SVENSKA - morsmal.no i... · Web viewSøylediagram. وێنەی ڕوونکردنەوەیی ستوونیی (زانیارییەکان بە نووسینن) Øst Sektor 1: Sektor 2:

NORSK نەرویجی / Kurdisk / کوردی EKSEMPEL نموونە /

DIAGRAM وونکردنه‌وه‌یی ڕ وێنه‌ی هێڵکاریی ،

Mal نموونە ، قاڵب

Tabell خشتە Vunnet Tapt Uavgjort3 2 4

Søylediagramڕوونکردنەوەیی وێنەی

بە ) زانیارییەکان ستوونیینووسینن(

Sekto

r 1:

Sekto

r 2:

Sekto

r 3:

Sekto

r 4:

020406080

100

Øst

Vest

Nord

Stolpediagramڕوونکردنەوەیی وێنەی

بە) ستوونیی زانیارییەکان ژمارەن(

Sirkeldiagram/sektordiagram

ڕوونکردنەوەیی وێنەیبازنەیی

sektor 1:13 %

sektor 2:17 %

sektor 3:57 %

sektor 4:13 %

Linjediagram ڕوونکردنەوەیی وێنەیهێڵیی

Sektor 1: Sektor 2: Sektor 3: Sektor 4:

020406080

100Øst

Vest

Nord

Gjennomsnitt ژمارەیی ناوەندی

Gjennomsnittet )kalt G( av tallene 20, 15,

10 og 15 regnes ut ved å finne summen av

tallene og dele på antall verdier.

1

Median ناوەڕاستە

Medianen til 8, 15, 3, 12 og 5 finner man ved å sortere tallene i rekkefølge, og finne det midterste tallet.

8, 15, 3, 12, 5 sortert blir 3, 5, 8, 12, 15

Hvis antall verdier er et partall )to tall er i midten(, finner man medianen ved å ta gjennomsnittet av de to midterste tallene.

4, 12, 1, 7 sortert blir 1, 4, 7, 12

Sannsynlighet ، ئەگەرێتیی ، ئەگەرییشیمانە

Sannsynlighetenfor å få et billedkort når man trekker et vilkårlig kort fra en vanlig kortstokk finner vi ved å finne antall gunstige utfall )de vi vil ha( og dele på antall mulige utfall )de vi kan få(.

Det finnes 16 billedkort )knekt, dame, konge og ess i spar, hjerter, kløver og ruter( i en vanlig kortstokk med 52 kort.

x-akse x-تەوەری

y-akse

x-akse

y-akse y-تەوەری Se eksemplet ovenfor!

2

NORSK نەرویجی / KURDISK / کوردی EKSEMPEL نموونە /

MÅLESTOKK پێوەر

Kart نەخشە

Avstand دووریی ، مەودا ، ماوە

Avstanden fra sørspissen til nordspissen på øya Ylvingen er 6,23 km.

Objekt ماتماتیکی ئۆبجێکتی

Lengde درێژیی Lengden til siden i trekanten er 2 cm

Brøkform کەرتیی فۆرمی 34

Desimalform دەیی فۆرمی 0,75

Prosentform سەدیی فۆرمی 60%

Naturlig størrelse ئاسایی قەبارەی

3

Forminske بچووککردنه‌وه

Forstørre گەورەکردن

Linjestykke/linjesegment ڕاستەهێڵ پارچە x x

A B

Virkelighet ڕاستێتی

4

NORSK نەرویجی / KURDISK / کوردی EKSEMPEL نموونە /

LIGNINGER هاوکێشەکان

Formel ڕێسا

Arealet til en trekant )A( er gitt ved formelen:

der g kalles grunnlinje og h kalles høyde.

Koordinatsystem پۆتان ڕووته‌ختی

Variabel گۆڕاو

Størrelse som kan variere. Kalles ofte x, y, a, b, c osv.

I f ( x )=2x+3 er x en variabel som vi kan endre verdien til.

Konstant نه‌گۆڕ En størrelse som er fast )endrer seg ikke(. For eksempel π = 3,1415926...

