SZTUKA GOTYCKASZTUKA GOTYCKA

INFORMACJE OGÓLNE INFORMACJE OGÓLNE

ARCHITEKTURAARCHITEKTURA

SZTUKASZTUKA

SYLWETKA BUDOWLISYLWETKA BUDOWLI

PRZYKŁADY ZABYTKÓW Z POLSKIPRZYKŁADY ZABYTKÓW Z POLSKI

PRZYKLADY ZABYTKÓW Z EUROPYPRZYKLADY ZABYTKÓW Z EUROPY

INFORMACJE OGÓLNEINFORMACJE OGÓLNE GotykGotyk, styl w architekturze i sztukach plastycznych panujący w Europie , styl w architekturze i sztukach plastycznych panujący w Europie

w okresie dojrzałego i późnego średniowiecza. Stanowi szczytowe w okresie dojrzałego i późnego średniowiecza. Stanowi szczytowe osiągnięcie kultury rycerskiej, mieszczańskiej a także dworskiej. Rozwijał osiągnięcie kultury rycerskiej, mieszczańskiej a także dworskiej. Rozwijał się w kilku fazach od połowy XII w. i trwał do końca XV w. Nazwa gotyk się w kilku fazach od połowy XII w. i trwał do końca XV w. Nazwa gotyk pojawiła się w pismach L. Ghibertiego a następnie G. Vasariego jako pojawiła się w pismach L. Ghibertiego a następnie G. Vasariego jako negatywne określenie sztuki powstałej między sztuką romańską a negatywne określenie sztuki powstałej między sztuką romańską a renesansem, mylnie uważanej za wytwór barbarzyńskich Gotów renesansem, mylnie uważanej za wytwór barbarzyńskich Gotów odcinających się od tradycji antyku.odcinających się od tradycji antyku.

Sztuka gotycka powstała ok. 1140 we Francji i początkowo rozwijała się Sztuka gotycka powstała ok. 1140 we Francji i początkowo rozwijała się w rejonie Ile-de-France, od XIII w. objęła Europę Zachodnią (Francja, pn. w rejonie Ile-de-France, od XIII w. objęła Europę Zachodnią (Francja, pn. Hiszpania), Europę Środkową (Niemcy, Szwajcaria, Czechy, Węgry, Hiszpania), Europę Środkową (Niemcy, Szwajcaria, Czechy, Węgry, Polska), Europę południowo-północną, Włochy, na północy Anglię i Polska), Europę południowo-północną, Włochy, na północy Anglię i południową część Skandynawii. Dzięki wyprawom krzyżowym dotarła na południową część Skandynawii. Dzięki wyprawom krzyżowym dotarła na Cypr i na Bliski Wschód.Cypr i na Bliski Wschód.

WIĘCEJ

Styl gotycki był przede wszystkim stylem sakralnym Styl gotycki był przede wszystkim stylem sakralnym

opartym na systemie myśli religijnej związanej ze opartym na systemie myśli religijnej związanej ze scholastyką, jej zasadzie jedności i podporządkowania w scholastyką, jej zasadzie jedności i podporządkowania w traktowaniu świata jako tworu Bożego. Toteż jedną z traktowaniu świata jako tworu Bożego. Toteż jedną z podstawowych cech sztuki gotyckiej był uniwersalizm podstawowych cech sztuki gotyckiej był uniwersalizm widoczny w obowiązującej wykładni podstawowych prawd widoczny w obowiązującej wykładni podstawowych prawd wiary. Realizował ją język artystyczny operujący wiary. Realizował ją język artystyczny operujący symbolem, alegorią, schematem i typem ikonograficznym.symbolem, alegorią, schematem i typem ikonograficznym.

Gotyk miał trzy fazy rozwojowe: wczesną (francuską Gotyk miał trzy fazy rozwojowe: wczesną (francuską primaire 1150-1200, angielską Early English 1175-1270, primaire 1150-1200, angielską Early English 1175-1270, niemiecką Früchgotik 1230-1300, dojrzałą francuską niemiecką Früchgotik 1230-1300, dojrzałą francuską rayonnant 1200-1250, angielską Dekorated Style 1270-rayonnant 1200-1250, angielską Dekorated Style 1270-1350, niemiecką Hochgotik 1300-1350, późną francuską 1350, niemiecką Hochgotik 1300-1350, późną francuską flamboyant, angielską Perpendicular Style, niemiecką flamboyant, angielską Perpendicular Style, niemiecką Spätgotik XVI/XVI w.).Spätgotik XVI/XVI w.).

