18
D. D. DISSERTATIO GRADUALIS, DE SUS PIC JONE, Qu A Μ SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH, AD ILLUSTRE LYCEUM UPSALIENSE, PRiESIDE. VIRO CELEBERRIMO MAG. LAURENTIO DAHLMAN, » Moral. PROFESS. Reg. et Ord. In AUD. CAROL. MAJORI DibNMMaji MDCCLXI η. a. m. c. Publica Censur® Modeste Offert. ARON WESTEEN. a r b o gia westmannus. : - ]. HOLMIJE, Impressit LAUR. LUDOV. GREFING.

SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

D. D.

DISSERTATIO GRADUALIS,DE

SUSPIC JONE,Qu A Μ

SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH,AD ILLUSTRE LYCEUM UPSALIENSE,

PRiESIDE.VIROCELEBERRIMO

MAG. LAURENTIODAHLMAN,

» Moral. PROFESS. Reg. et Ord.In AUD. CAROL. MAJORI DibNMMaji MDCCLXI

η. a. m. c.

Publica Censur® Modeste Offert.ARON WESTEEN.a r b o gia westmannus.

: - ■

,· ].

HOLMIJE,Impressit LAUR. LUDOV. GREFING.

Page 2: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

Höglårde Herr Candidat.

JJt rent vett och ådelthjcrtelag roja fig på en gång,,uti Edart tacka Lärdoms - prof om Mifstankan.

I vifen nått och vackert i Edar Skrift huru befvårligdenna gåften år, och i Edart upforandehuru denaldrig fädt något inrymme hos Eder. Om icke vån-

fkaps - lagen hindrade .och faken -talte fielf, ikullejagberömma Eder. Far fort, min Van, uti Edart på-

begynta åros lopp! Håmta de båda frukter ! Dyg¬den år Edart foremål: en fåker belöning kan då al¬drig tryta* Lef långe , lef fåll, til Allmänhetensnytta, Anhörigas hugnad, Eget noje och Vånnersfågnad! Upfylles mintånikan, då åren I, min Vån,iycklig och jag »og-d.

ρ. E.

Page 3: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

Til Herr AU

Tplak tanke tvekan föder %Plågar på tyrannißt fått h

Sinnets lugn och trygghet öder fHindrar Dygd at lyfa rått.

Så hos låga fom hos högaGör den Sjukan ofta larmH

Båfta Vänner hlifva tröga,Når bon tär i lönlig harm.

Lycklig den fom då kan hinnaFäfta Mänfklighetens ro,

Sig och andra bfvervinnaMed Förnuft och ädel Tro.

Dig Min Vän fom vackert vi/arHur få nyttig Jak gar an,

$ag med rätta lycklig prifarOch tilönßar hvad jag kan i

Snart Parnajfen må Dig gifvaKrantfen fom Dig är be/härd,

Til Din heder fal Du blifvaStörre lön alt mera värd.

V. Le Moine»

Page 4: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

- D. D.

De Sufpicionc*§. I.

Sulpicio, fecundum communem ufum loquen-di, & ex definitione Philofophorum tantumlioii omniom , eft determinatio quaedam ani-mi, quo fit, ut infima quamvis probabilitate

nixus, male quis interpretetur aliorum di&a fa&a-que a). Duabus igitur , ut quivis facile videt, ab-iolvitur partibus idea S.ufpicionis; prima eil:, quodleviter h, e. ex incertis prsemiffis concludat; alteravero, quod in malam partem femper interpretetur.Ut porro omnis exulet ambiguitas obfervare juvat,voeabulum Sufpicionis vel habitum animi vitioium,

A vel

Dififert opinio & conje&ura a Sufpicione in eo , quod illa aflenfumprTcbeat propofitioni cuidain ex Argumento probabili deduéta, iitutoranis formido oppofiti non abfit, hsec vero, quod arguraentetiur ex%nis proximis ά prOprüs, fed tantiun probabilibus.

