Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TabledesmatiËres
CoverChoixDeRédactionDesTermesEnSanskritRemerciementsIntroductionLeCorpsEstUnTempleLeSouffleDesDieuxLeMental:MonMeilleurEnnemieConclusion
ChoixDeRédactionDesTermesEnSanskritLestermesensanskritsontécritenphonétique.
Aussiconnusouslenomde«merdeYin»,levaisseauconceptionàunrôlemajeurdanslacirculationduQi,ilcontrôleetdirigetouslesméridiens«Yin»ainsiqueceluidel’estomac.Ilestégalementcapabled’augmenterl’énergieYinducorps.Cevaisseaunourritl’utérusettoutlesystèmegénital.Ilestditdansle«NeiJing»(ouvragederéférencedelaMTC)quelevaisseauconceptioncontientdusangetl’essenceoriginelle.Cesderniercirculentverslevisage,autourdelaboucheetmontentauxyeux.
RemerciementsRemerciement
MerciPapou!Pources4annéesd'enseignementetAnne,poursesépaulesfortesetsesattentions!
Merciàmescompagnonsdetapis!Miroirmagique!Essentielàmamotivation!Uncocktailparfaitementéquilibréd'humour,dechalenge,deculture,degénérosité...
Oui,unjour,lescorpss'ouvrentcommedesfleurs.Unjour,souslapressiond'unfeudedans,lacoquilled'ombreéclate,legrandoiseauprisonnierouvresesailesdevictoire,etl'onva—infiniment,merveilleuse-ment—pardesplainesdoucesetlumineuses,pardesconstellationsendérive,au-dessusdescorps,au-dessusdel'envoûtementbleudumental.Onvadansunedouceurdenacre,onglisse'pardesannées-lumière;onaposésonfrontsurdegrandesneigesdesilence,quittélatombe,lesimulacre,onestrenduchezsoi.
Oh!lesouffleprofonddesétenduesdelumière.Etc'esttoutpur,toutsimple:c'estçaetonrespire;c'est
Çaetoncoulesansborne,onsedéfripe,onvaàl'infinidesoi;c'estlapaixd'êtreenfincequel'onest,laGrandefraîcheurcalmed'êtreensoi.
ExtraitdulivreParlecorpsdelaterre-Satprem
Introduction
AudébutduXX-èmesièclelespsychologuesontdécouvertdesméthodespourmesurerl’intelligence.LecalculduQI(quotientintellectuel)estdevenuunevraiemode.Denosjourslaplupartdesgensconnaissentlecoefficientd’intelligence,lecélèbreQI.L’embauchedanscertainsdomainesd’activitéestconditionnéeparl’existenced’uncertainniveaudeQI.
Al’époquel’intelligenceétaitseulementregardéecommeunefonctionpurementcognitivedel’êtrehumain.Lavisionultérieures’estenrichie,prenantaussienconsidérationleplanverbal.Finalementilestarrivéquel’intelligencesoitunanimementdéfinieparlespsychologuescomme"l’aptitudeàcomprendrelesrelationsquiexistententrelesélémentsd’unesituationetàs’adapterdemanièreàcequel’onpuisseréaliserlesbutspersonnels.”Unevisionassezlimitée,pourrions-nousdire.
En1993,WilliamGardneramontréquel’intelligenceestbeaucoupplusquecela.Ilaattirél’attentionsurlesmultiplesfacettesdel’intelligence,enmontrantqu’iln’estpaspossibledeparlerseulementdel’intelligencecognitive,maisaussid’une:
-intelligencekinesthésique–liéeàlaconscientisationducorpsphysique,d’unboncontrôlesursesfonctions,desonutilisationdifférenciéeetnuancée;-intelligencemusicale–liéeàlaconscientisationdessonsetdesharmonies;-intelligenceintra-personnelle–laconscientisationdesétatsetdespenséespersonnellesetleurcontrôle;-intelligenceinter-personnelle–liéeàlafaçond’interagiraveclesautresetausuccèssocial.
En1995,DanielGolemanapopularisésesrecherchesconcernantl’intelligenceémotionnelleetagénéréunnouveaucourantdanslemondedespsychologues,etenmêmetempsunenouvelleobsessionquiaremplacélecalculduQIparlecalculduQE(lequotientémotionnel).Ceciapourbasel’intelligenceintra-personnelleetl’intelligenceinter-personnelleetsupposedesqualitéscomme:l’habiletéàcommuniqueretsurtoutàécouterlesautres,lacapacitéàaccepter
leurfeed-back,l’empathie,l’acceptationdecertainspointsdevuedifférents.
Plusrécemment,en2013,DanielGolemanapubliéunouvrages'intitulant"Focus".DanscetteouvrageD.Golemandémontrelerôleclefdel'attentiondansledéveloppementdetouteformed'intelligence.Ildémontreenoutrequelesémotionsetlessensationssontlesfacteursprincipauxdedistraction.
Ilestànoterquenoustouchonslàunchapitreimportantdelaformationsd'ashtangayoga:"Lecoursd'anatomiesensorielleetémotionnelle".Parunemeilleurconnaissance(1%)etsurtoutparunepratiquerégulièreetsoutenueduyoga(99%),nouspourronsapprendreàmaîtrisercesfacteursdedistractionpourdiminuerlesfluctuationsdumentaletainsiaméliorernotrecapacitédefocalisation,êtreconstant,calme,tranquille,(l'expressionanglaise"still"traduitmieuxleressentidecetétat).
Ainsidébarrassédesinterférencesoudesstimuliparasites,leyoganousouvrelavoieversuneappréhensionplussubtiledenotreproprefonctionnementetdeceluidespersonnesquinousentourent.
Sinoussuivonslatrajectoiredel'évolutiondesconnaissancesdansledomainedel'intelligence,nouspourronspeut-êtreobserveruneconvergenceentreladécouverted'uneintelligenceintégrale,commecapacitéàappréhenderetàêtredanslemonde,etlebutdel'enseignementduyoga.
Depuislesannées70,lecourantdelapsychologietranspersonnelleparled'intelligencespirituellepourdésignercequeleDocteurFrancesVaugnh(1)appelle"uneouvertureducœur,uneclartéd'esprit,uneâmeinspirée,connectantlepsychismeausubstratdebasedel'être,quis’exprimeentoutecultureentantqu’amour,sagesseetêtredansleservicedesautres".
Aprèscesquatreannéesdeformation,j'ail'intuitionquecetteintelligencespirituellereprésenteuneautremanièrederéunirdansuncadrescientifiquedesconceptsqueleYogaconnaîtetdéveloppedepuisdesmillénaires.
Danscemémoirenousallonsexplorer,àtravers3aspectsclefsduyoga,parquelsmécanismesévoluecetteintelligencespirituelle,3portailsversladécouvertedesoietdesautres.
-Laporteducorps(asanas)
-Lechemindelarespiration(prānāyāma)-L'épopéedelaconcentration(dharana)
(1)FrancesVaughn-Whatisspiritualintelligence,http://francesvaughan.com/
00:00/00:00
LeCorpsEstUnTemplePlongeonsDansL'intimitéAnatomiqueDeQuelquesÉlémentsClefsDeLaPratique
LesChaînesMusculaires
Lesmuscles,particulièrementlesmusclesstatiques,sontorganisésenchaînesmusculaires.Chaquefoisqu'unmuscles'enraidit,ilrapprochesesdeuxextrémitésetdéplacedonclesossurlesquelsilestattaché.Lesarticulationssebloquent,lecorpssedéforme.Parailleurs,touslesautresmusclesquis'insèrentsurcetossetrouveront
«dérangés»àleurtourparcedéplacementqu'ilspropagerontàd'autresos,etainsidesuite.Ainsi,larétractiond'unseulmuscledébouche-t-ellesurlarétractiond’unensembledemuscles.Danslesposturesdeyoga,ontravailleradonctoutesleschaînesmusculaires:chaînespostérieureetantérieure,chaînedesbras,lachaînedesmusclesinspirateurs,lediaphragme.
-Maistousles"muscles"nesontpasliésentreeuxdelamêmefaçon.Desgroupesdemusclesentretiennentdeslienstrèsétroitsentreeux.Leursenveloppessetouchent,leursinsertionssechevauchent.Cesdispositionsgéographiquess'accompagnentderelationsfonctionnellessimarquéesqu'ellespeuventnouspermettredeconsidérertouslesmusclesquilespartagentcommeunseul.Cesmusclesformentunechaînemusculaire.Touteactionàunendroitseulementdelachaîneainsiconstituéeauraunerépercussionimmédiateàdistancemaissurlamêmechaîne.Parexemple,toutétirementàunboutdelachaîneprovoqueunecontractionàunautrebout.Larétractiond'unechaînemusculairepeutprovoquerdesdéformationsdontlebutestsouventl'évitementdeladouleur.
Danslecadredelapratiquedel’ashtangayoga,nouscherchonsavanttoutàpréserveruneamplitudecompatibleavecunrythme.Vinyasa.Précisionimportante,nousvisonsàcettefindanslerespectd'unplacementcorrectdetouslesétagesducorps.Eneffet,nousverronsqu'iln'estpasdifficiledeparaîtresoupleendéformantl'anatomiedesonorganisme.
