Upload
magee-stanley
View
102
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
SU KAYNAKLARI. TUZLU SULAR %97. TATLI SULAR 3. BUZULLAR %68,3. YER ALTI SULARI %31,4. YÜZEY SULARI %0,3. GÖLLER %87. BATAKLIKLAR %11. AKARSULAR %2. Yeraltı Suları. Yerüstü Suları. Sıcak yer altı Suları ve Kaynaklar. Soğuk yer altı Suları ve Kaynaklar. Okyanus ve - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
SU KAYNAKLARI
TUZLU SULAR%97
TATLI SULAR3
BUZULLAR%68,3
YER ALTI SULARI%31,4
YÜZEY SULARI %0,3
GÖLLER%87 BATAKLIKLAR
%11AKARSULAR
%2
SU SİSTEMLERİ SU SİSTEMLERİ
Sıcak yer altıSuları ve Kaynaklar
Yeraltı Suları
Soğuk yer altıSuları ve Kaynaklar
Yerüstü Suları
Okyanus veDenizler
Göller Akarsular
OKYANUS VE DENİZLEROKYANUS VE DENİZLER
Okyanus: [ Dünya Denizi):Okyanus: [ Dünya Denizi): Yer kabuğunun Yer kabuğunun jeosenklinal denen çukur alanlarını dolduran jeosenklinal denen çukur alanlarını dolduran tuzlu su kütlelerine okyanus adı verilir.tuzlu su kütlelerine okyanus adı verilir.
(Alanlarına Göre Okyanuslar:/Milyon km(Alanlarına Göre Okyanuslar:/Milyon km²² ) )
-Pasific Okyanusu--------180-Pasific Okyanusu--------180
--Atlas Okyanusu---------106Atlas Okyanusu---------106
-Hint Okyanusu-----------75 -Hint Okyanusu-----------75
Büyük Okyanus
AtlasOky.
Hint Oky.
Deniz:Deniz: Okyanustan küçük olan, okyanusla Okyanustan küçük olan, okyanusla bağlantısı olan, karalar içerisinde veya bağlantısı olan, karalar içerisinde veya karalar arasında yer alan tuzlu su kütleleridir.karalar arasında yer alan tuzlu su kütleleridir.
Kenar Deniz:Kenar Deniz: Anakaranın kenarında yer alan Anakaranın kenarında yer alan denizlerdir.denizlerdir.örn:örn: Karayip, Japon, Çin Denizi Karayip, Japon, Çin Denizi
Aradeniz:Aradeniz: Anakaralarla çevrili, okyanusa Anakaralarla çevrili, okyanusa boğazlarla bağlanan denizlerdir.boğazlarla bağlanan denizlerdir.Örn:Örn: Akdeniz, Akdeniz, KızıldenizKızıldeniz
İç Deniz:İç Deniz: Kara içerisine iyice sokulmuş, Kara içerisine iyice sokulmuş, boğazlarla ara denizlere bağlanan denizlerdir. boğazlarla ara denizlere bağlanan denizlerdir. Örn:Örn: Karadeniz, Azak denizi Karadeniz, Azak denizi
OKYANUS-DENİZ ARASINDAKİ FARKLAR:•Okyanuslar denizlere göre daha derindir. Okyanuslar ortalama -9000m Denizler ortalama -4500m dir. •Denizlerin kıta sahanlığı daha geniştir.•Denizler daha küçük ve sığ olduğundan çevre faktöründen daha kolay etkilenirler.•Denizlerde dalga, gel-git, akıntılar okyanuslara göre daha azdır.
Deniz sularının sıcaklığı ve tuzluluğu Deniz sularının sıcaklığı ve tuzluluğu üzerinde etkili olan faktörler:üzerinde etkili olan faktörler:
Dökülen akarsuların miktarı:Dökülen akarsuların miktarı: Çok miktarda akarsu Çok miktarda akarsu denize dökülüyor ve bol su getiriyor ise deniz denize dökülüyor ve bol su getiriyor ise deniz sularının tuzluluğu azalır.sularının tuzluluğu azalır.
Buharlaşma ve yıllık yağış miktarıBuharlaşma ve yıllık yağış miktarı:: Buharlaşma ile Buharlaşma ile su azalır ancak tuz kalır. Bu yüzden buharlaşmanın su azalır ancak tuz kalır. Bu yüzden buharlaşmanın fazla olduğu denizlerde tuzluluk miktarı artar.Yağışın fazla olduğu denizlerde tuzluluk miktarı artar.Yağışın bol olduğu denizlerde tuzluluk düşer. bol olduğu denizlerde tuzluluk düşer.
