Suðurlandsbraut Vesturgata

SUURLANDSBRAUT-VESTURGATAaprl 2013

Skrsla essi er hluti af strra verkefni um vistvnt skipulag.

Titill Betri borgarbragurUndirtitill Suurlandsbraut - Vesturgatatgfur 2013Hfundur Bjrn Marteinsson (ritstj), Helgi B. Throddsen, Anna Sley orsteinsdttir og Helga BragadttirTunguml slenskaLykilor Skipulag, gturmi, borgarrun, byggarmynstur, sjlfbrniKeywords urban planning, street space, urban development, urban patterns, sustainabilityISBN 978-9935-463-10-4 Ljsmyndir Betri borgarbragur, Ljsmyndasafn Reykjavkur og Google Earth Teikningar Betri borgarbragurForsa Betri borgarbragurtgefandi Betri borgarbragur

Heimilt er a gera tdrtt s heimildar geti: Helgi B. Throddsen, Anna Sley orsteinsdttir og Helga Bragadttir (2013). Suurlandsbraut Vesturgata, Reykjavk: Betri borgarbragur, Kanon arkitektar

TDRTTUR 4SUMMARY 5INNGANGUR 7RUN OG SAGA 8SKIPULAGSTLANIR OG AALSKIPULAG 22TTLEIKI 26STARFSEMI/ LANDNOTKUN 32GTURMI 40SAMANBURUR GTURMA 60BLAUMFER 66UMFER GANGANDI OG HJLANDI 72TIL UMHUGSUNAR 74TIL UMHUGSUNAR 76HEIMILDIR 80

EFNISYFIRLIT

4SUURLANDSBRAUT VESTURGATA

SuurlandsbrautLaugavegurBankastrtiAusturstrtiAalstrti-Vesturgata. Leiin liggur austur-vestur eins og Miklabraut og er um 6 km lng. Upphaf leiarinnar er vi mislg gatnamt Miklubrautar og Sbrautar sem gatan tengist ekki lengur. Leiin liggur san til vesturs gegnum borgina endilanga og endar t vi sj vi nanaust. Fyrra vifangsefni Betri borgarbrags, Miklabraut-Hringbraut, er ein helsta umferar borgarinnar en Suurlandsbraut-Vesturgata er fjlttari lei. Hn er forveri Miklubrautar sem aal umferar- og akomulei Reykjavkur. Leiin Suurlandsbraut-Vesturgata er sguleg fer gegnum margbreytilegt umhverfi borgarinnar me mismunandi

starfsemi og byggarmynstri. Efnistk eru me svipuu snii og Miklubrautarskrslunni, en vegna mismunandi eli leianna er einstaka ttum sleppt og arir nir koma stainn.

Vinnuhpurinn Betri borgarbragur hefur leitast vi a skoa leiina fr msum sjnarhornum. Saga gtunnar, run hennar og hlutverk. Upplsingarnar eru settar fram auskiljanlegan htt me teikningum, myndum og texta. etta er einnig gert til a f ga yfirsn yfir vifangsefni,

a sem betur m fara og a auveldara veri a skoa framtarmguleika vi leiina.

TDRTTUR

5SUURLANDSBRAUT VESTURGATA

This 6 km axis, which lies from east to the west through the city of Reykjavik, consists of these roads: SuurlandsbrautLaugavegurBankastrtiAusturstrtiAalstrti-Vesturgata. It starts by a two level interchanges where Miklabraut and Sbraut meet but Suurlandsbraut was disconnected from this intersection many years ago. Betri borgarbragur has also done a similar research project for Miklabraut - Hringbraut, which is one of the heaviest traffic roads in the city. The roads we are

analyzing in this project have different characteristics, purpose and appearance. This axis ties together the oldest part of Reykjavk to newer neighbourhoods. The working methods applied are similar to the Miklabraut - Hringbraut report, but because of the different nature of the subject, some aspects of the research are different.

The aim of this project is to analyze these roads, which make the way through the city from the eastern part through the downtown area and to the sea, from many different perspectives. At the same time look at the history of these roads, their purpose and future possibilities.

SUMMARY

Betri borgarbragur- rannsknarverkefni

Menn hafa byggt sr skli einhverri mynd einhverja tugi rsunda, og norlgum slum hefur hsaskjl veri ein af grunnrfum manna. Allan ennan tma hafa byggingarmenn urft a finna lausn v hvernig heppilegast og hagkvmast vri a n

gum rangri me eim efnum sem buust hverju sinni. Me vaxandi ttblismyndun hefur flkjustig aukist og n arf ekki einungis a hugsa fyrir hsaskjli einu saman heldur

hefur nbli og feykihr rf fyrir aukin samskipti og flutninga sett njar krfur hi bygga

umhverfi. Krfur til umhverfisins hafa stugt aukist og n er vaxandi mli ger krafa um a

stefnt skuli tt a sjlfbrari run byggingarinai sem rum starfssvium jflaginu. Vermti sem liggja hinu bygga umhverfi eru feykimikil, byggt er til langs tma og v

nausynlegt a fjrfestingin ntist komnum kynslum me lgmarkslagi umhverfi.

Vori 2009 tku fulltrar sj aila hndum saman um a skilgreina rannsknarverkefni sem fjalla skyldi um hi bygga umhverfi, me herslu hvernig gera mtti ttbli

umhverfisvnna og sjlfbrara heldur en veri hefur. ar sem verkefnasvii er mjg

umfangsmiki og snertir mjg lk starfssvi og hagsmuni var kvei a verkefnisstjrn skyldi vera skipu einum aila fr hverjum tttakanda, en me flugu tenglaneti yru arir

hugaailar tengdir verkefninu. Verkefni hlaut riggja ra ndvegisstyrk Tknirunarsjs Ranns rin 2009-2012 og ri 2010 styrk fr Rannsknasji Vegagerarinnar.Verkefnisstjrn skipuu eftirtaldir ailar; Bjrn Marteinsson, arkitekt og verkfringur, Nskpunarmist slands og dsent

vi Hskla slands-Umhverfis- og byggingarverkfrideild, verkefnisstjri

Hans-Olav Andersen, arkitekt, Teiknistofan Tr

Harpa Stefnsdttir, arkitekt, Akitektra

Hildigunnur Haraldsdttir, arkitekt, Hs og skipulag

Helgi B. Throddsen, arkitekt, Kanon arkitektar

Pll Gunnlaugsson, arkitekt, ASK arkitektar

Sigbjrn Kjartansson, arkitekt, Glma-Km arkitektar

A verkefninu hefur, auk verkefnisstjrnar, komi fjldi aila og skulu eir helstu nafngreindir: Anna Sley orsteinsdttir, arkitekt, Kanon arkitektar

Bjarni Reynarsson, land- og skipulagsfringur , Landr

Brynhildur Davsdttir dsent H Umhverfis- og aulindafrum, umsjnarmaur

framhaldsnms Gunnar rn Sigursson, arkitekt, ASK arkitektar

Helga Bragadttir, arkitekt, Kanon arkitektar

Helgi r Ingason, Hsklanum Reykjavk

lafur Tr. Mathesen, arkitekt, Glma-Km arkitektar

Ragnhildur Kristjnsdttir, arkitekt, Teiknistofan Tr

Sigurur Jhannesson, hagfringur, Hagfristofnun

Sverrir sgeirsson, Hs og skipulag

rur Steingrmsson, arkitekt, Kanon arkitektar

orsteinn Helgason, arkitekt, ASK arkitektar

orsteinn Hermannsson, verkfringur, Mannvit

Vilborg Gujnsdttir, arkitekt ASK, arkitektar

verkefninu var tala vi fjlda aila; hnnui, stjrnmlamenn, embttismenn hj rki og sveitarflgum auk hsklaflks, sem ekki vera nafngreindir fjldans vegna. Verkefnisstjrn kann tttakendum verkefninu og vimlendum bestu akkir fyrir eirra lisinni, og rannsknasjunum bum fyrir fjrmgnunina- n ykkar tttku hefi essi ttekt ekki ori a veruleika. Verkefni hefur veri kynnt fjlda aila fundum og rstefnum, og einnig skrifaur fjldi erinda sem birst hafa innanlands og erlendis.rangur verkefnisins er birtur yfirlitsskrslunni Betri borgarbragur og a auki mrgum

skrslum um lka mlaflokka sem snerta verkefnissvii.

7INNGANGUR

Reykjavk 1904 Lkjargata, Lkjartorg og Austurstrti

mars 2011 kom t vegum Betri borgarbrags skrsla um Miklubraut-Hringbraut sem lsti gtunni fr msum sjnarhornum. N er rin komin a annarri meginlei um borgina, SuurlandsbrautLaugavegurBankastrtiAusturstrtiAalstrti-Vesturgata. essi lei liggur austur-vestur eins og Miklabraut og er um 6 km lng. Upphaf leiarinnar er vi mislg gatnamt Miklubrautar og Sbrautar sem gatan tengist ekki lengur. Fyrsti hluti leiarinnar er akoma a barnaheimilinu Steinahl. Leiin liggur san gegnum borgina endilanga og endar t vi sj vi nanaust.