Réaliseruneposturejustec'est,biensûr,contracterlesmusclesparticipantaumouvement(musclesditsagonistes)maisc'estaussidécontracterlesmusclesopposésausensdumouvement(musclesditsantagonistes).
Nousavonssouventtendanceàoubliercettefonctionderelâchementquiestpourtantd'uneimportancecrucialepourplusieursraisons.
1C'estpendantlerelâchementquelacirculationdusang-doncl'apportd'oxygèneetdenutrimentsauxmuscles-sefait.Pendantlaphasedecontractionlesangnecirculequasimentplus;ileststoppéparlatensioninternegénéréeparlesmuscles.Silerelâchementn'estpassuffisant,lemuscles'engorge,lafatiguesurvientrapidement.
Cepointestd'autantpluscritiqueque,physiologiquement,letempsdedécontractionestplusimportantqueletempsdecontraction.Danslecadred'un
mouvementcycliquecommeceluidelacourse,lesphasesdecontractionreviennentàintervallesdetempsrapprochés.Sientretemps,lemusclen'apaseuletempsdeserelâcher,touslesmusclessontcontractésenmêmetemps,lesforcess'opposent.Résultat,enplusdel'engorgementdumuscle(effetphysiologique),lemouvementdevientchaotique(effetmécanique).
2Unecontractioncontinueetinadaptéedesmusclesantagonistes(opposésaumouvement)conduitàunepostureétriquéeetsaccadée.
Lestendons
Différenceentreligamentsettendons:
Leligamentfaitlaliaisonentrelesosd'unearticulationetlemaintientdecertainsorganes.Ilstabiliselesarticulations,iln'estpastrèsélastiquesmaistrèsrésistants.Leligamentlimitelesmouvementspourgarderunebonneamplitudedel'articulation.
Letendonfaitlaliaisonentrelemuscleetl'ospourtransmettrelemouvementdonnéparlemuscle.Ilestfaitdefibresdecollagènecequiluidonneunetrèsgrandeélasticitéetrésistance.
Nostendonsrenfermentdepetitsorganesappelés:organestendineuxdeGolgi.Présentsauniveaudelajonctionmuscle-tendon,ilssont,euxaussi,stimulésparl'allongementdumuscle(récepteurssensiblesàlapression).Ilsontunrôledeprotectionquiconsisteàréagiràtoutexcèsdetractionsurl'insertiontendineuseparunrelâchementdumuscleétiré(effetinhibiteur).Enrelâchantlemuscle,cemécanismeréflexevaexactementdanslesensdecequenousrecherchons.Nouschercheronsdoncàstimulercespetitsrécepteurs.Pourcefaire,l'étirementdoitêtrelentetmaintenuplusieurssecondes(alorsquelesfuseauxneuromusculairesréagissentimmédiatement).Enplusdecemaintienenpositiond'étirement,lesscientifiquesontremarquéquelacontractiondesmusclesétirésaugmentaitlatensionexercéesurlesextrémitéstendineuses.LastimulationdesorganesdeGolgis'entrouveaccrue.Cesconstatationsontpermisl'élaborationdenouvellestechniquesd'étirements.Lesméthodesd'étirementsstatiquesconsistaientàmaintenirunmuscleenpositionétiréependantuntempsdonné(20à30"leplussouvent).Lesnouvellesméthodesjouentsurl'alternancedepériodesdecontraction,derelâchementet
d'étirementquinesontpassansrappelerlapratiquedel'Ashtangayoga.
Lediaphragme
Lediaphragmeestlepointd'orguedelachaîneavantintérieure(selonFrançoiseMéziere):composéedudiaphragmeetdespsoasiliaques.Elleréaliseunesynthèsedeschaînesinspiratoireetavantdehanche.Elleintervientdanslarespirationetdanslaflexiondelacuissesurletronc(élévationdugenou).Sonraccourcissementestresponsableducreuxetdestensionsdanslebasdudos(lordoselombaire).Larespirationdiaphragmatiqueseratrèssurveillée.Lediaphragmeétantlemusclemoteurprincipalrespiratoire,ilestégalementl’undesplusimportantspourlastatique.Parsonactionthoracique,ilinfluencelaceinturescapulaireetlarégiondorsale.Parsesinsertionslombairesassociéesàcellesdumusclepsoas,ilfixelalordose.
Lesposturesdeyogapermettentderestaurersonélasticitépourrelâcherlalordoselombaire.Lesrépercussionsdiaphragmatiquessesituentdanstouteslessphères:motrice,statique,digestive,circulatoire,mentale.Lebonfonctionnementdesautresmusclesrespiratoiresetdudiaphragmes’avèrenécessaireàunbonéquilibre.
Lalibérationdestensions,desblocages,desdouleursparlesposturesréclameuneparticipationintense,activeetattentivedupratiquant.Ellesontunerépercussionsurl’harmoniedusystèmeneuro-végétatif.
Lesposturesd’étirementvisentàallongerleschaînesmyofascialesrétractéesetpermettentdecorrigerlesdéséquilibresd'unefaçonsimultanéetoutenfavorisantlalibertérespiratoire.Lamiseentensionglobaleetletravaildiaphragmatiquemettentenjeulesystèmeneurovégétatif,entraînantuncertainnombrederéactions,faim,froid,sommeil,rire,pleurs…quel'onpeutobserverlorsdelapratique.Destravauxrécentssurladouleurmontrentquelesémotionsontuneactiondéterminantesursonmécanisme.Ellessontvéhiculéesparlesystèmeorthosympathiquequiauneactionhypertoniqueauniveaudumuscle,cequipeutexpliquersonimplicationdanslestensionsmusculairesduesaustress.Ainsi,les«méziéristes»sontappelésàenvisagerunréflexeantalgiquedont
l'originepeut-êtreémotionnelle.
LaMéthodeMézièresneconsistepasuniquementenuntravailstatique,elles'adresseaussiauxmusclesdeladynamique,d'oùl'importancedemettredumouvementetdurythmedanslesséances.
Ensynthèselesasanasontpourobjetde:
-Redonneraucorpsuneunitéfonctionnelleparuneapprochesystématiquementglobaleincluantlarecherchedescompensations.
-Luttercontreleraccourcissementmusculaireparuntravaild'étirementdel'ensembledeschaînes.
-Aiderchacunàretrouversonpropreéquilibremorphologique.
-Libérerlarespiration.
-Rendrelamobilitédel'ensembledusystèmearticulaireenréveillantleszoneshypomobilesducorps.
-Permettreau«pratiquant»deretrouverle«moded'emploi»desonsystèmeneuro-musculo-ostéo-articulaire,leconduisantàl'autonomie.
LePsoas
Commenousl'avonsvu,lesmusclessontbeaucouppluscomplexesetintégrésdansnotrephysiologieglobalequ'iln'yparaît.L'engouementactuelpourleurestétiquemasqueleurimportancedanslesmécanismesdubienêtrephysiqueetémotionnel.Departsalocalisationcentralelepsoasafaitl'objetdebeaucoupd'étude,aussiconsidéronslecommel'archétypedelafonctiond'unmuscle.
Localisationdupsoas:
Lepsoasestcomposédugrandpsoasetdupetitpsoas.Ilsappartiennenttouslesdeuxàunensemblepluslargeappelépsoas-iliaquequiinclutlemuscleiliaque.Departsoninsertionauniveaudelacolonnelombaireetsaproximitéaveclesmusclesprofondsdudos,lepsoasjoueunrôleessentieldansl'équilibredubassin.Lepsoasestégalementeninteractionaveclesligamentsinguinauxquivontdel'épineiliaqueàl'épinepubienne,lenerfilio-inguinal,l'artèreiliaqueexterne,lenerfgénito-fémoral,etenproximitéd'organetelquelesreins,l'uretèreetlessurénales.Ainsitouteactiondupsoaspeutstimuleretmasserlesorganesenproximité.
Autrefaitremarquable,lepsoasetlediaphragmeserejoignentenunpointappeléplexussolaire.Cepointestassociéàl'anciensystèmedesChakras.Lepsoasestdonccapablede:-équilibrerlecentreducorps-stimulerlesorganesetlesnerfs-secontracter,sedétendre,ousedétériorer...-mettreenrelationlespartieshautesetlespartiesbassesducorps-créerunmouvementetunecirculationquisetransmettentàtraverstoutlecorps
Lasantédupsoasestdonccapitalepourlasantédetoutlecorps.
Lesposturesarrièressontprobablementlesplus"puissante"poursolliciterlepsoas.DanslesposturestellesqueUrdhvamukkasvanasana,Ushtrasanadanslesquellesnousallongeonsetouvronslafaceavantducorps.Lesposturesversl'arrièrejouentunrôleimportantpourlesoccidentauxcontemporainscarelles
contrebalancentlaplupartdespositionsquotidiennestellesqueresterassisdevantunordinateurouconduire.Unpsoascourtrendralesposturesversl'arrièredifficile.Pourfavoriserl'allongementilfautbasculerlecoccyxversl'arrièrepourcréerdel'espaceauniveaudesvertébreslombaires.
