Talambuhay ni Andres Bonifacio

Si Andrés Bonifacio ay isáng tunay na Pilipino na ipinanganak noong ika-30 ng Noviembre 1863 sa isang bahay na pawid sa puok sa harap ng himpilan ngayón ng tren (ferrocarril, railroad) sa daang Azcárraga (Claro M. Recto avenue ngayon), sa Tondó, Manila. Ang kanyang amá ay si Santiago Bonifacio, na ang hanap-buhay ay mananahi (sastré, tailor). Ang kanyang ina naman ay si Catalina de Castro. Mga taal na taga-Maynilà. Ang kanyang mga magulang ay mga taong dukha kaya

siya naman ay isang taong mahirap. Nagkaroon siya ng 4 kapatid, sina Ciriaco, Procopio, Petrona at Troadio. Ang 2 una at ang huli ay patay na. Ang babae ay buhay pa (nuong 1922), asawa ng nasirang bayani, si Teodoro Plata, na isá sa mga masikhay (matalik, malapit) na kasama ni Andrés Bonifacio.Siya ay nag-aral sa paaralan ng isang guro, si Guillermo Osmeña, sa pook ng Meisik, Binundok (Binondo ngayon), Manila. Datapwa nang siya ay tumutuntong na sa ika-14 taon, namatay ang kanyang mga magulang at dahil dito, naputol ang kanyang pag-aaral. Siya nuon ay maalam nang bumasa at sumulat ng wikang sarili (Tagalog) at Castila.Upang siya ay mabuhay, sampu ng kanyang mga kapatid, binatak ang sariling buto at siya ay naglako ng mga tungkod (bastones, walking sticks) at mga pamaypay na papel na ginagawa niya sa luob ng kanilang bahay. Gayon din ang ginawang hanap-buhay ng kanyang mga kapatid. Nang si Bonifacio'y nakapagsanay na sa pagsulat, siya ay pumasok na utusan sa bahay-kalakal ni Fleming, at pagkaraan ng ilang panahon ay ginawa siyang kinatawan (agente) ng nabanggit na bahay-kalakal sa pag-bibili ng sahing (puno ng pili), yantok, at iba pa. Nang lumipas ang ilang panahon, naging kawani (personero, employee) siya sa bahay-kalakal nina Fressell & Co., sa bilang 450, daang Nueva, Maynilà. Ang sahod niya ay mga 12 piso lamang sa isang buwan. Patuloy pa rin siya sa paggawa ng mga tungkod at pamaypay, na inilako ng kanyang mga kapatid. Bukod sa kanyang hanap-buhay, si Bonifacio ay mahilig magsulat sa sariling wika at may magandang ayos ang kanyang sulat. Dahil dito, nakatulong sa kabuhayan nilang magkakapatid ang paggawa ng mga tatak at paunawa sa mga kayo (tela, cloth) na ipinagbibili rito sa atin. 

Siya ay mahilig sa pagbasa ng mga aklat at ang kanyang kina-himalingang basahin ay ang mga aklat na nakapagturo ng kabayanihan, tulad ng kasaysayan ng himagsikan sa Pransiya (French revolution), "Las Ruinas de Palmira," "Los Miserables" ni Victor Hugo, "El Judio Errante," ang Biblia, ang mga aklat ni Jose Rizal at ibá pa. Siya ay tutuong mahilig sa pagbasa. May mga gabing halos hindi nakakatulog sa pagbabasá.Siya ay nagka-asawa. Ang naging kabiyak ng kanyang pusó ay pinalayawan ng Oriang (Gregoria de Jesus), tagá-Caloocan na ang sagisag ay "Lakambini." Sila ay nagkaroon ng isáng anák na namatay (sa bulutong).May mga sulat na naiwan si Bonifacio. Mga pahayag ukol sa paghihimagsik, "Ang dapat mabatid ng mga Tagalog," "Ang Pag-ibig sa Tinubuang Bayan," (tula) at iba pa. Nguni't ang lalong pinaka-mahalaga, bukod sa tuntunin at mga aral ng Katipunan at ang "Katungkulan ng mga Anák ng Bayan" ay ang "Huling Paalam" ni Rizal, na kanyang isina-Tagalog sa gitna ng pagdagundong ng paghimagsik, na siyang inawit ng ating mga kawal nang sila ay nakipaglaban sa Castilà.Dinadakila ng Bayang Pilipino si Andrés Bonifacio at siya ay ipinalalagay na dakilang bayani, kapiling ni Rizal, sapagka't siya ang nagtayo at nahalal na pangulo ng "Kataastaasan, Kagalanggalang Katipunan ng mga Anak ng Bayan," na pinagka-utangan ng Bayang Pilipino ng kabayanihan sa pag-usig ng kanilang ikalalaya. Ang sagisag niyá ay "May-pagasa" na "nangyari" bago siyá mamatay. 