ArchitekturaOkreślenie architektura gotycka odnosi się do stylu w architekturze europejskiej okresu późnego średniowiecza, od około połowy XII do początku XVI wieku. Za wzorcowy przykład budynku gotyckiego uważa się gotycką katedra, choć w rzeczywistości był to również okres rozwoju architektury świeckiej (mieszczańskiej i rezydencjonalnej). Architektura gotycka w zamierzeniu jej twórców miała w doskonały sposób odzwierciedlać boską naturę i wielbić Boga. Strzelista i ogromna bryła kościoła stała się symbolem czasów, w których religijność łączyła w sobie wyprawy krzyżowe i pragnienie wzniesienia się ku Bogu. W bryle dominują kierunki pionowe. Ich powtarzalność w bliskim sąsiedztwie, rozczłonkowanie bryły, delikatna dekoracja tworzą budowle ekspresyjne i lekkie. Barwne światło przenikające do wnętrza przez wysokie witraże stwarza wrażenie uduchowienia a powtarzające się we wnętrzu wertykalne linie i znaczna odległość do sklepienia kieruje wzrok ku górze.

ROZETA

WITRAŻ

SZTUKASZTUKARZEŹBA GOTYCKARZEŹBA GOTYCKA

Rzeźba gotycka miała charakter religijny o skomplikowanym Rzeźba gotycka miała charakter religijny o skomplikowanym programie ikonograficznym w układach typologicznych ze programie ikonograficznym w układach typologicznych ze Starego i Nowego Testamentu. Jej ewolucja przebiegała od Starego i Nowego Testamentu. Jej ewolucja przebiegała od idealizmu poprzez realizm do dużej ekspresji. Początkowo idealizmu poprzez realizm do dużej ekspresji. Początkowo była silnie związana z architekturą i skoncentrowana na była silnie związana z architekturą i skoncentrowana na portalach-głowicach, stopniowo nabierała samodzielności. portalach-głowicach, stopniowo nabierała samodzielności. Wprowadzono postać ludzką wielkości naturalnej przy filarach Wprowadzono postać ludzką wielkości naturalnej przy filarach oraz do rzeźby nagrobnej. Najpopularniejsze tematy oraz do rzeźby nagrobnej. Najpopularniejsze tematy realizowane były zarówno w kamieniu, jak i polichromowanym realizowane były zarówno w kamieniu, jak i polichromowanym drewnie. Stanowiły je: Pietà, krucyfiks, Madonna z drewnie. Stanowiły je: Pietà, krucyfiks, Madonna z Dzieciątkiem na ręku, Chrystus Bolesny.Dzieciątkiem na ręku, Chrystus Bolesny.

Najwybitniejszymi twórcami byli: P. Parler, C. Sluter, M. Najwybitniejszymi twórcami byli: P. Parler, C. Sluter, M. Pacher, W. Stwosz, T. Riemensneider, N. Pisano. Pacher, W. Stwosz, T. Riemensneider, N. Pisano.

WIĘCEJ

Rozeta nad portalem katedry w Orvieto

Płaskorzeźba katedry w Orvieto

MALASTWO W GOTYKUMALASTWO W GOTYKU

Malarstwo gotyckie ścienne rozwijało się szczególnie we włoskiej Malarstwo gotyckie ścienne rozwijało się szczególnie we włoskiej Toskanii, gdzie szczytowymi przykładami są freski D.B. Giotta, Toskanii, gdzie szczytowymi przykładami są freski D.B. Giotta, który stworzył na przełomie XIII i XIV w. styl monumentalnego który stworzył na przełomie XIII i XIV w. styl monumentalnego (monumentalizm) dramatyzmu oraz nową ikonografię świętych a (monumentalizm) dramatyzmu oraz nową ikonografię świętych a zwłaszcza św. Franciszka z Asyżu. Malarstwo ścienne poza zwłaszcza św. Franciszka z Asyżu. Malarstwo ścienne poza Włochami miało skromniejsze zastosowanie z powodu mniejszych Włochami miało skromniejsze zastosowanie z powodu mniejszych powierzchni ścian przeznaczonych dotąd do dekoracji. Jego rolę powierzchni ścian przeznaczonych dotąd do dekoracji. Jego rolę przejęły wielkie barwne witraże - szklane obrazy, które stały się przejęły wielkie barwne witraże - szklane obrazy, które stały się jednym z głównych elementów atmosfery estetycznej wnętrza jednym z głównych elementów atmosfery estetycznej wnętrza gotyckiego. Najwybitniejszych przykładów dostarczyła północna gotyckiego. Najwybitniejszych przykładów dostarczyła północna Francja: Chartres, Bourges, oraz paryska St. Chapelle.Francja: Chartres, Bourges, oraz paryska St. Chapelle.

Jednocześnie rozkwitało malarstwo miniaturowe (miniatura), które Jednocześnie rozkwitało malarstwo miniaturowe (miniatura), które zerwało z płaską linearną (linearyzm) stylizacją na rzecz ujęć zerwało z płaską linearną (linearyzm) stylizacją na rzecz ujęć przestrzennych. Główny ośrodek stanowił Paryż i szkoła przestrzennych. Główny ośrodek stanowił Paryż i szkoła burgundzka z ośrodkiem w Dijon (bracia Limburg).burgundzka z ośrodkiem w Dijon (bracia Limburg).

