Svjetsko trite

Nastanak, karakteristike, prednosti i nedostaciKod izuavanja svjetske trgovine, najvanije pitanje je korist od trgovineSpoljna trgovina donosi korist jer omoguuje zemljama da izvoze robu za iju se proizvodnju obilato koriste resursi kojih u datoj zemlji ima dostaU isto vrijeme zemlja profitira uvozei proizvode za iju bi proizvodnju bilo nuno utroiti rijetke resurseSpoljna trgovina daje mogunost specijalizacije proizvodnje one robe koje daju vee efekte pri masovnoj proizvodnji

Korist od meunarodne trgovine nije samo u materijalnim dobrima nego i u meunarodnom kretanju kapitala, zajmova, vrijednosnih papira, akcijaPermanentan rast robe i usluga, meunarodno kretanje novca i kapitala utie na sve veu meuzavisnost zemalja, to se odraava na ekonomsku i valutnu nestabilnost i krizu u odnosima izmeu zemalja

Spoljna trgovina sve vie uestvuje u nacionalnom proizvodu i pokazuje bri tempo rasta od nacionalnog dohotka i industrijske proizvodnjeNacionalna i svjetska trita nisu pronalazak kapitalizma nego su nastala sa ljudskom civilizacijomSavremeno civilizovano trite je nezamislivo bez regulative drave i njenih organa, na nacionalnom i meunarodnom planuIstraivanje svjetske trgovine je zavisno od svjetske privrede i trita

Trite je ustrojstvo kojim prodava i kupac meusobno djeluju da bi se odredila cijena i koliina dobara i uslugaCijene usklauju odluku proizvoaa i potroaa na tritu

Savremena svjetska privreda je sistem kompleksne proizvodne i ekonomske meuzavisnosti svih zemalja svijeta i njoj odgovarajui sistem meunarodnih ekonomskih odnosaOna predstavlja proizvodno-tehnoloko i ekonomsko jedinstvo, ije je funkcionisanje povezano sa meunarodnom podjelom rada i svjetskim sistemom saobraaja i veza, tritem roba, kapitala, znanja, informacija, radne snage i meunarodnog finansiranja

Svjetska privreda, trgovina i trite obuhvataju proizvodnu meuzavisnost pojedinih dijelova nacionalne privredePoveana meuzavisnost izmeu proizvoaa irom svijeta zahtjeva nove forme organizacija meunarodne podjele rada, gdje se javljaju multinacionalne kompanije, razni sporazumi izmeu samostalnih firmi raznih zemalja o kooperaciji i specijalizaciji proizvodnje

Meunarodna trgovina je proces kupovine i prodaje koji se ostvaruje izmeu kupca i prodavca i posrednika u raznim zemljamaMeunarodna (svjetska, spoljna) trgovina obuhvata izvoz i uvoz roba, a njihov odnos naziva se trgovinski bilansSvjetske ekonomske krize odrazile su se na svjetsku trgovinuSvjetski ekonomski prosperitet uticao je na prosperitet svjetske trgovine

Visokorazvijene zemlje, niskorazvijene zemlje i svjetska tritaSAD ima viestruku korist od slobodbne trgovine i otvorenog trita-jeftiniji uvoz iz treih zemalja koi inflaciju i na taj nain omoguuje rast dohotka i tranje to utie na rast ekonomijeOtvorenost amerike privrede omoguava manje dinamian priliv kapitala i kvalifikovane radne snage iz inostranstva to pozitivno djeluje na ekonomski rast i zaposlenostRast amerikog izvoza robe omoguava otvaranje novih radnih mjesta i zaposlenosti, a izvoz kapitala, posebno direktne investicije jaa konkurentsku sposobnost amerikih firmi i sticanje veeg profita

Premjetanje postojee amerike industrije odrazio se na gubitak radnih mjesta, uvoz proizvoda, a poveana svjetska konkurencija uticala je na smanjenje profitaSlobodna trgovina i otvoreno trite doprinose manje razvijenim zemljama i siromanim zemljama da uestvuju u tehnolokom napretku, s tim da bogate zemlje loe upravljaju tim procesima

Posmatrajui robnu strukturu izvoza razvijenih i nerazvijenih zemalja vidi se da kod razvijenih zemalja da na strani izvoza i uvoza su maune, oprema, hemijski proizvodi, dok ti isti su kod nerazvijenih zemalja na strani uvoza dok na strani izvoza su sirovine, odnosno proizvodi nie faze prerade, to negativno utie na zaposlenost, nacionalni dohodak i ekonomski rast