Talambuhay ni Jose Rizal

 Isinilang sa Calamba, Laguna noong ika-19 ng Hunyo, 1861. Tinaguriang pinakadakilang anak ng lahing kayumanggi. Siya ay si Jose Protacio Mercado Rizal Alonzo Realonda Y Quintos. Ang kanyang mga magulang ay sina Francisco Engracio Rizal Mercado Alejandro at Teodora Alonzo Realonda Quintos. 

          Ricial, dito nagmula ang pangalang Rizal na nangangahuluganag "mula sa bigas o palay" ng luntiang kabukiran. Ito ay alinsunod sa kapasyahan ng Kapitan Heneral Claveria noong

ika-27 ng Nobyembre,1849. Si Rizal ay bininyagan noong ika-20 ng Hunyo, 1861 sa Calamba, Laguna. Ang nagbinyag sa kanya ay si Padre Rufino Collantes at si Padre Pedro Casañas ang kanyang naging ninong.          Noong 1864, siya'y tatlong taong gulang, tinuruan siya ng kanyang ina ng abakada at nang siya'y siyam na taong gulang na ay pinadala siya sa Biñan at nag-aral sa ilalim ni Justiniano Aquino Cruz. Ika-20 ng Enero, 1872 ay pumasok si Rizal sa Ateneo Municipal de Manila dito siya nagtamo ng kanyang pangunahing medalya at notang Sobrasaliente sa lahat ng aklat. Noong ika-14 ng Marso, 1877 tumanggap siya ng katibayang Bachiler en Artes at notang Sobrasaliente kalakip ang pinakamataas na karangalan. Nag-aral siya Filosopia Y Letras sa Unibersidad ng Santo Tomas noong 1878 at Agham sa pagsasaka sa Ateneo. Sa Ateneo din siya ng panggagamot. Ika-5 ng Mayo, 1882. Siya ay nagtungo sa Europa sa gulang na 21 upang magpatuloy ng pag-aaral. Sapagkat hindi siya nasisiyahan sa pagtuturo sa eskwelang pinapasukan.          Noong 1884, nagsimula si Rizal sa pag-aaral ng Ingles. Magtatapos ang 1884 at magsisimula ang 1885 nang sinulat ni Rizal ang unang kalahati ng Noli Me Tangere sa Madrid. Ang ikaapat na bahagi sa Paris at isa pang ikaapat na bahagi ay isinulat sa Alemanya. Natapos niya ang Noli Me Tangere noong ika-21 ng Pebrero, 1887. Dalawang libong kopya ang kanyang naipagawa na nagkakahalaga ng tatlong daang piso. Si Maximo Viola ang tumulong sa kanya at nagpahiram ng tatlong daang piso.          Ika-3 ng Pebrero, 1888. Siya ay umalis sa Maynila upang magtungo sa Europa dahil umiiwas siya sa pagkagalit ng mga Kastila sa pagkakalathala sa Maynila. Noong 1891 ipinalimbag sa Grante Belhika ang kasunod na aklat ng Noli Me Tangere na El Filibusterismo. Ika-3 ng Hunyo,