Page 5: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

υ ) & ( s 5

vel a£lum ipfiim denotare. Hinc diverfa eil figni-ficatio fufpicionis, cum dicitur, hunc hominem fu-fpicione iegrum eile, & cum eidem homini ex requadam Sufpicionem ortam eiTe enunciamus. Priorinotione, nos heic Sufpicionem noilrae disquifitioniiiibjicere, nobis non monentibus, patet. Hu ic vi tio,velfimavis, animi morbo, opponitur fiducia, quseeilaffeÖrus, quoanimati, de aiiorum diclis factis-que bene judicamus, aonec certiffima malevolen¬tiχ indicia monftraverint» Huic virtuti, ab alteraparte, alias seque funeftus opponitur morbus, cre-dulitatis nomine infigniendus, qua temere & ofci-tanter cuivis fidem habemus, quamvis, ut nobis ca-veamus, maxime probabiles non deiint cauffie.

$. ILStabilita Sufpicionis notione, quae nobis de ejus

origine mens fit, paucis aperiernus. Remotiffimailla caufia, exlapfu humani generis arceifenda, heicin confpeäum non addufila, duplicem hujus errorisputamus fontem, unum in intelleQm, alterum involuntate quasrendum. Intelle&us ignorantiae tene-bris obduäus, aut nihil plane videt, aut res, aliterquam funt, fibi reprxfentat, aut confufe & quaiiper nebulas eas cognofcit. Hinc crafia rerum, velmaxime lucidarum, imperitk, hinc tot fpeQrra fii-do die obvia, hinc tot vigilantium infomnia, hinctot erroneae ratioci&ationes, fuos cterivant natales&).

Ejus-i) Hinc ingeniofe Verulamius Suipiciones aftimil at Vefpertilionibus, quse

aviculaß nonnifi in tenebqis volitare oteipinnt. Senn« fidel. C« XXXL

Page 6: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

6 m > @ c m

EjtTsmodi aegro intelleQm appingas voiun tatcmdete-riorum aife&ium turbine abreptam & hominemSufpicioium oculis cernere tibi videberis. Nec ta¬rnen omnes mali heic in cenfum verrinnt affe&us.Alii alia progignunt monftra. Odium atque invi-dia prasprimis heic obfequiofa praebent minifteria.His corruptus judex male femper examinat, coiri-git, judicat. Omnia in homine, quem odit, cui in¬videt, alia quam funqiibi repraefentare afToIet,haudabfimilis illis, qui per aquam vident. Ut enim il¬la, quae per aquam videntur, c) ionge majora vi-dentur,&re£l:iilima cum in aqua miffa funt, (peciemcurvi prxfra&ique vifentibus reddunt: iic&Sufpi-ciofis minima maxima fun&, omniaque reda curva& fra£ba d). Hinc omnibus aliorum dicbis facHsquepravus affingitur fenfus. Ipfa probitas mifere lace-ratur, damnatur. Nil boni, nil pulcri, nil ingenui,videre pofiunt. Virtutes, iimulata vitia, &imbecil-litates, ex homine vix tollendas , horrenda facino-ra Sufpiciofo funt. Utut incertiffimae iintpnemißae,certa tarnen femper infertur concluiio. In tenebrisdiluculum, in diluculo clara cernitur dies. Logi-

cam

f) Senec. Ep. III. C. I.d) Mentem heic -fiibeunt, qute leguntur apud Anonymum Auöorem Scrip.ti, Tankar öfver Critiquer, ubi hsec habentur : Hollen nutil goda frtickten af Ert agg. Löilrgit at fielf-fcårlek och enfidighet,ältid fatta i vara förnufts ögon, en vifs färg på en Ménnifka, ochmed annan färg år dem omcgeligit, at anfe deis gärningar och tilhö<-righeter: år Livia grön för dina ögon, Trion, få åro dig alla hennesgärningar gröna; år Bias fvart, få tycks dig aldrig fe annat omkringhonom ån fvart; år Lucinda guhl, få anfer du alla hennes Barn förguhla, och år Damon hvit, få har han i din åfyn .hvitt Liverie.