Høyre side )HS( نیشانەی ڕاستی الییەکسان 10 + Y = 22

Venstre side )VS( یەکسان نیشانەی چەپی الی 10 + Y = 22

Løsning/rot ڕەگ ، شیکارx = 5 er en løsning/rot til ligningen

6x + 7 = 37 siden 6 ∙5+7=37

Parenteser کان که‌وانه)24 +3( ∙ 5

Størrelse ئەندازە ، هێند ، بڕFor eksempel masse, tid eller lengde. Størrelser kan sammenlignes og være ”større enn”, ”lik” eller ”mindre enn”.

Tid کات 3 minutter og 8 sekunder

5

6


BRØK کەرت

Brøk کەرت 23

Brøkstrek که‌رتیی هێڵی ––– eller

Teller کەرت سەرەی 23

Nevner کەرت ژێرەی 23

Brøkform کەرتیی فۆرمی 34

Blandet tall تێکەل کەرتیی ژمارەی 1

Del بەش

Hundredel / له‌ یه‌ک سه‌د له‌سه‌ر یه‌کسه‌د

)en hundredel(,

)to hundredeler( osv

En fjerdedel چوار له‌سه‌ر یه‌ک 14

Kvart چارەگ 14

Halv نیوە

Hel ) گشت ) تەواو ژمارەی 11

Forenkle en brøk/forkorte en brøk

، که‌رت ساده‌کردنه‌وه‌یکه‌رت بچووککردنه‌وه‌ی

68=6 :2

8 :2=3

4

Utvide en brøk که‌رت ، فراوانکردنیکه‌رت گه‌وره‌کردنی

7

Tallinje ژماره‌کان هێڵی


ADDISJON کۆکردنەوە +

Addere/pluss کۆدەکاتەوە 4 + 9 = 13

Legge sammen کۆکردنەوەی پرۆسەیژمارە

Legge til زیادکردن بۆ ، سه‌ر خستنە

Øke زیادکردن

Addisjonstegn/plusstegn کۆکردنەوە نیشانەی +

Sum ئەنجامی ژمارەی6 = 3 + 3 کۆکردنەوەکە

Ledd ژمارانەی ) ئەو ڕادەکۆدەکرێنەوە( 2 + 5 = 7

Sammenlagt سەرجەم

Tilsammen پێکەوە

Begge هەردووک

Positive tall موجەب ژماره‌ی 1, 2, 3, 4

Negative tal سالب ژماره‌ی -1 , -2 , -3, -4

Hele tall ته‌واو ژماره‌ی ..., -1 , -2 , -3 , 0 , 1 , 2 , 3, ...

