Systemy powiadamiania w UE jako narzędzie reagowania na zagrożenia biologiczne

Anna Świątecka Służba Medyczna Biuro Bezpieczeństwa Operacji Lotniczych Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie

Ryn, 19.09.2012

2

System zarządzania kryzysowego DG SANCO jako mechanizm koordynujący działania na poziomie UE Wg. The Commision Health Emergency Facility: for a coordinated menagement of public health emergency at EU level. European Commission Health and Consumer Protection Directorate-General, European Communities, 2007 (w modyfikacji W.Dębiński, A. Świątecka)

Komisarz ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów

Wyższy poziom decyzyjny DG SANCO (Dyrektor Generalny, zastępca, doradcy,

dyrektorzy)

Centrum działań operacyjnych (Health Emergency Operations)

Rzecznik prasowy

ECDC

Inne agencje

Ministrowie Zdrowia państw UE

EWRS HSC

RASFF

Inne Dyrektoriaty Generalne WHO

Inne systemy alarmowania

GHS

Zewnętrzni partnerzy

Wewnętrzni Partnerzy (w tym

Inne DG)

Rada UE Parlament

SANCO ARGUS, Punkty kontaktowe,

Inne systemy alarmowania

ARGUS

4 4

Reagowanie na poziomie międzynarodowym

Podstawą działań we współczesnym świecie jest podejmowanie działań na poziomie

międzynarodowym: 1. ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA – World

Health Organisation (WHO) – rewizja IHR – International Health Regulations (od 2005 r.)

2. UNIA EUROPEJSKA

5

Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne

CEL MIĘDZYNARODOWYCH PRZEPISÓW ZDROWOTNYCH International Health Regulations (IHR)

Zadaniem IHR jest przeciwdziałanie transgranicznemu

szerzeniu się chorób przy równoczesnym unikaniu utrudnień w

międzynarodowym ruchu osobowym i towarowym

Zmiany w nowych IHR (2005) w porównaniu do rewizji

z 1969 r.: - powołanie przez każdy kraj Punktu Kontaktowego IHR,

który za pośrednictwem Punktu Kontaktowego WHO będzie mógł całodobowo odbierać informacje od pozostałych krajów będących stroną IHR (ponad 180 państw)

- zastąpienie listy chorób podlegających notyfikacji do Punktu Kontaktowego WHO specjalnym algorytmem

6

Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne

ZDARZENIE STANOWIĄCE ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA

PUBLICZNEGO W WYMIARZE MIĘDZYNARODOWYM

1. Zdarzeniami takimi mogą być wszelkie sytuacje powodujące zachorowania niezależnie od ich źródła i charakteru (biologiczne, chemiczne i radiacyjne)

2. Zdarzenia takie kwalifikuje się przy pomocy algorytmu pozwalającego ocenić zagrożenie, jakie dane zdarzenie stanowi w wymiarze międzynarodowym

7

Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne

Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych

1. przyjmowanie powiadomień o zdarzeniach będących

zagrożeniem dla zdrowia publicznego w wymiarze międzynarodowym,

2. weryfikacja informacji i analiza zdarzeń w oparciu o zasady naukowe i wg instrumentu zawartego w IHR, proponowanie podjęcia odpowiednich działań,

3. przekazywanie otrzymanych powiadomień organom administracji publicznej i podmiotom odpowiedzialnym za ochronę zdrowia,

4. informowanie Punktu Kontaktowego WHO o zdarzeniach mających miejsce na terenie Polski,

5. przesyłanie do Punktu Kontaktowego WHO informacji o podejmowanych w kraju działaniach,

6. współpraca ze służbami odpowiedzialnymi za wykrywanie i reagowanie na zagrożenia dla zdrowia publicznego,

8

UNIA EUROPEJSKA

Od 2004 r polskie instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne otrzymały m.in.:

1. możliwość koordynacji działań na poziomie

UE,

2. dostęp do nowych źródeł wiedzy dotyczących zagrożeń biologicznych i chemicznych,

3. dostęp do nowych, wspólnych narzędzi służących wymianie informacji,

4. dostęp do nowych, wspólnych narzędzi służących szybkiemu raportowaniu i konsultowaniu działań,

5. pomoc w opracowaniu procedur dotyczących zagrożeń dla zdrowia publicznego,

6. pomoc w reagowaniu na zagrożenia transgraniczne,

7. możliwość udziału w unijnych szkoleniach, warsztatach, ćwiczeniach.

9

UNIA EUROPEJSKA

Komitet Bezpieczeństwa Zdrowotnego – Health Security Committee (HSC) - koordynacja działań i wsparcie Komisji Europejskiej.

