T.C. M LLÎ E T M BAKANLI I E itimi Ara tırma ve Geli tirme ...FCresi_bak_deger.pdf · 3.1 Öğrencilere ve Velilere Göre Çocuklarının Lisede Okuma İsteklerinin Dağılışı

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

ORTAÖĞRETİMİN ÖĞRETİM SÜRESİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

ANKARA, 2010

i

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ................................................................................. 000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ ............................................................................... 000

Bu araştırma Orta Öğretim Projesi kapsamında yapılmıştır. Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz. Araştırmacı : Dr. Atilla DEMİRBAŞ Danışmanlar : Prof. Dr. Ali YILDIRIM Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK Grafik Düzenleme : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte : İhsan UÇ

ISBN: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: [email protected] İnternet adresi: www.meb.gov.tr

ii

“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir.

Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir

milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir

milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde

yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

iii

SUNUŞ

Küreselleşen bir dünyada bireylerin rekabet gücüne kavuşmaları için gerekli becerileri

kazanmaları gerekmektedir. Toplum katılımı ve ekonomik başarı için gerekli olan becerilerin

ve yetkinliklerin edinilmesi kaliteli bir ortaöğretime erişimle mümkündür. Ekonomik

büyümeye ve sosyal sermaye gelişimine yaptığı katkıların yanı sıra ortaöğretim ilk ve yüksek

öğretime de çok önemli bir katkıda bulunmaktadır. Ortaöğretime katılan öğrenci sayısının

artırılması insan sermayesinin gelişiminin yanı sıra sosyal eşitlik üzerinde de doğrudan etkisi

vardır.

Dünya üzerinde ortaöğretimin yaygınlaşması İkinci Dünya Savaşından sonra

gerçekleşmiştir. Ülkemizde de ortaöğretimle ilgili olarak önemli gelişmeler kaydedilmiştir.

Ortaöğretimle ilgili en önemli gelişmelerden birisi de 2005–2006 öğretim yılından itibaren

ortaöğretim kurumlarının süresinin üç yıldan dört yıla çıkarılmasıdır.

Bu araştırma ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okullar, programlar, öğrenciler ve veliler

açısından ortaya koyduğu sonuçları değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Araştırmanın anketlerinin elektronik ortamda uygulanması Eğitim Teknolojileri Genel

Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir.

Araştırmanın ortaöğretimle ilgili çalışmalara katkı sağlayacağına inanıyorum.

Araştırmanın verilerinin sağlanmasında değerli katkılarından dolayı ortaöğretim kurumlarında

görev yapan öğretmen ve okul yöneticilerine, öğrencilere ve velilerine araştırmayı

gerçekleştiren Dr. Atilla DEMİRBAŞ’a, araştırmaya danışmanlık yapan Prof. Dr. Ali

YILDIRIM ve Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK’e, araştırmanın koordinasyonunu

üstlenen şube müdür vekili Dr. Semra TİCAN BAŞARAN’a, elektronik ortamda veri

tabanını hazırlayan İlkay KARAKOÇ’a, redakte için İhsan Uç’a, grafik-tasarım ve kapak

çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a teşekkür ederim.

MURAT YALÇIN

Daire Başkanı

iv

ÖZET

Bu araştırmanın amacı ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okullar, programlar,

öğrenciler ve veliler açısından ortaya koyduğu sonuçları değerlendirmektir.

Araştırma tarama modelinde yapılandırılmıştır. Veri toplama araçları Eğitimi

Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından geliştirilmiş veriler ise Eğitim

Teknolojileri tarafından gerçekleştirilen elektronik veri toplama araçlarıyla sağlanmıştır.

Araştırmaya 1571 ortaöğretim kurumu öğretmeni, 4679 öğrenci ve 1718 veli katılmıştır.

Elde edilen veriler SSPS programında çözümlenmiştir. Öğretmenlerin, öğrencilerin ve

velilerin anket maddelerine verdikleri cevapların aritmetik ortalamaları, frekans yüzde,

standart sapmaları hesaplanmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan grupların ortaöğretim

okullarının yeterliliklerine ilişkin algıları arasındaki farkı test etmek için ANOVA testi

uygulanmıştır.

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre Öğrenci ve veliler liseleri öğretmenlere göre

daha fazla yeterli görmektedirler. Öğretmenlere ortaöğretimin yeniden yapılandırılması

kapsamında liselerin 9. sınıflarının ortak olması, 9. sınıf sonunda öğrencilere lise

değiştirebilme imkânın sunulması olumlu gelişmelerdir. Öğretmenler liselerin dört yıla

çıkarılmasının eğitim-öğretime katkısının sınırlı olduğunu düşünürken öğrenci ve velilerin

dört yıl eğitim sürecini eğitimin kalitesini artıran bir değişiklik olarak düşündükleri

görülmektedir.

Ortaöğretimin süresinin artırılmasının olumlu ve olumsuz yönlerinin ortaya çıktığı

görülmektedir. Ülkemizde öğrencilerin öğretimlerinin sadece okul ortamıyla sınırlı kaldığı

ifade edilemez. Okul dışı ortamlarda öğrencilerimizin önemli bir zamanları geçmektedir.

Sosyal faaliyetlere katılma ve dinlenme için zamanları çok az kalmaktadır. Dört yıllık sürecin

öğrencilere sosyal faaliyetler ve dinlenmek için çok zaman tanımadığı anlaşılmaktadır. Orta

öğretimin süresinin ortaöğretimin tümü için yapılacak reform çalışmaları kapsamında

değerlendirilmesi uygun olacaktır.

v

vi

İÇİNDEKİLER

Sayfa

SUNUŞ........................................................................................................................... iii ÖZET.............................................................................................................................. iv ABSTRACT................................................................................................................... v İÇİNDEKİLER............................................................................................................... vi TABLOLAR................................................................................................................... vii

BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ........................................................................................................................

1

Problem ................................................................................................................... 1

Amaç ....................................................................................................................... 10

Araştırmanın Önemi ................................................................................................ 10

İKİNCİ BÖLÜM

YÖNTEM.................................................................................................................

11

2.1. Araştırmanın Modeli ........................................................................................ 11

2.2. Evren ve Örneklem........................................................................................... 11

2.3. Verilerin Toplaması ......................................................................................... 12

2.4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ..................................................... 13

2.5. Araştırma Kapsamındaki Liseler, Bu Okullarda Görev Yapan Öğretmenler, Okuyan Öğrenciler ve Bunların Velilerine Ait Bilgiler..............

14

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM.......................................................................................

25

3.1. Liselerin Yeterliliği .......................................................................................... 25

3.1.1.Öğrencilerin Lisede Öğrenim Görme Amacı ............................................ 25

3.2. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Etkileri ..................................................... 29

3.2.1. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrenciler Üzerindeki Etkileri ...... 29

3.2.2. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Okul Üzerindeki Etkisi.......................... 35

3.2.3. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Veli ve Toplum Üzerindeki Etkileri...... 37

3.4. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Ortaya Çıkardığı Sonuçlar........................ 39

3.5. Dokuzuncu Sınıfın Yönlendirme Üzerindeki Etkisi......................................... 42

3.6. Liselerin Dört Yıla Çıkarılması ile Ortaya Çıkan Durumu Geliştirmeye Yönelik Öneriler..............................................................................................

44

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ ve ÖNERİLER..........................................................................................

47

Sonuçlar................................................................................................................... 47

Öneriler.................................................................................................................... 53

KAYNAKÇA ............................................................................................................ 54

EKLER ...................................................................................................................... 55

vii

viii

TABLOLAR Sayfa

1.1. Ortaöğretimde Örgütsel Modeller................................................................................. 2 1.2 Dünya Ülkelerinde Liselerin Yapısal Durumu............................................................. 3 1.3 Liselerin Başlangıç Sınıfları 2003/2004 ....................................................................... 4 1.4 Liselerin Öğretim Süresi/Yıl ............................................................................................. 4 1.5 Ortaöğretim Kurumlarının (Resmi) 2009–2010 Sayısal verileri .................................. 7 1.6 Türlerine Göre Liselerin Dağılımı ................................................................................ 7 1.7 Lise Türlerine Göre Öğrenci Sayılarının Dağılımı ....................................................... 7 1.8 Cumhuriyet Döneminde Ortaöğretim Kurumlarının sayısal Gelişim........................... 8 2.1 Örneklemin İllere Göre Dağılımı.................................................................................. 122.2 Öğretmenlerin Okuldaki Görevlerinin Dağılımı .......................................................... 142.3 Öğretmenlerin Branşlara Göre Dağılımları .................................................................. 142.4 Öğretmenlerin Kıdemlerine Göre Dağılımları.............................................................. 152.5 Yöneticilerin Kıdemlerine Göre Dağılımları................................................................ 152.6 Okul Yöneticilerinin Görev Yaptıkları Okullardaki Öğrenci Sayısı ............................ 162.7 Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okul Türüne Göre Dağılımları................................. 16

2.8 Öğretmenlerin “On ikinci Sınıflara Derse Giriyor Musunuz?” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı...................................................................................................... 17

2.9 Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okulların Öğretim Şeklinin Dağılımı....................... 172.10 Öğrencilerin Okudukları Sınıf Düzeylerinin Dağılımı ................................................. 182.11 Öğrencilerin Liselerde Öğretim Gördükleri Bölümler ................................................. 182.12 Öğrencilerin 9.Sınıf Sonunda Lise Değiştirme Durumlarının Dağılımı....................... 192.13 Öğrencilerin Lise Değiştirme Durumları...................................................................... 192.14 Öğrencilerin Okudukların Öğretim Şeklinin Dağılımı ................................................. 192.15 Öğrencilerin Okudukları Sınıflardaki Öğrenci Sayılarının Dağılımı ........................... 20

2.16 Öğrenci ve Velilere göre Öğrencilerin Dershaneye Gitme, Varsa Okuldaki Hafta Sonu Kurslara Katılması ve Özel Ders Alıp Almama Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı ........................................................................................................................ 20

2.17 Öğrencilerin Okudukları Sınıf Düzeyine Göre Dershaneye Gitme Durumlarının Dağılımı ........................................................................................................................ 21

2.18 Öğrencilerin Dershane, Özel Ders ve Kurslar İçin Bir Haftada Harcadıkları Zaman .. 212.19 Lisede Sınıf Tekrarına İlişkin Öğrenci ve Veli Cevapları ............................................ 22

2.20 Öğrenci ve Velilerinin Hangi Sınıf Düzeyinde Sınıf Tekrarı Yapıldığına Dair Görüşleri ....................................................................................................................... 22

2.21 Velilerin Cinsiyete Göre Dağılımları............................................................................ 222.22 Velilerin Öğrenim Durumlarının Dağılışı .................................................................... 232.23 Velilerin Çocuklarının Okudukları Sınıf Düzeylerinin Dağılımı ................................. 23

2.24 Velilerin Velisi Oldukları Öğrencinin 9.Sınıf Sonunda Lise Değiştirme Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı............................................................................. 23

2.25 Velilerin Çocuklarının Hangi Liseden Bir Diğerine Geçiş Yaptıklarına Dair

ix

Görüşleri ....................................................................................................................... 24

3.1 Öğrencilere ve Velilere Göre Çocuklarının Lisede Okuma İsteklerinin Dağılışı......... 253.2 Grupların Liselerin Yeterlilikleri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı ....................... 26

3.3 Grupların Liseleri Ne Kadar Yeterli Bulduklarına Dair Verdikleri Cevapların Varyans Analizi Sonuçları ve Scheff Sonuçları ........................................................... 28

3.4 Öğrencilerin Okullarının Ortak Kullanım Alanlarının Yeterliliğine İlişkin Görüşleri ....................................................................................................................... 28

3.5 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrenciler Üzerindeki Etkilerine İlişkin Görüşleri .......................................................................................... 29

3.6 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Kendileriyle İlgili Durumları Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı ..................................................... 31

3.7 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrencilerle İlgili Durumları Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı ..................................................... 32

3.8 Velilerin Liselerin Dört Yıllık Sürecinin Öğrencileri Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı ................................................................................................... 33

3.9 Velilerin Dört Yıllık Sürecin Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı ................ 34

3.10 Öğretmenlerin Liselerin 2005–2006 Yılından İtibaren Dört Yıla Çıkarılmasının Okullar Üzerindeki Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı................................ 35

3.11 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Okulları Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı............................................................ 37

3.12 Öğretmenlerin Liselerin 2005–2006 Öğretim Yılından İtibaren Dört Yıla Çıkarılmasının Veliler ve Toplum Üzerindeki Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı ........................................................................................................................ 37

3.13 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının “Velinizin Okula Yönelik İlgisini Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı......................................... 38

3.14 Velilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının “Veli Olarak Okula Yönelik İlginizi Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı ........................................ 38

3.15 Velilerin Çocuklarının Lisede Dört Yıl Eğitim Görmesinin Okuldan Beklentilerini Değiştirip Değiştirmediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı................................... 39

3.16 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sonucunda Oluşan Durumlar Hakkındaki Görüşlerinin Dağılımı ............................................................................... 39

3.17 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasıyla Okulların İşleyişini Etkileyebilecek Durumlara Yönelik Görüşlerinin Dağılımı......................................... 41

3.18 Öğrencilerin Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırması Çerçevesinde Getirilen Yeniliklerin Eğitim Sistemine Etkisi Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı ................. 42

3.19 Velilerin Liselerdeki Dört Yıllık Sürecin Eğitim Sistemimizi Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı............................................................................. 43

3.20 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı ..................................................................... 44

3.21 Öğrencilerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı ..................................................................... 45

3.22 Velilerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı ..................................................................................... 45

1

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

Bu bölümde araştırmanın problem durumu ortaya konularak, amaçları belirlenmiş,

önemi vurgulanmış ve sınırlılıklara yer verilmiştir.

Problem

Ortaöğretim ilköğretimle ile yüksek öğrenim arasında yer alan geçiş aşaması olup

genellikle zorunlu eğitimin en son aşamasıdır. Bazı ülkelerde de zorunlu eğitim ortaöğretim

öncesinde tamamlanmakta iken diğerlerinde ortaöğretim düzeyini de kapsamaktadır. Bazı

ülkelerde ortaöğretim tam zamanlı olduğu halde, bazı ülkelerde tam zamanlıların yanında yarı

zamanlı ortaöğretim kurumları da bulunmaktadır.

Uluslar arası eğitim standartlarına göre ortaöğretim iki düzeye göre düzenlenmiştir

(ISCED level 2 lower secondary education, ISCED level 3 upper secondary education)

Ülkelerin ortaöğretim sistemleri birbirinden farklı özellikler göstermektedir. Dünya üzerinde

ortaöğretimin iki aşamalı olduğu ülkeler olduğu gibi tek aşamalı olduğu ülkelerde

bulunmaktadır. İki aşamalı ülkelerde alt orta öğretim (lower secondary) ve üst ortaöğretim

(upper secondary) şeklinde bir yapılanma söz konusudur. Üst ortaöğretim de kendi içerisinde

genel ve mesleki üst ortaöğretim biçiminde yapılandırılmıştır. Bazı ülkelerde zorunlu eğitim

yılını artırmak için alt orta öğretim düzeyi temel ve zorunlu eğitim olarak sınıflandırılmıştır.

Ülkelerin çoğunda üst orta öğretim zorunlu değildir. Genelde ikili bir sistemin dünya üzerinde

yaygın olduğu görülmektedir.

Küreselleşme ekonomik kalkınmanın itici gücü olarak bilginin artan önemi ve bunun

sonucu olan teknolojik değişmelerin beceri eğilimli doğası, çalışma ve daha fazla öğrenim

için iyi hazırlanmış mezunlar yetiştirmek amacıyla orta öğretim sistemlerinin modernize

edilmesi ve yenilenmesi için devletler üzerine ilave baskı yaratmaktadır (Dünya Bankası,

2005). Küreselleşmenin bir sonucu da artık ülkelerin eğitim alanında birbirlerini daha rahat

gözlemleyebilme imkânını vermesidir. Ülkeler birbirlerinin eğitim sistemlerini izleyerek

reform hareketlerine girişmektedirler.

Tablo 1.1’de ortaöğretimde örgütsel modeller sunulmuştur.

