Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 1 z 6

Sylabus przedmiotu

1. Metryczka

Nazwa Wydziału: Wydział Nauki o Zdrowiu

Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

pielęgniarstwo, studia I stopnia, stacjonarne

Rok akademicki: 2017/2018

Nazwa modułu/przedmiotu: fizjologia

Kod przedmiotu (z systemu Pensum): 35426

Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka. Chałubińskiego 5 02-004 Warszawa

Kierownik jednostki/jednostek: prof. Jacek Przybylski

Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot):

I rok studiów,

Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot):

Semestr1

Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny):

podstawowy

Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot):

prof. Jacek Przybylski, dr Edyta Wróbel, dr hab. Małgorzata

Witkowska-Zimny, dr Piotr Mrówka, dr Beata Żuk, dr Paweł

Kowalczyk, mgr Agnieszka Mikulska

Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus):

nie

Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa):

dr Paweł Kowalczyk

Liczba punktów ECTS: 3

2. Cele kształcenia

C1 Student rozumie mechanizmy regulujące funkcjonowanie organizmu człowieka.

C2 student interpretuje i rozumie wiedzę dotyczącą: funkcjonowania organizmu człowieka w warunkach. prawidłowych

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 2 z 6

C3 student interpretuje i rozumie wiedzę dotyczącą: funkcjonowania poszczególnych układów i narządów.

C4 Student rozwija umiejętności samodzielnego pogłębiania wiedzy z zakresu fizjologii człowieka.

C5 Uzmysłowienie znaczenia fizjologii w praktyce klinicznej.

3. Wymagania wstępne

1. znajomość anatomii człowieka z zakresu szkoły średniej

2. znajomość biologii komórki z zakresu szkoły średniej

4. Przedmiotowe efekty kształcenia

Lista efektów kształcenia

Symbol przedmiotowego efektu kształcenia

Treść przedmiotowego efektu kształcenia Odniesienie do efektu kierunkowego (numer)

W_01

omawia budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka

piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ

mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ

nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna)

A.W2.

W_02 rozumie neurohormonalną regulację procesów

fizjologicznych oraz procesów elektrofizjologicznych A.W3

W_03 charakteryzuje specyfikację i znaczenie gospodarki

wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej w utrzymaniu homeostazy ustroju

A.W4

K_05 systematycznie wzbogaca wiedzę zawodowa i kształtuje

umiejętność dążąc do profesjonalizmu A.K2.

5. Formy prowadzonych zajęć

Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób

w grupie

Wykład 45 nieobowiązkowe

Seminarium nieobowiązkowe

Ćwiczenia 20 nieobowiązkowe

6. Tematy zajęć i treści kształcenia

Wykłady W1. Homeostaza. Rola układu krążenia, oddechowego, trawiennego, wydalniczego hormonalnego i autonomicznego w homeostazie. Skład płynów ustrojowych. Rola płynu zewnątrz- i wewnątrzkomórkowego. Równowaga wodna i osmotyczna ustroju. Regulacja objętości krwi i płynu zewnątrzkomórkowego. Rola nerek w regulacji równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Układy buforowe. W_02, W_03, K_05

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 3 z 6

W2. Podstawowe pojęcia dotyczące błony komórkowej. Pojęcie tkanek pobudliwych. Kanały błonowe. Geneza potencjału spoczynkowego. Powstanie potencjału czynnościowego. Synapsy – budowa i mechanizm działania synapsy chemicznej i elektrycznej. Przewodnictwo nerwowe –włókna zmielinizowane i niezmielinizowane. W_02, K_05 W3. Budowa i fizjologia tkanki kostnej - macierz pozakomórkowa, wzrost kości. Fizjologia tkanki chrzęstnej. Właściwości chrząstki - chrząstka stawowa, nasadowa, włóknista i sprężysta. Fizjologia tkanki łącznej, tkanka łączna właściwa, tkanka łączna włóknista – ścięgna i więzadła. Fizjologia skóry – naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna. W_01, K_05 W4. Fizjologia tkanki mięśniowej. Charakterystyka i porównanie mięśni sercowego, szkieletowego i gładkiego. Mechanizmy pobudzenia i mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego – sprzężenie elektromotoryczne. Molekularne podstawy skurczu mięśnia. Metabolizm i źródła energii. Struktura i fizjologia synapsy nerwowo-mięśniowej. Typy mięśni szkieletowych. Jednostka motoryczna. Odruchy monosynaptyczne - odruch na rozciąganie. W_01, W_02, K_05 W5. Fizjologia serca. Elektrofizjologia kardiomiocytów. Potencjał spoczynkowy i czynnościowy komórek rozrusznikowych i miocytów serca. Układ bodźco-przewodzący serca. Cykl hemodynamiczny serca. Pojemność minutowa serca. Regulacja siły i częstości skurczów serca. W_01, W_02, K_05 W6. Charakterystyka układu naczyniowego. Właściwości ścian naczyń - prawo Laplace’a. Krążenie krwi w tętnicach, naczyniach włosowatych i żyłach. Hemodynamika. Twierdzenie Bernouliego, prawo Poiseuille’a. Przepływ krwi warstwowy i burzliwy. Lepkość krwi i osiowa akumulacja krwinek. Krążenie w wybranych narządach – krążenie wieńcowe, bariera krew-mózg. Przepływ limfy. W_01, W_02, K_05