Kineski nain trino-planskog privreivanjaKina jedina zemlja sa dva sistema1978. godina kineski program reforme- etiri modernizacije:industrije, poljoprivrede, nauke i tehnologije i narodne odbraneOpte karakteristike evolucije sa planskog na trini nain privreivanja:Dinamina ravnotea na tritu potroakih dobara;Trini odnosi prvo relacija proizvodnja-potronja, pa tek onda investicije;Liberalizacija cijena uz prisustvo dravne kontrole monopolistikih privreda;Stroga finansijska kontrola;Podrka preduzetnitvu.

Reforma sistema cijena:fiksne, plivajue i trineSutina kineskog modela razvoja i transformacije je u koordinaciji i zajednikom egzistiranju trinog i centralno-planskog privreivanja

Bive socijalistike zemlje i tranzicijaPrelazak sa planskog na trian nain privreivanja podrazumijeva da je svaka zemlja prola kroz proces ekonomske reformeCentralnoplanska ekonomija: proizvodnja i cijene i spoljna trgovina su kontrolisane od strane drave, ne postoji trite kapitala (berze) jer je veina bogatstva u dravnom vlasnitvu, nadnice su odreene zajedno sa drugim cijenama u ekonomiji, radnici su dodjeljivani firmama poput drugih ulaznih sredstava

Nezaposlenost je niska, distribucija dohotka ravnomjerno rasporeena, a obrazovanje i zdravstvena zatita naginju ka tome da budu rasporeeni u visini prihodaCentralno-plansko planiranje- velike investicije u teku industrijuIzdvajanje ogromne koliine sredstava za teku industriju, bez odgovarajuih cijena mnoge proizvodne industrijske grane su zavrile u stvaranju negativne dodatne vrijednosti

Osnovni uslovi prelaska sa planske na trinu ekonomijuInstitucionalne promjene:odnose se na promjene naela i sudova o pravnim i ekonomskim vrijednostima zemlje, a poinju promjenama ustava, sistemskim promjenama zakona o preduzeima, bankarstvu, poreskom i raunovodstvenom sistemu i dr.

Makroekonomska stabilizacija: treba da se provodi mjerama otklanjanja fiskalnog deficita i uspostavljanja kontrole novane mase koja se zasniva na otklanjanju inflacije, eliminaciji budetskog deficita i konkurentskoj i uravnoteenoj politici kursa

Mikroekonomska liberalizacija: odnosno oslobaanje trita postie se:konvertibilnou valute, deregulacijom cijena, i izlaganjem domae privrede pozitivnim uticajima svjetske privredePrivatizacijom treba da se povea efikasnost nacionalne ekonomije, pojaa konkurencija tako da preduzea treba da postanu efikasnija i profitabilnija

Brza tranzicija-ok terapija obaranje inflacije, brza privatizacija i realan kurs nacionalne valuteSpora tranzicija-detaljno prouavanje specifinosti svake pojedine zemlje i njene privrede i u skladu sa njim odreivanje modela promjeneRusija- mafijaki kapitalizamPoljska, Maarska, Slovenija, Kina- primjer uspjene tranzicije

Savjet za ekonomsku uzajamnu pomo SEVPoslije II svjetskog rata zemlje Istone Evrope krenule putem drutveno-ekonomskog i politikog razvoja1950. god. lanice SEV-a: SSSR, Poljska, ehoslovaka, Maarska, Rumunija, Bugarska, Njemaka, Mongolija 1962. godine, Kuba 1972.Albanija istupila 1962. godineCilj SEV-a koordinacija dravnih ekonomskih planovaTrgovinski tokovi izgraeni unutar plana Domae cijene vjetake

Od 1991. godine cijene odreene prema vladajuim cijenama na svjetskom trituSEV se formalno gasi 1991. godineVeina zemalja nakon nekoliko godina pada je bila sposobna da nadoknadi gubitak trgovine sa naprednim trinim ekonomijama

Put ka trgovinskoj liberalizaciji1. Okonavanje dravnog monopola u trgovini2. Uklanjanje barijera privatnim firmama za ulazak u trgovinski sektor3. Formulisanje precizne trgovinske politike4. Drave moraju usvojiti pravila stranih investicija5. Drave moraju formulisati kursnu politiku, ukljuujui odluke o konvertibilnou i vrijeme