Enplusdesposturesarrières,lepsoasdoitêtreutilisédanslesposturesdeflexionversl'avant.Tropsouventnoussommestentésd'utilisernosmainsetnosbrasafindenoustirerversl'avant.Danslesposturesdeboutlepsoasjoueunrôleessentieldanslemaintienenéquilibreetpourstabiliserlapartiehauteetlapartiebassedenotrecorps.Notrecentredegravitéétantgrossièrementausommetdenotresacrum,lalocalisationduPsoasnouspermetdoncderégulernotreéquilibreautourdenotrecentredegravité.
Lepsoasetlesémotions
Ilexistedenombreusesinteractionsentrelepsoasetlesystemenerveux.Parailleurs,lesmécanismesneuro-physiologiquesdesémotionssontmaintenantconnus.Lorsquel'onressentuneémotion,notreorganismeestl'objetdeplusieursréactionschimiquesphysiologiques.Celles-ciconcernentaussibiennosappareilsrespiratoiresetdigestifs,nosmuscles,nospupillesetmêmenotresalive!Notrecerveauestévidemmentlesiègedecetteexcitationémotionnelle.
Prenonsl'exempledelaNoradrénalinequiestunneurotransmetteurimportantdel'émotion:
Lanoradrénaline,estunneurotransmetteur,c’est-à-direunevariétéd’hormonesservantdemessagerspermettantlepassagedel’influxnerveuxd’unecellulenerveuseversuneautrecellulenerveuseouversd’autrescellulesdel’organisme.
Lorsquel'onestsoumisàunstimulus,ceneurotransmetteurestsécrétéparlesglandessurrénalesetprovoquedenombreusesmodificationsphysiologiques:
-lavasoconstrictionartérielleetveineuse
-l'augmentationdelaforcedecontractionducœur
-l'accélérationdurythmecardiaque
-l'augmentationdelacaptationdepotassiumdesmuscles
-ladilatationdesbronches
C'estpourquoilorsdel'expositionàunstressparticulierlesmusclesseraidissent,latensionetlarespirations'accélèrent,l'estomacsenoue...Cetteréactionnormales'avèretrèsutileencasdedangerimmédiat.(Réaction"fightorflight")
Cestimulus,s'ilesttrèsintenseoubientrèsfréquentpeutêtremémorisé,ils'agitdelamémoiresomatique,ouencorestresstraumatique.Cesmécanismessontrégitparl'activationdusystèmenerveuxsympathiqueaudétrimentdusystèmenerveuxparasympathique(quishématiquementcommandelaréactiondedétente,dereposetderécupération).Departsalocalisation,lePsoaspeut"contenir"cettemémoiredesstresstraumatiques(etdesschémascomportementauxqu'ilsinduisent).Nouspouvonsdirequelepsoasestunorganedeperception.L'implicationdupsoasdanslaréponseémotionnelleseraéventuellementsourcedetensionoudedouleur.Parconséquentlorsquel'ondétendlepsoas,lesémotionslogéesdanslecorpstellesquelapeur,l'anxiété,oud'autreperturbationspeuventfairesurface.Unefoisqu'ellesontapparuesetquel'on
réussitàles"laisserpasser",c'esttoutelazonequipeuttrouverl'équilibreetfonctionnerharmonieusement.
Quandunmuscleestdétendu,ilinfluenceleresteducorpsetl'esprit.OnleressentnettementlorsdelapratiqueduYoga.Maissentirdistinctementlepsoasdemandeouvertureetperception.Denombreusesposturesdelapremièresériedel'AshtangaYoganouspermetted'améliorersaperception:UTTHITATRIKONASANA,UTTHITAPARSVAKONASANA,VIRABHADRASANA,BADDHAKONASANA...
LepsoasetleChakraracine
LalittératureYoguiquementionneleschakrascommecentrespsychiquesdeconsciencedèslesalentoursde200avantJ-C.LesChakrasentantquecentresd'énergiedeviennentpartieintégrantedelaphilosophieduYogaauVIIemesiècledenotreère,danslatraditiontantrique.Ilexisteunensembledechakrasfonctionnantensemblecommeunsystèmecomplet,etdisposéslelongdelacolonnevertébrale.
Laplupartdeschakrassontditssecondaires,mais7d'entreeuxsontplusimportantsenvolume.Ilssepositionnentsuruneligneverticaledroitesurlecentredenotrecorps,lelongdelacolonnevertébrale.
Voiciquelssontces7chakras:LeMULADHARA,«chakradelaracine»correspondaupointNo1duvaisseauconception(VC)soitentrel’anusetlescrotum.Ilestenlienaveclemétabolisme,lesystèmelymphatiqueetlavessie.Ilestliéauxglandessurrénales,safonctionagitsurlaRéponsefuite/attaque,l’équilibredesélectrolytes,leMétabolismedeshydratesdecarbone.
LedeuxièmechakraestleHARAouSVADISHTANA(VCno6),lecentredel’énergie.Ilestenlienaveclesreins,l’appareilreproducteur,lesintestinsetlesystèmeimmunitaire.Pointmaîtredufoyerinférieur,ilrégitl’activitédesovairesetdestesticules(lesgonades)ilagitsurlaLibido,l’énergie,l’immunité,lareproduction.
Letroisièmechakra,estleMANIPURA(VCno12),ilestsituéauniveauduplexussolaire,estreliéaupancréas,Métabolismeettransportduglucose,ilauneactionsurlefoielavésiculebiliaireainsiquesurlesystèmedigestif(estomac).Pointmaîtredufoyermédian.
Lequatrièmechakraestl’ANAHATA«chakraducœur»(VCno17),estenlienaveclecœur,lesystèmecirculatoirelespoumonsetlethymus.Enlienaveclethymus,leSystèmeimmunitaire.Ilestimportantpourletravailaveclesenfantscarcetteglandes’atrophierapidementavecl’âge,ilapourfonctionlaproductiondeslymphocytesaudébutdelavie.Pointmaîtredufoyersupérieur.
LecinquièmechakraestleVISHUDDHA,«chakradelagorge»(VCno22),
c’estlecentredusystèmerespiratoire,enlienaveclefonctionnementdelaglandethyroïde,ilcontrôlelemétabolismeetlagestionducalciumIlestimportantpourlefonctionnementducou,delavoixetdesmains.
Lesixièmechakraestl’AJNA,leTroisièmeoeil,situésurlevaisseaugouverneur(VG)c’estleseulchakraquin’apasdepointdecorrespondanceaveclespointsduvaisseaugouverneur.Cependantilestenlienavecl’hypophyse,laGlandePituitaire,c’estleChefd’orchestredetoutelesglandesendocrines,ilsoutientlafonctiondesyeuxetdusystèmenerveux,ilestlesiègedel’intuition.
LeseptièmechakraestleSAHASRARA,«chakracoronalouduciel»(VGno20),estenlienaveclaglandepinéale,l’épiphyse,ilintervientsurlagestiondesbiorythmesetdescyclescircadiens.Sonactionportesurl’activitéducortexcérébral,ilauneactionimportantesurlacirculationdel’énergiedanslecorpsetsurlesactivitésintellectuelles,laconcentrationetlamémoire.Ilharmonisel’énergieyangducorps.
LanotiondeChakraestdoncunenotionanciennedontlascienceaperdulasource,ellel’aré-inventéenparlantdeglandes,demétabolisme,d’hormones,d’anticorpsselonuneculture«moderneetscientifiquementprouvé»devons-nouspourautantrejeteruneconnaissancebeaucoupplusanciennesûrementporteusedebiendesconnaissancesencoreinexplorée....L'undesbutsduYogaestdelibérercettecirculationd'énergielelongdelacolonnevertébralegrâceauxdifférentespostures.Cespostures,enAshtangayoga,sontprisesdansunenchaînementprécisd'étirement,deflexion,derelâchementoudecontractiondupsoas,entreautresmuscles.
Lepsoass'entrecroiseavecles3premiersChakras,étantdonnéqu'illongelabasedelacolonnevertébrale,traverseleplancherpelvienetrencontreleplexussolaire.
Atraverslepsoasnouspouvonsimaginertoutel'intelligencedusystememusculaireetsonimbricationdanstoutelaphysiologieetsesconcéquencesdirectessurlapsychologie.Lesasanasdepartleursactionssurlesystèmemusculaireetlepsoasenparticulier,relientlecorpsetl'esprit.
Lessallesdemusculationpourraientpeut-êtrechangerdenomauprofitdesalled'améliorationdelaperceptionouproprioception.
LesymboleduChakraracineSastructureosseusecomprendlecoccyx,lepubis,etlesischions,formantdonc
uncarré.Lesinstructionsdonnéeslorsd'uncoursd'Ashtangayogamettentl'accentsurla
tenueduMulhabandhasituéauniveauduMuladharachakra.
LesFasciasEtLaProprioception
Enmédecineceréseaudetissusconjonctifsasouventétéconsidéréàtortcommeunesimpleenveloppe.Cettemembranefibroélastiquequientouretouteslesstructuresducorpssemblejouerunrôlebeaucoupplusimportantpourl'intégralitédufonctionnementdenotrecorps.