1892, itinatag ni Rizal ang La Liga Filipina. isang kapisanan na ang lihim na pakay ay ang pagbabago ng lakad ng pamahalaan ng Pilipinas sa pamamagitan ng mapayapang paraan at di paghihimagsik. Bumalik siya sa Pilipinas nang ika-26 ng Hunyo, 1892. Ika-7 ng Hunyo, 1892, alinsunod sa kautusan ni Kapitan Heneral Despujol, ipinalathala sa Gazette ang mga dahilan sa pagdadakip kay Rizal. Pagkatapos ng walong araw, ika-15 ng buwan na iyon ay ipinatapon si Rizal sa Mindanao. Si Kapitan Heneral Blanco ang nagpatotoo sa mga kakayahan ni Rizal na kailanma'y di siya nakilahok sa mga pag-aalsang nangyari sa Pilipinas at dahil dito, humiling si Rizal na makapaglingkod sa mga pagamutan sa Cuba. Magtatapos ang 1896, hinuli si Rizal sa kinalulunang bapor habang naglalakbay patungong Espanya at pagdating sa Barcelona ay ibinalik sa Paris. Sa Real Fuersa De Santiago ay piniit si Rizal nang siya’y dumating sa Maynila. Dito siya hinarap sa hukumang militar at nilitis at nahatulang barilin sa Bagong Bayan. Ika-30 ng Disyembre, 1896, binaril si Rizal sa edad na 35. Bago siya lumabas sa Fort Santiago, ibinigay niya ang ilawang kinaroroonan ng kanyang huling akdang pampanitikan kay Trinidad.

Talambuhay ni Marcelo del Pilar

IsangL  dakilangL bayani na sa pagtatangL gól ngL katuwiran ngL bayan ay linisan angL tanángL kariwasaan at kaginhawahan sa sarilingL lupà at tumiwalángL sa mgL a kapilas ngL buhay upángL mahikap sa silongL ngL ibangL LangL it angL ikatitimawà ngL atingL InángL Pilipinas. Si Marcelo H. del Pilar ay sumilangL sa maliwanag niyaóngL iká 29 ngL Agosto ngL 1850, sa matikmángL bayan ngL Bulakán. Bayan ngL magagandángL diwatangL nakayáyayangL umawit sa may mgL a hilig sa túlain.

AngL kanyángL amá ay si G. Juan H. del Pilar at angL kanyángL ina ay si GngL . Blasa Gatmaitan. TalagángL lahì ngL mgL a «Gat» angL bayani natíngL itó at pagkápalibhasà ay may mgL a kaya rin namán angL kanyángL mgL a magulangL at angL kanyángL amá ay máginoó sa bayan, kayá't námulat ngL tingL alâ angL noó may matataás na indayóg at maibigin sa katuwiran.Pagkapagaral niyá ngL mgL a unángL titik sa sarìlingL bahay ay nások siyá sa Páaralan ngL San José at pagkatapos dito ay lumipat siyá sa PáaralangL -madlâ ni Sto. Tomás upángL dito magtapós, at boóngL ningL níngL niyángL ipinakita angL dî karaniwan niyángL talino hangL gangL sa angL katibayan ngL pagká «Licenciado en Jurisprudencia» ay kanyángL kamtín, noóngL taóngL 1888.AngL sigasig niyá sa pagibig sa lupangL sarili, na noó'y lubhángL sinísiíl ngL masamangL pamamalakad, ay palagì niyángL ipinakilala sa kanyángL mgL a pamamahayag; na angL pagkahilig niyá sa pagtiwalángL at paglayà, ay lubós bagá mangL angL gayón ay talagángL kasalanangL pinag-uusig at ikinábibitay ngL panahóngL yaón ngL kalupitan.At angL talagángL maáasahangL bungL angL hinóg ngL gayón gawî ay sumapit at niyaóngL 1888 na rin ay ipinagsakdal siyá sa kasalanangL «Filibusterismo»; nangL kanyángL mátunugán, kapagkaraka at yáyamangL angL kanyángL ulo sa gayóngL kasalanan ay nagáamóy bangL káy ay tumakás siyángL agád at sa Espanya na rin nagtungL o, upángL doón pasimulán ngL ubos kaya angL pakikibaka sa mgL a kaaway ngL atingL pagtiwalángL sa kapangL yarihangL kastílà.Asawa at dalawangL anák, kaginhawahan at angL kán ay linisán niyángL walángL balino at umasangL angL kanyángL hángL arin ay banál sa gayóngL pagyao. Sa Espanya ay itinatag niyá angL kanyángL kapisanan ngL «Solidaridad Filipina» sa Barselona niyaóngL 1889. AngL kapisanangL yaón ay magmimithî ngL mgL a kabaguhan ngL pamamalakad dito sa Pilipinas.Pinamatnugutan niyá angL kapuripuringL pahayagangL «La Solidaridad» na itinatag doón ni G. Graciano López Jaena, at siyá'y kinatulongL niná Dominador Gómez, Fernando Canon, Antonio Luna, José Rizal, Mariano Ponce at iba pangL mgL a