Fyrra vifangsefni Betri borgarbrags, Miklabraut-Hringbraut, er helsta umferar borgarinnar en Suurlandsbraut-Vesturgata er fjlttari lei. Hn er forveri Miklubrautar sem aal umferar- og akomulei Reykjavkur r austurtt. Suurlandsbraut-Vesturgata er sguleg fer gegnum borgina, margbreytilegt umhverfi me mismunandi starfsemi og eli.

Efnistk eru me svipuu snii og Miklubrautarskrslunni, en vegna mismunandi eli leianna er einstaka ttum sleppt og arir nir koma stainn.

Vinnuhpurinn Betri borgarbragur hefur leitast vi a skoa leiina fr msum sjnarhornum. Saga gtunnar, run hennar og hlutverk. Markmii er a greina, sna og setja upplsingarnar fram auskiljanlegan htt. etta er einnig gert til a f ga yfirsn yfir a sem

betur m fara og a me essari samantekt veri auveldara a skoa framtarmguleika vi gtuna.

8RUN OG SAGA

ri 1703 voru lgblin sem leiin l um: Bstair, Kleppur, Laugarnes, Rauar, Arnarhll, Reykjavk og Hlarhs. Leiin l um gturnar Kvosinni, Aalstrti og Austurstrti, elsta byggarkjarna Reykjavkur. Kvosin var strax upphafi ttblisins sjlfsagur mipunktur alls

mannlfs. Lega Vesturgtu til vesturs og Laugavegar til austurs tengist gmlum leium til og fr bnum. Vesturgata tengdi byggarkjarna Reykjavkur vesturhluta Seltjarnarness og Laugavegurinn var leiin austur r bnum. Nafni Laugavegur er dregi af vottalaugunum Laugardal. anga fru konur bjarins til votta. fyrstu urfti a ganga vegleysu me vottinn bakinu. a var v mikil samgngubt egar Laugavegurinn var gerur vagnfr ri 1889.

fyrstu einskoraist verslun og jnusta mest vi Kvosina en me stkkun bjarins teygist essari starfsemi eftir Laugavegi til austurs og Vesturgtu til vesturs. Tilkoma Reykjavkurhafnar 1917 var til a styrkja enn frekar Kvosina sessi sem ungamiju atvinnulfs Reykjavk.

Nr alla 20. ldina var mikil flksfjlgun Reykjavk og hsnisskortur var vivarandi vandaml. ttbli var miki og iandi mannlf mibnum. Um mija ldina bjuggu nr allir bjarbar gngufri vi Kvosina og hfnina.

Uppdrttur af Reykjavk 1876 sem Benedikt Grndal mlai. 12 rum sar, ri 1889, bjuggu Reykjavk 3.751 bi.

Kort til hgri fr rinu 1947

9Kort til hgri fr rinu 1947

10

Suurlandsbraut 1960-1961 forgrunni eru kartflugarar vi Htn

Laugavegur 1910austan vi Hlemm

11

Austurstrti 1900-1909

kjlfar seinni heimstyrjaldar uru til skil bygginni. Me hugmyndafri mdernismans, tkniframfrum og bttum lfskjrum minnkai hugi miborginni og klasssku borgarumhverfi. Ekki var lengur byggt anda eldri byggar

me vel afmrkuum bjarrmum. Einkabllinn var kominn til sgunnar og thverfin tku vldin me mun uppleystri

bygg en fyrir var. Vifangsefni skipulagsyfirvalda breyttust

r formun bjarrma a finna lausnir fyrir njan tma.

Aalatriin voru svaskipting og umferarml.

Borginni var skipt upp mismunandi landnotkunarsvi. Svin voru agreind m.a. : barsvi, opinberar stofnanir og inaar- og vrugeymslusvi. Nr mibr var einnig fyrirhugaur vi Kringluna. Vaxandi blaumfer borginni var til ess a gatnager, blasti og umferarryggi var strsta rlausnarefni samt v a reisa njar bir.

Vi leiina m sj essi skil bygginni vi Hfatn, vi ofanveran Laugaveg. Byggin austan vi skilin afmarkar ekki gturmi sama htt og fyrir vestan. Hsin austan vi eru einnig laustengdari gtunni og hafa jafnvel aalakomu annarsstaar fr en greia akomu fyrir bla.

12

Snorrabraut og Hverfisgata 1916-1925jrnbrautalest leiinni me farm niur a sj

Ljsmynd til hgri: loftmynd 1928

ratugunum eftir seinni heimstyrjldina stkkai borgin mjg hratt og n thverfi byggust. En n sustu ratugum hefur huginn

miborginni og ttri borgarbygg aukist. tt a thverfin hafi sna

kosti me frisld og gu agengi a nttrusvum eru kostirnir lka margir, langur feratmi til og fr vinnu/skla, sums staar er langt alla jnustu og skortur mannlfi. tt borgarbygg bur upp styttri

feratma, flugri jnustu og fjlbreyttara mannlf.

13Ljsmynd til hgri: loftmynd 1928

15

1902

1836

1876

1920

1947

1960

1986

1960

1960

1947

1947

rfirisey

Vesturbr

Melar

Hagar

Skerjafjrur

Hlar

Holt

Tn

Norurmri

Grandar

Kringla

SkeifanVogar

Merkur

Heimar

Sund

SundahfnLaugars

Laugardalur

Laugarnes

Lkir

Teigar

Fossvogur

skjuhl

2011

2011

1990

Geri

Haleiti

Klambratn

1986

1947

1947

1947

20111876

1902

1920

2011

1986

1960

1947

1947

1947

1960

1960

1960

1960

1960

Mibr

Austurbr

Hskli

Hlemmur

RUN BYGGARFR 1836-2011merking sva vsar kort og loftmyndir sem eru merkt eftir rtlum

2011 1986 1960 1947 1920 1902 1876 1836aldur byggar

NTINGARHLUTFALL REITA

0,00 - 0,10

0,10 - 0,25

0,25 - 0,50

0,50 - 1,00

1,00 - 1,50

1,50 -

rfirisey

Vesturbr

Melar

Hagar

Skerjafjrur

Hlar

Holt

Tn

Norurmri

Grandar

Kringla

SkeifanVogar

Merkur

Heimar

Sund

SundahfnLaugars

Laugardalur

Laugarnes

Lkir

Teigar

Fossvogur

skjuhl

Geri

Haleiti

Klambratn

Mibr

Austurbr

Hskli

Hlemmur

TTLEIKI

16

Reykjavk 1875horft niur Bankastrti og Austurstrti

17

Me auknum huga ttri borgarbygg hefur umra um hsvernd aukist. Verndunarml miborgarinnar er vikvmur mlaflokkur og honum lkar

skoanir og gildismat. a sem er ntt drasl fyrir einum eru gersemar fyrir rum. Ljst er a sagan ea minni Borgarinnar skiptir miklu mli fyrir upplifunina umhverfinu. Sguleg tenging gefur umhverfinu dpt. En a er ekki sjlfgefi

a allt gamalt eigi a halda sr. Gmul mannvirki og umhverfi eru ekki ll jafn

merkileg. Taka arf tillit til fleiri tta en varveislusjnarmia borgarumhverfinu.

Hsverndun er aeins einn af mrgum lium heildarmyndinni. Verndun getur t.d. stangast vi hugmyndir sem auka og bta mannlfi. miborginni,

sgulegri miju Reykjavkur er miki af eldri mannvirkjum. ar eru lka mrg illa ntt svi sem sra fegurarskyni og hgt vri a bta me hugmyndaaugi, njum mannvirkjum og grri. a verur v a gta a v a hindra ekki sjlfsaga uppbyggingu me ofverndun.

Til umhugsunar:Hvernig vri a styrkja betur gngu- og hjlalei r vesturtt fr Laugaveginum a vottalaugunum.

Eiga hugmyndir, formfri og handverk samtmans ekkert erindi vi miborgina. urfa ll mannvirki a lta t fyrir a au su gmul til a a s almenn stt um au?

