Święta Bożego Narodzenia

W Polsce

Święta Bożego Narodzenia to najbardziej uroczyste święta w naszej tradycji. Święta, na które wszyscy czekamy z utęsknieniem. Święta, do których przygotowujemy się długo i starannie. Są to dni, kiedy poświęcamy więcej czasu i ciepła swojej rodzinie, bliskim i

nieznajomym.

Wigilia• Wigilia Bożego Narodzenia w tradycji chrześcijańskiej

dzień poprzedzający święto Bożego Narodzenia, kończący okres adwentu.

• Przebieg Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa, którą wg Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.

• Kolację, w polskiej tradycji postną, rozpoczyna modlitwa a następnie łamanie się opłatkiem z równoczesnym składaniem sobie życzeń. Na stole, przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem, ustawia się jedno nakrycie więcej niż jest uczestników wieczerzy. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla niezapowiedzianego gościa..

Tradycje • CHOINKA

• Na wigilie Bożego Narodzenia niemal każda polska rodzina umieszcza w swoim mieszkaniu i dekoruje choinkę. Jest to jedna z najmłodszych tradycji wigilijnych. Początkowo, w tym również na ziemiach polskich, popularna była "jolka", czyli wierzchołek sosny, jodły lub świerku zawieszony u pułapu. Drzewko to miało chronić dom i jego mieszkańców od złych mocy.Choinka w obecnej formie przyjęła sie w Polsce dopiero w XVIII w. i zwyczaj ten przeniósł sie z Niemiec. Kościół był początkowo niechętny temu zwyczajowi, lecz szybko nadal choince chrześcijańska symbolikę "biblijnego drzewa wiadomości dobra i zła" pod którym rozpoczęła sie historia ludzkości. Choinkę wnosi sie do domu w dniu, w którym wspominamy pierwszych ludzi - Adama i Ewę. Na choince nie może zabraknąć jabłek, bo właśnie te owoce były na owym biblijnym drzewie, a ponadto jabłko symbolizuje zdrowie.

Prezenty•Wigilijny zwyczaj obdarowywania sie prezentami początek swój bierze jeszcze z rzymskich Saturnaliów. W późniejszych wiekach przez Kościół został nazwany Gwiazdka, gdyż prezenty wręczano, gdy na niebie zauważono pierwsza gwiazdę. Owa gwiazdę utożsamiano z Gwiazda Betlejemska. Ponieważ ta częścią wieczoru wigilijnego najbardziej zainteresowane były dzieci, nic zatem dziwnego, ze to one z niecierpliwością wypatrywały pierwszej gwiazdki na niebie

Dzielenie się opłatkiem

• Najważniejszym i najbardziej wzruszającym momentem było i jest dzielenie sie poświeconym opłatkiem. Staropolskie opłatki były różnokolorowe i bardzo ozdobne. Dziś opłatki są białe i ozdobnie wytłaczane.Nazwa "opłatek" pochodzi od łacińskiego słowa "oblatam", czyli dar ofiarny. Dawniej człowiek składał ofiary nieznanym siłom - wodzie, piorunom, wiatrom, trzęsieniom ziemi, by ustrzec się od tego wszystkiego, co mogło mu zagrażać. Opłatki, jakie my dziś znamy (cebula - mgiełka) pierwsi zaczęli wypiekać zakonnicy z klasztoru benedyktyńskiego we Francji. Stamtąd zwyczaj ten rozpowszechnił się na całą Europę i wraz z chrześcijaństwem przybył także do Polski. Pięknym staropolskim zwyczajem jest zapraszanie na Wigilie ludzi samotnych - tak aby w ten wieczór nikt nie był opuszczony i smutny.

Potrawy wigilijne• W zależności od regionu i tradycji

rodzinnych zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na wigilijnym stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Każdej należy spróbować, co ma zapewnić szczęście przez cały rok. Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami, ryby przyrządzane na różne sposoby, z najbardziej tradycyjnym karpiem smażonym i w galarecie, kapusta z grochem, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą, paszteciki z grzybami, kotleciki z ryżu z sosem grzybowym, chałka z kompotem z suszonych owoców, zupa migdałowa, czy z tradycji wschodniej kulebiak, gołąbki i kutia..

