Szanse, bariery i ograniczenia Szanse, bariery i ograniczenia w przygotowaniu i realizacji inwestycji w przygotowaniu i realizacji inwestycji

drogowych i mostowychdrogowych i mostowych

Zbigniew KotlarekZbigniew KotlarekPrezes ZarząduPrezes ZarząduPolskiego Kongresu DrogowegoPolskiego Kongresu Drogowego

Warszawa, 25 czerwca 2008 r.Warszawa, 25 czerwca 2008 r.

Historyczny wymiar programu drogowegoHistoryczny wymiar programu drogowego

• Program budowy dróg i autostrad Program budowy dróg i autostrad przewidziany do realizacji w latach 2007- 2013 przewidziany do realizacji w latach 2007- 2013 jest naszą narodową i historyczną szansą jest naszą narodową i historyczną szansą

• Udział środków unijnych w swej skali Udział środków unijnych w swej skali nie powtórzy się w następnych budżetachnie powtórzy się w następnych budżetach

• Skala tych zadań ma wymiar historyczny Skala tych zadań ma wymiar historyczny i musi być programem Narodowym.i musi być programem Narodowym.

Główne uwarunkowania realizacji programu :

• Problemy związane z przygotowaniem inwestycji

• Uwarunkowania prawne

• Biurokracja jako bariera w procesie budowy dróg

• Dostępność środków finansowych

• Potencjał techniczny firm projektowych i wykonawców robót

• Stosowane technologie i rozwiązania techniczne

• Zasoby materiałowe, wykorzystanie materiałów miejscowych i recyklingu

Co jest szansą programu rządowego Co jest szansą programu rządowego i programów regionalnychi programów regionalnych

• Ogromna presja i oczekiwania społeczneOgromna presja i oczekiwania społeczne

• Znaczny stopień zaawansowania wielu projektów Znaczny stopień zaawansowania wielu projektów na etapie przygotowania inwestycjina etapie przygotowania inwestycji

• Determinacja osób zaangażowanych w te procesy\Determinacja osób zaangażowanych w te procesy\

• Unijna perspektywa finansowaUnijna perspektywa finansowa

• Przygotowanie wykonawców i producentów materiałów Przygotowanie wykonawców i producentów materiałów do realizacji programu.do realizacji programu.

Jakie są ograniczenia i barieryJakie są ograniczenia i bariery

• tempo realizacji programu jest kwestą przekroczenia punktu tempo realizacji programu jest kwestą przekroczenia punktu krytycznego - odpowiedniego (oczekiwanego) poziomu zamówień.krytycznego - odpowiedniego (oczekiwanego) poziomu zamówień.

• katalog utrudnień jest otwarty - opanowanie wybranych problemów katalog utrudnień jest otwarty - opanowanie wybranych problemów skutkuje często pojawieniem się nowych utrudnieńskutkuje często pojawieniem się nowych utrudnień

• kolejne okresy (rządy) generowały nowe utrudnienia kolejne okresy (rządy) generowały nowe utrudnienia często poważniejsze od poprzednichczęsto poważniejsze od poprzednich

• im dłużej się proceduje, tym bardziej osłabia się możliwości im dłużej się proceduje, tym bardziej osłabia się możliwości realizacyjnerealizacyjne

• zmiany polityczne i kadrowe powodują utratę wiedzy historycznejzmiany polityczne i kadrowe powodują utratę wiedzy historycznej

• zbyt wiele czasu schodzi na poznanie trudnych problemów zbyt wiele czasu schodzi na poznanie trudnych problemów przez zmieniające się ekipyprzez zmieniające się ekipy

Problemy związane z regulacjami prawnymiProblemy związane z regulacjami prawnymi

• zmieniające się prawo i potrzeba częstych aktualizacji, zmieniające się prawo i potrzeba częstych aktualizacji, które są bardzo czasochłonne które są bardzo czasochłonne

• prawo i jego praktyczna skuteczność prawo i jego praktyczna skuteczność i efektywnośći efektywność

• aktualne zmiany: prawo ochrony przyrody, aktualne zmiany: prawo ochrony przyrody, ustawa o zamówieniach publicznych, tzw. Spec-ustawaustawa o zamówieniach publicznych, tzw. Spec-ustawa

• konieczność przeprowadzenia szybkich zmiankonieczność przeprowadzenia szybkich zmian

Kwestie ekologiczneKwestie ekologiczne

• brak równowagi miedzy potrzebami w zakresie brak równowagi miedzy potrzebami w zakresie budowy infrastruktury drogowej a skalą żądań ekologicznych.budowy infrastruktury drogowej a skalą żądań ekologicznych. • eskalacja problemów w kolejnych etapach przygotowania inwestycji eskalacja problemów w kolejnych etapach przygotowania inwestycji spowalnia realizację zadań drogowychspowalnia realizację zadań drogowych

• zgodność prawa polskiego z dyrektywami UEzgodność prawa polskiego z dyrektywami UE

• Nowe obszary „naturowe”, brak inwentaryzacji przyrodniczych,Nowe obszary „naturowe”, brak inwentaryzacji przyrodniczych,obowiązek konsultacji projektów z organizacjami ekologicznymi obowiązek konsultacji projektów z organizacjami ekologicznymi - dodatkowe utrudnienia i strata czasu- dodatkowe utrudnienia i strata czasu

