odnose na vještine koje omogućavaju diplomiranim studentima da uspješno obave radne zadatke, te da su u stanju da sagledaju cjelinu organizacije odn. da vide posljedice uticaja pojedinih funkcija organizacije prema cjelini i prema njenom poslovnom okruženju.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja poslovne ekonomije svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa poslovnom orjentacijom kao npr. marketing psihologija ili poslovni inženjering. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više poslovnih područja određene konkretne poslovne oblasti.

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

5.01.01. Aktuarstvo Actuary

5.01.02. Ekonomska analiza Economic Analysis

5.01.03. Ekonometrija Quantitative Economics

10

5.01.04. Ekonomsko planiranje i razvoj Economic Planning and Development

5.01.05. Ekonomska politika Economic Policy

5.01.06. Marketing Marketing

5.01.07. Monetarna ekonomija Monetary Economics

5.01.08. Međunarodna ekonomija International Economics

5.01.09. Operaciona istraživanja Operational Research

5.01.10. Poslovne financije Business Finances

5.01.11. Preduzetnička ekonomija Entrepreneurship

5.01.12. Knjigovodstvo i računovodstvo Bookkeeping & Accounting

5.01.13. Teorijska ekonomija Economic Theories

5.01.14. Fiskalna ekonomija Fiscal Economy

5.02.16. Upravno-pravne nauke Public Administration & Governance

5.03.01. Javna uprava Public Administration

5.03.02. Javne službe Public Services

5.03.03. Menadžment Management

2.16.05. Inženjerski menadžment Engineering Management

5.03.04. Logistika Logistics

2.16.06. Upravljanje rizikom Risk Management

5.04.06. Politički marketing-menadžment Political Marketing-Management

5.06.02. Metodologija socijalnih istraživanja Social Science Methodology

5.06.05. Sociologija politike Sociology of Politics

5.07.05. Socijalna psihologija Social Psychology

5.05.07. Javni mediji Public Media

5.09.01. Komunikologija Communication Sciences

5.09.02. Odnosi sa javnošću PR-Public Relation

5.09.03. Kulturološke studije Cultural Studies

5.09.04. Oglašavanje Advertising

5.10.03. Ekonomska geografija Economic Geography

6.01.01. Logika Logic

6.01.08. Filozofija nauke Philosophy of Science

USLOVI ZA UPIS

U prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje u entitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn. školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet

11

"APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin, studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine,

12

trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Preduzetnički menadžment".

U prilogu (2) Nastavni programi studija "Preduzetničkog menadžmenta", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

13

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava. Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci Univerziteta.

Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa, bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem

14

interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano. Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih

15

za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim

16

ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta. Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

Aktivno učešće na predavanjima; Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

17

veličine i kompleksnosti); Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada; Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme - University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju

18

nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

PREDUSLOVI za upis predmeta

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

19

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se

20

studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvene njege

Preduz. menadž.

Menadž. javne

uprave

Bankar-stvo,

fin. trg.

Opšte pravna grupa

Poslo-vno

pravo

Poslovna infor-

matika Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u zdravstvu

Fizio-terapija

Sani-tarni inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

21

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg menadžmenta

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama

22

Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta, - ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična

23

iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to: o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom 58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program

24

diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati • Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS • Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i

25

vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50 sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa

26

steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Subspecijalizacije na studijskom programu "Preduzetnički menadžment"

Preduzetnički menadžment i poslovna ekonomija

Business Administration & Entrepreneurship

Preduzetnička ekonomija; General Business Administration

Korporativno preduzetništvo Corporative Administration

Strateški menadžment i geopolitika; Strategic and Global Management

Projektni i investicioni menadžment; Project Management & Investments

Malo preduzetništvo i mikrokrediti; Micro-Enterprises & Micro-credits

Tranzicijski reinženjering; Transitional Reengineering

Međunarodni marketing menadžment; International Marketing Management

Upravljanje konfliktima i krizni menadžment; Crises & Conflict Resolving Management

Standardizacija i menadžment kvaliteta; TQM – Total Quality Management

Industrijski menadžment i razvoj proizvoda; Industrial Management & Products’ Design

Tehnološka predviđanja i inovativno preduzetništvo;

Technological Forecasts and Innovative Entrepreneurship

Razvoj timova i komunikacione vještine; Team Development & Communication Skills

Ekološki menadžment i održivi razvoj; Environmental Management & Sustainable Development

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su

27

interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment) o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve

28

parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi, domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada ° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna

29

vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa

EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-

30

bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X

Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan studijskog programa "PREDUZETNIČKI MENADŽMENT

32

NASTAVNI PLAN Studijski program "Preduzetnički menadžment "

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni): ZVANJE: "Diplomirani menadžer poslovne ekonomije" (Bachelor of Business Administration and Entrepreneurship);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demok. društva

Zajed. osnove 6 48 24 100 8 180

2 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

Zajed. osnove 5 40 18 86 6 150

3 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Zajed. osnove 6 48 24 108 180

4 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs) Zajed. osnove 6 48 30 98 4 180

5 6.03.a Strani jezik - prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

Izborni program - neparni semestar 3 18 62 10 90 UKUPNO I semestar 30 232 84 42 0 0 510 32 900

II SEMESTAR

6 5.07.05.001. Socijalna psihologija Zajed. osnove 4 30 18 64 8 120

7 5.01.06.007. Marketing psihologija Zajed. osnove 5 40 24 78 8 150

8 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija) Zajed. osnove 5 40 18 12 72 8 150

9 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Zajed. osnove 6 48 24 32 72 4 180

10 6.03.b Strani jezik – drugi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

33

Red. br.

Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

Izborni program - parni semestar 6 30 130 20 180 UKUPNO II semestar 30 218 30 66 30 32 472 52 900

III SEMESTAR

11 5.01.13.003. Makroekonomija Zajed. osnove 6 48 18 106 8 180

12 5.01.13.005. Mikroekonomija Zajed. osnove 5 40 15 91 4 150

13 5.03.03.005. Tehnološki menadžment Zajed. osnove 5 40 18 88 4 150

14 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi)

Zajed. osnove 6 48 24 16 84 8 180

Izborni program - neparni semestar 8 48 172 20 240

UKUPNO III semestar 30 224 24 52 15 0 541 44 900 IV SEMESTAR

15 5.01.06.011. Planiranje tržišnog poslovanja Jezgro 5 40 18 84 8 150

16 5.03.03.014. Organizacija i vođenje marketinga Jezgro 5 40 18 16 70 6 150

17 5.01.10.009. Poslovne finansije Jezgro 5 40 18 18 68 6 150

18 5.03.03.017. Savremeni menadžment Jezgro 6 48 16 12 96 8 180

Izborni program - parni semestar 9 48 202 20 270

UKUPNO IV semestar 30 216 18 52 30 16 520 48 900

34

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

V SEMESTAR

19 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

20 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Zajed. osnove 5 40 30 76 4 150

21 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

22 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema Zajed. osnove 5 40 20 12 70 8 150

Izborni program - neparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO V semestar 30 208 62 20 12 0 558 40 900

VI SEMESTAR

23 5.02.15.001. Korporacije i korporativno pravo Jezgro 6 48 30 24 72 6 180

24 5.01.10.013. Berze i berzansko poslovanje Jezgro 4 30 18 68 4 120

25 5.01.12.017. Upravljačko računovodstvo Jezgro 5 40 30 76 4 150

26 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija Jezgro 6 48 24 18 82 8 180

Izborni program - parni semestar 9 48 202 20 270 UKUPNO VI semestar 30 214 60 48 18 18 500 42 900 U K U P N O bachelor program: 180 1312 278 280 105 66 3101 258 5400

35

ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni): ZVANJE: "Diplomirani menadžer- specijalista poslovne ekonomije" (Bachelor of Business Administration – specialist in Entrepreneurship);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

VII SEMESTAR

27 5.01.13.007. Teorija troškova Opšti 6 48 24 96 12 180

28 5.02.02.001. Osnove građanskog prava Kolatr. 7 56 24 24 96 10 210

29 5.03.03.019. Investicioni menadžment Spec. 7 56 24 18 100 12 210

Izborni program - nеparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO VII semestar 30 208 24 24 24 42 524 54 900

VIII SEMESTAR

30 5.02.07.001. Međunarodno poslovno pravo Kolatr. 7 56 24 24 94 12 210

31 5.01.10.019. Kontrola i revizija tržišnog poslovanja Spec. 6 48 36 88 8 180

32 5.04.01.007. Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS Opšti 7 56 36 102 16 210

Diplomski/specijalistički rad 10 48 232 20 300 UKUPNO VIII semestar 30 208 24 36 60 0 516 56 900 U K U P N O spec. program: 240 1728 326 340 189 108 4141 368 7200

36

PRILOG 2.

Nastavni programi studija "PREDUZETNIČKOG MENADŽMENTA"

37

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 5.06.04.005. Mundologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.06. Sociologija

Uža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturno-civilizacijskim paradigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove. Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketing psihologija ili socijalna psihologija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva 2. razumije svjetske procese globalizacije društva 3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitih

kultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudi Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudi Aksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetom Glavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakon privlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada, Zakon razvoja Sveta: Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi i orijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kao univerzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanje ljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje o saznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg Ja Opšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanak kapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike, Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovi demokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i politički interesi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija. Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam, Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva i autoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe, Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenje značenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javno mnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet i autoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenje pojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava o konceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii nauke Značenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijska paradigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkog civilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijske

38

posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena, Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvo Uticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi, Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kulture Klasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, Kulturni oblici Kulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled na svet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura i hrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značaj Vizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama, Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka, Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije, Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje Aftike Naučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanje pojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju. Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije. Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, Kulturna pravila Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo), Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorima Proizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukacije članova društva Kulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovne značajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen, Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenje sedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženje Uticaj potkulture na ponašanje ljudi Uticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanja kulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji. Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava: Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam, Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene države revolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeran proces savremenog društvenog kretanja Uticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrste političkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizam

Manipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingom

Čovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži od razuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima .Kulturne paradigme balkanskog prostora, Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost, Preduzetnička etička odgovornost. Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentu Opšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opšti aspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama i funkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol, Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Politički simbol, Logika imaginarnog i logika razuma. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija: Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene i otvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskog društva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja: Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje su uzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatna privreda, Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskog društva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-informacijskih potreba

39

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 100 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

40

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Mundologija Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

41

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.01. Filozofija

Uža naučna oblast 6.01.01. Logika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravan metodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr. seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradi rada, prikupljanja i sistematizacije podataka

2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija, dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analize i zaključivanja

Savladane vještine: Ispravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principa prikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.

Sadržaj predmeta:

Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika I alata savremenog čoveka Definisanje nauke Zadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija: Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanja vrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktori vrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednost Vrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova, Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojam i elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova, Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanje sudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje: promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problem indukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivne metode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja. Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa I mišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet, Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja, Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvoj Logički naučni postupci I naučne metode Naučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija) Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza,

42

verifikacija Formalno – logička analiza ljudskih stavova Analiza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavova Logička analiza pojma zaključak

Definisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak, Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključak Račun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova, Logičke greške u zaključku Društvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanje oblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika u strategiji proučavanja znanja, Naučno – istraživački programi u ekonomiji. Pristup osnivanju I izradi projekata Tehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema, Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature, Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu. Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenih podataka I informacija sa zaključcima I preporukama Proces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga, Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla, indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka I informacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izbor indikatora I indeksa Izbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja: Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija), Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda. Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanje marketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing – istraživanja: Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija: Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka I informacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnim metodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija iz statističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenih podataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštaj sa glavnim nalazima I preporukama. . Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultata istraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskih istraživanja Primer pisanja rada Pisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja, Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.

Drugi deo Kako pristupiti učenju I studiranju Zanimljive građe Naučni rezultati istraživanja ličnosti Autorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ova kulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti: Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića. Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Istraživanje razvoja ličnosti:Fiziološki faktori razvoja ličnosti,Socijalizacija I činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti.

43

Istražnivanje kognitivnih psihičkih funkcija ličnosti Istraživanje procesa pamćenja Definisanje problema, Objašnjenje procesa učenja I upamćivanja Fiziologija učenja I pamćenja, Istraživanja procesa učenja potrošača:Bihejviorističke teorije, Teorije kognicije (razumevanja). postupci učenja: Učenje na MM College, Postupak efikasnosti beležaka radi povećanja sterena pamćenja, Razvijanje ličnog sistema briljantnog razmišljanja, Kreiranje mape uma, Vežbanje dečijeg uma u porodici: Pričanje priča uz pomoć mape uma, Grupno učenje u krugu porodice (sa kolegama). Istraživanje procesa oživljavanja upamćenog: Kratkotrajno I dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Kreiranje mape znanja (pamćenje): Grčka mitologija, Multidimenzionalno sredstvo pamćenja, Psihološki procesi transformacije znanja u toku stvaralačkog Učenja, Psihološke karakteristike stvaralačkog učenja, Testiranje imaginativnog učenja. Zaboravljanje I poremećaji pamćenja, Proces izražavanja upamćenog- proizvodi kao kriterijum stvaralačkog ponašanja ličnosti: Brejnstorning reči, Brejnstorning slika, Upravljanje znanjem- mapiranje uma, Učenje briljatnom razmišljanju: Upotreba mape uma kod pisanja radova (beleški), Upotreba mape uma kod pripreme ispita, Upotreba ampe uma kod pripreme projekta. Učenje kreativnom razmišljanju: Ciljevi I koristi kreativnog razmišljanja, Mehanizmi kreativnog razmišljanja, Proces kreativnog razmišljanja radi ostvarivanja novih paradigmi, Menidžment uma: Grupna mapa uma:Faze grupnog mapiranja uma, Primjena I koristi grupnog mapiranja uma, Lična upotreba uma: Ispoljavanje uma: Samoanaliza uz pomoć mapa uma, Samoanaliza prošlosti I planiranje budućnosti. Proces rešavanja problema, Terminiranje mapa uma. Segmenti planiranja života, Terminiranje mapa uma, Upravljanje odlukama: Organizovanje ideja: Organizovanje sopstvenih ideja, Organizovanje tuđih ideja. Menidžment znanja: Testovi znanja:IQ- factor I testovi inteligencije, G- faktor ili sposobnost mišljenja, Sposobnost dugotrajne memorije, Kreativne sposobnosti. Kreiranje ponude znanja, Podučavanje drugih, Prezentacija (Komunikacija) znanja, Profeionalna (menidžerska) upotreba mape uma, Istraživanje percepcija Čula opažanja I izloženost potrošača uticajmima:Čula opažanja I izlaganja potrošača spoljnim uticajima: Selektivno izlaganje potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja I razvijanje pažnje potrošača. Opažanje prostora I pojava I razumjevanja sadržaja poruke: Opažanje prostora I poruka, Principi razumevanja poruke, Razumevanje celine- pretpostavka razumevanja: Objašnjenje pojma geštalt, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Razumevanje celine- stimulansi koji pojačavaju pamćenje Geštalt- fenomen, Geštalt- iluzija, Geštalt- kvalitetaq. Analiza kognitivnog procesa opađanja I osećanja Istraživanje mišljenja: Procesi logičkog mišljenja, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao I operacije mišljenja, Spontano mišljenje- asocijacije, Simbolički misliti I govoriti. Istraživanje inteligencije kao važne kongnitivne psihičke funkcije Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Količnik inteligencije I sposobnost rješavanja zadataka.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

44

6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

45

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

46

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.05. Vjerovatnoća i statistika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom metoda i tehnika statističkog posmatranja i istraživanja statistika obezbjeđuje relevantne informacije iz raspoložive baze podataka sa unaprijed određenom vjerovatnoćom pouzdanosti u cilju donošenja kvalitetnih poslovnih odluka. Cilj je osposobiti studenta da primjenom statističkih metoda i tehnika na elemente posmatranog uzorka dolazi do pouzdanih informacija potrebnih za upravljanje složenim dinamičkim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. obavlja statističko posmatranje i prikupljanje podataka, 2. vrši sređivanje, grupisanje, obradu i prikazivanje podataka, 3. primjeni statističke metode u procesu statističke analize masovnih pojava

(metod uzorka, primjena regresione i korelacione analize, primjena indeksa, testiranje hipoteza, metoda trenda,...)

4. kreira publikacije zasnovane na statističkoj analizi 5. testira i provjerava parametarske hipoteze

Savladane vještine: Primjena metoda i tehnika statističkog posmatranja, istraživanje i statistička analiza posmatranog uzorka

Sadržaj predmeta:

POJAM, DEFINISANJE I RAZVOJ STATISTIKE PREDMET, CILJ, ZADACI I METODI STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA Izbor i vrednovanje programskih statističkih paketa OSNOVNI STATISTIČKI POJMOVI I KATEGORIJE Statistički skup, Statistička obilježja, Statističke jedinice, Varijacija PRISTUP STATISTIČKOM ISTRAŽIVANJU STATISTIČKO POSMATRANJE I PRIKUPLJANJE PODATAKA Cilj, predmet, jedinica i obilježja posmatranja, Izvori prikupljanja, Načini prikupljanja, Obim i oblik (metode) obuhvatanja jedinica, Sredstva prikupljanja, Kontrola i provjera GRUPISANJE I SREĐIVANJE PODATAKA Statističke serije, Numeričke serije strukture, Atributivne serije strukture, Vremenske serije, Prostorne serije PRIKAZIVANJE STATISTIČKIH PODATAKA Tabelarno prikazivanje (statističke tabele) GRAFIČKO PRIKAZIVANJE Linijski dijagrami, Površinski dijagrami DESKRIPTIVNE MJERE STATISTIČKE ANALIZE Srednje vrijednosti (mjere centralne tendencije), Izračunate srednje vrijednosti – sredine Aritmetička sredina, Harmonijska sredina, Geometrijska sredina, Pozicione vrijednosti,

47

Modus (Mo), Medijana (Me) MJERE VARIJABILITETA (DISPERZIJE) Apsolutne mjere varijabiliteta, Interval varijacije, Srednje apsolutno odstupanje, Varijansa, Standardna devijacija, Relativne mjere varijabiliteta, Koeficijent varijacije, Normalizovano (standardno) odstupanje, Mjere oblika rasporeda TEORIJSKE RASPODJELE SLUČAJNIH PROMJENLJIVIH RASPODJELA DISKRETNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Numerički pokazatelji diskretne slučajne promjenljive, Binomna raspodjela, Poasonova raspodjela, Hipergeometrijska raspodjela RASPODJELA NEPREKIDNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Funkcija i gustina raspodjele, Numerički pokazatelji neprekidne slučajne promjenljive, Normalna raspodjela, Studentova raspodjela, Fisher – Snedecor-ova F-raspodjela, Metod uzorka IZBOR I NAČINI FORMIRANJA UZORKA RASPODJELA PARAMETARA UZORKA Tačne raspodjele parametara uzorka iz osnovnog skupa sa normalnom raspodjelom ODREĐIVANJE OBIMA UZORKA Obim uzorka za ocjenu srednje vrijednosti osnovnog, Obim uzorka za ocjenu proporcije svojstva A u osnovnom skupu STATISTIČKA OCJENA NEPOZNATIH PARAMETARA OSNOVNOG SKUPA POJAM I VRSTE STATISTIČKE OCJENE OSNOVNA SVOJSTVA TAČKASTE OCJENE INTERVALNE OCJENE PARAMETARA RASPODJELE Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (poznata varijansa), Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (nepoznata varijansa), Interval povjerenja za proporciju osnovnog skupa TESTIRANJE STATISTIČKIH HIPOTEZA TESTIRANJE PARAMETARSKIH HIPOTEZA Testiranje hipoteze o srednjoj vrijednosti osnovnog skupa, Testiranje hipoteze o jednakosti srednjih vrijednosti dva osnovna skupa, Testiranje hipoteze o proporciji u osnovnom skupu, Testiranje hipoteze o jednakosti proporcija dva osnovna skupa, Analiza varijanse, Jednofaktorska analiza varijanse sa fiksiranim nivoima faktora, kriterijum za provjeru hipoteze o raspodjeli osnovnog skup REGRESIJA I KORELACIJA POJAM KORELACIONE ZAVISNOSTI PROSTA LINEARNA REGRESIJA Jednačina regresije, Testiranje značajnosti regresionih koeficijenata, Analiza varijanse Interpolacija i ekstrapolacija KOEFICIJENT KORELACIJE Testiranje značajnosti koeficijenta korelacije VIŠESTRUKA REGRESIJA I KORELACIJA Linearna regresija sa dvije nezavisno-promjenljive, Analiza varijanse, Interpolacija i ekstrapolacija, Višestruka korelacija KRIVOLINIJSKA REGRESIJA I KORELACIJA Prosta kvadratna regresija i korelacija RELATIVNI BROJEVI INDEKSI Individualni indeksi, Grupni indeksi, Testiranje indeksa EKONOMSKI POKAZATELJI DINAMIKE STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE PRODUKTIVNOSTI Mjerenje produktivnosti, Individualni indeks produktivnosti, Grupni indeks produktivnosti STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE ZARADA Indeksi zarada ANALIZA VREMENSKIH SERIJA TREND KOMPONENTA METOD POKRETNIH PROSJEKA METOD TRENDA Linearni trend, Kvadratni trend, Eksponencijalni trend KORELACIONA ZAVISNOST IZMEDJU VREMENSKIH SERIJA SEZONSKA KOMPONENTA Metod sezonskih indeksa DODATAK – TABLICE ....

48

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 108 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Statističke metode u menadžmentu Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

49

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

50

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.07. Matematičke osnove

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da savlada i razumije elemente više matematike koji se koriste u analizi drugih naučnih disciplina u oblasti ekonomije, a u cilju lakšeg razumijevanja i analiziranja tih naučnih oblasti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. Koristi elemente algebre (logika, skupovi, relacije, preslikavanja, algebarske strukture) u procesu matematičkog logičkog zaključivanja

2. Koristi elemente linearne algebre u analiziranju ekonomskih pojava 3. Ispita i primjeni numeričke funkcije u elementima ekonomske analize 4. Postavi i riješi diferencijalnu jednačinu i da razumije elemente diferencijalnog

računa i integralnog računa primjenjene u analiziranju ekonomskih pojava

Savladane vještine: Razumijevanje i korištenje elemenata više matematike (linearna algebra, numeričke funkcije, diferencijalni račun, integralni račun) za potrebe analiziranja i razumijevanja naučnih disciplina iz oblasti iz ekonomije.

Sadržaj predmeta:

UVOD U ALGEBRU Matematička logika, Skupovi, Relacije, Preslikavanje, Operacije i algebarske strukture. LINEARNA ALGEBRA Vektori, Vektorski prostori, Pojam vektorskog prostora i potprostora, Linearna zavisnost, Dimenzija i bazaElementarna bazna transformacija, Matrice i determinante, Pojam i vrste matrice, Računske operacije sa matricama, Kvadratne matrice, determinante i inverzne matrice, Rang matrice, Sistemi linearne jednačine, Pojam i vrste sistema linearnih jednačina, Gausov postupak eliminacije, Rješavanje sistema linearnih jednačina pomoću matrica, Rješavanje sistema linearnih jednačina pomoću determinanti, Zadaci za vježbanje NUMERIČKE FUNKCIJE Pojam i vrste numeričkih funkcija, Nizovi i njihove granične vrijednosti, Pojam i vrste nizova, Granična vrijednost niza, Pojam reda i njegove granične vrijednosti, Neke osobine funkcija, Ograničenost funkcije, Monotonost funkcije, Parnost i neparnost funkcije, Periodičnost funkcije, Granična vrijednost funkcije, Neprekidnost funkcije, Asimptote, Elementarni način ispitivanja funkcija i ispitivanje elementarnih funkcija, Linearna funkcija, Kvadratna funkcija, Kubna funkcija, Eksponencijalna funkcija, Logaritamska funkcija, Funkcija indirektne proporcionalnosti, Pojam funkcije sa dva i više argumenata, Zadaci za vježbanje DIFERENCIJALNI RAČUN Izvodi i diferencijali funkcija sa jednim argumentom, Pravila za izračunavanje izvoda, Izvodi i diferencijali višeg reda, Osnovne osobine derivabilnih funkcija, Rolova teorema, Lagranžova teorema o srednjoj vrijednosti, Tejlorova formula, Lopitalova pravila, Ispitivanje funkcija sa jednim argumentom, Rastenje i opadanje funkcije, Ekstremi funkcije, Konkavnost, konveksnost i prevojne tačke, Ispitivanje funkcija sa konstrukcijom grafika, Izvodi i diferencijali funkcija sa dva ili više argumenata, Parcijalni izvodi i totalni diferencijalni višeg reda, Ekstremne vrijednosti funkcije sa dva argumenta, Rješavanje

51

problema slobodnog ekstrema funkcije, Uslovni ekstrem, Zadaci za vježbanje 4. INTEGRALNI RAČUN Pojam i osobine neodređenog integrala,Tablica osnovnih integrala, Osnovni metodi integracije, Medot zamjene, .Metod parcijalne integracije, Pojam i osobine određenog integrala, izračunavanje površina figura u ravni, Zadaci za vježbanje

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 98 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs) Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi 4 sata za istraživanje izvora.

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

52

a/ Osnovna literatura

Grupa autora Kompendijum izvora za kurs više matematike MATEMATIKA Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2006 kompendijum

b/ Dopunska literatura

Alpha C. Chiang Osnovne metode matematičke ekonomije Zagreb Mate, Zagreb 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

53

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.a Strani jezik

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Anglistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike i korespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:

1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija 5. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK: Grammer 1: Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessive adjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction) Vocabulary Letters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, family members Reading Introducing yourself, a letter from America Listening Introducing yourself, telephone numbers Speaking/Conversation Learning how to present yourself, basic things, talking about your family, making a phone call Everyday English Social expressions (greeting, saying goodbye) Writing Writing about yourself. Grammer 2: Present Simple (affirmative, interrogative, negative),

54

short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve, jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening, Listening about an ordinary working day, Speaking/Conversation, Talking about jobs and daily routines, ordering food, Everyday English, In a cafe, what time it is, Writing Writing about your family Grammar 3 Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take it easy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three people talking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talking about sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English, Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing about your partner Grammar 4 There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions of place, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane, Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, giving directions, Speaking/Conversation Talking about your home, giving directions, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5 Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, words that sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening, Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - What can you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries, Writing, What you could do when you were a child Grammar 6 Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and Margaret Thatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people, Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20th century?, Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing a paragraph describing a holiday Grammar 7 Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because, when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?, Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date, Writing, Describing an old friend Grammar Past Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some, Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food around the world, Meals in your country, Listening, My favourite food, Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Polite requests, Writing, Formal letters Grammar 9 Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectives and nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities, Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English, Directions 2, Writing, Writing about your city Grammar 10 Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary, Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports, Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation, Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothes shop, Writing, Describing people

55

Grammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, Vocabulary Describing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in a story, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday English Catching a train, Writing Writing a story Grammer 12 Present Perfect (introduction), revision, Vocabulary Revision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song, Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing, Revision/ Test NJEMAČKI JEZIK:

Deutsch als Fremdsprache: Programm

1. Lektion: Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 - Telefonnummern - Wörter aus anderen Sprachen Grammatik: Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-Frage Artikel: die, der, das Phonetik: Wortakzent, Satzakzent und Satzmodele Die Vokale: a, e, i, o, u

2. Lektion: Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen im Lokal Grammatik: W-Fragen Konjugation Präsens Nominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer Artikel Akkusativ: unbestimmter und negativer Artikel Phonetik: Lange und kurze Vokale

3. Lektion: Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - Statistische Angaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________ Grammatik: Adjektive Akkusativ-Ergänzung Artikel als Pronomen Phonetik: Die Umlaute: ä und ö

4. Lektion: Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen im Feinkostladen - Ratschläge und Bitten Grammatik: Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und Ortsangaben RUSKI JEZIK

• elementarni pojmovi u ruskom jeziku - ruska azbuka

56

- izgovor - akcenat

• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jeziku uz upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnih zamjenica

• "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekih suglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu u rečenicama, vid glagola

• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govorne vježbe

• "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj), pokazna zamjenica "taj" (rod i broj)

• "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji", "moj", "tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice "njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebu prisvojnih zamjenica

• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlo vrijeme glagola "ići" i "nositi"

• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni i nesvršeni vid glagola)

• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagoli kretanja

• "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog i ženskog roda kroz padeže, razgovor o profesiji

• "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi • "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže,

imperativ glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "ja imam" i "ja nemam"

• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg roda kroz padeže, brojevi, redni brojevi

• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom na genitiv množine, vježbe diktata

• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom na izraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti i on", "ti i ona"

• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebu prijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto

• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže • "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govorne

vježbe "Koliko je sati?"