Oppstilling ستوونیی کۆکردنەوەی

Minnetall بیردا له ژماره‌یه‌ی‌ ئه‌ودادەنرتێت

Oppstilling med minnetallبە ستوونیی کۆکردنەوەی

ژمارەیەی ئەو بەکارهێنانیبیرەوە دەخرێتە

Utvidet form فراوانکراو فۆرمی 273,5 = 200 + 70 + 3 + 0,5

Vanlig form ئاسایی فۆرمی 273,5

8

9


SUBTRAKSJON لێدەرکردن -

Subtrahere )trekke fra( دەردەکات لێی 5 – 3 = 2

Minus/subtraksjon لێدەرکردن ، کەمکردن 10 – 3 = 7

Subtraksjonstegn/ minustegn لێده‌رکردن یشانه‌ی ––

Differanse جیاوازی 5 – 3 = 2

Ledd کە ) ژمارانەی ئەو ڕادە) دەردەکرێن لەیەکتری 29 - 10 = 19

Minske/trekke fra لێدەرکردن ، کەمکردنەوە

Minske med بە کەمکردنەوە

Lengre enn لە درێژتر

Kortere enn لە کورتتر

Sammenligne به‌راوردکردن 4 > 2 )4 er større enn 2(8 < 14 )8 er mindre enn 14(

Manglerئەو ) کەمکراوە ژمارەی

ژمارە لە ژمارەیەی) دەردەکرێت گەورەکە

10 - … = 8

Rest ماوە Det som blir igjen

Veksle گۆڕینه‌وە

Ytterligere دیکە هی ، پاشکۆ

10


MULTIPLIKASJON لێکدان ∙ , * , ¿ , ¿

Gange/multiplisert med جار ، کەڕەت 4 ∙14=56

Multiplisere ، ژمارە لێکدانی کرداریکەڕەتکردن

Multiplikasjonstegn/gangetegn لێکدان نیشانەی ∙ , * , ,

Produkt لێکدان ئەنجامی 10 ∙ 3 = 30

Faktor 30 = 3 ∙ 10 کۆلکه

Multiplikasjonstabell خشتەی ، زەڕب جەدوەلیلێکدان

Minnetall بیردا له ژماره‌یه‌ی‌ ئه‌ودادەنرتێت

Gjentatt addisjon له‌دوای یه‌ک کۆکردنه‌وه‌ییه‌ک 4 + 4 + 4 = 12

11


DIVISJON دابەشکردن : , ¿ , / , ––

Dividere/dele دەکات دابەشی 20 : 2 = 10

Kvotient دابه‌شکردن ئه‌نجامی 22 / 2 = 11

Brøkstrek که‌رتیی هێڵی ––––

Teller کەرت سەرەی 35

Nevner کەرت ژێرەی 35

Tall på brøkform له‌ فۆرمی شێوه‌ی ژماره‌که‌رتدا

155

Tall på desimalform له‌ فۆرمی شێوه‌یژماره‌ده‌ییدا 30,521

Forenkle کورت ، کورتکردنەوەبکەرەوە

1456

=14 :1456 :14

=14

Hvor mange ganger går __ opp i __ ?

زیاد ژمارەکە جاران چەند--دەکاتئەنجامەکە ئەوەی بۆ

؟----- بکاتە

Hvor mange ganger går 3 opp i 18?

18 : 3 = 6 ganger

Primtall خۆبه‌ش ژماره‌ی 2, 3 , 5 , 7 , 11 , 13 , 17 , 19

Rest دەمێنێتەوە ماوه کە ئەوەی

12


PROSENT ڕێژەیسەدیی

Brøkform کەرتیی فۆرمی 1/2

Desimalform دەیی فۆرمی 0,50

Prosentform سەدیی فۆرمی 50%

Prosent fordeling سەدیی دابەشکردنی

25 %

Prosent )hundredel( سەدا % لە %

Promille )tusendel( هەزاردا ‰لە ‰

Deler per million/milliondel )ppm( ملیۆندا لە 0,000001

Tiendel دەیا لە ، دەدا لە 110

En fjerdedel av det hele چواری لەسەر یەکهەمووی

Hvor mye er en fjerdedel av 100?

Halvparten نیوە1/2

Hundredel سەدا لە 1100

Rente سوو

وەک کە پارەیەی ئەو بەواتای سوو ) بانک ) بە دەیدەیتەوە پارە زیادە سوویان بانکەکە، لە قەرزکردن کاتی لەقازانج بۆ دانابێ بانک لە پارەت کاتێک

وەردەگریت بانکی لە .کردن

Rentesats سوو ڕێژەی

دەبێت % کە نموونە ٦یان %٥بۆپارەی لە بانک بە بدەیتەوە قازانج

بانکی لە پێچەوانەوە بە یان قەرزکراوپارەت کە ئەوەی، بری لە وەردەگرێت

. داناوە بانک لە

13


PRISER OG PENGER پارە و نرخ

Pris نرخ

Pris قیمەت ، نرخ Brukes vanligvis om transportkostnader, for eksempel prisen for en bussbillett

Bruttopris نرخی واتە گشتی، نرخیپێشداشکاندن شتوومەک Pris uten avslag

Nettopris نرخی واتە تایبەت، نرخیداشکاندن دوای شتوومەک Pris med avslag

Vare شتوومەک Brukes om noe man kan kjøpe, for eksempel et eple i dagligvarebutikken

Veiledende utsalgsprisنرخەی ) ئەو واتا کارگە نرخی

بەرهەمهێنەری شوێنی) دایناوە شتومەک

Prisen fabrikken/grossisten anbefaler butikken å selge varen for.