Page 7: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

m ) φ c οeam ejusmodi hominis, tradidit Baylius e) cujus haec"funtverba: Parmi tant de maladies populaires de"Γ efprit humain, je ne fais, fil γ en a de plus blå-"mables & de plus fécondes en mauvais effets, que"la coutunie de la eher la bride aux foupcons a un"fecondp 011 ne Earréte gueres åla polFibilité, on"courtvite alaprobabilité, å lagrande vrai iemblen-^"Ce, & bientot , ce qui ne paffoit que pourapparent,"eil debité comme certain & inconte itabie, & bon"fait courir en peu de temps par tout une ville cet-"te pretendüe certitude. His pravis animi motibus,odio fcilicet & invidiae, alia generalior Sufpicionumcauifa addi poteib Mens malis imbuta moribusfuorumque confcientia fcelerum exagitata, alios om-nes iibi iimiles fingere fölet. Et iicuti teile Cicero¬ne, ut quisque vir e(l optimus, ita difficillime eflealios improbos Sufpicatur/), eundem plane in mo-dum, quo quis eil in vitia pronior, eo facilius alioscorruptos putat. Hsec vero non ita exiilimata vo-lumus, quaii fcelerati qusevis fcelera aliis inefTe Su-fpicarentur, nam de iis per experientiam potiffimumSuipicantur , quibus ipfimet inquinati funt. Sicavarus avaritia, libidinofus libidine, Ambitiofus am-bitione alios quoque laborare certo iibi perfvadet.

§. HLCorporis quoque, in partu Sufpicionum, ra-

tionem habendam effe opinamur* Quamvis enimnefciamus modum, quo in inclinationes noilras in-

ftuat,i) Lex. H-iftor. -Crit. Tom. L p, 363. eclit« Roterod. 1715./) Lib. I. Ep. 1. ad QuinÖ. Fratr.

Page 8: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

s m ) 0 c m

fluat, influere tarnen, ob ar&ifHmum cum anirnacommercium, putandum eft. Non noftrum eft, cer-tam corporis conftitutionem fufpiciofts affignare;contendimus, ii concedatur, antiquatam hypothe-iin de quatuor temperamentorum géneribus ftrmo.niti talo , eiTe alrquod in corpore noftro, unde qut-dam ceteris in iufpiciones reddan tur procliviores.En vero ut caiculos fubducimus. Triftes atque me-ticulofi, ante alios , fufpicionibus obnoxii funt. Tri-iiitiam atque intempeftivum metum, rationem, intemperamento, uti vocant, melancholico, habere,obfervandum eft; quamobrem in conftitutione cor-porea, cauffam quandam fufpicionum quaerendamefTe, maxime probabile videtur g), Certe obferva-mus, quos melancholicos appellant, in hunc omnesincidere morbum, & fenes, quos maxime torquetatra bilis, maxime quoque fufpicaces efTe. Fatemuralias non contemnendas , fufpicionum fenilium,dari poife cauffas, longurn ex.gr.rerum ufum,fpemfepisfime falfam, & animadverfum in rebus huma-nis inane: at ne fic quidem omni noftrae argumen¬ta tioni robur abfcinditur. Conjun&a valent, quo-rum unum alterum non excludit.

§. IV.Mctum triftitiamque, tanquam matres Süfpicio

num nominavimus. At non funt folae. Alias men-tis paffiones, alia contagia, eundem hunc morbumhaud raro inducunt, Amor, quo impotentior Velle¬

rnen-

g) Similem & aliorum affeéhium genealogiam eiTe, quivis, femetipibprobe exciiflo, noverit.

Page 9: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

fa > ■& ( a 9mentiorque, eo fufpicacior eile deprehenditur. O-mnes iibi iniidias parare, omnes falcem in fuam mes¬fem immittere velie iollicitus putat. Leviffima figna,obfcuriiiima verba, vultus, &nefcio quae ineptiae, il-li fuis åmoribus diffidendi, juftam praebent caufiam.Avaritia, hoc quoque femper afficitur malo, EnclioPlautinus, & Harpagon Molieri die no&eque, fu-fpicionibus cruciantur, Quemque ftrepitum, a fu-ribus fa&um, quemque sedes eorum intrantem, fu-rem efle putant. Se quavis hora ipoliatum iri .per-timefcunt; & ii femel ipoliati fuerint, omnes in jusprotrahere feftinant. Non uxori, non gnatis fidunt.Ne dixeris haec in fcena tantum fieri. Multa milliaEuclionum fpirant, quibus idem accidit. Vix tinumnumero centenario demas fenem. His fontibus an-numerari etiam debet adverfa novercansque for-tuna. Conftat enim inter omnes eos, quorum nonvelis fecunda afflaverit aura, non fortunas tantum,fed etiam hominibus quamvis infontibus male fide-re. Nihil ejusmodi homine moleftius eft , qui alios,non folum indice fuarum adverfitatum fatigat, fedetiam fufpicionibus abiiirdis iibi averfos reddit. Ne-que hxc obfervatio fugit Comicum Scrlptorem, cu¬jus haec funt:Omnes, quibus res funt minus fecundx, magis

funt, nefcio quomodoSufpicioii: ad contumeliam omnia accipiuntmagis:Propter fuam impotentiam fe femper credunt

negligi b).B Hinc

b") Terent. in Adelph* A&, IV. Sc. III. v. 14, 15, 16.