M A N N F J L D I

B L A R

60.00

0

20.00

0

40.00

0

1839

BRUNAML

HEILBRIGISML

U M

F E

R

A R

M

L

SJLFBRNI

GRN SVI

H

S N

I S

E K

L A

BALRI

S K

O R

T U

R

L

U

M

EYNIG HEILSUSPILLANDI HSNISJARSTTARSAMNINGAR 1964-1974

BREIHOLT

NORURMRI

RBR

GRAFARVOGUR

GRAFARHOLT

LAUGARNESHVERFI

SELS

KRINGLAN

HAFNARLEYSI

HEILDARSKIPULAG 1928

lf rvarssdttir

orvaldur S. orvalddson

Gurn Jnsdttir

Hilmar lafsson

Aalsteinn Righter

Gunnar H. lafsson

Einar Sveinsson

Helga BragadttirSalvr JnsdttirBirgir Sigursson

SKIP

ULAG

UND

IR

BORG

ARVE

RKFR

I

NGI

AALSKIPULAG 1962-1983

AALSKIPULAG 1984-2004

AALSKIPULAG 1996-2016AALSKIPULAG 2001-2024

UPPBYGGING BORGARTNS

UMFERAR HNTAR

ENDURVAKNING MIBORGAR

NR MIBR

VATNSVEITA 1909

HITAVEITA 1930

REYKJAVKURHFN 1917

KLASSSKTBJARRMIHOPAR R SKIPULAGI

KRFUR UM MISLG GATNAMT

MELAR

LHEILSA

BYGGINGARNEFND TEKUR TIL STARFA1839

SKIP

ULAG

SNEF

ND

RKI

SINS

1921

-193

8

SAMV

INNU

NEFN

D R

KIS

OG B

ORGA

R

890

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

1920

1910

1900

Peter Bredsdorffog flagar

STRTISVAGNAR REYKJAVKUR 1931

OPIN HOLRSI 1897

FOSSVOGUR

SMBAHVERFI

VOGARNIR

NORLINGAHOLT

AUSTURBR

KVOS

IN

INGHOLT

GTULSING 1876

LGGSLA

STR BRUNI KVOSINNI 1915TIMBURHS BNNU KJLFARI

HLARTN / VESTURGATA

YTRI ASTUR

MANN-FJLDIRTAL

HELSTU VIFANGSEFNIVRUR

STAA SKIPULAGSMLASKIPULAGSSTJRAR

HEILDAR SKIPULAGS-UPPDRTTIR

UPPBYGGINGAR-SVI

BYGG

INGA

RNEF

NDRE

YKJA

VKU

R 18

39-1

921

UNDI

R B

JARS

TJR

N

FYRRIHEIMSTYRJLD19014-1918

SEINNIHEIMSTYRJLD1939-1945HERSETA1940-2006

KREPPA1929-1939

KREPPA1907

KREPPA2008-

LAUSAMENNSAKALEYF 1894

TOGARATGER1905

KREPPASLDAR HRUN1972

GASST 1910

M A

L B

I K U

N G

A T

N A

LAUGAVEGUR

LKURINN LAGUR BUNUSTOKK 1911

BYGG

IN

NAN

HRIN

GBRA

UTAR

FLUGVLLUR 1940

HOLR

SI

OG

GANG

STT

TAR

TTING BYGGAR UN

DIR

BORG

ARST

JRN

100.0

00

80.00

0

10.00

06.321

11.449

17.450

28.052

38.308

55.980

72.407

81.693

83.766

97.569

111.345

RAFMAGNSVEITA 1921

HUNDAHALD LEYFT 1984

LFARSRDALUR

BLAR

100

418

677

3.357

7.085

17.494

32.692

85.581

118.427 96.107

20

Vesturgata

1965

Suurla

ndsbra

ut

nanaust

Steinahl

HverfisgataLgreglustin

Arnarhll

Bankastrti

Natn

Laugardalshllin

Laugavegur

Austurstrti

Elliavogur

1965

2011

Steinahl Elliavogur

Laugardalshllin

Laugavegur Suurla

ndsbra

ut

HverfisgataArnarhll

BankastrtiAusturstrtiVe

sturgatananaust

Lgreglustin

Engjateigur nr

Suurlandsbrautin orin aftengd

breytingar gtum breytingar

gtum

gtur farnar

GlsibrNatn

2011

1984

Laugardalshllin

Laugavegur

Suurla

ndsbra

ut

Vesturgatananaust

Skeiarvogur nr

Steinahl

Kringlumrarbrautin n

Lgreglustin

Arnarhll

BankastrtiAusturstrti

ntt umferarmannvirki Glsibr

Natn

Laugavegur

HverfisgataElliavogur

1984

RUN OG BREYTINGAR GTUM, innrammair hlutar sna breytingar

21Loftmynd fr 1946, ljsm. Sigurhans E. Vignir Suurlandsbraut vi Gnoarvog, 1958 - 1960, ljsm. Ptur Thomsen.

ur fyrr var Suurlandsbrautin ein meginleiin inn binn. Seinna tk Miklabrautin vi v hlutverki og gerir enn. ri 1997 var Suurlandsbrautin aftengd Vesturlandsvegi vi Elliarvog. Austasti hluti Suurlandsbrautar, svi fr Steinahl til Skeiarvogar, ber ess enn merki a hafa ur veri umhverfi ungrar umferargtu.

22

SKIPULAGSTLANIR OG AALSKIPULAGvenju snemma er teki skipulagsmlum Reykjavk mia vi fmenni fyrrihluta 19.aldar. Byggingarnefnd Reykjavkur var formlega stofnu 29. ma 1839. Fyrstu skipulagskvaranir bjarins komu fljtlega kjlfari og r voru a leyfa ekki

byggingar Austurvelli og Lkjartorgi. ri 1866 voru lagar tlanir um bygg landi Hlarhsa sem brinn hafi nlega fengi umr yfir. a er svi sem

Vesturgata liggur um. tla m a hr s um a ra fyrsta eiginlega skipulagssvi Reykjavkur. fundi byggingarnefndar Reykjavkur 21. jn 1866 er bka:

Vesturgata 1890

23

Var fyrst teki fyrir eftir ar til gefnu tilefni a skoa Hlarhsalina og tvsa ar sti fyrir gtur. Nefndin kva, a Hlarhsavegurinn (innsk. nverandi

Vesturgata) tti a lengjast vestur eftir beinni lnu svo langt, sem Hlarhsalin

nr(Innsk. a Framnesvegi), n fyrst um sinn, a stefna vegarins veri hagkvmust fr

Hlarhsum og milli hss P. Gslasonar nanaustum og Jakobs Steingrmssonar.

lit etta styur nefndin einkum vi a tvennt, a me essari stefnu virist fanlegt

hfilegt byggingarplss fyrir nean veginn, egar vi arf, n ess a of miki sje

teki af tninu, og a me essari stefnu veri hgara a lengja veginn ann htt, er

skilegur m virast, svo a hann ni t a Eisgranda..........

.........Hva vergtur hrrir linni ltur byggingarnefndin, a s alla stai

hentast, a r sjeu strax markaar niur og fastsettar, svo a byggt veri eftir vissu

formi, v a a geti sparast fyrir bjarsjinn kostnaur, sem leiir af v, a ekki

er byggt eftir vissu plani. En byggingarnefndin ltur ess geti, a enginn rf s

til n strax a leggja essar vergtur, r sjeu afmarkaar, heldur tti a a ba

anga til lin er ngileg bygg. Nefndin lyktar tvr vergtur muni geta ngt fr

Hlarhsveginum niur a sj(innsk. gisgata og Brekkustgur), hin austari mefram

Hlarhsabnum vestanvert niur a sj, og hin ytri fyrir vestan vestasta hjallinn i

Mrarholti. essar vergtur urfa a vera nokku breiar, svo a byggingarstin geti

skiptst strri heildir sem tilokist fr eldshttu annarsstaar fr, en essu efni tlar

nefndin sr ekki a taka neina beinlnis kvrun n sem stendur, nje heldur um breidd

sjlfra gatnanna......

........Nefndin ltur, a eftirfylgjandi reglur eigi a gilda um byggingar mefram

Hlrjarhsaveginum:

1. eystri parti vegarins m ei byggja nema timburhs og skal byrja byggingarnar sem

austast og halda fram vestur eftir.

2. vestri parti vegarins m byggja bi moldarhs og timburhs eftir v sem

byggjandinn sjlfur skar, og byrja byggingar sem vestast og halda fram austur eftir.

3. Engum vera tvsaar meira en 30l.(innsk. 30x0,628m = 18,84m) t til vegsins,

nema hann me srlegum stum sanni, a hann urfi meira lar t til vegsins.

(Byggingarnefnd Reykjavkur 100 ra, Georg lafsson, Lesbk Morgunblasins 28.jl 1940)

24

AthafnasvibarsviMiborgMisvijnustustofnanirOpin svi til srstakra notaBlndu landnotkun, jnustustofnanir/ opin svi til srstakra nota

Hafnarsvi

Aalskipulag Reykjavkur2001-2024

nanaust

Frkirkjuvegur

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut Elliardalur

Laugardalur

hafnarsvi

Htn

Engjateigur

Haleiti

Skeifan

Heimar

VogarMerkur

Hlemmtorg

LANDNOTKUN, VESTURGATA, AUSTURSTRTI, BANKASTRTI, LAUGAVEGUR, SUURLANDSBRAUT

Samkvmt gildandi aalskipulagi (2001-2024) liggur leiin Vesturgata-Suurlandsbraut um mismunandi landnotkun. Vesturgata er basvi, Kvosin og neri hluti Laugavegs me Hlemmi er miborgarsvi og austur r er blanda misvis, stofnana, ba og opins svis.

Allt fr rinu 1997 hafa Miborgarsamtkin og Reykjavkurborg unni a runartlun og uppbyggingartlun fyrir miborg Reykjavkur til a taka msum vandamlum miborgarinnar. Helstu rlausnarefni runartlunar miborgarinnar hafa veri: A stva fkkun verslana svinu, heft fjlgun veitingahsa sta verslana, ngt frambo af heppilegu verslunarrmi, ngt frambo af heppilegu skrifstofurmi, skortur fjrfestingum, skortur skrri framtarsn, skortur blastum, of ltil uppbygging barhsnis og aukin samkeppni fr rum misvum.