Verdi بەها

Dyr, dyrere, dyrest گرانترین گرانتر، گران،

Billig, billigere, billigst هەرزانتر، هەرزان،هەرزانترین

Telling ژماردن

Handle فرۆشتن و کرین

Selge فرۆشتن

Hvor mye koster det? چەندە؟ نرخی ئەوە

Kasse پارەدان کاسەی ، کاشێر

Kjøpe کڕین

Betale پارەدان

Beløp مەبلەغ ، پارە بڕی 500 kr

Veksel وردکردنەوە پارە

Veksle گۆڕینەوە پارە

Få tilbake وه‌رگرتنه‌وه

Ha igjen/rest پارە باقی ، ماوە پارەی

Tilbakebetaling پاره‌گێرانه‌وه یان پاره‌دانه‌وه‌

Tilbake پارە گێڕانەوەی

14

Kvittering پسووڵە

Salg داشکاندن ، هەرزانکردنو هەرزانکردن لە مەبەست لێرەدا

دوکان الیەن لە شتومەکە نرخی دابەزاندنی. کاتی ماوەیەکی بۆ کۆمپانیاکانەوە و

Spesialtilbud ، ئۆفەر تایبەت ی تایبەت خستنەڕووی

Nedsatt pris کەمکردنەوە نرخ

Rabatt داشکاندن نرخ

Rabattkupong هەرزانکراو نرخی کۆبۆنی

Penger پارە

Seddel کاغەز پارەی

Mynt وردە پارەی ، ئاسن پارەی

Krone کرۆن ) نەرویجی ) پارەی کرۆن

Enkrone کرۆنی یەک 1 kr ) کرۆن ١ (

Femkrone کرۆنی پێنج 5 kr ) کرۆن ٥ (

Femtikronerseddel/femtilapp کاغەز کرۆنیی پەنجا 50 kr ) کرۆن ٥٠ (

Hundrekronerseddel/hundrelapp کاغەز کرۆنیی سەد 100 kr ) کرۆن ١٠٠ (

Tjene قازانجکردن

Fortjeneste/inntjening قازانج ، سوود

Tjene på/vinne på دەستی ، لێدەکات قازانجیدەکەوێت

Avtale/oppgjør فەسڵ و حەل ، ڕێکەوتن

Fortjene دەستکەوت

Bonus ساڵانە مووچەی زیادە ئابوورییە دەستکەوتێکی و پارە

Miste دان لەدەست

Kontant کاش پارەی

Sjekk پارەی چەکی

Faktura/regning فاتورە ، حساب لیستی

Giroژمارە لەڕێی پارەدانەژمارە بۆ بانکییەوە حیسابیی

دیکە حیسابییەکی

15

MinibankATM بانک ، مینی

پارەی کە بانک مەکینەیلێدەردەهێنرێت

Bankkort بانک کارتی

Kredittkort متمانە قەرزی کارتی

Kreditt متمانە قەرزی

Debitere ناوی بە تۆمارکردنکەسێکەوە

Spare پاشەکەوتکردن

Låne قەرزکردن

Rente سوودەکات، قەرز بانک لە پارە کەسێک کاتێک

" ش " سوو قەرزەکە پارەی لە جگە دەبێتالی پارەی ئەگەر بەڵام بانکەکە، بە بداتەوە

" وەردەگرێت " سوو ئەوا دانا، .بانکGjeld قەرز

Skyldig قەرزدار

Betale et avdrag دانەوە قیست بە پارە

Skatt باج بە دەدرێت ماڵییات و داهات پێی بە باجێکەدەوڵەت

Øke دەبێت زیاد

Stige بەرزدەبێتەوە

Stigning بەرزبوونەوە

Synke دابەزین

Senke کەمبوونەوەAvrunding til nærmeste hele

بۆ ژمارە نزیککردنەوەیدروست ژمارەی نزیکترین 28. 99 Kr = 29 Kr

Overslagsregning ژمارە نزیککردنەوەی

