Upload
miron
View
50
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020). Szymon Tumielewicz Zastępca Dyrektora Departament Zrównoważonego Rozwoju. Cel powstania dokumentu. Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020)
Szymon TumielewiczZastępca Dyrektora
Departament Zrównoważonego Rozwoju
Cel powstania dokumentu
2
Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej.
Zmniejszenie wrażliwości kraju na zmiany klimatyczne.
Stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego w obliczu ryzyk zw. ze zmianami klimatu.
Impuls dla innowacyjności
Polityka klimatyczna
mity
gacj
a
adap
tacj
a
Geneza powstania SPA 2020
KLIMADA
kierunki adaptacji w perspektywie 2070
3
Opracowanie SPA2020 wynika z wymogów Komisji Europejskiej określonych w 2009 r. w Białej Księdze - Adaptacja do zmian klimatu: Europejskie ramy działania, COM(2009)147. Celem Unii jest przygotowanie kompleksowej unijnej strategii adaptacji, która ma powstać w 2013 r. Adaptacja jest również włączona do kluczowych polityk UE (polityka zagraniczna, polityka spójności, wspólna polityka rolna).
SPA2020 jest elementem szerszego projektu badawczego o nazwie KLIMADA, realizowanego przez Instytut Ochrony Środowiska na zlecenie MŚ, ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Prace w projekcie zostały podzielone na 2 główne fazy
Główne fazy projektu
4
faza wykonawcza
faza przygotowawczo-
analityczna
FAZA PRZYGOTOWAWCZO- ANALITYCZNA
5
Faza I2009-2010
Komitet Sterujący (2009 r.) osoby nominowane przez Ministrów oraz szefów urzędów i jednostek centralnych, który sterował procesem oraz podejmował decyzje według właściwości
Zespół Realizacyjny (2010 r. ) instytucje/jednostki wskazane przez Komitet Sterujący) –ponad 40 instytucji
Grupy Zadaniowe (2010 r.) i koordynatorzy poszczególnych grup
GŁÓWNE PRODUKTY FAZY I:
1. scenariusze zmian klimatu dla Polski
2. sektory „wrażliwe”
3. narzędzia adaptacji
4. wstępne koszty
6
Scenariusze klimatyczne dla Polski
7
Scenariusz wiązkowy zmian sum opadów w Polsce w sezonie letnim dla okresów 2011-2030 i 2081-2100. Mapy prezentują zmiany w % w stosunku do wartości średniej z okresu 1971-1990
Źródło: Projekt KLIMAT Wpływ zmian klimatu na środowisko gospodarkę i społeczeństwo IMGW 2012
FAZA WYKONAWCZA
PRZYGOTOWANIE DOKUMENTU RZĄDOWEGO SPA 2020
8
FAZA II 2012-2013Dotychczasowe działania
wiosna - lato 2012 r.- koncepcja dokumentu SPA 2020, struktura i wstępny projekt
październik – listopad 2012 r. - uzgodnienia wewnętrzne
grudzień 2012 r. - akceptacja SPA 2020 przez Kierownictwo Resortu
grudzień 2012 r. - przekazanie SPA 2020 do wstępnych uzgodnień międzyresortowych
styczeń – luty 2013 r. – prowadzenie uzgodnień międzyresortowych i SOOŚ
9
Zakres SPA 2020
10
diagnoza i scenariusze zmian klimatu
cele i kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć w najbardziej wrażliwych sektorach i obszarach w okresie do roku 2020 w odniesieniu do: gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, różnorodności biologicznej (w tym NATURA 2000), zdrowia, energetyki, budownictwa i gospodarki przestrzennej, obszarów zurbanizowanych, transportu, obszarów górskich, strefy wybrzeża.
działania adaptacyjne, w tym działania priorytetowe, wskazuje podmioty odpowiedzialne za ich realizację oraz podaje wskaźniki monitorowania i oceny realizacji przyjętych celów.
ramy finansowe
KONCEPCJA POWIĄZANIA Z INNYMI
DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
11
SPA 2020 w systemie dokumentów strategicznych
12
SPA 2020
Powiązanie SPA 2020 ze strategiami zintegrowanymi
Cele SPA 2020 Korespondująca strategia zintegrowana
Cel 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko
Cel 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich
Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa
Cel 3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu Strategia rozwoju transportu
Cel 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu
Krajowa strategia rozwoju regionalnego
Cel 5. Stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu
Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki
Cel 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu
Strategia rozwoju kapitału społecznego
13
Gospodarka wodna i morska
- Powodzie i podtopienia- Niedobory wód- Sztormy
14
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko
SPA 2020
Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodziami, suszą i deficytem wody.