2

Tablo 1.1 Ortaöğretimde Örgütsel Modeller

Seviye Örnekler

Alt orta Öğretim

1.İlköğretim ve alt öğretim

arasında ayrım bulunmayan

Temel Eğitim

Angola, Botswana, Burkina Faso, Kamboçya, Şili, Çin

Komar Adaları, Kıbrıs, Danimarka, Ekvator, Finlandiya,

Gana, Grenada, Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Kore

Cumhuriyeti, Moldova, Nepal, Slovakya, Güney Afrika,

İsveç, Ukrayna, Yemen Cumhuriyeti, Kanada, Kolombiya,

İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, Portekiz, İskoçya,

İspanya, Türkiye, ABD, Galler ve Brezilya

2. Ayrı ilk ve alt ortaöğretim:

Alt orta öğretim okullarında

bulunan öğrenciler ihtisas

dallarına ayrılmamışlardır.

3.Ayrı bir ilköğretim devresini

ortaöğretim devresinin takip

ettiği ve alt ve üst ortaöğretim

arasında ayrım yapılmayan iki

devreli sistem. Ortaöğretimde

ihtisaslaşma yoktur.

4. Ayrı ilköğretim ve farklı

bölümler için seçilmiş belirli

bir oranda orta öğretim

öğrencisinin yer aldığı alt

(genel) orta öğretim

Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Almanya,

İrlanda, Lüksemburg, Hollanda, Peru, Polonya

Üst orta öğretim

5. Genel ortaöğretim ve aynı

kuruluş içinde ihtisaslaşma

bölümleri

Kanada, Şili, İngiltere, İrlanda, Yeni Zelanda, İspanya,

İsveç, ABD

6. Genel ortaöğretim ve ayrı

kuruluşlarda ihtisaslaşma

bölümleri

Avustralya, Bulgaristan, Finlandiya, Fransa, Almanya

Macaristan, Hindistan, İsviçre, İtalya

Kaynak: (Dünya Bankası, 20005)

3

Okullardaki eğitim süreleriyle ilgili üç ana yapısal model vardır.

İki devreli–4,5 veya 6 yıllık ilköğretim ve 9,7 veya 6 yıllık ortaöğretim

İki devreli–8,9 veya 10 yıllık uzun bir ilk devre ve 2.3.4 veya 4 yıllık daha kısa bir

devre

5+4+3 veya 6+3+3+ yıllık üç ayrı devre

Liselere sınıf düzeyinde başlangıç düzeyi ve liselerdeki öğretim süresi ülkelere göre

farklılık göstermektedir. Dünya üzerindeki 186 ülkede liselere başlangıç sınıf düzeyleri ve

öğrenim süreleri Tablo 1.2 ‘de verilmiştir.

Tablo 1.2 Dünya Ülkelerinde Liselerin Yapısal Durumu

Liselerin Yapısı

Liseye Başlangıç

sınıf düzeyi

Öğretim süresi

Özel yapısal düzenlemenin olduğu ülke

sayısı (186 ülkeden)

10 3 49

11 2 30

9 4 26

10 2 24

11 3 20

10 4 14

9 3 11

9 2 4

Diğer örnekler (8–3;8–4;10–1) 3

Kaynak: (Benavot, 2006)

Ülkelere göre liselere başlangıç düzeyi incelendiğinde 49 ülkede öğrencilerin liselere

10. sınıfta başladıkları ve liselerde üç yıl öğrenim gördükleri anlaşılmaktadır. 26 ülkede ise

öğrenciler liselere dokuzuncu sınıfta başlamakta ve bu okullarda dört sene öğretim

görmektedirler. Türkiye’de bu sınıfta yer alan ülkeler içerindedir.

4

Tablo 1.3 Liselerin Başlangıç Sınıfları 2003/2004

Sınıf Düzeyi 8.sınıf 9.sınıf 10.sınıf 11.sınıf Toplam

Ülke sayısı 2 44 88 52 186

Tablo 1.4 Liselerin Öğretim Süresi/yıl

Liselerin öğretim süresi /yıl

Yıl sayısı 1 2 3 4 5 Toplam

Ülke sayısı 1 58 81 43 3 186

Kaynak: (Benavot, 2006)

Dünyadaki ülkelerin lise öğretimine başlangıç sınıf düzeyleri incelendiğinde 186

ülkenin 88’inde liselere 10.sınıf düzeyinde başlanmaktadır. 9.sınıfta başlayan ülke sayısı 44

iken 11.sınıf düzeyinde başlayan ülke sayısı 52’dir. Liselerdeki öğretim süresi açısından ise

81 ülkede bu sürenin 3 yıl olduğu görülmektedir. Bu duruma göre ülkemiz liselere 9.sınıf

düzeyinde başlayan 44 ülkeden birisi durumundadır. Liselerin süresinin üç yıl olduğu 81 ülke

olmasına rağmen dört yıl olan 43 ülke bulunmaktadır.

Günümüzde ortaöğretimin ilköğretimle daha çok bütünleştiği görülmektedir. Oysa

geçmişte ortaöğretim daha çok yükseköğretimle bütünleşikti. Ortaöğretim yüksek öğrenime

tam bağlı olarak ve onunla bütünleşmiş bir şekilde doğmuştu; program, pedagojik uygulama

ve hukuki çerçeve, öğretmen alımı seçimi ve statüsü ile yüksek öğrenimin aynısıydı (Dünya

Bankası 2005). Bu haliyle ancak seçkin insanların katılabilecekleri bir eğitimdi. Ortaokul

programları üniversitelerde öğretim dili olan Latince öğretim üzerine kurulmuştu. Fransız

devrimine kadar Fransa’da ortaöğretimden yararlanan insan sayısı özellikle kadınlar için çok

sınırlıydı. Fransız Devrimi eğitimin herkes için olduğu fikrini ortaya çıkarmıştır. 19. yüzyılın

sonuna gelindiğinde modern orta dereceli okullardan bahsetmek mümkün olmaya başlamıştır.

1945’ten sonra orta dereceli okullar Avrupa’nın kuzeyinden güneyine doğru yayılmaya

başlamıştır. Eğitimin demokratikleşmesi ortaöğretimdeki okullaşma oranını oldukça

yükseltmiştir.

Ekonomik gelişmeye ve sosyal sermaye oluşumuna yaptığı katkıların yanı sıra orta

öğretim ilk ve yüksek öğretime de çok önemli bir katkıda bulunmuştur. Ortaöğretim alt ve üst

öğretim ile iş gücü piyasası arasında adeta bir eklem bağı görevini üstlenmesine rağmen

5

öğrencilerin yüksek öğrenime geçişleri için dar bir boğaz olabilir. Ülkemizde de öğrencilerin

büyük bir kısmı için en son eğitim basamağı ortaöğretim olmaktadır.

Dünya üzerindeki ülkelerin ortaöğretimle ilgili sorunları kendilerine özgüdür. Birçok

ülkede kaliteli ortaöğretime erişimdeki eşitsizlik, insan gelişmesi, ekonomik büyüme ve

fakirliğin azaltılması önündeki ana engeldir. İlkokulu bitirme açısından zengin ülkelerle fakir

ülkeler arasında fark kalmamasına rağmen ortaöğretim gören nüfus arasındaki fark geçen 40

yıl içinde artmıştır (Dünya Bankası, 2005).

Ortaöğretim ilköğretimden bazı yönleriyle ayrıldığı görülmektedir.

Ortaöğretim öğrencileri okulu tamamladıktan sonra çalışma hayatına başlama

olasılıkları yüksektir.

Ortaöğretim çağındaki gençlerin yaş itibarıyla ergenlik döneminde olmaları

ortaöğretim kurumlarını öğrencilerin ilgilerini çekme, program zenginliği ve şiddet

gibi konular açısından etkilemektedir.

Dünya genelinde ortaöğretime yönelik talebin sürekli olarak arttığı görülmektedir.

İlköğretimin gelişmesi ve zorunlu eğitim yaşının artırılması bunun başlıca sebepleri arasında

yer almaktadır. Gençlerin ülkelerin aktif ve üretici vatandaşları olmalarının yolu

ortaöğretimden geçmektedir. Ekonomi yapı itibarıyla daha donanımlı insanlara ihtiyaç

göstermektedir. Bunu da sağlamanın yolu ortaöğretimden geçmektedir. Ülkeler kaliteli orta

öğretimin hem bireysel hem de toplumsal gelişmenin lokomotifi olacağına inandıkları için

genelde eğitim özellikle de ortaöğretimi geliştirmek için reform hareketlerine

girişmektedirler. Bu tür reform hareketleri kalkınmış ve kalkınmakta olan tüm ülkelerde

görülmektedir. Ülkelerin eğitim alanında en sık yaptıkları reformların içerisinde zorunlu

eğitim yaşını artırmak gelmektedir.

Ülkemizde 1997–1998 öğretim yılından itibaren zorunlu sekiz yıllık eğitime geçilmiştir.

Zorunlu eğitimin 12 yıla çıkarılması bir çağdaşlaşma projesi olarak ülkemizin hedefleri

arasında yer almaktadır. Romanya’da komünist rejimin yıkılmasından sonra zorunlu eğitim

kaldırılmıştır. 2000 yılındaki eğitim reformundan önce ilk ve orta öğretim 6+3+3 (4) şeklinde

yapılandırılmış iken reformla 4+4+4=12 yıl şeklinde yapılandırılmıştır. Rusya’da 1990’dan

sonra eğitim alanında önemli reformlar yapılmıştır. Rusya’da ilköğretim ve ortaöğretim

4+5+2 şeklinde yapılandırılmıştır. Polonya’da 1999 yılında eğitimde reform yapılmıştır. Bu

reform çerçevesinde 3 yıllık (Gymnasumlar) liseler kurulmuştur. Tunus’ta ortaöğretimin

süresi 1990’da dört yıla çıkarılmıştır. Bu ülkede ilköğretim 9 yıldır. Ortaöğretim ise 4 yıldır.

6

Dünya genelinde olduğu ülkemizde de ortaöğretime çeşitli misyonlar verilmiştir. Millî

Eğitim Bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliğinde (Resmî Gazete, 22 Nisan 2010)

Ortaöğretimin amacı şu şekilde açıklanmaktadır.

a) Öğrencilere asgari ortak bir genel kültür vererek toplumu tanımalarını, sorunlara

çözüm yolları aramaları ve yurdun iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda

bulunma bilinç ve gücünü kazanmalarını sağlamak.

b) Öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda yüksek öğretime veya hem

mesleğe hem de yüksek öğretime veya iş alanlarına hazırlanmak.

Ortaöğretim kurumlarında çeşitli programlar uygulanmaktadır. Öğretim programları,

öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine göre bireysel farklılıklarına ve yönelecekleri

alan/dalın özelliklerine uygun olarak ortak dersler, alan/dal dersleri ile seçmeli derslerden

oluşur. Ortak dersler ile alan/dal dersleri ve seçmeli derslerin her birinin haftalık ders saatleri,

hangi sınıf ve yıllarda okutulacağı kurul kararına bağlı olarak belirlenir. Ortak dersler,

öğrencilerin okulu bitirinceye kadar almakla yükümlü olduğu derslerdir. Bu dersler, bütün

öğrencilere asgarî ortak genel kültür vermek, toplum sorunlarına duyarlı, yurdun ekonomik,

sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunma bilincini ve gücünü kazandırma amacına

yöneliktir. Alan/dal dersleri, öğrenciyi hedeflediği yüksek öğrenim programlarına veya

mesleğe, iş alanlarına yönelten ve ona bu yönde gelişme imkânı sağlayan derslerdir. Seçmeli

dersler ise öğrencilerin yöneldiği alan/dalda gelişmelerine veya ilgi ve istekleri doğrultusunda

çeşitli programlarda ilerlemelerine, kişisel yeteneklerini geliştirmelerine imkân sağlayan

derslerdir. Genel liselerdeki alanlar şunlardan oluşmaktadır. Türkçe-matematik, fen Bilimleri,

sosyal Bilimler ve yabancı Dil alanları.

Ülkemizde ortaöğretim eğitim kurumlarının 2009–2010 öğretim yılında sayıları 8.913’e

ulaşmıştır. Bu kurumların 8.181’ni resmi ortaöğretim kurumları oluşturmaktadır. Ortaöğretim

kurumlarının içerisinde lise türlerinin sayısı 30 kadar ve toplam lise sayısının ise 6.079 olduğu

görülmektedir. 2009–2010 öğretim yılında resmi ortaöğretim kurumlarında derslik başına

düşen öğrenci sayısı 34,5’tir (MEB, 2010)

2009-2010 öğretim yılında ortaöğretim kurumlarına ait sayısal bilgiler Tablo 1.5’te

verilmiştir.

Tablo 1.5 Ortaöğretim Kurumlarının (Resmi) 2009–2010 Sayısal Verileri Kurum sayısı Öğrenci sayısı Derslik sayısı Derslik başına düşen öğrenci sayısı 8.181 3.520.879 102.039 34,5

7

Türlerine göre liselerin dağılımı Tablo 1.6’da verilmiştir.

Tablo 1.6 Türlerine Göre Liselerin Dağılımı (n=6079) Lise türü Okul Sayısı Lise türü Okul SayısıAnadolu İmam Hatip Lisesi 13 Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 57İmam Hatip Lisesi 452 Anadolu Lisesi 990Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi 20 Fen Lisesi 96Anadolu Meslek Lisesi 12 Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi 3Anadolu Tapu Kadastro Meslek Lisesi 1 Lise 1.959Anadolu Teknik Lise 37 Sosyal Bilimler Lisesi 16Çok Programlı Lise (Erkek Tek. ÖĞ. Gn. M)

175 Spor lisesi 22

Endüstri Meslek Lisesi 490 Anadolu Öğretmen Lisesi 217Tarım Meslek Lisesi 14 Anadolu Sağlık Meslek Lisesi 1Anadolu Kız Meslek Lisesi 2 Sağlık Meslek Lisesi 280Anadolu Meslek Lisesi (Kız teknik) 42 Adalet Meslek Lisesi 6Çok Programlı Lise (Kız Tek. Öğ. Gn. M) 156 Anadolu İletişim Meslek Lisesi 12Kız Meslek Lisesi 300 Anadolu Otelcilik ve Turizm

Meslek Lisesi 100

Meslek lisesi (Kız Tek. Öğ. Gn. M) 77 Anadolu Ticaret Meslek Lisesi 43Çok Programlı Lise (Tic. Tur. Öğe. Gn. M)

195 Ticaret Meslek Lisesi 291

Kaynak: Millî Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri (MEBBİS) https://mebbis.meb.gov.tr

Liselerde öğretim görmekte olan öğrenci sayılarının dağılımı Tablo 1.7’de verilmiştir.

Tablo 1.7 Lise Türlerine Göre Öğrenci Sayılarının Dağılımı*

Lise türü Öğrenci Sayısı % Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 10.163 0,29 Anadolu Lisesi 410.579 11,90 Fen Lisesi 23.203 0,67 Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi 158 0,00 Lise 1.366.868 39,62 Sosyal Bilimler Lisesi 3.125 0,09 İmam-Hatip Lisesi 198.581 5,76 Endüstri Meslek Lisesi 686.056 19,88 Anadolu Öğretmen Lisesi 65.050 1,89 Ticaret Lisesi 361.467 10,48 Kız Meslek Lisesi 325.034 9,42 Toplam 3.450.284 100,0 Kaynak: Millî Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri (MEBBİS) https://mebbis.meb.gov.tr

2009–2010 öğretim yılında liselerde öğretim gören öğrenci sayısı 3.450.284 olup bu

öğrencilerin yaklaşık %39.62’sini genel liselerde öğretim gören öğrenciler oluşturmaktadır.

İkinci sırayı %19,88’lik bir oranla endüstri meslek liseleri takip etmektedir. Üçüncü sırada ise

%11,90’lık bir oranla Anadolu liseleri takip etmektedir.

Cumhuriyet döneminde ortaöğretim kurumlarının sayısal gelişimi Tablo 1.8’de verilmiştir.