Enlem etkisi:Enlem etkisi: Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır. Buna bağlı olarak buharlaşmada azalacağından azalır. Buna bağlı olarak buharlaşmada azalacağından tuzluluk oranıda azalır. tuzluluk oranıda azalır.
Denizlerin kapladığı alan:Denizlerin kapladığı alan: Yüzey genişledikçe Yüzey genişledikçe buharlaşma artacağından büyük denizlerde buharlaşma artacağından büyük denizlerde buharlaşma miktarı ve tuzluluk oranı fazladır. buharlaşma miktarı ve tuzluluk oranı fazladır.
&Yılda 2,5 milyar ton tuz denizlere taşınıyor.&Yılda 2,5 milyar ton tuz denizlere taşınıyor.
Bazı oky. Ve denizlerin tuzluluk Bazı oky. Ve denizlerin tuzluluk oranları ( Binde) - Sıcaklıkoranları ( Binde) - Sıcaklık
Okyanus: Tuzluluk %Okyanus: Tuzluluk %○○35 35 Ekvator’da 25°C Ekvator’da 25°C
Akdeniz: Tuzluluk %Akdeniz: Tuzluluk %○○ 38 38 Kızıldeniz-Umman…… Kızıldeniz-Umman……30°C-35°C30°C-35°C
Kızıldeniz: Tuzluluk %Kızıldeniz: Tuzluluk %○○ 40 40 Kutup Kutup Denizi………..0,1°CDenizi………..0,1°C
Kuzey denizi: Tuzluluk %Kuzey denizi: Tuzluluk %○○ 3,5 3,5
Baltık Denizi Tuzluluk %Baltık Denizi Tuzluluk %○○ 8 8
AKARSULAR AKARSULAR
AKARSU: Akarsu, belirli bir yatak içinde sürekli veya en az bir mevsim boyunca akan sudur.
AKARSU KAYNAĞI: Akarsuyun doğduğu yerdir. AKARSU AĞZI: Akarsuyun herhangi bir denize veya göle döküldüğü yerdir.
SU BÖLÜMÜ ÇİZGİSİ: İki akarsu havzasını birbirinden ayıran sınırdır. Genellikle dağların doruk noktalarından geçerler.
Su Bölümü Çizgisi
AKARSU HAVZASI: Bir akarsuyun bütün kollarıyla birlikte sularını topladığı ve faaliyet gösterdiği alanlardır.Eğer akarsular, topladıkları suyu denize ulaştırabiliyorsa, böyle akarsuların havzası açık havzadır. Örnek; Fırat Dile,Kızılırmak,Yeşilırmak,Sakarya,Gediz,Çoruh gibi.
Ancak, akarsular topladıkları suyu denize ulaştıramıyorsa, kara içinde bir göle dökülüyorsa veya yer altına sızıyorsa, bu tür akarsuların havzası kapalı havzadır. BAŞLICA KAPALI HAVZALARIMIZKONYA KAPALI HAVZASITUZ GÖLÜ KAPALI HAVZASIAKŞEHİR KAPALI HAVZASIGÖLLER YÖRESİ KAPALI HAVZALARIVAN GÖLÜ KAPALI HAVZASIHAZAR GÖLÜ KAPALI HAVZASI
AKARSU DEBİSİ (AKIMI): Akarsu yatağının, herhangi bir kesitinden geçen su miktarının m3/sn cinsinden değeridir. Su seviyesini ölçmek için Limnimetre ve Limnoğraf kullanılır. Akımda Etkili olan Faktörler 1) Havzaya düşen yağış miktarı,2)Yağış rejimi3)Yağışın Şekli 4) Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği 5)Sıcaklık 6) Akarsu yatağı çevresindeki bitki örtüsü 7) Havzanın genişliği, 8) Yer altı suları ve kaynakları9) Beşeri faktörler: Akarsulardan sulama amacıyla yararlanılması.
AKARSU REJİMİ: Akarsuyun yıl içerisindeki seviye değişikliğidir. Akım düzeni olarak da adlandırılır. Düzenli Rejim:Yıl içinde akımı fazla değişmeyen akarsulardır.
Düzensiz Rejim: Yıl içinde akımında belirgin değişmeler görülen akarsulardır.