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Engleski

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

57

6.03.a Strani jezik - prvi Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars Elementary English BiH OXFORD universty press Knjiga

Matija Dautović Ruski jezik za svakoga Zagreb Školska knjiga, Zagreb 1970 Knjiga

Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Valentina Dević-Romanov Priručnik za razgovor Beograd Zavod za udžbenike nastavna sredstva, Beograd

1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi,

58

Autor – Prezime, Ime (ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište

izdavača Izdavač God. izdanja

Vrsta časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

59

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.480. Katedra za psihološko-pedagoške nauke

Predmet/modul 5.07.05.001. Socijalna psihologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.07. Psihologija

Uža naučna oblast 5.07.05. Socijalna psihologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da analizirajući ponašanje građana kao društvene grupe ostvari što potpuniji uvid u sve aspekte okruženja i otvorenih pitanja u vezi sa upravljanjem tržišnim poslovanjem preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni sociološke modele i metode kod istraživanja ponašanja socioloških grupa relevantnih za upravljanje tržišnim poslovanjem preduzeća..

Savladane vještine: Kreiranje upitnika za potrebe analize preferencija, želja i motiva građana kao društvene grupe.

Sadržaj predmeta:

POSLOVNA KULTURA Značenje izrarza poslovna kultura, Nastanak kulture CIVILIZACIJSKI KONTEKSTI POSLOVNE KULTURE Civilizacija na kraju XX vijeka, Globalizacija i poslovna kultura DVIJE CIVILIZACIJSKE POSLOVNE KULTURE Tejlorov sistem, Japanska perspektiva NENASILNA POSLOVNA KOMUNIKACIJA Struktura pslovne komunikacije, nenasilna poslovna komunikacija, Opažanje bez atribucije, Preuzimanje odgovornosti za svoja obećanja, kako da izrazimo sovje potrebe, Izražavanje zahtjeva RJEŠAVANJE KONFLIKTA I POSLOVNA KULTURA Unutrašjni konflikt, Interpersonalni konflikt, Konflikt na relaciji menadžer-radnik, Konflikt sa saradnicima RJEŠAVANJE KONFLIKTA U MALIM GRUPAMA Kulturološke razlike, Definicija konflikta u malim grupama, Prednost konflikta, Negativni efekti konflikta, Tipovi konflikta u grupi, Stilovi rješavanja konflikta u malim grupama, Neslaganje na prihvatljiv način, Vođenje pregovora, Deset procedura ako pregovori ne uspiju KULTURA USPOSTAVLJANJA POSLOVNIH KONTAKATA Pozdravljanje i upoznavanje, Tumačenje neverbalnih gestova, Pismeni kontakt, Čarobna moć kulturno složenog pslovnog pisma, zapisnik ili pisani protokol, Konferencija za štampu i saopštenje, tačnost i poslovna kultura, Način odjevanja poslovnih ljudi, Gostoprimstvo, Poslovnje u stranim zemljama POSLOVNA DIPLOMATIJA Razne forme diplomatije, diplomatski pregovori RUKOVOĐENJE PUTEM POHVALE Liderska poslovna kultura, Tipovi rukovođenje i poslovna kultura, Šta znači biti lider,

60

pohvala kao stil rukovođenje, razlozi za pohvalu, Istraživanje pohvale CILJEVI LJUDI I POSLOVNA KULTURA Vrste ciljeva, Svojstva ličnosti u odnosu na ciljane orjentacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Nenad Suzić Poslovna Kultura Banja Luka XBS Banja Luka 2007 Knjiga

61

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Milan Galogaža Socijalna psihologija Banja LukaPanevropski univerzitet „APEIRON“

Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

62

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.01.06.007. Marketing psihologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.06. Marketing

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da primjenom načela opšte teorije sistema, sistema marketinga i marketing menadžmenta ostvari što potpuniji uvid u sve aspekte okruženja, uticaja društvenih grupa na otvorena pitanja u vezi sa upravljanjem tržišnim poslovanjem preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da determiniše relevantne i referentne grupe koje utiču na mišljenje potrošača, da spozna način ostvarivanja uticaja relevantnih grupa na ponašanje pojedinca i grupa od značaja za upravljanje tržišnim poslovanjem preduzeća.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Ciljevi ispitivanja ponašanja potrošača Socijalna psihologija ličnosti Savremene teorije ličnosti: Filosofske pretpostavke problema ličnosti. Hegelov filosofski idealizam o problemu ličnosti, Hegelov filosofski kategorijalni sistem, Ljudski rad, Samosvest i sloboda, Štirnerov filosofski individualizam o problemu ličnosti, Marx-ove antropološko-filosofske pretpostavke, Ljudska priroda, Odnos individue i društva, Teorija otuđenja , Shvatanje otuđenja sa stanovišta filosofske antropologije , Socio-ekonomska analiza fenomena otuđenosti, Marksova koncepcija determinizma, Rad i sloboda, Vrednost, Antropološko-filosofske pretpostavke problema ličnosti, Filosofija egzistencije Hajdegera i Sartra, Problem egzistencije, Temporalitet i transcedencija, Determinizam i sloboda, Personalna egzistencija, Personalistička filosofija Šelera, Šterna, Berdđajeva i Munije , Mesto čoveka u kosmosu, Suština ličnosti u procesu personalizacije, Determinisanje individua, Ličnost i vrednosti, Odnos ličnosti i društva, Zaključne-filosofsko-antropološke pretpostavke, Filosofske pretpostavke, Pitanje o suštini čoveka, Pitanje o načinu postojanja čoveka, Pitanje o načinu realizacije ljudske egzistencij, Problem determinizma i mesta čovekove slobode, Etičko-vrednosni aspekt koncepcije o čoveku, Antropološke dimenzije ličnosti, Problem definisanja ličnosti, Ličnost kao potrošač, Ličnost kao preduzetnik, Ličnost kao marketing menidžer, Ličnost kao marketolog ,Zaključak o ličnosti na tržištu, Naučni rezultati istraživanja problema ličnosti: Autorski rezultati istraživanja ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane, Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromova kulturološko-psihološka teorija ličnosti, Levin-Marfi-Anđel-ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja i uslovljavanje, Jungova teorija ličnosti, Neoforddijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Srpske teorije ličnosti, Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorvića, Etičko-moralne norme, vrednosne orijentacije, motivi, motivacija i kulturno-civilizacijska pitanja

63

čovekove ličnost 1.1. Testovi ličnosti

Struktura, dinamika i razvoj ličnosti Struktura ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti, Temperament i osobine ličnosti, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Dinamika ličnosti: Motivi i motivacija, Teorije o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba. Razvoj ličnosti: Fiziološki faktori razvoja ličnosti , Socijalizacija i činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti

Psihičke funkcije Kognitivne psihičke funkcije: Pamćenje: Proces učenja i upamćivanja, Učenje potrošača, Klasično uslovljavanj, Operantno uslovljavanje, Kognitivno razumevanje, Postupci učenja, Proces oživljavanja upamćenog, Kratkotrajno i dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Zaboravljanje i poremećaji pamćenja. Opažanje – percepcija: Čula opažanja i izloženost potrošača uticajima, Čula opažanja i izlaganje potrošača spoljnim uticajima, Selektivno izlaganja potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja i razvijanje pažnje potrošača, Opažanje prostora i pojava i razumevanje sadržaja marketing i promotivnih poruka, Opažanje prostora i pojava, Principi razumevanja poruka, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Stimulansi koji pojačavaju pamćenje, Geštalt-fenomen, Geštalt-iluzija, Geštalt – kvaliteta, Opažanje i osećanje. Mišljenje: Procesi logičkog mišljenje, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao i operacije mišljenja, Spontano mišljenje – asocijacije, Simbolički misliti i govoriti. Inteligencija: Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Sastav i poreklo inteligencije, Količnik inteligencije i sposobnost rešavanja zadataka Konativne psihičke funkcije Nagoni i motivacija: Determinisanje pojmova, Klasifikacija nagona, Konflikti i prepreke u motivaciji, Konflikti, Barijere, Frustracije, Psihopatologija nagona, Osećanja: Definisanje osećanja (emocije), Raspoloženje i osećanja, Otkrivanje emocija, Psihopatogene emocije, Strah kao oblik arhajske emocije, Agresija kao oblik negativne emocije, Oblici kvantitativnih poremećaja emocije, Ljubav kao oblik prijatne emocije. Volja: Problemi kod definisanja volje, Poreklo i priroda volje, Poremećena volja Emocionalne psihičke funkcije Opšte karakteristike emocionalnih psihičkih procesa, Specifičnosti procesa emocionalne inteligencije Energetske psihičke funkcije Svesno i nesvesno, Budnost – svest, svesnost i samosvest, Individualno i kolektivno nesvesno, Kvalitativni poremećaji svesti, Pažnja: Svest i pažnja, Vrste i svojstva pažnje, Psihopatologija pažnje Duhovne psihičke funkcije Definisanje duhovne inteligencije: inisanje tri psihička procesa, eške zapadne judeo-hrišćanske psihologij, stvo. ihološko determinisanje smisla života, sao života, iza smisla života, gumenti o postojanju duhovne inteligencij, učni dokazi, azi iskustva, stiranje i primena duhovne inteligencije, imena SQ stiranje SQ, apređenje duhovne inteligencije, ga nauke. čna osnova duhovne inteligencije: i vrste mišljenja, rija duhovne inteligencije, eklo svesnog Uma (svesti), antna dimenzija mozga. kustvo duhovne inteligencije: oblemi istine, etike i morala, čini poboljšavanja duhovne inteligencije, vori duhovne inteligencije, landova klasifikacija ličnosti, mbinovana klasifikacija tipova ličnosti, anica između svesnog i nesvesnog (motivacija), ovi duhovnog otuđenja i duhovne krize, čela duhovne inteligencije

Ponašanje ljudi

Stavovi kod ljudi Pojam i priroda socijalnih stavova: Definisanje pojma stav, Dimenzije ljudskih stavova: Objašnjenje komponenti i funkcija stavova: Psihogeno objašnjenje porekla stava, ABC model objašnjenja stavova, Pojmovi srodni pojmu stav, Vrste stavova, Funkcije stavova, Karakteristike stavova, Elementi stavova. Struktura stavova:Liberalnost – konzervativnost, Religioznost – areligioznost, Humanizam – nehumanizam, Osnovne orijentacije kao izvorišta socijalnih stavova, Antidemokratska orijentacija, Etnocentrizam, Politički konzervatizam, Autoritarne ličnosti, Ljubav prema moći želja da se stekne slava. Delovanje i funkcija ljudskih stavova, Formiranje stavova kod ljudi: Uticaj informiranosti i znanja na stavove pojedinaca, Ograničenost znanja individue, Delovanje autoriteta, Lični ciljevi, interesi i motivi, Uticaj aktuelne motivacije na stavove pojedinca, Uticaj trajnih karakteristika ličnosti na stavove. Istraživanje i ispitivanje stavova, Menjanje stavova pojedinaca u skladu sa grupom , Zavisnost od karakteristika stavova, Zavisnost od karakteristike i motiva ličnosti, zavisnost pojedinaca od referentne grupe.Povezanost uverenja i stavova ljudi sa ponašanjem: Hajderova teorija balansa, Festingerova teorija kognitivne disonancije, Katz-stoutlandova funkcionalna teorij, Rosenbergova teorija očekivane vrednost, Fischbeinov mnogostruki model. Povezanost stava i ponašanja, Faktori koji utiču na formiranje, učvršćivanje i menjanje stavova, Specifični faktori u vezi sa referentnom grupom, Specifični faktori u vezi sa komunikacijskom situacijom, Specifični faktori u vezi sa sadržajem komunikacije: Ocena važnosti stavova za lične ciljeve, Stepen promena za koji se zalaže, Postupak izazivanja emocije straha, Specifični faktori organizacije komunikacije, Tehnika rasporeda argumenata, Izvođenje ili neizvođenje zaključaka, Specifični faktori karakteristikama komunikatora:Poverenje u komunikatora, Privlačnost i status komunikatora, Uticaj masovnih sredstava komunikacija, Mišljenje o efektu sredstava komunikacije, Način delovanja, Delovanje pojednih vrsta sredstava komunikacija, Suština, principi i tehnika persuazivne komunikacije, Održavanje stavova i otpori prema menjanju, Faktori koji doprinose otpornosti prema menjanju stavova, čini sticanja otpornosti na promenu stavova, vezivanje s izvorima koje cenimo, kgvajerova inokulaciona teorija, gud-Tanenbaumova teorija kongruencije Predrasude kod ljudi Pojam i karakteristike predrasuda: Nacionalizam: Psihološki sadržaji nacionalizma, Oblici nacionalne

64

vezanosti. Uslovi javljanja i širenja nacionalizma, Izvori snage nacionalne vezanosti: Etičke stereotipije: Ispitivanje etičkih stereotipija, Peristencija i menjanje stereotipije. Teorije o ljudskim predrasudama: Teorija opravdane reputacije, Fenomenološke teorije, Psihodinamičke teorije, Situacione teorije, Kulturološke teorije, Društveno-istorijske teorije. Dvostruka funkcionalnost predrasuda, Procesi uklanjanja predrasuda Motivi i motivacija Značaj motiva i motivacije u procesu ponašanja i odlučivanja ljudi, Determinisanje motiva koji utiču na odlučivanje potrošača o kupovin, Determinisanje motivacije koja utiče na ponašanje potrošača. Autorske teorije motivacije potrošača: Maslovljeva teorija hijerarhije, Alderferova trofaktorska teorija motiva, Mekguarova teorija psiholoških motiva. Motivacione teorije očekivanja: Hercbergerova dvofaktorska teorija motivacije, Meklelandova teorija naučenih potreba.Teorije sa srednjim dometom, Odnos između potreba i motiva potrošača: Vrste i klasifikacija potroba potrošača, Međuzavisnost potreba – želja – problema – zahteva – očekivanja – konflikata – motiva , Odnos između potreba i želja, Odnos između potreba i problema potrošača, Odnos između potreba i zahteva potrošača , Odnos između potreba i očekivanja potrošača, Satisfakcija potrošača. Pristupi, orijentacije, metode i tehnike motivacionih istraživanja: Metode intervjuisanja i anketiranja, Metode opservacija i zaključivanja, Grupni strukturirani intervju ili anketa, Dubinski nestrukturirani intervju, Test-baterija, Psihografska istraživanja, Metode testiranja, Skale intenziteta, Ispitivanje javnog mnjenja Ponašanje (akcija) potrošača Ponašanje potrošača: Utvrđivanje profila potrošača, Oblici ponašanja potrošača. Opšta klasifikacija građana kao potrošača, Determinisanje faktora koji utiču na ponašanje ljudi: Opšti faktori koji utiču na ponašanje potrošača i preduzeća na tržištu, Analitički faktori koji utiču na ponašanje potrošača. Oblici ponašanja potrošača u procesu odlučivanja: Uobičajeno ponašanje potrošača ili odlučivanje iz navike, Rutinsko ponašanje potrošača u procesu odlučivanja o kupovini, Afektivno ponašanje potrošača, Neplanirane kupovine

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 78 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su

65

izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing psihologija Banja LukaPanevropski univerzitet "APEIRON"

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

66

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.490. Katedra za komunikološke nauke

Predmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.01. Komunikologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog, multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studenti razumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava i podržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima i poslovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne i neverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesa komunikacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovlada elementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (o odnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).

Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacije

Sadržaj predmeta:

UVOD U KOMUNIKOLOGIJU ŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKE KOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI, SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZ ISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJE VRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNA KOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJA MODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE, SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE POSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE, OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJI Poslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisama

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 12 72 8 150

67

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

68

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Branimir Čović Prof dr larisa Čović Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

69

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da prilikom donošenja odluka povezanih sa strateškim i taktičkim poslovnim odlučivanjem spozna osnove primjene naučnog i sistemskog pristupa rješavanja ekonomskih problema na tržištu, oslanjanjem na naučne metode i tehnike prikupljanja, obrade i interpretacije podatka i informacija. Izučavanje ove naučne discipline treba da podstakne studenta na primjenu naučnih metoda u procesu osmišljavanja poslovnog i marketing informacionog sistema za potrebe menadžerskog upravljanja tržišnim poslovanjem i marketingom. Osposobiti studenta da se umjesto oslanjanja na intuciju i stečeno iskustvo više, između ostaloga, orijentiše na istraživanje tržišta i istraživanje marketinga i da se na taj način pripremi za poslovanje u turbulentnom poslovnom okruženju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da sistematski pristupi analizi relevantnih faktora bitnih u procesu marketing istraživanja sa ciljem koncipiranja odgovarajuće marketing strategije.

Savladane vještine: Primjena naučnih principa u analizi relevantnih faktora bitnih za uspješan proces koncipiranja marketing strategija.

Sadržaj predmeta:

Kreiranje modela marketing informacionog sistema za potrebe tržišnog poslovanja, Marketing teorija, Otvorena pitanja i problemi UVOD U TEORIJU TRŽIŠTA Determinisanje pojma tržište, Definisanje i tipovi tržišta, Ekonomske značajnosti i funkcije tržišta, Klasifikacija tržišta, Značaj finansijskog tržišta za funkcionisanje tržišne privrede Osnovne postavke marketing-straživanja i praćenja tržišta, Fenomeni tržišta, Opšta tržišna ravnoteža, Marketing-istraživanja s obzirom na različite tržišne situacije, Marketing-istraživanja za potrebe koncepta razvoja tržišta, Marketing-analiza tržišta novca, kapitala i hartija od vrednosti, Marketing-analiza životnih ciklusa Pristup segmentaciji tržišta, Segmentacija prema kriterijumu potražnje, Ciljevi segmentacije tržišta, Proces i postupak segmentacije tržišta, Postupak određivanja ciljne strategije marketinga, Segmentacija tržišta i pozicioniranje marke proizvoda, Pristup segmentaciji industrijskog tržišta za potrebe nabavke Istraživanje tržišta na Internetu i Web-u, Istraživanje tržišta na Internetu, Marketinše baze podataka na Web-u, Praćenje ključnih indikatora u svrhu poslovnog odlučivanja, Metodi prikupljanja podataka i informacija Analiza i predviđanje potražnje i utvrđivanje prodaje (112) Determinisanje pojmova potražnja i ponuda, Definisanje tržišta sa stanovišta potražnje, Pojavni oblici potražnje, Istraživanje faktora koji utiču na tražnju i funkcija tražnje, Marketing-istraživanja i funkcija ekonomije ponude na tržištu, Teorijske osnove pristupa istraživanjima tražnje na tržištu Definisanje i klasifikacija predviđanja tražnje i okolnosti na tržištu Predviđanje tražnje na tržištu, Objašnjenje potencijala tržišta, Marketing-pristup istraživanju tražnje i prognoziranje prodaje, Marketing modeli, metodi i tehnike predviđanja tražnje i prodaje, Ekonometrijske metode predviđanja, Posebni

70

marketing metodi kod predviđanja prodaje Konjunkturna istraživanja, Determinisanje pojmova, Konjunkturna istraživanja Istraživanja za potrebe predviđanja prodaje, razvoja i lansiranja novih proizvoda na tržište, Problemi predviđanja tehnoloških promena, Predviđanje za potrebe upravljanja proizvodom tokom njegova životnog ciklusa, Predviđanja prodaje novog proizvoda Postupak analize dobavljača Istraživanja za potrebe planiranja posle-sankcijske i posleratne revitalizacije i obnove društva, privrede i preduzeća Analiza kulture i etičnosti kompanije, Strategijsko planiranje poslesankcijske i posleratne obnove Proces istraživanja i selekcije inostranog tržišta i izbor izvoznog marketing-programa, Ciljevi i zadaci istraživanja i selekcije inostranih tržišta, Proces istraživanja inostranog tržišta, Stvarno istraživanje izvoznog marketing-miksa, Istraživanja za potrebe odlučivanja o politikama izvoznih instrumenata, Istraživanje stranog tržišta za početni izlazak tekuće delovanje na postojećem inostranom tržištu, Proces selekcije i izbora inostranih tržišta, Istraživanja za potrebe izbora metoda ulaska na inostrano tržište Sistemski pristup istraživanju marketinga Kategorijalni sistem i svrha tržišnih i marketing istraživanja,Definisanje kategorijalnog sistema, Pristup i svrha istraživanja tržišta i marketinga, Podaci za potrebe odlučivanja o strategijama, Podaci radi odlučivanja o izboru prodavnice,Podaci o ponašanju potrošača Nivo i ciljevi istraživanja marketinga , Nivo, ciljevi i zadaci istraživanja, Izvori podataka i informacija Proces, modeli, metodi i tehnike marketing-istraživanja, Proces marketing-istraživanja i odlučivanja, Analiza marketing situacije, Pomoćni modeli, metode i tehnike marketing-istraživačkima, Proces i plan istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Definisanje predmeta, ciljeva, hipoteze i metoda istraživanja marketinga, Utvrđivanje izvora podataka, informaccija, varijabla, indikatora i indeksa Izbor konceptualnog pristupka, metoda i modela istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga, Definisanje metoda prikupljanja podataka i informacija, Definisanje marketing modela istraživanja Planiranje i organizacija marketing-istraživanja, Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni i finansijski plan istraživanja marketinga sa definisanjem uzorka Definisanje metoda za prikupljanje i registrovanje podataka i informacija, Prikupljanje podataka i informacija komparativnom (istorijskom) metodom, Prikupljanje podataka i informacija metodom posmatranja, Prikupljanje podataka i informacija eksperimentalnim metodama, Prikupljanje podataka i informacija metodom ispitivanja , Prikupljanje podataka i informacija iz statističke banke podataka Analiza, prognoziranje i interpretacija podataka i informacija sa preporukama odluka, Analiza prikupljenih podataka i informacija, Sinteza podataka i informacija, te interpretacija rezultata istraživanja, Izveštaj sa glavnim nalazima i preporukama, Tipovi izveštaja i njihova distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentovanje rezultata istraživanja i kontrola uspešnosti istraživanja, Dopunska istraživanja Područja istraživanja Socio-psihološka motivaciona ispitivanja ponašanja potrošača, Istraživanje instrumenata marketing miksa

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 32 72 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 32 sata za stručnu i kliničku praksu

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i

71

specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na marketing menadžment istraživanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing i menadžmet istraživanja Banja Luka MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Veljko Đukić Menadžment i marketing - - skripta

72

istraživanja

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

73

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugi

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Germanistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da budu u stanju da aktivno učestvuju u konverzaciji

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći napredna znanja u sledećim područjima:

1. Razumijevanje 2. Konverzacija 3. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK 2 Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary), regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/ will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and Past Simple, for/ since Have got to, should must, Time and conditional clauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snar Second conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, Revision Vocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come), money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, word pairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get, make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs and past participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs, word formation, adverbs Reading How to live to be 100, "People the great communicators', living in-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires' , Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis', 'Don't look down': 'Into the wild', Three plants that changed the world, ''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a living Listening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad', A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend',

74

living in another country, An. interview with a band, Holidays in January, At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewing gum, An interview with a woman who heard voices Speaking/Conversation Things you have done, Discussion about ideal neighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Telling stories, good and bad things about living in your town, attitudes to shopping, Your plans and ambitions, comparing cities, Interviewing Everyday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem, What will life be like in the 21st century, the biggest cities in the woria, Talking about childhood, describing feelings, Exchanging information about important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job, making a phone call Everyday English Situation role-play, Time expressions, prices and shopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, In a hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,Telephoning NJEMAČKI JEZIK: 1. Lektion: Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele - Brieffreundschaften Grammatik: Possessivartikel trennbare und nicht-trennbare Verben Wechselpräpositionen Phonetik: Die Plosivse: b, d, g und p, t, k Auslautverhärtung

2. Lektion: Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung und Eltern - Alltagssituationen Grammatik: weil und obwohl Präteritum der Modalverben Präteritum von haben, sein und werden Phonetik: Die Nasale n und -ng Aussprache von -ng und -nk

3. Lektion: Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zu Deutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-Reise Grammatik: Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare Verben und Verben auf-ieren Fragen mit Welch- Komposita Phonetik: „s"-Laute: s, ß, sch Ruski jezik:

Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C,

75

Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция, Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск, Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер ,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция, Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малый бизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация, Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямой маркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность, Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес, Шоу-бизнес, Штендер

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Njemački

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

76

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

Демидова А.К., Смирнова Э.А

Русская коммерческая корреспонденция, Москва Moskva 1989 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Marojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

77

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.003. Makroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Približiti studentu ključno pitanje savremene makroekonomije „Kako postulirati superatraktivni poslovni ambijent koji će rezultirati pozitivnim preduzetničkim miljeom, privući sveži kapital, nove tehnologije, nove preduzetnike, te otvoriti nova domaća i izvozna tržišta“.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će biti u stanju da razumije različite makroekonomske teorije, da razumije paradigme savremenog kapitalizma, da prepozna i shvati funkcionisanje osnovnih makroekonomskih agregata, da razumije osnovne makroekonomske modele.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Ekonomske doktrine Teorija makroekonomije Filosofija i začeci ekonomije kao samostalne nauke, Renesansa i merkantilizam – otkriće antike i razvoj prirodnih nauka, novca, industrije, trgovine i novih kolonija, Racionalizam u filosofiji i bizokratizam u ekonomskim naukama, Francuska revolucija, prosvetiteljstvo i ekonomski liberalni kapitalizam, Liberalni kapitalizam i oportunistička shvatanja, Klasična ekonomska škola, Neoklasična ekonomska teorija i ekonomska škola Historicistička, socijalistička, klasična i neoklasična ekonomska analiza, teorija i škole, Historicističke i socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke utopističke ekonomske teorije, Ekonomski istoricizam – nemačka istorijska škola, Naučni socijalizam – Carl Marx, Ekonomska misao u Evropi i Engleskoj, Francuska ekonomska škola, Nemačko-austrijska ekonomska škola, Engleska ekonomska škola – Jevons, Klasične i neoklasične ekonomske teorije i škole, Karakteristike klasične, neoklasične i kritičke škole, Klasična monetarna teorija, Kejnzijanska ekonomska teorija, Teoretičar XX. veka i novih ekonomskih pravaca, Ekonomski teoretičari koji su doprineli stvaranju novih doktrina, Kvantitativna teorija novca, monetarizam i teorija racionalnog očekivanja Savremena ekonomska misao, Tehnologija potrošnje, Porodica kao fabrika, Proizvodnja u domaćinstvu, Teorija traganja, Nova teorija tražnje, Nova teorija preduzeća, Coaseova hipoteza o preduzeću,Teorija timskog rada i ,,organizaciji koja uči,,Postkejnezijanska ekonomska teorija rasta preduzeća, Globalna konkurentska strategija preduzeća, Nova politička ekonomija, Teorija javnog izbora, Teorija političke ekonomije regulacije i deregulacije, Teorija globalizacije, Principi globalizacije, Karakteristike globalne ekonomije, Modeli transformacija u uslovima globalizacije Drugi deo Principi ekonomije Ekonomske koncepcije i principi ekonomije, Princiip oportunitetnih troškova, Zakonitosti ponašanja oportunitetnih troškova, Međuzavisnost troškova, Definisanje principa oportunitetnih troškova Principi preferencija domaćinstva, Teorijske osnove individualnih preferencija, Analiza tražnje u odnosu na visinu cena, Korisnost proizvoda kao osnova tražnje, Objašnjenje pojma granična korisnost, Kako kupac determiniše vrednost proizvoda, Teorija indiferentnosti i analiza ponašanja kupaca, Istraživanje troškova života i budžetske linije potrošnje¸ Istraživanje troškova života, Istraživanje budžerske linije potrošnje, Kretanje cena robe široke potrošnje, Elementi makroekonomske politike kojom se utiče na povećanje potrošnje, Ponašanje potrošača u odnosu na ordinarna, inferiorna i neutralna dobra