Tablo 1.8 Cumhuriyet Döneminde Ortaöğretim Kurumlarının Sayısal Gelişimi Okul sayısı Öğrenci sayısı Öğretmen sayısı 1923-1924 43 3.799 838

8

1943-1944 202 48.290 3674 1963-1964 654 178.286 15.014 1983-1984 2.576 901.793 83.714 1996-1997 5.641 2.225.342 141.431 1997-1998 5.924 2.263.396 142.972 1998-1999 5.708 2.013.152 139.664 1999-2000 6.168 2.444.407 143.469 2000-2001 6.244 2.606.994 141.441 2001-2002 6.389 2.855.851 145.461 2002-2003 6.134 3.034.959 148.563 2003-2004 6.512 3.593.404 160.049 2004-2005 6.861 3.039.449 167.949 2005-2006 7.435 3.258.254 185.317 2006-2007 7.934 3.386.717 187.665 2007-2008 8.280 3.245.322 191.041 2008-2009 8.675 3.837.164 196.713 2009-2010 8.913 4.240.139 206.862

Ülkemizde 1872 yılında İdadî adıyla kurulan liseler, 3 Mart 1924 yılında çıkarılan

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile genel liseye dönüştürülmüştür. Cumhuriyetin başlangıcından

günümüze kadar ortaöğretimle ilgili önemli ilerlemeler kaydedilmiş (Tablo 1.8 ) ve

ortaöğretimle ilgili olarak bazı önemli değişiklikler yapılmıştır. 1949 yılında toplanan 4.

Şûrada alınan kararlar içerisinde lise ders konularının dört yıllık teşkilata göre tespiti

bulunmaktaydı. Bu karar çerçevesinde 1952 yılında liselerin öğretim süresi dört yıla

çıkarılmıştır. 1954–1955 öğretim yılında tekrar üç yıla düşürülmüştür

(http://ttkb.meb.gov.tr/secmeler/sura/4_sura pdf). Ders geçme ve kredili sistemine ise 1991–

1992 öğretim yılında geçilmiş 1995–1996 öğretim yılında ise uygulamadan vazgeçilmiştir.

Talim ve Terbiye Kurulu 2005 yılında “Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırması” kapsamında

içinde liseleri dört yıla çıkaran bir dizi kararlar almıştır. (Tebliğler Dergisi, 2573)

1. Üç yıllık genel, mesleki ve teknik liselerin eğitim ve öğretim süresinin 2005–2006 Öğretim Yılından itibaren 9.sınıftan başlamak üzere kademeli olarak 4 yıla çıkarılması

2. Hazırlık sınıfları bulunan liselerin öğrenim sürelerinin 4 yıla göre düzenlenmesi

3. İlköğretimden itibaren ortaöğretim sonuna kadar Avrupa Birliği Yabancı Dil Seviyesi Sistemi benimsenerek ders saati sayılarının buna göre belirlenmesi

4. Genel liseler ile tüm mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının 9. sınıflarda MEGEP (Mesleki ve Teknik Eğitim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi ) kapsamında geliştirilen “Ortak Beceriler”, “Bilgisayar” ile “Tanıtım ve Yönlendirme” derslerinin okutulması

5. Anadolu Liseleri ile Yabancı Dil Ağırlıklı Liselerin kademeli olarak Anadolu Lisesi adıyla tek program altında birleştirilmesi

6. Fen Liseleri, Anadolu Liseleri, Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri, Spor liseleri, Anadolu Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Programlarının Uygulandığı liseler, Teknik

9

Liseler, İmam Hatip liseleri ve Anadolu İmam Hatip Liselerinin yeniden yapılandırılmasında kendi statülerinin göz önünde bulundurulması

7. Hazırlık sınıfı ile birlikte 5 yıl süreli öğretim yapan resmi ve özel liselerin isteği bağlı olarak mevcut statülerini uygulamaya devam edebilmesi

Ortaöğretimin yeniden yapılandırılması çerçevesinde liselerin dört yıla çıkarılması

çeşitli raporlarda bir hedef olarak ortaya konmuştur. Sekizinci 5 yıllık kalkınma planında uzun

vadede temel eğitimin 12 yıla çıkarılması hedefi doğrultusunda gerekli altyapının

hazırlanacağı ifade edilmektedir. (http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8.pdf). Avrupa Birliği

Müktesebatının üstlenilmesine ilişkin Türkiye Ulusal Programında ise Zorunlu ilköğretim

süresinin AB ülkeleri ortalaması olan 9–12 yıl seviyesine yükseltilmesi için gerekli

çalışmaların yapılacağı belirtilmektedir. (http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/ulusalpr/c2.pdf)

XVI. Millî Eğitim Şurasında dikkat çeken kararlar içinde ortaöğretimin yapısıyla ilgili

olanlar şunlardır;

1. nolu karar ortaöğretim bugünkü parçalı yapısından kurtarılarak birlik içinde çeşitliliği

yansıtan, kaynak kullanımında verimliliği getiren; yeterliğe dayalı çok amaçlı ve

demokratik bir yapılandırmaya dönüştürülmeli, böylece genel ve mesleki liseler ve

değişik sektörler için var olan okul türleri ve yaygın eğitim kurumları yerine farklı

amaçlara göre düzenlenmiş program çeşitliliğine yer veren kurumsallaşmaya

geçilmelidir.

9. nolu karar önerilen sistem kavramsal düzeyde yakın bir gelecekte gerçekleşmesi

düşünülen 11–12 yıllık zorunlu eğitim uygulaması da dikkate alınarak planlanmalıdır.

35.Ortaöğretimin ilk yılında öğrencilerin mesleki yönelmelerine yardım edecek biçimde

kendi ilgi ve eğilimlerini ve temel meslek alanlarını tanımalarını sağlayacak geniş

tabanlı eğitim programları uygulanmalı ve mesleki danışmanlık hizmetleri

verilmelidir.

Millî Eğitim Bakanlığı 2001–2005 çalışma programında ise ortaöğretimin parçalı

yapısından kurtarılarak birlik içinde çeşitliliği yansıtan, kaynak kullanımında verimliliği

sağlayan; yeterliliğe dayalı çok amaçlı ve demokratik bir yapılanmaya dönüştürülmesi gereği

belirtilmiştir. Ortaöğretimde 12 yıllık zorunlu eğitim uygulamasını da dikkate alarak genel ve

mesleki ortaöğretim kurumları yerine farklı amaçlara göre düzenlenmiş program çeşitliliğine

yer veren bir yapıya geçilmesi gerektiği ifade edilmektedir.

Amaç

10

Bu araştırmanın amacı ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okullar, programlar,

öğrenciler ve veliler açısından ortaya koyduğu sonuçları değerlendirmektir. Araştırmanın

genel amacı doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır.

1.Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılması programlar ve alanlar açısından ne gibi etkilerde bulunmuştur?

2. Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılması liselerin öğrencileri yaşama, yükseköğretim ve/veya mesleğe hazırlama açısından yeterliliklerini ne ölçüde etkilemiştir?

3.Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılmasının ortaöğretime devam, başarı düzeyi, okulu terk ve açık öğretime yönelme açılarından ne gibi etkisi olmuştur?

4.Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılmasının okulların altyapısı, insan gücü ve işleyişleri açısından ne gibi etkileri olmuştur?

5.Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılmasının öğrencilerin bilişsel, sosyal, psikolojik, fiziksel gelişimleri açısından ne gibi etkileri olmuştur?

6.Ortaöğretimin 4 yıla çıkarılması ailelerin ortaöğretime karşı tutumlarını ne yönde etkilemiştir?

Araştırmanın Önemi

6.000’i geçen okul sayısı ve 3,5 milyona yakın öğrenciye sahip ortaöğretim

kurumlarıyla ilgili bu araştırmanın liselerin süresinin dört yıla çıkarılması konusunda ilk

yapılan araştırmalardan birisi olması nedeniyle eğitim camiasının dikkatini çekeceği ifade

edilebilir. 2005–2006 öğretim yılıyla başlayan sürecin nasıl işlediği, dört yıllık ortaöğretimin

ne ölçüde Türk Millî Eğitim sistemine katkıda bulunduğunu, dört yıllık liselerle ilgili ne gibi

geliştirme çalışmaları yapılabileceği konusundaki kararlar için dönüt sağlaması açısından

etkili olabileceği düşünülmektedir.

Araştırma sonuçları Talim Terbiye Kurulu, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Erkek

Teknik Genel Müdürlüğü, Kız Teknik Genel Müdürlüğü, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi,

Din Öğretimi gibi ortaöğretimle ilgili birimlere kaynak olma niteliği taşıması bakımından da

öneme haizdir. Araştırma bu konuda ilerde yapılabilecek araştırmalar için de bir kaynak

olabilecektir. Ortaöğretimin öğretim süresi bakımından değerlendirilmesine yönelik bir başka

araştırmaya daha önce rastlanılmamıştır. Araştırma kendi sınırlılıkları için de alanındaki

boşluğun doldurulmasına katkıda bulunurken diğer yandan gelecekte yapılacak çalışmalara

ışık tutabilir. Araştırmanın katkısı iki yönlüdür. Öncelikle araştırma sürecinde hazırlanan

güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılan veri toplama araçları bundan sonra yürütülebilecek

benzer çalışmalarda da kullanılabilir. Diğer bir katkısı da örneklem seçimi, verilerin

toplanması ve verilerin analizi konularında olabilir.

İKİNCİ BÖLÜM

11

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama yöntemi ve anketler

ile toplanan verilerin çözümlenmesine ilişkin bilgiler yer almaktadır.

2.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırmada, dört yıllık ortaöğretim sürecini değerlendirmeye ilişkin veriler elde

etme ve bu verilerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle araştırma tarama modeline

girmektedir.

2.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ortaöğretim okullarında

görev yapan öğretmenler ile bu okulların tümünde öğretim gören öğrenciler ve velileri

oluşturmaktadır. Zaman ve kaynak bakımından tüm evrene ulaşmak mümkün olmadığı için,

bu evreni temsil edebilecek bir örneklem seçilmiş ve buna göre Eğitim Teknolojileri Genel

Müdürlüğü tarafından bu örnekleme anketlerin WEB ortamında elektronik olarak

uygulanması istenmiştir. Ancak ortaya çıkan teknik sorunlar nedeniyle örneklem dışında da

araştırmaya katılım söz konusu olmuştur. Sonuç olarak gelen yanıtlara göre öğretmenler 56

ilden çalışmaya katılırken, veliler 40, öğrenciler ise 21 ilden çalışmaya katılmışlardır (Tablo

2.1).

Öğretmenler, 56 ilden çalışmaya katılırken, veliler 40, öğrenciler ise 21 ilden çalışmaya

katılmışlardır.

Tablo 2.1 Örneklemin İllere Göre Dağılımı

12

Öğretmen Öğrenci Veli Öğretmen Öğrenci Veli İL

f % f % f %

İL

f % f % f % Adana 103 6,6 296 6,3 147 8,6 Kırklareli 1 ,1 - - 3 0,2 Adıyaman 1 ,1 - - 1 0,1 Kırşehir 2 ,1 - - - - Afyon 3 ,2 - - 1 0,1 Kocaeli 52 3,3 158 3,4 29 1,7 Ağrı 8 ,5 25 0,5 9 0,5 Konya 169 10,8 537 11,5 246 14,3 Amasya 2 ,1 - - 1 0,1 Kütahya 1 ,1 - - - - Ankara 126 8,0 492 10,5 53 3,1 Malatya 4 ,3 - - - - Antalya 44 2,8 - - - - Manisa 5 ,3 - - 2 0,1 Artvin

1 ,1 - - - - Kahramanmaraş

3 ,2 - - -

Aydın 64 4,1 211 4,5 10 0,6 Mardin 13 ,8 31 0,7 36 2,1 Balıkesir 106 6,7 313 6,7 - - Nevşehir 1 ,1 - - 1 0,1 Bolu 1 ,1 - - - - Niğde 2 ,1 - - - - Burdur - - - - 1 0,1 Rize 1 ,1 - - - - Bursa 94 6,0 352 7,5 30 1,7 Sakarya 3 ,2 - - 3 0,2 Çankırı 2 ,1 - - - - Samsun 93 5,9 249 5,3 115 6,7 Çorum 2 ,1 - - - Siirt 1 ,1 - - - - Denizli 1 ,1 - - 4 0,2 Sivas 2 ,1 - - - - Diyarbakır 2 ,1 - - 1 0,1 Tekirdağ 55 3,5 144 3,1 58 3,4 Elazığ 1 ,1 - - - - Tokat - - - - 1 0,1 Erzincan 1 ,1 - - - - Trabzon 84 5,3 295 6,3 - - Erzurum 34 2,2 138 2,9 57 3,3 Şanlıurfa 48 3,1 69 1,5 52 3,0 Eskişehir - - - - 1 0,1 Van 1 ,1 - - Gaziantep 61 3,9 260 5,6 55 3,2 Yozgat 1 ,1 - - Giresun 2 ,1 - - Zonguldak 55 3,5 176 3,8 70 4,1 Hatay 89 5,7 280 5,6 184 10,7 Aksaray 2 ,1 - - 1 0,1 Mersin 4 ,3 - - 2 0,1 Karaman 1 ,1 - - - - İstanbul 15 1,0 1 0,0 6 0,3 Kırıkkale 36 2,3 142 3,0 73 4,2 İzmir 2 ,1 - - 2 0,1 Karabük 1 ,1 - - 1 0,1 Kars 1 ,1 - - - - Kilis - 2 0,1 Kastamonu 65 4,1 173 3,7 47 2,7 Osmaniye 1 ,1 - - 1 0,1 Kayseri 96 6,1 337 7,2 112 6,5 Düzce 2 ,1 - - - Toplam 1571 100,0 4679 100,0 1718 100,0

2.3. Verilerin Toplanması

Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Araştırmanın

genel ve alt amaçları esas alınarak geliştirilen anket formu öğretmen, öğrenci ve veli anketi

olmak üzere üç ayrı anket olarak yapılandırılmıştır.

Öğretmen anketi iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel sorular

yöneltilmiştir. Anketlerde kapalı ve açık uçlu sorulara yer verilmiştir. Her üç gruba liselerin

özelliklerini ne ölçüde yeterli bulduklarına dair sorulara yer verilmiştir. Öğrenci ve velilere

ortak olarak öğrencilerin/çocukların liseye gitme amaçları sorulmuştur. İkinci bölümde

öğretmenlere liselerde öğretim süresinin dört yıla çıkarılmasının öğrenciler, okulun işleyişi ve

toplum üzerindeki etkisini ne yönde etkilediğine dair 30 soru sorulmuştur Öğretmenlere

13

liselerin dört yıla çıkarılması sonucunda oluşan durumlarla ilgili görüşleri 10 soruyla tespit

edilmeye çalışılmıştır. Liselerin dört yıla çıkarılmasıyla okulların işleyişini etkileyebilecek

durumlarla ilgili olarak 8 ifade öğretmenlere yöneltilmiş, 4 ifadeyle de liselerin dört yıla

çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek önerilere katılım düzeyleri tespit edilmeye

çalışılmıştır.

Öğrenci anketinde kişisel sorulara daha çok ağırlık verilmiştir. Okullarının öğretim

şekli, sınıflarındaki öğrenci sayısı, okullarındaki ortak kullanım alanlarını ne derece yeterli

buldukları, dershaneye gidip gitmedikleri, özel ders alıp almadıkları, sınıf tekrara yapıp

yapmadıkları, liseler arası geçiş yapıp yapmadıkları gibi bir takım sorular öğrencilere

yönlendirilmiştir. Öğrencilere ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okullarıyla ilgili

durumları, hizmetleri ne yönde etkilediğine dair 9 ifade yönlendirilmiştir. Ortaöğretimin dört

yıla çıkarılmasının öğrencilerle ilgili durumları ne yönde etkilediğine dair 7 soru

hazırlanmıştır. Velilere liselerin dört yıllık sürecinin öğrenci, okul ve veli-toplum üzerindeki

etkisini ne yönde etkilediğine dair 8 soru sorulmuştur.

Hazırlanan anketlerin taslak formlarını, kapsam ve görünüş geçerliliği sağlamak üzere

alan uzmanlarının görüşlerine başvurulmuştur. Uzmanlara soruların ölçülmek istenilen

özelliği ölçmede ne derece yeterli olup olmadığı sorulmuş ve varsa düzeltme önerileri

istenmiştir. Uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda sorular yeniden düzenlenmiş ve veri

toplama araçlarına son hali verilmiştir.