Cettenotiond'organeintegraln'estpassansrappelerladéfinitionmêmeduyoga.LesFasciassontlapartiemolledutissuesconjunctif,commelestendonsetlesligaments.-Ilsjouentunrôlemajeurdanslastationdebout-Séparentetmaintiennentnosorganes-Véhiculentlesdifférentesforcesmécanique,etveillentàcequenosmusclesetnosorganesglissentlesunscontrelesautres.
Lesfasciassontconnusdepuislongtempsparlesnaturopathes,ostéopathesethoméopathes.Enrevanche,enabscencedemesurequantitative,lamédecineallopathiquelesalongtempsignorés.OrnouspouvonsconsidérerlesFasciascommeunorganesensoriel,voircommel'organesensorielleplusimportantpourlaperceptionducorps,laproprioception.Parexemplesij'écartelesmainsdanslapréparationàUtthitaTrikonasana,iln'estpasnécessaired'observersamainpoursavoirsijesuisarrivéauboutdemonmouvement.C'estgrâceauxrécepteursduFasciasquenouspouvonslesavoir.Certainescellulesdesfaciasserventégalementàproduiredulubrifiant.Oudavantagedefibresselonlesbesoins.Lafabricationdelubrifiantestassezrapideetlesrecherchesrécentesmontrentquelapratiqueduyogapeuverenforcercephénomèneenquelquesscéance.
Enrevanche,encasdemauvaisesposturesoudemanquedepratiquelesFasciaspeuventfabriquermoinsdelubrifiant,ilspeuventdonccolleretdurcir.Commeilssontreliésentreeuxtelunetoiled'araignée,cecipeutcauserdesdouleursdanstoutl'appareillocomoteur.
Lesfasciasinterviennentégalementdansl'énergienécessaireaumouvement.Parexemplel'impulsionnécessairepourpasserdeAdhoMukhaSvanasana(septa)àUttanasana(astao)requiertplusdesouplesseetd'élasticitédesfaciasetdutendond'Achillequedefibresmusculairesdanslemollet.L'impulsionétantlargementdonnéeparlalibérationdelatensionemmagasinéeparfascia,telunélastiquequel'onrelâcheaprèsl'avoirtendu.LadiminutiondelacelluliteestégalementdavantageliéeàlatonificationdesFasciasqu'aurenforcementmusculaire.L'effetpeaud'orangeétantdûàunmanquedevitalitédesFasciasquisontplusfinsetmoinslisses!Lesasanas,pratiquéscorrectement,etnonavecusageexcessifdelaforcemusculaire,vontavoiruneactionmécaniquesurlesFasciasetpermettrecettelibérationdemouvementetd'énergieetmêmeunbonusesthétique!Garbhapindasanaestuntrèsbonexemplepourillustrerl'importancedesFasciasdanslesasanas.CetteposturenouspermeteneffetuneactionmécaniquedirectsurleFasciasThoracolombaire,quideparsatailleetsonemplacementjoueunrôleclefpourtoutl'appareillocomoteur.
Contrairementàuneidéereçue,l'utilisationdelachaleurenedétendspasdirectementlamusculature.L'innervationetlestissusconjonctifsfacialesentreenjeudansladécontraction.Enréalitélatensiondesfibresmusculairesatendanceàaugmenteraveclachaleurealorsquedanslestissusconjonctifsellediminue.Ilexistedeséchanges(vianeurotransmetteurs)entrelesfibresmusculairesetlesFascias.Etl'inervationfacilitelaperceptiondecesstimuli,cequitransmetcettesensationdedécontractionmusculaire.Lesfaciascomportent6foisplusdefibresnerveusesquelesmuscles,passeulementdesfibresquitraversentlesFasciasmaiségalementdesterminaisonsnerveuses.Cesterminaisonsnerveusesperçoiventlesstimulimécaniquesainsiquelesdouleurs.Unegrandepartiedesdouleursditesmusculairescommelescourbatures,ontenréalitépouroriginelestissusconjonctifsquesontlesFascias.
Paréchographieilestpossibled'observerladifférenceentredesfaciastoniquesetsoupleetdesFasciasmalentretenus.Danslepremiercaslesfibressontparfaitementordonnéesetpeuventglisserlesunessurlesautressansdifficulté,dansl'autrecasnouspouvonsobserverunmanqued'alignemententraînantunerigidité.Al'extrême,untissufascialraidispeutcompresserunnerfetcréerdesdouleursimportantesetuneposturenonphysiologique.Nousvoyonsicilesconséquencesimportantesquepeutavoirunemauvaiseséancedeyoga.Untravailenforcenégligeantlamobilisationdestissusconjonctifs.Etdesposturesmalalignées.
00:00/00:00
Aussiconnusouslenomde«merdeYin»,levaisseauconceptionàunrôlemajeurdanslacirculationduQi,ilcontrôleetdirigetouslesméridiens«Yin»
ainsiqueceluidel’estomac.Ilestégalementcapabled’augmenterl’énergieYinducorps.Cevaisseaunourritl’utérusettoutlesystèmegénital.Ilestditdansle«NeiJing»(ouvragederéférencedelaMTC)quelevaisseauconceptioncontientdusangetl’essenceoriginelle.Cesderniercirculentverslevisage,autourdelaboucheetmontentauxyeux.
LeSouffleDesDieux
LaRespiration,L'essenceDeLaPratique
Pourquoilarespirationest-ellesiimportantedanslapratiqueduYoga?
Lecoursd'AshtangaYogàcommenceparlerappeldesfondamentauxdelapratique:-larespirationUjayi(enpremièreapprocheils'agitd'unerespirationprofondeaveccontractiondelaglotteenouverture,produisantunsonguttural.)-lemulabandha(ils'agitd'unverroumusculaireeténergétique-auniveauduplancherpelviennotamment)-ledrishti(orientationduregard,concentrationsurunpoint)
Lestextestraditionnellesnomment"Tristana"cestroiséléments,constituantuntrépiedstable,etlefondementdelapratique.Ilestànoterquelarespirationestunedesbases,unappuiedemêmeimportancequelespiedsoulesmainsdanslespostures.Nousverronsdansquelssensnousdevonsprendreappuiesurlarespirationlorsdelapratique.
Laséanced'Ashtangasedérouleensuiteaveclesindicationssuivantes:
-lecomptage,pourlerythme-lesindicationsderespirations.
Cequidonneàpeutprèsceschéma:"1","Inspires","mouvement1","2","Expires","mouvement2"etc...
Lorsd'uneséancedeyoga,Larespirationestlefild'Arianequirelielesposturesentreelles,formantainsiuncollier,commeleproposePattabhiJoisdanssonlivreYogamala.
00:00/00:00
LaRespiration,RéactionPhysiologiqueVitale
Larespirationsedéfinitcommeétantunéchangegazeuxd'unepartetcommeétantuneréactiond'oxydo-réductionproduisantl'énergied'autrepart.
L'équationdelaréactionderespirationcellulaireestlasuivante:C6H12O6(s)+6O2(g)→6CO2(g)+6H2O(l)+ÉnergieGlucoseDioxygèneDioxydedecarbone
Laréactiond'hydrolysedel'adénosinetriphosphate(ATP)enadénosine
diphosphate(ADP)etphosphateinorganique[2]HPO42-estuneréactionexergonique(quilibèredel'énergie)dontlavariationd'enthalpielibrestandardvaut−30,5kJ⋅mol-1:
ATP+2H2O→ADP+Pi+H3O+:ΔG0′=−30,5kJ⋅mol-1.
Lessagedel'Indesantiqueladésignaient"prānāyāma".PrānāyāmasignifielitéralamentleContrôledel'énergie.Connaissanceremarquabledelabiochimieenabsenced'instrumentationsophistiquée!
Enregardantdepluspréslasignificationdeprānāyāma,lesuffixePranadécomposel'énergieen5éléments.Regroupantainsi,selonlatraditionIndouiste,touslesaspectsduprinciped'énergievitale.Icinousperdonslelienavecl'étatdenosconnaissancescientifiquescommunes.Maistoutporteàcroirequel'avénementdelaphysiquequantiquenouspermettrad'établircelienaussisimplementqu'avecl'équationdebasedelarespiration.
Lebutduprānāyāman'estpasseulementd'obtenirunebonnesantéetunbonéquilibredesénergiesphysiquesetvitales,ilestaussidepurifiertoutlesystèmenerveuxafinqu'ilpuissemieuxrépondreàlavolontéduYogienmaîtrisantlesdésirsdessensetenaiguisantsesperceptionssensoriellesetémotionnelles.
00:00/00:00
Larespirationetlesystèmenerveuxautonome.
Outrelesnombreusesincidencesdelaqualitédelarespirationsurlasanté,sonactionsurlesystèmenerveuxautonomearetenumonattention.Quelarespirationreposesurl'activitédesneuronesparaîtêtreuneévidencescientifique,maiscequeleyogaproposec'estd'utiliserlarespirationcommemoyend'agirsurlesystemenerveuxautonome.