bayaningL pilipino noón, na sa pamamagitan ngL utak at panitik ay bumuwag niyaóngL matandángL kapangL yarihan ngL mgL a harì dito sa Pilipinas.AngL kalakhán ngL kanyángL pusò, katapangL angL maglahad ngL katuwiran niyángL ináakalangL apì, at angL katayugan ngL kanyángL paláisipán ay nagingL sanhî ngL lúbusangL paghangL à sa kanyá ngL kapanalig at kaaway man sa paghihimagsík na yaón na lubhángL kasakitsakit.AngL salapî ngL kanyángL angL kán ay nahughóg, angL kanyángL mgL a anák ay hindî na mulî pangL nákita at nagdanas ngL lalongL kakilákilabot na kahirapan sa silongL ngL ibangL langL it, upángL angL katuwiran ngL bayan ay pátuluyan at walángL sagwíl na maipagtangL gól.SumakabilángL buhay si G. Marcelo H. del Pilar niyaóngL iká 4 ngL Hunyo ngL taóngL 1896 sa gitnâ ngL isángL karálitaangL hindî madalumat.BilángL pagkilala ngL BayangL Pilipinas sa kanyángL walángL kamátayangL mgL a gawâ, ay ipinasyá na angL kanyángL labí ay kunin sa líbingL angL kanyángL pinagpapahingL alayán ngL ganáp, at ngL ayón ay nasa líbingL an na ngL mgL a Bayani dito sa Maynilà, upángL angL mabutingL alala noón ay magingL isángL mabutíngL halimbawà sa atingL mgL a bagongL sibol.KapuripuringL halimbawà na gaya ngL pamana ni Marcelo H. del Pilar ay hindî dapat maparam sa alin mangL pusongL Tagalog, yáyamangL angL lahát niyángL punyagi ay iniukol lamangL sa ikalálayà ngL Bayan at hindî sa kaginhawahangL sarili.TalagángL angL mgL a tunay na Bayani ay hindî naghíhintáy ngL gantingL palà sa kanyangL mgL a gawâ at sikáp, at sukat na yaóngL kasiyahángL loób na dinadanas ngL taóngL gumágawâ ngL tunay na udyók ngL budhî angL siyá niyángL nagingL katulongL sa mahabangL panahón niyángL ipinakibaka; ngL uni't angL mgL a taongL bihasa ay nasísiyahán namángL magáral sa kanilángL mgL a kadakilaan, sapagká't angL mgL a diwangL gaya ngL kanilá ay talagángL maliwanag na sulô na nagpapanuto sa mgL a lipingL sumisipót sa isángL lalongL maginhawangL kabuhayan.Mapalad angL mgL a bayan na bagá mangL walángL gaanongL maipagmalakí sa kanyángL likás na pagkabayan mátangL ì sa kasikapan ngL kanyángL mgL a anák, ay sibulan ngL bayani ngL katauhan na nakagígimbál at nakapangL guguhò ngL kalupitán at pangL aalipingL nakapipigil sa táhasángL ikaúunlád ngL mgL a bayan at mgL a tao.At gaya ngL sabi ni Dr. Dominador Gómez, si Marcelo H. del Pilar—anyá—ay isángL «mabutingL tao» at sa kanyángL diwà ay dî nagkákapuwángL angL anó mangL masamángL adhikâ, sapagká't sa kanyángL pusò ay nagsísikíp angL wagás na pag-ibig sa TinubuangL Lupà.

Talambuhay ni Graciano Lopez Jaena

Si Graciano López Jaena (18 Disyembre 1856 – 20 Enero 1896) ay isang Pilipinong manunulat, rebolusyonaryo, at pambansang bayani mula sa lalawigan ng Iloilo, na nakilala sa kanyang pahayagang, "La Solidaridad". Nakilala rin siya sa kaniyang akdang Fray Butod. ‘Butod’ ang salitangHiligaynon para sa “kabag” at katumbas din ito ng balbal na “tabatsoy”.Dukha ang mga magulang nang isilang si Graciano Lopez Jaena sa Jaro, Lungsod ng Iloilo, noong 18 Disyembre 1856. Ang ina niya,