پابەند زۆر کە بەکاردەهێنرێت کاتێکدا لەژمارەی ئەنجامی دۆزینەوەی بە نەبیت

ڕاست تەواو

23 kr + 19 kr ≈ 20 kr + 20 kr = 40 kr

16

17


GEOMETRI ئەندازە

Figur فیگەر ، شکڵ ، شێوە

Like هاوشێوە

هاوشێوەن شێوەوە و قەبارە ڕووی لە دڵە دوو ئەم

Objekt ئۆبژێکت ، شت

Punkt پنت ، خاڵ

Startpunkt دەستپێک خاڵی

Endepunkt کۆتایی خاڵی

Bevegelig punkt جوڵاو خاڵی ، بزوت خاڵی

Linje هێڵ

Rett ڕاست

Diagonal الیی چوار تیرەی ، گۆشەبڕ دوو

Transversal بڕەر تەوەری

Parallelle هاوتەریب

Parallelltransversal هاوتەریب بڕەری تەوەری

18

19

Kurve چەماوە هێڵی

Stråle ڕاستەهێڵ نیوە ، تیشک

Tallinje ژمارە هێڵی

Område ناوچە

Fargelagt ڕەنگکراوشین/ و سوور زەرد، سەوز، بە فیگەرەکە شێوەکە

.ڕەنگکراوە

Skravert هێڵکراوکراوە هێڵکار شێوەکە

Skygget تاریککراو ، سێبەرکراو

Lommeregner/kalkulator ژماردن ئامێری ، حاسیبە

Måle ئەندازەگرتن ، پێوانەگرتن

Bredde پانیی

Høyde بەرزیی

Lengde درێژیی

Justering, innstilling ڕێکخستنەوە / ڕاستکردنەوە

Passer پڕگال

Grader پلە 60°, 90°, 135°, 360°

Gradskive گۆشەپێوپێوانیگۆشە بۆ گۆشەپێو

بزانرێت. ئەوەی بۆ بەکاردەهێنرێتگۆشەیەکچەندە .پلەی

Pi )π( نەگۆڕ ڕێژەی π=3,1415926…

Vinkel گۆشە

20

Vinkelben الگۆشە

Toppunkt گۆشە سەری

Rett vinkel وەستاو گۆشەی گۆ هەمیشە وەستا شەی.پلەیە ٩٠

Spiss vinkel تیژ گۆشەی

لە تیژ کەمترە ٩٠گۆشەی پلە

Stump vinkel کراوە گۆشەی

لە کراوە زیاترە ٩٠گۆشەی پلە

Halvere بەشکردنی ، گۆشە لەتکردنیگۆشە

Normal ئەستوون

21

Fotpunkt ئەستوون پێی

Midtpunkt ناوەند خاڵی ، چەق خاڵی

C er midtpunktet til linjestykket AB C

like lange

Skjæringspunkt یەکتربڕین خاڵی

Toppvinkler گۆشەی ، شاوڵیی گۆشەیبەرامبەریەکتر

V1 og V3 er toppvinkler. Det er også V2 og V4..

Nabovinkler هاوسێکان گۆشە

V1 og V4 er nabovinkler. Det er også V1 og V2, V2 og V3 og V3 og V4.

Samsvarende vinkler هاوجێکان گۆشە

22

Yttervinkel/utvendig vinkel دەرەکی گۆشەی ، دەرەگۆشە

Arealenhet/enhet for areal ڕووبەر یەکەی km

2)kvadratkilometer(, m2 )kvadratmeter(

Sirkel بازنە

Perimeter )omkrets( بازنە چێوەیچێوە ودرێژییەی لە برێتییە بازنەیەک ی

بە بازنەیکدایە کە لێوارەکانی .دەوری

Sentrum ناوەند ، چەقبازنەکەیە لەOچەقیو ێنەکەدا

Diameter تیرە

Radius نیوەتیرە

Sirkelbue بازنە کەوانەی

Korde بازنە ژێی

AC kalles korden til sirkelen

23

24

Segment )sirkelsegment( ) بازنە ) پارچەی پارچە

Området ABC er et sirkelsegment.