W7. Fizjologia wątroby. Mechanizm wydzielania i rola żółci w procesach trawienia. Fizjologiczne znaczenie krążenia wrotnego. Czynność metaboliczna wątroby. W_01, K_05 W8. Fizjologia przewodu pokarmowego – czynności motoryczne i wydzielnicze. Nerwowa i humoralna regulacja wydzielania żołądkowego. Bariera śluzówkowa żołądka. Egzokrynna czynność trzustki. Błona śluzowa jelita cienkiego. Wydzielanie jelitowe. Trawienie i wchłanianie węglowodanów, białek i tłuszczów. W_01, W_02, K_05 W9. Fizjologia układu oddechowego. Podstawy mechaniki i regulacji oddychania. Wymiana gazowa w płucach. Charakterystyka krążenia płucnego. Transport gazów oddechowych pomiędzy płucami i tkankami. Regulacja oddychania rola chemoreceptorłów tętniczych i strefa chemowrażliwa pnia mózgu. Nieoddechowe funkcje płuc. W_01, K_05 W10. Czynnościowa anatomia układu autonomicznego - układ współczulny i przywspółczulny. Transmisja chemiczna we włóknach autonomicznych - przekaźniki i koprzekaźniki w pozazwojowych włóknach układu autonomicznego. Wpływ układu współczulnego na wybrane narządy docelowe. W_01, W_02, K_05 W11. Fizjologia układu dokrewnego. Ogólna charakterystyka hormonów. Charakterystyka układu podwzgórze-przysadka. Hormony przedniego płata przysadki hormon wzrostu i PRL. Oś podwzgórze przysadka-nadnercze. Oś podwzgórze przysadka-tarczyca. Hormony nerwowego płata przysadki mózgowej – wazopresyna i oksytocyna. Kontrola hormonalna przemiany wapniowej – parathormon, kalcytonina, witamina D. W_01, W_02, K_05 W12. Fizjologia nerek. Krążenie nerkowe. Filtracja kłębuszkowa. Wchłanianie zwrotne. Produkcja i