SKŁAD : 1. przedstawiciele administracji krajowych, 2. przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Ochrony

Konsumentów (DG SANCO), 3. przedstawiciele Komisji Europejskiej, 4. inne służby i agencje (ECDC, EMA).

GŁÓWNE OBSZARY DZIAŁANIA : 1. ogólne plany gotowości, 2. przygotowania na wypadek pandemii grypy, zagrożeń chemicznych,

biologicznych, radiologicznych, 3. koordynacja działań związanych z zagrożeniem bioterrorystycznym, 4. poprawa przygotowań na wypadek zagrożeń transgranicznych.

10

UNIA EUROPEJSKA

Priorytetowe działania Komitetu Bezpieczeństwa Zdrowotnego:

1. ocena zagrożeń i ryzyka,

2. planowanie gotowości (pomoc techniczna oraz wytyczne dla krajów członkowskich),

3. doradztwo naukowe,

4. zarządzanie kryzysowe i testowanie planów,

5. wsparcie dla międzysektorowych i międzynarodowych działań na rzecz przygotowań na wypadek zagrożeń.

11

UNIA EUROPEJSKA

WSPÓLNOTOWA SIEĆ NADZORU EPIDEMIOLOGICZNEGO I ZWALCZANIA CHORÓB ZAKAŹNYCH

System Wczesnego Ostrzegania i Reagowania (EWRS) 1. wymiana informacji pomiędzy państwami

członkowskimi, DG SANCO, ECDC, WHO, 2. zgłaszanie określonych przypadków zachorowań na

choroby zakaźne, 3. koordynacja działań pomiędzy zainteresowanymi

stronami, 4. wzajemna pomoc

12

UNIA EUROPEJSKA

PUNKT KONTAKTOWY EWRS (Early Warning and Response System -

EWRS)

• szybkie ostrzeganie państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej o przypadkach wystąpienia zachorowań na jedną z 44 chorób zakaźnych objętych w UE nadzorem epidemiologicznym (jeśli istnieje zagrożenie jej transgranicznego szerzenia się na pozostałe kraje UE),

• informowanie o podjętych w odpowiedzi działaniach przeciwepidemicznych.

• koordynacja działań w sytuacjach zagrożenia.

13

UNIA EUROPEJSKA

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób – European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)

Zadania:

1. rozpoznawanie, ocena i powiadamianie o zagrożeniach związanych z chorobami zakaźnymi,

2. wzmacnianie i rozwój nadzoru epidemiologicznego oraz systemów wczesnego ostrzegania w krajach UE,

3. opracowywanie i wydawanie wytycznych dotyczących zagrożeń zdrowotnych,

4. dostarczanie państwom UE opinii i wytycznych naukowych,

5. koordynacja działań w wypadku zagrożenia,

6. zapewnienie spójnych działań pomiędzy państwami członkowskimi, a instytucjami unijnymi oraz organizacjami międzynarodowymi.

14

UNIA EUROPEJSKA

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności – European Food Safety Authority (EFSA):

1. dokonywanie ocen ryzyka w zakresie bezpieczeństwa

żywności,

2. zapewnienie odpowiedniej jakości produktów żywnościowych,

3. zapewnienie ochrony konsumentów,

4. dostarczanie państwom UE opinii naukowych,

5. doradztwo naukowe w zakresie pasz, zdrowia zwierząt, ochrony zdrowia roślin.

15

UNIA EUROPEJSKA

Europejska Agencja Leków – European Medicines Agency (EMA).

1. dokonywanie naukowej oceny w zakresie bezpieczeństwa leków,

2. ocena wniosków o europejskie pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych

3. nadzór nad lekami produkowanymi na rynek UE,

4. monitorowanie bezpieczeństwa leków,

5. doradztwo naukowe dla firm pracujących nad rozwojem nowych leków

16

UNIA EUROPEJSKA

RAS – BICHAT – Rapid Alarm System for Biological and Chemical Attacks and Threats – cel powołania:

stworzenie precyzyjnego mechanizmu współpracy,

umożliwiającego szybkie konsultacje i koordynację działań podejmowanych w związku z zagrożeniami dla zdrowia publicznego, związanymi z atakami, w których mogą zostać użyte czynniki biologiczne, chemiczne, radiologiczne.

1. stworzenie w krajach UE systemu szybkiego ostrzegania w przypadku celowego użycia ww. czynników,

2. utworzenie centrum kryzysowego, w którym dokonuje się stosownych analiz, zarządza zdarzeniami zgłaszanymi przez poszczególne kraje.

Moderatorem systemu jest Komisja Europejska. System łączy HSC, DG SANCO oraz punkty kontaktowe w krajach

członkowskich.

17

UNIA EUROPEJSKA

Krajowy System Informowania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych - Rapid Alert System for Food and Feed of the European

Union (RASFF). 1. Krajowy Punkt Kontaktowy (Główny Inspektorat Sanitarny), do

którego składają informacje: PKPK (Podpunkty KPK) oraz organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej

2. Podpunkt Krajowego Punktu Kontaktowego (PKPK), do którego składają informacje inspekcje podległe Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcja Handlowa

3. Terenowe organy urzędowej kontroli żywności (szczebla wojewódzkiego, powiatowego oraz punkty graniczne) nadzorowane przez Ministra Zdrowia (PIS) oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

4. Terenowe organy Inspekcji Handlowej;

5. Jednostki naukowo-badawcze zaangażowane w proces oceny ryzyka w ramach Systemu

18

UNIA EUROPEJSKA

Podstawowe zadania Punktu Kontaktowego po otrzymaniu informacji o zagrożeniu:

1. identyfikacja produktu i miejsca jego wytworzenia, 2. oszacowanie zagrożenia, 3. zebranie danych nt. przeprowadzonych testów, 4. informowanie Punktu Centralnego RASFF, 5. współpraca z innymi krajami.

19

UNIA EUROPEJSKA

RAS – CHEM – system służy wymianie informacji i koordynacji działań związanych z katastrofami chemicznymi.

HEOF – Health Emergency Operations Facility – aktywowany przez Dyrektora Generalnego DG SANCO tylko w przypadku poważnego kryzysu.

Zadania: 1. Ocena poziomu zagrożenia, 2. Koordynacja działań pomiędzy Komisją Europejską,

państwami członkowskimi, agencjami (ECDC, EFSA, EMEA) i organizacjami międzynarodowymi (WHO).

20

UNIA EUROPEJSKA

SKŁAD HEOF: SENIOR MENAGEMENT TEAM oraz 4 zespoły operacyjne:

1. Komunikacja – kontakt z mediami, formułowanie komunikatów dla

mediów, współpraca z rzecznikami prasowymi państw członkowskich,

2. Kontakt z Prezydencją, Radą i Parlamentem UE, inne komitety zewnętrzne

3. Koordynacja działań wewnątrz Komisji Europejskiej (ARGUS), 4. Komunikacja i koordynacja działań (Health Emergency Operations

Team) z MZ państw członkowskich, ECDC oraz organizacjami międzynarodowymi.

Senior Menagement Team współpracuje z Komisarzem ds. Zdrow ia zapewniając koordynację działań na poziomie politycznym .

ARGUS – narzędzie koordynujące przepływ informacji i koordynację

działań politycznych wewnątrz Komisji Europejsk iej.

21

UNIA EUROPEJSKA

Narzędzia wspierające państwa członkowskie w reagowanie na zagrożenia.

MedlSys (Medical Intelligence System) - monitorowanie sytuacji i

ew. ocena ryzyka na podstawie informacji internetowych. System analizuje ok. 20.000 artykułów dziennie z ok. 4.000 stron internetowych. Analizowane są m.in. : lokalizacja zdarzeń, podejrzenia co do czynnika etiologicznego itp.).

HEDIS (Health Emergency & Diseases Information System) – narzędzie internetowe dostarczające państwom członkowskim informacji o aktualnej sytuacji w momencie wystąpienia epidemii chorób zakaźnych i innych zagrożeń zdrowotnych.

MATRIX 1. pozwala na ocenę poziomu zagrożenia, 2. dostęp do bazy wytycznych związanych z zagrożeniami zdrowotnymi

i innych specjalistycznych baz danych, 3. klasyfikacja zdarzeń mogących mieć wpływ na zdrowie publiczne, 4. algorytmy postępowania i reagowania na poszczególne zagrożenia.

22

UNIA EUROPEJSKA

INNE SIECI SPECJALISTYCZNE: 1. Europejska Sieć Nadzoru nad HIV/AIDS – EuroHIV (European Network for

HIV/AIDS Surveillance) 2. Europejska Siec Nadzoru nad Gruźlicą – EuroTB (European Tuberculosis

Surveillance Network) 3. Europejska Sieć Nadzoru nad Wybranymi Chorobami Zakaźnymi, którym

można zapobiegać drogą szczepień - EUVAC.NET (European surveillance network for selected vaccine-preventable diseases)

4. Europejska Grupa Robocza w zakresie zakażeń Legionella – EWGLI (European Working Group for Legionella Infections)

5. Europejska Sieć Nadzoru nad Grypą – EISN (European Influenza Surveillance Network)

6. Europejska Sieć w zakresie Diagnostyki Importowanych Chorób Wirusowych - ENIVD (European Network for Diagnostics of "Imported" Viral Diseases)

7. Europejska Sieć Nadzoru nad Opornością na Antybiotyki – EARS-Net (European Antimicrobial Resistance Surveillance Network)

23

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!!

Anna Świątecka Służba Medyczna