Przepisy • BARSZCZ Wigilijny• SKŁADNIKI:

1 kg buraków• kwaskowate jabłko• marchewka• pietruszka• kawałek selera• 4-5 ząbków czosnku• cebula• sok z 1/2 cytryny• 5-6 grzybków suszonych

• PRZYGOTOWANIE:: Grzyby myjemy, zalewamy na kilka godzin 1 szklanka wody. Gotujemy około godziny w tej samej wodzie. Myjemy, obieramy i kroimy w dosyć cienkie plasterki buraki, dodajemy pokrojone w ósemki jabłko, przekrojone wzdłuż na 4 części marchewkę i pietruszkę, pokrojone na ćwiartki cebule, selery i ząbki czosnku. Zalewamy 2 litrami wody, wsypujemy 1 łyżki soli i gotujemy (bez przykrycia) ok. 1/2 godz. na wolnym ogniu. Dodajemy sok z cytryny i wstawiamy do lodówki do następnego dnia. Przed podaniem na stół barszcz zlewamy z jarzyn, podgrzewamy, dodajemy około szklanki wywaru z grzybków, słodzimy, solimy, ewentualnie dodajemy sok z cytryny i pieprz do smaku. Z podanych proporcji otrzymujemy prawie 2 litry barszczu.

Uszka Wigilijne• Składniki• CIASTO:

1 kg mąki tortowej,1/2 l wody gorącej,1 łyżka oleju.

FARSZ:

1/2 kg pieczarek,garśc grzybów suszonych,30 dag kapusty kwaszonej,3 cebule,olej,sól,pieprz,maggi,listek laurowy,ziele angielskie,1 łyżka bułki tartej,1 jajko surowe całe.

• WYKONANIE:FARSZ: 1.Grzyby suszone krótko namoczyć w zimnej wodzie potem gotować ok.1 godz. ,odcedzić.2.Pieczarki zetrzeć na tarce/większe oczka/ i poddusić na oleju.3.Cebulę pokroić i zeszklić na oleju.4.Kapustę kwaszoną ugotować z listkiem laurowym i zielem angielskim-ok.1 godz.,bez odlewania kwasu i potem odcedzić na sitku.5.Ugotowane grzyby suszone, kapustę i cebulę zmielić.6.Teraz połączyć wszystko razem z jajkiem i bułką, doprawić solą, pieprzem i maggi.CIASTO:Zagnieść ciasto. Żeby się nie poparzyć wodą, mieszam mąkę i wodę łyżką. ciasto musi być miękkie.Rozwałkować placek i kieliszkiem o średnicy 5cm wykrawać kółka. Starać sie mało podsypywać mąką. Na kółkanakładać malutko farszu i sklejać ,tak jak pierogi, a potem rożki razem, najlepiej na palcu.Gotować w osolonej wodzie ok. 4 minut.

Karp Wigilijny

• Składniki 1 karp sok z cytryny sól pieprz mąka pszenna 2 jajka bułka tarta olej do smażenia

• Sposób wykonania:• Karpia oskrobać z łusek,

wypatroszyć, opłukać i osuszyć. Odciąć głowę, płetwy i ogon. Następnie pokroić w dzwonka i skropić obficie sokiem z cytryny. Posypać z każdej strony solą i pieprzem. Włożyć do lodówki na około 24 godziny.

• Następnie kawałki karpia obtoczyć w mące pszennej, w rozmąconym jajku i w bułce tartej. Smażyć z dwóch stron na rozgrzanym oleju, na złoty kolor. Usmażonego karpia wyłożyć na ręcznik papierowy, następnie ułożyć na półmisku, udekorować zieleniną i plasterkami cytryny. Półmisek z karpiem podać na wigilijny stół.

Szarlotka• Jabłka:

• 2 kg jabłek szara reneta• 1/2 szklanki rodzynek• 10 łyżek brązowego cukru lub do smaku• 3 łyżeczki cynamonu• 1 opakowanie cukru waniliowego

Ciasto:• 250 g mąki pszennej• 125 g masła roślinnego• 1/4 szklanki cukru• 1 łyżeczka proszku do pieczenia• 1 żółtko• 1 łyżka śmietany

• Przygotowanie jabłek:Jabłka obrać, wykroić środki i pokroić w plasterki (najlepiej przy użyciu krajalnicy lub miksera z odpowiednią końcówką). Surowe jabłka układać warstwami na cieście (przepis poniżej), posypując brązowym cukrem, cynamonem, cukrem waniliowym oraz rodzynkami.

Przygotowanie ciasta:Wszystkie składniki razem posiekać, szybko zagnieść ciasto, schłodzić w lodówce. Rozwałkować i wyłożyć ciastem wysoką formę 30/20 cm, zostawiając 1/3 ilości ciasta na wierzch. Podgrzać piekarnik do 150 . ℃Ułożyć na surowym cieście wszystkie jabłka z rodzynkami i cukrem, zetrzeć na tarce resztę ciasta. Wstawić do podgrzanego piekarnika i podnieść temperaturę do 180 . Piec około 45 ℃minut, aż ciasto się zrumieni. Po ostudzeniu posypać cukrem pudrem.