Til umhugsunar:

Megin forsendan til a efla mibinn hefur veri talin fjlgun blasta.

Er essu kannski fugt fari? Til a skapa eftirsknarverara umhverfi

mibnum arf frekar a draga r blaumfer, fkka blastum mibnum vldum stum og fegra umhverfi?

Vantar fleiri torg og gara tengslum vi leiina?

Hvernig a vinna a endurbtum gturmis?

Hversu tt a byggja vi gtuna og hva eiga hsin a vera h?

25

AthafnasvibarsviMiborgMisvijnustustofnanirOpin svi til srstakra notaBlndu landnotkun, jnustustofnanir/ opin svi til srstakra nota

Hafnarsvi

Aalskipulag Reykjavkur2001-2024

nanaust

Frkirkjuvegur

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut Elliardalur

Laugardalur

hafnarsvi

Htn

Engjateigur

Haleiti

Skeifan

Heimar

VogarMerkur

Hlemmtorg

LANDNOTKUN, VESTURGATA, AUSTURSTRTI, BANKASTRTI, LAUGAVEGUR, SUURLANDSBRAUT

26

TTLEIKILeiin Suurlandsbraut-Vesturgata liggur um mismunandi ttleika og byggarmynstur. Hr eftir eru sndir nu reitir sem sna mismunandi byggarmynstur leiinni.

Bygg vi Vesturgtu er alltt reykvskan mlikvara. Byggin einkennist af stkum smum einingum, aallega timburhsum litlum lum. Gturmi er skrt, a nokku langt s milli hsa. au standa flest vi gtulnu. ar sem hsin standa inn l afmarka larveggir

gturmi.Bygg Kvosinni er ttasta bygg Reykjavkur, hn einkennist aallega af sambyggum steyptum byggingum, borgarhsum 3-5 ha. Einingarnar eru flestar strar litlum lum. Nokku er um hsagara me litlum

ljsgrum. Gturmi er skrt, hsin standa vi gtulnu. Inglfstorg er strt bjarrmi sem leiin liggur um.Bygg Laugavegi vi Klapparstg er einnig hluti af ttustu bygg Reykjavkur, hn einkennist af sambyggum byggingum, steyptum borgarhsum bland vi einstaka timburhs. Einingarnar eru misstrar. Gturmi er skrt og hsin standa nokkurnvegin smu lnu.Bygg Laugavegi vi Snorrabraut er alltt reykvskan mlkvara. Byggin einkennist af sambyggum steinsteyptum byggingum sem mynda hsagara. Einingarnar eru flestar litlar og mynda skr gturmi.

Bygg Laugavegi vi Sklagar er alltt reykvskan mlkvara. Byggin einkennist af sambyggum steinsteyptum byggingum sem mynda hsagara samt einstaka stkum byggingum. Einingarnar eru flestar litlar

og mynda skr gturmi.Bygg Laugavegi vi Htn er tt reykvskan mlkvara. Byggin einkennist af margbreytilegum stakstum steinsteyptum byggingum. Einingarnar eru af mismunandi str. Gturmi er uppleyst.Bygg vi Suurlandsbraut vi Laugardal er tt reykvskan mlkvara. Byggin einkennist af strum stkum einingum. Aeins er bygg sunnanmegin gtu. Ekki er um a ra afmarka gturmi. Hsalna sunnanmegin myndar eina heild tt byggingarnar su stakar.Bygg vi Suurlandsbraut vi Heima og Skeifu er tt reykvskan mlikvara. Byggin einkennist af mjg strum stkum einingum, mismunandi a h. Ekki er um a ra afmarka gturmi. Ekki er um eiginlega hsalnu a ra.Bygg vi Suurlandsbraut vi Voga og Merkur er frekar gisin. Vogamegin eru litlar einingar. En hinumegin vi gtuna vi Mrkina eru strri einingar Gturmi er sundurlaust.

29

1. Vesturgata, Strimannastgur

Um mija 19. ld fr bygg a teygja sig fr mibnum til vesturs mefram Vesturgtu. Gatan byggist flki r llum stttum. Um aldamtin 1900 eru bar Reykjavkur um 6000. er svinu tiltlulega tt bygg ar sem heimili, atvinna og samgngur flttast saman og bygg me margbreytilegum hsgerum og litlum grunneiningum randi. svinu er fjlbreytt bygg timburhsa allt fr 19. ld bland vi reisuleg steinhs. Mansardak hs og fyrstu hsin kldd brujrni, a gleymdum reisulegum skipstjravillum schweitzerstl setja svi umhverfi. Byggarmynstri raist grunni heildarskipulags Gujns Samelssonar fr rinu 1927 og hafa njar byggingar veri felldar inn a fram ennan dag.

3. Laugavegur, Klapparstgur

Upphaf verslunargtunnar Laugavegar er a ri 1855 samykkti bjarstjrn a leggja gtuna fr bjarkjarnanum Kvosinni inn Laugardal a vottalaugunum. Bygg teygi sig inn eftir Laugavegi og ar reistu einkum hs slenskir kaupmenn. Upp r 1920 egar Sklavruholti noranvert fr a byggjast upp eru bar Reykjavk um 17.500. upphafi voru hs vi Laugaveg ltil um sig og lgreist og gjarnan bakhs. heildarskipulaginu fr 1927 sem aldrei ni fram a ganga heild sinni var gert r fyrir 3ja ha randbygg vi Laugaveginn. Fyrir viki standa steinsteypuhs me gluggalausum brunagflum inn milli eldri timburhsa. Uppbygging verslunarkjarna, einkum Kringlunnar og rfin fyrir breytt verslunarrmi lkum tmum hefur haft mikil hrif Laugaveginn. Vegna essa er gtumyndin venju fjlbreytt ar sem lesa m hluta byggingarsgu Reykjavkur me hsum fr flestum byggingarskeium.

2. Mibr, Kvosin

korti af Reykjavk fr rinu 1715 sst Vkurbrinn sem st vi sunnanvert Aalstrti. ar reisti Skli fgeti verksmijuhs Innrttinganna sjtta tug 18. aldar og stendur Fgetahsi, Aalstrti 10, elst hsa borginni ar enn. Upphaf byggar Reykjavk er Grjtaorpi og me Innrttingunum jkst verslun og tger og lum var thluta r landi hjleigunnar Grjta. Dmkirkjan samt tilhogginni byggingu Alingishssins setti sterkan svip bjarmyndina vi Austurvll seinni hluta 19. aldar. etta umhverfi var styrkt heildarskipulaginu fr 1927, en samt deiliskipulagi Kvosarinnar fr 1985, hefur veri byggt samkvmt v allar gtur san. Eftir strbrunann ri 1915 tk steinsteypan vi af timbri sem helsta byggingarefni. Bjarrmi mtu af gmlum og njum misstrum byggingum og hi hefbundna gatnakerfi einkenna mibinn, ar sem gangandi og akandi er gert jafn htt undir hfi.

BYGGARMYNSTUR

Suurlandsbraut, Laugavegur, Vesturgata

Mibr, Kvosin Laugavegur, Klapparstgur


ttum b ks flk a fara gangandi, hjli ea me almenningssamgngum freka er a nota einkabl. ttari bira minni hjpfleti hsa hlutfalli af rmmli eirra. Sem ir sparna orku- og efnisnotkun s rtt a stai me byggingaaferir og fyrirkomulagi lagnakerfa. ttur br getur rva flags- og menningarstarfssemi og gerir hann efnahagslega sterkari.





Vesturgata

30

4. Laugavegur, Snorrabraut

ri 1942 var Hringbrautinni breytt nean Landsptalalarinnar og norurhluti Hringbrautar fkk nafni Snorrabraut. Mun byrjunin Miklubraut fyrst hafa veri sett opinberlega bla og egar liti a rf vri annarrar aalbrautar t r bnum en Suurlandsbrautar. Tiltlulega heilsteypt randbygg a grunni samkvmt heildarskipulaginu fr 1927 me vel afmrkuum bakgrum einkennir svi og afmarkar gturmi.

5. Laugavegur, Sklagarur

arna eru kvein skil vi Laugaveginn og Hfatn. Sklagarurinn, bjarland og vin miborginni me leikvelli og dvalarsvum, er umlukinn randbygg sem reist var runum 1940 1945. Gtu og bjarrmi er anda heildarskipulagsins fr 1927, vi jaar mibjarins, en opnast til austurs a annars konar skipulagi, ar sem bygg verur gisnari og gturmi fjarar t. Umferarin, akoma bla og blasti leika strt hlutverk gtunni.

6. Laugavegur, Htn

Skipulag fyrir inaarhverfi austast vi Laugaveg er upphaflega fr rinu 1942. eim uppdrtti, sem er elsti uppdrttur a nskipulagi atvinnuhverfis Reykjavk, eru skiptin fr Laugavegi yfir Suurlandsbraut vi Hfatn, en frust sar austur a gatnamtum vi Kringlumrarbraut. Atvinnusvi sunnan Laugavegar hefur veri byggingu allt fr rinu 1950, fram til dagsins dag og hefur breyst r athafnasvi yfir mibjar- og basvi s.l. ratug. suri er randbygg, fjr gtu en ur og noran gtunnar eru byggingar stakstar og gturmi verur enn opnara til austurs ar sem helgunarsvi gatna vi Kringlumrarbraut var hrifavaldur skipulagi.