AKARSU REJİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER1-Yağış rejimi (en fazla etkili olan faktördür)Yağış dört mevsime düzenli dağılmışsa rejim düzenli, düzensiz dağılmışsa rejim düzensizdir. 2-Sıcaklık şartları ve buharlaşma ;Özellikle yaz aylarında sıcaklık ve buharlaşma akarsuyun debisini azaltır bu da rejimi etkiler.3-Havzanın genişliği: Aynı iklim bölgesinde geniş olması sadece akımı etkiler. Farklı iklim bölgelerinde geniş ise rejim daha düzenli olur.Örnek Nil nehri,Amazon,Kongo4-Akarsu yatak eğimi: Eğimin fazla olması rejimin düzensizliğine yol açar.5-Akarsu kaynağı:Kaynak yıl boyunca gür su akıtıyorsa rejim düzenli olur.
SORU: Türkiye akarsularının genel özellikleri nelerdir?
CEVAP:•Üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan ve dağlar kıyıya paralel uzandığından akarsuların boyları kısadır. •Genelde açık havzadır. •Yağış rejimine bağlı olarak genelde rejimleri düzensizdir.•Rejimleri düzensiz olduğundan üzerinde ulaşım yapılamaz. •Hızlı aktıkları için Hidroelektirik potansiyelleri fazladır.•Genelde sınırlarımız içinde doğup sınırlarımız içinde denize dökülürler.
GÖLLER GÖLLER
GÖL NEDİR? GÖL NEDİR?
GÖLLER; karalar içerisinde yer alan çanakların sularla GÖLLER; karalar içerisinde yer alan çanakların sularla dolması sonucu oluşan durgun su birikintileridir.dolması sonucu oluşan durgun su birikintileridir. Herhangi bir Herhangi bir su kütlesinin göl sayılabilmesi için;su kütlesinin göl sayılabilmesi için;
Yıl boyu su bulundurmalıYıl boyu su bulundurmalı Denizlerle doğrudan bağlantısı bulunmamalıDenizlerle doğrudan bağlantısı bulunmamalı Tabanı bitkilerle kaplı olmamalıTabanı bitkilerle kaplı olmamalı
Gölayağı: Bir gölün fazla sularını boşaltan akarsulara gölayağı denir. Gölayağı bulunan göllerin suları tatlıdır.
GÖLLER
DOĞAL GÖLLER YAPAY GÖLLER (BARAJ GÖLLERİ)
Oluşumuna Göre Göller
Tektonik Göller
Karstik Göller
Volkanik göller
Buzul Gölleri
Set Gölleri
Heyelan Set g.Tortum, Sera
Alüvyon Set gEymir, Mogan.
Kıyı Set g.K. B. Çekmece
Volkanik Set g. Van G.
Tuz gManyas, Ulubat g.
Salda, Kestel g. Nemrut,Meke
Oluşumuna göre göller:
a) Tektonik göller : Yer hareketleri sırasındaki kırılmalar, kıvrılmalar ve epirojenik hareketler sonucu oluşur. (Tuz gölü, Ulubat, İznik, Kuş gölü, Burdur, Akşehir, Eber gölleri)
Tuz g.
İznik g.
Ulubat g. Kuş g.
Burdur g.Acıgöl
Akşehir g. Eber g.
Tuz g.
Tuz gölüTuz gölü
b) Volkanik göller : Volkanik alanlarda, kraterlerin veya patlama çukurlarında biriken suların oluşturduğu göllerdir. (Nemrut gölü, Acıgöl, Meke Tuzlası)
Nemrut g.
Meke g.Acıgöl
MEKE MEKE TUZLASITUZLASI
c) Karstik göller : Çözünebilir taşlardan oluşmuş çanaklarda biriken suların oluşturduğu göllerdir. Bu göller kireç taşı ve alçı taşının olduğu yerlerde görülür .(Salda, Suğla, Kestel, Elmalı gölü)
Kestel g.Salda g.
Suğla g. Elmalı g.
d) Buzul (sirk) gölleri : Buzullarının aşındırarak oluşturduğu çanaklarda yer alan göllerdir.
Set GölleriSet Gölleri Çukurların veya vadilerin önünün setlerle kapanması sonucu Çukurların veya vadilerin önünün setlerle kapanması sonucu
oluşan göllerdir. Set gölleri, çukurlukların önünü kesen setlerin oluşan göllerdir. Set gölleri, çukurlukların önünü kesen setlerin oluşumuna göre şu gruplara ayrılır:oluşumuna göre şu gruplara ayrılır:
VOLKANİK SET GÖLLERİ:VOLKANİK SET GÖLLERİ: Volkanlardan çıkan lavların, bir Volkanlardan çıkan lavların, bir çukurluğu veya akarsu vadisinin önünü kapatması sonucunda çukurluğu veya akarsu vadisinin önünü kapatması sonucunda oluşan göllerdir.Ülkemizin en büyük gölü olan Van gölü, tektonik oluşan göllerdir.Ülkemizin en büyük gölü olan Van gölü, tektonik bir çukurluğun önünün Nemrut dağından çıkan lavlarla bir çukurluğun önünün Nemrut dağından çıkan lavlarla kapanması sonucu oluşmuştur. Örn: Doğu Anadolu’da yer alan kapanması sonucu oluşmuştur. Örn: Doğu Anadolu’da yer alan Erçek, Nazik, Balık, Çıldır ve Haçlı gölleri volkanik set gölleridir.Erçek, Nazik, Balık, Çıldır ve Haçlı gölleri volkanik set gölleridir.