78

Elastičnost tražnje, cena i dohodaka, Elastičnost tražnje prema kriterijumu cena, Dohodak i tražnja Proizvodna funkcija, Agregat, troškovi radne snage, potencijali, efektivni menidžment fleksibilnei proizvodnje, Agregati proizvodnje, Troškovi radne snage , Potencijali proizvodnje, Optimum raspodele faktora proizvodnje, Efektivni menidžment fleksibilne proizvodnje, Zakon o opadajućem prinosu, Ekonomski zakoni, Zakon o opadajućem prinosu ili rastućih troškova, Kreiranje makroekonomskih pretpostavki za dostizanje optimalnih rezultata poslovanja Ekonomski equilibrium, Analiza ravnoteže proizvođača (ponude) i potrošača (tražnje), Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Ekonomski ekvilibrijum Treći deo Teorijske osnove makroekonomske ravnoteže i makroekonomski modeli Definisanje ekonomske teorije i ekonomske nauke, Definisanje ekonomske nauke, Definisanje ekonomske teorije, Definisanje elemenata koji opredeljuju izbor modela socijalne organizacije i ekonomskog sistema, Faktori koji opredeljuju model socijalne organizacije, Privredni sistem Istraživanje potrošnje, tražnje, proizvodnje, štednje i dohotka, Definisanje mikroekonomije i makroekonomije sa oblicima ekonomije, Definisanje makro i mikroekonomije, Definisanje izbora, retkosti i supstitucije, Oblici ekonomije, Ekonomski kategorijalni system, Ponašanje nacionalne ekonomije prema kriterijumu potrošnje, investicija i štednje, Funkcija potrošnje (tražnje), Ekonomija i menidžment investiranja, Ekonomija štednje, Ekonomski modeli – multiplikatorii akceleratori, Model agregatne tražnje i proizvodnje, Multiplikator zatvorene – otvorene privrede, Međusobna dejstva multiplikatora i akceleratora, Monetarni multiplikator,Modeli predviđanja privrednih ciklusa i tehnologije Ekonomski modeli, Teorijski modeli, Etape razvoja Rostova, orija tzv. ,,začaranog kruga siromaštva,,Teorija usmerene na prevalizaležnje nerazvijenosti, tematički model rasta – Harod Domarov jednosektorski model, orije o uticaju tehnološkog razvoja na kulturno-civilizacijski i socijalni razvoj, del tehnološkog razvoja i Kondratjevi ekonomski ciklusi, onometrija i ekonomska metodologija, onomska metodologija, nometrija, rfološka analiza, strapolacija vremenskih serija, etod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Praktični ekonomski modeli, Model cost-benefit analize javnih investicionih projekata, Model međusektorske ili input-output analize, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Paradigme svetskog globalnog društveno-političkog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema Kejnzijanska i monetaristička ekonomija i shvatanje ekonomske ravnoteže, Makroekonomska ravnoteža, 0Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Kejnzijansko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Monetarističko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Kejnzijansko i monetarističko shvatanje ekonomije, Ekonomija blagostanja i ekonomski optimum, Objašnjenje pojmova iz područja ekonomije blagostanja, Objašnjenje pojmova iz područja upravljanja ekonomskim optimumom Funkcija novca u tržišnoj privredi, Analiza finansijskog tržišta, Definisanje finansijskog tržišta, Ocena stanja privrede i tražnje za novcem, Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem, Tržište kapitala, Tržište hartija od vrednosti, Značajke odgođenog plaćanja za socijalnu tržišnu privredu, Institucije finansijskog tržišta, Tržišne transakcije hedžera išpekulanata, Tržišne transakcije fjučersima, Tržišne transakcije opcijama, Uloga centralne banke, Funkcije centralne banke, Sistem federalnih rezervi, Komponente koje određuju ponudu novca Istraživanje ekonomskog fenomena inflacija, Teorija inflacije, Teorija novca i cena, Inflacioni efekti, Analiza fenomena inflacije i nezaposlenosti, Objašnjenje privredne ravnoteže i nezaposlenosti, Walrasov model analize, Klasična nezaposlenost, Ugrađena inflacija, Kejnzijanska nezaposlenost, Tri vrste neravnoteža (ne)zaposlenosti, Stagflacija i anticipirana inflacija, Ekonomska politika antiinflacije i dezinflacije, Antiinflaciona ekonomska politika, Dezinflaciona ekonomska politika, Alternativna ekonomska politika, Istraživanje fenomena recesije, Pojavni oblici recesije, Program izlaska iz recesije, Budžetske i makroekonomske performance, Cukierman-Liviatanov model, Upravljanje inflacijom Četvrti deo Savremene paradigme makroekonomije (338) Vodeće ekonomske škole i tranziciona ekonomijaVašingtonski konsenzus i teorijske zablude čiste tržišne privrede, Vašingtonski konsenzus – strategija Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke prema nerazvijenim i zemaljama u razvoju, Teorijske zablude Adama Smitha (,,nevidljive ruke,,), Teorija čiste tržišne privrede, Teorijski model socijalne tržišne privrede, Problemi privatizacije i liberalizacije tržišta u post-komunističkim zemljama, Problemi privatizacije, Problemi liberalizacije, Savremeno okruženje koje determiniše savremenu makroekonomiju, Procesi mondijalizacije i alterglobalizacije, savremene makroekonomije, Makroekonomija u uslovima kulta trgovačkih marki u vlasništvu transnacionalnih kompanija, Demografski sunovrat Evrope – paradigma koja determiniše buduću marlekonomsku politiku, Ekonomska Unija kao nova paradigma socijalne organizacije zajednice i makroekonomije Paradigme savremenog kapitalizma, Faza kapitalizma individualnih kapitala, Faza kapitalizma totalnog kapitala, Faza kapitalizma informacionih tehnologija, Suština postindustrijskog društva informacionih tehnologija, Digitalna ekonomija, Globalna ekonomija i konkurencija, Upravljanje znanjem, Ekonomija informacionih tehnologija. Ispitivanje uticaja savremenih informacionih tehnologija na društvo, organizacije i pojedince, Faza kapitalizma socijalnog kapitala – doktrina o poverenju među ljudima, Organizacija savremenog zapadnog liberalnog kapitalističkog društva koja determiniše makroekonomiju, Model socijalne organizacije savremenog kapitalizma, Sistem funkcionisanja čovečanstva sa totalnim kapitalizmom na globalnom nivou, Sistem naddržavnosti unutar regionalnih integracija, Jedinstvenost Zapada Paradigme tranzicione ekonomije , Kolonijalna demokratija, Problemi tranzicione ekonomije, Tendencije i problemi promene vlasništva, Iskustva Istočne Evrope – prelaz iz centralno-planske prema socijalnoj tržišnoj privredi

79

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 106 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

80

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Makroekonomija Banja Luka Apeiron 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Oliver Blanchard Makroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

81

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.005. Mikroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da može aktivno tražiti odgovore na pitanja: 1. Kako smanjiti ulaganje kapitala u proces reprodukcije, i 2. Kako povećati rezultat poslovanja preduzeća.

Jedan od ciljeva je i da student sazna određene zakonitisti koje vladaju u mezoekonomskim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje alokacije ograničenih sredstava i resursa različitih nosioca privređivanja unutar jedne države (npr. kako potrošači mogu najbolje rasporediti svoje ograničene dohotke na različita dobra i usluge koja se mogu kupiti na tržištu, kako radnici mogu najbolje rasporediti svoje vrijeme na rad i odmor, ili na jedan umjesto na drugi posao, kako preduzeća najbolje mogu rasporediti svoje ograničene finansijske izvore na zapošljavanje dodatnih radnika umjesto kupovine novih mašina, proizvodnju jednog umjesto drugog skupa proizvoda). Razumijevanje uloge cijena i tržišta na poslovanje preduzeća.

Savladane vještine: Analiza tražnje za proizvodnim faktorima, analiza rada i tržišta rada, analiza preduzetničkih potencijala.

Sadržaj predmeta:

UVOD U TEORIJU MIKROEKONOMIJE I POSLOVNE EKONOMIJE POJAM I VRSTE PREDUZEĆA VRSTE PREDUZEĆA, IMOVINA PREDUZEĆA, ORGANI PREDUZEĆA, ORTAČKO DRUŠTVO, KOMANDITNO DRUŠTVO, AKCIONARSKO DRUŠTVO, DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU, JAVNO PREDUZEĆE, POSLOVNI SISTEMI U PRIVREDI OSNOVNE FUNKCIJE U PROCESU REPRODUKCIJE: VERTIKALNA PODJELA FUNKCIJA, HORIZONTALNA KLASIFIKACIJA FUNKCIJA SREDSTVA I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PREDUZEĆA: OSNOVNA SREDSTVA, TROŠENJA OSNOVNIH SREDSTAVA – AMORTIZACIJA, OBRTNA SREDSTVA UPRAVLJANJE TROŠKOVIMA: NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (UTROŠCI), UTROŠCI MATERIJALA, UTROŠCI SREDSTAVA ZA RAD, UTROŠCI RADNE SNAGE, FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (TROŠKOVI), KRITERIJUMI KLASIFIKOVANJA TROŠKOVA, FIKSNI TROŠKOVI , VARIJABILNI TROŠKOVI, METODE IZRAČUNAVANJA CIJENE KOŠTANJA UPRAVLJANJE REZULTATIMA PROIZVODNJE I EFIKASNOST POSLOVANJA PREDUZEĆA: POJAVNI OBLICI REZULTATI REPRODUKCIJE, PROIZVOD, DOBITAK, GUBITAK, PRINCIPI POSLOVANJA PREDUZEĆA, OSNOVNI EKONOMSKI PRINCIP REPRODUKCIJE, PRINCIP PRODUKTIVNOST, PRINCIP EKONOMIČNOST , EKONOMIČNOST I

82

UTVRĐIVANJE OPTIMALNOG OBIMA PROIZVODNJE, RENTABILNOST PONUDA I TRAŽNJA U TRŽIŠNOM SISTEMU: TRŽIŠNI MEHANIZAM, TRAŽNJA ROBA, CJENOVNA ELASTIČNOST TRAŽNJE, PONUDA ROBA, ELASTIČNOST PONUDE, RAVNOTEŽA PONUDE I TRAŽNJE PONUDA I ODREĐIVANJE CIJENA NA TRŽIŠTU: ANALIZA TROŠKOVA, TIPOVI I STRUKTURA TRŽIŠTA, PREDUZEĆA NA SAVRŠENO KONKURENTNOM TRŽIŠTU, MONOPOL, OLIGOPOL, MONOPOLISTIČKA KONKURENCIJA PONAŠANJE I IZBOR POTROŠAČA: TEORIJA KORISNOSTI I MARGINALNE KORISNOSTI, ANALIZA PREFERENCIJE, BUDŽETSKA OGRANIČENJA, OPTIMALAN IZBOR POTROŠAČA TRŽIŠTE FAKTORA PROIZVODNJE: NADNICE I TRŽIŠTE RADA, RENTA – CIJENA UPOTREBE ZEMLJE, KAMATA – CIJENA UPOTREBE KAPITAL

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 15 91 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 15 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

83

a/ Osnovna literatura

Doc. dr. Stanić Milenko Mikroekonomija Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 knjiga

Robert S. Pinduck Daniel L. Rubinfeld Mikroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

84

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.005. Tehnološki menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenta sa osnovnim kategorijalnim sistemom i pojmovima koji se odnose na: paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, determinisanje pojma razvojna aktivnost, definisanje pojma naučno predviđanje, metode i tehnike naučnih predviđanja, definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija, tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, svrhu i metode naučnog predviđanja tehnoloških promena, paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća i proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna životne cikluse novog proizvoda, primjeni metode tehnološkog predviđanja, razumije paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, Paradigme koje su menjale svet, Analiza i kontrola strategija tehnološkog razvoja, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Kako stare predstave i nove paradigmeo nauci i znanju utiču na strategije tehnološkog razvoja, Determinisanje pojma razvojna aktivnost, Definisanje pojmova nučno-istraživački programi i razvoj, Problematiziranje matematičkih modela rasta, Privredni sistem i strategija privrednog razvoja, Privredni sistem – privredni rast i razvoj, Koncepcije, strategije i politike privrednog sistema, rasta i razvoja, Strategije optimalnog i održivog privrednog razvoja, Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva, Definisanje pojma naučno predviđanje, Definisanje pojma nauka, Značaj opšte teorije sistema za nauku, Objašnjenje pojma naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučni postupci - opis (deskripcija),objašnjenje (eksplanacija) i predviđanje (predikcija), Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nauke, Utvrđivanje problema, postavljanje hipoteza i verifikacija, Pristup pisanju sopstvenog naučno-istraživačkog rada, Pisanje uvoda rada, Problematiziranje metodike naučno-istraživačkog rada, Izlaganje rezultata naučnog istraživanja, Izvođenje zaključaka i predlganje rešenja Usmeno izlaganje pred otvorenim auditorijem Zadaci, metoda i tehnika naučnih predviđanja, Metode filosofije kao nauke nad naukama, Opšte naučne metoda, Metod indukcije, Metod dedukcije, Metode i tehnike formalnog predviđanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga u okviru tehnoloških predviđanja, Faze za pripremu i izvođenje tržišnih i marketing istraživanja, Način delovanja u istraživačkom timu, Problematiziranje evropske nauke i nenaučnih metoda predviđanja, Problematiziranje evropske nauke, Nenaučne metode predviđanja Definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija Definisanje pojmova i klasifikacija tehnologije, Definisanje pojmova tehnika i tehnologija, Klasifikacija tehnologije, Tehnološki sistemi i merenje njihove efikasnosti, Opšta teorija sistema, Karakteristike tehnološkog sistema, Ocena efikasnosti tehnološkog sistema, Problematiziranje tehnoloških promena, Globalni aspekti tehnoloških promena, Inovacije kao proces tehnoloških promena, Tehnološka inovacija,

85

Klasifikacije inovacija, Difuzija inovacije, Organizacija kao socio-tehnološki sistem Menidžment proizvoda Tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, Marketinški aspekti materijalnih proizvoda Definisanje pojma fizički proizvod 111Analiza ponude i potražnje u odnosu na prirodu proizvoda, Marketing-aspekti proizvodnog programa, Klasifikacije s obzirom na stepen procesnosti proizvoda, Klasifikacija proizvoda prema kriteriju napora i rizika kupovine Marketing aspekti nematerijalnih proizvoda, Determinisanje pojmova iz uslužne ekonomije, Objašnjenje ekonomske doktrine tržišne privrede usluga, Razvojne tendencije ekonomije usluga, Marketing definicija i klasifikacija nematerijalnih proizvoda Marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, Determinisanje pojma kvalitet proizvoda Pristup definisanju kvaliteta proizvoda, Interdisciplinarni aspekti kvaliteta, Proširena koncepcija određivanja kvaliteta, Identifikovanje ciljeva i otkrivanje satisfakcije potrošača, Identifikovanje ciljeva potrošača u vezi sa proizvodom, Kako otkriti potrebe i navike potrošača u vezi sa proizvodom Ispitivanje mišljenja prodajnog osoblja, Ispitivanje ponašanja kupaca nakon kupovine, Identifikovanje merila performansi proizvoda, Teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, Faza uvođenja proizvoda na tržište, Faza rasta prodaje, Faza zrelosti proizvoda, Faza opadanja prodaje, Marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, Tipične promene marketing varijabla tokom životnog ciklusa, Analiza proizvodnog programa prema kriteriju životnog ciklusa marke proizvoda, Marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, Strateške odluke o zastarelim proizvodima, Zaključci o konceptu životnog ciklusa proizvoda, Životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, Objašnjenje faza životnog ciklusa proizvoda, Oblici kriva životnog ciklusa proizvoda, Predviđanje oblika i trajanje životnog ciklusa proizvoda, Strategije marketinga u fazi uvođenja proizvoda na tržište, Strategije marketinga u fazi rasta prodaje, Strategije marketinga u fazi zrelosti proizvoda, Strategije marketinga u fazi opadanja prodaje, Strateški tehnološki menidžment, Indikatori tehnološke konkurentnosti Četvrti deo Tehnološka predviđanja Svrha naučnog predviđanja tehnoloških promena , Problemi predviđanja tehnoloških promena , Osnovne premise predviđanja tehnoloških promena, Opšti uslovi tehnološkog predviđanja, Problemi izbora metoda tehnološkog predviđanja,Eksploratorne metode tehnološkog predviđanja, Metod objektivne procene, Brainstorming metoda, Metoda simulacija, Metoda scenarija, Teorija strateških igara ili konfliktinih situacija, Delfi metod predviđanja, Metoda sinektika, Metoda analogije, Morfološka analiza, Ekstrapolacija vremenskih serija, Metod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Analiza tehnološkog jaza , Utopija metod Metodi normativnog tehnološkog predviđanja, Matrice horizontalnog odlučivanja, Metodi operacionih istraživanja, Linearno programiranje, Planiranje resursa pomoću mreže, Gantov dijagram, Metoda planiranja glavnih događaja, Metoda planiranja, ocenjivanja i revizije programa, Grafičko planiranje metodom kritičnog puta. Teorije odlučivanja, Stablo odlučivanja, selekcije, evaluacije i PATTERN-metoda, Metoda stablo odlučivanja, PATTERN-metoda tehnološkog predviđanja, AHP – metoda selekcije tehnologije, TEM – metoda strateške evaluacije tehnologije, Operacioni modeli, Modeli zamene, Tehnološki moduli, Modeli kooperacije, Modeli lokacije, Analiza tehnološkog sistema, ADL-portfolio matrica, Tehnološki portfolio koncept i elementi upravljanja tehnologijom, Shell-portfolio matrica konkurentske pozicije, McKensey & GE metoda, BCG portfolio matrice, Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,, Modifikovani BCG-portfolio concept, Primena ekspernih sistema u strateškom upravljanju tehnologijom Paradigme razvoja strategije tehnološkog razvoja preduzeća Upravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća, Projektovanje razvojno usmerene organizacije, Upravljanje tehnologijom preduzeća, Organizovanje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Planiranje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Specifičnosti istraživačko-razvojne aktivnosti, Determinisanje prirode tehnoloških promena, Ciljevi istraživačko-razvojne aktivnosti, Politika i strategije istraživačko-razvojne aktivnosti, Razvijanje programa istraživačko-razvojne aktivnosti, Izbor tehnološke strategija Osnovne premise industrijskog oblikovanja proizvoda Integracija ljudskih kreativno-stvaralačke sposobnosti u strategije društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja, Antropološke dimenzije ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Determisanje marketinga kao procesa kreativnog stvaralaštva, Objašnjenje pojmova meta-marketing i hi-tech-marketing, Strategije tehnološkog razvoja osnovane na paradigmi kreativnog oblikovanja proizvoda, Načela industrijskog oblikovanja proizvoda, Ciljevi oblikovanja proizvoda, Pravci u oblikovanju proizvoda, Oblikovanje ambalaže, Komponente oblikovanja proizvoda, Proces industrijskog oblikovanja proizvoda Istraživanje razvojnih tendencija u okruženju, Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategiju tehnološkog razvoja, Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća , Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće, Identifikovanje područja tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Isticanje važećih ograničenjakoja determinišu održivi socijalno-ekonomski Republike Srpske

Ograničenja s naslova psihosomatske strukture stanovništva, Nizovi srpskih dogmi, iluzija i zabluda, Pozicija Republike Srpske i BiH, u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Opasnosti koje prete zbog neznanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju, Neka ograničenja usled istorijske krivice srpskog naroda Šesti deo Proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište

86

Problemi u vezi inovacija i razvoja novih proizvoda, Upravljanje razvojem novih proizvoda, Proces planiranja inovacija i razvoja proizvoda, Organizacijski aspekti razvoja proizvoda, postojeće poslovne funkcije istraživanja i razvoja proizvoda , Strategije novog proizvoda i nove ideje u odnosu na marketing-okolinu, Faza generisanja i selekcije ideja, Marketing-postupak provere ideje o novom proizvodu. Marketing-provera koncepta novog proizvoda

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 88 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

87

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Tehnološki menadžment Banja LukaPanevropski Univerzitet „APEIRON“

2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

88

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore prilikom donošenja različitih odluka koje se tiču izdavanja /emitovanja/, kupovanja, prodaje, prenošenja, korišćenja hartija od vrijednosti kao sredstva plaćanja ili naplate ili kao sredstva zaloge.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet

student će razumjeti:

1. Šta su hartije od vrednosti? 2. Šta se može sa hartijama od vrednosti? 3. Koji su osnovni tipovi hartija od vrijednosti i koje su njihove osnovne

karakteristike? 4. Koje su osnovne procedure i postupci sa hartijama od vrednosti?

Savladane vještine: Tumačenje relevantnih zakonskih propisa koji regulišu ovu oblast.

Sadržaj predmeta:

Umesto uvoda - PRIVREDNI SISTEM - POSLOVNO PRAVO UGOVORI ROBNOG PROMETA ROBNI PROMET, ROBNI PROMET DEFINICIJA I UGOVORI PROBNOG PROMETA, ZAKLJUČIVANJE UGOVORA ROBNOG PROMETA, SREDSTVA ZA IZVRŠENJE UGOVORA, PROMENE UGOVORA, RASKID, NIŠTAVNOST I ZASTARELOST UGOVORA POJEDINI UGOVORI ROBNOG PROMETA UGOVORI O PRODAJI ROBE , UGOVORI O POSREDOVANJU, UGOVORI O TRGOVINSKOM ZASTUPANJU, UGOVORI O KOMISIONU, UGOVORI O PREVOZU STVARI, UGOVORI O ŠPEDUCIJI /OTPREMI/, UGOVORI O KONTROLI ROBE, UGOVORI O SKLADIŠTENJU, UGOVOR O OSIGURANJU, UGOVOR O GRAĐENJU, UGOVOR O LIZINGU, LICENCNI UGOVORI, UGOVORI O MENADŽMENTU, TURISTIČKI UGOVORI, BANKARSKO PRAVO FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI INSTRUMENTI, SUBJEKTI FINANSIJSKOG SISTEMA

89

BANKARSKI SISTEM BANKARSKI SISTEM, ZAKONSKA I NORMATIVNA REGULATIVA U BANKARSTVU, BANKE, CENTRALNA BANKA, POSLOVNE BANKE, INVESTICIONO BANKARSTVO, AGENCIJE ZA BANKARSTVO BANKARSKI POSLOVI I UGOVORI U BANKARSKIM POSLOVIMA: BANKARSKI POSLOVI, KREDITNI POSLOVNI, ESKONTNI POSLOVI, UGOVOR O NOVČANOM DEPOZITU, UGOVOR O DEPONOVANJU HV, ULOG NA ŠTEDNJU, UGOVOR O BANKARSKOM TEKUĆEM RAČUNU, UGOVOR O SEFU, AKREDITIVI, BANKARSKE GARANCIJE, UGOVOR O FAKATORINGU, FORFETING POSLOVI, INKASO POSLOVI Mali bankarski rečnik HARTIJE OD VREDNOSTI HARTIJE OD VREDNOSTI : OSNOVNO O HARTIJAMA OD VREDNOSTI, MENICE I ČEKOVI , OBVEZNICE I ZAPISI, AKCIJE, ROBNE HARTIJE OD VREDNOSTI, IZVEDENE HARTIJE OD VREDNOSTI TRŽIŠTE HARTIJA OD VREDNOSTI

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 16 84 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje

srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za izvođenje vježbi; 8 sata za istraživanje izvora; 16 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.

90

predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Zdenka Đurić

Privredno pravni ugovori – hartije od vrednosti Banja Luka Apeiron 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

91

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.06.011. Planiranje tržišnog poslovanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.06. Marketing

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Usvajanje znanja iz predmetne naučne discipline u cilju osposobljavanja studenta da primjeni specifičnosti funkcije planiranja kao bitne podloge menadžmentu za iniciranje u procesu donošenja poslovnih odluka, za koordinaciju aktivnosti i kao bitne podloge za kontrolu ostvarenih aktivnosti na bazi planskih ciljeva. Cilj je da student razumije funkciju planiranja u preduzeću i da prepozna bitne parametre relevantne u procesu utvrđivanja ciljeva tekućeg poslovanja i razvoja, predviđanja i definisanja budućih zadataka, kao i da sagleda uslove u kojima treba da se izvršavaju ti zadaci i osvaruju postavljeni ciljevi. Studenti treba da upoznaju osnovne zakonitosti ekonomije preduzeća i principe prema kojima se ovi organizacioni sistemi ponašaju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni specifičnosti funkcije planiranja, prepozna bitne parametre relevantne u procesu utvrđivanja ciljeva tekućeg poslovanja i razvoja, predviđanja i definisanja budućih zadataka. Student će biti u stanju da se prilikom procesa planiranja rukovodi osnovnim principom reprodukcije «ostvariti maksimalne rezultate uz minimalna ulaganja u reprodukciju», te principima produktivnosti, ekonomičnosti i rentabilnosti.

Savladane vještine: Planiranje rezultata reprodukcije, planiranje troškova poslovanja, planiranje cijene koštanja proizvoda, planiranje potrebnih sredstava preduzeća, planiranje nabavnog poslovanja, izrada plana mareketinga, plniranje proizvodnje.