Lapremièresériedel'Ashtangayogapeutêtreconsidérercommeuneséancecomplètederemiseenformeetunepréparationàlaremiseenformedusystèmenerveuxautonome.(Approfondiedansladeuxièmesérie)
Lessystèmesnerveuxsympathiqueetparasympathiquesontalternativementstimuléspendantlesflexionsversl'avantetlesflexionsversl'arrière.La
contractionmusculaireetlesétirementsstimulentl'activitésympathique.AlafindesVinyasaetderetouràunepositionneutre(samastiti),lesystèmeparasympathiques'active.
Lesystèmesympathiquelibèrecertaineshormones,ouneuromédiateurs,quiontpourfonctiondemobiliserl’énergie:cesontl’adrénalineetlescorticoïdes.Ilsontuneactionautantphysiologiquequecomportementale.Lesystèmeparasympathiqueparticipeàlamiseenréservedel’énergie.Lesneuronesparasympathiquesutilisentcommeneuromédiateurl’acétylcholine(Elleparticipeaufonctionnementdel’hippocampe,delamémoire,delaconcentration.)
DanslestextesanciendécrivantlapratiqueduyogacommeLeHathaYogaPradipika,lesystemesympathiqueestnomméIdaetlesystemeparasympathiqueestnomméPingala.
Lapratiquedesasanas(posturesdeyoga)supposeuneentréecontrôléedanslaposture,unetenuefermemaisdétenduedelapostureetunesortiecontrôléedelaposture.Lorsdel'entréedanslaposturel'activitédusystèmenerveuxetdelaconcentrationsontoptimum.Lorsdelatenuedelaposturelaconcentration(cortexpréfrontal)s'opposeàuneaugmentationdusignalsympathiqueetvouspermetderesterdétendu.Danslapratiquedel'Ashtanga,lasynchronisationcodifiéeetrigoureusedelarespirationaveclesmouvementsnouspermetd'agirsurlessignauxdusystèmenerveuxautonome.Ilestànoterqueledéfautdefonctionnementdusystemeparasympathiqueestàl'origined'unedesmaladieslespluscourantesdenosjours:lestress!
Ilfautnoterdeplusque,spontanément,ilexisteuntonusdebasepermanentpourlesystèmeparasympathique.Ilfonctionnenormalementplusintensémentquelesystèmesympathique.Parexemple,quesepasse-t-illorsqu’uncœurestretirédelacagethoraciqueetqu’ilestplacédansunliquidenourricier?Celui-cicontinuedebattrecarilexisteuncentredéclenchantlastimulationélectriquedesbattements.Maisàquellefréquence?Lafréquencenormaleestde70pourunadultesain.Unpeumoinss’ilestsportif,unpeupluss’ileststressé.Aprèsuneffortellepeutmonteràplusde130.Cequiestimportant,c’estlavitessederécupération.Maislà,pouruncœurdénervé,nouspourrionspenserquelafréquenceseralentit.Iln’enestrien.Aucontraire,lafréquences’accélère.Ellepasseà120!Pourquoi?Toutsimplementparcequelapileélectriquenaturelle
déclencheunefréquencede120lorsqu’ellefonctionnepoursonproprecompteetque,danslacagethoracique,ellesubitun«freinparasympathiquepermanent»quiramènelafréquenceà70.Endéfinitive,lorsquelecœurestaccéléré,c’estsouventàcaused’unestimulationsympathique,mais,àlalongue,c’estàcaused’unedéficiencedusystèmeparasympathiquequin’apluslepouvoirdemainteniruneinertie.Lamoindrestimulations’emballeetn’estplusmaîtrisée.(1)
(1)Coudron,Lionel.«LeYoga.»OdileJacob,2014.
Larespiration,lecœuretlespoumonsEnHarmonie
Lecœuretlespoumonsontpourobjectifcommundedélivrerl'oxygèneauxorganes.Lecœuretlespoumonstravaillentdeconcertetlaqualitédelarespirationauneinfluencesurleurcoopération.Lerythmedelapratiqueestessentielpourunecohérencecardio-respiratoireoptimum.
Danslapratiquedel’AshtangaYoga(YogaKorunta),ilyauneprogressionprécise,pouraborderuneposturecommepourensortir.C’estcequ’onappelleleVinyāsaKrama.Lesposturessontreliéeslesunesauxautrespardesmini-séquencesouséquencescomplètesvenantdelasalutationausoleil(SuryaNamaskara).«Enintégrantlesfonctionsdel’esprit,ducorpsetdusouffle...Unpraticien
connaîtralavraiejoiedelapratiqueduyoga...VinyāsaKramayogasuitstrictementladéfinitionlapluscomplètedeyogaclassique».SrivatsaRamaswami
Prenonsl'exempledelapostureVirabradasanacomportant16VinyasastelquedécritparPattabhiJoisdanssonlivreYogàMala.
Cetasanapeutsemblersimple,maisrequiertlesuivirigoureuxde16VinyasaspuislapostureestatteinteduseptièmeaudixièmeVinyasa.
Ilfautd'abordmaîtriserles6premiersVinyasasdeSuryaNamaskaraB.Ensuite,expireretinspirer5foisdansleseptièmeVinyasa,eteninspiranttournezversladroite,pliezlegenoudroittoutengardantlesbraslevésaudessusdelatêteaveclesmainsjointes,soulevezlebusteetinspirer/expirer5fois(ceciestlehuitièmeVinyasa).Ensuite,engardantlesjambesdanslamêmepositioneteninspirantbaissezlesbrasauniveaudesépaulesetrestezainsienfixantduregardlapointedesdoigtsdelamaindroite...Ensuiteenexpiranttournezverslagauche;...
C'estcettechorégraphiedemouvement,derespirationetdeconcentrationquiapporteauYogilesbienfaitsescomptés.Lacohérencecardio-respiratoireetlarégularitéapporteénergieetéquilibre.
00:00/00:00
LeMusclePrincipalDeLaRespiration:LeDiaphragme
Àchacunedenosrespiration,c'estlenerfsPhréniquequifaitcontracterlediaphragme,cequiapoureffetd'aspirerl'airdansnospoumons.Lenerfsphréniqueeststimuléetinhibésuccessivementparunsignal.Lesnerfsquicontrôlentlesystèmerespiratoirepartentd'unerégiondelamoëlleépinière,principalementauniveaudelavertébrecervicaleC4.C'estdanscettemêmerégionenparticulierquelesystèmenerveuxsympathiqueprendracine.Nouspouvonspenserquec'estlaproximitédusystèmenerveuxdel'appareilrespiratoireetdusystemesympathiquequiexpliqueunetelleinfluencedel'unsurl'autre.Larespirationinfluencelesystèmesympathique(notreétatdetensionouderelâchementactif)etnotresystèmenerveuxsympathiqueinfluencenotrerespiration.
Cettemêmerégion(couetaorte)reçoitégalementdesinformationsderécepteurdepression(barorecepteur)ainsiquelesignaldetauxélevéendioxydedecarbonedanslesang.
Lesposturesdeyogastimulentcetterégion,notammentlorsdesflexionsavantsouarrières.
Ainsiunerespirationlenteetprofondeseule,vafavoriserl'attention,laconcentrationetlarelaxation,maislorsquel'oncombinecetterespirationavecl'actionsurlesnerfsphréniques,lorsdesposturesd'AshtangaYoga,lesystèmenerveuxsympathiquevaamplifiercettecapacitédefocalisationetderégulationdurythmecardiaque.
Lorsd'uneséanced'Ashtangayoganouspouvonsobserveruneautredynamique.Lorsquenousévoluonsdeposturesenpostures,nousstimulonslesrécepteursdepressionsituésdanslecou.Cettestimulationvaentraînerunediminutiondel'activitédusystèmesympathique.C'estnotammentlecasdesposturesdeflexionsversl'avant.Lorsquenoussommesenflexionversl'avantetquenousrespironslentementetprofondément,selonlesystemedeVinyasa,nouspouvonsobserveruneffetradicalsurlesystemenerveuxsympathique.
Uneexpérienceaétéconduitedanslecadrederecherchessurlamédecineetl'aéronautiquemettantenévidencecephénomène.Unepersonneétaitdansunpremiertemps,allongéeàplatpuispositionnéedetelsortequesatêtesoità45°plusbasquelapositiondesoncœur.Alorsqu'elleétaitallongéeàplat,unerespirationlenteetprofondeapoureffetdediminuerl'arythmiecardiaquenaturelle,commelesscientifiquesl'avaientprévue.Uneaugmentationde50%desacapacitérespiratoiredivisepardeuxsonarythmiecardiaque.Enrevanchelorsquecettemêmerespirationestpratiquéedansunepostureaveclatêteenbasladiminutiondel'arythmieestbeaucoupplusimpressionnante.(l'arythmienaturellediminuede250%parrapportàlapositionàplat).
L'augmentationdelachaleurlorsdelapratiquevaégalementjouerunrôledemodérateurdel'activitédusystémesympathique.
LafocalisationsurlarespirationpendantlapratiquedeYogaamplifieégalementlaconcentrationetlecalmeobtenulorsd'unerespirationseule.Leyoganousapprendàutiliserlarespirationpouraméliorernotrefocalisationetdiminuerleniveaudetensionlorsdelapratiquemaisaussidanstoutesituationendehorsdutapis!Grâceàunepratiquerégulière,cettesensationvaserappelerànotremémoiren'importeoùetàn'importequelmoment.Lessagesdel'Indesantiqueavaientt-ildéjàconnaissancedecesmécanismessubtils?