ALÜVYAL SET GÖLLERİ:ALÜVYAL SET GÖLLERİ: Alüvyal ovalarda, akarsu vadilerinde ve Alüvyal ovalarda, akarsu vadilerinde ve alüvyonların birikmesi sonucu oluşan göllerdir. Manisa’daki alüvyonların birikmesi sonucu oluşan göllerdir. Manisa’daki Marmara, Sakarya’daki Akgöl ile Ankara yakınlarındaki Mogan ve Marmara, Sakarya’daki Akgöl ile Ankara yakınlarındaki Mogan ve Eymir gölleri bu şekilde meydana gelmiştir.Eymir gölleri bu şekilde meydana gelmiştir.
KIYI SET GÖLLERİ (LAGÜN):KIYI SET GÖLLERİ (LAGÜN): Kıyılarda bir koy önünün Kıyılarda bir koy önünün dalgalarla taşınan kumlar tarafından kapatılması sonucunda dalgalarla taşınan kumlar tarafından kapatılması sonucunda oluşan göllerdir.Çatalca Yarımadası kıyılarındaki Büyük oluşan göllerdir.Çatalca Yarımadası kıyılarındaki Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri ile Durusu Gölü lagünün Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri ile Durusu Gölü lagünün ülkemizdeki başlıca örneklerdir.ülkemizdeki başlıca örneklerdir.
HEYELAN SET GÖLLERİ:HEYELAN SET GÖLLERİ: Bir akarsu vadisinin heyelan Bir akarsu vadisinin heyelan
sonucunda kapanması ile oluşan göllerdir. Bu göller Karadeniz sonucunda kapanması ile oluşan göllerdir. Bu göller Karadeniz Bölgesinde yaygındır. Tortum(Erzurum), Borabay(Amasya), Bölgesinde yaygındır. Tortum(Erzurum), Borabay(Amasya), Abant ve Yedigöller, Sera gölleri yurdumuzdaki başlıca heyelan Abant ve Yedigöller, Sera gölleri yurdumuzdaki başlıca heyelan set gölleridir.set gölleridir.
Van g. Eymir g.
Mogan g.
Köyceğiz g.
B. Çekmece g.
Tortum g. Abant g.
Nazik g.
Haçlı g.Uzungöl
.
Türkiye’de Yer Alan Set Gölleri
K. Çekmece g
VAN GÖLÜVAN GÖLÜ
VAN GÖLÜVAN GÖLÜ
Akarsular üzerinde çeşitli amaçlarla kurulan setlerin gerisinde oluşan Akarsular üzerinde çeşitli amaçlarla kurulan setlerin gerisinde oluşan gölleridir. Bunlara YAPAY SET GÖLLERİ adı da verilir.gölleridir. Bunlara YAPAY SET GÖLLERİ adı da verilir.
Zengin bir akarsu ağına sahip olan ülkemizin doğal şartları, baraj Zengin bir akarsu ağına sahip olan ülkemizin doğal şartları, baraj yapımına uygundur. Yurdumuzda arazi yapısının engebeli oluşu, eğim yapımına uygundur. Yurdumuzda arazi yapısının engebeli oluşu, eğim fazlalığı ve akarsularımızın genellikle derin vadiler içinde akması bu fazlalığı ve akarsularımızın genellikle derin vadiler içinde akması bu elverişli şartların başlıcalarıdır.elverişli şartların başlıcalarıdır.
Barajlar; içme ve kullanma suyu temin etmek, elektrik enerjisi üretmek, Barajlar; içme ve kullanma suyu temin etmek, elektrik enerjisi üretmek, tarım alanlarını sulamak, su taşkınlarını önlemek gibi çeşitli amaçlarla tarım alanlarını sulamak, su taşkınlarını önlemek gibi çeşitli amaçlarla yapılır. Yurdumuzdaki akarsular üzerinde yaklaşık 200 baraj yapılır. Yurdumuzdaki akarsular üzerinde yaklaşık 200 baraj bulunmaktadır. Son yıllarda baraj yapımına hız verilmiştir. Güneydoğu bulunmaktadır. Son yıllarda baraj yapımına hız verilmiştir. Güneydoğu Anadolu Projesi(GAP) ile barajlarımızın sayısı daha da artmıştır.Anadolu Projesi(GAP) ile barajlarımızın sayısı daha da artmıştır.