Laugavegur, HtnLaugavegur, Sklagarur

BYGGARMYNSTUR








Laugavegur, Snorrabraut

31

7. Suurlandsbraut, Laugardalur

Suurlandsbrautin var aalakoman til hfustaarins fram sjtta tug sustu aldar. Samkvmt heildarskipulagi fr rinu 1957 fyrir hverfin milli Suurlandsbrautar og Bstaavegar, austan fyrirhugarar Kringlumrarbrautar a Grenssvegi, var Suurlandsbrautin sunnan Laugardals akstursbraut, ar sem grei akoma einkablsins var rkjandi, me blastum vi innri gtu og hum hsum me atvinnufyrirtkjum. Byggingarnar mynda vegg suri vi hi vfema rmi tivistarsvisins Laugardal, en syst dalnum, noran Suurlandsbrautar gerir skipulag r fyrir frekari uppbyggingu.

8. Suurlandsbraut, Heimar - Skeifan

skipulagi Heimahverfis sjtta tug sustu aldar er fari inn njar brautir skipulagi og hsager. thverfi bygg eftir seinna str byggu m.a. hugmyndum um askilna eftir starfsemi og flokkuu gatnakerfi. Svaskiptingin og dreifari bygg tti a hindra rekstra milli mikilvgra tta borgarskipulagi og tryggja loft, dagsljs og nlg vi grn svi. Hhsi, 8 12 ha voru nmli og svo kllu svalagangshs. Verslunar- og jnustumistin Glsib var meal fyrstu eirrar gerar me yfirbyggu sameiginlegt rmi. jnustu- og verslunarhverfi Skeifan byggist sjunda ratuginum og var fyrst hugsa fyrir inaarlir (Ingarar). tirmi Skeifunnar hefur einkennandi yfirbrag blaumhverfis. Beggja vegna Suurlandsbrautar standa byggingar vert hana, annars vegar a noran ar sem slarljs rur stasetningu bablokka og a sunnanveru ar sem akoma og blasti vi atvinnuhsni er randi.

9. Suurlandsbraut, Vogar - Mrk (Merkur)

rtt fyrir a Suurlandsbrautin hafi veri felld niur sem aalakomulei r austri Aalskipulagi Reykjavkur 1962 1983 og tengibraut frst Skeiarvog, er enn vi gtuna (vanntt) helgunarsvi vi byggina syst Vogunum. nunda ratug sustu aldar voru unnar tillgur a babygg v svi sem falli var fr. Uppbygging hefur veri Mrkinni allt fr rinu 1985 og er enn dag. Mtast umhverfi tluvert af umferarum og mislgum aksturs- og gngutenginum suvestri, en Suurlandsbrautin fr nstum yfirbrag hsagtu ar sem hn endar botnlanga austri mts vi Sbraut. Breitt gturmi einkennist af heildstum fjgurra ha vegg stakra barhsa norri vi Gnoarvog, a fjlbreyttari og gisnari bygg Mrkinni.

Suurlandsbraut, Vogar, MerkurSuurlandsbraut, Heimar, Skeifan

BYGGARMYNSTUR








Suurlandsbraut, Laugardalur

32

STARFSEMI/ LANDNOTKUNStarfsemi og notkun hsnis vi leiina Suurlandsbraut-Vesturgtu hefur veri fjlbreytt fr upphafi. barhsni, verslun og jnusta

hafa lengi einkennt leiina. Vesturgata tengdist upphaflega sjskn og

hafnarstarfsemi. Austur hluti leiarinnar fr Laugavegi og fram austur raist r bahverfi verslunar- og jnustustarfsemi jarhum.

Landbnaur var stundaur lengi vi austur og vesturhluta leiarinnar. Laugardal var lengst stundaur bskapur. Sasti bndinn, Stefnir lafsson, Reykjaborg vi Mlaveg, br bi 9. ratug sustu aldar.

Ef fari er eftir leiinni dag r austri er sunnanmegin atvinnusvi me verslunar- og jnustustarfsemi jarhum sem nr fr hjkrunarheimilinu Mrkinni a mestu sliti a Hfatni. Starfsemi Skeifunnar hefur ekki akomu fr Suurlandsbraut. Svin noran megin gtunnar einkennist fyrstu af bum og grnum svum. Ltill verslunarkjarni er vi Skeiarvog og str verslunarkjarni vi Glsib. Laugardalur noranverur er a mestu opi byggt svi og vesturhluta hans eru rttamannvirki og jnusta sem eim tilheyrir. Akoma a eim er ekki fr Suurlandsbraut. Fr Reykjavegi a Kringlumrarbraut er atvinnusvi sem tilheyrir Engjateigi me verslunar- og jnustustarfsemi jarhum. Fr Kringlumrarbraut a Hfatni noran megin er sambland verslunar og jnustu vi barhsni.

Fr Hfatni til vesturs tekur vi miborg Reykjavkur sem er sambland verslunar, jnustu og ba. Miborgin var lengi vel helsta verslunar- og jnustusvi borgarinnar. ar var mikil fjlbreytni starfsemi, srvruverslanir, verksti og vigerajnusta. mibnum voru einnig mrg kvikmyndahs. Allir aldurshpar ttu erindi mibinn. Vi breytingar verslun, tenslu borgarinnar, fjlgun ba og samkeppni verslanamistva breyttist etta. S fjlbreytni sem ur einkenndi mibinn er farin. Margar srvruverslanir eru horfnar og kvikmyndahsunum hefur fkka eitt. Mibrinn hfar ekki lengur til allra aldurshpa. Helsta starfsemin og vaxtasprotinn er verslun og jnusta vi feramenn.

33

bir

jnusta og verslun

blndu notkun

Elliardalur

nanaust

SleyjargataSnorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut

Vesturgata Grfin

hafnarsvi

Hlemmtorg

Engjateigur

Haleiti

Skeifan

Heimar

Vogar

Merkur

Lgreglustin

Steinahl

LaugardalshllLaugavegurSuurlandsbraut

Laugavegur

Bankastrti

Austurstrti

Frkirkjuvegur

Arnarhll

Glsibr

Laugardalur

Natn

Htn

Kvosin

BIR, JNUSTA OG VERSLUN

34

VERSLUNARGLUGGINN

Hva einkennir Laugaveginn og Bankastrti? Vi fyrstu sn er a ekki margt. Hsin eru mismunandi a allri ger, str og aldri. Fyrirkomulag gatna og gangsttta er lka margbreytilegt enda gatan endurger mrgum fngum mismunandi tmum. Samnefnarinn er verslunargluggarnir sem mynda eina samfellu fr Hlemmi niur Lkjatorg. Gluggarnir og fjlbreytni eirra gerir fer um gtuna a hugaveru vintri. Verslunargluggar hvers hss snir vegfarandanum r vrur sem eru boi og hverju hann megi eiga von egar inn er komi.Fjldi hsa vi Laugaveginn hafa varveislugildi. stand margra eirra er annig a endurbyggingar er rf. Sjlfsagt ykir a endurgera hsin upprunalegri mynd sinni. Flest voru etta barhs hentug til verslunarreksturs. tmans rs hefur eim veri breytt og algu a verslunarstarfsemi me verslunargluggum. Upprunaleg mynd hssins hfir v gtunni lla. egar hsum er breytt vi Laugaveginn arf a

Hluti af Laugavegi 6, rifi 2008. (Ljsmyndasafn Reykjavkur)

35

huga a v a samnefnari gtunar og einkenni hans, verslunarglugginn, hverfi ekki r gtunni.

bahverfum eldri hluta Reykjavkur voru margar verslanir stasettar inni hverfunum, oft gatnamtum. Verslanirnar skru sig r annarri bygg me strum verslunargluggum. N er ekki lengur rekstrargrundvllur fyrir llum essum verslunum. Hsninu hefur v mrgum tilfellum veri breytt og alaga a rum notum. Nir minni gluggar hafa veri settir sta eirra sem fyrir voru. essar breytingar eru yfirleitt til lta fyrir hsin og gerir umhverfi einsleitara. Skipulags- og

byggingaryfirvld ttu a vera varfrnari a leyfa annig breytingar.

v a yfirleitt me tsjnarsemi er hgt a nta fyrri gluggasetningu

fyrir nja starfsemi. hefbundnar lausnir auka fjlbreytileikan og geta jafnvel ori betri en hefbundnar. eim verslunum sem eftir standa eldri barhverfum Reykjavkur er a orin vitekin venja a blinda verslunargluggana. Spjld ea

plastfilma hefur veri sett yfir gluggana annig a hvorki sst t

ea inn. Nir verslunarhttir eru sjlfsagt skringin. Til a standast samkeppni vi strmarkai hafa eldri verslanir teki upp verslunarhtti eirra, reynt a lkjast eim einu og llu. strmrkuum eru yfirleitt

ekki verslunargluggar. Stasetning eirra og umhverfi me strum

blastabreium krefst ekki tengsla innra og ytra umhverfis. ru

mli gegnir um kaupmanninn horninu, asturnar kalla tengsl ytra og innra umhverfis me strum verslunargluggum. Srstaa essara

verslana yri meiri ef gluggarnir yru frir fyrra horf. Umhverfi

gtunnar yri lflegra og skemmtilegra sem hefur rugglega hefur jkv

hrif viskiptin.