Page 10: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

μ b ) ® ( mHinc qnoque omnes, qui contemtui habentur, autfe faltem contemni autumant, jure vel injuria , pcr-indeeft, turbam fufpicionum inträ prsecordia ge-ftant. His cauffis addi poffunt, locus, vitas ratio,educatio, partium ftudium, malevolorum fufurra-tiones obtre&ationesque, &c., quae vel feparata,vel iimul fumta, hocce animi vitium vel pariunt velnimium quantum augent.

§. V,Utmorbis, qui corpus afficiunt, fua funtSympto-

mata, iua criteria, quibus ab aliis quibusvis certodignofci poflunt, itahuic etiam animi morbo indu-bia non defunt figna, quse, ubi adfuerint, clare velparum attendenti morbum produnt. Veteres, qui¬bus multa debemus egregia, ut in ftudio hominismultarn poiuerunt operam , ita quoque feliciffimimorum indagatores pi&oresque fuere. Prodeat exhis Theophraftus, chara&erum moralium fideliifi-mus fabricator, noftra vice, in prasfenti negotio, fun-fturus. Talem vero ille nobis iiffcit diffidentem, feu,quod idem eft , Sufpicioium: cO οόπιτος τακτός r;iyOlOS CC7tG^£lÅC&£ TOV 77CCl$Ci aXpMVYjaOvlo&j eJsgOV Treudd 7l€[JL7iSlVΉευσόμενον 7ίοσα bΤξΙοίΙο, ΚαΙ φεξών ωυΐόε ro άξγυξίον, κα)

■ Koclcc ςοί^ην άξ&μειν ποσον εςί. Κα) τψ γυναίκα τψ avrS εξώ»Ίων κοόΊ,αχείμενος , εί κεκλεικε την κιβωΐόν , κα; εΐ σεσημανΊα; τοκοιλιύχιον, κα) ει ο μοχλοί είς τψ §υξοον τψ ούυλαίαν εμβε-βληται. Κα; εάν εκείνη φη> μηόίν ητίον αυτοί άναεάί γυμνόςεκ των ςξωμοοίων, ηομ οονυτρό$ηΙος7 τον λυχνον άψαε, ταύταττάνία πεξί^ξωμων ε7ίΐ9κεφασ§αι, χομ ουτω μόλις υπναΤύγχανεtv» Κα) τους όφεΐλονίας άυΊω· οοςγνξίον 9 μίΐά μμξ-

Page 11: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

m>·,«■( a «

Ίνξων åtfc&fléiv revs tckovs, οττ»ί^ μγ\ fivvctivjo ε^οίξνα γενεσ&αι. ΐ)Huic pingentem jungamus ingeniofiifimum Fene-lonium Au&orem libri, cui titulus i ies Avanturesde Telemaque; qui hoc modo imaginem fufpicacisPigmalionis exprimit: "II eil defiant, foup^onneux

- - - Tout i'agite, l'inquiete, le ronge; il a peur"de fon ombre, il ne dort, ni nuit, ni jour. - - - -

"On ne le voit presque jamais, il eil feul, trifte, ab-"battü au fond de fon Palais; fes amis meine n'ofent'Tabborder, de peur de Lui devenir fufpedts; une"garde terrible rient toüjours de fa maifon; trente"chambres qui fe communiquent ies unes aux au-"tres,&dont chacuneaune porte deferavec fix gros"verroüils, font le lieu} ou il fe renferme; on ne fait"jamais dans la quelle de ces chambres il conche, &"on aifure, qu il ne couche jamais deux nuits de''fvite dans la méme, de peur d' y étre égorgé* - - -*Ilpréte Γ oreille au moindre bruit, il fe fent tout"emu, il eft påle Sc défait, & les noirs foucis font"peints fur fon vifage toujours ridé k). Ne quis ve-ro nobis objiciat, ejusmodi fufpiciofos homincs, non-nifi in cerebris Poétarum Oratorumve exiftere, uni -cum ex hiftoria adducere juvat exemplum, fidempidturis a nobis allatis, fadlurum. Tiberius mon-ftrum inter Romanos Imperatores, ut quibusvis vi-tiis inquinabatur, ita & Sufpicione, ultra quam di-ci poteft, nunquam non angebatur. Omnes qui be-

B 2 nei) Cap. XIX plura exferibere non opus efle duximus, cum Chaxä&eresTheophrafti omnium fere terantur manibus* Cfr* quoque Cap XHXττεξί μεμψψοςίχς.

k) L. c. Libr. VIII.