Zreformowanie struktur gospodarki wodnej z uwzględnieniem adaptacji do zmian klimatu.
Uwzględnianie aktualnego i potencjalnego wzrostu poziomu morza i zagrożenia powodziowego w planach inwestycyjnych w strefie nadmorskiej i wodach przybrzeżnych.
Opracowanie i wdrożenie metod oceny ryzyka powodziowego i ryzyka podtopień.
Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych
przykład Wisły
15
2010 r.
Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych
przykład Wisły
16
2012 r.
Rolnictwo i obszary wiejskie
- Powodzie, susze, silne wiatry- Zmienność plonowania- Rozwój szkodników
17
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa
SPA 2020
Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom
Rozwój systemów monitoringu i wczesnego ostrzegania o możliwych skutkach zmian klimatycznych dla produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Wsparcie inwestycyjne gospodarstw oraz doradztwo technologiczne uwzględniające aspekty dostosowania budownictwa wiejskiego i produkcji rolnej do zwiększonego ryzyka klimatycznego.
Energetyka
- Silne wiatry i ekstrema pogodowe- Oblodzenia sieci przesyłowych- Niedobory wód (do chłodzenia)
18
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko
SPA 2020
Modernizacja sektora elektroenergetyki zawodowej, w tym przygotowania do wprowadzenia energetyki jądrowej
Przygotowanie systemu energetycznego do zmienionych warunków z uwzględnieniem szczytu zimowego i letniego zapotrzebowania na energię.
Zapewnienie awaryjnych źródeł energii oraz przesyłu w przypadkach, w których zastosowanie podstawowych źródeł nie będzie możliwe..
Różnorodność biologiczna
- Migracja nowych inwazyjnych gatunków
- Zmiany w reżimie hydrologicznym- Intensyfikacja erozji
19
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko
SPA 2020
Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna.
Przygotowanie strategii, planów ochrony, programów ochrony lub planów zadań ochronnych w zakresie ochrony przyrody z uwzględnieniem zmian warunków klimatycznych.
Wprowadzenie instrumentów ochrony przestrzeni rolniczej, leśnej i zasobów glebowych o dużej wartości produkcyjnej.
Transport
- Zjawiska ekstremalne - Zmiany chwilowych warunków
pogodowych- Wyższe stany wody
20
DZIAŁANIA ADAPTACYJNE
Strategia Rozwoju Transportu SPA 2020
Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego
Uwzględnienie w procesie projektowania i budowy infrastruktury transportowej zmienionych warunków klimatycznych.
Stworzenie warunków dla sprawnego funkcjonowania rynków transportowych i rozwoju efektywnych systemów przewozowych
Utworzenie stałego monitoringu wrażliwych na zmiany klimatu elementów budownictwa i infrastruktury transportowej i systemu ostrzeżeń dla służb technicznych.
Miasta i polityka przestrzenna
- Miejska wyspa ciepła, kontrasty termiczne
- Powodzie - Deszcze nawalne i podtopienia - Deficyt wody
21
DZIAŁANIA ADAPTACYJNEKrajowa Polityka Miejska SPA 2020
Wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich w tym przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom suburbanizacji.
Skuteczne planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ryzyk klimatycznych
Kompleksowe plany adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tyś. mieszkańców
Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizacje zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich.