36

7 Hljmalindarreitur

2 Fgetagarurinn3 Austurvllur

1 Inglfstorg

4 Lkjartorg5 Arnarhll og garar ofan Lkjargtu6 Austurbakki, torgi vi Hrpuna

8 Bretartorg9 Baldurstorg10 instorg11 Kratorg12 torg vi Hallgrmskirkju13 Hlemmtorg14 Sklagarurtivistarsvi og grn svi

Elliardalur

Laugardalur

nanaust

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Sbraut

Steinahl

2

1

3

4 5

6

7

8 10

11 12

13

9

5

14

TORG, GARAR OG TIVISTARSVI

37

Inglfstorg

38

AFBROT

Til a gott mannlf rfist borgum og ttbli er ryggi borgaranna

grundvallaratrii. Vi upphaf ttblis Reykjavk var lggsla fyrsta jnustan sem var veitt borgurunum. Bjarfgeti var strax skipaur Reykjavk ri 1803 og hafi hann tvo lgreglujna sr til astoar. Gtulsing, vatnsveita og anna kom ekki fyrr en lngu sar.Jafnvel tt a a lggslu s vel sinnt Reykjavk eru alltaf einhver afbrot framin. Hverfi borgarinnar og einstk svi vera

mismiki fyrir barinu afbrotum. Skemmtistair og arir stair sem tengjast nturlfi hafa mikil hrif. Hr hinni sunni er

samantekt helstu afbrotum vi Suurlandsbraut-Vesturgata og skipting eirra eftir gtunni.

0 vesturg13 bankastr/kvosin1 sudurlandsbr9 laugav

0%

57%

4%

39%

lkamsrs, strfelld

1

2

3

4

Suurlandsbraut

Laugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

0 vesturg36 bankastr/kvosin0 sudurlandsbr

16 laugav

0%

69% 0%

31%

lkamsrs, meirih.ar

1

2

3

4 Suurlandsbraut

Laugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

19 vesturg27 bankastr/kvosin0 laugav

91 sudurlandsbr

14%

20%

0% 66%

jfnaur/ nytjastuldur

1

2

3

4

SuurlandsbrautLaugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

22 vesturg89 bankastr/kvosin3 sudurlandsbr

155 laugav

8%

33%

1%

58%

eignaspjll

1

2

3

4

Suurlandsbraut

Laugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

19 vesturg27 bankastr/kvosin0 laugav

91 sudurlandsbr

14%

20%

0% 66%

jfnaur/ nytjastuldur

1

2

3

4

SuurlandsbrautLaugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

4 vesturg195 bankastr/kvosin

2 sudurlandsbr129 laugav

1%

59%

1%

39%

lkamsrs

1

2

3

4

Suurlandsbraut

Laugavegur

Bankastrti/ Kvosin

Vesturgata

Heimild:Upplsinga og tlanadeild,Lgreglustjrinn hfuborgarsvinu.

SAMANBURUR AFBROTASamanburur afbrota milli sva tmabilinu 1.01.2009 - 31.10.2011

VESTURGATA BANKASTRTI/

KVOSIN

LAUGAVEGUR

SUURLANDSBRAUT

N

40

GTURMI

AB

C

D

E

FG

HI

JKLMN

OP

QRST

UVX

YZ

SNIPLUR GEGNUM SINN: VESTURGATA, AUSTURSTRTI, BANKASTRTI, LAUGAVEGUR, SUURLANDSBRAUT

Bankastrti

41A

B

C

D

E

FG

HI

JKLMN

OP

QRST

UVX

YZ

SNIPLUR GEGNUM SINN: VESTURGATA, AUSTURSTRTI, BANKASTRTI, LAUGAVEGUR, SUURLANDSBRAUT

42

SuurlandsbrautSuurlandsbraut

1925 66

91

SuurlandsbrautMiklabraut

7173 143

315


738 58

96

Gnoarvogur

1 5 10 20m1 5 10 20m

ABC

Nesbraut (49)AkreinarBreidd gtu mGtukassi mMismunur breidd umf.gtu og gtukassaHmarkshraiSlysatni 2008 vegkaaFjldi slysa 2008 vegkaaDU 2008 vegkaa

Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing A


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing B


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing C

sneiing A

sneiing B

sneiing C

43


1925 66

91

SuurlandsbrautMiklabraut

7173 143

315


738 58

96

Gnoarvogur

1 5 10 20m1 5 10 20m

ABC


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing A


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing B


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing C

sneiing A

sneiing B

sneiing C

Hr er lti sem styur gtuna. Hsin vi Gnoavog standa fjarri gtunni. milli hsanna og gtunnar er tilviljanakennt grurbelti me gngustg. Noranmegin gtunnar er hjkrunarheimili Mrkin. Blasti n upp a gtunni. Gangsttt vantar vi gtuna.

Til umhugsunar: Ef halda grursvi milli hsa og gtu m finna

v skrara hlutverk. Skrleika vantar gnguleiir og gangstttir

kringum hjkrunarheimili Mrkina. rbta er rf vegna elis starfseminnar.

44

LaugardalshllSuurlandsbrautSuurlandsbraut

1933 137

170

GlsibrSuurlandsbrautSuurlandsbraut

2264 25

89

Gnoarvogur

HoltavegurSuurlandsbrautSuurlandsbraut

1935 106

140

1 5 10 20m1 5 10 20m

DEF


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing D


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing E


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing F

sneiing D

sneiing E

sneiing F

45

Blokkir vi Gnoavog standa fjarri gtunni. Grursvi er milli gtunnar og hsanna. a er ntt fyrir bensnst vi gatnamt vi lfheima. Vi Skeifuna standa hsin einnig fjarri gtunni. Hsin bum megin gtunnar standa sk gagnvart gtunni og sna vel vi slarttum.

Til umhugsunar: Mtti tta byggina vi gtuna?

Hsakostur og skipulag Skeifunar hentar illa eirri

jnustustarfsemi sem ar er. Vri hgt a endurnja hsakostinn og byggja hagkvm hs sem skapa fallegra umhverfi? Mtti hugsa sr babygg efri hum?

Laugardalur liggur upp a Suurlandsbraut. Ekki er um eiginlega gangsttt a ra noran vi gtuna. Gngu- og hjlastgur liggur tluvert fr gtunni og trjbelti milli. A sunnanveru standa hsin tluvert fr gtunni me blastabreiu milli. Hgt er a ganga mefram hsunum en leiin er klippt sundur af innkeyrslum og blastum.


46I H G

Natn Brautarholt HtnLaugavegur

1828 30

58

HtnLaugavegur

1631 35

66


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing H


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing I

Engjateigur

2044 74

119

Nordica Suurlandsbraut

1 5 10 20m1 5 10 20mNesbraut (49)AkreinarBreidd gtu mGtukassi mMismunur breidd umf.gtu og gtukassaHmarkshraiSlysatni 2008 vegkaaFjldi slysa 2008 vegkaaDU 2008 vegkaa

Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing G

sneiing G

sneiing H

sneiing I

47

Noran gtu standa hsin langt fr Suurlandsbraut. au standa vi ara gtu, Engjateig. Str bygg svi eru milli byggarinnar og gtunnar. Gngu- og hjlaleiin leiin liggur mefram gtunni. A sunnanveru standa hsin tluvert fr gtunni me blastabreiu milli. Ekki er um eiginlega gangsttt a ra sunnan vi gtuna, a.m.k. kflum. Hgt er a ganga mefram hsunum en leiin er

klippt sundur af innkeyrslum og blastum.


48

Brautarholt HtnLaugavegur

1627 34

61

Stakkholt SklagataLaugavegur

810 7

17

1 5 10 20m1 5 10 20m

L K J


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing J


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing K

1366

SklagarurLaugavegur


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing L

sneiing J

sneiing K

sneiing L

49

Noran gtu standa hsin mislangt fr Laugaveginum. au standa vi Htn. Nokku er um au svi eru milli byggarinnar og gtunnar. Gngu- og hjlaleiin liggur mefram gtunni. A sunnanveru standa hsin tluvert fr gtunni me blastum milli. Gangsttt er sunnan vi gtuna.


Vestan vi Hfatn tekur vi hefbundin borgarbygg me hsum sitthvorum megin vi gtuna og me gangsttt til beggja handa. Borgarrmi er skrt afmarka tt hsagerirnar su lkar.