Page 12: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

g ) & ( mne de imperio mereri ftudebant, ad imperium ad-fpirare putabantur. Qui Reipublicas fe memores es-fe, vel jeviibmo (igno indicabant, antiquam regi-minis formam reihurare velie, cenfebantur. QuiAugufti mortem meritis decorabant lacrymis, nonpoterant non tacite & indire&e Tiberium accufare,vituperare. Viris, quorum erat magna in rebus ge-rundis induftria, ingeniumque longo ufu fuba&um,diffimülationes & quaevis artiftcia affingebantur.Quorum erat in bello ipe&ata virtus, audacias, fum-nia imis mifcendi, promtae arguebantur. Quicun-que gemere, lamentari, queri, aufi funt, novas resmoliri certo certius credebantur. Qui filebat, quigaudium prse fe ferebat, malo in Imperatorem ani-mo efie exiftimabatur. Nam triftitia omnis non-

nifi ex Imperatoris profperkate, gaudium ex paratailli per infidias morte, & filentium ex clandeftinismachinationibus derivari poterant. Quid, quod,omnia diQ:a faQraque crimina illi erant, faeviffimafepius luenda morte /)«.

Nec alios folum homines,hi miferi fuis vexantSufpicionibus, in Deum quoque, atque Ejus provi-dam bonitatem, maximopere injurii funt. Non mi-tem clementemque in ccelo Patrem, fed aufterum &crudelem fibi fingun tTyrannurrm Quascunque pia¬gas calamitatesque certiffima irae cceleftis indicia cla-manu Si jam male, fernper ita fore afieverant. Non-nifi peifima a Deo exfpe&anda putantes, Eum? omni

filialiΓ) Cfr. Tacitum dum Svetonio. item Oeuvres Meies de Saiut Eure-mond, tom, I. c. XVII.

Page 13: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

m ) a c m i?

filiali abje&o amore, fervorum initar timidorum, co-lunt. Hinc non tantum praefentibus malis, verumetiam futuris, crucianMr. Plura terrent, quam qua?premunt, ideoque ante tempiis miferi funt, Spemomnem, ceterorum mortalium in malis medelam,réfpuunt, feiices, ii tam levi de cauffa fperare, ac ti-mere didicerint. Rede & appoiite in hane rem L.Annseus Seneca: "Pierumque fufpicionibus labora-"mus, & illudit nobis illa, quas conficere bellum"fölet, farna: muito autem magis iingulos conficit.''Ita eft, mi Lucih i cito accedimus opinioni: non co-"arguimus illa, quae nos in metum adducunt: nec"excutimus, fed trepidamus: & fic vertimus terga,'quemadmodum illi, quos pukds-motus fugapeco-"rum, exuit caftris, aut quos aliqua fabula fine Au-"dore fparfa conterruit &c. &c. m).

§. VI.Qut malis iuipicio hofpitem fuum afficiat vidi-

mus, jamquantaper iingula vitas genera fecum affe-rat incommoda vifuri. Fac Erinnys hasc in aulas Re-gum immigret, is quem delineavimus rerum ftaturn,fub Pigmalione vel Tiberio, reviviicet. Quod ii neca confiliis arceatur teterrima hxc peftis, bone Deus,quam lente, quam finiPcre, qum perfide res proce-dent gerendas? Optima quxque coniilia cum peffi-misjjuxta exiftimabuntur, belliffimaque fub herbadolofum latere angvem, omni fine ratione putabitur.Hmcgeminummonftrum, partium loquor iludium,

B 3 at,/) Epift. Libr. I. Ep. XIII»

Page 14: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

i4 e ) « c oa latere -fit, & a&um erit de omni in communem fa-lutem confultatione. Nequicquam cavebitur, nequid respublica capiat detrimenti. Quo longiori hicmorbus convaluerit mora, eo difficilius medicina pa¬ratur , ne dicara immedicabilem denique före. Scf-pithoc virus latiffime, per omnes vagatur fociett^tes ulcera faciens fcediffima. In Societate conjugilihxc furia ubi regnaverit, feges malorum omniunainde excrefcit. Etenim

Nubila mens eft,Vinctaque fr^nis,Hxc ubi regnat.