Millî Eğitim Bakanlığı, İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetim Bilgi Sistemi

(İLSİS) veri tabanı kullanılarak araştırma anketleri internet ortamında 24 Mayıs–18 Haziran

2010 tarihleri arasında uygulanmış ve Türkiye genelinde, 4.679 öğrenci 1.571 öğretmen ve

1.718 veli dört yıllık lise öğretimini değerlendirmek üzere görüş bildirmiştir.

2.4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Araştırmada elde edilen veriler, kodlanılarak bilgisayara yüklenmiş ve “SPSS

(Statistical package for social sciences) 15.0 for Windows “ istatistik programı kullanılarak

çözümlenmiştir. Verilerin, ne olduğunu anlamak amacıyla yüzde (%) ve frekans (f), ortalama

gibi betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırmaya katılanların liselerin yeterliliği

konusundaki gruplar arasındaki farklarını test etmek amacıyla (ANOVA testi ) uygulanmıştır.

2.5 Araştırma Kapsamındaki liseler bu okullarda görev yapan öğretmenler, okuyan öğrenciler ve bunların velilerine ait bilgiler

14

Araştırmaya katılan öğretmenlerin okuldaki görevlerinin dağılımı Tablo 2.2 de verilmiştir. Tablo 2.2 Öğretmenlerin Okuldaki Görevlerinin Dağılımı

f % Okul Müdürü 128 8,4 Müdür Yardımcısı 208 13,7 Öğretmen 1.187 77,9 Toplam 1.523 100,0

Tablo 2,1’de verilen araştırmaya katılan öğretmenlerin okullarındaki görev dağılımı

incelendiğinde, öğretmenler grubun %77,9’nu, müdür yardımcıları %13,7’sini ve müdürler

%8,4’nü oluşturmaktadır.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin branşlara göre dağılımları Tablo 2,3’te verilmiştir.

Tablo 2.3 Öğretmenlerin Branşlara Göre Dağılımları

f % Matematik 166 10,6 Felsefe Grubu 90 5,8 Beden Eğitimi 15 1,0 Yabancı Dil 41 2,6 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 35 2,2 Müzik 10 ,6 Meslek Lisesi Öğretmenleri 120 7,7 Resim 20 1,3 Türk Dili ve Edebiyatı 171 10,9 Rehber Öğretmen 125 8,0 Tarih 162 10,4 Fizik 100 6,4 Biyoloji 104 6,6 İmam-Hatip Meslek Dersleri 14 ,9 Coğrafya 103 6,6 Kimya 83 5,3 Toplam 1.565 100,0

Tablo 2.3‘te verilen araştırmaya katılan öğretmenlerin branşlara göre dağılımları

incelendiğinde; %10,9 ile Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri, birinci sırada yer alırken,

matematik dersi öğretmenleri %10,6 ile ikinci sırayı almaktadır. Tarih dersi öğretmenleri

%10,4 ile üçüncü sırada yer almaktadırlar. Rehber öğretmenler ise %8’lik bir orana

sahiptirler. Meslek lisesi öğretmenleri ise %7,7’lik bir oranla beşinci sırada yer almaktadır.

Öğretmenlerin kıdemlerine göre dağılımları Tablo 2.4’te verilmiştir.

Tablo 2.4 Öğretmenlerin Kıdemlerine Göre Dağılımı

Yıl f %

15

1–5 162 11,2

6–10 309 21,4

11–15 415 28,8

16–20 273 19,0

21+ 284 19,6

Toplam 1.443 100,0

Tablo 2.4 incelendiğinde öğretmenlerin en yoğun kıdem grubuna sahip olduğu yıl

aralığının, %28,76’lık bir oranla “11–15” arası olduğu göze çarpmaktadır. İkinci sırayı 6–10

yıl arasında mesleki tecrübeye sahip öğretmenlerin teşkil etmektedir (%21,41). Öğretmenlerin

mesleki tecrübelerinin yüksek olması 2005–2006 öğretim yılından itibaren kademeli olarak

başlatılan dört yıllık lise uygulamasını daha iyi değerlendirmelerinde bir rol oynayabileceği

ifade edilebilir.

Araştırmaya katılan okul yöneticilerinin kıdem durumlarına göre dağılımları Tablo

2.5’te verilmiştir.

Tablo 2.5 Yöneticilerin Kıdem Durumlarının Dağılımı

Kıdem f % 1–5 160 44,2

6–10 75 20,7

11–15 49 13,5

16–20 38 10,5

21+ yıl 40 11,1

Toplam 362 100,0

Tablo 2.5 incelendiğinde; 1–5 yıl arasında kıdeme sahip okul yöneticilerinin oran olarak

en fazla orana sahip oldukları dikkati çekmektedir (%44,2), İkinci sırayı %20,7’lik bir oranla

6–10 yıl arasında kıdeme sahip okul yöneticileri oluşturmaktadır. 16–20 yıl arasında kıdeme

sahip okul yöneticileri görüş bildiren yönetici grubunun en düşük kısmını oluşturmaktadır

(%10,5).

Araştırmaya katılan okul yöneticilerinin görev yaptıkları okullardaki öğrenci sayılarının

dağılımı Tablo 2.6’ da verilmiştir.

Tablo 2.6 Okul Yöneticilerinin Görev Yaptıkları Okullardaki Öğrenci Sayısı

Öğrenci sayısı f %

16

1–499 142 45,8

500–999 113 36,5

1.000–1.499 27 8,7

1.500–2.499 23 7,4

2.500–3.499 5 1,6

Toplam 310 100,0

Tablo 2.6’ya göre araştırmaya katılan okul yöneticilerinin %45,8’nin 500’den daha az

öğrencisi olan okullarda çalıştıkları görülmektedir. Yöneticilerin %36,5’u öğrenci sayısı 500–

999 arasında olan okullarda görev yapmaktadırlar. 1000–1499 arasında öğrencilerinin

olduğunu belirten okul yöneticilerinin oranı %8,8’dir. 2.500–3.499 arasında öğrenciye sahip

olduklarını belirten müdürlerin oranı ise %1,4’dır. Ortaöğretimin dört yıl olarak

yapılandırılmasının liselerin öğrenci mevcutlarını fazla artırmadığı ifade edilebilir. Bu artışın

önlenmesinde derslik sayısındaki artışın önemli bir payı vardır. 2003–2009 yılları arasında

ortaöğretime 8.412 derslik kazandırılmıştır.

Araştırmaya görüş veren öğretmenlerin görev yaptıkları okul türlerinin dağılımı Tablo

2.7’de verilmiştir.

Tablo 2.7 Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okul Türlerine Göre Dağılımları

Okul türü f %

Genel Lise 553 35,2

Anadolu Lisesi 303 19,3

Ticaret meslek lisesi 121 7,7

Endüstri Meslek Lisesi 172 10,9

Anadolu Öğretmen Lisesi 58 3,7

Kız Meslek Lisesi 135 8,6

İmam-Hatip Lisesi 121 7,7

Anadolu Meslek Lisesi (Kız Teknik lisesi) 19 1,2

Fen Lisesi 27 1,7

Çok Programlı lise (Ticaret ve Turizm Öğretimi) 15 1,0

Çok Programlı lise (Kız teknik) 12 ,8

Çok Programlı Lise (ETÖGM) 35 2,2

Toplam 1.571 100,0

17

Tablo 2.7 incelendiğinde genel lisede çalıştığını ifade eden öğretmenlerin %35,2 ile en

yüksek oranda olduğu görülmektedir. İkinci sırayı %19,7’lik bir oranla Anadolu Liselerinde

çalışan öğretmenler almaktadır. Endüstri meslek lisesinde görev yapan öğretmenler %10,9 ile

üçüncü sırada yer alırken araştırmaya en az katılımın Kız Teknik Öğretim Genel müdürlüğüne

bağlı çok programlı liselerden olduğu görülmektedir (%0,8).

Araştırmaya katılan öğretmenlere yöneltilen “onikinci sınıflara derse giriyor musunuz”

sorusuna verdikleri cevabın dağılımı Tablo 2.8’de verilmiştir.

Tablo 2.8 Öğretmenlerin “onikinci sınıflara derse giriyor musunuz” Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı

f %

Evet 882 63,0

Hayır 518 37,0

Toplam 1.400 100,0

Tablo 2.8’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğretmenlerin %63’ü, “onikinci

sınıflara derse giriyor musunuz sorusuna “Evet” cevabını vermiştir. “%37’si “Hayır” cevabını

vermiştir. Onikinci sınıflara derse giren öğretmenlerin yüzdelerinin yüksek olması dört yıllık

süreçle ilgili daha ayrıntılı görüş vermelerini mümkün kılmış olabilir.

Araştırmaya katılan öğretmenlere yöneltilen okulun öğretim şekliyle ilgili soruya

verdikleri cevabın dağılım Tablo 2.9’da verilmiştir.

Tablo 2.9 Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okulların Öğretim Şekillerinin Dağılımı

f %

Tekli 1.040 72,7

İkili 390 27,3

Toplam 1.430 100,0

Tablodan anlaşıldığı gibi araştırmaya katılan öğretmenlerin görev yaptıkları okulların

öğretim şekilleri incelendiğinde, tekli öğretime sahip okulların %72,7’lik bir orana sahip iken,

ikili öğretime sahip ortaöğretim kurumlarının oranın %27,3 olduğu anlaşılmaktadır.

Araştırmaya katılan öğrencilerin okudukları sınıf düzeylerinin dağılımı Tablo 2.10’da

verilmiştir.

Tablo 2.10 Öğrencilerin Okudukları Sınıf Düzeylerinin Dağılımı

18

Sınıf düzeyi f %

9. sınıf 1.120 23,9

10.sınıf 1.349 28,8

11.sınıf 1.276 27,3

12.sınıf 934 20,0

Toplam 4.679 100,0

Tablo 2.11 incelendiğinde çalışmaya katılan öğrencilerin %28,8’nin 10.sınıf, %27,3’nün

11.sınıf, %23,9’nun 9.sınıf ve %20’sinin 12.sınıf öğrencisi oldukları görülmektedir.

Araştırmaya katılan öğrencilerin okudukları bölümlerin dağılışı Tablo 2.11’ de verilmiştir

Tablo 2.11 Öğrencilerin Liselerde Öğretim Gördükleri Bölümler

Alan f % Alan f

%

Ahşap Teknolojisi 2 ,1 Metalürji 14 ,6

Büro Yönetimi 3 ,1 Muhasebe ve Finansman 114 5,1

Çocuk Gelişimi 80 3,6 Radyo-Televizyon 14 ,6

Elektrik-Elektronik 93 4,2 Sosyal Bilimler Alanı 216 9,7

El Sanatları 9 ,4 Türkçe-Matematik 504 22,6

Fen 503 22,6 Yabancı Dil 54 2,4

Gıda Teknolojisi 28 1,3 Yiyecek-İçecek Hizmetleri

12 ,5

Giyim Üretim Teknolojisi

27 1,2 Halkla İlişkiler 8 ,4

Grafik ve Fotoğraf Alanı 8 ,4 Kimya Teknolojisi 12 ,5

Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri

10 ,4 Bilişim Teknolojileri 427 19,2

Harita-Tapu-Yapı 22 1,0 İmam-Hatip Lisesi 11 ,5

Hasta Bakım ve Yaşlı Hizmetleri

1 ,0 Adalet Lisesi 17 ,8

Makine Teknolojisi 40 1,8

Toplam 2.229 100,0

Tablo 2.11 incelendiğinde genel liselerdeki alanlarda okuyan öğrencilerin oranlarının

yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Fen ve Türkçe-matematik alanlarında okuduklarını ifade

eden öğrencilerin oranı birbirlerine eşittir (%22,6) meslek liseleri içinde “Bilişim

teknolojileri” alanında öğretim gören öğrencilerin oranı %19,2’dir.

19

Araştırmaya katılan öğrencilerin 9. sınıf sonunda lise değiştirip değiştirmediklerine dair

görüşlerinin dağılımı Tablo 2.12 ‘de verilmiştir.

Tablo 2.12 Öğrencilerin 9. Sınıf Sonunda Lise Değiştirme Durumlarının Dağılımı

Katılım durumu f %

Evet 327 7,6

Hayır 3.991 92,4

Toplam 4.318 100,0

Tablo 2.12 incelendiğinde “Dokuzuncu sınıf sonunda lise değiştirdiniz mi?” sorusuna

öğrencilerin %7,6’sının “Evet”, %92,4’nün ise “Hayır” şeklinde cevap verdikleri

anlaşılmaktadır.

Lise değiştirdiğini belirten öğrencilere yöneltilen hangi liseden geçiş yaptınız sorusana

verdikleri cevapların dağılımı Tablo 2.13’te verilmiştir.

Tablo 2.13 Öğrencilerin Lise Değiştirme Durumları

f %Genel liseden meslek lisesine 170 65,4Meslek lisesinden genel liseye 90 34,6Toplam 260 100,0

Tablo 2.13’te görüldüğü gibi liseler arası geçişte genel liseden meslek lisesine geçiş

yapanların oranının %65,4 meslek lisesinden genel liseye geçenlerin oranı ise %34,6’tır.

Araştırmaya katılan öğrencilerin okulların öğretim şeklinin dağılım Tablo 2.14’te

verilmiştir.

Tablo 2.14 Öğrencilerin Okudukları Okulların Öğretim Şeklinin Dağılımı

f % Tekli 3.570 78,0 İkili 1.004 22,0

Toplam 4.574 100,0

Tablo 2.14’te verilen öğrencilerin okudukları okulların öğretim şeklinin dağılımı

incelendiğinde tekli öğretim yapan okulların %78, ikili öğretim yapan okulların ise %22’lik

bir orana sahip oldukları görülmektedir.

Araştırmaya katılan öğrencilere yöneltilen sınıfınızdaki öğrenci sayısı ne kadardır?

Soruna verdikleri cevapların dağılımı Tablo 2.15’te verilmiştir.

20

Tablo 2.15 Öğrencilerin Okudukları Sınıflardaki Öğrenci Sayılarının Dağılımı Öğrenci sayısı f %

30 ve daha az 3.511 77,131–40 arası 896 19,741 ve daha fazla 144 3,2Toplam 4.551 100,0

Tablo 2.15’te araştırmaya görüş bildiren lise öğrencilerinin okudukları sınıflardaki

öğrenci sayılarının dağılımı incelendiğinde liselerdeki öğretim süresinin dört yıla

çıkarılmasına karşın sınıf mevcutlarının normal bir sayıda olduğunu söylemek mümkündür.

Öğrencilerin %77,1’i sınıf mevcutlarının otuz ve altında olduğunu ifade etmektedirler. Sınıf

mevcutlarının 41 ve daha fazla olduğunu ifade eden öğrencilerin oranı sadece %3,2’dir. Bu

bulgular 2009–2010 öğretim yılında ortaöğretim kurumlarında derslik başına düşen öğrenci

sayısı olan 34,5 sayısıyla uyumludur.

Araştırmaya katılan öğrenci ve velilerin çocukların dershaneye gitmeleri varsa

okullarındaki hafta sonu kurslara katılmaları ve özel ders almalarıyla ilgili görüşlerinin

dağılımı Tablo 2.16’da verilmiştir.

Tablo 2.16 Öğrenci ve Velilere Göre Öğrencilerin Dershaneye Gitme, Okuldaki Hafta Sonu Kurslara Katılma ve Özel Ders Alıp Almama Durumu

Öğrenci Veli Evet Hayır Toplam Evet Hayır Toplam

f 415 4.155 4.570 158 1424 1582Derslerinize destek amacıyla özel ders alıyor musunuz/ alıyor mu? % 9,1 90,9 100,0 10 90 100,0

f 1.290 3.267 4.557 436 1136 1572Derslerinize destek olması amacıyla dershaneye gidiyor musunuz/gidiyor mu?

% 28,3 71,7 100,0 27,7 72,3 100,0

f 413 4.017 4.430 149 1397 1546Derslerinize destek amacıyla okulunuzda varsa hafta içi ya da hafta sonu kurslarına katılıyor musunuz?/katılıyor mu?