50

Grettisgata HverfisgataLaugavegur

97 10

17

Hlemmur


67 714

1 5 10 20m1 5 10 20m

MNO


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing M


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing N


34 13

17

Kjrgarur


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing O

sneiing M

sneiing N

sneiing O

51

Verslunargluggarnir mynda eina samfellu fr Hlemmi niur Laugaveg og vestur Vesturgtu. Gluggarnir og fjlbreytni eirra gerir fer um gtuna a hugavera. verslunargluggunum er vegfarendum sndar r vrur sem eru boi og eir sj hverju eir megi eiga von egar inn er komi. Fjldi hsa vi Laugaveginn hafa varveislugildi. stand margra eirra er annig a endurbyggingar er rf. Mrg voru upphaflega

barhs og hentug til verslunarreksturs. tmans rs hefur eim veri breytt og algu a verslunarstarfsemi me strum verslunargluggum. Sjlfsagt hefur tt a endurgera hsin upprunalegri mynd sinni. Nokkur nleg dmi eru um annig endurgerir, r hfa verslunargtunni illa.

Gatan, gtuglf Laugavegar hefur veri endurnja nokkrum fngum lngu tmabili. Vi endurger gtunnar hafa akreinar veri rengdar og gangandi vegfarendum gefi strra svi og

planta trjm. etta hefur btt gtuna verulega. fangarnir eru lkir hver rum tfrslum og efnisvali. framtinni ber a huga a gtunni sem heild a gtuglfi allt fi meiri heildarsvip.

Til umhugsunar:

Af hverju hrumst vi samtma byggingarlist mibnum?

Vantar fleiri nothf torg vi Laugaveginn?

52

PQR

TryggvagataAusturstrti

48 50

58

Lkjartorg


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing R

sneiing R

HverfisgataLaugavegur

66 8

14

Arnarhll


55 7

13


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing P


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing Qsneiing Q

sneiing P

53

Laugavegur

ri 1855 samykkti bjarstjrn a leggja Laugaveg fr bjarkjarnanum

Kvosinni inn Laugardal a vottalaugunum sem gatan dregur af nafn sitt.

Brtt fr bygg a teygja sig inn eftir Laugavegi. a voru einkum slenskir

kaupmenn sem ar reistu hs sn, en flestar verslunarlir mibnum voru

eigu tlendinga. Vi ann kafla Laugavegar sem leiin liggur um m finna

snishorn af verslunarhsum stlgerum lkra tmabila.

Heimild: Byggingarlist Reykjavk, A, rbjarsafn, Borgarskipulag Reykjavkur, Gumundur Gunnarsson, Helga Bragadttir, Nikuls lfar Msson, K. Torben Rasmussen, 1996.

54

UT S

Vesturgata

76 5

11

GeirsgataFischersund Tryggvagata


Knr.052+219917250

2,1647

34.832

Sneiing U

sneiing U

TryggvagataInglfstorg

54

55

HafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti

76

36

TryggvagataAusturstrti

66 8

14

HafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti Austurvllur


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing S


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing T

sneiing T

sneiing S

55

Allt fr sumrinu 1973 hafa veri gerar tilraunir me Austurstrti sem gngugtu. egar essar tilraunir hfust var Kvosin enn aal mipunktur mannlfs Reykjavk. Verslunar- og jnustustarfsemi var bi vestur eftir Vesturgtu og austur eftir Laugaveginum. runin var a verslunar- og jnustustarfsemi flutti af svinu. Mikil fkkun

atvinnuhsni var vestan megin Kvosarinnar sem leiddi til ess a Austurstti var ekki lengur mipunktur sem allir ttu lei um.

Me vaxandi ferajnustu og tengslum vi Reykjavkurhfn hefur verslun og jnusta vaxi a nju vestanmegin Kvosarinnar og Kvosin ori a nju elilegur mipunktur mannlfs.

56

Vesturgata

76 6

12

MrargataRnargata Nlendugata


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing Xsneiing X

VX

Vesturgata

76 5

11

GeirsgataRnargata


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing V

sneiing V

58

77 6

23

Vesturgata nanaust Mrargata


Knr.051+1

7968930

2,1647

34.832

Sneiing Zsneiing Z

YZ

76 12

19

Rnargata Nlendugata MrargataVesturgata


Veg.knr.051+1

731530830

2,1647

34.832

Sneiing Y

sneiing Y

59

Vesturgata

Um mija sustu ld fr bygg Reykjavk a teygja sig t fr

mibnum til vesturs mefram Vesturgtu. Gatan byggist flki r llum

stttum en sjmenn (tmthsmenn) og inaarmenn voru fjlmennastir.

Timburhsin vi Vesturgtu bera vott um msar breytingar smi

timburhsa fyrri hluta 19. aldar. Fari var a gera hrri skkla undir

hsin og skapaist ar me rmi fyrir kjallara. Til a akhir nttust

betur til veru voru hliarveggir milli efra glfs og aks hkkair

(portbygg hs) og kvistir settir hsin. sumum tilvikum var halli aksins

minnkaur og risi gert a heilli h. Svonefnd brotak (mansard) uru

algeng minni timburhsum eftir 1880. Upp r 1870 hfst innflutningur

brujrns fr Englandi og var a fyrsta sinn nota reykvskt hsak

ri 1874 (Vesturgata 7).

Heimild: Byggingarlist Reykjavk, A, rbjarsafn, Borgarskipulag Reykjavkur, Gumundur Gunnarsson, Helga Bragadttir, Nikuls lfar Msson, K. Torben Rasmussen, 1996.

60

SAMANBURUR GTURMABjarrmi er bygga rmi utandyra sem er milli hsa og annara mannvirkja borgum og bjum. etta er a umhverfi og umgjr sem vi

flest lifum og hrrumst daglega. Gturmi er bjarrmi sem er afmarka

af hsum sitthvorum megin gtu, nr fr hsvegg yfir forgara, gangstttir

og gtu a hsvegg.Gturmi Suurlandsbrautar-Vesturgtu er mjg margbreytilegt, allt fr v a vera uppleyst og sundurlaust vi Suurlandsbraut a a vera skrt og afmarka Laugavegi, Kvosinni og Vesturgtu.

Hr eru snd nokkur dmi fr nokkrum borgum til samanburar vi sneiingu P Laugaveginum, Champs lyses Pars, Frakklandi, Avenue Molire Brussel, Belgu, Nordre gate rndheimi, Noregi og Voskresenskaya ulitsa Arkhangelsk, Rsslandi.

61

70

2821 21

Champs lyses, Pars, Frakklandiverslunargata

Um 80.000 blar slarhring

Pars, breiddargra: 48 51 N bafjldi : 10.413.386 (2009)

Laugavegur

55 7

13

Reykjavk, breiddargra: 64 08 N bafjldi : 119.108

sneiing P

SNEIING, samanburur Reykjavk - Pars

62

7

30

Avenue Molire, Brussel, Belgubagata

4.5 2 54.525

Brussel, breiddargra: 50 34 N bafjldi : 1.119.088 (2011)

2020

rndheimur, breiddargra: 63 25 N bafjldi : 179.123 (2012)

Nordre gate, rndheimur, NoregiVerslunargata, gngugata

SNEIING Brussel rndheimur

63

283

3.5 475 7 75333.56

Arkhangelsk, breiddargra: 64 34 N bafjldi : 348.783 (2012)

Voskresenskaya ulitsa, Arkhangelsk, RsslandiVerslunar- og bagata

SNEIING, samanburur Reykjavk - Arkhangelsk

Laugavegur

55 7

13

Reykjavk, breiddargra: 64 08 N bafjldi : 119.108

sneiing P

Stakkholt SklagataLaugavegurSneiing K

Brautarholt

Brautarholt HtnLaugavegurSneiing J

NatnBrautarholt HtnSkipholt LaugavegurSneiing I

SuurlandsbrautMiklabrautRauageriSneiing B

Gnoarvogur

Sneiing A

Sneiing B

SteinahlSuurlandsbrautMiklabrautRauageriSneiing A

50m

Sneiing C

Sneiing D

Sneiing E

Sneiing F

Sneiing G

Sneiing H

Sneiing I

Sneiing J

Sneiing K

Sneiing L

HtnSkipholt LaugavegurSneiing H

EngjateigurSneiing G

Nordica Suurlandsbraut

rmli Laugardalshll EngjavegurSuurlandsbrautSneiing F

rmli Holtavegur Engjavegur LaugardalurSuurlandsbrautSneiing E

TBRGrenssvegur GlsibrSuurlandsbrautSneiing D

Gnoarvogur

Strholt SklagarurLaugavegurSneiing LSneiing L

LjsheimarSuurlandsbrautSneiing C

Gnoarvogur

SNEIINGAR GEGNUM SINN

Mesta breidd gturmis315 m

17 mMinnsta breidd gturmis

Rauageri

5

10

20m

50m


Sneiing M

Sneiing N

Sneiing O

Sneiing P

Sneiing Q

Sneiing R

Sneiing S

Sneiing T

Sneiing U

Sneiing V

Sneiing X

Sneiing Y

Sneiing ZSneiing Z

nanaust MrargataVesturgata

Sneiing YRnargata Nlendugata MrargataVesturgata

VesturgataSneiing X


VesturgataSneiing V

GeirsgataRnargata

VesturgataSneiing U


TryggvagataInglfstorgSneiing T

GeirsgataHafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti

TryggvagataAusturstrti GeirsgataHafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti Austurvllur