Omnis tranquiiiitas, omnis concordia, omnisex amore percepta voluptas, in auras abeunt. Ter¬ror panicus per omnia oberrat. Uterque conjux mi-ferrimam trabunt vitam, tam qui male fufpicatur,quam qui in fufpicionem venit. Tandem quoquefieri fölet, ut vanum malum, verum evadat. Acci-dit enim faepiifime, quod etiam obfervavit Seneca,ut multi aliis jus peccandi fufpicando faciant n).In focietate paterna & herili, mutatis tantum no-minibus , eadem manet fcena. Odium timorque a-mori, terror & fimulatio grato fuccedunt obfequio.Quam plurima quoque damna in amicitiam, duleis-iimum illud vitae condimentum, ex fufpicionibusredundare nemo ignorat» Svaviffimi amici, his in-feliciter divelluntur, & ita divelluntur, ut nunquam

poftii) Itali adeo perfvafi funt de veritate hujus rei, ut in proverbium a-

pud eosdem abierit: Sofpetto liceiizia fede. Injuriant fufpicione factainindeque fluentem vindiäx cupidinem, Anonymus quidam inter noftra-tes Postas fenfiflc videfeur, hoc modo querens;

Page 15: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

B ) · c m η

pofl hxc conciliari queant, faltem hoc malo .refiduo.Sagaciifimi, quique huic malo obnoxii, haud rarotam impotenter delirant, ut ex minimis maxima in-ferant, leviffimasque res, lymphatico metu abrepti^certiffima perfidiae figna dicant. O! infelicem, cui talescontingunt amici. Quoquo fefe verterit, qua demumcunque ratione fe gefferit, accufabitur, traducctur,damnabitur, Nec respublica litteraria horum eftex-pers malorum. Theologi pariter acPhilofophi fufpi-cionibus meris fe invicem fepe divexant & divexan-tur. Hiftoriae litterariae gnarus, iliadem turbarumhinc ortam noverit. Alia definitio, nova methodus,unicum dubium animos fufpicione aegros faepiffimeirritarunt, & longa bella do&os inter moverunt.Hinchserefes in quavis linea, hinc afpides in quali-bet locutione, hinc in quolibct verbo virus cernitur*

Jamque faces & faxa volant, furor arma mini-firat o). Injuria > jurgia, libelli famoii obtre&atio-nesque, nubium inflar bellantes tegere occipiunt.Bi£tis fidem faciunt controveriias > e. gr. Pietiilicae^

Min oikuld borgar bliMig tung at bara:Har går ju laften fri iMen dygden tryckt.Jag fer ju olycksvåldHar dråpt min åra ,Och Himlen lon och fåletFrårr dygden ryckt?Valan: ty vill jag dåSå brottflig vara,Att laftens grofhet måMot ftrafFet fvara,

v) Virgif iEneidi 1. I. v. 154..

Page 16: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

i5 m ) & c m& tantum non omnes perfecutiones Keligionis prae-textu fa£bae, ex iolius fufpicionis vero gremio pro-pullulantes j>). Quot hinc fuffiamina bonis litteris e-nafcantur, quot naribus litterati aduncis fufpendan-tur, quot odia vatiniana accendantur, quivis facileconjectare poterit. Tam inveteratus eil hic morbus,ut nulla extiterit aetas, quae non fequenti aliquamiibi illudendi praebuerit materiem, non aliter ac ea,qua nos vivimus, nepotibus derifui erit.