% 9,3 90,7 100,0 9,6 90,4 100,0

Tabloda 2.16’da görüldüğü gibi öğrencilerin derslerine takviye etmek amacıyla en fazla

dershanelerden yararlandıkları anlaşılmaktadır. Dershaneye gittiğini ifade eden öğrencilerin

oranı %28,3’tür. Velilerin %27,7’sine göre çocukları dershaneye gitmektedir. Veli ve öğrenci

görüşlerinin birbirleriyle tutarlı olduğu dikkati çekmektedir. Özel ders ve kursları takip eden

öğrencilerin oranı öğrenci ve veli görüşlerine göre %10 dolaylarındadır. Hafta sonu kurslarına

katıldığını ifade eden öğrencilerin oranı %9,3 iken velilerin %9,6’sı çocuklarının bu tür

kurslara katıldıklarını belirtmişlerdir.

Öğrencilerin okudukları sınıf düzeyine göre dershaneye gitme durumları Tablo 2.17’de

verilmiştir

21

Tablo 2.17 Öğrencilerin Okudukları Sınıf Düzeyine Göre Dershaneye Gitme Durumlarının Dağılışı Evet Hayır Toplam

f 127 959 1086 9.sınıf % 11,7 88,3 100 f 245 1.068 1313 10.sınıf % 18,7 81,3 100 f 483 765 1248 11.sınıf % 38,7 61,3 100 f 435 475 910 12.sınıf % 47,8 52,2 100 f 1.290 3.267 4.557 Toplam % 28,3 71.7 100

Tablo 2.17’de verilen öğrencilerin okudukları sınıf düzeyine göre dershaneye gitme

durumları incelendiğinde dokuzuncu sınıftan, üniversite sınavının olduğu on ikinci sınıfa

doğru dershanelere giden öğrenci sayısının arttığı görülmektedir. Onikinci sınıfta oran

%48’lere kadar yükselmektedir.

Öğrencilerin dershane, özel ders ve kurslar için bir haftada toplam kaç saat

harcadıklarına dair görüşlerinin dağılımı Tablo 2.18’de verilmiştir.

Tablo 2.18 Öğrencilerin Dershane, Özel Ders ve Kurslar İçin Bir Haftada Harcadıkları Zaman

Saat f %

Beş saatten az 1.147 41,8

5–9 saat 748 27,2

10–15 saat 578 21,0

15 saatten fazla 274 10,0

Toplam 2.747 100,0

Tablo 2.18’e göre öğrencilerin özel ders ve kurslar için bir haftada toplam kaç saat

zaman harcadıkları incelendiğinde %41,8’nin beş saatten az süre harcadıkları görülmektedir.

Oran olarak ikinci sırayı 5–9 saat arasında zaman harcayanlar (%27,2) üçüncü sırada ise

%21’lik bir oranla 10–15 saat arasında zaman harcadıklarını ifade eden öğrenciler

bulunmaktadır. 15 saatten fazla zaman harcadığını belirtenlerin oranı %10’dur.

Öğrenci ve velilere sorulan sınıf tekrarı yaptınız mı/ yaptı mı? sorusuna verilen

cevapların dağılımı Tablo 2.19’da verilmiştir.

22

Tablo 2.19 Lisede Sınıf Tekrarına İlişkin Öğrenci ve Veli Cevapları

Katılım Düzeyi Öğrenci Veli f % f %

Evet 500 11,1 173 11,5Hayır 4.011 88,9 1.334 88,5Toplam 4.511 100,0 1.507 100,0

Tablo 2.19’a göre öğrencilere ve velilere yöneltilen lisede sınıf tekrarı yaptınız mı/ yaptı

mı? Sorusuna verilen cevapların dağılımı incelendiğinde araştırmaya katılan öğrencilerin

%11,1’i sınıf tekrarı yaptıklarını, velilerin ise %11,5’u velisi oldukları öğrencinin sınıf tekrarı

yaptığını ifade ettikleri göze çarpmaktadır. Öğrenci ve velilerin cevaplarının birbirleriyle

genel olarak tutarlı olması dikkat çekmektedir.

Öğrenci ve Velilerin hangi sınıf düzeyinde sınıf tekrarı yapıldığına dair görüşleri Tablo

2.20’de verilmiştir.

Tablo 2.20 Öğrenci ve Velilerinin Hangi Sınıf Düzeyinde Sınıf Tekrarı Yapıldığına Dair Görüşleri

İfadeler Öğrenci Veli f % f %

9.sınıf 388 80,9 145 87,9 10.sınıf 89 18,4 18 10,9 11.sınıf 5 1,0 2 1,2 12.sınıf 3 0,6 0 0 Toplam 485 100 165 100,0

Tablo 2.20’den anlaşıldığı gibi öğrencilerin en fazla sınıf tekrarı yaptıkları sınıf düzeyi

9.sınıftır. Öğrencilerin %80,9’u, velilerin ise %87,9’u dokuzuncu sınıf düzeyinde çocuklarının

sınıf tekrarı yaptıklarını ifade etmişlerdir. 10. sınıf düzeyinde sınıf tekrarı yaptığını ifade eden

öğrencilerin oranın %18,4 olmasına karşın, velilerin velisi olduğu öğrencilerin %10,9’nun

10.sınıf düzeyinde sınıf tekrarı yaptığını ifade etmeleri ilgi çekicidir.

Araştırmaya katılan velilerin cinsiyete göre dağılımları Tablo 2.21’ de verilmiştir.

Tablo 2.21 Velilerin Cinsiyete Göre Dağılımları

f %

Kadın 442 32,1

Erkek 937 67,9

Toplam 1.379 100,0

Tablodan görüleceği üzere araştırmaya görüş bildiren velilerin %67,9’u erkek, %32,’i

kadındır.

23

Araştırmaya katılan velilerin öğrenim durumlarına göre dağılışları Tablo 2.22’de

verilmiştir.

Tablo 2.22 Velilerin Öğrenim Durumlarının Dağılışı

Mezun olunan okul f %

İlkokul mezunu 458 35,5

Ortaokul mezunu 299 23,2

Lise mezunu 305 23,7

Üniversite mezunu 227 17,6

Toplam 1.289 100,0

Tablo 2.22‘deki verilere göre araştırmaya katılan velilerin %35,5’unu ilkokul mezunları

oluştururken, %17,6’sını üniversite mezunları oluşturmaktadır. Lise mezunları oran olarak

üçüncü sırayı almaktadır ( %23,7). Üniversite mezunu veliler oran olarak en az paya sahiptir

(%17,6).

Araştırmaya katılan velilerin çocuklarının okudukları sınıf düzeylerinin dağılımı Tablo


Tablo 2.23 Velilerin Çocuklarının Okumuş Oldukları Sınıf Düzeylerinin Dağılımı

Sınıf düzeyi f % 9.sınıf 369 21,5

10.sınıf 507 29,5

11.sınıf 450 26,2

12.sınıf 392 22,8

Toplam 1.718 100,0

Tablo 2.22 incelendiğinde en çok 10.sınıf öğrenci (%29,5) velilerinin araştırmaya görüş

bildirdikleri en az ise 9. sınıf öğrenci velilerin araştırmaya katıldıkları görülmektedir.

Araştırmaya katılan velilerin velisi oldukları öğrencilerin 9. sınıf sonunda lise

değiştirme konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 2.24’ te verilmiştir.

24

Tablo 2.24 Velilerin Cevaplarına Göre Çocuklarının 9.Sınıf Sonunda Lise Değiştirme Durumları

f %

Evet 124 8,7

Hayır 1.304 91,3

Toplam 1.428 100,0

Tablo 2.24’e göre araştırmaya katılan velilerin %91,3’ü velisi olduğu öğrencinin 9.sınıf

sonunda sınıf değiştirmediğini ifade etmiştir. Velilere göre okul değiştiren öğrenci oranı

%8,7’dir.

Velilerin çocuklarının hangi liseden bir diğerine geçiş yaptıklarına dair görüşleri Tablo


Tablo 2.25 Velilerin Çocuklarının Hangi Liseden Bir Diğerine Geçiş Yaptıklarına Dair Görüşleri

f %

Genel liseden meslek lisesine 84 80,8

Meslek lisesinden genel liseye 20 19,2

Toplam 104 100,0

Tablo 2.25’teki verilere göre çocuklarının okul değiştirdiğini ifade eden veliler

içerisinde %80,8 oranındaki bir veli çocuklarının genel liseden meslek lisesine, %19,2

oranında bir veli ise meslek lisesinden genel liseye geçmiş olduklarını ifade etmişlerdir.

25

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM

Araştırmanın bu bölümünde araştırmanın birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü alt amaçları

doğrultusunda toplanan verilerin çözümleri ile ulaşılan bulgular ve yorumlar yer almaktadır.

3.1.Liselerin Yeterliliği

3.1.1.Öğrencilerin Lisede Öğrenim Görme Amacı

Öğrencilere ve velilere göre çocuklarının lisede okuma isteklerinin dağılışı Tablo 3.1’

de verilmiştir.

Tablo 3.1 Öğrencilere ve Velilere Göre Çocukların Lisede Okuma İsteklerine Dair Görüşlerinin Dağılışı

Öğrenci Veli Lisede okuma isteği f % f %

Üniversiteye girebilmek 2.376 57,7 673 46,3

Bir meslek sahibi olabilmek 1.225 29,7 522 36,3

Liseden sonra hemen işe girmek 84 2,0 44 3,1

Ailemin beklentilerini karşılamak 99 2,4 - -

Hayata hazırlanmak 193 4,7 120 8,4

Çevremle Uyum sağlamak 15 0,4 10 0,7

Akademik bilgimi artırmak 78 1,9 31 2,2

Yaşam becerilerimi geliştirmek 47 1,1 23 1,6

Diğer 27 0,7 14 1,0

Toplam 4.121 100,0 1.437 100,0

Tabloda 3.1’de verilen öğrencilerin lisede okuma istekleriyle velilerin çocuklarını liseye

gönderme amaçlarının dağılımı incelendiğinde gerek öğrenciler için gerekse velileri için en

önemli amaç “Üniversiteye girebilmektir” öğrencilerin için bu oran %57,7 iken veliler için bu

oran %46,3 olmuştur. Oran olarak ikinci sırada yer alan ifade “Bir meslek sahibi

olabilmektir”, öğrenciler %29,7 oranında bu ifadeyi seçmiş iken, veliler için bu oran daha

yüksek olmuştur (%36,3). “Hayata hazırlanmak” ifadesi her iki grubun da oran olarak üçüncü

sırayı tercih ettikleri bir ifade olmuştur Öğrenciler (%4,7) veliler (%8,4).

Araştırmaya katılan grupların liselerin yeterliliklerine yönelik görüşleri Tablo 3.2’te

verilmiştir.

26

Tablo 3.2 Grupların Liselerin Yeterlilikleri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

İFADELER

Grup N X SS Katılma Düzeyi

Öğretmen 1.571 2,58 1,24 Az Yeterli Öğrenci 4.592 3,73 0,96 B.Ö. Yeterli

Veli 1.647 3,72 0,97 B.Ö. Yeterli

Genel olarak eğitimin niteliği

Toplam 7.810 3,50 1,12 B.Ö. Yeterli

Öğretmen 1.571 2,46 1,29 Az Yeterli

Öğrenci 4.623 3,45 1,21 B.Ö. Yeterli

Veli 1.642 3,57 1,10 B.Ö. Yeterli

Rehberlik hizmetleri

Toplam 7.836 3,28 1,27 Kısmen Yeterli



Veli 1.647 3,67 1,03 B.Ö. Yeterli

Öğrenciye sorumluluk kazandırılması



Öğrenci 4.614 3,33 1,72 Kısmen Yeterli

Veli 1.642 3,51 1,12 B.Ö. Yeterli

Velilerle iş birliği yapılması


Öğretmen 1.571 2,40 1,16 Az yeterli


Veli 1.640 3,59 1,03 B.Ö. Yeterli

Hayata hazırlaması

Toplam 7.832 3,34 1,17 Kısmen yeterli



Veli 1.638 3,45 1,25 B.Ö. Yeterli

İş hayatına hazırlaması




Veli 1.639 3,49 1,10 B.Ö. Yeterli

Üniversiteye hazırlaması



Öğrenci 4.618 3,29 1,21 Kısmen yeterli

Veli 1.642 3,38 1,14 Kısmen yeterli

Sağladığı sosyal ve kültürel faaliyetler



Öğrenci 4.616 3,08 1,25 Kısmen yeterli

Veli 1.641 3,30 1,16 Kısmen yeterli

Öğrencilerin yeteneğini ortaya çıkaracak imkânları sağlaması




Veli 1.616 3,41 1,15 B.Ö. Yeterli

Üniversite sınavına hazırlaması


Tablo 3.2’de araştırmaya katılan grupların okulların yeterliliği konusundaki görüşleri

incelendiğinde; “Genel olarak eğitimin niteliği” konusunda öğretmenlerin ( X =2,58) “Kısmen

yeterli” olarak gördükleri anlaşılmaktadır. Öğrenci ( X =3,73), ve velilerin ( X =3,72)

27

öğretmenlere nazaran okulların genel yeterliliklerini daha yüksek düzeyde algıladıkları

verdikleri cevaplardan anlaşılmaktadır. Öğrenci ve veliler okullarındaki eğitimin niteliğini

“Büyük ölçüde yeterli” olarak görmektedirler.

Okullarda verilen rehberlik hizmetleri açısından öğretmenler okulları ( X =2,46)

“Kısmen yeterli” olarak değerlendirirken, öğrenci ve velilerin bu hizmetleri “Büyük ölçüde

yeterli” olarak değerlendikleri görülmektedir. “Öğrenciye sorumluluk kazandırılması”

öğretmenler tarafından “Az yeterli” olarak değerlendirilirken öğrenciler ( X =3,57), veliler

( X =3,67), “Büyük ölçüde yeterli” değerlendirdiklerini belirtmişlerdir. Velilerle iş birliği

yapılması açısından okullar öğretmenler tarafından ( X =2,40) “az yeterli” olarak

değerlendirilirken, öğrenciler ( X =3,33) “Kısmen yeterli” olarak değerlendirirken, velilerin

okulları kendileriyle olan iş birliği düzeyleri açısından “Büyük ölçüde” yeterli olarak

değerlendirmeleri ilgi çekicidir. Liselerin öğrencileri hayata hazırlama açısından olan

yeterlilikleri araştırmaya katılan öğretmenler tarafından ( X =2,40) “Az yeterli” olarak

değerlendirilirken, öğrenci ( X =3,56), veli ( X =3,59) “Büyük ölçüde yeterli” olarak

değerlendirmeleri öğretmenlerin okulları daha iyi değerlendirilmelerinden kaynaklanabilir. İş

hayatına hazırlama açısından okulların yeterliliği öğretmenlere göre ( X =2,27) ile “Az

yeterli” olarak değerlendirilirken öğrencilerin ve velilerin değerlendirmelerinin daha yüksek

düzeyde olduğu görülmektedir ( X =3,45). Üniversiteye hazırlama açısından liselerin

yeterliliği öğretmenler tarafından ( X =2,59), “Az yeterli” olarak değerlendirilirken, öğrenciler

okullarını ( X =3,59), “Büyük ölçüde yeterli” olarak değerlendirilirken, velilerin

değerlendirmelerinin de çocuklarıyla aynı düzeyde olduğu görülmektedir ( X =3,49).

Sağladığı sosyal ve kültürel faaliyetler açısından liseler öğretmenler tarafından ( X =2,41),

“Az yeterli” olarak değerlendirilmiştir. Aynı ifade için öğrenci ve velilerin katılım

düzeylerinin de düşük olması dikkat çekicidir. Her iki grup okulları sağladığı sosyal ve

kültürel faaliyetler açısından “kısmen yeterli” değerlendirilmeleri liselerde bu tür faaliyetlerin

yaygınlaştırılmasının bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin yeteneğini ortaya

çıkaracak imkânları sağlaması açısından okulların yeterlilik düzeyi öğretmenlere göre

( X =2,25), “Az yeterli” olarak değerlendirilirken, öğrencilerin değerlendirmeleri ( X =3,08),

velilerin ise ( X =3,30) olup her iki grup liseleri “Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar.