Sadržaj predmeta:

ULOGA PLANIRANJA POSLOVANJA, DEFINISANJE I ORGANIZACIJA FUNKCIJE PLANIRANJA Karakterisike poslovanja preduzeća, Upravljanje preduzećem kao organizacionim sistemom, Definisanje funkcije planiranja, Organizovanje nosilaca funkcije planiranja PLANIRANJE KAO ELEMENAT UPRAVLJAČKOG SISTEMA PREDUZEĆA Sadržaj funkcije planiranja, Načela planiranja METODOLOGIJA PLANIRANJA I IZRADA PLANOVA, Metoda anketiranja, Delfi metoda, Jednokratna procjena, Anketiranje prodavaca i potrošača, Metoda analogije, Metoda trenda, Regresiona analiza, Metoda mrežnog planiranja, Faktori planiranja, Simulacioni modeli, Plan kao instrument planiranja, Definisanje plana kao planskog dokumenta, Klasifikacija planova, Podjela planova prema vremenu za koje se donose, Podjela planova prema elementima proizvodnje, Podjela planova prema poslovnim funkcijijama i organizacionim jedinicama EKONOMSKI PRINCIPI KAO OSNOVA PLANIRANJA Osnovni ekonomski princip reprodukcije, Parcijalni principi reprodukcije, Princip produktivnosti, Pojam i značaj produktivnosti, Izražavanje produktivnosti, Metode mjerenja produktivnosti, Sprovođenje principa produktivnosti, Princip ekonomičnosti, Naturalno izražavanje,

92

Vrijednosno izražavanja, Ekonomičnost kao odnos cijene proizvodnje i cijene koštanja, Sadržaj ekonomičnosti, Mjerenje ekonomičnosti, Sprovođenje principa ekonomičnosti, Pojam rentabilnosti, Rentabilnost uslovljena vrijednošću proizvodnji, Rentabilnost u funkciji troškova sredstava za proizvodnju, Rentabilnost u funkciji koeficijenta angažovanja, Sprovođenje principa rentabilnost PLANIRANJE USPOSTAVLJANJA I KORIŠTENJA PROIZVODNOG KAPACITETADefinisanje proizvodnog kapaciteta, Klasifikovanje proizvodnih kapaciteta, Ekonomski aspekti izbora veličine kapaciteta, Planiranje organizacione strukture korišćenja kapaciteta PLANIRANJE REZULTATA REPRODUKCIJE Planiranje proizvodnje, Definisanje proizvoda i njegove karakteristike, Izražavanje proizvoda, Fizička jedinica proizvoda, Tržišna cijena kao izraz proizvoda, Cijena koštanja kao izraz proizvoda, Proizvod izražen objektivno potrebnim radom, Planiranje ukupnog prihoda, Definisanje ukupnog prihoda i njegova struktura, Faktori ukupnog prihoda, Planiranje dobitaka, Planiranje mjera u slučaju pojave gubitka VII. PLANIRANJE TROŠKOVA POSLOVANJA Trošenje kao oblik ulaganja, Planiranje utrošaka elemenata proizvodnje, Planiranje utrošaka materijala, Utrošci osnovnog materijala, Utrošci pomoćnog materijala, Utrošci režijskog materijala, Planiranje utrošaka sredstava za rad, Planiranje utrošaka radne snage, Faktori utrošaka elemenata proizvodnje, Planiranje finansijski izraženih trošenja, Novčani multiplikatori utrošaka, Cijene sredstava za proizvodnju, Zarade za izvršeni rad, Planiranje troškova u funkciji njihove strukture i dinamike, Planiranje troškova materijala, Planiranje troškova sredstava za rad, Planiranje troškova radne snaga, Planiranje troškova po mjestima nastanka, Planiranje troškova prema vezanosti za nosioce, Planiranje troškova prema načinu obračuna po nosiocima, Planiranje troškova uslovljenih proizvodnjom i njenom pripremom VIII. PLANIRANJE CIJENE KOŠTANJA PROIZVODA Metodološki problem prenošenja troškova na nosioce, Osnovne kalkulativne metode, Diviziona kalkulacija, Kalkulacija pomoću ekvivalentnih brojeva, Kalkulacija kuplovanih proizvoda, Dodatna kalkulacija, Metoda direct costing, Kombinovanje kalkulativnih metoda IX. PLANIRANJE POTREBNIH SREDSTAVA PREDUZEĆA Anagažovanje sredstava u reprodukciji, Pojavni oblici i metarmofoze vrijednosti u reprodukciji, Naturalni oblici vrijednosti, Finansijski oblik vrijednosti, Usklađivanje sredstava i zadataka, Uticaj sredstava na kvalitet ekonomije, Sredstva kao nosilac nove tehnike, Planiranje izvora poslovnih sredstava, Izvori sredstava za prostu reprodukciju, Izvori sredstava za proširenu reprodukciju, Planiranje kamata u funkciji upravljanja cirkulisanjem vrijednosti u reprodukciji, Kamata kao cijena usluge kreditiranja, Nesklad između potreba i proizvodnih mogućnosti X. PLANIRANJE NABAVNOG POSLOVANJAPojam i značaj nabavnog poslovanja, Planiranje nabavki, Osnovna načela planiranja nabavki, Poznavanje tržišnih prilika, Politika izbora i selekcije dobavljača, Plan asortimana, Planiranje zaliha, Oblici i načini nabavke. Evidencija nabavnog poslovanja, Ugovaranje kupoprodaje, Plan i izbor poslovnih veza, Uspostavljanje kontakata, Način izražavanja kvaliteta, Ugovaranje cijena robe, Plan isporuka robe, Upravljanje zalihama PLAN MARKETINGA –PRODAJNOG POSLOVANJAPojam i značaj prodajnog poslovanja, Oblici i način prodaje, Prodaja i njen uticaj na profitabilnost, Evidencija prodajnog poslovanja PLAN PROIZVODNJE Plan i organizacija pripreme proizvodnje, Plan i organizacija proizvodnje, Plan zaštite na radu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 84 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

93

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

94

Prof. dr Božidar STAVRIĆ Prof. dr Šefkija BERBEROVIĆ

Doc. dr Željko BAROŠ

Planiranje tržišnog poslovanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

95

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.014. Organizacija i vođenje marketinga

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Usvajanje znanja iz predmetne naučne discipline u cilju osposobljavanja studenta da u datoj situaciji bude sposoban da učestvuje u procesima uvođenja i organizovanja marketinga u preduzetničko društvo kapitala uz primjenu tržišne razvojne filosofije i marketing-koncepcije kao osnove za programiranje celokupne poslovne i razvojne politike preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da aktivno učestvuje u procesima uvođenja i organizovanja marketinga. Savladavanjem ovog predmeta student će usvojiti i znanja iz organizacije poslovanja, organizacije marketinga, uticaja relevantnih faktora u procesima organizovanja, osnove procesa upravljanja, razumjeće funkcionisanje marketing-organizacije, steći će osnovna znanja iz holističko-sistemskog menadžmenta i projektovanja organizacione postavke sistema, biće u stanju da definiše faktore koji doprinose stvaranju inovativne organizacije i povećanju nivoa organizovanosti, spoznaće osnovne elemente kadrovskog menadžmenta organizacije.

Savladane vještine: Kreiranje različitih tipova orgaizacionih struktura

Sadržaj predmeta:

Okruženje i proces organizacije tržišnog poslovanja i marketing-aktivnosti (1)

Proces upravljanja, Planiranje, Strateško i marketing upravljanje, Upravljačke varijable Nauka o organizaciji, Klasične neekonomske škole o organizaciji, Neoklasične subjektivne teorije o organizaciji, Škola međuljudskih odnosa u organizaciji, Škola upravljačkog odlučivanja Uticaj kulture i civilizacije na organizaciju tržišnog poslovanja i vođenje marketinga, Uticaj civilizacije, Uticaj kulture na ponašanje ljudi, Objašnjenje pojma korporativizam, Operacionalizacije etike kompanije, Doprinos kibernetike organizacionom ponašanju marketing funkcije Proces organizovanja marketing aktivnosti, Svrha organizacije i organizovanja, Situacioni pristu organizaciji i sistem podele rada, Sistem autoriteta u organizacionoj strukturi, Delegiranje poslova i autoriteta, Problemi centralizacije i decentralizacije odluka, Elementi organizacije za efikasno poslovanje, Organizacija kao sociotehnološki sistemu, Uvođenje promena u organizacionu strukturu Istraživanje organizacionih oblika marketing-aktivnosti, Evolucija forma organizovanja marketing aktivnosti, Koordinacija marketing-funkcija sa ostalim funkcijama, Značaj marketing funkcije u organizacionoj strukturi, Prilagođavanje organizacione strukture Funkcionisanje marketing-organizacije, Marketing-filosofija i strategije organizovanja tržišno orijentisanog preduzetnika, Proces transformisanja proizvodno-prodajnog u poslovno (marketing) društvo Drugi deo Holističko-sistemski menidžment i projektovanje organizacione postavke Holističko sistemski menidžment, Opšta teorija sistema, Filosofija celine, Profesionalizacija i superprofesionalizacija Projektovanje organizacione postavke poslovnog sistema, Definisanje elemenata organizacionog

96

sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacionog sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema Holističko organizmičko mišljenje UGRADNJA PISMENE FILOZOIFJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA I PRIMJENE MARKETINGA U SISTEMU ORGANIZACIJE Ugradnja marketing-filosofije orijentacije na potrošače, Faktori koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Redefinisanje uloge preduzeća u tržišnoj privredi, Respektovanje opšte teorije sistema Primena marketing-filosofije i marketing-koncepta Uvođenje svrsishodne preduzetničke inovacije kao pretpostavke ugradnje i primene marketinga, Izvori inovacija u okviru organizacije, Nepodudarnost između opaženih i stvarnih vrednosti i očekivanja potrošača, Inovacije bazirane na nepodudarnosti procesa, Izvori inovacija izvan organizacije Ekonomski razlozi primene i ,,ugradnje,, marketinga u sistem organizacije preduzetničkog društva , Produktivnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga, Ekonomičnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga, Rentabilnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga Četvrti dio, FAKTORI KOJI DOPRINOSE STVARANJU INOVATIVNE ORGANIZACIJE I POVEĆANJU NIVOA ORGANIZACIJE Inovativna organizacija, Karakteristike inovativnog i tradicionalnog preduzeće, Međuzavisnost tehnologije i inovativne organizacije, Karakteristične promene ka inovativnoj organizaciji, Oblikovanje inovativne organizacije Povećanje nivia organizovanosti, Principi savremene proizvodnje, Elementi kvaliteta organizovanja, Postupak povećanja nivoa organizovanosti proizvodne funkcije, Postupak projektovanja organizacione strukture marketing funkcije Elementi kadrovskog menidžmenta organizacije i specifičnosti politike kadrova marketing sektora Ključni elementi kadrovskog menidžmenta, Kadrovska filosofija i kadrovska politika, Razvoj novih tehnologija i uloga kadrovskih resursa, Principi kadrovskog odlučivanja Kadrovski menidžment, Proces izbora kadrova, Proces vođenja kadrova, Planiranje obrazovanja kadrova, Uloga profesionalnih marketing udruženja SOCIO-PSIHOLOŠKI ASPEKTI INOVATIVNE ORGANIZACIJE Rasprava o socioekonomskom sistemu u promenama, Problematiziranje otvorenih pitanja u vezi izbeglica i prognanika, Socioekonomski sistem u nastajanju Specifičnosti i osobine nosialca kreativnih promena, Nosioci promena, Kreativno mišljenje i faze stvaralaštva Kreativna klima inovativne organizacije, Krečfildov program razvoja stvaralaštva, Osbornov sistem razvijanja stvaralaštva, Prilagođavanje inovacijama Psihološki aspekti vođenja inovativne organizacije, Vođenje – listost ili stil, Vođenje – i ličnost i stil, Vođenje – reakcija na promenu, Vođenje – kreativni proces, Vođa – kreativna sličnost KOMUNIKACIJA KAO FAKTOR EFIKASNOSTI, ORGANIZACIJA I VOĐENJE Procesi komunikacija u organizaciji i vođenju, Kodiranje, Medijum, Kanali komuniciranja, Prijem i šumovi, Aktivnosti povratnih sprega Komunikacioni kanali i tokovi, Komunikacija odozgo prema dole, Komunikacija odozdo prema gore, Zagušenja u komunikacijskom kanalu, Horizontalna komunikacija Kako se u organizaciji može manipulisati ljudima Manipulacija na ,,sve ili ništa,,Manipulacija zastrašivanjem, Manipulacija lažima, Manipulacija paradoksima, Manipulacija sugestijom, Pasivnost kao defanzivna manipulacija, Uobičajeno reagovanje manipulisanog na manipulaciju Identifikovanje komunikacionih veza i puteva, Poboljšanje slanja poruka, Obezbeđivanje ponavljanja, povratne sprege i strukture organizacije Osmi deo MOTIVACIJA

Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Škola međuljudskih potreba i teorija sistema, Teorija potrebe za uspehom, druženjem i vlašću, Teorija potreba u odnosu na životni ciklus Motivacija za rad, Naučni menidžment i klasična teorija organizacije, Motivacija i akcioni pristup organizaciji, Analiza odnosa zaposleni – menidžment Aktelne teorije motivacije Novac kao motivacija, Teorija ,,higijenskih,, faktora motivacije Teorija motivacionih procesa, Teorija pojačavanja, Teorija očekivanja, Teorija privlačnosti, Teorija postavljanje ciljevaa, Savremene teorije motivacije, Suština klasičnih teorija motivacije, Informisanost o viziji, misiji i ciljevima, Osećanje pripadnosti, Izazov u vidu spremnosti da se preuzme odgovornost, Odgoj i obrazovanje, Fleksibilno materijalno i nematerijalno nagrađivanje, Teorije timskog rada, Profesionalac je samo u timu uspešan, Hijerarhijski ustrojen tim sa liderom, Načela timskog rada, Teorija o nejednakosti

Proces upravljanja tržišnim poslovnjem i vođenje marketing-sektora Determinisanje pojma vođe, Proces izgrađivanja vođe, Svojstva uspešnog ubeđivača, Uloga autoriteta

97

Uloga pojedinca i rad u grupama, Teorija X i teorija Y, Karakteristike grupe i pravila grupnog ponašanja, Stutus i uloge u organizaciji, Sukobi interesa u grupi Proces biranja marketing-vođe, Analiza karakteristika i stilova vođenja, Likertova naučna metodologija organizacione strukture, Stilovi vođenja prilagođeni konkretnoj situaciji, Stil vođenja prema kriteriju put-cilj, Stil vođenja prema kriteriju uključenosti podređenih, Stilovi vođenja u budućnosti Proces izbora marketing-tima, Menidžment i vrste članova marketing timova, Dobar saradnik, Izazivač, Istraživač, Dobra vila, Buntovnik, Žrtveni jarac, Biranje članova i razvoj marketing-tima , Telesni i psihički zahtevi članova tima, Provera sposobnosti, Merenje inteligencije, Sposobnost mišljenja, Merenje psihomotornih sposobnosti, Poželjne karakteristike saradnika, Specifičnosti zadataka upravljanja tržišnim poslovanjem, Vežbe koje se preporučuju radi opuštanja, Ocenjivanje članova marketing-tima Profesionalno sagorevanje marketing-osoblja Neki od problema kod psihopatoloških

poremećaja sistema (368)Identifikovanje grešaka zbog kojih dolazi do propadanja organizacija Problematiziranje otvorenih pitanja, Problemi u funkcionisanju organizacije, Utvrđivanje disproporcija u poslovanju organizacije, Pojavni oblici psihopatološkog ponašanja, Nesposobnost zaposlenih za horizontalno i vertikalno komuniciranje, Nesposobnost zaposlenih da shvate tržišnu situaciju organizacije, Otkrivanje uzroka narušene implicitne organizacione strukture, Narušavanje stila komuniciranja i ponašanja zaposlenih, Zapostavljanje potreba, želja, problema, zahteva, očekivanja i preferencija potrošača

Procesi rešavanje psihopatologije sistema, Postupak desenzitivacije, Proces komunikološke terapije, Faze rešavanja konflikta u poremećenim sistemima organizacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 16 70 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.06.007. Marketing psihologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 16 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,

98

već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 16 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na organizaciju i vođenje marketinga.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan galogaža Organizacija tržišnog poslovanja i vođenje marketinga

Sremska Kamenica MM College 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

99

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

100

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.009. Poslovne finansije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Generalni cilj upravljanja poslovnim finansijama jeste oplodnja finansijskog kapitala kompanije po maksimalnoj stopi rentabilnosti ulaganja, bez obzira da li se radi o sopstvenom kapitalu (svojini vlasnika, odnosno akcionara), pozajmljenim resursima (bankarski krediti) i tzv. sredstvima u obračunu, i da li se radi o raspoloživom (likvidnom) kapitalu u novčanom obliku ili o angažovanom kapitalu. Cilj je da student savladavanjem ovog predmeta stekne osnovna znanja potrebna za uspješno kreiranje i ostvarivanje politika optimalnih finansijskih plasmana uz dinamičko održavanje optimalnog stepena likvidnosti preduzeća, a što ujedno predstavlja i osnovni cilj upravljanja poslovnim finansijama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da razumije osnovne pokazatelje stanja i kretanja likvidnosti privrednog društva, koji su od posebnog značaja za regulaciju finansijske ravnoteže, finansijske aktivnosti, strukture kapitala, troškova finansiranja i finansijskog rezultata preduzeća. Student će biti u stanju da sačini:

Bilans koji reflektuje odnos između potrebnih i realnih (raspoloživih) finansijskih resursa

Bilans potrebnih i raspoloživih likvidnih sredstava (dnevnih, mesečnih, kvartalnih, godišnjih) podešen po rokovima dospeća, odnosno unapred utvrđenoj dinamici priliva i odliva finansijskih sredstava

Izračuna i objasni indikatore finansijske aktivnosti preduzeća Izračuna i objasni indikatore troškova finansiranja Izračuna i objasni indikatore finansijskih rezultata Izračuna i objasni indikatore za regulaciju strukture finansijskog kapitala

Savladane vještine: 1. Poslovno-finansijska analiza preduzeća pomoću koeficijenata 2. Opšta ocjena finansijske stabilnosti preduzeća 3. Osnove finansijskog planiranja

Sadržaj predmeta:

FINANSIJSKI MENIDŽMENT. TEORIJSKE OSNOVE FINANSIJSKOG MENIDŽMENTA. NOVE PARADIGME POSLOVNIH FINANSIJA. FINANSIJSKI MENIDŽMENT, POTREBNA ZNANJA, OSOBINE I VRLINE FINANSIJSKOG MENIDŽERA. FINANSIJSKI INŽENJERING. OBLICI FINANSIJSKOG MENIDŽMENTA. Franšizing. Lising. Factoring, Definisanje faktoringa. Vrste faktoringa. Forfeting. SISTEM ANALIZA I KONTROLA POMOĆU REVIZIJE. FINANSIJSKA KONTROLA I MARKETING REVIZIJA. KONTROLA MARKETING MENIDŽMENTA. ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA GOTOVINOM. ANALIZA I KONTROLA, FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA POTRAŽIVANJIMA OD KUPACA. ANALIZA I KONTROLA

101

FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA ZALIHAMA. OPŠTA OCENA FINANSIJSKIH ASPEKATA PREDUZEĆA. FINANSIJSKA SREDSTVA PREDUZEĆAOCENA EFEKTIVNOSTI FINANSIJSKIH ULAGANJA. OCENA FINANSIJSKIH ASPEKTA RENTABILNOSTI prinosa investicija. Poslovna dobit. Primena ABC sistema u povećanju profitabilnostiFinansijski koeficijenti operativnih performansi (Operting performance). OCENA FINANSIJSKOG PLANIRANJA I SISTEMA KONTROLISANJA INVESTICIONIH PROJEKTA. Metodologija novčanih tokova. Računovodstvena metodologija. ANALIZA I OCENA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA. Dopunsko izveštavanje o tokovima sredstava. Neto-i bruto princip bilansiranja novčanih tokova. Izveštavanje o tokovima neto obrtnih sredstavaANALIZA I OCENA BILANSA STANJA I BILANSA USPEHA. Analiza bilansa stanja. Analiza bilansa uspeha. Analiza bilansa plaćanja. Presecanje bilansa stanja i bilansa uspeha, Vertikalno presecanje bilansa stanja Horizontalno presecanje bilansa stanja. MERENJE POSLOVNIH EFEKATA I RIZIKA FINANSIJSKIM LEVERAGEOM. POSLOVNI LEVERAGE. FINANSIJSKI LEVERAGE. KOMBINOVANI LEVERAGE. ANALIZA I OCENA STRUKTURE FINANSIJSKOG KAPITALA PREDUZEĆA. TRADICIONALNA TEORIJA ANALIZE STRUKTURE KAPITALA. MODIGLIANI-MILLEROVA TEORIJA ANALIZE STRUKTURE KAPITALA. OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREDUZEĆA. KVANTITATIVNI IZRAZ DINAMIKE KVALITETA EKONOMIJE. OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREMA KRITERIJUMU MEZOEKONOMSKIH CILJEVA. OCENA KVALITETA EKONOMIJE KRITERIJUM FUNKCIONISANJA JIT-MENIDŽMENTAPOSLOVNO-FINANSIJSKA ANALIZA PREDUZEĆA POMOĆU KOEFICIJENATA. UTVRĐIVANJE INTERNE LIKVIDNOSTI - SOLVENTNOSTI. UTVRĐIVANJE OPERATIVNOG POSLOVNOG REZULTATA, EKONOMIČNOSTI I PRODUKTIVNOSTI . Utvrđivanje operativnog poslovnog rezultata. Utvrđivanje ekonomičnosti preduzeća. Analiza produktivnosti preduzeća. ANALIZA RENTABILNOSTI . Ekonomski aspekti rentabilnosti. Finansijski aspekti rentabilnosti. Utvrđivanje poslovne dobiti preduzeća identifikovanjem prelomne tačke rentabiliteta. Ocena racionalnosti poslovne politike kriterijumom marže bezbednosti. FINANSIJSKA ANALIZA SPOSOBNOSTI I STANJA ORGANIZACIJE. Analiza finansijskih rizika. Analiza poslovne ekspanzije. UTVRĐIVANJE EKSTERNE LIKVIDNOSTI. PRETPOSTAVKE EFIKASNOSTI PREDUZEĆA. ANALIZA I KONTROLA POMOĆU LJUDI, PREDUZETNIČKE ALTERNATIVNE ORIJENTACIJE, Preduzetnička dobit, Definisanje pojma preduzetnička dobit, Definisanje rentabilnosti kao preduzetničke dobiti, Definisanje solventnosti preduzeća, Finansijski izveštaj o sredstvima i izvorima, Račun dobitka i gubitka, Izveštaj o margini sigurnosti. Preduzetnički postupak optimiziranja profita. Osnovni pristup maksimizaciji profita. Menidžersko odlučivanje u uslovima neizvesnosti primenom matrice isplativnosti. TRŽIŠTE KAPITALA. PROBLEMATIZIRANJE ODNOSA IZMEĐU INVESTICIJA I RENTABILNOSTI I KAPITALA I INVESTICIJA. ANALIZA SKLONOSTI VLASNIKA I MENIDŽMENTA. ODLUKA O ŠTEDNJI ILI INVESTIRANJU. PREDUZETNIČKO ODLUČIVANJE O ZAJMU. Preduzetnički stav prema riziku - oprez ili hazard?. Finansijski aspekti imovinske bilanse preduzetnika. Preduzetničko optimizacije portfelja. Ocena neizvesnosi prema kriteriju očekivani prinos-rizik. KAKO PREDUZEĆE DA RACIONALNO INVESTIRA KAPITAL? 1. Ulaganja kapitala, Struktura kapitala ,Vrste kapitala, Pravila raspodele kapitala, Upravljanje skladištem, Obrazac za analizu angažovanja kapitala, Optimalno upravljanje materijalom u skladištu, MPS tehnika upravljanja skladištem, MRP-sistem planiranja zaliha, ROP-sistem planiranja zaliha, Vilsonova formula za izračunavanje optimalnog naloga. Racionalizacija investiranja kapitala. Pokazatelji racionalizacije kapitala. FINANSIJSKO UPRAVLJANJE PREMA KRITERIJIMA TROŠKA I KORIŠĆENJA FINANSIJSKIH RESURSA . RAČUNODSTVENO INFORMISANJE U PROCESU FINANSIJSKOG ODLUČIVANJA. Finansijske odluke koje se donose na osnovu računovodstvenih informacija. Finansijsko upravljanje troškovima (Cost Management). Metode upravljanja troškovima, Metoda gornje i donje tačke (High-Low method), Metoda dijagrama rasipanja (Scatter-Diagram Method), Regresiona metoda, Metoda isplativnosti trošenja. Metode obračuna troškova. Pogonski obračun troškova. Sistem obračuna po stvarnim troškovima. Obračun po standardnim varijabilnim roškovima – Direct Costing. Razvijeni oblik obračuna po stvarnim varijabilnim troškovima. Ciljevi obračuna troškova i periodični rezultat, Efekti sistema obračuna troškova po stvarnim troškovima, Efekti sistema obračuna po standardnim troškovima, Efekti sistema obračuna po standardnim varijabilnim troškovima, Zaključak o

102

sistemima obračuna troškova. UPRAVLJANJE FINANSIJSKIM POSLOVANJEM,. Metode obračuna zaliha, Kada naručiti – tačka naručivanja, Koliko naručiti – ekonomska količina narudžbe. Modeli upravljanja troškovima. POSTUPAK UTVRĐIVANJA KVALITETA OPERATIVNOG 186 POSLOVNOG REZULTATA U ODNOSU NA PLANIRANO. Postupak budžetiranja i izrade budžeta. Kontrola budžeta. Vrste budžeta. Modeli finansijskog planiranja baziranog na računaru . Menidžerski finansijski informacioni sistem. Menidžersko odlučivanja na bazi ažuriranih finansijsko-računovodstveih informacija, Izbor finansijsko-računovodstvenih informacija, CVP – sistem analiza tačke pokrića (Break Even Point Analysis). ABC METODA U OBRAČUNU TROŠKOVA TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Tehnika ABC u obračunu troškova. Kategorijalni sistem ABC tehnike. Način obračuna po ABC principu. Definisanje poslovnog procesa i specifikacija ključnih aktivnosti i akcija. Načini definisanja aktivnosti, Odozgo-nadole metod, Odozdo-nagore metod, Kriterijumi za selekciju ključnih i značajnih aktivnosti. Definisanje outputa aktivnosti i načina njihovog merenja. Identifikacija kupaca-korisnika outputa aktivnosti. Utvrđivanje aktivnosti koje dodaju novu vrednost na proizvod ili uslugu. Identifikacija troškovnih indikatora (cost drivers). Identifikacija ciljeva aktivnosti i njihovog merenja, Produktivnost, Kvaliteta, Kružni tok, Zadovoljstvo kupaca, Konačna ocena. Definisanje drugih osobina aktivnosti, Primarne naspram sekundarnih aktivnosti, Glavne, pomoćne i samostalne aktivnosti, Strateške aktivnosti. Prikupljanje podataka za ABC model. Metodološki aspekti ABC metoda. Osnove metodologije ABC. Obračun troškova materijala, Troškovi plata, Troškovi energije, Troškovi kancelarijskog materijala, Troškovi zakupa, Troškovi amortizacije, Matrica troškova aktivnosti, Utvrđivanje faktora koji utiču na visinu troškova. Obračun troškova proizvodnje proizvoda, Troškovi materijala, Troškovi plata, Troškovi energije,Troškovi amortizacije, Troškovi materijala za održavanje i troškovi zakupa, Troškovi održavanja Konačni obračun. Obračun troškova ostalih objekata troškova, Troškovi marketing kanala i distribucije, Troškovi fizičke distribucije, Troškovi u vezi sa potrošačima. Upravljački aspekti ABC metoda. Strategijski aspekti ABC metoda. Nove mogućnosti u upravljanju troškovima FINANSIJSKO ODLUČIVANJE . ISTRAŽIVANJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA. DETERMINISANJE POJMA NOVAC. Geneza i svojstvo novca. Funkcije i vrednost novca. Oblici novca. Teorije novca. Teorija konvencije. Kvantitativna teorija novca. Robna i metalistička teorija novca. Teorije funkcionalne vrednosti novca. Dohodna teorija novca. TEHNIKA ANALIZE TRAŽNJE I TRAŽNJA NOVCA. Ciklus novca. Definisanje pojma tražnja3. Tehnike analize tražnje. Tražnja za novcem. PONAŠANJE NOVCA. Analiza pojma novčana iluzija. Novčana masa. PRIKAZ NOVČANOG TRŽIŠTA. Ocena stanja privrede i tražnje za novcem. Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem. Objašnjenje fenomena inflacija. Kvantitativna teorija novca i cena. Psihološka teorija novca. Teorija stvarne kamatne stope. Inflacioni efekati. ISTRAŽIVANJE FENOMENA RECESIJA. DEFINISANJE POJMA KREDIT I FINANSIJSKE INSTITUCIJE. KREDIT, KAMATE I KAMATNE STOPE. Potrošački krediti. Složeni kamatni račun. Amortizacija kredita. VRSTE FINANSIJSKIH INSTITUCIJACentralne i emisione banke. Komercijalne banke. Razvojne banke. Poslovne banke. Štedionice. Ostale finansijske institucije. VRSTE BANKARSKIH POSLOVA. Pasivni bankarski poslovi. Aktivni ili neutralni bankarski poslovi. Sopstveni bankarski posloviTrust posloviSpecijalni bankarski poslovi. Depozitni (štedni) bankarski poslovi. GLOBALIZACIJA INSTITUCIJA I FINANSIJSKOG POSLOVANJA. METODE ISTRAŽIVANJA FINANSIJSKE I TRŽIŠNE POZICIJE PRIVREDNOG DRUŠTVA KAPITALA. SWOT-ANALIZA I ANALIZA RANJIHVOSTI ORGANIZACIJE. Analiza snage i slabosti u internom okruženju. Utvrđivanje glavnih snaga i glavnih slabosti, Utvrđivanje glavnih snaga, Identifikovanje glavnih slabosti. Analiza ranjivosti privrednog društva kapitala. Analiza organizacijske kompetentnosti. Analiza raspoloživih resursa. TRADE-OFF ANALIZA SVIH POZICIJA. DU PONT-ANALIZA. BENCHMARKING ANALIZA. Proces praćenja aktivnosti i identifikacija tržišne pozicije konkurencije. Analiza realnosti dosadašnje prodaje i tržišnog učešća kompanije. Analiza realnosti dosadašnje prodaje. Analiza dosadašnjeg tržišnog učešća. Opšti principi marketing-strategija tržišnog učešćća. Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,,. Analiza finansijske opravdanosti uvođenja marketing-strategije tržišnog učešća. ANALIZA KVALITETA SARADNJE SA DOBAVLJAČIMA. FINANSIJSKA DIMENZIJA STRATEGIJE UPRAVLJANJA TRGOVINSKIM DRUŠTVOM. KREIRANJE FINANSIJSKE STRATEGIJE TRGOVINSKOG DRUŠTVA. Povraćaj na uložena sredstva. Planiranje, analiza i kontrola finansijskog