LeMental:MonMeilleurEnnemieLatroisièmeindicationfondamentallepourl'instructiondel'Ashtangayogaestl'orientationduregard.Ledrishti.Danschacunedesposturesilexisteunpointsingulierd'attention.Lesmains,lenez,lenombril,lespieds...ilenexisteneuf:
1.Nasagrai-thespacejustbeyondthetipofthenose.Thisisusedmostoftenandistheprimarydrishtiinthesittingpostures.2.Ajñachakra-thespacebetweentheeyebrows(ex.Purvottanasana/intenseeaststretch)3.Nabichakra-navelcenter(ex.AdhoMukhaSvanasana/downwarddog)4.Hastagrai-hand(ex.Trikonasana/triangle)5.Padhayoragrai-toes(ex.Savangasana/shoulderstand)6.Parshva-fartotheright(ex.SuptaPadangusthasana/recliningbigtoeposture)7.Parshva-fartotheleft(ex.MarichyasanaC/Marchi’sposture)8.Angushthamadyai-thumbs(beginningofSuryanamaskara/sunsalutation)9.Úrdhvadrishtiouantaradrishti-uptothesky(VirabhadrasanaA/warrior)
ParexemplelorsdelaposturedeAdhomukasvanasanailestindiquéderegarderverslenombril.
Cepointd'attentionaméliorel'orientationvolontairedenotreespritetpermetuneconcentrationaccruesurnotrepratique.Cetteindicationcomporteenellelegermedesniveauxsuivantdel'Ashtanga:Pratyāhāra,étudedesoi,prisedeconsciencedesesémotions,Daranah,concentrationsurunobjetfixe,Dhyānaconcentrationétendue,méditation....
Aprèsavoirabordécommentlapratiqueduyogaagitsurlecorpspuissurlarespiration,voyonsmaintenantsonactionsurlementaletenqueltermelessagesantiquesdel'Indesavaientcompriscefonctionnement.
Unepsychothérapiecognitivo-comportementale
«DanslesYogaSūtrasdePatanjali,leyogaestdéfinicommeunmoyend’agirsurlespenséesetlesémotions.Ilnouspermetd’êtrepluscalme,denousaideràtrouverplusdesérénité,dedépassernoslimitesetnosblocagespsychologiques.Celapournouspermettred’êtrepluslibre,etdemieuxdirigernotrevie.Agirdefaçonplusconsciente,moinsautomatique,moinsemportéeestundesbutsduyoga.Ilnouspermetdemodifiernotrefaçondepenser,deréagirdifféremmentauxévènementspourêtreplusmaîtredenous-mêmes.Maislorsquenousdisonscela,forceestdeconstaterquec’estégalementlebutavouéd’unepsychothérapie...Unepsychothérapieestunprocédéquidoitnouspermettreprogressivementd’êtreplusàmêmederéagirdefaçonadaptée.C’estpourquoileyoga,parsesobjectifs,parsesmoyens,appartientauxpsychothérapiesditescognitivo-comportementalesquinousapprennentàmieuxadapternoscomportementsetàmieuxcomprendrenospensées[…]»«Larelaxation,laréflexionquelepratiquantmènesursoncomportement,l’apprentissagededifférentesmodalitésréactionnellessontdesméthodesquis’apparententtoutesàdestechniquesdepsychothérapies.Nouspouvonsmêmedireplus:denombreusespsychothérapiesontempruntédesoutilsauyoga.Sivoussavezconduireunevoiture,voussavezbienque,pourvousdéplacerd’unpointàunautre,ilfautdeuxconditions.Lapremièreestquelavoituresoitenbonétat.C’estlepremieraspectduyoga,renforcervotreorganismepourqu’ilsoitefficace.Lasecondeconditionpourconduireunevoitureestdeparfaitementconnaîtresoncodedelaroute.Eneffet,sivousnesavezpasreconnaîtrelespanneaux,sichaquefoisquelefeupasseaurouge,vousaccélérez,silorsquelaligneestblanche,vousladépassez…vousnepourrezpasallerbienloin.Ilenestdemêmeparfoisdenotrevie.Nousnesavonspastoujoursreconnaîtrelesindicationsquinoussontdonnées,nouslesconfondonsetréagissonsexactementàl’inversedecequ’ilfaudrait.Danscertainesconditions,ilnousfautgardernotrecalmeetnousnousmettonsencolère.Dansd’autres,nousdevrionsdonnernotrepointdevue,maisnousrestonsparalysésetsilencieux[…]»
Extraitde:Coudron,Lionel.«LeYoga.»OdileJacob,2014.
Commejel'indiqueenintroduction,Ilexistedeuxgrandescatégoriesdedistractions:sensoriellesetémotionnelles.Lesdistractionssensoriellessontrelativementsimpleàcanaliser,sesontlesstimuliquel'onreçoitconstammentgrâceau5sens.Lasecondecategoriededistractionestplusredoutable,cesontlessignauxchargésd'émotion.Ilestrelativementsimpledes'isolermentalementdesbruitsoudelavueenvironnantepourseconcentrermaisqu'enest-ildelaperturbationprovoquéeparexempleparlesouvenird'unedispute.Letourbillonémotionneldel'existenceprovoquel'intrusiondepenséesrendantdifficilelaconcentration.Cespenséesnousincitentàréfléchirpourtrouverdessolutionsauxvecteursémotionnelsnégatifsoupournousreplacerdansunesituationplaisante.Ladifférenceentreuneruminationstérileetuneréflexionproductiveestlacapacitéàtrouverlessolutionspourpouvoirlaisserfilercespenséesetchoisiretdéciderdel'objetdesonattention.Lacapacitédes'arrimeràuneciblechoisieenignoranttoutleresterésidedanslecortexpréfrontaleducerveau.Lapratiqueduyoganousenseigneàaccueillirlesémotionssansleslaisserperturbernotreconcentration.Contrairementàuneidéereçue,leyogan'apaspoureffetd'inhibernosémotions,bienaucontraire,maisnouspermetdelesaccepter,delesobserveretdelesappréciersansqu'ellesentraventnotredécisiondenous
concentrersurunautreobjetd'attention.Cetteconcentrationainsiprolongéenouspermetuneprofondeurdecompréhensionetdeclartésouventdécriteparlesméditantsréguliers.Cepleininvestissementdanscequel'onfaitestunsentimentplaisant,etleplaisirestunmarqueurdelafluidité.(vinyasa)Notreconscienceselivreàunedanseperpétuelleentrel'attentioncaptiveinduitparlesstimulietlafocalisationfluide.Lacrispationestcontreproductivedanscetterecherchedefocalisation.C'estdansladétenteprofondeetlelâcherprisequenouspouvonsaccéderàcettefluidité.Beaucoupd'activitérequiertcetétatd'espritpouraccéderàunecertainequintessence.Enavez-vousuneentête?Habituellementc'estlesystemeparasympathiquequiprendlescommandesdanscesmomentlà.Etcommenousavonspuleconstaterleyogapermetledéveloppementdel'activitéparasympathique.Laclefestdes'immergerdansunespaceoulafocalisationesttotalemaisfondamentalementpassive.Celaseproduitl'orsquel'onactivelessystèmessensorielsquifonttairelaconcentrationforcée.Cecirequiertunegrandeconciencedesoietplusparticulièrementdanslacapacitédedécoderlessignesintérieursdecequemurmurenotrecorps.Encoreunefoisl'Ashtangayogaréalisecettesynthèsed'unepratiquephysiqueetmentale,mentalepourlephysiqueetphysiquepourlemental.Del'unàl'autre,nouspassonsautraversdeskoshas,c'estletermeemployédanslatraditionindiennepourdésignercesdifférentesstratesquiconstituentunepersonne,duniveauleplusgrossier,auniveauleplussubtil.
L'attentionorientéeintérieurementversn'importequellepartieducorpsaccroîtlasensibilitéducortexinsulaireàl'égarddelarégionsondée,etrenforcelanotionmêmedecomment"onsesent",etparextensionleressentieintérieurdesautres.Cetteméditationdynamiquelorsdesposturesnousappporteunemeilleurecompréhensiondenotrevieémotionnelleintérieure.
Lamaîtrisedesoiconstitueunmarqueurimportantdecetteconsciencedesoi.Parexemplelafacultéderemarquerquel'ondevientanxieuxdéslespremierssignesobservés,nouspermetd'intervenirpourretrouverlafocalisationintérieur,ceciestfondésurlaconsciencedesoi.Etinversement,plusnotreattentionestsollicitée,etmoinsnousrésistonsauxtensionsainsiqu'auxtentations.Est-ceunhasardsil'épidémied'obésitépeutêtrecorréléeavecl'augmentationdestroublesdel'attention?Laconcentrationsurunseulpointestlefondementdelaméditationetilexisteplusieursfaçonsd'exerceretplusieursformesdeméditation
ZenAppelée"zazen"(deza,"assis",etzen,"méditation"),elleremonteauBouddha.Assisjambescroiséessuruncoussin(unzafu),colonnevertébraleettêtedroites,lesyeuxmi-clos,onposesonregardàunmètredesoi,etsonattentionsurlelaisserpasserdespensées,sanslesfreinernilesentretenir.Onseconcentresurlarespirationprofonde,enexpiration,etlapostureducorps.Cettetechniqueestconsidéréecommelaplusdifficilepourlesdébutants.
TibétaineLatechniquedebase(samten)estlamêmequelezazen.Cependant,certainesécolespréconisentl'utilisationdesvisualisationssurlesdéitésdupanthéontibétainpourcentrerl'esprit.
VipassanaDite"méditationdelavisionintérieure",techniqueancestraleindienne,elleestunapprentissageàl'Attention,uneformed'éducationdumentalfondéesurl'observationdecelui-cietsurlarespiration.Plus"douce"quelezazen,elleestaussipluslongueàassimiler.Littéralement,c'est«voirleschosestellesqu'ellessontréellement».
Transcendantale.Associéeàunsonouunesyllabequiserépète(unmantra),ellepermetunerelaxationprofondeenfaisantlevideensoipouratteindreunétatdeplénitude.
YogiqueLaformelaplushautedeméditationyogiqueestleraja-yoga,danslapositionbienconnuedulotus.C'estlaconcentrationquiprime,ainsiqueleprānāyāma,travaildelarespiration.Ellesfocalisentlespenséessurunélémentrépétitif,un"mantra":unephrased'untextesacréouunmot-clé(telquelesondit"primordial"OM)qu'ilfautréciterintérieurementouàvoixhaute.Ainsi,lefluxdespenséesestcanalisé.
L'expériencedelaméditationactiveOsholorsdelaformationresteraunsouvenirmarquant.
Cequel'ondécouvreenpratiquantdemanièreassiduel'AshtangaYoga,c'estunapprentissageméthodiquedelaméditation.Dansunmouvementsynchroniséaveclarespiration,évitantainsil'écueilfréquentd'unsimplereposdel'esprit.GraceausondelarespirationUjjayietlaconcentrationsurlarespirationet
finalementl'orientationduregard,c'estbienuneméditationdynamiquerecouvranttouteslesautresformesdeméditationquenousoffrelapratique.
Yogaetmodificationdelastructureducerveau.
Lesrecherchesscientifiquessurlecerveauontpermisdecomprendrelesbénéficesdelaméditationsursaplasticité,laréductiondutauxdecortisoneetsoneffetsurl'hypothalamus...,etlesconséquencesurlecomportement.
Attention-focussing-décision
Jusqu'àprésent,lebénéficedelaméditationsurlevieillissementavaitseulementétésuggéréparcertainstravauxdelaNobeldemédecineElizabethBlackburn.Unelargeétudeaméricaine,conduiteparl'universitécaliforniennedeDavissur100individusâgésde24à77ans,vientdefournirunnouvelargumentàcettethèse.Révéléeparl'imagerieparrésonancemagnétique(IRM),l'anatomiecomparéeducerveaudelamoitiéd'entreeuxpratiquantrégulièrementcettedisciplineaclairementmontréunemoindrealtérationdelamatièregrisequedansl'autregroupe,étrangeràlapratique.Selonlesauteursdel'étude,l'intensitédelaméditationstimuleraitlesdendrites(leprolongementfilamenteuxdesneuronesservantàconduirel'influxnerveux)etlessynapses(laconnexiondesneuronesentreeux).Cettepuissantesollicitationcérébraleagiraitégalementsurlestress,délétèrepourlescellules.L'équipeamontréquetroismoisintensifsdeméditationmodifiaientpositivementl'activitédestélomérases,enzymesessentiellesàlaprotectioncontrelevieillissementcellulaire.
CompenserlafontedelamatièregriseLanouvelleétudedeschercheursaméricainssurleschangementsstructurelsinduitsparlaméditationsuitunesériedémarréeen2005aveclestravauxdeSarahLazar,duMassachusettsGeneralHospitaldeBoston.Elleavaitalorsremarquéqueletissucérébralducortexpréfrontalgaucheimpliquédanslesprocessusémotionnelss'épaississaitchezlespratiquantsassidus,aupointdecompenserchezcertainslafontedelamatièregrisedueauvieillissement.
Mieuxgérersesémotions
Enpoussantplusloinleursinvestigations,leschercheursontdécouvertquelaméditationpermettaitégalementdemieuxgérersesémotions,unecapacitéquimanqueauxdépressifs.Al'universitédeToronto,despsychologuesontfaitpratiquerpendantplusieursmoisdesexercicesdepleineconscienceàdespatientsquiavaientconnuaumoinstroisdépressions.«Lerisquederechuteaétéréduitdeprèsde40%etcertainspraticiensconsidèrentaujourd'huiquece
00:00/00:00
traitementestaumoinsaussiefficacequ'unecamisolechimique»,rapporteAntoineLutz.Carlesscientifiquessaventdésormaismieuxcequiseproduit:dansunarticlepubliéen2013par«FrontiersinHumanNeuroscience",CatherineKerr,chercheuseàl'universitédeProvidence,expliquelerôled'aiguilleurjouéparlethalamus,unestructurecentraleducerveauréceptricedessensationscorporelles,dansladistributiondesesinformationsaucortex:«Lethalamustransmetlessensationsenadressantàlazonecorrespondanteducortexdesimpulsionsélectriques-lesondesalpha-dontlafréquencevarieenfonctiondel'intensitédelaperception.Quandl'espritseconcentresurunepartieducorps,lesondesbaissentsurlazonecibleetlasensationaugmentealorsque,partoutailleurs,lesondesalphaaugmententetlessensationsbaissent."Onpeutainsiapprendreàatténuerladouleurouàgérerdespenséesmorbides,commec'estdéjàlecasdansplusde200hôpitauxaméricains.
Balance(équilibre)-calme-observer
Le2fonctionsessentiellesducerveauquesontlarésolutiondeproblèmed'unepart,etlagestiondesémotionsd'autrepart,sontenconcurrenceénergétiques.Ilestpossibledetransférerlafonctiongestiondesémotionsverslafonctionrésolutionsdeproblèmeencaptantleplustôtpossiblele"discoursintérieur"guidéparlesémotions.Ainsi,lecalmeémotionnelpermetàlarésolutiondeproblèmeunfonctionnementplusefficace,etdevoirplusclairement.
00:00/00:00
Pendantcetteactivité,lecerveaus'échauffe.Sousl'oeild'unIRMfonctionnel,uneéquipedel'universitéEmoryd'Atlantaamisenévidencequ'ilsollicitaitsuccessivementquatreréseauxneuronauxliésàl'attention:d'abordlecortexsensorieletmoteur,puislecortexantérieur,puislesrégionspariétales,pourfinirparlecortexpréfrontal,etainsidesuitependanttouteladuréedelaséance.Larépétitiondececyclen'estpassansconséquences.«Nousavonsmontréquedesexercicesintensifsdeméditationpermettaientdesoutenirl'attentionetd'améliorerlavigilancecérébrale»,expliqueAntoineLutz,duCentreInsermdeneurosciencesdeLyon,l'undespremiersàavoirmenédestravauxd'imageriesurlecerveaudemoinesbouddhistescommeMatthieuRicard.Avecsescollèguesdel'universitéduWisconsin,ilamisenévidencequelecerveaudesméditantsexpérimentésétaitcapabledetraiterdesstimulideuxfoisplusrapprochés(moinsde300millisecondes)qu'uncerveaudenovice,quiresteleplussouventscotchéàlapremièresollicitation.
Laméditationnouspermetd'êtreconscientdel'étatdenotreattention.Nouspouvonsalorsobserversinoussommesdistraitoubiensinoussommesconcentrersurl'objetdenotrechoix!Puis,sansjugement,êtrecapabledechoisir,entouteliberté,sinouschangeonsd'objetd'attentionoubiensinousrestonsconcentrésurlemêmeobjetd'attention.
Laméditationn'apaspourobjectifdecontrôleroudesupprimerlesémotionsmaisbiend'êtreconscientdesémotionsquiseconstruisentdansnotrecorpsetdansnotrepsychisme.L'objectifestplutôtdelescomprendresanslesjuger.Cemécanismeétudiéaujourd'huigrâcel'IRM,étaitconnusouslenomdePratyāhāra,etDhyāna.
Plusrécemment,sestravauxontégalementmontréchezceuxquiméditentundéveloppementplusimportantdel'hippocampe(quijoueunrôledepremierplandanslamémorisation,l'apprentissage,lavigilanceetl'adaptationàsonenvironnement),etaucontraireunrétrécissementdel'amygdale(quigèrelesémotions,enparticuliernosréactionsdepeuretd'anxiété).
Compassion-prendresoindesautres-seconnecterauxautres
Lasciencenousmontreégalementquelespersonnesfaisantpreuvedecompassionsontaussicellesquisontleplusattentiveàellemême.Est-ilétonnantquedanslesYogasūtra,Swadhyaya(l'étudedesoi)soitmentionnéaprèsYamas(Lesobligationsenverslesautres)?C'estainsiquel'onentredansuncerclevertueux(yogamala)quinouspermetd'évoluerversunemeilleurcompréhensiondesoietdesautres.