Liselerin öğrencileri üniversite sınavına hazırlama açısından yeterlilik düzeyi; öğretmenlere

göre ( X =2,56), “Az yeterli” olarak değerlendirilirken, öğrencilere velilere göre okulların bu

yeterliliği ( X =3,41) “Büyük ölçüde” yeterli olarak değerlendirilmiştir.

28

Tablo 3.3’te grupların 10 maddede ölçülen liselerin yeterliliklerine ilişkin algıları

arasındaki farkın testi için yapılan varyans analizi ve Scheffe testi sonuçları verilmiştir.

Tablo 3.3 Grupların Liseleri Ne Kadar Yeterli Bulduklarına Dair Verdikleri Cevaplarının Varyans Analizi ve Scheffe Sonuçları

Varyansın Kaynağı

Kareler Toplamı

Sd Kareler Ortalaması

F Anlamlı Fark

Grup N

Gruplar arası 1323,060 2 661,530 1.Öğretmen 1.571 2,44 Gruplar içi 5972,534 7860 0,760 2.Veli 1.650 3,51 Toplam 7295,594 7862

870,59 1-2,3

3.Öğrenci 4.642 3,45 Toplam 7.863 3,26

P<0,05

Tablo 3.3’te görüldüğü gibi, “liselerin yeterliliği” konusunda araştırmaya katılan

öğretmenler, veliler ve öğrencilerin değerlendirmeleri arasında düzeyinde anlamlı fark

bulunmuştur [F(2,-7.860)= 870,59

Farkın hangi gruptan kaynaklandığını ortaya çıkarmak için yapılan Scheffe testi

sonuçlarına göre, öğretmenlerle veli ve öğrencilerin değerlendirmeleri arasında anlamlı fark

vardır. Öğrenci ve veliler liselerin yeterliliklerini öğretmenlere göre daha yüksek

bulmaktadırlar.

Öğrencilerin okulların ortak kullanım alanlarının yeterliliğine ilişkin görüşleri Tablo

3.4’ te verilmiştir.

Tablo 3.4 Öğrencilerin Okullarının Ortak Kullanım Alanlarının Yeterliliğine İlişkin Görüşleri Yeterlik düzeyi f % Hiç 435 9,7 Az 677 15,1 Kısmen 1.564 34,8 Büyük Ölçüde 1.004 22,5 Tamamen 757 16,9 Toplam 4.437 100.0 Ortalama 3,23 (Kısmen)

Tablo 3.4 incelendiğinde öğrencilerin okullarındaki ortak kullanım alanlarını (bahçe,

koridorlar, kantin) %34,8 oranında “Kısmen” yeterli bulurken, %22,4 oranında “Büyük

ölçüde”, %16,9 oranında ise “Tamamen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

Okullarını bu alanlar açısından “Az” yeterli bulan öğrencilerin oranı %15,1 iken “Hiç” yeterli

bulmayanların oranı %9,7’dir. Liselerin öğretim süresinin dört yıla çıkarılmasıyla okulların bu

tür ortak kullanım alanları açısından bir problem teşkil etmediği anlaşılmaktadır.

29

3.2.Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Etkileri 3.2.1 Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrenciler Üzerindeki Etkileri

Araştırmaya katılan öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılmasının öğrenciler

üzerindeki etkileri konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3.5’ te verilmiştir.

Tablo 3.5 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrenciler Üzerindeki Etkilerine İlişkin Görüşleri

Azalttı Değiştirmedi Artırdı Toplam

f f f f

İFADELER

% % %

1.Liselerdeki öğrencilerin okuldan tasdiknameyle ayrılmalarını

161 11,4

849 60,2

401 28,4

1.411 100,0

2.Liselerdeki öğrenci devamsızlıklarını 68 4,8

620 43,8

727

51,4

1.415

100,0

3. Öğrencilerin Açık Öğretim Lisesine Geçişlerini

138 9,9

706 50,5

555 39,7

1.399 100,0

4. Öğrencilerin üniversitede okuma isteklerini

0 0

835 77,2

247 22,8

1.082 100,0

5. Öğrencilerin okula ilgilerini 634 44,9

615 43,5

164 11,6

1.413 100,0

6. Öğrencilerin kendilerin okulun bir parçası olarak görmelerini (aidiyet)

311 22,1

772 54,8

326 23,1

1.409 100,0

7. Öğrencilerin dershanelere gittiği toplam süreyi

87 6,2

353 25,0

972 68,8

1.412 100,0

8. Öğrencilerin dersten artan dinlenme imkânlarını

568 40,3

620 43,9

223 15,8

1.411 100,0

9. Öğrencilerin ders dışı (sportif ve kültürel) etkinliklere ayırdıkları zamanı

514 36,5

644 45,7

251 17,8

1.409 100,0

10.Öğrencilerin genel okul başarılarını 411 29,3

748 53,3

244 17,4

1.403 100,0

11. Öğrencilere yapılan yönlendirme hizmetlerinin kalitesini

301 21,4

749 53,3

355 25,3

1.405 100,0

12. Öğrencilerin duyuşsal (tutumlarını, motivasyonlarını v.b) gelişimlerini

444 31,6

656 46,7

305 21,7

1.405 100,0

13.Öğrencilerin kendilerini ifade etme becerilerini

151 10,7

749 53,3

505 35,9

1.405 100,0

14. Öğrencilerin sosyal gelişimlerini 250 17,8

680 48,5

473 33,7

1.403 100,0

30

Tablo 3.5’e göre öğretmenlerin liselerde öğretim süresinin dört yıla çıkarılmasının

öğrenciler üzerindeki etkileri konusundaki görüşlerine göre, “Liselerdeki öğrencilerin okuldan

tasdiknameyle ayrılmalarını”,%60,2 oranında “Değiştirmedi” şeklinde değerlendikleri,

“Liselerdeki öğrenci devamsızlığını” %51,4 oranında “Artırdı” şeklinde değerlendirdikleri,

anlaşılmaktadır. Öğrencilerin Açık Öğretim Lisesine geçişini” %50,5 oranında

“Değiştirmedi”, %39,7 oranında “Artırdı” şeklinde değerlendikleri vermiş oldukları

cevaplardan anlaşılmaktadır. “Öğrencilerin üniversitede okuma istekleri” konusunda

araştırmaya katılan öğretmenlerin dört yıllık sürecin herhangi bir etkisinin olmadığını

düşündükleri anlaşılmaktadır. “Değiştirmedi” şeklinde görüş bildiren öğretmenlerin oranı

%77,2 olmuştur. Liselerin öğretim süresinin dört yıla çıkarılmasının “Öğrencilerin okula

ilgilerini” azalttığını düşünen öğretmenlerin oranı %44,9 iken bunun değişmediğini ifade eden

öğretmenlerin oranı %43,5’tur. Araştırmaya katılan öğretmenlere göre; “Öğrencilerin

kendilerini okulun bir parçası olarak görmelerini (aidiyet)” dört yıllık eğitim süresi pek

değiştirmemiştir. “Değiştirmedi” cevabı veren öğretmenlerin oranı %54,8’dir. Öğrencilerin

okullarında bir sene daha fazla öğretim görmelerine karşın öğretmenlerinin bu tür bir düşünce

içerisinde olmaları ilgi çekicidir.

“Öğrencilerin dershanelere gittiği toplam süreyi” dört yıllık eğitimin artırdığı

düşüncesinin öğretmenlerde mevcut olduğu söylenebilir. “Artırdı” cevabın veren

öğretmenlerin oranı %68,8’dir. Liselerdeki dört yıllık eğitimin “Öğrencilerin dersten artan

dinlenme zamanını” %43,9 oranında “Değiştirmediği”, %40,3 oranında azalttığının ifade

edilmesi, dikkat çekici bir husustur. “Öğrencilerin ders dışı (sportif ve kültürel) etkinliklere

ayırdıkları zamanı” dört yıllık eğitimin %45,7 oranında “Değiştirmediği” öğretmenlerin

verdikleri cevaplardan anlaşılmaktadır. “Azalttığını” ifade edenlerin oranı ise %37,8

olmuştur. “Öğrencilerin genel okul başarıları” öğretmenlerin görüşlerine göre %53,3 oranında

“Değişmemiştir”. Dört yıllık okul sürecin öğrenci başarılarını azalttığını düşündüğünü

belirten öğretmenlerin oranı %29,3’tür. “Öğrencilere yapılan yönlendirme hizmetlerinin

kalitesini” liselerin öğretim süresinin dört yıla çıkmasıyla “Değişmediğini” düşünen

öğretmenlerin oranı %53,3’tir. Öğretmenler %25,3 oranında dört yıllık eğitimin hizmetlerin

kalitesini “Artırdığını” belirtmişlerdir (%25,3). “Öğrencilerin duyuşsal (tutumlarını,

motivasyonlarını vb.) gelişimlerini” liselerin dört yıla çıkarılmasının % 46,7 oranında

“Değiştirmediği”, %31,6 oranında “Azalttı”, %21,7 oranında “Artırdı” şeklinde görüş

bildirdikleri görülmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin “Öğrencilerin kendilerini ifade

etme becerilerini” dört yıllık lise eğitiminin pek değiştirmediğini düşündükleri verdikleri

cevaplardan anlaşılmaktadır. “Değiştirmedi” %53,3, %35,9 oranında “Artırdı”, %10,7

31

oranında “Azalttı” şeklinde görüş bildirmişlerdir. “Öğrencilerin sosyal gelişimlerini” liselerin

dört yıla çıkmasıyla ne yönde etkilendiği konusunda öğretmenlerin %48,5’u “Değiştirmedi”,

%33,7 “Artırdı” görüş bildirdikleri görülmektedir.

Araştırmaya katılan, öğrencilerin liselerin dört yıla çıkarılmasının kendileriyle ilgili

durumları ne yönde etkilediği konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3.6’da verilmiştir.

Tablo 3.6 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Kendileriyle İlgili Durumları Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

İFADELER

Tamamen Olumlu etkiledi

Kısmen Olumlu etkiledi

Ne olumlu

ne olumsuz etkiledi

Kısmen olumsuz etkiledi

Tamamen olumsuz etkiledi

N

X

Katılma Düzeyi

1-Okuldaki başarınızı

1.223 26,5

1.465 31,7

1.292 28,0

413 8,9

226 4,9

4.619 3,66 Kısmen Olumlu

2- Okula yönelik ilginizi

1.059 23,0

1.345 29,2

1.230 26,7

636 13,8

343 7,4


3-Üniversiteye hazırlanmanızı

1.626 35,3

1.448 31,4

893 19,4

357 7,7

283 6,1


4-Kültürel ve sportif aktivitelere katılımınızı

907 19,8

1.130 24,6

1.514 33,0

549 12,0

486 10,6

4.586 3,31 Ne olumlu

ne olumsuz etkiledi

5-Öğrencilerin genel başarılarını

964 21,0

1.683 36,7

1.173 25,6

505 11,0

263 5,7


Tablo 3,6 incelendiğinde; öğrencilerin, uygulamanın okuldaki başarılarını ( X =3,66),

kısmen de olsa olumlu yönde etkilediği kanısında oldukları görülmektedir. “Okula yönelik

ilginizi” ifadesine araştırmaya katılan öğrencilerin katılım düzeyleri “Kısmen olumlu” yönde

gerçekleşmiştir ( X =3,46). Öğrenciler ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasını üniversiteye

hazırlanmalarını “Kısmen olumlu” yönde etkilediğini düşünmektedirler ( X =3,82).

Ortaöğretimin süresinin dört yıla çıkarılmış olup öğrencilere daha fazla zaman kazandıracağı

düşünülürken öğrencilerin dört yıllık lise eğitiminin kültürel ve sportif aktivitelere

katılımlarını “Ne olumlu ne olumsuz” yönde etkilediğini belirtmeleri ilginçtir. Öğrenciler dört

yıllık lise hayatının öğrencilerin genel başarılarını “Kısmen olumlu” yönde etkilediğini

düşündüklerini belirtmişlerdir ( X =3,56).

Öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının öğrencilerle ilgili durumları ne

yönde etkilediğine dair görüşlerinin dağılımı Tablo 3.7’de verilmiştir.

32

Tablo 3.7 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Öğrencilerle İlgili Durumları Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

İFADELER

Çok artırdı

Kısmen artırdı

Bir değişiklik

olmadı

Kısmen azalttı

Çok azalttı

N X Katılma Düzeyi

1-Öğrencilerin devamsızlıklarını

1.796 39,2

1.551 33,9

981 21,4

155 3,4

95 2,1

4.578 4,05 Kısmen artırdı

2- Öğrencilerin dershaneye gitme sürelerini

1.698 37,7

1.370 30,4

842 18,7

356 7,9

236 5,2

4.502 3,87 Bir değişiklik

olmadı

3-Öğrencilerin okul terklerini

1.468 32,3

1.635 36,0

1.083 23,9

211 4,6

141 3,1


4-Öğrencilerin dinlenmek için ayırdıkları zamanı

538 11,8

873 19,1

987 21,6

1.166 25,5

1.014 22,1


olmadı

5-Sosyal etkinlikler için ayrılan zamanı

531 11,6

966 21,1

1.189 26,0

1.119 24,5

769 16,8


olmadı

6- Günlük düzeyde derslere ayırdığınız zamanı

824 18,1

1.264 27,7

1.427 31,3

650 14,3

390 8,6


olmadı

7-Derslere olan ilginizi

788 17,4

1.149 25,3

1.439 31,7

737 16,2

423 9,3


olmadı

Tablo 3,7’deki verilere göre öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının

kendileriyle ilgili bir dizi olguyu ne yönde etkilediği konusundaki görüşleri incelendiğinde

“Öğrenci devamsızlıklarını”, “Kısmen artırdığını” düşündükleri verdikleri cevaplardan

anlaşılmaktadır ( X =4,05). “Öğrencilerin dershaneye gitme süresini” ortaöğretimin dört yıla

çıkarılmasının ne yönde etkilediği konusunda araştırmaya katılan öğrencilerin “Bir değişiklik

olmadı” ( X =3,87) şeklinde cevap vermiş oldukları öğrencilerin dershaneye gitme sürelerinin

özelikle üniversite sınavının olduğu son sınıfta yoğunlaşmasından kaynaklanabilir.

Öğrencilerin okul terklerini liselerin dört yıl olmasının ne yönde etkilediğine dair soruda

öğrencilerin cevapları “Kısmen artırdı” şeklinde olmuştur ( X =3,90). Öğrenci görüşlerinin bu

konuda öğretmenlerin görüşleriyle aynı olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılan öğrenci

görüşlerine göre “Öğrencilerin dinlenmek için ayırdıkları zaman” açısından dört yıllık lise

eğitiminin artı ve eksi yönde bir etkisi olmamıştır. Öğrenciler bu konuda “Bir değişiklik

olmadığını” ifade etmişlerdir ( X =2,73). Araştırmaya katılan öğrenciler “Sosyal etkinlikler

için ayrılan zaman” açısında da dört yıllık lise öğretiminin olumlu ya da olumsuz yönde bir

etkisinin olmadığını düşünmektedirler ( X =2,86). Sosyal etkinlikler için ayrılan zaman

açısında da öğrenci görüşlerinin öğretmenlerinin görüşleriyle paralel olduğu ifade edilebilir.

Öğrencilerin dört yıllık lise öğretiminin “Günlük düzeyde derslere ayırdığınız zamanı” ne

yönde etkilediği konusundaki görüşlerinin “Bir değişiklik olmadı” şeklinde tezahür ettiği

görülmektedir. Dört yıllık bir eğitim sürecinde öğrencilerin günlük olarak derslerine

33

ayıracakları zamanın azalması beklenirken öğrencilerden bu yönde bir cevap gelmesi ilginçtir

( X =3,33). Öğrencilere yönlendirilen dört yıllık eğitim derslerinize olan ilginizi ne yönde

etkilediği sorusuna verdikleri cevap “Bir değişiklik olmadı” şeklindedir. Öğrencilerin bu

cevabı öğretmenlerin cevaplarıyla aynıdır.

Araştırmaya katılan velilerin liselerin dört yıllık sürecin öğrencileri ne yönde etkilediği

konusundaki görüşlerinin dağılımı Tabloda 3.8’de verilmiştir.