103

upravljanja gotovinom. Planiranje, analiza i kontrola finansijskog upravljanja zalihama. Postupak testiranja i kontrole finansijskih sredstava i profitabilnosti marketing-ulaganja. Analiza pomoću praga rentabiliteta i ocena elastičnosti trgovinskog društva kapitala. Analiza mogućnosti maksimiziranja profita, POSTUPAK UTVRĐIVANJA TROŠKOVA MARKETINGA, Ošti pojmovi o troškovima, Finansiranje troškova marketinga, Planiranje i analiza troškova marketinga prema prodaji, PRIMENA I OCENA FINANSIJSKE STRATEGIJE U PRAKSI. SOPSTVENA FINANSIJSKA SREDSTVA TRGOVINSKOG DRUŠTVA. FINANSIJSKA ULAGANJA. FINANSIJSKO PLANIRANJE I KONTROLISANJE INVESTICIONOG PROJEKTA. Metodologija novčanih tokova. Računovodstvena metodologija. ANALIZA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA. Dopunsko izveštavanje o tokovima sredstava. Neto-i bruto princip bilansiranja novčanih tokova. Izveštavanje o tokovima neto obrtnih sredstava FINANSIJSKA OPERATIVA. ANALIZA I UPRAVLJANJE OSNOVNIM SREDSTVIMA. ANALIZA OSNOVNIH SREDSTAVA U FUNKCIJI. Funkcionalna analiza osnovnih sredstava u funkciji. Linijska analiza osnovnih sredstava u funkciji. STRUKTURNA ANALIZA OSNOVNIH SREDSTAVA. Analiza pasive osnovnih sredstava, Strukturalna analiza osnovnih sredstava. Ekonomsko-tehnička analiza osnovnih sredstava. IDENTIFIKOVANJE SUVIŠKA I REZERVI U KORIŠĆENJU OSNOVNIH FONDOVA . Utvrđivanje suvišnih osnovnih sredstava. Utvrđivanje rezervi u korišćenju proizvodnih kapaciteta. Rezerve u korišćenju proizvodnih kapaciteta i ekonomski optimum. ANALIZA EFEKTIVNOSTI KORIŠĆENJA OSNOVNIH SREDSTAVA. Analiza oscilatornih odstupanja od optimuma u korišćenju proizvodnih kapaciteta. Analiza efektivnosti korišćenja osnovnih sredstava. ANALIZA AMORTIZACIJE. ANALIZA INVESTICIJA U TOKU. FINASIJSKI ASPEKTI OBRTNIH SREDSTAVA. ANALIZA NIVA INVESTICIONE AKTIVNOSTI U OSNOVNA SREDSTVA I REPRODUKCIONI POTENCIJAL. RAČUN POTREBA OBRTNIH SREDSTAVA. DINAMIKA ANGAŽOVANJA OBRTNIH SREDSTAVA. ANALIZA IZVORA OBRTNIH SREDSTAVA. FINANSIJSKI ASPEKTI MEŠOVITOG POSLOVANJA. FINANSIJSKI ASPEKTI ORGANIZOVANJAMEŠOVITIH PREDUZEĆA. FINANSIJSKI ODNOSI MEŠOVITOG PREDUZEĆAFORMIRANJE KAPITALA I ODREĐIVANJE CENEFORMIRANJE KAPITALA. PRIVLAČENJE SVEŽEG KAPITALA. FINANSIJSKA ANALIZA FINANSIJSKO PLANIRANJE. IDENTIFIKOVANJE PODRUČJA DELOVANJA FINANSIJSKE POSLOVNE FUNKCIJE. KRITERIJUMI I PODRUČJA SAVREMENOG ODLUČIVANJA O POSLOVANJU. STRATEGIJSKE ODLUKE U PODRUČJU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM. Utvrđivanje strukture i karakteristika ciljeva i zadataka tržišnog poslovanja. Finansijska operacionalizacija ponašanja preduzetnika. PROCES OPTIMIZACIJE MARKETING-MIKSA. OPTIMIZACIJA ALOKACIJE MARKETINGA NARAZLIČITA CILJNA TRŽIŠTA. PRIRODA STRATEGIJSKOG PLANIRANJA MARKETINGA. Upravljanje strategijskom pozicijom. Upravljanje strategijskim problemima. Upravljanje na bazi ,,slabih signala,, i ,,iznenađenja. OPERATIVNO I TAKTIČKO MARKETING-PLANIRANJE SA KREIRANJEM FINANSIJSKOG BUDŽETA. Opšti principi marketing-plana i finansijskog budžeta za potrebe tržišnog poslovanja. Operativno planiranje, FINANSIJSKA KONTROLA I REVIZIJA KONTROLA KONFLIKATA. ONFLIKTI IZMEĐU NABAVNE, FINANSIJSKE I MARKETING FUNKCIJE I NAČINI NJIHOVOG REŠAVANJA. KONFLIKTI IZMEĐU FINANSIJSKE I MARKETING FUNKCIJE I NAČINI NJIHOVOG REŠAVANJA. REVIZIJA VOĐENJEM PROMENA U ORGANIZACIONU STRUKTURU

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

104

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Poslovne finansije Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

105

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

106

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.017. Savremeni menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj i zadatak menadžmenta jeste da definiše ciljeve i zadatke na bazi vidljivih šansi na tržištu i raspoloživih resursa društva, te definiše efikasne i efektivne strategije i taktike kojima će preduzetnički vođeno društvo kao celina ili njeni delovi ostvarivati postavljenu misiju, ciljeve i zadatke društva. Bitan elemenat menadžmenta jeste postojanje rizika u tržišnom poslovanju preduzetnički vođenog društva, tako da je osnovni cilj i zadatak svake strategije menadžera da anticipira i u što većoj meri neutrališe njegove negativne učinke. Savremeni menadžement isključuje improvizaciju bilo koje vrste, a pretpostavlja primenu interdisciplinarnog znanja i proverenog u praksi iskustva sa najvišim stepenom mudrosti vođenja preduzetničkog društva.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da definiše ciljeve i zadatke na bazi vidljivih šansi na tržištu i raspoloživih resursa društva, te definiše efikasne i efektivne strategije i taktike kojima će preduzetnički vođeno društvo kao celina ili njeni delovi ostvarivati postavljenu misiju, ciljeve i zadatke društva uz anticipiranje elemenata rizika uz neutralisanje njihovih negativnih učinaka u što većoj mjeri.

Savladane vještine: Osnovni principi savremenog upravljanja poslovanjem preduzeća

Sadržaj predmeta:

RAZVOJ TEORIJE MENADŽMENTA. Industrijska revolucija – početak nastanka naučnog menadžmenta. Klasične teorije menadžment. Tejlorovi principi menadžmenta. Fajolov koncept menadžmenta. Max Weberov – birokratski pristup organizaciji. Gantov doprinos naučnom menadžmentu. Fordov sistem organizacije. Neoklasična teorija menadžmenta. Teorija sistemskog pristupa menadžmentu. Opšta teorija sistema. Pojam sistema. Funkcionisanje sistema. Kolo povratne sprege. Organizacioni sistemi. Ciljevi sistema. Entropija organizacionih. Organizacioni sistem posmatran kao "crna kutija". Preduzeće kao upravljiv sistem. Vrste sistema. Sistemski pristup i sistemska analiza organizacionih sistema. Situacioni (kontigencijski) pristup menadžmentu. Teorija Z. "EXELLENCE" u menadžmentu POJAM I DEFINISANJE MENADŽMENTA U USLOVIMA TRŽIŠNE EKONOMIJE. Pojam menadžmenta. Definicije menadžmenta. Proces menadžmenta. Planiranje. Organizovanje. Kadrovska politika4. Vođenje. Kontrolisanje. Menadžer i organizacija. Menadžersko odlučivanje. Osnovni principi savremenog menadžmenta ORGANIZACIJA I OKRUŽENJE. Makro okruženje. Političko okruženje. Pravno okruženje. Ekonomsko okruženje. Demografsko okruženje. Poslovno i

107

tehničko okruženje. Socijalno-kulturno okruženje. Mikro okruženje. Porterov model analize okruženja. Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća. SWOT analiza. Benchmarking (Benčmarking) analiza. COST - BENEFIT analiza PLANIRANJE KAO OSNOV UPRAVLJANJA. Marketinška orijentacija planiranja2. Dimenzije planiranja. Koraci u planiranju. Vizija, misija i ciljevi preduzeća.. Vizija. Misija. Određivanje ciljeva organizacije. Predviđanje i metode predviđanja. Delfi metoda. Metoda analogije. Metoda trenda. Regresiona analiza. Bajesova metoda - stablo odlučivanja. Istraživanje tržišta, Menadžerski metod predviđanja. Predviđanje eksperata. Brainstorming. Izbor metode predviđanja. Planiranje cjelokupnog poslovanja. Finansijsko planiranje. Analiza rentabiliteta. Kriterijumi za mjerenje likvidnosti. Pomoćna sredstva za planiranje i odlučivanje. Metode modeliranja. Metoda očekivane vrijednosti. Linearno programiranje. Tehnika mrežnog planiranja. Gantov dijagram ORGANIZOVANJE. Proces organizovanja. Modeliranje organizacione strukture u funkciji implementacije strategije. Vertikalna diferencijacija. Vertikalna koordinacija. Centralizacija nasuprot decentralizacije. Horizontalna diferencijacija. Prosta organizaciona struktura. Funkcionalna organizacija. Diviziona organizaciona struktura. Projektna organizacija. Matrična organizacija. Inovativna organizacija. Savremene organizacione strukture. Horizontalna korporacija. Reinžinjering. Dinamička organizaciona mreža. Razlika između klasične i inovativne organizacije. Organizacija kao dinamičan sociotehnički sistem. Unutrašnji izvori promjena. Unutrašnji izvori promjena. Spoljašnji izvori promjena. Odbojnost prema promjenama. Tradicija. Strah. Uloženi novac. Prikriveni lični interes. Vođenje promjena u organizaciji. Mehanizam za otkrivanje promjena. Strategije uvođenja promjena. Funkcija kao rezultat podjele rada. Definisanje pojma funkcije. Vertikalna podjela funkcija u preduzeću. Sadržaj i nosioci funkcije upravljanja. Sadržaj i nosioci funkcije vođenja. Tradicionalni koncept sistema organizacije vođenja. Linijski sistem vođenja. Linijsko-štabni sistem vođenja. Funkcionalni sistem organizacije i vođenje UPRAVLJANJE LJUDSKIM RESURSIMA. Utvrđivanje potreba za kadrovima. Pronalaženje kadrova. Izbor i prijem kadrova. Metod intervjua. Metod testiranja. Izbor budućih menadžera. Peterovo načelo. Obuka kadrova. Pripremanje budućih menadžera. Ocjenjivanje uspješnosti radnika. Procjena uspješnosti menadžera. Tradicionalni opisni metod. Ocjenjivanje menadžera pomoću verifikovanih ciljeva. Naknade zaposlenih. Pravni aspekti naknade. Naknade radnicima. Naknade menadžerima. Ljudski resurs kao kapital organizacije VOĐENJE 1. Uvodne napomene. Pojedinci - osnovna jedinica analize. Svojstva ljudskih bića. Tipovi ličnosti. Introvertna i ekstrovertna ličnost. Integraciona i dezintegraciona ličnost.Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost. Autentične i neautentične ličnosti. Način odbrane ličnosti na frustracije. Pretpostavke o ljudima - McGregorova teorija X i teorija Y. Ljudi u grupama1. Neformalna organizacija. Grupna pravila ponašanja. Komuniciranje u procesu vođenja. Komuniciranje u organizaciji. Smjernice za poboljšanje komunikacije. Slušanje: ključ uspjeha. Neke smjernice za poboljšanje pismene i usmene komunikacije. Elektronski mediji u komunikaciji. Metode manipulisanja ljudima u organizaciji. Manipulacija zastrašivanjem. Manipulisanje lažima. Uobičajeno reagovanje manipulisanog na manipulacije. Neformalna komunikacija. Prepreke u procesu komunikacije. Motivisanje ljudskog ponašanja. Teorije o ljudskim potrebama. Teorija hijerarhije potreba. Teorija dva faktora - Herzbergerova teorija. MekLelandova motivaciona teorija potreba. Teorije procesa motivacije1. Teorija pravednosti (jednakosti). Teorija očekivanja. Teorija pojačavanja. Teorija postavljanja cilja. Participacija u funkciji motivacije. Teorija potreba u odnosu na životnu dob. Novac i motivacija. Dizajniranje poslova kao osnova motivacije. Motivacija: "šargarepa i štap". Vođenje kao

108

integralni dio menadžmenta. Liderstvo i menadžment. Autoritet i vođenje. Zvanični - formalni autoritet. Nezvanični - neformalni autoritet. Stilovi vođenja organizacije. Autoritativni stil vođenja. Demokratski stil rukovođenja. Stil vođenja »laisser faire«. Likertova teorija vođenja. Teorija vođenja prikazana kroz koordinatnu mrežu. Fidlerov situacioni pristup vođstvu. Pristup vođenju put - cilj. Izbor stila vođenja. Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama. Neke karakteristike stila vođenja u Evropi . Osnovne karakteristike američkog stila vođenja. Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja. Potreba za inovacijama u vođenju. Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje. Komuniciranje u procesu vođenja. Svrha i način komuniciranja. Intervju. Izražavanje. Dogovaranje. Izvještavanje, Sastanci i diskusije 8. KONTROLISANJE Svrha i proces kontrole. Kontrola kroz povratak na uložena sredstva - du pont analiza. Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća. Analiza likvidnosti . Analiza upravljanja zalihama. Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća. Analiza profitabilnosti . Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja FAKTORI KONKURENTSKE PREDNOSTI ORGANIZACIJE. Efikasnost i efektivnost kao faktori konkurentske prednosti organizacije. Kvalitet kao faktor konkurentske prednosti organizacije. Sistemi osiguranja kvaliteta. Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta. Upravljanje sistemom kvaliteta. Evolucija kvaliteta. IT kontrola (inspection i test). QC kontrola kvaliteta. QA kontrola kvaliteta. QM sistem kontrole kvaliteta. TQM - sistem totalnog upravljanja kvalitetom. Deming-ov doprinos sistemu kvaliteta. Ključni principi sistema menadžmenta kvalitetom. Standardi kvaliteta serije ISO 9000 . Inovativnost kao faktor konkurentske prednosti organizacije . Fundamentalna i primijenjena istraživanja usmjerena ka inovativnosti . Koordinacija istraživačko-razvojne funkcije i marketinga . istraživačko-razvojne funkcije i proizvodnje. Fokusiranje na kupca kao faktor konkurentske prednosti organizacije . Izvori konkurentske prednosti organizacije . Prijetnje trajnosti konkurentske prednosti preduzeća, Logika inovacionih vrijednosti KONCEPT KORPORACIJSKE STRATEGIJE PREDUZEĆA . Karakteristike korporacije kao oblika organizovanja, Strategija razvoja korporacija .. Orijentacija na jedan posao Vertikalna integracija . Prednosti vertikalne integracije . Slabosti vertikalne integracije . Kooperativni odnosi kao faktor strategije razvoja korporacije . Strategija diverzifikacije . Akvizicija postojećih preduzeća . Interno "start-up" preduzeće. "Joint Venture", Strategija povezane diverzifikacije, Strategija konglomeratske diverzifikacije, Strategija napuštanja, žetve i likvidacije posla, Strategija zaokreta, Strategija multinacionalne diverzifikacije PRAVNI OBLICI ORGANIZOVANJA PREDUZEĆA Pojam i bitna obilježja preduzeća, Osnivanje preduzeća, Uslovi za osnivanje preduzeća, Vrste pravnih oblika organizovanja preduzeća, Inokosno preduzeće, Društva lica, Ortačko društvo, Komanditno društvo, Društvo kapitala, Akcionarsko društvo, Društvo sa ograničenom odgovornošću, Komanditno društvo na akcije, Zadruge, Organizovanje velikih poslovnih sistema, Kartel, Koncern, Trust, Konglomerat, Multinacionalne kompanije MENADŽMENT I BUDUĆNOST Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Licencni aranžmani, Franšizing, Zajednička ulaganja, Potpuno vlasništvo, Proces promjena organizacione kulture, Pojam i karakteristike organizacione kulture preduzeća, Organizaciona klima, Upravljanje organizacionom kulturom , Proces promjena organizacione strukture, Uticaj globalizacije na menadžment

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

109

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

časova rada

6 48 16 12 96 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.06.007. Marketing psihologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 16 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

110

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Željko Baroš Osnovi menadžmenta Banja Luka VIZIJA Banja Luka 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

111

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti teorije sistema. Znanja iz ove naučne discipline treba da doprinesu razvoju naučnog pogleda na svet koji će omogućiti da se na makro, mezo, mikro i ličnom nivou strukturišu načelni stavovi (politike), načini (strategije), sistemi i podsistemi (procesi rada u sferi kulture, duhovnosti, civilizacije, politike, bezbednosti, socijalne sfere, tehnologije, ekonomskog delovanja, informacijsko-komunikacijskih veza i odnosa, finansijskih transakcija, edukativno-obrazovnih aktivnosti, itd), da se raspoloživi resursi kao ulazne veličine na što racionalniji, pragmatičniji, efektivniji i efikasniji transformišu u izlazne veličine u vidu proizvoda, usluga, ciljeva i interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će upoznati osnovne karakteristike relnih sistema, moći će da različite sisteme posmatra sa apekta opšte teorije sistema kao npr. funkcionisanje privrednih i poslovnih sistema.

Savladane vještine: Posmatranje različitih sistema kroz prizmu opšte teorije sistema

Sadržaj predmeta:

Definisanje pojma paradigma, teorija i sistem, Definisanje pojma paradigma, Odnos nauke i filosofije, Multidimenzionalni karakter univerzuma, Entropijska koncepcija univerzuma, Nova paradigma – teorija promena, Nova paradigma – novo shvatanje sveta, Definisanje pojma teorija, Naučni zakoni pozitivizma, Naučni zakoni funkcionalizma, Lumanov opšti teorijski model socijalnih sistema, Definisanje pojma sistem Pojam elementi sistema, Definisanje pojma elementi sistema, Sadržaji elemenata sistema, Definisanje elemenata organizacijskog sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacijskog sistema Pojam karakteristike i funkcije sistema, Teorijsko objašnjenje pojma karakteristike sistema, Funkcije kriterijuma sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema, Politika, plan, strategija i program sistema, Funkcija sistema, Povratna dejstva u sistemu, Povratna sprega Pojam relacije (odnosa) sistema, Definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Ontološko definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Klasifikacija relacije (odnosi) sistema u metodološkom smisli, Definisanje relacije (odnosi) društveno-političkog sistema Pojam cilj sistema, Definisanje pojma cilj sistema, Postavljanje i regulisanje postivanja ciljeva sistema, Izbor kriterijuma i rešavanje konfliktnosti ciljeva sistema, Utvrđivanje obeležja ciljeva i dopuštenosti odstupanja radi, obezbeđenja zadovoljavajućeg funkcionisanja sistema, Utvrđivanje odnosa između osnovog sistema i osnovnih ciljeve, Utvrđivanje odnosa između sadržaja ciljeva sistema i očekivanja u budućnosti, Utvrđivanje faza procesa postizanja ciljeva sistema, Utvrđivanje prioriteta ciljeva sistema u razvojnim fazama u budućnosti, Utvrđivanje obeležja ciljeva sistema u odnosu na okolinu, Upravljanje organizacijom kao sistemom pomoću ciljeva Pojam transformacije u sistemu, Definisanje pojma transformacije u sistemu, Ograničenja koja dovode do entropije u promenama u sistemu, Analiza ulaznih veličina sistema, Radno-tehnološke (transformacijski procesi u sistemu) karakteristike sistema, Brzina toka i intenzitet rada sistema, Kapacitet rada sistema, Efektivnost sistema, Fleksibilnost sistema, Analiza izlaznih veličina sistema, Kvalitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine sistema, Kvantitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine, optimalnosti poslovnog sistema,

112

Analiza stanja sistema u transformacijskim procesima, Promenljive koje određuju stanje sistema, Promenljive koje uslovljavaju promenu stanja sistema Pojam struktura sistema, Definisanje pojma struktura sistema, Struktura sistema, Strukture delova sistema, Struktura relacija sistema, Strukturisanje organizacije kao sistema u skladu sa opštom teorijom sistema, Strukturisanje organizacije kao koordiniranog sistema, Strukturisanje industrijskog sistema, Sistem proizvodnog menidžmenta, Principi proizvodnog menidžmenta, Informacioni sistem preduzeća, Informacioni sistem proizvodnje – informacije o proizvodnji, dokumentacija i baze podataka, Informacioni sistem proizvodnje – blok dijagram za planiranje proizvodnje, Informacioni sistem proizvodnje – upravljanje materijalom i zalihama Pojam odnosi sistema prema okolini, Definisanje pojma okolina, Uslovi okoline, Istraživanje uslova okoline za potrebe kreiranja sistema tržišnog poslovanja Istraživanje za potrebe kreiranje sistema efektivnog menidžmenta fleksibilne proizvodnje, Predviđanje okoline, Promene koje će se u okolini dešavati u budćnosti Klasifikacija i karakteristike realnih sistema Identifikovanje posebnih ciljeva i zadataka realnih sistema Klasifikacija sistema, Definisanje pojma klasifikacija sistema, Postupak apstrakcije u procesu klasifikacije sistema, Boolding-ova klasifikacija sistema Karakteristike sistema, Otvoreni – zatvoreni sistem, Definisanje problema, Sistem otvorene privrede, Sistem zatvorene privrede, Statički – dinamički sistem, Određeni – neodređeni sistem, Adaptivni – neadaptivni sistem, Stabilni – nestabilni sistem, Apstraktni – stvarni sistem Kibernetski sistem, Definisanje kibernetskog sistema, Upravljački sistem, Informacioni sistem, Izvršni sistem, Upravljani sistem, Povratne sprege, Entropija, Homeostaza, Kibernetski pristup kod strukturiranja organizacijskog sistema, Značaj kibernetskog sistema u organizaciologiji, Kibernetska organizacija Modeli i metode u projektovanju veštačkih sistema, Definisanje pojma modeli, Proces stvaranja kibernetskih modela, Definisanje pojma metode, Koncept ,,crna kutija,, Ekspertni sistemi i ekspertna znanja, Ekspertni sistemi, Definisanje pojma ekspertni sistemi, Dimenzije koje poeduje svaki ekspertni sistem, Osobine ekspertnih sistema, Znanje kao pretpostavka ekspertnosti, Primena ekspertnih sistema, Oblasti primene ekspertnih sistema, Metodološke specifičnosti ekspertnih sistema, Izračunavanje tehnološkog indeksa primenom ekspertnih znanja Različiti aspekti razmatranja sistema Metodi filosofije, sistem nauke i naučnih metoda sa prirodnim Ishodištima, Filosofija kao najširi ljudski pogled, Metodi filosofije, Vrednosti filosofije, Savremena filosofija, nova tehnologija i tehnika, Sistem nauke i naučnih metoda, Definisanje sistema nauke, Naučni pogled na svet, Naučna istina u odnosu na religijsko i ideologijsko mišljenje i umetničko shvatanje, Naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nalaza, Problem, hipoteza, verifikacija Sistem kulture i civilizacije sa sistemom ljudskih potreba, Kultura i civilizacija kao najširi ljudski sistem, Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema u sistemu ljudskih potreba, Opšta teorija ljudskih potreba Osnovni matematički pojmovi za teoriju sistema, Teorija strateških igara i konfliktnih situacija, Teorija strateških igara,Teorija konfliktnih situacija, Teorija odlučivanja, Operaciona istraživanja, Opšta matrica horizontalnog odlučivanja, Linearno programiranje, Korišćenje osnovnih verovatnoća i Bayesova teorema u stablu odlučivanja Modeliranje sistema Modeliranje proizvoda kao sistema, Modeliranje materijalnog proizvoda kao tržišnog sistema, Definisanje materijalnog proizvoda, Klasifikacija materijalnih proizvoda prema kriterijumu procesnosti, Sistem svojstava dobrog proizvoda, Proizvod kao tehnički sistem, Sistem funkcija dobrog proizvoda, Sistem delovanja dobrog proizvoda, Definisanje uslužnog proizvoda Modeliranje proizvodnog sistema, Sistem ulaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Proces proizvodnje, Sistem izlaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Promene u okolini Sistem upravljanje preduzećem i proces upravljanja proizvodnjom, Sistemi upravljanja i škole upravljanja, Savremeni sistemi upravljanja poslovnim sistemom, Sistem upravljanja poslovnim sistemom baziran na opštoj teoriji sistema – kibernetski sistem, Holističko-sistemski pristup projektovanju organizacione strukture, Sistem organizacije proizvodnje u odabranom modelu proizvodnog menidžmenta, Fleksibilni proizvodni sistemi, Definisanje fleksibilnih proizvodnih sistema, Ocena fleksibilnosti proizvođača sa stanovišta mogućnosti česte izmene serija, Ocena fleksibilnosti proizvodnog sistema sa stanovništa mogućnost ibrze promene alata Proces organizacije proizvodnog inžinjeringa, Metode projektovanja sistema, Sistemski prilaz projektovanju proizvodnog sistema, Proces sistemskog inžinjeringa, Sistemska analiza, Sistemsko projektovanje sistema, Prethodno projektovanje, Izrada glavnog projekta Opšta teorija sistema i sistem društvenih nauka Polazne osnove opšte teorije sistema u društvenim naukama i pristup proizvodnji dubokih znanja, Polazne osnove opšte teorije sistema, Delovi i celina sistema, Otvorenost sistema, Dinamička ravnoteža i sposobnost adaptacije sistema, Principi centraliizacije ili demokratske integracije sistema, Jedinstvo osnovnih principa sistema, Sistemska teorija i nauka o čoveku kao sistemu, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema i teorija postavljanja ciljeva, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema, Teorija postavljanje ciljeva, Sistemski pristup upravljanju znanjem sa identifikovanjem pristupa upotrebe dubokog znanja, Sistemski pristup upravljanju znanjem, Kreiranje procesa primene dubokih znanja Upravljanje socijalnim sistemima, Socijalni zakoni i faktori socijalnog progresa, Socijalni zakoni, Elementi tehno-ekonomskog ciklusa i faktori socijalnog, Socijalna organizacija sa kreiranjem nove

113

ekonomije, bazirane na nepodudarnostima i novom znanju progresa, Objašnjenje pojma socijalna organizacija, Privredni sistem kao socijalni sistem u funkciji rasta i razvoja, Socijalne koncepcije, strategije i poltike privrednog sistema, rasta i razvoja, Proces kreiranja nove ekonomije bazirane na nepodudarnostima i novom znanju, Postulati savremenih društvewnih i ekonomskih nauka sa identifikovanjem sistema vrednosti koji determinišu odnose između politike i ekonomije, Postulati savremenih društvenih i ekonomskih nauka, Identifikovanje sistema vrednosti koji determinišu odnose između političkog i ekonomskog sistema, Teorijski modeli socijalne organizacije, Opšti teorijski modeli socijalne organizacije, Novi model socijalne organizacije srpskog društva, Globalni društveno-politički sistemi i sistem menidžmenta socijalnog sistema, Sistem menidžmenta socijalnog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Model socijalne organizacije izvršne vlasti u funkciji socijalne tržišne privrede Kreativno-stvaralački upravljački sistemi, Sistem inovativnog preduzetništva, Sistemi menidžmenta, Ekonomske škole i teorije makroekonomije kao sistemski pristup države u upravljanju socijalnom tržišnom privredom, Poslovni sistem i sistem tržišnog poslovanja, Poslovni sistem, Organizacijski sistem, Marketing sistem, Tehnološki sistem, Definisanje tehnologije i sistema tehnološkog razvoja Definisanje tehnološkog sistema

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

114

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Opšta teorija sistema Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

115

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologije

Predmet/modul 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hardvera, softvera i Interneta, kao suštinskih preduslova za dalje izučavanje Informacionih i komunikacionih tehnologija. Upoznavanje sa informaciono komunikacionim tehnologijama kao prerekvizitima savremenog poslovanja. Profesionalna primjena u menadžmentu, marketingu, finansijama i drugim područjima od interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti upoznaju programske alate, gotova programska rješenja i način njihovog korištenja u rješavanju poslovnih problema, te tako dobivaju specifična znanja potrebna za njihovo zvanje.

Student koji završi ovaj predmet: razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija u

svakodnevnom životu; razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnog

aspekta, kao i one koji se odnose na okolinu; razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva; Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarske

resurse (datoteke i direktorijume); poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka; poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike; poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebno

Internet i elektronsku poštu.

Savladane vještine: Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih baza podataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacione tehnologije

Istorija računarstva, Generacije razvoja kompjutera, Prva generacija kompjutera, Druga generacija kompjutera, Treća generacija kompjutera, Četvrta generacija kompjutera, Perspektive razvoja IT. Kategorije kompjutera, Makrokompjuteri, Minikompjuteri, Mikrokompjuteri, Primjena IT

Principi informacione tehnologije

116

Brojni sistemi, Dekadni brojni sistem, Binarni brojni sistem, Oktalni brojni sistem, Heksadecimalni brojni sistem, Binarna aritmetika, Logička algebra, Aritmetika fiksnog i kliznog zareza, Kodovi, Tetradni kod, Šest-bitni kod, Osam-bitni kod, Prikaz brojeva, Programiranje, Algoritam, Kompjuterski program, Programski jezici, Organizacija podataka, Podaci, Datoteka, Baza podataka, Obrada podataka, Batch – serijska obrada , Teleprocessing – daljinska obrada, Time sharing - obrada sa podjelom vremena, Multiprogramming – multiprogramska obrada, Multiprocessing – simultana obrada, Real time – obrada u stvarnom vremenu, Distribuirana obrada, H

Hardver

Pojam hardvera, Centralna jedinica, Aritmetičko-logička jedinica, Memorija, Ulazne i izlazne jedinice, Ulazne jedinice, Izlazne jedinice,

Softver

Sistemski softver, Operativni sistem, Programi prevodioci, Uslužni programi, Aplikativni softver, Računovodstveni paketi, Industrijski paketi, Statistički paketi, Procesori teksta, Radne tabele, Grafički programi.

Internet

Pojam i razvoj interneta, Organizacija interneta, Servisi interneta, Osnovni servisi, Javni servisi, Posebni servisi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Prije pristupa ispitu student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled

117

glavnih tačaka određenog predmeta. Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Branko Latinović Informacione tehnologije Banja Luka Panevropski univer-zitet "APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

118

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima u odlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke treba da izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorije odlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovima neizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), da upozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje), te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti od uslova u kojima se odlučivanje obavlja.

Savladane vještine: Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJE TEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanje problema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije, Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Proces donošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesa odlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanja ODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2 igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sa promjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij (kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnog razloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterij ODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjena vjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvo odlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanje uz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske) informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriori vjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće, Metod simulacije, Monte Carlo tehnika ODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearno programiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjena modela VIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, Višeciljno odlučivanje GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećeg broja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstorming

119

metoda, Delfi metod SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenju poslovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podršku odlučivanja (DSS) VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnih sistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ES STRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, Benčmarking

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

120

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

121

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podataka

Predmet/modul 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.02. IS-Informacioni sistemi

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Ovaj predmet u potpunosti upućuje studenta u cjelokupan proces projektovanja informacionih sistema od definisanja zahtjeva od strane korisnika do funkcionalnog modeliranja procesa. Takođe, u okviru predmeta obrađuju se najznačajniji softverski alati za projektovanje informacionih sistema.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da aktivno učestvuje u procesima projektovanja informacionih sistema rpeduzeća.

Savladane vještine: Korištenje popularnih softverskih alata za projektovanje informacionih sistema

Sadržaj predmeta:

OPŠTA TEORIJA SISTEMA POJAM INFORMACIONIH SISTEMA RAZVOJ INFORMACIONIH SISTEMA ELEKTRONSKA OBRADA PODATAKA, UPRAVLJAČKI INFORMACIONI SISTEMI, UPRAVLJAČKI PODSISTEM PROIZVODNJE, UPRAVLJAČKI PODSISTEM MARKETINGA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM FINANSIJA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM KADROVA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM ZA TOP MENADŽERE, SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJA, POJAM SPO, STRUKTURA SPO, VRSTE SPO, GRUPNI SPO, IZGRADNJA SPO, PERSPEKTIVA SPO, EKSPERTNI SISTEMI, POJAM EKSPERTNIH SISTEMA, RAZVOJ EKSPERTNIH SISTEMA, STRUKTURA EKSPERTNIH SISTEMA, IZGRADNJA EKSPERTNIH SISTEMA, ALATI ZA IZRADU EKSPERTNIH SISTEMA, PODRUČJA PRIMJENE EKSPERTNIH SISTEMA, PREDNOSTI I NEDOSTACI EKSPERTNIH SISTEMA, PERSPEKTIVA EKSPERTNIH SISTEMA, HS – DW – BI – CRH, HS, DW, BI, CRM, PROJEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA, BAZA PODATAKA, BAZA PODATAKA, DBMS, CILJEVI BAZA PODATAKA, ARHITEKTURA BAZE PODATAKA, JEZICI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA, SOFTVERSKI PAKETI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA, RELACIONI MODEL BAZA PODATAKA, METODOLOGIJA PROJEKTOVANJA IS, METODE RAZVOJA IS, IZBOR METODE RAZVOJA IS, UČESNICI U RAZVOJU IS, FAZE RAZVOJA IS, USPJEŠNOST PRIMJENE RAZVOJA IS, KONVENCIONALNA METODOLOGIJA RAZVOJA IS, PLANIRANJE RAZVOJA IS, ANALIZA I DIZAJN IS, IMPLEMENTACIJA IS, FUNKCIONISANJE I ODRŽAVANJE IS, VREDNOVANJE I KONTROLA IS, BSP METODOLGIJA RAZVOJA IS, STRUKTURIRANA SISTEM ANALIZA, DIJAGRAM TOKA PODATAKA, RJEČNIK PODATAKA, OBJEKTNO ORIJENTISANO MODELOVANJE, MODELIRANJE PODATAKA, MODELIRANJE PROCESA UML, OSNOVNI ELEMENTI JEZIKA UML, OPŠTI MEHANIZMI JEZIKA UML,

122

ALATI ZA PROJEKTOVANJE IS, CASE ALATI, STRUKTURA CASE ALATA

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. I grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 20 12 70 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 20 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis. Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i

123

participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof.dr Branko Latinović Informacioni sistemi Banja Luka

Panevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

124

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.410. Katedra za poslovno pravo

Predmet/modul 5.02.15.001. Korporacije i korporativno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.15. Poslovno (trgovinsko) pravo i pravo privrednih društava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj je da student usvoji osnovna znanja iz užih oblasti privrednog prava i da razumije osnovne karakteristike različitih tipova organizovanja društva ko što su: trgovačko društvo, ortačko društvo, komanditno društvo, komanditno društvo na akcije, društvo sa ograničenom odgovornošću, dioničko društvo, specijalizovana akcionarska društva, javno preduzeće, grupacije preduzeća, finansijske organizacije, berza, privredne asocijacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta student će biti u stanju da jasno definiše osnovne karakteristike različitih tipova organizacije društva kao i njihove osnovne različitosti. Razumjeće način funkcionisanja sudskog registra, osnovne principe privrednog prava, osnovne procese svojinske transformacije, te osnove prava konkurencije i prava industrijske svojine.

Savladane vještine: Korištenje i tumačenje relevantnih zakona u oblasti privrednog prava u procesu poslovnog odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

OPŠTE KARAKTERISTIKE PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Pojam privrednog društva, Vrste privrednih društava, Sistemi osnivanja privrednih

društava, Osnivački akt privrednog društva, Imovina privrednog društva, Odgovornost

za obaveze privrednog društva, Pravni subjektivitet privrednog društva, Djelanost

privrednog društva, Sjedište i nacionalnost privrednog društva, Firma privrednog

društva, Privredna društva i treća lica (zastupnici i punomoćnici), Pravni status dijelova

privrednog društva, Registar privrednih društava

DRUŠTVA SA NEOGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA LICA)

Ortačko društvo, Opšte karakteristike, Interni odnosi između članova društva, Eksterni

odnosi društva i članova, Promjena oblika društva, Prestanak članstva, Prestanak

društva,

Komanditno društvo, Opšte karakteristike, Osnivanje društva, Prava i obaveze članova,

Raspolaganje udjelom u društvu, Eksterni odnosi društva i članova, Promjena oblika

društva, Prestanak društva, Komanditno društvo na akcije, Opšte karakteristike,

Promjena oblika društva, Prestanak društva

DRUŠTVA SA OGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA LICA I KAPITALA)

125

Društvo sa ograničenom odgovornošću, Opšte karakteristike, Osnivanje društva,

Konstitutivni akti (Ugovor o osnivanju i Statut), Organi društva, Osnovni kapital i

udjeli, Prava i obaveze članova, Prestanak članstva, Zaštita manjinskih članova društva,

Promjena oblika društva, Prestanak društva, Jednočlano društvo, Pojam, Organizacioni

oblici jednočlanog društva, Organizacija društva, Zaštita povjerilaca, Prestanak društva

DRUŠTVA SA OGRANIČENIM RIZIKOM (DRUŠTVA KAPITALA)

Akcionarsko društvo, Opšte karakteristike, Osnivawe društva, Konstitutivni akti, Akcije

(opšte karakteristike, vrste, klase, prenos), Akcije i obveznice (sličnosti i razlike),

Reorganizacija kapitala akcionarskog društva (povećanje i smanjenje kapitala), Pravni

položaj akcionara (prava i obaveze), Manjinski akcionari, Zaposleni i njihova pravna

pozicija, Raspodjela korporacijske moći, Organi akcionarskog društva, Spoljna kontrola

funkcija, Zaštita investitora (javnost i računi), Specijalizovana akcionarska društva,

“Pojednostavljeno akcionarsko društvo”, Berze hartija od vrijednosti, Investiciona

društva, Društvo za upravljanje investicionim fondovima, Prestanak društva

POVEZIVANJE PRIVREDNIH DRUŠTAVA (POVEZANA DRUŠTVA)

Strukturna povezivawa – reorganizacija, Fuzije privrednih društava, Podjele privrednih

društava, Promjena pravne forme (oblika) privrednog društva. Finansijska povezivanja

(kapital učešća), Opšta napomene, Matično i zavisno društvo, Uzajamna kapital učešća,

Koncern, Holding, Funkcionisawe grupacije društva, Sticanje kapital učešća u

društvima kotiranim i berzanski nekotiranim, Povlašćene informacije (insider trading),

Finansijska povezivanja (kapital učešća), Opšta napomene, Vrste ugovornog

povezivanja

REORGANIZACIJE I PRESTANAK PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Stečaj, Opšta napomene, Stečajni razlozi, Organi i učesnici stečajnog postupka, Tok

stečajnog postupka, Reorganizacija stečajnog dužnika. Zaključeivanje stečajnog

postupka

Likvidacija, Opšta napomene, Likvidacioni razlozi, Organi i učesnici

likvidacionog postupka, Tok likvidacionog postupka, Zaključivanje

likvidacionog postupka

Privredna društva – status privrednih društava, poslovno pravo, bankarski poslovi, mjenice – ček, Društva lica, Društva kapitala, Udruženja, fondacije, preduzeća i javna preduzeća, zadruge, Berze, Pravni subjektivitet preduzeća, Značaj imovine preduzeća, Imovina vlasnika preduzeća (akcije i udjeli), Osnivanje preduzeća, Ortačko društvo, Povjerioci društava, Komanditno društvo, Akcionarska društva – prava i obaveze akcionara, organi akcionarskog društva, osnivačka skupština, redovna skupština, vanredna skupština, uprava AD, Upravni odbor, Nadzorni odbor, Preuzimanje kontrole nad AD, Društva sa ograničenom odgovornošću, Individualizacija preduzeća u pravnom prometu, Povezana preduzeća, matično društvo, zavisno društvo, Holding, mješoviti holding, Kako funkcionišu grupacije preduzeća, Franšizing, Fuzije i podjele preduzeća, Privredne komore, Strana ulaganja, Banke, Stečaj

METRIKA PREDMETA:

126

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 24 72 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Završeni i odbranjeni seminarski radovi

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 6 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

127

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Dragan Mitrović Prof. dr Vitomir Popović

Trgovinsko pravo Statusni dio – privredna društva Bijeljina

Univerzitet u Istočnom sarajevu – fakultet spolnje trgovine u Bjeljini

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Dr Mirko Vasiljević Privredna društva Beograd 1999 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

128

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.013. Berze i berzansko poslovanje

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje sa osnovnim i bitnim pitanjima berze i berzanskog poslovanja i njihovo razumijevanje.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Prepoznavanje osnovnih oblika finansijskih tržišta, usvajanje znanja o berzama i načinu njihovog funkcionisanja, te o subjektima berzanskog poslovanja. Usvajanje osnovnih znanja o modelima i metodama berzanskog trgovanja.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

UVODNA RAZMATRANJA, TRŽIŠTE I ORGANIZOVANI OBLICI TRGOVANJA, FINANSIJSKO TRŽIŠTE, VANBERZANSKO TRŽIŠTE BERZE, OSNOVNO O BERZAMA, VRSTE BERZI, OSNOVNI BERZANSKI POSLOVI, OSNOVNI ELEMENTI BERZE, IT I INFORMACIJE U BERZANSKOM POSLOVANJU, BERZANSKI INDEX SUBJEKTI BERZANSKOG POSLOVANJA, KLIJENTI, BROKERSKO-DILERSKA DRUŠTVO, KASTODI BANKE, KOMISIJA ZA HV I CENTRALNI REGISTAR HV, ČLANOVI BERZE I UČESNICI BERZANSKOG SASTANKA OSNOVNI MODEL BERZANSKOG TRGOVANJA, UKLJUČIVANJE HV NA LISTING BERZE, BERZANSKI SASTANCI – TRGOVANJE, REALIZACIJA BERZANSKIH TRANSAKCIJA METODE BERZANSKOG TRGOVANJA, FORMIRANJE I KRETANJE CENA, METODE TRGOVANJA NA PRIMARNOM TRŽIŠTU HV, METODE TRGOVANJA NA SEKUNDARNOM TRŽIŠTU HV, BLOK TRGOVANJE, TRGOVINA DERIVATIMA, RIZICI KOD HV, NEDOZVOLJENE RADNJE U BERZANSKOM TRGOVANJU, BERZANSKE KRIZE TRGOVANJE AKCIJAMA HEDŽING I ŠPEKULATIVNI POSLOVI

METRIKA PREDMETA:

129

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 68 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 18 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na berze i berzansko poslovanje.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Zdenka Đurić Berze i berzansko poslovanje Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

130

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

131

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.350. Katedra za knjigovodstvo i računovodstvo

Predmet/modul 5.01.12.017. Upravljačko računovodstvo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.12. Knjigovodstvo i računovodstvo

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Savladivanje osnovnih principa i upoznavanje sa operativnom primjenom finansija u svakodnevnom poslovanju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da razumije kako i na koji način preduzeće i pojedinci mogu da vrše prikupljanje slobodnih finansijskih sredstava, kako da ih alociraju, i da spoznaju na koji način finansijske odluke utiču na povećanje ukupne vrednosti, . Studenti će usvojiti i osnovna znanja iz oblasti finansijskog menadžmenta. Studenti će biti osposobljeni da vrše finansijsku analizu poslovanja preduzeća, da analiziraju tokove novca i da vrše finansijsko planiranje, da analiziraju uticaj kredita i lizinga na poslovanje preduzeća.

Savladane vještine: Finansijska analiza poslovanja preduzeća

Sadržaj predmeta:

POJAM I SADRŽAJ UPRAVLJAČKOG RAČUNOVODSTVA Upravljanje kao proces, Iformacije kao preduslov upravljanja, Računovodstvo kao izvotr informacija, Finansijsko i upravljačko računovodstvo, Pregled finansijskog računovodstva, Pregled upravljačkog računovodstva, Uporedni pregled karakteristika finansiskog i upravljačkog računovodstva, Upravljačko računovodstvo i upravljanje poslovanjem PLANIRANJE, BUDŽETIRANJE I KONTROLA Operativno i strateško upravljanje-okvir za planiranje i budžetiranje, Planiranje kao bazična aktivnost upravljanja, Dugoročno planiranje – korporativno planiranje- strateško planiranje, Kratkoročno planiranje operativno planiranje – budžetiranje, Vrste budžeta, Promjenjivost i nesigurniost budžeta, Alternativni pristup budžetiranjeu, Kontrola planova i budžeta STANDARDNI TROŠKOVI Pojam, značaj i vrste troškova, Fiksni, relativno fiskni i varijabilni troškovi, Standardni troškovi, Značaj i uloga standardnih troškova, Odstupanja od standardnih troškova, odstupanja u margini prodaje, MARGINALNI TROŠKOVI I CVP ANALIZA Pojam i karakteristike koncepta marginalnih troškova, Odlučivanje na bazi marginalnog obračuna troškova, CVP analiza, tradicionalni grafikon rentabiliteta, Grafikon rentabiliteta kroz doprinos, Grafikon profita, Promejen u troškovima i prihodima, Više-proizvodni grafikon, Ograničenja na grafikonu rentabiliteta i profita, Ekonomski pregled na CVP analize, INVESTIRANJE I ANALIZA RIZIKA Proces tokova novca, Metode procjene, prosječna stopa povraćaja, Interna stopa povraćaja, Neto sadašnja vrijednost, Indeks profitabilnosti, Neto sadašnja vrijednost (NSV) u odnosu na internu stopu povraćaja (ISP), inflacija i odluke o investirajnu, Rizik i neizvjesnost kod investiranja, Unaprjeđenje (razrada) podataka za odlučivanje,

132

Profili rizika, Metode procjenjivanja rizika, RACIO ANALIZA Mjerenje finansijski performansi na bazi racio brojeva, Racia profitabilnosti, Koeficijent obrta sredstava, Sporedni raco odnosi sredstava, Maža rentabilnosti, Sporedni maržni racio odnosi, Racia profitabilnosti – primjeri, Eacia solventnosti, Racia kratkoročne solventnosti, Racia dugoročne solventnosti, Racia odnosi solventnosti, Racia investiranja, Racia investicija, Razvoj i usavršavanje racio analize DONOŠENJE POSLOVNIH ODLUKA Odlučivanje, Savremeni pristup odlučivanju, Koncept troškova i koristi z aodlučivanje, Primjer poslovnih odluka, Proizvesti ili nabaviti, Prodati poluproizvod ili finalizovati, Napustiti ili zadržati proizvod, Uvesti novi proizvod, LIKVIDNOST I NOVČANI TOKOVI Mogućnost sagledavanja i upravljanja likvidnošću, Planiranje novčanih tokova, Izvještaji o sredstvima preduzeća na osnovu novca, Računovodstveni izvještaj o novčanim tokovima, Planiranje potrebnog nivioa gotovine, Odlučivanje na bazi profita ili keša IZVJEŠTAJI UPRAVLJAČKKOG RAČUNOVODSTVA Izvještavanje i poslovno odlučivanje, Izvještaj o sredstvima i izvorima sredstava, Račun dobitka i gubitka, Izvještaj o margini sigurnosti, Izvještaj o predviđanju novčanih tokova, Izvještaj o brzini cirkulacije, Finansijski izvještaj – proračun potrebnih finansiskih sredstava, Izvještaj za procjenu vrijednosti preduzeća UPRAVLJAČKO RAČUNOVODSTVO ZA STRATEŠKO UPRAVLJANJE Informacije upravljačkog računovodstva za strateško upravljanje, SWOT analiza finansijskih performansi, SWOT analiza konkurencije, SWOT analiza tržišta, SWOT analiza eksternog okružejna, upravljačko računovodstvo u funkciji konkurentnosti

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.10.009. Poslovne finansije Položen ispit

5.01.12.017. Upravljačko računovodstvo Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.

133

Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Nevenka Žarkić Joksimović Upravljačko računovodstvo Beograd

Fakultet organizacionih nauka

2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

134

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkog biznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješne implementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja, kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetnička ekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničke ekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeni znanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji porezi utiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementaciji poslovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :

Savladane vještine: Izrada biznis plana

Sadržaj predmeta:

I MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacione strukture OSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVA SAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načela organizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolo povratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionih sistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem, Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe, Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorija z, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principi savremenog menadžmenta, Pitanja za raspravu PREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojam menadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristike preduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo u EVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika, Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježje tržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrste menadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni i funkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicija liderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnim organizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti - jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu ideju V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja, Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranje

135

ciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija, Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionih struktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizaciona struktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremene organizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža, Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kao globalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva, Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora, Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjih preduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malih preduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme na lizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga, Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja, Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostaci partnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje i motivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića, Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost, Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Način odbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac i motivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovne karakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potreba za inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu, Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucija kvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta, TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja i kontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnosti KARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanja malog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanja malog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malih preduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlike ULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porez na dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativne strane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bih modela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća i internu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj na vođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja, Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreske stope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnika obračunavanja PDV-a, RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom, Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravu POSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana, Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana, Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan, Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijski pokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti, Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

136

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

137

Prof. dr Željko Baroš Preduzetništvo i preduzetnički menadžment Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

138

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.007. Teorija troškova

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovna svrha ekonomije troškova sadržana je u principima ekonomije – ekonomičnosti, rentabilnosti i profitabilnosti, odnosno, principu efikasnosti i principu efektivnosti, tj. ekonomije koja zahteva da se rade prave stvari na pravi način uz što niže troškove i sa što većim profitom. Strategija troškova je potrebna da bi preduzeće racionalno reagovalo na promene u sredini – domaćoj i međunarodnoj.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će savladati teorijske osnove upravljanja tržišnim poslovanjem prema kriterijumu troškova i efektivnog ulaganja kapitala. Steći će znanja kaja su neophodna za:

1. Određivanje optimalnog kapaciteta proizvodnje 2. Prilagođavanje kapaciteta proizvodnje potrebama tržišta 3. Identifikovanje međuzavisnosti ekonomskih zona proizvodnje i troškova 4. Određivanje optimalne proizvodnje i optimalne veličine serije 5. Utvrđivanje zona iskorišćenosti kapaciteta u odnosu na ponašanje 6. Analiza dinamike troškova i obima proizvodnje 7. Utvrđivanje optimuma raspodele faktora proizvodnje

Student će usvojiti znanja potrebna za analiziranje i kontrolu troškova i njihovo efikasno upravljanje. Savladaće osnovne metode obračuna trtoškova i kalkulacija.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

ULAGANJA U PROCES REPODUKCIJE ULAGANJA VRIJEDNOSTI U OBLIKU TROŠENJA ELEMENATA PROIZVODNJE ULAGANJA VRIJEDNOSTI U OBLIKU ANGAŽOVANJA SREDSTAVA U REPRODUKCIJI. Pojam angažovanja. Vremenski aspekt angažovanja TROŠENJE I ANGAŽOVANJE KAO ELEMENTI ULAZA MEZOEKONOMSKOG SISTEMA TROŠENJE KAO OBLIK ULAGANJA I NJEGOVA KLASIFIKACIJA IZRAŽAVANJE TROŠENJA KAO OBLIKA ULAGANJA NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA. Utrošci materijala. Utrošci osnovnog materijala. Utrošci pomoćnog materijala. Utrošci režijskog materijala. Utrošci sredstava za rad. Utrošci radne snage. Uslovljenost utrošaka elemenata proizvodnje FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA. Novčani multiplikatori utrošaka. Cijene sredstava za proizvodnju. Zarade za izvršeni rad UTICAJ TROŠKOVA NA EKONOMSKU EFIKASNOST PREDUZEĆA. Struktura vrijednosti proizvodnje. Odnos cijene koštanja i cijene proizvodnje KLASIFIKACIJA TROŠKOVA PODJELA PREMA ELEMENTIMA PROIZVODNJE, Troškovi materijala.