BARAJ GÖLLERİBARAJ GÖLLERİ
KEBAN BARAJ GÖLÜKEBAN BARAJ GÖLÜ
ATATÜRK BARAJ GÖLÜATATÜRK BARAJ GÖLÜ
YER ALTI SULARIYER ALTI SULARI
YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR Yağışlarla yer yüzüne inen suların geçirimli tabakadan yer altına sızarak , geçirimsiz tabakalar üzerinde birikmesiyle oluşturdukları sulara yer altı suları denir.
Yer Altı Sularının Beslenmesinde Etkili Olan Faktörler: 1) Yağış miktarı, 2) Buharlaşma, 3) Zeminin geçirimliliği: Alüvyal ve karstik alanlarda geçirimlilik fazladır. 4) Arazinin eğimi :Eğimin az olduğu alanlarda beslenme daha fazladır. 5) Bitki örtüsü,
Yer altı Sularının Özellikleri:Yer altı Sularının Özellikleri: Yer altı suları hareket eder. Ancak Yer altı suları hareket eder. Ancak
akarsular kadar hızlı akmazlar.akarsular kadar hızlı akmazlar. Sıcaklığı 20 Sıcaklığı 20 ººC’nin üstünde olanlar C’nin üstünde olanlar
sıcak yer altı sularıdır. sıcak yer altı sularıdır. Saf su değildir. İçinde bol miktarda Saf su değildir. İçinde bol miktarda
mineral bulunur. mineral bulunur. Aşınırma ve biriktirme şekilleri meydana Aşınırma ve biriktirme şekilleri meydana
getirirler. getirirler.
Yer altı Suları
Soğuk Yer altı Suları ve Kaynaklar
Sıcak Yer altı Suları ve Kaynaklar
Taban Suları Artezyen Suları Karstik Sular Fay Kaynakları Gayser
Taban Suyu: Alüvyal ovaların tabanında bulunurlar. Altta geçirimsiz tabaka ile sınırlandırılmış geçirimli tabaka üzerinde biriken sulardır. Beslenme durumuna göre taban suları bazen yüzeye kadar çıkabilir. Yer altı su seviyesinin düşük olduğu alanlarda ise kuyu açmak suretiyle bu sulardan faydalanılır.
Türkiye taban suları bakımından zengindir. Ör: Ege Bölgesinin çöküntü ovaları, Konya,Kayseri, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Bursa, Adapazarı gibi.
Artezyen Suları : Kıvrımlı yapılardaki senklinallerde iki geçirimsiz tabaka içinde biriken sulardır.
Geçirimsiz Tabaka
Geçirimli Tabaka
Karstik Yer altı suları: Kalker, jips gibi eriyebilen taşların bulunduğu alanlardasuların boşluklarda birikmesi ile oluşur.
Bu kaynakların en önemli özelliği sularının bol miktarda kireç içermesidir.Aynı zamanda suları soğuktur.
Sularını yağışlarla yeryüzünden alırlar. Sularının sıcaklığı ve akımları yıl boyunca değişir. Yamaç Kaynağı : Geçirimli tabakaların uç kısmından suların yüzeye çıktığı yerdir.
Geçirimsiz Tabaka
Geçirimli tabaka
Kaynak
SICAK SU KAYNAKLARI •Sularını mağmaya yakın alanlardan alırlar. •Suları geldiği derinliğe göre sıcak veya ılıktır. •Sularının sıcaklığı yıl boyunca aynıdır. •Akım değişikliği olmaz. •Bol miktarda eriyik madde içerir.
Fay Kaynağı: Fay hattı boyunca yeryüzüne çıkan kaynaklardır. Halk arasında bu kaynaklara ılıca, kaplıca,çermik, içme ve maden suları denilmektedir.
Ör: Manisa (Kurşunlu, Urganlı, Alaşehir, Demirci), Denizli (Pamukkale, Karahayıt,Sarayköy, Buldan), Kütahya (Simav),Balıkesir (Edremit, Gönen), Sivas (Balıklı Çermik) gibi merkezlerde vardır. Bu yerlerin ortak özelliği yer yapılarının özelliğidir.
Fay