Sekant بڕەر Linje AB er en sekant

Tangent لێکەوت

Sektor کەرت

Midtpunktsvinkel چەق خاڵی گۆشەی

m kalles midtpunktsvinkel )vinkel med toppunkt i sirkelens sentrum og vinkelbein som er like lange som sirkelens radius(

Halvsirkel نیوەبازنە

Kvartsirkel چارەگەبازنە

25

Trekant سێگۆشە

Likebent trekant یەکسان دووال سێگۆشەی

Likesidet trekant سێگۆشەی هاوال، سێگۆشەییەکسان ال سێ

کە دەوترێت، سێگۆشەیە بەوو یەکسانن الکانی سێ هەر

یەکن وەک گۆشەکانیان گەورەییپلەن(٦٠کە ) .

Motstående side بەرامبەر الیSide a i trekanten er motstående til vinkel A

)∠ A(

Topptrekant سەروو سێگۆشەی

Rettvinklet trekant وەستاو گۆشە سێگۆشەی

Hypotenus وەستاو گۆشە سێگۆشەی ژێی

Katet گۆشەی سێگۆشەی الکانی دوووەستاو

Pytagoras setning پیتاگۆرس بیردۆزی a2

+ b2

= c2

26

Polygon ال چەند ، ال فرە

Firkant ال چوار

Kvadrat چوارگۆشەو یەکسانن الیەکەی چوار هەر چوارگۆشە

گۆشەکانی ) گشت . )٩٠گەورەیی °(90پلەن(

Parallellogram التەریب

Rektangel الکێشە

Rombe موعین ، لەبزینەیی) الیەکسان )چوارگۆشەی

Trapes ناتەریب چوارالی

Femkant ال پێنج

27

Sekskant پاڵوو شەش ، شەشال

Vinkelsummen گۆشە تێکڕای ، گۆشە کۆی

Summen av vinklene i en regulær sekskant er

Rommet بۆشایی

Romgeometri ئەندازە تەنە

Volum قەبارە

Sier hvor stor plass et objekt tar i rommet. For eksempel tar en terning hvor alle sidene er 1 dm, opp 1 dm3 eller en kubikkdesimeter av rommet.

Volumenhet/enhet for volum )kubikkenhet(

قەبارەکان یەکەی dm3 )kubikkdesimeter(, m3 )kubikkmeter(

Ball, kule گۆ ، تۆپ

Halvkule نیوەگۆ

28

Prisme پوازک ، ئاوێزە

Sidekant لێوار

Sideflate ڕوو

Topp/toppunkt پۆپە ، لووتکە

Rettvinklet parallellepiped وەستاو گۆشە تەریبی الکێشە

Et rettvinklet parallellepiped kalles en

kube dersom alle sideflatene er like store

Kube پاڵوو شەش ، خشتەک

Pyramide هەڕەم

Sylinder لوولەک

29

Kjegle قووچەک

Overflate ڕوو Overflaten til en terning er det man kan ta på, altså den ytre/utvendige avgrensningen.

Overflateareal ڕوو ڕووبەری

Overflatearealet til en sylinder finner man ved å dele opp sylinderen og regne ut arealet til flatene.

Tangram

لە: چوارگۆشەیەکە تانگرامفۆرم ئەندازەیی پارجەی حەوت

. کەسێک هەر پێکهاتووە جیاوازجیاواز جیاواز فۆرمی دەتوانێت

بکات درووست پارچانە .لەوTangram er et kvadrat som består av sju biter med ulike former. Man kan lage ulike figurer av bitene.

Kvadratrot دووجا ڕەگی √√16=4 siden 42 = 16

30

Documents

SVENSKA - morsmal.no i... · Web viewSøylediagram. وێنەی ڕوونکردنەوەیی ستوونیی (زانیارییەکان بە نووسینن) Øst Sektor 1: Sektor 2: