32
Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer ysgol uwchradd – Afasic/BIPBC grwpiau trosglwyddo Helping young children with Speech, Language and Communication Needs (SLCN) to prepare for High School – Afasic/BCULHB transition groups Helen Wright, Hayley Gibb a/and Kathryn Seeney

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer ysgol uwchradd – Afasic/BIPBC grwpiau trosglwyddo

Helping young children with Speech, Language and Communication Needs (SLCN) to prepare for High School – Afasic/BCULHBtransition groups

Helen Wright, Hayley Gibb a/and Kathryn Seeney

Page 2: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Pam gwneud gwaith trosglwyddo efo plant ag ALIC?

•Meddyliau a theimladau negyddol ynghylch trosglwyddo•Agweddau positif ddim yn amlwg•Rhaid ailadrodd gwybodaeth a phrofiadau i blant ag ALIC

Why do transition work with children who have SLCN?

• Negative thoughts and feelings about transition

• Positive aspects not seen

• Children with SLCN need repetition of information and experiences

Page 3: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Pam fod ysgol uwchradd yn gymaint o sialens ?

•Creu perthynas newydd•Athrawon newydd•Rheolau ysgol newydd•Maint yr ysgol•Ymdopi â’r gwaith

What makes secondary school so challenging?

• Relationships• New teachers• New school rules• Size of the school• Coping with the work

Page 4: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Sgiliau iaith angenrheidiol yn yr Uwchradd:

•Brawddegau cymhleth•‘Geiriau allweddol’ sy’n benodol i bwnc•Deall dywediadau bob dydd (e.e. idiomau, trosiadau, siarad sarcastig)

Language demands in

high school:

• Complex sentences• Subject specific

‘keywords’• Understanding

everyday sayings (e.g. idioms, metaphors, sarcasm)

Page 5: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Cyfathrebu cymdeithasol yn yr Uwchradd:

•Perthynas â chyfoedion•Defnydd cymdeithasol o iaith (e.e. sgwrsio, dweud jôcs, hel clecs)•Cyfathrebu drwy dechnoleg (e.e. gweplyfr, negeseuon testun)

Social communication

in high school:

• Relationships with peers

• Many social uses of language (e.g. chat, jokes, gossip)

• Communication by technology (e.g. facebook, text messages)

Page 6: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

20/04/23 6

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Strategaethau ymarferolPractical Strategies

Page 7: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Strategaethau ymarferol:

• Sgiliau gwrando• Sgiliau trefnu• Sgiliau cyfeiriadedd• Sgiliau geiriadur• Strategaethau dysgu• Strategaethau hunan

-gymorth

Practical Strategies:

• Listening skills• Organisation skills• Orientation skills• Dictionary skills• Strategies for

learning• Self-help strategies

Page 8: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Sgiliau gwrando:• Edrychwch

• Gwrandewch

• Eisteddwch yn llonydd

• Arhoswch/ Cymerwch eich tro

• Meddyliwch

Listening skills:• Look

• Listen

• Sit still

• Wait/ Take turns

• Think

Page 9: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Cof clywedol:Datblygiad normal

Cofio dilyniant o ddigidauOed Nifer y

digidau5 46 58 611 7Oedolion 7 +/- 2

Auditory memory:Normal development

Digit RepetitionAge No. of digits5 46 58 611 7Adults 7 +/-2

Page 10: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Strategaethau ymarferol:• Ailadrodd• Dychmygu• Ymarfer• Cydgysylltu (synnau,

gweledol, personol, symud/ actio)

• Crynhoi• Mnemonig• Siarad amdano!

Practical skills:• Repetition• Visualisation• Rehearsal• Association (sound,

visual, personal, movement/acting)

• Summarising• Mnemonics• Talk about it!

Page 11: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Sgiliau trefnu a chyfeiriadedd:Amserlen (côd lliwiau)Bag ysgol (Beth ydw i ei angen?)Darllen map

Sgiliau geiriadur:

Yr wyddor

Organisation and Orientation skills:

Timetable (colour coding)School bag (what do I

need?)Map reading

Dictionary skills:

Alphabet knowledge

Page 12: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Strategaethau dysgu:

• Cynllunio stori• Mapiau meddwl• Olwyn geiriau• Gemau geiriau• Cynllun tasg/

gweithgaredd

Learning strategies:

• Story planner• Mind maps• Word wheel• Word games• Task/ Action plan

Page 13: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

• Cynllunio stori/ Story Planner

Pwy / Who?Yn lle / Where?Pryd / When?Beth / What?

(Dechrau/ Canol/ Diwedd)(Beginning/ Middle/End)

Pam /Why?

Page 14: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Mapiau meddwl/ Mind maps(Buzan)

Lluniau/ Pictures a/and neu/or Geiriau/ WordsPwnc / Topic

Categori/ CategoriesAdolygu/ Revision

Page 15: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Map Geiriau Elklan Word Mapwww.elklan.co.uk

Page 16: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Gemau/ Games:‘Word wise quickie’ Elklan www.elklan.co.uk Think of a

meaning

Put it into a sentence

Page 17: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Grwpiau trosglwyddo Afasic Cymru

Afasic Cymru Transition Groups

Cynllun dasg/ gweithredu /Task/ Action plan

Amcan dysgu/ Learning objective(Yr her/ The challenge)

Beth ydw i ei angen?/ What do I need?Beth mae angen i mi wneud?/ What do I need to do?

Beth sydd eisiau ‘wneud nesaf?/ What do I need to do next?

Gwobr/ RewardAmser Dechrau/ Start time

a/and Amser Gorffen/ Finish time

Page 18: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Grwpiau trosglwyddo Afasic Cymru

Afasic Cymru Transition Groups

Strategaethau gymorth hunan:

Gofyn am help:Sut i….(ymadroddion fel:‘Dywedwch hynny eto’.‘Ysgrifennwch i lawr

o.g.y.dd’.).

Adeiladu hyder.

Ddatblygu annibyniaeth.

Self-help strategies:

Seeking help:How to….(set phrases e.g. ‘Please say that again’.‘Please write it down’.).

Building confidence.

Developing independence.

Page 19: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

20/04/23 19

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Sgiliau Bywyd:agweddau cymdeithasol ac emosiynol

Life skills: social and emotional aspects

Page 20: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Dan sylw:• Gwahaniaethau yn yr

Uwchradd• Teimladau a phryderon

am yr Uwchradd• Emosiynau• Ffrindiau• Sylwadau canmoliaethus • Bwlio• Seiberfwlio• Teithio a datrys

problemau

Areas covered:• Differences about

high school• Feelings and worries

about high school• Emotions• Friendship• Giving compliments• Bullying• Cyberbullying• Travel and problem

solving

Page 21: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Gwahaniaethau yn yr Uwchradd:

• Trafod fel grŵp• Syniadau ynghylch

sut i reoli’r gwahaniaethau yma

e.e. mwy o waith cartref ond bydd amserlen gwaith cartref ar gael

e.e. amserlen – ymarfer darllen ac addasu

Differences about high school:• Brainstorm as a group• Brainstorm ideas about

how these differences can be managed

e.g. more homework but will have homework planner

e.g. timetable – practise reading and adapting

Page 22: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Teimladau a phryderon :

• Weithiau does ‘na ddim gan y disgyblion!

• Trafod teimladau/pryderon

• Trafod sut allwn ni ddelio â nhw – gobeithion am yr wythnos

Feelings and worries:

• Sometimes the pupils don’t have any!

• Brainstorm feelings/worries

• Brainstorm how we can address them – hopes for the week

Page 23: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Emosiynau:• Trafod teimladau, yr

enwau amdanyn nhw ac ati.

• Gweithgaredd ‘Sut fyddet ti’n teimlo?’

• Gweithgaredd ‘Sut ydw i’n teimlo go iawn?’ (tôn/mynegiant wyneb/iaith corff)

• Chwarae rôl

Emotions:• Discuss feelings,

names for them etc.• ‘How would you

feel?’ activity• ‘How do I really

feel?’ activity (tone/facial expression/body language)

• Role-plays

Page 24: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Ffrindiau:• Gweithgaredd

‘Disgrifiwch ffrind’• Holiadur Ffrindiau (ar

sail senario)• Chwarae rôl gwneud

a chadw ffrindiau (oedolyn yn arwain a disgybl yn cymryd rhan)

Friendships:• ‘Describe a friend’

activity• Friendship

questionnaire (scenario based)

• Role play ways to make and keep friends (adult led with pupil participation)

Page 25: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Sylwadau canmoliaethus:

• Trafod ‘beth ydy sylw canmoliaethus?’ (edrychiad, personoliaeth, nodweddion, eiddo)

• Trafod effaith dweud rhywbeth da wrth rywun

• Trafod ymateb addas i ganmoliaeth

• Ymarfer rhoi sylw canmoliaethus i aelodau’r grŵp

Compliments: • Discuss ‘what is a

compliment?’ (looks, personality, attributes, possessions)

• Discuss how compliments make people feel

• Discuss appropriate responses to compliments

• Practise giving compliments to group members

Page 26: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Bwlio:• Adnoddau Black

Sheep ‘Talk About Friends’ a ‘Talk About School’

• Gosod senario a chwarae rôl

• Disgyblion yn dehongli sefyllfaoedd ac yn awgrymu beth i’w wneud ym mhob sefyllfa

Bullying:• Black Sheep ‘Talk

About Friends’ and ‘Talk About School’ resources

• Scenarios and role plays

• Pupils interpret situations and make suggestions for what to do in each situation

Page 27: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Seiberfwlio:• Cyflwyniad a DVD • Taflenni• Trafod senarios ac

awgrymiadau ar beth i’w wneud

• Cyfle i ddisgyblion drafod eu pryderon/profiadau a gofyn cwestiynau

Cyberbullying:• Presentation and

DVD • Leaflets• Discuss scenarios

and suggestions for what to do

• Chance for pupils to discuss their worries/experiences and to ask questions

Page 28: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Teithio:• Trafod sut y bydd bob

plentyn yn teithio i’r ysgol

• Cyflwyno senarios (beth allai fynd o’i le) – trafod sut i’w datrys nhw/beth i’w wneud

• Ymarferoldeb teithio (cerdyn bws, amserlenni ac ati)

Travel:• Discuss how each

pupil will be getting to school

• Present scenarios (what could go wrong) – brainstorm how to solve them/what to do

• Practicalities of travel (bus pass, timetables etc)

Page 29: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Datrys problemau:• Senario teithio• Senario ysgol• Senario ffrindiau• Cyfle i adeiladu ar

sgiliau a ddysgwyd drwy gydol yr wythnos

• Ymarfer senario/sgript (trip)

• Annibyniaeth a hyder!

Problem solving:• Travel scenarios• School scenarios• Friendship scenarios• Chance to build on

skills learnt throughout the week

• Rehearse scenario/script (trip)

• Independence and confidence!

Page 30: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

Gwerth Grwpiau Trosglwyddo:

I’r plentyn• Mwy o hyder• Llai pryderus• Problemau penodol yn

lleihau• Gwybodaeth a phrofiad o

ddefnyddio strategaethau fydd yn helpu

• Gweithio efo cyfoedion sydd hefyd ag ALIC mewn amgylchedd diogel

The value of TransitionGroups:For the child• Increased confidence• Fewer worries• Specific concerns are

reduced• Knowledge and

experience of using strategies that will help

• Working with peers with SLCN in a safe environment

Page 31: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition

Gwerth Grwpiau Trosglwyddo:

I rieni• Mwy o hyder yng

ngallu’r plentyn• Llai o bryderon• Problemau penodol

yn lleihau• Ymwneud â’r broses

– fforwm yn trafod eu pryderon

The value of TransitionGroups:For parents• Increased confidence

in the child’s abilities• Fewer worries• Specific concerns are

reduced• Involvement in the

process – forum to discuss their concerns

Page 32: Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd Primary to Secondary Transition Helpu plant ifanc sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu (ALIC) i baratoi ar gyfer

Symud o’r Cynradd i’r Uwchradd

Primary to Secondary Transition

“Y rhain oedd yr holl bethau yr oeddwn yn poeni amdanyn nhw o ran fy mhlentyn”

[Rhiant disgybl a fynychodd yn 2011]

“This is everything I was worried about for my child” [Parent of a pupil who attended in 2011]