Ekspansja terenów zielonych i wodnych, rewitalizacja przyrodnicza
Efektywne zarządzanie wodami opadowymi
SZCZEGÓLNA WRAŻLIWOŚĆ MIAST NA ZMIANY KLIMATU
Krajowa Polityka Miejska (KPM)
Założenia Krajowej Polityki Miejskiej (KPM) odnoszą się do zmiany klimatu, jako wyzwania horyzontalnego, specyficznie ujawniającego się w miastach.
Wymienione w tym dokumencie wyzwania:
wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną
zapewnienie ciągłości zaopatrzenia w energię elektryczną,
zarządzanie zasobami wody,
poprawa efektywności energetycznej poprzez m.in. termomodernizację budynków, przyłączanie mikroźródeł energii odnawialnej, modernizację istniejących miejskich jednostek wytwarzania i przesyłu energii, inteligentne systemy pomiarowe
…mają bezpośredni związek z adaptacją i są spójne ze SPA 2020.
Niezbędne rozwinięcie kwestii adaptacyjnych w trakcie dalszych prac nad KPM
23
Miastawnioski z raportu EEA
Główne wyzwania stojące przed miastami w kontekście zmian klimatu:
wysokie temperatury i fale upałów (fale upałów przyczyniły się do śmierci około 70 000 osób w czasie czterech miesięcy lata 2003 r. w Europie Środkowej i Zachodniej. Przewiduje się że czas trwania, częstotliwość i/lub intensywność fal upałów będzie wzrastać)
powodzie (w roku 2002 w 6 krajach członkowskich UE wystąpiły powodzie. Spowodowane straty szacuje się na około 21 mld USD)
deficyt wody i susze (czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak wzrost liczby ludności, wzrost konsumpcji i użytkowania gruntów zaostrzają problem niedoboru wody. Przewiduje się, iż w Europie stan zasobów wodnych będzie maleć na skutek rosnących rozbieżności pomiędzy zapotrzebowaniem na wodę a jej dostępnością).
24
0-45-9
10-1415-1920-2425-2930-3435-3940-4445-4950-5455-5960-6465-6970-7475-7980-8485-8990-9495-99100+
0 200,000 400,000 600,000 800,000 1,000,000 1,200,000
prognoza na rok 2030
Kobiety Mężczyźni
0200,000400,000600,000800,0001,000,0001,200,000
stan na rok 2012
Kobiety Mężczyźni
wiek mieszkańców
Adaptacja w miastach a kwestia demograficzna
Struktura demograficzna rzutuje istotnie na ocenę wrażliwości miasta
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 2012
25
Procentowy udział ludzi w wieku ponad 65 lat w ogólnej liczbie mieszkańców poszczególnych miast powyżej 100 tys. wg stanu na rok 2011
Mieszkańcy powyżej 65 roku
26
10,00 12,00 14,00 16,00 18,00
TychyElbląg
OlsztynGorzów
PłockRybnik
LegnicaToruń
Dabrowa GórniczaWłocławek
Rzeszów Biaystok
Ruda ŚląskaRadom
Zielona GóraLublin
SosnowiecOpole
KoszalinKielceKalisz
SzczecinZabrze
Poznań Bielsko Biała
TarnówGliwice
BydgoszczGdańsk
CzęstochowaWrocawKraków
BytomWałbrzych
GdyniaChorzów
KatowiceŁódź
Warszawa
10,00 12,00 14,00 16,00 18,00
TychyElbląg
OlsztynGorzów
PłockRybnik
LegnicaToruń
Dabrowa GórniczaWłocławek
Rzeszów Biaystok
Ruda ŚląskaRadom
Zielona GóraLublin
SosnowiecOpole
KoszalinKielceKalisz
SzczecinZabrze
Poznań Bielsko Biała
TarnówGliwice
BydgoszczGdańsk
CzęstochowaWrocawKraków
BytomWałbrzych
GdyniaChorzów
KatowiceŁódź
Warszawa
Źródło: Opracowanie Bożena Degórska Marek Degórski na potrzeby projektu SPA
SPA 2020Zagadnienia horyzontalne
27
Innowacje
Strategie Działanie w SPA 2020
Strategia Sprawne Państwo Opracowanie procedur dot. współpracy służb i instytucji na potrzeby reagowania na wielowymiarowe zagrożenia zw. ze zmianami klimatu, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu koordynacji.
Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa
Promocja innowacyjnych rozwiązań w zakresie adaptacji produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu.
Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Przeprowadzenie analizy potencjału polskiej gospodarki do wytwarzania i wdrażania innowacyjnych technologii adaptacyjnych.
SPA 2020Zagadnienia horyzontalne
28
Kształtowanie postaw społecznych
Strategie Działanie w SPA 2020
- Bezpieczeństwo Energetyczne I Środowisko, - Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki,- Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego,
Edukacja i zwiększanie świadomości w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków oraz znaczenia i konieczności oszczędzania zasobów, szczególnie wody.
- Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki- Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa
Organizowanie szkoleń dla rolników w zakresie zmian klimatu oraz metod zapobiegania i ograniczania ich skutków.
- Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa
- Strategia Sprawne Państwo
Wypracowanie kompleksowych rozwiązań w zakresie pomocy Państwa udzielanej na pokrycie strat w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych, oraz rozwijanie systemu ubezpieczeń obejmujących ryzyko wynikające ze zmian klimatu.
SPA 2020Zagadnienia horyzontalne
29
Działania legislacyjne
Strategie SPA 2020
Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko przyjęcie nowego Prawa Wodnego w tym: prawne uregulowanie ekonomicznej rentowności użytkowania wody oraz stworzenie zachęt do zmniejszenia wodochłonności gospodarki,
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju
przeprowadzenie nowelizacji Ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, w tym wprowadzenie prawnych uregulowań dotyczących ocen i analiz ryzyka naturalnego, w tym geologicznego oraz prognozy zmian warunków geologicznych na skutek zmian klimatu,
SPA 2020Zagadnienia horyzontalne
30
Działania organizacyjne
Strategie SPA 2020
Strategia Sprawne Państwo
Priorytetowe traktowanie działań wspomagających proces adaptacji przy zamówieniach publicznych
Usprawnienie struktur zarządzania, w tym zarządzania kryzysowego, ratownictwa i ochrony ludności
Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego Ograniczenie skutków zdrowotnych stresu termicznego i nadzwyczajnych zdarzeń klimatycznych u wrażliwych grup ludności.
FINANSOWANIE
31
Finansowanie działań adaptacyjnych
W celu przeprowadzenia oceny kosztów adaptacji do zmian klimatu MŚ zwróciło się do resortów i instytucji im podległych o przekazanie danych nt. działań adaptacyjnych oraz o oszacowanie kosztów ich realizacji w latach 2014-2020. Na tej podstawie, oraz w oparciu o analizy eksperckie, dokonano szacunku kosztów wdrażania SPA2020, jak również wskazano szacunkowe koszty bezczynności.
Łączne szacowane koszty działań adaptacyjnych (w tym działań zawartych w innych strategiach rządowych) wynoszą 81 mld zł. (koszty działań SPA 2020 – 62 mld zł).
Prawdopodobną konsekwencją niepodjęcia działań adaptacyjnych mogą być straty na poziomie:
Zakres lat Straty (mld zł)
Straty (% PKB)
2001-2010* 54 0.50%2011-2020 86 0.49%2021-2030 120 0.52%
32
* suma faktycznych strat
Udział w kosztach (%) w podziale na sektory
Rolnictwo43,5% (0,28%PKB)
Gospodarka wodna15,3% (0,10%PKB)
Różnorodność biolog-iczna
0,3% (0,002%PKB)
Leśnictwo4,6% (0,03%PKB)
Energetyka3,4% (0,02%PKB)
Strefa wybrzeża5,9% (0,04%PKB)
Budownictwo i transport13,5% (0,09%PKB)
Gospodarka przestrzenna
13,2% (0,08%PKB)
Zdrowie0,3% (0,002%PKB)
… oraz stosunek do skumulowanego PKB (%) do 2020 r.
33
Główne źródła finansowania
Środki krajowe publiczne (w tym system funduszy NFOŚiGW / wfośigw, budżet państwa, budżety jst)
Środki UE (krajowe i regionalne programy operacyjne, LIFE)
Środki prywatne
34
System wdrażania SPA 2020
35
krajowy i regionalny/lokalny wymiar adaptacji (SPA 2020 a strategie rozwoju województw / kompleksowe miejskie plany adaptacji)
W SPA 2020 zaproponowane zostały działania szczególnie istotne do przeprowadzenia w województwach
Działania jak np. ochrona przeciwpowodziowa czy tworzenie systemów wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami powodziowymi dotyczą większości województw
system instytucjonalny czy "miękka" koordynacja?
zaangażowane podmiotyadministracja szczebla centralnego
samorządy województw
samorządy lokalne
przedsiębiorcy
ADAPTACJA NA FORACH GLOBALNYCH
Adaptacja w skali globalnej
Państwa biedne oraz państwa wyspiarskie najbardziej narażone na negatywne skutki zmian klimatu
Bank Światowy, regionalne banki rozwoju, ONZ, OECD - zaangażowane w działania adaptacyjne
Globalne wysiłki adaptacyjne w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych ws. Zmian Klimatu opierają się na:
zwiększaniu odporności krajów i społeczeństw na niekorzystne skutki zmian klimatu poprzez podnoszenie świadomości, zwiększanie poziomu wiedzy (Nairobi Work Programme);Planowaniu krajowych działań i wsparciu krajów najuboższych w wypracowywaniu strategii adaptacyjnych (National Adaptation Plans);Finansowaniu działań adaptacyjnych w krajach najuboższych (Adaptation Fund).
37
ADAPTACJA W UE
Strategia Adaptacyjna UE
Dokument ramowy zawierający kierunkowe wytyczne w zakresie adaptacji do zmian klimatu dla państw członkowskich i regionów UE.
Główne założenia:
zwiększenie świadomości nt. wagi adaptacji,
wymiana informacji (climate-adapt.eea.europa.eu),
współpraca i partnerstwo,
zintegrowane podejście – włączenie kwestii adaptacyjnych do innych polityk.
39
Francjaudział sektora prywatnego
Przykłady inicjatyw w sektorze prywatnym związanych z adaptacja do zmian klimatu:
Energetyka jądrowa
Modernizacja systemów chłodzenia w energetyce
Zmiany sezonowe w konserwacji elektrowni
Instalacja systemów pozwalających ograniczyć zanieczyszczenie termiczne
Transport kolejowy
Koncepcja innowacyjnych dworców (Bellegarde)
Przegląd standardów projektowania dróg kolejowych
40
Szwecja "miękka" koordynacja kwestii adaptacyjnych
Koordynacja opiera się na:
ocenie ryzyk dla poszczególnych obszarów i sektorów,
wymianie informacji i wiedzy poprzez portal internetowy,
formułowaniu rekomendacji dla „policy makers” w poszczególnych sektorach (za projektowanie i wdrażanie działań adaptacyjnych odpowiadają w ramach swoich kompetencji ministrowie sektorowi oraz władze regionalne i lokalne).
41
Dalsze działania
kwiecień 2013 r.
konsultacje społeczne,
seminarium eksperckie w ramach projektu KLIMADA (IOŚ-MŚ) – 15.04
uruchomienie platformy internetowej nt. adaptacji - KLIMADA
czerwiec 2013 r. – przyjęcie SPA 2020 przez RM
jesień 2013 r. – opracowanie materiału uzupełniającego w zakresie adaptacji w perspektywie do r. 2070
listopad 2013 r. – COP 19 i konferencja nt. adaptacji
42
Strona internetowa
Ministerstwo Środowiska we współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska rozpoczęło
pracę nad utworzeniem platformy internetowej „KLIMADA”, która zostanie uruchomiona na przełomie kwietnia-maja
2013 roku.
Strona https://klimada.mos.gov.pl będzie nowoczesnym portalem, na którym znajdą się wszelkie informacje dotyczące zmian
klimatu i adaptacji do tych zmian.
43
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