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 4 z 6

mechanizmy zagęszczania i rozcieńczania moczu. Czynność wydzielnicza nerek –układ renina – angiotensyna. W_01, W_02, W_03, K_05 W13. Budowa neuronu. Glej i jego czynności. Podstawy fizjologii ośrodkowego układu nerwowego. Organizacja i czynności rdzenia kręgowego. Budowa i podział funkcjonalny kory mózgowej. Mechanizm ruchu dowolnego, kontrola postawy ciała. Układ piramidowy - droga korowo – jądrowa i korowo - rdzeniowa. Układ pozapiramidowy, móżdżek. W_01, K_05 W14. Czucie i percepcja. Klasyfikacja receptorów i kodowanie informacji w receptorach. Drogi czuciowe i percepcja - dotyku, temperatury, bólu. Fizjologia wrażeń zmysłowych – wzrok, słuch, węch i smak. W_01, K_05 W15. Podstawowe funkcje krwi. Fizjologia układu krwiotwórczego. Szpik kostny. Erytropoeza oraz budowa i funkcje krwinek czerwonych, budowa i rola hemoglobiny. Leukopoeza, rodzaje krwinek białych i ich funkcje. Trombocytopoeza i funkcje płytek krwi. Podstawy hemostazy. W_01, W_02, K_05 Ćwiczenia C1. Rejestracja aktywności bioelektrycznej serca człowieka (EKG). Znaczenia diagnostyczne. Ocena zapisu EKG, wyznaczanie osi elektrycznej serca, niemiarowość oddechowa, podstawowe zaburzenia w zapisie EKG. W_01, W_02, , K_05 C2. Podstawy badania ultrasonograficznego - USG. Budowa i czynność serca, wątroby i nerek. Badanie przepływów krwi metodą Dopplera. Pomiar ciśnienia krwi metodą Korotkowa pod kontrolą aparatu dopplerowskiego.W_01, K_05 C3. Mechanika oddychania – spirometria. Wentylacja płuc, opory oddechowe. Pojęcie objętości i pojemności, zaburzenia restrykcyjne i obturacyjne. Ocena siły mięśni oddechowych i tolerancja wysiłku. W_01, W_02, K_05 C4. Podstawy neuroregulacji krążenia krwi. Odruch z baroreceptorów naczyniowych i sercowych. Pomiar ciśnienia tętniczego. Próba ortostatyczna. Kapnografia – pomiar ciśnienia parcjalnego CO2 w czasie hiperwentylacji spowodowanej pionizacją. W_01, W_02, , K_05 C5. Charakterystyka krążenia wieńcowego, rezerwa wieńcowa. Pomiar parametrów hemodynamicznych podczas regulowanej pracy fizycznej. Próba wysiłkowa. W_01, W_02, K_05 C6. Układy grupowe krwinek czerwonych AB0, Rh. Próba krzyżowa. Kształcenie bez nauczyciela akademickiego - Tematy do opracowania przez studentów S1. Hormonalna regulacja czynności układu rozrodczego. Cykl miesiączkowy. W_01, W_02, K_05 S2. Przekaźnictwo sygnałów wewnątrz komórki – budowa i mechanizm działania receptorów - jądrowych, jonotropowych, metobotropowych, receptorów dla czynników wzrostu; wtórne przekaźniki. W_01, W_02, K_05

7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia

Symbol przedmiotowego

efektu

Symbole form prowadzonych zajęć

Sposoby weryfikacji efektu kształcenia

Kryterium zaliczenia

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 5 z 6

kształcenia

W_01, W_02, W_03, K_05

W, samokształcenie Egzamin testowy Skala ocen – numeryczna

W_01, W_02, W_03, K_05

C Rozmowa ze studentem, burza mózgów

model zero-jedynkowy

8. Kryteria oceniania

Forma zaliczenia przedmiotu: Kontrola ustna: odpowiedź; Skala ocen – model zero-jedynkowy, czynne uczestnictwo we wszystkich ćwiczeniach i zaliczenie odpowiedzi ustnych w czasie każdego z ćwiczeń. Egzamin pisemny - Test zamknięty: wielokrotnego wyboru (MCQ – Multiple Choice Questions)

ocena kryteria

2,0 (ndst) Poniżej 60% prawidłowych odpowiedzi na teście

3,0 (dost) 61 – 69 % prawidłowych odpowiedzi na teście

3,5 (ddb) 70 - 77% prawidłowych odpowiedzi na teście

4,0 (db) 78 - 85% prawidłowych odpowiedzi na teście

4,5 (pdb) 86 - 93% prawidłowych odpowiedzi na teście

5,0 (bdb) 94 - 100% prawidłowych odpowiedzi na teście

9. Literatura

Literatura obowiązkowa:

Wróbel E. , „Kurs fizjologii doświadczalnej”. WUM

Ganong W. „Fizjologia”; PZWL

Literatura uzupełniająca:

1. Traczyk W., Trzebski A. „Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej”; PZWL 2. Konturek S . „Fizjologia człowieka” tom I – V; WUJ 3. Tafil-Klawe M., Klawe J. „Wykłady z fizjologii człowieka”; PZWL 4. Hansen J., Koeppen B., Netter F. “Atlas Fizjologii Nettera”; Urban&Partner

10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta)

Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS

Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:

Wykład 45

Seminarium -

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 54/2015 Rektora WUM z dnia 14.07.2015 r. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia

Strona 6 z 6

Ćwiczenia 20

Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Przygotowanie do ćwiczeń na podstawie skryptu, przygotowanie do egzaminu na podstawie literatury.

Przygotowanie studenta do zajęć

Przygotowanie studenta do zaliczeń

Inne (jakie?)

Razem 15

11. Informacje dodatkowe

Osoba odpowiedzialna pawel.kowalczyk@wum.edu.pl, tel 22 628 63 34 Strona internetowa https://biofizyka.wum.edu.pl/

Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus

Podpis Kierownika Jednostki