Ilexisteunrisquepourl'étudiantdébutantd'utiliserleyogaoulaméditationpoursefuiraulieudeserencontreretdedéveloppersonaltérité.L'imaginationdanslaméditationouleprānāyāmaestcontreproductive,elleestillusion.
Certainesétudessuggèrentaussiquelaméditationnemodifiepasseulementlecerveau,maisagitaussisurlasantécardiovasculaire,latensionartérielle,l'immunitéetmêmenotregénome.Uneétuded'HerbertBenson,del'hôpitalgénéralduMassachusetts,aainsianalyséleprofild'expressiondesgènesde26adultesavantetaprèsuneformationàlaméditation.Sonconstatacréélastupéfactionlorsduderniersymposiumde«sciencescontemplatives»:enquelquessemainesd'exercice,l'expressiondesgènesassociésàlasécrétiond'insulineetauxmécanismesd'inflammationasignificativementaugmentéenmêmetempsquelaproductiondemonoxyded'azote,ungazvasodilatateurbénéfiqueaurythmecardiaque.
"Thebrainisthehardestpartofthebodytoadjustinasanas."Lecerveauestlapartieducorpslaplusdifficileàajusterdanslesasanas.BKSIyengar.
"Don’tfear.Painandinjurycanoccurwhenbreathandmindareresistinginfearandyoumoveinanasanamechanically."N'ayezpaspeur.Douleuretblessurespeuventarriverquandlarespirationet
l'espritrésistentdanslapeuretquevousrentrezmécaniquementdanslesasanas.PattabhiJois.
ConclusionConclusion:
Voilàmacompréhensiondecequ'estl'Ashtangayoga:1%dethéorie.Juste3indicationsfondamentales:
-LeMūlaBandha,lecorps,lespostures,premierniveaud'énergie,niveaugrossier.-LarespirationUjjayi,niveaud'énergieplussubtil.Danslerespectdesonrhytme,levyniasa.-LeDrishti,laconcentrationétendue,dansladétente.
Ensuite,lapratique.Enrespectantses3indications.Riendeplus."Practice,Practice,Practice,andalliscoming",Etce"all"c'esttoutsimplementles8branchesduyoga.Ensanscrit:AshtangaYoga.
L'Ashtangayogaestuneméthodephilosophique.Etoui,riendetrèsconformeàl'imagequel'onpeutavoirdessciencesésotériques!Anotreépoque,commentpourrionsnousapprendreautrementquepartune"technique".Nousnesommesplusàl'époquedesRishis,euxavaientencorelasagesse.Unevéritablecompréhension,claireintuitive,immédiateetdépourvued'artifice.Maisnousnesommesplusàcetépoque.Nosviesanslimite,laissentuneparttropbelleauxvuesdel'esprit.Nousperdonslecontactaveclaréalité,l'icietlemaintenant.LesRishisavaientcomprisqueleshumainsd'aprèseuxauraientbesoindeméthodes.Cessagesdel'Indes,quivivaientau5èmesiecleavantnotreère,établirentlaphilosophieduyoga.
Letableauci-dessousestunetentativederésumédel'histoireduYoga,àtraverslesdifférentespériodesvédiques.(GregorMaehle)
Ensynthèse,Lepouvoirdetransformationduyoga:
Leyoganenécessitepasdepreuvesdesonefficacitécarl'expériencedelapratiqueauniveauindividuel,estbienplusintenseetsolidequetouteslesthésesquel'onpourraitécriresurlelienentrelasciencecontemporaineoccidentaleetleyoga.Néanmoins,nosespritssontconditionnéspourconfronternosconnaissancesnouvellementapprisesavecnosconnaissancesdéjàassimilées.Ledescriptionscientifiqueduyogapermetégalementd'utiliserunlangagecommunactuelpourmieuxcommuniqueretpartager.
Plusnouscontrôlonsnotreespritplusnouscontrôlonsnotrevie.LeYogaalacapacitédemodifiernotrecerveau,ilpermetunmeilleurcontrôledesaphysiologiemaisaussidenotreplacedanslemonde,denotrephilosophiedevie.
4élémentsclefsdel'actionduyoga-asana,prānāyāma-contrôledenotreréponseaustress(Pratyāhāra),probablementlaraison
principalepourlamajoritédespersonnesdecommenceràpratiquerleyoga.Lestressestunfacteurfavorisantungrandnombredemaladie.-conscienceducorpetdel'esprit(capacitéàobserveretdéfinircequisepassedansnotrecorpetdansnotreesprit)-expérienced'unétatsupérieurdeconscience:méditation
Ledomainethérapeutiqueleplusefficaceenyogaestprobablementladépressionnerveuse.Desexpériencesontétéconduitesàcesujetmontrantlasupérioritédelapratiqueduyogasurletraitementmédicamenteux.Diminutiondel'anxiété,augmentationdelarésilience,augmentationdesexpériencespositives.
Lesapportsimportantduyogasontl'énergieetl'espace.-espacephysiqueentrelesarticulationsparlesétirementsdesmuscles-espacemental,méditation-espaceinteretintracellulaireconduisantàunemeilleurecirculationdel'énergie.Etlacirculationdel'énergieestlabasedubienêtre.
Lapratiqueduyogafavoriselesconnexionsdanslecorpsàtraverslesvaisseauxsanguins,lesystèmenerveux,lesvaisseauxlymphatique...,uneaugmentationdelacirculationdel'informationetdel'énergiepardesmessagesélectrochimiqueetmoléculaire(hormone,neurotransmetteur...),danslecorps.Leyogapermetuneaugmentationdufluxd'informationetd'énergiedanslecorps.NouspourronsparailleursétabliruneanalogiesaveclesNadisquipermettentlacirculationdePrānaetChitta.
Depostureenposturenoussommesconfrontéàdesdéfisd'énergie,deforceetd'équilibre,larespirationnousaideetnotreattentionnouspermetderégulernospenséspourresterconcentrésurlaposture.-->effetsurlesystemeparasympathique.Lesimagesdenotrecerveauxenactivitémontrequ'unepratiquerégulièredelaméditationmodifielastructuredenotrecerveau(plasticitécérébrale).Réponseimmunitaireaugmentéegrâceàunemodificationdel'expressiondenosgènes.Leyogaàuneactionauniveaucellulaireetmoléculaire.
Lesénergiessubtilesconnuesparleyogadepuisdesmillénairessontundomainequiresteencorerelativementinexploréeparlasciencemoderne.Ilestencoredifficiledetrouveruneinstrumentationcapabledemontrerlescentres
d'énergie-Chakra-etlefluxd'énergie-Nādī.
Leyogaestdeplusenplusdéfinicommeunescience,etl'instrumentationactuellenouspermetdecomprendrepourappliquercettesciencepouraméliorerlasantéetlebienêtredebeaucoupdepersonnesmaislaissonslasciencedecôtépourprofitercomplétementduyogadanslesensoùchacunpeutcomprendrequiilestvraiment(etainsifavorisersonindividuation-CGJung,Maeuitique).L'instrumentmajeurdenotrecompréhensionestnousmême.Leyoganouspermetd'aiguisercetinstrumentpourpouvoirmieuxl'utiliseretlecomprendreàlafois.L'observateurestl'objetdel'observation.(Krisnamurti)
Cequenouspermetlelangagescientifiqueestunevisualisationcommuned'unereprésentationconceptuellemaiscequenousapporteunguruestunDarshan.(Visiondudivinquiestennous-Namaste)
DansnotreCulturematérialisteetphysiquenousavonsbesoindesasanaspourramenernotreespritdansnotrecorps,commencerunpremierniveaud'intégration,carnouspourrionsêtreennuyésdeseulementnousassoirpourméditer.Cetapprentissagedelacoordinationcorps-respiration-concentrationestunepremièreétapefondamentale.
Connections,Union,Intégration...Sontsûrementdesremédesàbeaucoupdemauxdenotresystèmeactuelpourtantdit"hyperconnecté"!Maiscettehyperconnectionn'estquelamiseàdispositiond'uneinformationdésincarnéeetdoncdénuéedesens.Paropposition,s'engagerdansunepratiquedeyoga,c'estsuivreuneméthoderigoureuse,unescienceuniversellepourunevéritableconnection,constructiveetstable.
Bibliographie
AshtangaYoga:PracticeandPhilosophy(Anglais)Broché–31août2007deGregorMaehle
Del'unàl'autre:Spiritualitéduyogaetpsychanalyse22août2007deChristianeBertheletLorelle
Lasagessedudésir:Leyogaetlapsychanalyse5septembre2003
deChristianeBertheletLorelle
Yoga-SutradePatanjali-Miroirdesoi13décembre2011deBernardBouanchaud
Lavoiedelapaixintérieure:Voyageverslaplénitudeetlalumière28avril2010deBKSIyengaretJohnJ.Evans
Lepsoas,musclevital28novembre2014deJoAnnStaugaard-Jones
Layoga-thérapieBroché–14janvier2010deLionelCoudron
YogaPerfectionnement3avril2014duDocteurRonaldSteineretAnnaTrokes
Parlecorpsdelaterre-Satprem
...