Potencjał wykonawczyPotencjał wykonawczy

• Biura projektoweBiura projektowe

• NadzoryNadzory

• Konsultanci (ochrona środowiska,DB,PPP, doradztwo finansowe)Konsultanci (ochrona środowiska,DB,PPP, doradztwo finansowe)

• Wykonawcy kontraktów o potencjale pow. 200 mlnWykonawcy kontraktów o potencjale pow. 200 mln

• Wykonawcy kontraktów o potencjale poniżej 200 mlnWykonawcy kontraktów o potencjale poniżej 200 mln

Obecny poziom zamówień jest niższy od rzeczywistych możliwości Obecny poziom zamówień jest niższy od rzeczywistych możliwości realizacyjnych firmrealizacyjnych firmDuże firmy walczą o małe kontrakty, małe przedsiębiorstwa walczą Duże firmy walczą o małe kontrakty, małe przedsiębiorstwa walczą o przetrwanieo przetrwanie

Potrzeba uczciwych zasad w drogownictwie

Uczciwe zasady nie są zdefiniowane żadna ustawąZasady generalne:

• Zasada uczciwej konkurencji

• Eliminowanie przypadków zmowy uczestników procesów

• Jasno i precyzyjnie opisane wymagania stawiane wykonawcom przez zamawiającego opisane w SIWZ

• Zgodna z zamówieniem realizacja robót

• Problem roszczeń (dla uzyskania wyższej wartości kontraktu)

• Zasada podziału ryzyka w umowie

Wzrost kosztów realizacji robót

• Im dłużej trwa proces przygotowania i realizacji, tym mniejszy efekt rzeczowy

• Przewymiarowanie inwestycji jako skutek roszczeń władz samorządowych i uwag na etapie konsultacji społecznych - rozwiązania wykraczają poza wymagania techniczne, co skutkuje wzrostem cen (ekrany, tunele, przebudowa infrastruktury). Jest to cena uzyskania pozytywnych opinii

• Niezwykle utrudniony dostęp do płatności za wykonane roboty. Najczęstszy postulat to możliwość wypłat zaliczek i płatności częściowe (szczególnie w projektowaniu)

Bariery materiałowe

• Lata 2006-2007 kryzysowa sytuacja związana z dużą ilością kontraktów (szczególnie w odnowach nawierzchni i na zlecenie samorządów) i wynikającym z tego brakiem kruszyw i możliwości przewozowych kolei

• Lata 2007-2008 spadek ilości robót (mniej odnów, b.mało robót zlecanych przez samorządy, a duże kontrakty w fazie początkowej)

• Zwiększone zapotrzebowanie pojawi się w latach 2010 - 2012

Nowe technologie w drogownictwie

• Potrzeba wykorzystania w znacznie większej skali materiałów miejscowych

• Recycling materiały odpadowe

• Konieczność opracowania Specyfikacji Technicznych pozwalających na uproszczenie procesu przygotowania i realizacji inwestycji

• Przestrzeganie zasad stosowania odpowiednich standardów dla odpowiednich kategorii dróg

• Innowacyjność –większe zaangażowanie ośrodków naukowych w proces realizacji inwestycji

Bariery kadrowe

• Rynek wchłonął praktycznie wszystkich inżynierów posiadających uprawnienia budowlane i projektowe

• Na rynku nie ma niezagospodarowanego potencjału intelektualnego w branży drogowej

• Wzajemne „podkupywanie” kadr przez konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa – podstawowy problem dla nowych firm w Polsce (szczególnie zagranicznych)

• Duże zainteresowanie kierunkami drogowo-mostowymi na uczelniach technicznych. Wymierny efekt 5 lat po skończeniu studiów

• Brak techników i szkół technicznych - problem uprawnień dla techników

Finansowanie inwestycji drogowych

• Zasada obowiązująca w nowej projekcji opiera się na zasadzie pre-finansowania zadań ze środków krajowych

• System kontroli jest asekuracyjnie restrykcyjny – wydłużanie procedur sprawdzająco - zatwierdzających.

• Skala programu wymaga zaangażowania środków prywatnych i szersze stosowanie systemu PPP (mimo, że jest droższy), dla takich obiektów jak mosty, tunele. W przypadku wprowadzenia odpłatności na drogach ekspresowych jest wiele odcinków, które mogą spełniać kryteria kwalifikujące je do tego systemu

• Kontynuacja systemu DB.

Sprawność zarządzania procesami przygotowania i realizacji inwestycji

Kluczowe problemy to:

• decyzje środowiskowo-lokalizacyjne

• pozwolenia na realizacje zadania wraz z sprawnymi procedurami wykupu gruntów

• procedury przetargowe oraz sprawdzająco – zatwierdzające

• skuteczny system płatności

Podsumowanie – to co najważniejsze:

• Program budowy dróg w Polsce w latach 2008-2013 jest naszą historyczną i niepowtarzalną szansą .

• Program ten powinien być PROGRAMEM NARODOWYM

Dziękuję za uwagę

www.pkd.org.plwww.pkd.org.pl