§. VII.Nedefperata quaii re, nulla curationis faSfcamcn-

tione, aegros fufpicione prorius deferamus, pau-ca quoque de remediis hujus morbi, antequam ma·num de tabula, monebimus. Tum vero morem pe-ritorum medicorum fequamur neceiTe eft, qui mor-bum mitigarenon contenti, ipfas radices inquifitaspenitus exftirpare allaborant. Ita & nos, fornes hu¬jus vitii, quos in §. §. praecedentibus nominavimus ,exiiccandos eile e re ducimus, fi bene iibi aeger con-fultum voluerit. Ignorantias igitur tam fimplicis,quam compoiitae tenebris difpuliis, optimi judicisinftar, probe res examinare debitaque attentionequarumvis probabilitatum gradus metiri difcat, an-tequam judicium de hominibus eorumque a&ioni-bus ferat. Pravis moribus vitiisqüe animi nuntio

miifo,f) Optime hane rem tangit Baylius - - - La plupart de ceux, qui ont un

grand Zéle, deviennent credules ίοιιρςοηηειιχ,& concoivent aiifementune extreme animoiite' contre les perfonnes, qui leur font fufpe&es; ilséc-rivent, contre ces gens la lettres fur lettres; il« alarment les confciences& ils ne fe donnent point de repos, qu'il's n'aient infpire' a tout le niondeJeurs prévention< Picliom Hiftor,.& crit. Tom. I. p, 511.

Page 17: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

m ) « c m 17

miifo, virtuti iincerse det opéram, qux ut innocensipiå, non temeré alios aftutam, vapido fub pe&ore,iervare vnlpem credit. Omnibus infeftis atfe£tibus,in malamrem ablre juffis, amori nonfucato in alios,locum relinquat, & defufpicionibus pene actum erit,Amor enim vems perfpicax ed, non fufpicax; mode-ftus & prudens in judicando, non niii optima quae-que, de aliis fentit, donec gravifiimae obititerint ra¬tio ηes q), imaginationi, (imix illi ingeniofx, fraena,ut par eit, injicienda funt, ne illa (imulacris fuis &imaginibus pro arbitrio ludat& fallat. Saniorintel-leftus femper adfit, qui res dijudicet, ut ejus fraudesevitentur, Omne partium itudium malo cane pejus&angve fugiendum eit, quod homines in abyiTumfufpicionum praecipites dare fölet, Meminiife debetnonpaucisfehominibus natumeife,in reliquorumruii-nam. Toti reipublicae, immo orbi fe datum elfe civemputet. Ca«lumniationibus denique & pravorum fu-furrationibus, ad exemplum Ulyiiis, aures obturet,ne quid veneni animo ejus iniinuet peffima obtre-ftatorum cohors, quas fibi amicitias nonniii alioruminirnicitiis redimerenoverit, Plura remedia juftus re-rum adtimator facile mdagabit: nos ad metam

properantes, heic pedem iigimus.S. D, G.

q) Robur didtis addit Apoftolus 1 Cor. ΧΠΪ> 4. Ή αγάπημακξο9υμεί, χάζευε!ar η αγάπη ου ζηΧοϊ η αγάπη ου πεξ-πϊξεΰΡ,ομ, οι) ψυσιουτα/, ουκ άσχημονε*, ου ζηίά τά εανΊtjf ,,βυ παξοζΰνίΐοη y ου λογίζεται το κακόν. κ. τ. λ,

Page 18: SUS PIC JONE,1204717/FULLTEXT01.pdfHöglårdeHerrCandidat. JJtrentvettochådelthjcrtelagrojafigpåengång,, utiEdarttackaLärdoms-profomMifstankan. IvifennåttochvackertiEdarSkrifthurubefvårlig

3

iocbijeeljrttf ©irt#lie&fetHen ^Brufcer.

uffren 5ici§ felset t)er *}3reii! tji frei frin £cuf«feiert ein frcfantctf ©pricfrwert, freien tef) tniefr

ige gegen meinenSßertfrefien #errn35rufrer, frei frei*gegenwärtigen Deputation, unfr frarauf erfefgenfrenPromotion frefrtette ι unfr oon Jpergen fraju gratu-lire, nefrjt beigefügtemSBunfcfre, frai free groie©Ott,frer freien Studia btßf>er veicfrlid) gefegnei, unfr suntgemönfefriett <£ngtt>eci frommen (aien, trolle friefefrfren ferner fo fregltnfeit, frai fie allemal geretc&ett jufeinen ©0ttlic&en<?(jrett,frem iiefreit QJaterlanfre ρSaugen/ fren 28ert&en Aitern unfr gangen Familiepr greufre, 3frnt felfrfi afrer ρ einem freftanfrigen93ergnögen, ntelcfre# oon bergen nmnfefret

iDeienStockholm, fren J8 Maji

1761,©iftmtt SBcubec

PEHR WESTEEN.