139

Troškovi sredstava za rad. Troškovi radne snage PODJELA PREMA MJESECIMA NASTANKA PODJELA TROŠKOVA PREMA VEZANOSTI ZA NOSIOCE PODJELA PREMA NAČINU OBRAČUNA PO NOSIOCIMA PODJELA PREMA USLOVLJENOSTI PROIZVODNJOM I NJENOM PRIPREMOM PONAŠANJE TROŠKOVA U FUNKCIJI PROIZVODNOG KAPACITETA I NJEGOVOG KORIŠĆENJA USPOSTAVLJANJE I KORIŠĆENJE PROIZVODNOG KAPACITETA DEFINISANJE I KLASIFIKOVANJE PROIZVODNIH KAPACITETA EKONOMSKI ASPEKTI IZBORA VELIČINE KAPACITETA ORGANIZACIONA STRUKTURA KORIŠĆENJA KAPACITETA TROŠKOVI U FUNKCIJI KAPACITETA I OBIMA PROIZVODNJE FIKSNI I VARIJABILNI TROŠKOVI REAGOVANJE TROŠKOVA NA DINAMIKU OBIMA PROIZVODNJE. REAGIBILNOST PO VRSTAMA TROŠKOVA. Stepen reagibilnosti fiksnih troškova. Stepen reagibilnosti proporcionalnih troškova. Stepen reagibilnosti relativno fiksnih troškova FIKSNI TROŠKOVI ZAKONITOSTI U PONAŠANJU FIKSNIH TROŠKOVA U FUNKCIJI KORIŠĆENJA KAPACITETA FIKSNI TROŠKOVI U FUNKCIJI RAZVOJA MEZOEKONOMSKOG SISTEMA OBJEKTIVNA I SUBJEKTIVNA KOMPONENTA FIKSNIH TROŠKOVA UPRAVLJANJE PONAŠANJEM FIKSNIH TROŠKOVA VARIJABILNI TROŠKOVI PROPORCIONALNI TROŠKOVI. Zakonitosti u ponašanju proporcionalnih troškova u funkciji korišćenja kapaciteta. Proporcionalni troškovi u funkciji razvoja mezoekonomskog sistema. Upravljanje ponašanjem proporcionalnih troškova. RELATIVNO FIKSNI TROŠKOVI. Zakonitosti u ponašanju. Objektivna i subjektivna komponenta relativno fiksnih troškova. Upravljanje ponašanjem relativno fiksnih troškova PONAŠANJE UKUPNIH TROŠKOVA U FUNKCIJI DINAMIKE OBIMAPROIZVODNJE. PONAŠANJE UKUPNIH TROŠKOVA U FUNKCIJI NJIHOVE KVANTITATIVNE. SPECIFIČNOSTI PONAŠANJA U DINAMICI PROIZVODNJE Degresija troškova. Progresija troškova. Remanentnost RAZVOJNI TOK TROŠKOVA I ZONE KORIŠĆENJA KAPACITETA Zona degresije. Zona progresije. Zona optimalnosti GRANIČNI TROŠKOVI. Pojava graničnih troškova u funkciji dinamike korišćenja kapaciteta. Granični troškovi i poslovna politika METODOLOŠKI ASPEKTI TROŠKOVA IZRAČUNAVANJE PRAGA EKONOMIČNOSTI POJAM I ZNAČAJ PRAGA UTVR\IVANJE PRAGA EKONOMIČNOSTI PRIMJENA PRAGA EKONOMIČNOSTI U POSLOVNOJ POLITICI METODE UTVR\IVANJA FIKSNE KOMPONENTE TROŠKOVA METODOLOGIJA RAŠČLANJIVANJA UKUPNIH TROŠKOVA METODE UTVRĐIVANJA FIKSNE KOMPONENTE U UKUPNIM TROŠKOVIMA METODE IZRAČUNAVANJA CIJENE KOŠTANJA METODOLOŠKI PROBLEM PRENOŠENJA TROŠKOVA NA NOSIOCE OSNOVNE KALKULATIVNE METODE. Diviziona kalkulacija. Kalkulacija pomoću ekvivalentnih brojeva, Kalkulacija kuplovanih proizvoda. Dodatna kalkulacija. Metoda direct costing. Kombinovanje kalkulativnih metoda KALKULACIJE PREMA VREMENU NJIHOVE IZRADE. Planska kalkulacija cijene koštanja. Stvarna kalkulacija cijene koštanja POPIS SLIKA OBJAŠNJENJE UPOTREBLJENIH SIMBOLA U OBRASCIMA I SLIKAMA PRINCIPI IZBORA I UPOTREBE SIMBOLA

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

140

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

časova rada

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

141

a/ Osnovna literatura Prof.dr BOŽIDAR Stavrić, prof.dr ŠEFKIJA Berberović, prof. dr ŽELJKO Baroš

Teorija Troškova Banja Luka

Panevropski univerzitet

"APEIRON"

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

142

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.370. Katedra za građansko pravo

Predmet/modul 5.02.02.001. Osnovi građanskog prava

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.02. Građansko i građansko procesno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje progrma građanskog i građansko procesnog prava student će se informisati i usvojiti neophdnodna opšta i specifična znanja iz oblasti građansko prvnih nauka, koji su osnova za dalju razradu i usavršavanje u drugim, srodinim oblastima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će na osnovu savladanog programa biti u stanju da: - Diskutuje, obrazlaže bitne institute građansko i građansko procesnog prava, - Kvalitetno uvezuje i stavlja u funkcionalnost stečena znanja iz ove oblasti sa

drugim srodnim oblastima (porodično, stvarno, nasljedno pravo)

Savladane vještine: Student ne stiče posebne vještine, izuzev opšteg poznavanja građansko pravne nauke, sa potrebom specijalizacije pojedinih oblasti, u zavisnosti od interesovanja i kompetencija.

Sadržaj predmeta:

I UVODNI DEO Građansko pravo u objektivnom smislu. - Njegovi sastavni delovi (Opšti deo, Stvarno pravo, Nasledno pravo, Obligaciono pravo, Porodično pravo, Intelektualno pravo, Lično pravo). - Vrste građansko pravnih normi. - Imperativne i dispozitivne. - Opšte i pojedinačne. - Zajedničke karakteristike građanskopravnih odnosa. -Načelo autonomije volje (slobodna inicijativa stranaka, ravno-pravnost subjekata). - Građansko pravna sankcija, njena svrha, i razlike u odnosu na sankcije u drugim oblastima prava. - Prometlji-vost (prenosivost) građanskih prava. II IZVORI GRAĐANSKOG PRAVA Pojam izvora prava. - Zakon kao izvor građanskog prava. - Pojam kodifikacije i unifikacije. - Važnije kodifikacije u svetu (Francuski građanski zakonik, Austrijski građanski zakonik, Opšti imovinski zakonik za Crnu Goru, Nemački građanski zakonik, Švajcarski građanski zakonik). - Građansko zakonodavstvo u Jugoslaviji. - Sudska praksa kao izvor prava. - Pojam. - Sudski precedent. - Načelna pravna shvatanja. - Jedinstvena sudska praksa. -Običaj kao izvor prava. - Pravni i faktički običaji. - Uzanse. -Pravna nauka (doktrina). III SUBJEKTI GRAĐANSKOG PRAVA Pojam. - Fizička lica. - Njihova pravna, poslovna i deliktna sposobnost. - Proglašenje za umrlog. - Civilna smrt. - Ime. - Pre-bivalište. - Boravište. - Državljanstvo. - Matične knjige (uopšteno). - Pravna lica. - Pravna sposobnost

pravnih lica. -Poslovna sposobnost pravnih lica. - Organi pravnih lica. - Osni-

143

vanje. - Imovina pravnog lica. - Glavne teorije o pravnim licima (u najkraćim crtama). - Funkcije pravnog lica. - Vrste pravnih lica. -Udruženje i ustanove. - Komercijalna i nekomercijalna pravna lica. - Jednosvojinska i mešovita. - Privatnojavna i javna. - Identitet pravnog lica (ime, sedište, državljanstvo). IV GRAĐANSKOPRAVNI ODNOS I SUBJEKTIVNA GRAĐANSKA PRAVA Pojam građanskopravnog odnosa i njegovi elementi. - Pojam subjek-tivnih građanskih prava i njihova vrsta. - Obligaciona prava. - Ap-solutna prava i njihova deoba, (stvarna prava, intelektualna prava, lična prava). Vrste intelektualnih prava. - Vrste ličnih prava. -Preobražajna prava. - Imovinska i neimovinska. - Prenosiva i neprenosiva. V PRAVNI OBJEKTI (PREDMETI) Objekt subjektivnog građanskog prava. - Predmet obaveze. - Objekt građanskopravnog odnosa. - Predmet ugovora. - Opšti pojam stvari i njihove vrste. - Bestelesne stvari. VI PRAVNI PROMET Pojam pravnog prometa. - Prenosiva i neprenosiva prava. - Singular-na i univerzalna sukcesija. - Translativan i konstitutivan prenos. -Derivativno i originarno (originerno) sticanje. - Personalna i realna subrogacija. VII IMOVINA I IMOVINSKOPRAVNE CELINE U GRAĐANSKOM PRAVU Opšta imovina kao skup prava i obaveza. - Fluktuabilnost opšte imovine. - Jedinstvo. - Aktiva i pasiva. - Neprenosivost. - Imovin-skopravne celine. - Pojam imovinskopravne celine uže od opšte imovine, primeri najvažnijih takvih celina (zaostavština, imovina koja služi kao opšta zaloga hipotekarnih poverilaca, imovina maloletnika stečena radom i njegova imovina stečena poklonom i nasleđsm). - Prenosive imovinskopravne celine. - Razlikovanje izme-đu pravnih celina i faktičkih celina. - Pravne celine i realna subrogacija. VIII PRAVNI POSLOVI Uopšte o pravnim činjenicama. - Opšti pojam pravnog posla. - Jed-nostrani pravni poslovi. - Dvostrani pravni poslovi (ugovori). -Sloboda ugovaranja i njena ograničenja. - Teretni i dobročini pravni poslovi. - Kauzalni apstrakti. - Farmalni i neformalni pravni poslovi. - Podela ugovora. - Jednostrano obavezni i dvostrano obavezni ugovori. - Aleatorni i komutativni. - Realni ugovori. -Modifikacije pravnih poslova. - Pojam uslova. - Vrste uslova (pozitivni i nsgativni; potestativni, kauzalni i mešoviti; raskidni i odložni). - Rok i računanje vremena. - Nalog (modus). IX NEVAŽNOST PRAVNIH POSLOVA

Ništavi (apsolutno ništavi) pravni poslovi. - Opšte karakteris-tike. - Posledice ništavosti. - Restitucija. - Nemogućnost kon-validacije. - Konverzija. - Razlozi za ništavosti. - Protivzakoniti pravni poslovi. - Zelenaški pravni poslovi. - Nemoralni. - Simu-lovani. - Fiktivni. - Pravni poslovi lica potpuno poslovno nesposobnih. - Poslovi zaključeni van obima pravne sposobnosti pravnih lica. - Rušljivi pravni poslovi (relativno ništavi). -Opšte karakteristike. - Konvalidacija. - Razlozi rušljivosti. -Zabluda, prevara, prinuda. - Poslovi lica koja imaju ograničenu poslovnu sposobnost. - Prekomerno oštećenje. - Nepostojeći pravni poslovi. - Pobijanje pravnih poslova, (Actio Pauliana). X ZASTUPNIŠTVO Pojam. - Razlikovanje od posredništva (mešetarstva), komisiono i neznano vršenje tućih poslova. - Zakonsko zastupništvo. - Roditelji i staraoci kao zakonski

144

zastupnici. - Slučajevi starateljstva ad hoc. - Ugovorno zastupništvo (punomoćstvo). - Poslovna sposobnost vlastodavca i pomoćnika. - Vrste punomoćja (ovlašćenja za zastu-panje). - Generalno i specijalno (posebno) punomoćje. - Statutarno zastuššštvo. - Njegova pravna priroda. - Prokura. - Poslovi zaključeni van ovlašćenja. XI VREME KAO PRAVNA ČINjENICA Zastarelost. - Pojam i dejstvo. - Ideje na kojima počiva zastarelost. -Prava koja zastarevaju. - Prekid i zastoj. - Prekluzija. - Pojam. -Poređenje sa zastarelošću. - Prava zakonom ograničenog trajanja (autorsko pravo i druga intelektualna prava). - Razlozi vremenskog ograničenja. - Poređenje sa zastarelošću. - Održaj. - Pojam i dejstvo. - Prava koja se mogu i prava koja se ne mogu steći održajem. -Poređenje sa zastarelošću. XII OSTALE PRAVNE ČINjENICE GRAĐANSKOG PRAVA Građansko-pravni delikti. - Vrste štete. - Objektivna i subjektivna odgovornost. - Naknada štete i njene vrste. - Viša sila kao pravna činjenica. - Neosnovano obogaćenje. XIII SOCIJALIZACIJA (MORALIZACIJA) GRAĐANSKOG PRAVA Pojam. - Uzimanje u obzir socijalnih i moralnih činilaca pri uređenju ustanova građanskog prava. - Zaštita slabih u pravu. -Zelenaški pravni poslovi. - Mogućnost smanjenja iznosa naknade štete. - Izuzimanje imovine dužnika od mogućnosti prinudnog iz-vršenja (stalno povećanje obima tzv. egzistencijalnog minimuma). -Načelo savesnosti i poštenja. - Zabrana zloupotrebe prava. - Teorija subjektivnog prava kao socijalnih funkcija. XIV ZAŠTITA SUBJEKTIVNIH GRAĐANSKIH PRAVA Samopomoć. - Sudska zaštita. - Pojam procesnog (formalnog) građanskog prava. - Tužba. - Pojam i vrsta. - Preobražene (konstitutivne) tužbe za ustanovljenje (utvrđenje) i izvršne (kondemnatorne) tužbe. - Pojam i vrste prigovora. - Dokazivanje pravno relevantnih činjenica. - Zakonske pretpostavke (oborive i neoborive). - Fikcije. XV SISTEM, PREDMET I METOD GRAĐANSKOG PRAVA Naziv i pojam (kod nas, u uporednom pravu i istoriji prava). -Sistematika savremenog građanskog prava (instituciona, prirodno- pravna, pandektistička). - Promene sastava građanskog prava u XIX i XX veku i moderno građansko pravo. - Predmet građanskog prava. -Metod građanskog prava (načela reguiisan>a). XVI GRAĆANSKO PRAVO I DRUGA PRAVA Porodica građanskog prava. - Građansko pravo i pravne oblasti. -Građansko pravo i javno i privatno pravo. - Građansko pravo i građansko procesno pravo. - Građansko pravo i koliziono pravo. In-tertemporalno pravo (retroaktivnost). - Interteritorijalno pravo. - Međunarodno građansko pravo. XVII UPOREDNO GRAĐANSKO PRAVO I ISTORIJA GRAĐANSKOG PRAVA Pravni krugovi. - Kontinentalno-evropski pravni krug. - Recepcija rimskog prava. - Razvoj nauke građanskog prava.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt Časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

145

5 40 24 80 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Osnovi rimskog prava Položen ispit

Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na građansko pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

D.Stojanović Uvod u građansko pravo Beograd Savremena administracija 1996 udžbenik

b/ Dopunska literatura

A.Gams, Lj. Đurović Uvod u građansko pravo Beograd Pravni fakultet 1981 udžbenik

146

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

147

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.019. Investicioni menidžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore koji utiču na donošenje odluka o investiranju. Sticanje osnovnih znanja iz oblasti investicionog menadžmenta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja student će biti u stanju da: analizira finansijske aktivnosti preduzetnika, analizira efektivnost investicionih projekata, da analizira postojeći portfolio hartija od vrijednosti. Student će steći osnovna znanja u oblasti privlačenja kapitala putem emisije akcija i obveznica.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Analiza finansijske aktivnosti inovativnog preduzetnika i preduzimača Analiza aktivnosti preduzetnika u vezi sa finansijskim ulaganjima, Definisanje finansijskog menidžmenta i finansijskog inženjeringa, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta sa prikazom upravljanja gotovinom, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta, Analiza i kontrola finansijskog upravljanja gotovinom, Analiza finansijskih aspekata ulaganja, Odluka o štednji ili investiranju, Istraživanje okolnosti sklonosti štednji ili investiranju, Istraživanje štednje, investicija ili investicije i štednje, Preduzetničko odlučivanje o zajmu, Odlučivanje kada biti zajoprimac a kada zajmodavac, Kamatna stopa kao kriterijum finansijske transakcije, Preduzetnički stav prema riziku – oprez ili hazard?, Finansijski aspekti inovinske bilanse preduzetnika, Preduzetno optimiziranje portfelja, Ocena neizvesnosti prema kriteriju očekivani prinos – rizik, Du Pont analiza, Merenje poslovnih efekata i rizika finansijskim leverage-om, Menidžersko odlučivanje u uslovima neizvesnosti primenom matrice isplativnosti Investicije kao objekt ekonomsko-pravnog regulisanja, Ekonomski sadržaji oblika investiranja, Kategorijalni sistem iz područja investiranja, Oblici aktivnosti investiranja, Razvijanje modela tražnje i proizvodnje sa svrhom intenziviranja investicione aktivnosti, Analiza multiplikatora razvoja i investiranja u varijantama zatvorene i otvorene ekonomije, Investiciona politika preduzeća, Poslovna i razvojna politika determinisana kao investiciona aktivnost preduzeća, Kriterijumi efektivnosti investicija preduzeća, Ekonomsko-pravno regulisanje investicione politike, Kreiranje tržišne privrede i ekspanzivnog institucionalnog ambijenta, Ekonomsko regulisanje privrednih ciklusa i krize, Ekonomske funkcije kapitalističke države, Pravno regulisanje investicione aktivnosti Finansijski aspekti racionalnosti investiranja kapitala i efektivnosti investicionih projekata, Ocena finansijskih aspekata ulaganja kapitala, Finansijska politika i finansijska sredstva, Finansijska ulaganja, Strategija dugoročnog i kratkoročnog ulaganja kapitala, Strategija ulaganja u nabavku materijala, ,,Pravila,, raspodele dobiti preduzeća, Analiza oblika preduzetnog ulaganja kapitala, Pokazatelji racionalizacije kapitala Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Diskontinuirana vrednost, Neto sadašnja vrednost Strategijski portfolio kapitala u odnosu na cene i prinose, Cene i prinosi finansijskih instrumenata, Sadašnja vrednost, Diskontna stopa, Stope prinosa, Cena finansijskog instrumenta, Analiza prinosa i rizika finansijskih instrumenata, Modeli ulaganja i postupci ocene sklonosti ulaganja, Ocena neizvesnosti prema kriterijumu očekivani prinos-rizik, Ocenjivanje cene rizika Procesi savremenog investicionog menidžmenta

148

Oblici savremenog menidžmenta sa naglaskom na investicioni menidžment, Preduzetni menidžment, Oportunitetni menidžment, Responzivni menidžment, Diverzifikacijski marketing-menidžment, Kooperacioni, simbiotički, mrežni, ugovorni i transakcioni menidžment, Globalizacija tržišta i globalni menidžment sa globalnim marketingom, Strateški marketing-menidžment, Integralni (skupni) marketing-menidžment Unapređenje investicionog menidžmenta preduzeća, Prelaz iz preduzetnog u menidžersko preduzetničko društvo, Definisanje preduzetne u odnosu na menidžersku organizaciju, Prelaz preduzetne u menidžersku organizaciju Finansijska ocena efektivnosti investicionih projekata, Principi, pravila i kriterijumi investiranja, Cena i opredeljivanje vrednosti kapitala, Opšta ocena finansijskih ulaganja, Finansijski aspekti rentabilnosti investicije, Definisanje cene kapitala i izbor strategije opredeljivanja ulaganja, Cena i finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcija na berzi Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija sa principima upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija, Finanskijsko tržište Investicioni fondovi, Principi upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Metode optimizacije portfelja Organizacijski aspekti investicionog menidžmenta Ekonomja investiranja i finansijski inženjering, Ekonomija i menidžment investiranja, Politika investiranja, Kretanje cene novca i kapitala, Definisanje finansijskog menidžmenta, Oblici finansijskog menidžmenta Investicioni projekti, Definisanje problema, Projektovanje istraživanja za potrebe razvoja strategije tehnološkog razvoja, Projektovanje organizacije fleksibilne proizvodnje, Karakteristike organizacije prema zahtevima fleksibilne proizvodnje, Organizacione celine fleksibilne proizvodnje, Projekt razvoja novog proizvoda Finansijski aspekti ulaganja kapitala Privlačenja kapitala emisijom akcija, Pravni aspekti akcija i akcionarstva, Pravno definisanje akcija, Zasnivanje akcionarstva i oblici privrednih društava kapitala, Prava i odgovornosti imaoca deonice, Postupak emisije deonica, Definisanje pojma deonica, Utvrđivanje vrste emisije deonica, Priprema i realizacija odluke o emisiji deonica, Utvrđivanje kotacije, poziv za upis i realizacija odluke o deonicama, Finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcije na berzi, Prodaja novih akcija, Kupovina akcija, Trgovanje akcijama prodajom na prazno, Kupovina varanta, Kupovina akcija na kredit, Vrednovanj ulaganja kapitala u akcije, Utvrđivanje prava na upravljanje Privlačenje kapitala emisijom obveznica, Definisanje pojma obveznice, Definisanje obveznice, Svrha emisije i proces investiranja u obveznice, Odluka u vezi emisije obveznica, Specifičnosti obveznica organa uprave, Distribucija i trgovanje obveznicama, Distribucija obveznica,Trgovanje obveznicama na sekundarnom tržištu, Formiranje cena obveznica, Trgovanje obveznicama, Vrednovanje ulaganja kapitala u dogoročne obveznice, Rok dospeća obveznice, Nominalni iznos i kamatna stopa obveznice, Prava emitenta ili investitora obveznice, Rizici investiranja u obveznice, Ocenjivanje rentabilnosti ulaganja u obveznice.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 18 100 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice; 18 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava

149

i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 18 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na investicioni menadžment.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Investicioni menadžment Sremska kamenica MM College 2003 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

150

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.410. Katedra za poslovno pravo

Predmet/modul 5.02.07.001. Međunarodno poslovno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Podrška

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.07. Međunarodno poslovno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj međunarodnog trgovinskog prava je izučavanje pravnih pravila kojima se uređuju međunarodni ekonomski odnosi. Skup tih pravila posmatra se kroz jedinstvenu međuzavisnost domaćih i međunarodnih normi. Zadatak predmeta je da, kao naučno nastavna disciplina pruži neophodna znanja o:

1. pravnim karakteristikama međunarodnih ekonomskih odnosa 2. zasnivanju i uređivanju neposrednih poslovnih odnosa privrednih subjekata u

vezi sa međunarodnim prometom robe, usluga i novca

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti osposobljen da učestvuje u aktivnostima poslovanja u vezi sa međunarodnim prometom robe, usluga i novca primjenjujući stečena znanja iz ove naučne discipline (subjekti međunarodnog poslovnog prava, izvori međunarodnog poslovnog prava, domaće spoljnotrgovinsko zakonodavstvo, pravila kojima se neposredno uređuje odvijanje poslova međunarodnog prometa, pravni odnosi u međunarodnoj trgovini, carinski propisi, međunarodno privredno sudstvo i arbitraže).

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

OSNOVNE NAPOMENE O POJMU I PREDMETU MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Pojam Međunarodnog trgovinskog prava, Zadatak MTP kao nastavno-naučne discipline, Termin i predmet Međunarodnog trgovinskog prava, Međunarodni ekonomski odnosi (MEO), ISTORIJSKI RAZVOJ PRAVA MEĐUNARODNE TRGOVINE I NASTANAK MTP Etape razvoja međunarodnih ekonomskih odnosa od značaja za MTP , MEO i pravila za njihovo regulisanje do pojave kapitalizma, Praksa italijanskih gradova, Rana anglosaksonska praksa i period merkantilizma, Razvoj međunarodnih ekonomskih odnosa u kapitalizmu i nastanak MTP MESTO MTP U PRAVNOM SISTEMU Opšte napomene, Odnos sa drugim granama prava, Odnos prema Međunarodnom javnom pravu (MTP), Odnos prema Međunarodnom privatnom pravu (MPP), Odnos prema domaćem zakonodavstvu, Odnos sa Međunarodnim ekonomskim pravom (MEP), MTP kao samostalna grana prava IZVORI MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Pojam i vrste izvora MTP, Izvori MTP opšteg karaktera, Izvori MTP koji potiču iz drugih grana prava, Izvori MTP iz MJP, Izvori MTP koji potiču iz Međunarodnog privatnog prava, Izvori iz domaćeg zakonodavstva, Sopstveni izvori MTP opšteg karaktera, Međunarodnn trgovinski sporazumi, Izvori MTP poslovnog (posebnog) karaktera, Unifikacija prava međunarodne trgovine i autonomni izvori Međunarodnog poslovnog prava, Konvencijsko pravo, Tipski i adhezioni ugovori, Opšti uslovi poslovanja, Običaji i uzanse za poslovanje na tržištu ili delatnosti, Prometni običaji,

151

Poslovni običaji, Poslovni i proizvodni standardi, Arbitražna praksa međunarodnih trgovinskih arbitraža NAČELA MEĐUNARODNOG TRGOVINSKOG PRAVA Opšta načela međunarodnih trgovinskih odnosa, Načelo slobode trgovine, Preferencijalni (blagonakloni) položaj, Nejednačenje i načelo pravičnog tretmana , Načelo slobode transfera novca i novčanih vrednosti, Sloboda transfera kapitala u Evropskoj monetarnoj uniji, Nepostojanje univerzalnog sistema plaćanja, Načelo slobode saobraćaja (komunikacija), Načelo slobode plovidbe vodenim putevima, Sloboda suvozemnih komunikacija, Sloboda vazdušne plovidbe, Sloboda iskorišćavanja elektronskih sredstava veze i E-commerce, Načela MTP u međunarodnim trgovinskim ugovorima, Načelo (sistem) najpovlašćenije nacije, Tipovi klauzula najpovlašćenije nacije, Jednostrane, dvostrane i multilateralne klauzule najvećeg povlaštenja, Bezuslovne i uslovne klauzule najvećeg povlašćenja, Sadašnjs (pro futuro) i buduće (de praeterio) klauzule, Pozitivne i negativne klauzule, Ogranmčenja i izuzeci od najvećeg povlašć.enja, Ograničenja od klauzule najvećeg povlašćenja, Izuzeci od klauzule najpovlašćenije nacije, Nacionalni tretman, Minimalni sistem, Načelo reciprociteta (uzajamnosti), Preferencijalni tretman, Spstem otvorenih vrata NOVI MEĆUNARODNI EKONOMSKI POREDAK, Borba za novi međunarodni ekonomski poredak, Međunarodnn ekonomski poredak do pojave globalizacnje, Proces globapizacije i MTP SUBJEKTI MTP, Država kao subjekt MTP, Država kao subjekt opštih ekonomskih odnosa. Država kao subjekt poslovnih odnosa, Ekonomska suverenost, ekonomskateritorija i ekonomske granice, države, Ekonomski suverenitet države, Ekonomska teritorija i ekonomske granice države, Carinske unije, Slobodne carinske zone, Suverenost i pravo imuniteta države u međunarodnim trgovačkim poslovima MEĆUNARODNE ORGANIZACIJE KAO SUBJEKTI MTP, O međunarodnoj zajednici i međunarodnim organizacijama, Organizacija Ujedinjenih Nacija (OUN), Stvaranje univerzalne trgovinske organizacije, Opšti sporazum o carinama i trgovini, Tekst i principi SATT-a, Pravila SATT-a, Svetska trgovinska organizacija - STO (WUTO), Nastanak WUTO, WUTO i osnovne strateške promene Holding kao institucionalni oblik korporativnog sistema poslovanja, Osnivanje preduzeća i transnacionalne kompanije regionapnih ekonomskih grupacija, Primarno pravo nastanjivanja i osnovne karakteristike preduzeća EU, Pravo konkurencije i državna pomoć, Karakteristike multinacionalnih preduzeća Zajednice Nezavisnih Država(ZND -S18), Opštm pravnp okviri, Primeri multinacionalnih preduzeća ZND, Preduzeća drugn.h regionalnih organizacija, Of-šor (s. OgT-zćogs) kompanije, Opšte karakteristike of-šor preduzeća, Of-šor preduzeće u funkciji smanjenja poreskog tereta, Funkcija of-šor kompanija u službi anonimnosti i sigurnosti kapitala Administrativna ograničenja u spoljnotrgovinskom prometu SCG.... , Karakteristike, oblici i metode trgovinskih ograničenja, Tradicionalni oblici administrativno –trgovinskih ograničenja, Međunarodna klasifikacija netarifnih mera i metoda, Uticaj administrativnih akata i mera ograničenja na punovažnost utovora o regulisanju poslovnih odnosa, Pozitmvno-pravni aspekti regulative SCG o prelasku sa režima kontigenata na režim kvota, Savremene tendencije u primeni i kontroli primene netarifnmh trgovinskih mera Državno-pravni okviri spoljnotrgovinskog poslovanja, Spoljnotrgovinsko poslovanje u užem smislu, Obaveze preduzeća i drugih pravnih lica u poslovanju sa inostranstvom, Osnovne obaveze preduzeća, Posebne obaveze preduzeća, Obaveza prijave spoljnotrgovinskog posla, Obaveza obaveštavanja o poslovanju sa inostranstvom, Obaveza pribavljanja uverenja, Uverenje o domaćem poreklu robe, Uverenje o višoj sili, o poreklu robe iz treće zemlje i o robi koja se uvozn radi izvoza, Uverenje o direktnoj pošiljci, Uverenje o domaćem poreklu robe EUR 1 za robu u izvozu, Obaveze uslovljene vrstom robe Obaveza vođenja evidencije o zaključenom spoljnotrgovinskom poslu, Uvoz i izvoz robe, Oblici izvoza i uvoza, Određivanje vremena uvoza i izvoza robe, Posebni oblici uvoza i izvoza, Privremeni izvoz i uvoz, Zakonodavni okviri zasnivanja poslova izvoza i uvoza, Posebni oblici spoljnotrgovinskog prometa, Usluge u spoljnotrgovinskom prometu, Unapređenje izvoza robe i usluga, Ulaganje sredstava u strana preduzeća, Obavljanje bankarskih, finansijskih i poslova osiguranja i reosiguranja u inostranstvu, Privremene mere u spoljnotrgovinskom prometu, Čuvanje ugleda u spoljnotrgovinskom prometu i kontrola poslovanja, Kontrola i praćenje spoljnotrgovinskog prometa, Prava fizičkih lica u spoljnotrgovinskom prometu