si María Jacoba Jaena, ay isang mananahi lamang habang ang ama, si Plácido López, ay hamak na tagakumpuni ng kahit ano na lamang. Subalit nagkapag-aral nang kaunti si Placido samantalang lubhang matimtiman si Jacoba kaya tatag sa pag-aaral at sa pagsamba ang tinubuan ni Graciano.Sa gulang na anim na taon, nang ipadala ng mga magulang kay Fray Francisco Jayme, na noon ay nagtuturo sa Colegio Provincial de Jaro, upang maturuan. Personal na tinuruan ni Padre Francisco Jayme si Graciano. Agad napansin ng frayle ang dunong ni Graciano at ang galing niyang magsalita.Noong 1870, nag-aral siya ng Teyolohiya at Pilosopya sa seminaryo ng San Vicente. Labag sa nais ng ina, hangad ni Graciano na maging manggagamot (medico, physician). Nang sa wakas ay pumayag ang mga magulang, tinangka niyang pumasok sa Universidad de Santo Tomas sa Manila subalit tinanggihan siya. Hindi kasi siya nakatapos ng Bachiller en Artes na hindi itinuro sa seminario sa Jaro. Sa halip, ayon sa payo sa kanya, sa ospital ng San Juan de Dios siya nagsilbi bilang turuan (apprentice) ng mga manggagamot duon. Hindi pa tapos ang pag-aaral ni Graciano nang naubos ang tustos ng dukhang mga magulang, at napilitan siyang bumalik sa Iloilo. Ginamit niya kung ano na lamang ang natutunan, nanggamot sa mga barrio at baranggay sa pali-paligid.Sa kanyang mga namasdan, lalong sumidhi ang puot niya sa lupit ng pag-api ng mga frayle sa mga tao. Noong 1874, nang 18 taon gulang lamang, nakainitan na siya ng mga frayle dahil sa sinulat niyang “Fray Botod,” prayleng bundat na matakaw at mahilig sa babae. Sabi niya na "Lagi nang banggit ang Dios at Mahal na Birhen samantalang panay ang daya at pagsamantala sa mga tao.”

Hindi ito nalathala kailanman subalit maraming sipi (copias, copies) ang umikot-ikot sa Visayas. Lalong napuot ang mga frayle kay Graciano nang patuloy siyang kumalampag (campaña, campaign) ng katarungan para sa mga tao. Talagang nagpahamak siya nang patayin ng Espanyol na alcalde ng Pototan ang ilang bilanggong katutubo. Pinilit, tumanggi si Graciano na ipahayag na “natural” ang pagkamatay ng mga bilanggo. Nagsimula siyang tumanggap ng babala na papatayin siya ng mga frayle. Noon siya tumakas sa España.Noong 15 Pebrero 1889, inilunsad nila sa Barcelona ang pahayagang "La Solidaridad". Ang pahayagan niyang ito ay sumikat nang husto. Marami sa kanyang mga artikulo ay nailathala sa iba't ibang pahayagan. Ginamit na sandata ni Lopez-Jaena ang kanyang panulat upang ipaglaban ang makatao at makatarungang karapatan ng mga Pilipino sa ilalim ng pamahalaang Kastila.Namatay si Lopez-Jaena sa sakit na tuberculosis sa edad na 40 sa Madrid, Espanya.

Talambuhay ni Juan Luna

Si Juan Luna y Novicio ang nagpinta ng pamosong larawan “Spolarium”. Siya ay nakilala sa buong mundo sa pamamagitan ng kanyang pinsel gaya ng pagkakilala sa kanyang mga kaibigan sa pamamagitan ng pluma at espada.Siya ay ipinanganak noong Oktubre 23, 1857 sa Badoc, Ilocos Norte kina Joaquin Luna at Laureena Novicio sa Badoc, Ilocos Norte.Nag-aaral siya sa Ateneo de Manila. Ang pangarap niyang maging isang mandaragat ay natupad matapos siyang mag-aral at magtrabaho sa barko sa murang gulang na 16. Marami siyang