TryggvagataAusturstrtiSneiing R

GeirsgataLkjartorg

Amtmannsstgur HverfisgataLaugavegurSneiing Q

Arnarhll

Grettisgata HverfisgataLaugavegurSneiing P

Grettisgata HverfisgataLaugavegur Kjrgarur

Grettisgata HverfisgataLaugavegur Hlemmur

Grettisgata HverfisgataLaugavegurSneiing N


Rauageri

5

10

20m

50m

65


Sneiing M

Sneiing N

Sneiing O

Sneiing P

Sneiing Q

Sneiing R

Sneiing S

Sneiing T

Sneiing U

Sneiing V

Sneiing X

Sneiing Y

Sneiing ZSneiing Z

nanaust MrargataVesturgata

Sneiing YRnargata Nlendugata MrargataVesturgata

VesturgataSneiing X


VesturgataSneiing V

GeirsgataRnargata

VesturgataSneiing U


TryggvagataInglfstorgSneiing T

GeirsgataHafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti

TryggvagataAusturstrti GeirsgataHafnarstrtiVallarstrtiKirkjustrti Austurvllur

TryggvagataAusturstrtiSneiing R

GeirsgataLkjartorg

Amtmannsstgur HverfisgataLaugavegurSneiing Q

Arnarhll

Grettisgata HverfisgataLaugavegurSneiing P

Grettisgata HverfisgataLaugavegur Kjrgarur

Grettisgata HverfisgataLaugavegur Hlemmur

Grettisgata HverfisgataLaugavegurSneiing N


Rauageri

5

10

20m

50m

66

BLAUMFERUmferarmagn/umferarhrai

Markmi aalskipulags (2001-2024) samgngumlum er: A byggja upp ruggt og skilvirkt gatnakerfi. Draga r neikvum

hrifum blaumferar umhverfi. Auka skilvirkni vruflutninga.

Og a lokum efla vistvnar samgngur.

Samkvmt flokkun Vegagerarinnar eru vegir flokkair

stofnvegi, tengivegi, safnvegi og landsvegi. Innan borgarmarkanna gildir a flokkun vega er rum forsendum

en samkvmt vegalgum, s.s. umferarmagni, fjlda akreina, hnnunarhraa ofl. Leiin Suurlandsbraut-Vesturgata er

skilgreind sem tengivegur fr Skeiarvogi a Hfatni.

Blaumfer Lkjartorgi 1944

67

Lgreglustin

Steinahl

Elliavogur


Laugavegur

Bankastrti

Austurstrti

Vesturgata

Engjateigur

nanaust

Frkirkjuvegur

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut

Arnarhll

Miklabraut

Hringbraut

Glsibr

Laugardalur

NatnHlemmtorg

2 akreinar3 akreinar4 akreinar5 akreinar6 akreinar

1 akrein

7 akreinar8 akreinar

FJLDI AKREINA

68

Lgreglustin

Steinahl

Elliavogur


Laugavegur

Bankastrti

Austurstrti

Vesturgata

Engjateigur

nanaust

Frkirkjuvegur

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut

Arnarhll

Miklabraut

Hringbraut

Glsibr

Laugardalur

NatnHlemmtorg

30 km hmarkshrai50 km hmarkshrai60 km hmarkshrai80 km hmarkshrai

umferarhpp me slysum flki ri 2008

41

1

2 2

35

1

AKSTURSHRAI

69

Til umhugsunar:

Mtti lkka hmarkshraann?

Ber gatan enn ess merki a hafa ur veri aal akomulei borgarinnar?

70

107

101105

103108

104112

110

113

111109

Flksblaeign mia vi bafjlda eftir pstnmerum Reykjavk 2011Tlur fr Umferarstofu og Hagstofunni.

101

400

103 104 105 107 108 109 110 111 112 113

100

200

300

500

600

700

0

pstnr. Reykjavk

Blaeign flksbla eftir pstnr. allir bar

blar hverja 1.000 manns

449

640

536475 444

552 547585 560 581 570

Flksblaeign er meiri eftir v sem hn er fjr mibnum. Undantekningin er pstnmer 103.

71

Lgreglustin

Steinahl

Elliavogur


Laugavegur

Bankastrti

Austurstrti

Vesturgata

Engjateigur

nanaust

Frkirkjuvegur

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Reykjanesbraut

Arnarhll

Miklabraut

Hringbraut

Glsibr

Laugardalur

NatnHlemmtorg

7.500 - 10.000 10.000 - 12.500 12.500 - 15.000 15.000 - 17.500 17.500 - 20.000

5.000 - 7.500

20.000 - 22.50022.500 - 25.000

0 - 2.500 2.500 - 5.000

500 2.000

3.000

4.600 10.700 17.400

23.600

19.000

2.100

4.000

1.200

4.700

20.100

22.300

Vegmli

Katrnartn (Hfatn)

ReykjavegurSklavrustgur

Brraborgarstgur

Vesturgata

Austurstrti

Bankastrti

Laugavegur

LaugavegurSuurlandsbraut

RDAGSUMFER Heimild:Reykjavkurborg, Umhverfis- og skipulagssvitlur fr 2001 - 2012

72

UMFER GANGANDI OG HJLANDI

vegfarendur og flk hjlum vandaS

S

S

hjlabraut

gngu- og hjlastgurfullkomin gngulei mefram verslun og jnustu

gangsttt

bekkirbist strtisvagnaS

Elliardalur

Laugardalur

nanaust

Sleyjargata

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Sbraut

Steinahl

S

S SS

S

S

SS

S

S

S


Suurlandsbraut-Vesturgata er sjlfsg gngu- og hjlalei gegnum borgina. Gngu og hjlaleiin er nokku samfelld en nokkrir hnkrar eru leiinni. Noran megin er samfelld lei eftir leiinni endilangri. En sunnan megin er leiin slitrttari. Mefram hjkrunarheimilinu Mrk vantar stg. Fr Grenssvegi a Hallarmla vantar samhangandi stg sunnan megin Suurlandsbrautar.

Mefram fjlfrnum gnguleium eru bekkir nausynlegir fyrir aldraa og sem eru ollitlir, eir urfa a geta hvlt sig me reglulegu millibili. Bekkirnir eru einnig nausynlegir eim sem vilja setjast niur og njta umhverfisins. Austurhluti Suurlandsbrautar

a Reykjavegi er vel settur me bekki noran megin. milli eirra eru a jafnai um 250m, vantar bekk vi Glsib. Bekki vantar fr Reykjavegi a Hlemmi um 1,5km. Nsti bekkur fr Hlemmi er milli Barnsstgs og Vitastgs um 350m lei. aan a Grfinni eru margir bekkir og fjarlgin milli eirra

er mest um 150m. Fr Grfinni a sasta bekk leiarinnar vi

Brekkustg er um 500m. Enginn bekkur er stasettur sunnan megin leiarinnar.

73

vegfarendur og flk hjlum vandaS

S

S

hjlabraut

gngu- og hjlastgurfullkomin gngulei mefram verslun og jnustu

gangsttt

bekkirbist strtisvagnaS

Elliardalur

Laugardalur

nanaust

Sleyjargata

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

Sbraut

Steinahl

S

S SS

S

S

SS

S

S

S


75

SKEIFANHverfishlutinn Skeifan samanburi vi Kvosina

76

TIL UMHUGSUNAR

Hsin noran megin vi Suurlandsbraut eru dreif og langt fr gtunni.Gangstttin endar skyndilega ar sem bistin er.

Akandi umfer forgangi vi Suurlandsbrautina. Er etta svi einungis fyrir bla? Hvar er grurinn?

77

Er Lkjartorg og umhverfi ess nverandi mynd a

umhverfi sem vi viljum hafa til frambar?

Eru essar breytingar til batnaar?Hjlabraut stuttum kafla Laugaveginum.

Vanntt jnusturmi vi gtuhliar besta sta mibnum.

BYGG OG VANNTT SVI: 365.000m (36,5ha)HELGUNARSVI OG BYGG SVI VI EA NLGT GTU

MALBIK: 180.000m (18ha)GTUR, GATNAMT OG BLASTI VI GTU

ntt og vanntt svi samt malbiki samanburi vi Kvosina.

79Elliardalur

Laugardalur

nanaust

Sleyjargata

Snorrabraut

Kringlumrarbraut

Grenssvegur

Skeiarvogur

svi mefram gtunni me mguleika til uppbyggingar

Sbraut

Steinahl

VANNTT SVI

HEIMILDIRByggingarnefnd Reykjavkur 100 ra, Georg lafsson, Lesbk Morgunblasins 28.jl 1940

Byggingarlist Reykjavk, A, rbjarsafn, Borgarskipulag Reykjavkur, Gumundur Gunnarsson, Helga Bragadttir, Nikuls lfar Msson, K. Torben Rasmussen, 1996.

Hagstofa slands, hagstofan.is

Umferarstofa, umferdarstofa.is

Borgarvefsj, borgarvefsja.is

Documents

Suðurlandsbraut Vesturgata