152

Carinski propisi, Opšte napomene, Osnovne odredbe Carinskog zakona, Predmet regulisanja, Načela carinskog postupka, Defnicije osnovnih pojmova, Carinski nadzor i kontrola, Obaveza plaćanja uvoznih dažbina, Obaveza plaćanja carine, Oslobađanje od plaćanja uvoznih dažbina, Oslobođenja ratione persone Oslobođenje plaćanja uvoznih dažbina po kriterijumu Ratione materie, Carinski postupak, Carinski postupak uvoza robe, Ulaz robe u carinsko područje, Deklarisanje robe Obaveza određivanja carinski dozvoljenog postupanja ili upotrebe robe, Posebni carinski postupci, Postupak tranzita, Postupak carinskog skladištenja, Postupak aktivnog oplemenjivanja, Postupak prerade robe pod carinskom kontrolom, Postupak privremenog uvoza, Postupak pasivnog oplemenjivanja, Postupak izvoza robe, Carinski postupak sa robom u slobodnim zonama, Carinski postupak sa robom u prometu Srbije sa Crnom Gorom, Organizacija Uprave carina MEĆUNARODIO PRIVREDNO SUDSTVO I PRIVREDNE ARBITRAŽE Međunarodno privredno sudstvo, Međunarodni sud pravde, Stalni arbitražni sud u Hagu, Sud pravde Evropske Unije Međunarodne trgovinske arbitraže, Pojam, Izvori prava za međunarodne trgovinske arbitraže, Naciokalni pravni izvori, Međunarodni izvori arbitražnog prava, Vrste međunarodnih privrednih arbitraža, Ad hock arbitražeInstitucionalne arbitraže, Arbitražni sporazum, Bitni elementi arbitražnog sporazuma, Arbitrabilnost, "Kompetencija - kompetencije", Osnozne karakteristike postupka pred arbitražama, Izbor arbitara Arbitražni postupak, Donošenje odluke, Postarbitražni postupak, Pravna sredstva protiv arbitražne odluke, Priznanje i izvršenje arbitražne odluke, Značajni centri međunarodne trgovnnske arbitraže, Arbitražni sud Međunarodne trgovinske komore (MT1-S) u P a r i z u, Arbitraža Trgovinske komore Ciriha, Arbitraža Američkog arbitražnog udruženja, Međunarodni trgovinski arbitražni sud pri Trgovpnsko-industrijskoj komori Ruske Federacije, Međunarodna trgovinska arbitraža pri Trgovinsko-industrijskoj komori Ukrajine, Kijev, Londonski sud međuiarodne arbntraže, Spoljnotrgovinska arbitraža pri Privrednoj komori Srbije u Beogradu, Drugi značajni centri međunarodne trgovinske arbitražu, Opredeljenje za određenu arbitražu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 24 94 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se

153

repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Radomir Đurović Prof. dr Aleksandar LJ, Đurić

Međunarodno trgovinsko pravo Niš Pravni fakultet u Nišu 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

154

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.019. Kontrola i revizija tržišnog poslovanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kontrola i revizija poslovanja predstavlja završnu fazu procesa upravljanja tržišnog poslovanja i dopunu kontroli i reviziji bazičnih poslovnih funkcija (istraživanje i razvoj, proizvodnja, finansije, kadrovi). Kao naučna disciplina i praksa, kontrola i revizija tržišnog poslovanja predstavlja preduzetničko-menadžerski alat, bez kojeg nije moguća valorizacija efikasnosti i efektivnosti ekonomskih ulaganja i ocena uspešnosti odabrane poslovne orijentacije na ciljno tržište i poslovne koncepcije orijentisane na ciljne potrošače, odnosno, bez analize i kontrole nije moguće oceniti validnost preduzetniče vizije, poslovne misije i ciljeva, u smislu valjanosti odluka u vezi odabranog područja poslovanja, strateških poslovnih jedinica, proizvoda i menadžment tehnologija. Revizija, ima za cilj da utvrdi da li je u okruženju došlo do promena koje zahtijevaju uvrštenje situacionog marketinga i kontigencijskih marketing strategija, sa operacionalizacijom kontigencijskog marketing menadžementa, kontigencijskog planiranja i upravljanja tržišnim poslovanjem.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Analiza, kontrola i revizija, već prema tome šta joj je svrha i na osnovu kojih se kriterija provodi, principijelno služi za preispitivanje:

1. Globalnih odluka – koju provodi globalni menidžment (global management) koji su vlasnici preduzeća, odnosi se na preispitivanje vlasničkih prava (skupština kacionera), tako da obuhvata analizu, kontrolu i reviziju:

vizije budućnosti poslovne misije kao svrhe postojanja preduzeća osnovnih planskih ciljeva izraženih svrhom tržišnog poslovanja postavljanja i smenjivanja upravnog odbora i nadzornog odbora

odobrenje godišnjih izvještaja i isplata dividenti izbora sredstava kojim će biti ostvarena vizija, misija i osnovni

planski ciljevi. 2. Strategijskih odluka – koju provodi strategijski menadžment (strategic

management), praćenjem rezultata u odnosu na postavljene ciljeve kompanije, postavljanje i smenjivanje glavnog direktora (CEO – Chief Executive Officer), te procesa strateškog odlučivanja.

3. Operativnih odluka – koju provodi operativni menidžment, a odnosi se na analizu, kontrolu i reviziju operacionaliziranog upravljanja postavljenog ciljevima i izvršavanjem tih ciljeva na efikasan i efektivan način, tj. provere poslovnih funkcija da li rade prave stvari na pravi način.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta: DEFINISANJE PREDUZETNIČKO-MENIDŽMENT PROCESA KONTROLE, SISTEMSKE ANALIZE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA 13 DEFINISANJE PROBLEMA. Ciljevi i zadaci računovodstvene funkcije. Kontrola i

155

revizija poslovanja. Analiza, kontrola i revizija tržišnog poslovanja 24 OSNOVE INOVATIVNOG PREDUZETNIŠTVA 30 OSNOVE PREDVIĐANJA, PLANIRANJA I KONTROLE TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Predviđanje tržišnog poslovanja. Planiranje tržišnog poslovanja. Područja kontrole tržišnog poslovanja OSNOVE SAVREMENOG MENIDŽMENTA PREDUZETNI MENIDŽMENT I PROCES IDENTIFIKOVANJA, KONTROLE, ANALIZE I REVIZIJE POSLOVNE I RAZVOJNE POLITIKE RAZVIJANJE, KONTROLA, ANALIZA I REVIZIJA MENIDŽMENT POSLOVNIH STRATEGIJA. Principi na kojima se temelji organizacija OSNOVNI ZADACI MENIDŽMENTA ODLUČIVANJU U SAVREMENOM MENIDŽMENTU 9. MENIDŽMENT TEHNOLOGIJE STRATEŠKA MARKETING-ANALIZA I KONTROLA PREMA KLJUČNIM KRITERIJIMA ŽIVOTNIH CIKLUSA ANALIZA I KONTROLA STRATEŠKOG TEHNOLOŠKOG MENIDŽMENTA STRATEŠKA ANALIZA I KONTROLA POSLOVNE SPOSOBNOSTI INDIKATORIMA TEHNOLOŠKE KONKURENTNOSTI ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA ŽIVOTNOG CILUSA PREDUZEĆA PREMA KRITERIJUMU MENIDŽMENT TEHNOLOGIJA. Analiza i kontrola upravljanja tržišnim poslovanjem prema kriterijumu životnog ciklusa preduzeća. Analiza, kontrola i revizija upravljanja tržišim poslovanjem prema kriterijumu preduzetno-menidžment tehnologijama METODOLOŠKI PRISTUP KONTROLI, ANALIZI I REVIZIJI MARKETING-AKTIVNOSTI SUŠTINA I SMISAO MARKETING MENIDŽMENT KONTROLE, ANALIZE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA . Suština marketing menidžment analize i kontrole tržišnog poslovanja. Svrha marketing menidžment analize i kontrole tržišnog poslovanja SUŠTINA I NIVOI MARKETING-KONTROLE UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM MARKETING MENIDŽMENT PROCES KONTROLE I REVIZIJE TRŽIŠNIH AKTIVNOSTI OPERATIVNI PRISTUP NALIZI, KONTROLI I REVIZIJI MARKETING-AKTIVNOSTI DEFINISANJE POJMA KONTROLA MARKETINGA PROCES OPERATIVNE MARKETING-ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE OPERATIVNI CILJEVI ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE MARKETINGA OPERATIVNI CIKLUSI MARKETING-ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Određivanje kriterijuma i standarda poslovanja. Definisanje mera za ocenu efikasnosti marketing poslovanja. Analiza povratnih informacija i preduzimanje korektivnih akcija. Zadaci marketing kontrole i revizije POSTUPAK UTVRĐIVANJA TROŠKOVA MARKETINGA U PROCESU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM 137 OŠTI POJMOVI O TROŠKOVIMA I CENAMA. Opšte determinante za analizu i kontrolu 138 kriterijem troškova poslovanja. Menidžment troškova. Metode analize troškova. Obračun troškova. Uticaj metoda obračuna zaliha materijala na dobit i vrednost imovine u bilansu. Modeli upravljanja troškovima. Opšte determinante za analizu cena ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA TROŠKOVA MARKETINGA. Analiza tržišnih potencijala. Analiza društveno-političkih uslova. Upoređivanje kretanja stvarnih troškova u odnosu na ekonomske zakonitosti ANALIZA I KONTROLA OBLIKA PREDUZETNOG ULAGANJA I FINANSIRANJA TRŽIŠNOG PROJEKTA. Analiza i kontrola oblika preduzetnog ulaganja u poslovanje preduzeća. Analiza i kontrola finansiranja tržišnog projekta MODELI, TEHNIKE I PROBLEMSKA PODRUČJA MARKETING KONTROLE CENTRI ODGOVORNOSTI KAO JEDINICE KONTROLE METODE NEBUDŽETSKOG KONTROLISANJA. Gantov dijagram. Metoda glavnih događaja.Metoda prikazivanja, ocenjivanja i revizije programa. Metoda krive iskustva. Analiza jaza (gepa). Povratne sprege, kontrola i revizija poslovanja strateških

156

jedinica ANALIZA, KONTROLA I REVIZIJA KULTURE I ETIČNOSTI KOMPANIJE. Stvarnost koja nas unesrećuje. Analiza i kontrola korporativne socijalne odgovornosti. Analiza i kontrola korporativne etičke odgovornosti POSTUPAK ANALIZE, KONTROLE I REVIZIJE SNAGE KOMPANIJE I MARKETING-PLANA ANALIZA I KONTROLA EFEKTIVNOSTI POSLOVANJA. Analiza snage i slabosti kompanije na tržištu. Analiza kompanije s obzirom na mogućnosti finansijske tržišnosti. Analiza po kriteriju atraktivnost industrijskog sektora - snaga kompanije. Analiza konkurentske pozicije kompanijeAnaliza i kontrola životnog ciklusa kompanije. Analiza i kontrola strategija tehnološkog razvojaAnaliza i kontrola životnog ciklusa proizvoda i tehnologije. Sistem analiza i kontrola pomoću revizije. Analiza i kontrola diferenciranja strateških prednosti kompanije za potrošače u odnosu na konkurenciju ANALIZA TRŽIŠNE POZICIJE PREDUZEĆA U ODNOSU NA KONKURENCIJU. Trade-off analiza svih pozicija. Analiza i kontrola konkurencije. Benchmarking-sistem analiza i kontrole POSTUPAK ANALIZE DOBAVLJAČA ANALIZA PRODAJE KOMPANIJE. Analiza i kontrola tržišnog učešća, Analiza i kontrola troškova marketinga prema ostvarenoj prodaji. Postupak analize i kontrole profitabilnosti marketing-ulaganja POSTUPAK ANALIZE I KONTROLE EFIKASNOSTI MARKETING- NAPORA ORGANIZACIJE EKONOMSKA ANALIZI POSLOVNOG USPEHA. Opšti principi ekonomske analize poslovnog uspeha. Analiza pomoću praga rentabiliteta i ocena elastičnosti preduzećaAnaliza mogućnosti maksimiziranja profita KONTROLA EFEKTIVNOSTI I UPOTREBLJIVOSTI MARKETING INFORMACIJA. Analiza efektivnosti marketing informacionog sistema. Analiza i kontrola upotrebe marketing informacija ANALIZA I KONTROLA INSTRUMENATA MARKETING-MIKSA. Analiza i kontrola operacionalizovanog marketing-miksa. Provera nove alternative marketing-miksa. Optimizacija alokacije marketinga na različita ciljna tržišta KONTROLA EFIKASNOSTI PRODAJE I LIČNE PRODAJE. Kontrola plana osoblja prodaje. Analiza i kontrola efektivnosti upravljanja prodajnim osobljem KONTROLA EFIKASNOSTI MARKETING-KANALA DISTRIBUCIJE I LOGISTIKE, Analiza i kontrola marketing-kanala distribucije i marketing logistike. Merenje efektivnosti marketing-kanala distribucije i marketing-logistike. Merenje marketing-logistike ANALIZA I KONTROLA EFIKASNOSTI PROMOTIVNOG-MIKSA ANALIZA, KONTROLA, OCENA I REVIZIJA FINANSIJSKIH ASPEKATA UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKIH SREDSTVA PREDUZEĆA Analiza i kontrola finansijskih ulaganja. Analiza i kontrola finansijskih aspekata rentabilnosti ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG PLANIRANJA INVESTICIONIH PROJEKATA . Metodologija novčanih tokova . Računovodstvena metodologija 3. ANALIZA I KONTROLA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA U PROCESU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM. Analiza i kontrola sistema dopunskog izveštavanja o tokovima finansijskih sredstava. Analiza i kontrola prema kriterijumu neto-i bruto principu bilansiranja novčanih tokova. Analiza i kontrola procesa izveštavanja o tokovima neto obrtnih sredstava ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG BILANSA STANJA I BILANSA USPEHA TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Analiza i kontrola bilansa stanja tržišnog poslovanja. Analiza i kontrola bilansa uspeha tržišnog poslovanja. Analiza i kontrola bilansa plaćanja u procesu upravljanja tržišnim poslovanjem. Analiza i kontrola metodom presecanja bilansa stanja i bilansa uspeha tržišnog poslovanja ANALIZA, KONTROLA I OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREDUZEĆA POSLOVNO-FINANSIJSKA ANALIZA I KONTROLA UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM POMOĆU KOEFICIJENATA. Utvrđivanje interne likvidnosti - solventnosti. Utvrđivanje operativnog poslovnog rezultata. Analiza rentabilnosti. Analiza poslovnih rizika. Analiza poslovne ekspanzije. Utvrđivanje eksterne likvidnosti

157

JEDANANAESTI DEO POSTUPAK KONTROLE I SISTEMSKE ANALIZE EFEKTIVNOSTI POSLOVNIH STRATEGIJA KOMPANIJE OCENA EFIKASNOSTI I EFEKTIVNOSTI TRŽIŠNOG POSLOVANJA KOMPANIJE. Ocena efikasnosti marketinga. Analiza i kontrola odluka strategijskog upravljanja tržišnim poslovanjem. Ocena efikasnosti marketinga –operativog upravljanja tržišnim poslovanjem. Provera marketinga3. Nalazi i preporuke marketing-kontrole OCENA EFIKSASNOSTI TEHNOLOGIJE. Ispitivanje primene tehnoloških predviđanja. Analiza promena od kojih se očekuju da utiču na promene tehnologije i ekonomije. Analiza pristupa upravljanju tehnologijom sa ocenom efikasnosti tehnološkog sistema. Analiza razvijensti sklonosti razvijanja baznih tehnologija, društveno - ekonomski sistem. Analiza uslova koji izražavaju (ne)podesnost – (ne)zrelost za prihvatanje nove bazne tehnologije. Analiza područja tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzeća

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 36 88 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 36 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

158

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Kontrola i revizija tržišnog poslovanja Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura James C. Van Horne John M. Wachowich, Jr Osnove finansiskog menadžmenta Zagreb Mate, Zagreb 2002 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

159

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.460. Katedra za komparativno-političke nauke

Predmet/modul 5.04.01.007. Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.04. Politologija

Uža naučna oblast 5.04.01. Politička teorija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje znanja iz područja reinženjeringa (skokovitnih promena) i repozicioniranja (promena razvojnih pravaca), radi osmišljavanja nove strategije kulturnog, socijalnog, ekonomskog i tehnološkog održivog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Jedan od ciljeva je da se studentu ukaže na najznačajnije potencijale i najatraktivnija područja za otpočinjanje ili proširivanje poslovne djelatnosti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Identifikovanje šansi i mogućnosti, pretnji i opasnosti koje determinišu elemente buduće strategije održivog kulturno-civilizacijskog, društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Strategije reinženjeringa (skokovitih promena) i repozicioniranja (promene pozicije) Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom alternativnih rešenja. Definisanje problema. Definisanje promena i metodološki pristup upravljanja promenama. Upravljanje promenama. Reinženjering i daunizing kao strateški pristup upravljanja skokovitim promenama. Reinženjering poslovnih procesa. Polazne osnove reinženjeringa. Uloga teorije u procesu transformacija. Reinženjering poslovnih procesa. Ko i kada sprovodi reinženjering poslovnih procesa. Sadržaji promena, Radikalne promene radnih jedinica idu od funkcionalnih odelenja prema procesnim timovima, Poslovi se menjaju i ta promena ide od jednostavnih radnih zadataka prema višedimenzionalnom radu, Pripreme za posao se menjaju – od obuke prema obrazovanju, od “kako “ raditi prema “zašto” raditi. Promena kriterijuma za procenjivanje i ocenjivanje radnog doprinosa i načina nagrađivanja zaposlenih, Promena kriterijuma za napredovanje, zaposlenih u organizaciji, Promena vrednosti: od zaštitnih prema produktivnim, Promena menidžera se kreće od nadzornika u trenere, Promene od hijerarhijskih prema organizacionim strukturama, Izvršni rukovodioci se u toku reinženjeringa poslovnih procesa penju stazom od zapisničara prema liderima. Alternativni izbori rešenja aktualnih problema i otvorenih pitanja. Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa - bez rasta i strataterije održivog razvoja. Model usporednog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja. Model etno-građanskog demokratskog društva, savremene i otvorene tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja. Sidra budućeg građamskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede sa održivim razvojem. Osnovne premise strategije građanskog demokratskog društva sa kontrolisanom otvorenom socijalno ržišnom privredom. Izbor modela skokovitnih promena i repozicioniranja sa sveobuhvatnim reformama. Izbor modela skokovitih promena i repozicioniranja. Istorijsko nasleđe koje determiniše sadašnjost. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Negativne istorijske

160

prepreke emokratskom ustrojstvu bosansko-hercegovačkog društva. Paradigme koje su uzrokovale rasprade državnih zajednica Južnih Slovena. Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora. Ocena projekta - jedinstvena BiH. Ocena projekta – dostizanje standarda Zapadne Evrope. Ocena projekta – oponašanje vrednosti Zapadne Evrope. Ocena projekta – etnicistička država s državnom privredom ili demokratsko društvo s privatnom privredom. Identifikovanje prepreka, šansi i mogućnosti održivog društveno-ekonomskog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Identifikovanje prepreka i šansi svetske pojave i procesa globalizacije i internacionalizacije poslovanja. Respekovanja promena izazvane svetskom pojavom i svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije. Implikacije transakcijske ekonomske paradigme. Pozicija Republike Srpske i Bosne i Hercegovine u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije poslovanja. Polazne osnove u analizi. Istraživanje globalne ekonomije. Istraživanje globalnih razvojnih trendova i izazova strategijskog državnog i preduzetnog menidžmenta. SWOT-Analiza resursa, snage i slabosti, ograničenja i pretnji koji omogućuju obnovu i održivi razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Analiza snage i slabosti Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Koncept i strategije održivog razvoja RSp i BiH, Regionalna reintegracija kao odgovor malih i nerazvijenih na globalizaciju, Masovno obrazovanje – kreiranje društva znanja. Opasnosti koje nam prete zbog neiskoristenog znanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju. Kakavo će izgledati razvijeno okruženje Zapada 2050. godine?. Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkog razvoja preduzeća. Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća. Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće. Identifikovanje područja kulturno-civilizacijskih i tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja preduzeća. Prelaz građana Republike Srpske i Bosne i Hercegovine iz zone sumraka, beznađa i haosa ka kulturno-civilijazicjskom i socijalno-ekonomskom održivom razvoju. Strategije prelaza od ratova ka miru. Neka od istorijskih nasleđa koja stoje na putu prelaza od rata ka miru. Nove paradigme koje omogućavaju prelaz od rata ka miru. Međunarodne obaveze koje osiguravaju prelaz od rata ka miru. Prelaz od neodrživog ka održivom razvoju. Nove paradigme i savremena obeležja društveno-ekonomskog rasta i razvoja. Ograničenja koja determinišu održivi socijalno-ekonomski razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, modela kojim se obezbeđuje održivi socijalno-ekonomski razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Teorijska uporišta strategija održivog društveno-ekonomskog razvoja RSp i BiH. Implementacije preduzetničke ekonomije i operacionalizacija diverzifikacionog marketing sistema. Oslanjanje na humani kapital – inovacije i stvaralaštvoOrijentacija na međunarodno poslovanje. Principi strategije reinženjeringa i repozicioniranja RSp i BiH, kreiranjem transparentne državne vizije, misije i ciljeva. Državnička vizija budućnosti RSp i BiH, Područja poželjnih strateških promena. Kreiranje efektivnog i efikasnot privrednog sistema u kojem će preduzetnici raditi prave stvari na pravi način, Izbor državnog modela socijalne organizacije, Pravni sistem, Sistem odgoja i obrazovanja, Privredni sistem, koncepcija i strategije razvoja, Međunarodno okruženje, Subjekti privrednog sistema. Elementi vizije kao razloga postojanja bosansko-hercegovačke državnosti. Državnička misija kao svrha postojanja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Moralno-etička odgovornost države. Kultura i klima stvaralaštva. Kriterijumi kvalitete države u efektivnom i efikasnom modelu socijalne organizacije društva. Identifikovanje ključnih faktora koji ograničavaju efikasnu i efektivnu strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Identifikovanje ključnih područja čija realizacija omogućuje izvesnu državnotvornu viziju budućnosti Bosne i Hercegovine kao dražve tri konstitutivna naroda. Identifikovanje elemenata strategije regionalnog razvoja prema kriterijumu odabranih ekonomskih zona. Determinisanje strategije organizacije razvoja promovisanjem sistema klastera. Postupak kreiranja super atraktivnog poslovnog ambijena koji će privlačiti nove preduzetnike, nove tehnologije i sveži kapital, te otvarati nova izvozna tržišta. Reinženjering i repozicioniranje sistema obrazovanja. Ciljevi i zadaci politički i socijalno prihvatljive države. Institucije i instituti koji omogućuju skokovite promene. Hipotekarna banka – institucija za kreiranje hipotekarnog tržišta i kreditaAgencija za privlačenje investicija u uslovima kreiranja superatraktivnog poslovnog ambijenta Načela reinženjeringa i repozicioniranja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Definisanje elemenata optimalne strategija ekonomskog održivog rasta i razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Akcentiranje otvorenih pitanja i problema

161

koja ograničavaju primenu strategija skokovitih promena u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini. Definisanje nučno-istraživačkog razvoja i programa prihvatljivog rasta, Izbor modela održivog razvoja i socijalno prihvatljivog rasta. Privredni sistem – privredni razvoj i rast. Koncepcije, strategije i politike ekonomskog sistema, rasta i razvoja. Strategije optimalnog i održivog privrednog razvoja baziranog na ekonomiji proizvodnje – industrijska politika. Sistemsko respektovanje interdisciplinarnih aspekata kvaliteta. Identifikovanje budućih područja skokovitih promena i faktora repozicioniranja razvojnih područja. Problematiziranje modela socijalne organizacije – globalni društveni sistem. Obeležja, vrednosti, standardi, procedure i uslovi građanske demokratije. Odustajanje od manipulacije u procesu socijalizacije građana. Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva. Postupak redefinisanja kulturno-civilizacijskog sistema. Socijalni (humani) kapital i sklonosti srpskog i bosnansko-hercegovačkog društv ka sponatanoj socijabilnosti. Stimulisanje motiva za postignućem. Usklađivanja motiva za postignućem sa ciljevima društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Značaj porodice za socijalno-ekonomski razvoj. Makro-aspekti osmišljavanje globalnog preduzetničkog društva i preduzetničke ekonomije sa mikro-aspektima inovativnog preduzetništva. Elementi globalnog preduzetničkog društveno-političkog sistema temeljenog na ekonomiji ponude i ekonomiji proizvodnje. Elementi preduzetničke ekonomije. Načela koja determinišu postupak kreiranja super atraktivnog inovativnog poslovnog i preduzetničkog ambijenta. Kreiranje inovativnog preduzetništva i preduzetnog menidžmenta. Upravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća. Stimulisanje preduzetničkih upravljačkih tehnologija. Shvatanje krize i promena kao šanse i mogućnosti za uspeh. Strategija podržavanja masovnog razvoja malih, porodičnih i srednjih preduzeća. Aktualizacija uloge javnih korporacija u razvoju malog i srednjeg privatnog preduzetništva. Razvijanje operativnih modela za potrebe demokratskog društvu samoodržive privrede. Model proizvodnje dovoljne količine hrane. Model poreza na dodatu vrednost. Razlozi za uvođenje poreza na dodatu vrednost. Poreski identifikacijski broj. Definisanje poreskih stopa kod PDV-a. Oslobađanja kod sistema poreza na dodatu vrednost. Socijalni sistem i socijalna politika. Obrazovni sistem i strategija celoživotnog obrazovanja i učenja. Načela socijalne organizacije globalnog društveno-političkog sistema. Kreiranje odbrambeno-bezbednosnog sistema. Postupak dekriminalizacije srpskog i bosansko-hercegovačkog društva. Pravno-institucionalno uređenje multietničke i multikonfesionalne građanske demokratske države sa sistemom savremene tržišne ekonomije, Kreiranje pozitivnog građanskog demokratskog identiteta srpskog i bosansko -hercrgovačkog nacionalog korupsa u svetu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 36 102 16 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za istraživanje izvora; 36 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena

162

predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan galogaža Reinžinjering i repozicioniranje

Republike Srpske i Bosne i Hercegovine

Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

163

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

164