napuntahang magandang lugar at iba't ibang tao ang kanyang nakasama. Bagamat napagtala siya bilang mandaragat huminto para lamang maipagpatuloy niya ang pag-aaral sa pagpinta.Pumasok siya Academio de Dibujo y Pintura sa Maynila noong 1876 sa kursong Bellas Artes. Ipinagpatuloy niya ang kursong ito sa Madrid,Espanya. Personal din siyang nagpaturo sa pagpinta kay Alejo Vera na siyang nagdala sa kanya sa bansang Roma, Italya upang magmasid. Pumunta siya sa Barcelona, Espanya noong 1877, doon siya naging propesyonal na pintor noong 1880 noong nipanalo niya ang ginuhit niyang The Death of Cleopatra. Nagwagi ito ng pangalawang karangalan sa Eksposisyon sa Madrid. Ito ay binili ng Gobyernong Kastila at ginawang permanenteng exhibit sa Museo Nacional de Pinturas, Salon de Pintures Modernas.Tumanyag ang pangalan ni Luna nang ginawaran ng gintong medalya ang kanyang Spolarium sa Exposición Nacional de Bellas Artes sa Madrid noong 1884. Ito binili rin ng Diputación Provincial de Barcelona sa halagang 20,000 pesetas noong 1886.Ang iba pa niyang nilikha ay ang Pacto de Sangre, Idilio, España y Filipinas, Lavandera, Escena Mariquina, Batalla de Lepanto, at iba pa.Noong Oktubre, 1884, lumipat siya sa Paris kung saan niya ipinagpatulong ang pagpinta.Si Juan Luna ay nagpakasal kay Paz Pardo de Tavera noong 1886 at noong 1894 pagkalipas ng 17 taon napagkawalay sa Pilipinas ay siya ay bumalik. Siya ay napagsuspetsahan na isa sa mga kasangkot sa pagpapasimula ng rebolusyon kaya’t siya ay hinuli at ikinulong. Pinatawad siya ng Espanya noong Mayo 27, 1897.Sa taong 1898, si Luna ay itinalaga ni Heneral Aguinaldo na isang sugo sa Europa para ipresenta ang panig ng mga Pilipino sa usaping pagkapayapaan. Siya ay inatake sa puso at namatay noong Disyembre 7, 1899 sa Hong Kong

Talambuhay ni Emilio Jacinto

Si Emilio Jacinto ay isang rebolusyonaryong Pilipino noong panahon ng Himagsikan (1896) na naging isa sa mga magagaling na lider ngKatipunan. Ang kanyang katalinuhan ay napakinabangan noong panahon ng rebolusyon. Siya ang tinaguriang "Utak ng Katipunan". Siya ang nagsulat ng Kartilya ng Katipunan at nag-edit

ng Kalayaan--ang dyaryo na ginamit ng Katipunan sa pagpapamahagi ng impormasyon.

Siya ay isinilang noong Disyembre 15, 1875 sa Trozo, Maynila. Ang kanyang mga magulang ay sina Mariano Jacinto at Josefa Dizon. Solong itinaguyod ng ina ni Emilio bilang isang kumadrona ang buhay nila mula nang mamatay ang kanyang ama. Dahil sa kahirapan, si Emilio ay tumira sa kanyang tiyuhin. Si Emilio ay nag-aral sa Colegio de San Juan de Letran at kumuha ng abogasya sa Unibersidad ng Santo Tomassubalit ito ay natigil nang siya ay sumapi sa Katipunan noong 1896.Sa edad na 19, siya ay naging isa sa mga pinuno ng Katipunan at naging tagapayo, kalihim at piskal ni Andres Bonifacio. Nang mamatay si Bonifacio, ipinagpatuloy ni Jacinto ang paglaban sa mga Kastila bagamat hindi siya sumali sa puwersa ni Emilio Aguinaldo. Sa isang sagupaan sa Majayjay, Laguna, si Jacinto ay lubhang nasugatan at binawian ng buhay sa sakit na malaria noong ika-16 ng Abril, 1899 sa edad na 23.

Talambuhay ni Melchora Aquino

Si Melchora Aquino (kapanganakan 6 Enero 1812, kamatayan 2 Marso 1919) o Tandang Sora ay hindi nagkaroon ng pagkakataong mag-aral subalit kung pakikipagkapwa tao ang pag-uusapan ay nasa kanya na ang mga katangiang maaring ituro ng isang guro sa paaralan. Siya ay may isang maliit na tindahan sa Balintawak. Tinagurian siyang Tandang Sora, sapagkat matanda na siya noong sumiklab ang himagsikang pinamumunuan ni Andres Bonifacio noong taong 1896.