WIĘCEJ

Miniatury książkowe ewoluowały w kierunku realizmu, Miniatury książkowe ewoluowały w kierunku realizmu, zapowiadając rozwój realistycznego malarstwa sztalugowego. zapowiadając rozwój realistycznego malarstwa sztalugowego. Malarstwo tablicowe wyrażało się zwłaszcza w kompozycjach Malarstwo tablicowe wyrażało się zwłaszcza w kompozycjach wieloskrzydłowych. We Włoszech rozwinął się styl narracyjny wieloskrzydłowych. We Włoszech rozwinął się styl narracyjny z wedutami i samodzielnym pejzażem Duccio di z wedutami i samodzielnym pejzażem Duccio di Buoninsegna, S. Martini. We Francji tworzył wielki J. Fouquet, Buoninsegna, S. Martini. We Francji tworzył wielki J. Fouquet, a w Czechach Mistrz Teodoryk - twórca wizerunków świętych a w Czechach Mistrz Teodoryk - twórca wizerunków świętych na zamku Karlstejnie oraz Mistrz z Trzebonii antycypujący na zamku Karlstejnie oraz Mistrz z Trzebonii antycypujący tzw. styl piękny.tzw. styl piękny.

Największe znaczenie miało jednak malarstwo flamandzkie Największe znaczenie miało jednak malarstwo flamandzkie torujące drogę ku nowożytnemu realizmowi, stanowiące torujące drogę ku nowożytnemu realizmowi, stanowiące połączenie świata biblijnego z realiami współczesnymi o połączenie świata biblijnego z realiami współczesnymi o głębokich treściach religijnych i symbolicznych (M. głębokich treściach religijnych i symbolicznych (M. Broederlam, R. Campin, H. van Eyck, J. van Eyck, H. van der Broederlam, R. Campin, H. van Eyck, J. van Eyck, H. van der Goes, H. Memling). W XV w. swą kulminację przeżyło Goes, H. Memling). W XV w. swą kulminację przeżyło malarstwo niemieckie z realizmem K. Witza i H. malarstwo niemieckie z realizmem K. Witza i H. Pleydenwurfa, liryzmem S. Lochnera, ekspresjonizmem M. Pleydenwurfa, liryzmem S. Lochnera, ekspresjonizmem M. Grünewalda i wizjonerstwem wielkiej sztuki A. Dürera. Grünewalda i wizjonerstwem wielkiej sztuki A. Dürera.

WIĘCEJ

                                         

    

Pieta z Avinionu obraz malowany na desce

Rzeź niewiniątekmalowidło z ołtarza zwanego Jerozolimskim, Gdańsk

SYLWETKA BUDOWLISYLWETKA BUDOWLI

Bryły katedr były dynamiczne , lekkie, silnie Bryły katedr były dynamiczne , lekkie, silnie rozczłonkowane. Aby uzyskać ten efekt zastosowano rozczłonkowane. Aby uzyskać ten efekt zastosowano nawą konstrukcję. Po raz pierwszy zastosowano ją w nawą konstrukcję. Po raz pierwszy zastosowano ją w kościele Saint Denis pod Paryżem w roku 1144. kościele Saint Denis pod Paryżem w roku 1144. Polegała one na stworzeniu silnego szkieletu Polegała one na stworzeniu silnego szkieletu konstrukcyjnego złożonego z żeber, krzyżujących się i konstrukcyjnego złożonego z żeber, krzyżujących się i dźwigających sklepienie. Najbardziej obciążone punkty dźwigających sklepienie. Najbardziej obciążone punkty konstrukcyjne zostały podparte od zewnątrz łukami konstrukcyjne zostały podparte od zewnątrz łukami przyporowymi. W efekcie ściany nie pełniły już roli przyporowymi. W efekcie ściany nie pełniły już roli nośnej i można było je przepruć ogromnymi oknami. nośnej i można było je przepruć ogromnymi oknami. Sylwetka budowli stała się lekka i smukła.Sylwetka budowli stała się lekka i smukła.Budowle gotyckie cechuje wertykalizm, podkreślany Budowle gotyckie cechuje wertykalizm, podkreślany spadzistymi dachami, wysokimi oknami zakończonymi spadzistymi dachami, wysokimi oknami zakończonymi łukami ostrymi. łukami ostrymi.

PRZYKŁADY ZABYTKÓW Z POLSKIPRZYKŁADY ZABYTKÓW Z POLSKI

ZAMEK KRZYŻACKJ W MALBORKU

Bazylika mariacka w Gdańsku WIĘCEJ

Ruiny zamku w Ogrodzieńcu

Ratusz we Wrocławiu

PRZYKŁADY ZABYTKÓW Z PRZYKŁADY ZABYTKÓW Z EUROPYEUROPY

Zamek Chillon Katedra w Lozannie

WIĘCEJ

Katedra Notre-Dame w Paryżu

Wenecja

KONIECKONIEC

Wykonawca: MATEUSZ SOBALA KL. I ”B”Wykonawca: MATEUSZ SOBALA KL. I ”B”