Pasterka •Gdy zbliża się północ, zebrani domownicy przygotowują się do uczestnictwa w uroczystej Pasterce. Rozpoczyna ona trzecią część wieczoru wigilijnego. Po Pasterce wszyscy życzą sobie nawzajem wesołych, pogodnych i obfitych Świąt Bożego Narodzenia, które obchodzone są z nie mniejszą czcią i entuzjazmem niż Wigilia, a którym towarzyszą zabawy na śniegu, odwiedziny u najbliższych lub osób chorych i samotnych.

Boże Narodzenie

• Boże Narodzenie, święto pełne uroku, zwłaszcza gdy białe i śnieżne.Obchodzone od IV wieku jako święto liturgiczne w dniu 25 grudnia jest raczej symboliczną datą upamiętniającą narodziny Jezusa. Poprzedza je czterotygodniowy Adwent zakończony Wigilią i Pasterką. W okresie średniowiecza obchodzone hucznie i wesoło, z czasem radości zaczęła towarzyszyć nutka zadumy i refleksja na temat życia jako ziemskiej pielgrzymki w drodze do zbawienia.W XVII wieku zaczęła kształtować się tradycja jaką znamy do dziś.Składają się na nią spotkania z rodziną przy wspólnych stołach, zwłaszcza wigilijnym, na którym nie może zabraknąć opłatka, składanie sobie życzeń, obdarowywanie się prezentami, choinka i wspólne śpiewanie kolęd.

Kolędy• Kolęda w Polsce oznacza przede wszystkim pieśń religijną, związaną tematycznie z narodzinami Chrystusa. Najstarsza polska kolęda "Zdrów bądź królu anielski" pochodzi z 1424 roku, choć sam termin kolęda utrwalił się dopiero w XVII w. W okresie tym powstawało wiele pastorałek i kolęd. Zrozumiałe jest, że kolędy wypełnione były (i są) tematyką nawiązującą do biblijnych opisów narodzin Chrystusa Pana, zwłaszcza do wydarzeń Nocy Betlejemskiej, pokłonu pasterzy, klimatu groty czy stajenki, w której przyszedł na świat Zbawiciel.

• Inne śpiewali zakonnicy, inne arystokracja, mieli też swoje kolędy kupcy i pozostałe stany. Niektóre kolędy autorskie znane są do dziś: "Przybieżeli do Betlejem pasterze" J. Żabczyca, "Bóg się rodzi" F. Karpińskiego, "Mizerna, cicha" T. Lenartowicza. Jednak kolędy powstawały też dzięki twórcom anonimowym. Tłumaczono je z łaciny czy z języków krajów sąsiedzkich. Ilość znanych i opisanych kolęd osiąga liczbę ponad pół tysiąca.

• Dzisiaj w Betlejem

Dzisiaj w Betlejem, dzisiaj w Betlejem Wesoła nowina Że Panna czysta, że Panna czysta Porodziła Syna

Chrystus się rodzi Pan oswobodzi Anieli grają Króle witają Pasterz śpiewają Bydlęta klękają Cuda, cuda ogłaszają

Maryja Panna, Maryja Panna Dzieciątko piastuje I Józef stary i Józef stary Ono pielęgnuje

Chrystus się rodzi...

Chociaż w stajence, chociaż w stajence Panna Syna rodzi Przecież on wkrótce, przecież on wkrótce ludzi oswobodzi

Chrystus się rodzi...

• Wigilii czas

• Jest taki zmierzchwśród grudniowych szarych dnikiedy w noc, gwiazda lśni...Wigilii czas, każe nam u stołu staćłamać chleb, razem trwać

Ref: A kiedy już ta pierwsza z gwiazd Zaświeci nam spoza chmurDzieje się cud, co w każdym z nasUmie zburzyć jego własny

Są takie łzy, co nie wyschły z oczu gdyW taką noc, ktoś jest samWigilii czas, każe nam u stołu staćŁamać chleb razem trwać..

• Wśród nocnej ciszy

• Wśród nocnej ciszy głos się rozchodzi,Wstańcie pasterze, Bóg się wam rodzi!Czym prędzej się wybierajcie,Do Betlejem pospieszajcie, przywitać Pana.

Poszli, znaleźli Dzieciątko w żłobieWszystkimi znaki danymi sobie.Jako Bogu cześć Mu dali,A witając zawołali z wielkiej radości.

Ach. Witaj, Zbawco z dawna żądany,Cztery tysiące lat wyglądany!Na Ciebie króle, prorocy czekali,A Tyś tej nocy nam się objawił.

I my czekamy na Ciebie, Pana,A skoro przyjdziesz na głos kapłana,Padniemy na twarz przed Tobą,Wierząc, żeś jest pod osobą chleba i wina.

Święta w naszej szkole

Kornelia Krajewska IIb