Siya ay ikinasal kay Fulgencio Ramos, isang cabeza de barrio ay may anim na anak. Namatay si Ginoong Ramos noong pitong taong gulang pa lang ang kanilang bunsong anak. Mula noon siya na ang nagtaguyod sa buong pamilya at hindi muling nagpakasal.Noong Agosto, 1896, ang kalupitan ng mga Kastila ay lalong tumindi dahil sa pagkakatuklas ng nalalapit na paghihimagsik ng mga katipunero niAndres Bonifacio. Maraming mamamayan ang hinuli at pinahirapan at pilit na pinagtatapat ng tungkol sa mga lihim ng Katipunan. May mga nakatakas at sa kagubatan nakapagtago at dito nila nakatagpo si Tandang Sora. Kinupkop sila ng matanda, pinakain at pinabaunan ng konting salapi at pinapupunta sa lugar na ligtas sa pag-uusig ng mga Kastila. Lahat ng dumudulog sa munting tahanan ni Tandang Sora ay kanyang pinagyayaman, bata man o matanda, babae o lalaki.Natunugan ng mga Kastila ang kabutihan ni Tandang Sora, lalo na sa mga katipunero kaya't siya ay hinuli at ipinatapon sa pulo ng Marianas. Bumalik sa Pilipinas si Tandang Sora nang ito ay nasa pamahalaan na ng mga Amerikano. Matandang-matanda na siya at walang nalalabing ari-arian. Nabuhay siyang isang dukha at namatay sa karalitaan noong 2 Marso 1919.Siya ay nakahimlay sa kanyang bakuran sa Balintawak (na ngayon ay kinatatayuan ng Himlayang Pilipino, Tandang Sora, Lungsod ng Quezon)

Talambuhay ni Agueda Kahabagan

Agueda Kahabagan y Iniquinto is referred to in the few sources that mention her as "Henerala Agueda". Not so much is known about her but from snatches of information available, she was presumably a native of Sta. Cruz, Laguna. Henerala's bravery in battle was legendary. She was reportedly often seen in the battlefield dressed in white, armed with a rifle and brandishing a bolo. Apparently she was commissioned by General Miguel Malvar to lead a detachment of forces sometime in May 1897. She was mentioned in connection with

the attack led by General Artemio Ricarte on the Spanish garrison inSan Pablo in October 1897. It was most probably General Pío del Pilar who recommended that she be granted the honorary title of Henerala. In March 1899, she was listed as the only woman in the roster of generals of the Army of the Philippine Republic. [1] She was appointed on January 4, 1899.

Talambuhay ni Teresa Magbanua

Si Teresa Magbanua (Nobyembre 4. 1871- Agosto 1947) ay isa pang maipagkakapuring Pilipina, ang natatanging babaeng heneral tulad ni Reyna Sima, Prinsesa Urduja at Gabriela Silang ay pinatunayan na ang mga babae ay may angking kakayahan tibay ng puso at katapangan at handang magsakripisyo o maghandog man ng buhay kung kinakailangan.

Pangalawa siya walong anak ni Juan Magbanua At Alejandra Ferraris mga kinilala at nabibilang sa mabuting angkan sa kanilang bayan. Ang kakayahang mamuno, lakas ng loob at kagitingan ng babae ay ilan lamang sa mga katangian na naipakita ni Teresa. Mga kalaro niya ay mga batang lalaki. Sa kanyang bayan siya nag-elementarya at sa Jaro,Iloilo siya nag-high school at nag-kolehiyo Bumalik siya sa kanyang bayan at doo'y nagsilbing isang guro at isang magsasaka, tumigil siya sa pagtuturo at tumulong na lang siya sa asawa Niya sa gawain sa bukid.Nang Sumiklab ang digmaan pumunta siya sa kampo ng mga naghihimagsik na pinamunuan Ni Heneral Perfecto Poblador upang umanib.Kahit May alinlangan pinagtangol niya parin ang bayan. Nakakatuwa talaga ang isang tulad ni teresa magbanua dahil isa siyang magaling.

Talambuhay ni Agueda Esteban

Agueda Esteban (b. Feb 9, 1868 – d. 1944) was the point person of the Katipunero who buy materials from Manila to make gunpowder and bullets which she will deliver to his husband who is stationed in Cavite. Upon the death of her husband, called Tungkod among the Katipuneros from Batac, Ilocos Norte, she married Gen. Artemio Ricarte.Born in Binondo, Manila, she was the second child of Ambrosio Esteban a native of Ligaw, Camarines Sur and Francisca de la Cruz of Cainta, Rizal. Her parents moved to

Binondo after their marriage. Together with her brother and sister, they were taught by "Maestrang Bulag" who was selling ikmo leaves and tobacco. Her family was not fortunate enough to support her studies, she was enrolled in a girl's school by Dona Vicenta de Roxas who shoulder all her educational expenses. At school, she excelled in many subjects that earned her the respect of her teacher, parents and most specially Dona Vicenta. She got married to Mariano Barroga of Batac, Ilocos Norte who was the mayordomo in the house of the son of Dona Vicenta. They were blessed with three children namely, Catalina , Adriana and Anastacia.Her husband was a member of the Katipunan, who was known as "Tungkod" which was responsible in the insurgents in San Juan del Monte, Montalban and Marikina. Later was transfered to Tangos,Cavite, where he brought his family from Manila. Aguada, helped her husband in the revolutionary activities, they would travel from Manila to Cavite the needed materials for the ammunition and bullets to be used by the Filipinos. She would always climb the mountains and travel far, to ensure the safe delivery of the materials. All of their activities were not dicovered by the Authorities, until the first phase of the revolution ended by the Truce of Biak-na-Bato.During this period she was the courier between her husband in Manila and Gen. Artemio Ricarte who was in Cavite. She was entrusted with all the secret papers on war strategies and all the planned attacks on the Spanish detachments. Being a woman, she was never been suspected of the activities that involves her to the revolutionaries. On July 1, 1900, all three of them were arrested in Calle Anda. After the authorities discovered grenades from her house which she frequently carry. Later, on February

16, 1901 Lt. Col. Tungkod and other revolutionaries were exiled to Guam. Aguada was left in the country with her four children, she was having a hard time taking care ao all her four children. She was forced to leave her three elder children to the Hospicio de San Jose. Together with her youngest child, Salud, she ventured into selling jewelry to help her family until his husband return fron exile. On November 1902, her husband died leaving another child who was named Artemio in honor of Artemio Ricarte.In 1910, she visited Gen. Ricarte who was in Hong Kong exiled for the second time after refusing to sign an oath of allegiance to the United States. In May 1911, she married the general and live there from 1910-1921 in a small island of Lemah. When the British government removed all the political exiles in Hong Kong during the outbreak of WWI, her family were shipped to Shanghai to Japan. In 1921, they moved to Tokyo, where Gen. Ricarte taught Spanish language to an overseas school. On April, 1923, they transferred to Yokohama where they permanently reside and opened a profitable restaurant. They lived there for eighteen years togehter with their children and grandchildren. When Japan occupied the Philippines, she came back. In 1944, ill health took her life.

Talambuhay ni Gliceria Villavicencio

Si Gliceria Marella Villavicencio (13 Mayo 1852 – 28 Setyembre 1929) ay kabilang sa pamosong Filipino, na ibinigay ang kaniyang yaman, oras, talino, at pagpupunyagi, upang matulungan ang mga rebolusyonaryo noong Rebolusyon sa Filipinas.Isinilang si Gliceria sa Taal, Batangas, kabilang ang kaniyang pamilya sa kanilang bayan, na asawa ni Eulalio Villavicencio na isangkatipunero. Si Gliceria at ang kaniyang asawa ang nagpondo sa kilos propaganda

laban sa mga mananakop, kasama siyang namamahagi ng mag pulyeto at mga sipi ng La Solidaridad.Nang madakip ang kaniyang asawa ng mga mananakop, hindi niya ibinigay sa mga ito ang mga mahahalagang dokumento at kaniyang mga nalalaman sa Katipunan. At nang mamatay ang kaniyan asawa, ginawa niyang punong himpilan ng mga rebolusyonaryo ang kaniyang bahay. Ibinigay din niya ang barkong Bulusan, kay Hen. Emilio Aguinaldo, upang magamit ng kaniyang mga sundalo na magtutungo sa Bicol atVisayas. At nang sumiklab ang Digmaang Filipino-Amerikano, si Gliceria at ang kaniyang pamilya ay ipinadala sa Maynila, at kinumpiska lahat ng kaniyang pag-aari ng mga Amerikano. Ang kaniyang bahay na noon ay ginagamit bilang himpilan ay ginawang hospital ng mga rebolusyonaryo.Pinangalanan siya si Hen. Emilio Aguinaldo na “Pinunong Babae- Heneral ng mga Rebolusyonaryo” (Madina-General de las Fueras Revolicionarios), noong 12 Hunyo 1898, dahil sa kaniyang mga naging ambag sa rebolusyonaryo.