Tablo 3.8 Velilerin liselerin dört yıllık sürecinin öğrencileri ne yönde etkilediğine dair görüşlerinin dağılım



Ne olumlu

ne olumsuz etkiledi



İFADELER

f %

f %

f %

f %

f %

N

X

Katılma Düzeyi

1.Çocuğunuzun okuldaki başarısını

374 22,7

584 35,5

475 28,9

153 9,3

59 3,6

1.645 3,64 Kısmen olumlu etkiledi

2.Çocuğunuzun okula yönelik ilgisini

324 19,7

554 33,7

473 28,8

215 13,1

78 4,7


3.Çocuğunuzun üniversiteye hazırlanmasını

379 23,1

617 37,6

396 24,2

183 11,2

64 3,9


4.Çocuğunuzun kültürel ve sportif aktivitelere ayırdığı zamanı

278 17,0

506 30,9

502 30,7

233 14,2

118 7,2

1.637 3,36 Ne olumlu ne de

olumsuz etkiledi

5.Öğrencilerin genel başarılarını

313 19,1

614 37,5

411 25,1

229 14,0

70 4,3


Tablo 3,8’deki velilerin liselerin dört yıllık sürecinin eğitim sistemimizi ne yönde

etkilediği konusundaki görüşlerinin dağılımı incelendiğinde; “Çocuğunuzun okuldaki

başarısını” ifadesine katılım düzeylerinin ( X =3,64), “Kısmen olumlu etkiledi” şeklinde

olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre velilerin, dört yıllık lise öğretimine öğretmenlere

nazaran daha olumlu baktıkları ifade edilebilir. “Çocuğunuzun okula yönelik ilgisini”

ifadesine araştırmaya katılan velilerin katılım oranının ( X =3,51), “Kısmen olumlu etkiledi”

olduğu görülmektedir. Velilerin, bu konudaki görüşlerinin öğretmenlerden farklı olduğu

görülmektedir. “Çocuğunuzun aldığı eğitimin kalitesini” ifadesi veliler tarafından ( X =3,65),

“Kısmen olumlu etkiledi” olarak değerlendirilmiştir. Velilerin çocuklarının üç seneye göre bir

sene daha fazla eğitim görmelerini eğitimin kalitesini artırmaya yönelik bir faaliyet olarak

algıladıkları ifade edilebilir. Araştırmaya katılan velilerin “Çocuğunuzun üniversiteye

34

hazırlanmasını” ifadesine ( X =3,65), “Kısmen olumlu etkiledi” olarak değerlendirmiş

olmaları velilerin bir yıl fazla eğitimin üniversiteye hazırlanma açısından da olumlu bir etki

yaratacağını düşünmüş olmalarından kaynaklandığı ifade edilebilir. Velilerin bu konudaki

görüşleri çocuklarının görüşüyle tutarlıdır. “Çocuğunuzun kültürel ve sportif aktivitelere

ayırdığı zaman” ifadesi açısından velilerin katılımı ( X =3,36), “Ne olumlu ne de olumsuz

etkiledi” olmuştur. Öğretim süresinin artması, velilere göre çocuklarının kültürel ve sportif

aktivitelere ayırdığı zaman açısından herhangi bir fark yaratmamıştır. Veli görüşlerinin

öğrenci görüşleriyle aynı doğrultuda olması ilginçtir. Sınavlara hazırlık için dershaneye gitme,

özel ders alma ya da çeşitli kurslara katılmanın böyle bir sonuca yol açtığı söylenebilir

Veliler,“Öğrencilerin genel başarılarının” liselerin dört yıl olmasıyla birlikte “Kısmen

olumlu” yönde etkilendiğini düşünmektedirler. Velilerin, çocuklarının dört yıl okumakla daha

başarılı olacaklarına inandıkları söylenebilir. Bu madde de veli görüşlerinin çocuklarının

görüşleriyle aynı yönde olduğu görülmektedir.

Tablo 3.9‘da araştırmaya katılan velilerin dört yıllık sürecin etkileri konusundaki

görüşlerinin dağılımı verilmiştir.

Tablo 3.9 Velilerin Dört Yıllık Sürecin Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı Çok

artırdı Kısmen artırdı

Bir değişiklik olmadı

Kısmen azalttı

Çok azalttı

İFADELER

f

% f

% f

% f

% f

%

N

X

Katılma Düzeyi

1-Öğrencilerin devamsızlıklarını

414 25,3

533 32,6

560 34,2

80 4,9

49 3,0


2- Öğrencilerin dershaneye gitme sürelerini

398 24,9

548 34,3

463 29,0

127 7,9

62 3,9


3-Çocuğunuzun dinlenmek için ayırdığı zamanı

171 10,5

319 19,6

562 34,6

385 23,7

189 11,6


olmadı

Tabloda velilerin dört yıllık sürecin etkileri konusundaki görüşleri içerisinde dört yıllık

sürecin öğrenci devamsızlığını ne yönde etkilediği konusundaki görüşleri incelendiğinde

( X =3,72). “Kısmen artırdı” şeklinde görüş bildikleri görülmektedir. Öğrencilerin

devamsızlıklarının arttığı öğretmen ve öğrenciler tarafından da dile getirilmektedir. Velilerin,

öğrencilerin dershaneye gitme sürelerini dört yıllık eğitimin “Kısmen artırdığı” şeklinde görüş

bildirdikleri görülmektedir ( X =3,68). Velilerin, dört yıllık sürecin çocuklarının dinlenmek

için ayırdığı zaman açısından “Bir değişiklik olmadı” şeklinde değerlendirmeleri ilgi

çekicidir. ( X =2,94) Dört yıllık bir sürecin öğrencilere dinlenebilmeleri açısından daha fazla

35

vakit bırakacağı umulurken velilerin eskiye oranla bir fark görmediklerini ifade etmeleri

ilginçtir. Velilerin bu konuda çocuklarıyla aynı doğrultuda düşündükleri görülmektedir.

3.2.2 Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Okul Üzerindeki Etkisi

Öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılmasının okullar üzerindeki etkileri konusundaki

görüşlerinin dağılımı Tablo 3.10’da verilmiştir.

Tablo 3.10 Öğretmenlerin Liselerin 2005–2006 Yılından İtibaren Dört Yıla Çıkarılmasının Okullar Üzerindeki Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı


f f f f

İFADELER

% % % %

1. Liselerde eğitim-öğretime ayrılan zamanı (gün içerisinde okulun açık olduğu saatleri)

153 10,8

705 49,7

561 39,5

1.419 100,0

2.Okullardaki disiplin problemlerini 82 5,8

451 32,0

877 62,2

1.410 100,0

3. Derslerin işlenişindeki verimi 456 32,3

630 44,7

324 23,0

1.410 100,0

4. Okullardaki ikili (sabahçı-öğlenci) öğretim şeklini

164 11,9

759 55,0

457 33,1

1.380 100,0

5. Dersliklerdeki ortalama öğrenci sayısını

264 18,8

695 49,5

445 31,7

1.405 100,0

6. Okulların öğretmen ihtiyaçlarını 63 4,5

257 18,3

1085 77,2

1.405 100,0

7. Derslerde kapsanan konuları 278 19,8

532 37,9

594 42,3

1.404 100,0

8. Sınıf içi etkinliklere ayrılan zamanı 258 18,3

674 47,8

477 33,9

1.409 100,0

9. Okulun öğrencileri hayata hazırlama kapasitesini

257 18,3

754 53,6

397 28,2

1.408 100,0

10. Okulun öğrencileri iş hayatına hazırlama kapasitesini

283 20,2

774 55,2

344 24,6

1.401 100,0

11. Okulun öğrencileri yüksek öğrenime hazırlama kapasitesini

222 15,8

729 51,9

454 32,3

1.405 100,0

12. Okullardaki öğretmenlerin norm kadro sayılarını

89 6,4

250 18,1

1043 75,5

1.382 100,0

Tablo 3,10’da verilen öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılmasının okullarla ilgili

durumları ne yönde etkilediği konusundaki görüşleri incelendiğinde; “Liselerde eğitim-

öğretime ayrılan zamanı (gün içerisinde okulun açık olduğu saatleri)” “%49,7 oranında

“Değiştirmediğini” düşündükleri, verdikleri cevaplardan anlaşılmaktadır. Öğretmenler %39,5

oranında eğitim-öğretime ayrılan zamanın “Artırdığını”, %10,8 oranında ise “Azalttığı”

36

yönünde görüş bildirmişlerdir. Okullardaki disiplin problemlerini” dört yıllık eğitimin

artırdığı araştırmaya katılan öğretmenlerin %62,2’si tarafından dile getirilmiştir. Öğrencilerin

bir sene daha okulda kalmalarının böyle bir sonuç doğurduğu ifade edilebilir. “Derslerin

işlenişindeki verimi” dört yıllık lise eğitiminin pek etkilemediği öğretmenlerin verdikleri

cevaplardan anlaşılmaktadır. “Değiştirmedi” cevabını veren öğretmenlerin oranı %44,7 iken,

“Azalttı” görüşünde olan öğretmenlerin oranı %32,3’tür. “Okullardaki ikili (sabahçı-öğlenci)

öğretim şeklinin liselerin dört yıl olması sonucu değişmediği araştırmaya katılan

öğretmenlerin cevaplarından anlaşılmaktadır. “Değiştirmedi”,%55, “artırdı” %33,1, “azalttı”

%11,9 olmuştur. “Dersliklerdeki ortalama öğrenci sayısı” öğretmenlere göre dört yıl

uygulaması sonucu %49,5 oranında “Değişmemiştir”. Öğretim süresinin bir yıl artmasına

rağmen dersliklerdeki ortalama öğrenci sayısının değişmemesi okulların fiziki ihtiyaçlarının

bu dönemde karşılandığı şeklinde yorumlanabilir. Dört yıl uygulamasının “Okulların

öğretmen ihtiyaçlarını” artırdığı öğretmenlerin vermiş oldukları cevaplardan anlaşılmaktadır.

“Artırdı” cevabını veren öğretmenlerin oranı %77,2 olmuştur. Liselerde öğretim süresinin

dört yıla çıkarılmasının “Derslerde kapsanan konuları” artırdığını düşünen öğretmenlerin

oranı %42,3 olmasına karşın konuların değişmediğini düşünen öğretmenlerin oranının %37,9

olması dikkat çekicidir. “Sınıf içi etkinliklere ayrılan zaman” açısından öğretmenlerin dört

yıllık eğitimi değerlendirmeleri konusunda %47,8 oranında “Değiştirmedi”, %33,9 oranında

“Artırdı” şeklinde öğretmenlerden görüş geldiği anlaşılmaktadır. “Okulun öğrencileri hayata

hazırlama kapasitesi” konusunda araştırmaya katılan öğretmenlerin dört yıllık sürecin

okulların bu kapasitelerini değiştirmediği şeklinde düşündükleri görülmektedir. %53,6

oranında “Değiştirmedi” cevabı bunun göstergesidir. “Okulun öğrencileri iş hayatına

hazırlama kapasitesini” liselerin öğretim süresinin dört yıl olması sonucu değişmediği

öğretmenler tarafından en çok kabul gören görüştür. “Değiştirmedi” %55,2, “Artırdı” %24,6

oranında kabul görmüştür. “Okulun öğrencileri yüksek öğrenime hazırlama kapasitesini” dört

yıllık lise eğitiminin değiştirmediğini düşünen öğretmenlerin oranı %51,9 iken mevcut

kapasitenin arttığını düşünen öğretmenlerin oranı %32,3 iken bunun azaldığını düşünen

öğretmenleri oranı %15,4 olmuştur. Dört yıllık lise eğitimin “Okullardaki öğretmenlerin norm

kadro sayılarını” artırdığını ifade eden öğretmenlerin oranı %75,5 olmuştur. Bir yıllık ek

sürenin okullardaki öğretmen ihtiyacına bağlı olarak artığını ifade etmek mümkündür.

Öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okulları ne yönde etkilediği

konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3.11’de verilmiştir.

37

Tablo 3.11 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının Okulları Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

ifadeler



Ne olumlu ne olumsuz

etkiledi



N

X

Katılma Düzeyi

1-Eğitimin kalitesini

1.382 30,0

1.530 33,2

1.060 23,0

389 8,4

248 5,4


2- Derslerin işlenişindeki verimi

1.160 25,3

1.510 33,0

1.155 25,2

476 10,4

279 6,1


3-Liselerin öğrencileri iş hayatına hazırlama yeterliliklerini

1.108

24,6

1.430

31,8

1.220

27,1

412

9,2

326

7,3


Tablo 3.11’de verilen öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının okul

üzerindeki etkileri konusundaki değerlendirmeleri incelendiğinde; “Eğitimin kalitesini”

( X =3,74) “Kısmen olumlu” yönde etkilediğini düşündükleri verdikleri cevaptan

anlaşılmaktadır. “Derslerin işlenişindeki verimi” ( X =3,61), “Kısmen olumlu” yönde

etkilediğini, “Liselerin öğrencileri iş hayatına hazırlama yeterliliklerini” ise ( X =3,57),

“Kısmen olumlu” olarak etkilediğini düşündükleri anlaşılmaktadır. Öğrencilerin liselerin dört

yıl olmasını okulların kalitesini olumlu yönde etkileyen bir faktör olarak algıladıkları ifade

edilebilir.

3.2.3. Liselerin dört yıla çıkarılmasının veli ve toplum üzerindeki etkileri

Öğretmenlerin liselerin 2005–2006 öğretim yılından itibaren dört yıla çıkarılmasının

velileri ve toplum üzerindeki etkileri konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3,12’de verilmiştir.

Tablo 3.12 Öğretmenlerin Liselerin 2005–2006 Yılından İtibaren Dört Yıla Çıkarılmasının Veliler ve Toplum Üzerindeki Etkileri Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı


f f f f

ifadeler

% % % %

1. Velilerin okula ilgilerini 400 28,3

852 60,3

162 11,5

1.414 100,0

2. Eğitimin aileye getirdiği ekonomik yükü

30 2,1

164 11,6

1219

86,3

1.413

100,0

3. Toplumun liselerden beklentilerini

227 16,1

810 57,6

370 26,3

1.407 100,0

4. Ailelerin çocuklarını liseye gönderme eğilimlerini

305 21,7

886 63,2

212 15,1

1.403 100,0

38

Tablo 3.12’de verilen öğretmenlerin liselerin öğretim süresinin dört yıla çıkarılmasının

veliler ve toplum üzerindeki muhtemel etkiler konusundaki görüşlerinin dağılımı

incelendiğinde; “Velilerin okula ilgilerini” dört yıllık eğitimin etkilemediğini düşündükleri

vermiş oldukları cevaplardan anlaşılmaktadır. “Değiştirmedi” cevabı %60,3 ile öğretmenler

tarafından en fazla kabul gören görüş olmuştur. Dört yıllık lise öğretimin eğitimin ailelere

getirdiği ekonomik yükü artırdığı öğretmenler tarafından %86,3 oranında kabul görmüştür.

Bu sonuç beklenen bir durumun tezahürü şeklinde değerlendirilebilir. “Toplumun liselerden

beklentilerini” dört yıllık lise süresinin etkilemediği araştırmaya katılan öğretmenlerin

cevaplarından anlamak mümkündür. “Değiştirmedi”, %57,6, “Artırdı”, %26,3, “Azalttı”,

%16,1 olmuştur. “Ailelerin çocuklarını liseye gönderme eğilimlerini” dört yıllık eğitimin

değiştirmediğini öğretmenlerin %63,2 oranındaki “Değiştirmedi” cevabından çıkarmak

mümkündür.

Öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının “Velinizin okula yönelik ilgisini” ne

yönde etkilediğine dair görüşlerinin dağılımı Tablo 3.13’ te verilmiştir.

Tablo 3.13 Öğrencilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının “Velinizin Okula Yönelik İlgisini” Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı

ifadeler




etkiledi



N

X

Katılma Düzeyi

Velinizin okula yönelik ilgisini

1.056 23,0

1.225 26,7

1.747 38,1

320 7,0

239 5,2

4.587 3,55 Kısmen Olumlu etkiledi

Tablodaki veriler incelendiğinde öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının

velilerinin okula yönelik ilgilerini “Kısmen olumlu etkiledi” olarak değerlendirdikleri

verdikleri cevaptan anlaşılmaktadır ( X =3,55). Çocuklarının eski sisteme göre bir sene daha

fazla okuyacak olmalarının velilerin bir şekilde okula ilgilerini artırdığı ifade edilebilinir.

Velilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının veli olarak okula yönelik ilgisini ne

yönde etkilediğine dair görüşlerinin dağılımı Tablo 3.14’ te verilmiştir.

Tablo 3.14 Velilerin Ortaöğretimin Dört Yıla Çıkarılmasının “Veli olarak okula Yönelik İlginizi” Ne Yönde Etkilediğine Dair Görüşlerinin Dağılımı

ifadeler




etkiledi



N

X

Katılma Düzeyi

Veli olarak okula yönelik ilgisini

339 20,7

518 31,6

571 34,9

144 8,8

66 4,0

1.638 3,56 Kısmen Olumlu etkiledi

Tablo 3.14’te verilen velilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının veli olarak okula

yönelik ilginizi ne yönde etkilediğine dair görüşleri incelendiğinde ( X =3,56) “Kısmen

39

olumlu etkiledi” şeklinde değerlendirdikleri görülmektedir. Öğretmenlerin velilerin okula

yönelik ilgilerini dört yıllık lise eğitiminin değiştirmediğini düşünmelerine rağmen gerek

öğrencilerin gerekse velilerin “Kısmen olumlu etkiledi” şeklindeki cevap vermiş olmaları

okul olarak kuruma sahip çıkma düşüncesinden kaynaklanmış olabilir.

Velilerin çocuklarının lisede dört yıl eğitim görmesinin okuldan beklentilerini değiştirip

değiştirmediği konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3.15’ te verilmiştir.

Tablo 3.15 Velilerin Çocuklarının Lisede Dört Yıl Eğitim Görmesinin Okuldan Beklentilerini Değiştirip Değiştirmediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

Katılım durumu f %

Evet 431 27,7

Hayır 1.124 72,3

Toplam 1.555 100,0

Tabloya göre araştırmaya katılan velilerin çocuklarının lisede dört yıl eğitim görmesinin

okuldan beklentilerini değiştirmediğini düşündükleri verilen cevaplardan anlaşılmaktadır.

“Evet” cevabı veren velilerin oranı %27,7 iken “Hayır” cevabı veren velilerin oranı

%72,3’tür.

Velilerin çocuklarının dört yıl eğitim görmelerinin okuldan beklentilerini

değiştirmediğini ifade etmeleri üzerinde düşünülmesi gereken bir noktadır.

3.4. Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasının Ortaya Çıkardığı Sonuçlar

Öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılması sonucunda oluşan durumlar hakkındaki


Tablo 3.16 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sonucunda Oluşan Durumlar Hakkındaki Görüşlerinin Dağılımı

Olumlu Kararsızım Olumsuz ifadeler f

% f %

f %

Toplam

1.Öğrencilerin kendi alanlarıyla ilgili daha çok ders alabilmeleri

820 59,0

213 15,3

358 25,7

1.391 100,0

2.Alan sayılarının azaltılması 883 62,7

339 24,1

186 13,2

1.408

100,0

3.Dokuzuncu sınıfın ortak derslerden oluşması 1164 82,3

98 6,9

152 10,7

1.414 100,0

4.Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapılabilmesi

1207 85,3

91 6,4

117 8,3

1.415 100,0

40

5.Öğrencilerin alanlarıyla ilgili olarak üç yıl ders alabilmeleri

1134 80,2

153 10,8

127 9,0

1.414 100,0

6.On ikinci sınıfta ortak derslerin azaltılıp öğrencilerin kendi alanlarına yoğunlaşmalarının sağlanması

1143 80,8

142 10,0

129 9,1

1.414 100,0

7. Üç yıla göre sıkıştırmış olan müfredatın dört yıla yayılması

880 62,1

190 13,4

346 24,4

1.416 100,0

8.Dört yıl uygulamasıyla Avrupa Birliğiyle uyumun sağlanması

730 51,8

380 27,0

300 21,3

1.410 100,0

9. Başka ülkelerle olan denklik sorununun (ülkemizde liselerin öğretim süresinin 3 yıl olup başka ülkelerde dört yıl olması) çözülmesi

883 62,7

339 24,1

186 13,2

1.408 100,0

10. Haftalık ders saatlerinin azaltılması 820 59,0

213 15,3

358 25,7

1.391 100,0

Tablo 3.16’da verilen öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılması sonucu oluşan

durumlar hakkındaki değerlendirmeleri incelendiğinde “öğrencilerin kendi alanlarıyla ilgili

daha çok ders alabilmeleri” %59’luk bir oranla olumlu olarak değerlendirildiği, “Alan

sayılarının azaltılması” %62,7 oranında “Olumlu” olarak görülmüştür. Altı alan yerine dört

alanın olmasını öğretmenlerin “Olumlu” olarak değerlendirdikleri ifade edilebilir.

“Dokuzuncu sınıfın ortak derslerden oluşması” %82,3 oranında “Olumlu” olarak

değerlendirilmiştir. “Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmesi”

%85,3 gibi yüksek bir oranla öğretmenler tarafından “Olumlu” olarak değerlendirilen bir

ifade olmuştur. “Öğrencilerin kendi alanlarıyla ilgili olarak üç yıl ders alabilmeleri”

araştırmaya katılan öğretmenlerin %80,2’si tarafından eğitim sistemi açısından “Olumlu”

olarak değerlendirilmiştir. “On ikinci sınıfta ortak derslerin azaltılıp öğrencilerin kendi

alanlarına yoğunlaşmalarının sağlanması” öğretmenlerin %80,8’i tarafından “Olumlu” olarak

nitelendirilmiştir. “Üç yıla göre sıkıştırılmış olan müfredatın dört yıla bölünmesi” konusunda

öğretmenlerin %24,4 oranında “Olumsuz” olarak görüş bildirmeleri ilgi çekicidir. “Olumlu”

olarak görüş bildiren öğretmenlerin oranı %62,1 civarındadır. “Dört yıl uygulamasıyla

Avrupa Birliğiyle uyumun sağlanması” konusunda ancak öğretmenlerin %51,8’nin “Olumlu”

görüş bildirmesi, toplumun Avrupa Birliği konusundaki bazı tereddütlerinin öğretmenlerde de

mevcut olmasından kaynaklanmış olabilir.

Lise mezunlarının başka ülkelerde karşılaştıkları denklik sorunun dört yıl uygulamasıyla

çözülebilecek olması öğretmenlerin %62,7’si tarafından “Olumlu” olarak kabul görmüştür.”

Haftalık ders saatlerinin azaltılması” konusunda %25,7 oranında “Olumsuz” görüş gelmesi

üzerinde durulması gereken bir noktadır.

Öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılmasıyla okulların işleyişini etkileyebilecek

durumlara yönelik görüşlerinin dağılımı Tablo 3.17’de verilmiştir.

41

Tablo 3.17 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılmasıyla Okulların İşleyişini Etkileyebilecek Durumlara Yönelik Görüşlerinin Dağılımı

Tamamen Büyük Ölçüde

Kısmen Az Hiç

f f f f f

ifadeler % % % % %

N

X

Katılım düzeyi

1. Ortak, alan ve seçmeli derslerin dağılım oranları dengelidir.

74 5,2

425 29,7

649 45,4

173 12,1

110 7,7

1.431 100,0

3,13 Kısmen katılıyorum

2.Dersler dört yıla dengeli olarak dağıtılmıştır.

68 4,7

486 33,9

574 40,0

204 14,2

103 7,2

1.435

100,0


3.Dört yıl uygulamasıyla program zenginliği sağlanmıştır

94 6,6

434 30,2

599 41,7

218 15,2

90 6,3

1.435

100,0


4.Dört yıl uygulamasıyla derslerin konuları uygun bir biçimde belirlenmiştir.

76 5,3

431 30,1

606 42,3

227 15,9

92 6,4

1.432

100,0


5.Dört yıl uygulaması derslerin içeriği açısından tekrarlara neden olmuştur.

134 9,4

413 28,9

621 43,5

184 12,9

76 5,3

1.428

100,0


6.Program geliştirme mevcut programların dört yıla bölünmesi ile sınırlı kalmıştır.

186 13,1

414 29,2

650 45,9

136 9,6

31 2,2

1.417

100,0

3,41 Oldukça Katılıyorum

7.Dört yıl uygulamasıyla derslerin kapsamı genişletilmiştir.

91 6,4

423 29,5

563 39,3

238 16,6

118 8,2

1.433

100,0


8.Dört yıl uygulamasıyla ders içeriklerinin yetiştirilmesi sorunu ortadan kalkmıştır.

143 10,0

424 29,6

495 34,6

218 15,2

152 10,6

1.432

100,0

Kısmen katılıyorum

Tablo 3.17‘de verilen öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılmasıyla okulların işleyişini

etkileyebilecek durumlarla ilgili görüşleri incelendiğinde “Ortak, alan ve seçmeli derslerin

dağılım oranları dengelidir” ifadesine katılım oranları ( X =3,13) “Kısmen katılıyorum”

şeklindedir. Öğrencilerin aldıkları ortak, alan ve seçmeli derslerin oranlarının gözden

geçirilmesi gereğinin ortaya çıktığı ifade edilebilir. Öğretmenlerin dersler dört yıla dengeli

olarak dağıtılmıştır” ifadesine ( X =3,15) “Kısmen katıldıkları” görülmektedir. Ders

dağılımlarının yeniden gözden geçirilmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Araştırmaya katılan

öğretmenlerin “Dört yıl uygulamasıyla program zenginliği sağlanmıştır” ifadesine ( X =3,16),

“Kısmen düzeyinde” katılmış olmaları nedeniyle programlar açısından yeni bir değerlendirme

ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.”Dört yıl uygulamasıyla derslerin konuları uygun bir biçimde

42

belirlenmiştir” ifadesi öğretmenler tarafından ( X =3,12), “Kısmen katıldıkları” bir ifade

olmuştur. Lise programlarının içerikleri açısından yeni bir değerlendirmeye ihtiyaç olduğu bu

sonuç karşısında belirtilebilir. “Dört yıl uygulaması derslerin içeriği açısından tekrarlara

neden olmuştur” ifadesi gibi olumsuz olarak nitelendirilecek bir ifadeye araştırmaya katılan

öğretmenlerin “Kısmen” katılmış oldukları, içerik açısından bazı sıkıntılar olduğu fikrini

benimsetmektedir. “Program geliştirme mevcut programların dört yıla bölünmesi ile sınırlı

kalmıştır” ifadesi öğretmenler tarafından ( X =3,41), “Büyük ölçüde katılıyorum” şeklinde

görüş bildirdikleri bir ifade olmuştur. Öğretmenlerin bu ifadeye büyük ölçüde katılmaları lise

programlarının yeniden gözden geçirilmesi gereğini ortaya çıkarmaktadır. “Dört yıl

uygulamasıyla derslerin kapsamı genişletilmiştir”, ifadesine öğretmenlerin katılımı

( X =3,09), “Kısmen katılıyorum” şeklindedir.“Dört yıl uygulamasıyla ders içeriklerinin

yetiştirilmesi sorunu ortadan kalkmıştır” ifadesi ( X =3,13), “Kısmen katıldıkları” bir ifade

olmuştur. Liselerin dört yıl olmasına rağmen ders içeriklerinin yetiştirilmesi probleminin hâlâ

yaşanmış olması dikkat çekicidir.

3.5. Dokuzuncu sınıfın Yönlendirme Üzerindeki Etkisi

Öğrencilerin ortaöğretimin yeniden yapılandırılması çerçevesinde getirilen yeniliklerin

eğitim sistemine etkisi konusundaki görüşlerinin dağılımı Tablo 3.18’de verilmiştir.

Tablo 3.18 Öğrencilerin Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırılması Çerçevesinde Getirilen Yeniliklerin Eğitim Sistemine Etkisi Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

Tam

amen

ol

umlu

Kıs

men

olu

mlu

Her

hang

i bir

fi

krim

yok

Kıs

men

ol

umsu

z

Tam

amen

ol

umsu

z

f f f f f

ifadeler

% % % % %

N

X

Katılma Düzeyi

1. Dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri üst sınıflara/ alanlara yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

1.605 36,2

1.104 24,9

1.18726,8

248 5,6

286 6,5

4.430 3,79 Kısmen olumlu

2.Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmelerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

2.085 47,4

975 22,2

944 21,5

222 5,0

171 3,9


43

Tablo 3.18’ deki öğrencilerin ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının eğitim sistemine

katkısı konusundaki görüşleri incelendiğinde “Dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak

olmasının öğrencileri üst sınıflara/alanlara yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini”

( X =3, 79) “Kısmen olumlu” olarak değerlendirdikleri görülmektedir. “Öğrencilerin

dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmelerini” araştırmaya katılan öğrencilerin

( X =4,04), “Kısmen olumlu” olarak değerlendirmiş olmalarıyla uygulamayı destekledikleri

ifade edilebilir.

Velilerin liselerin dört yıllık sürecin eğitim sistemimizi ne yönde etkilediği konusundaki


Tablo 3.19 Velilerin Liselerdeki Dört Yıllık Sürecin Eğitim Sistemimizi Ne Yönde Etkilediği Konusundaki Görüşlerinin Dağılımı

Tam

amen

ol

umlu

Kıs

men

ol

umlu

Her

hang

i bi

r fik

rim

yo

k

Kıs

men

ol

umsu

z

Tam

amen

ol

umsu

z

f

f

f

f

f

ifadeler

% % % % %

N

X

1. Dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri üst sınıflara/ alanlara yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

516 32,6

481 30,3

415 26,2

107 6,8

66 4,2


2.Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmelerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

664 41,6

450 28,2

326 20,4

82 5,1

76 4,8


Tabloda verilen velilerin dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri

üst/sınıflar/alanlara yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisin nasıl değerlendikleri

konusundaki görüşleri incelendiğinde; dokuzuncu sınıfın ortak olmasını yönlendirme

açısından “Kısmen olumlu” olarak değerlendikleri anlaşılmaktadır ( X =3,80). Ortaöğretimin

yeniden yapılandırılması çalışmaları çerçevesinde getirilen yeniliklerden bir tanesi olan

dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri yönlendirme açısından eğitim

sistemimize etkisini velilerin “Kısmen olumlu” olarak değerlendirdikleri verdikleri

cevaplardan anlaşılmaktadır ( X =3,97).

44

3.6. Liselerin dört yıla çıkarılması ile ortaya çıkan durumu geliştirmeye yönelik öneriler

Araştırmaya katılan öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı

sağlayabilecek önerilere katılım düzeyleri Tablo 3.20’de verilmiştir.

Tablo 3.20 Öğretmenlerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üde

Kıs

men

Az

Hiç

f f f f f

ifadeler

% % % % %

N X

Katılım düzeyi

1. 10. ve 11. sınıflarda seçmeli ders saati artırılmalıdır.

319 21,9

406 27,9

389 26,7

1319,0

210 14,4

1.455 3,34 Kısmen Katılıyorum

2.Liselerde Okul türüne (genel lise, meslek lisesi, çok programlı) göre öğretim süresi farklı olmalıdır

563 38,5

428 29,3

243 16,6

52 3,6

176 12,0

1.462 3,79 Büyük ölçüde katılıyorum

3.Başarılı öğrenciler dört yıldan daha önce mezun olabilmelidirler

690 47,2

301 20,6

193 13,2

66 4,5

212 14,5


4.Öğretim programları dört yıla göre yeniden düzenlenmelidir.

683 46,9

401 27,5

280 19,2

49 3,4

43 3,0


Tablo 3.20’deki verilere göre öğretmenlerin liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı

sağlayabilecek önerilere katılım düzeyleri incelendiğinde “10. ve 11.sınıflarda seçmeli ders

saati artırılmalıdır” ifadesine öğretmenlerin “Kısmen katıldıkları” görülmektedir ( X =3,34.

Öğretmenlerin “Liselerde okul türüne (genel lise, meslek lisesi, çok programlı) göre öğretim

süresi farklı olmalıdır” ifadesine katılım düzeylerinin “Büyük ölçüde katılıyorum” şeklinde

gerçekleştiği görülmektedir ( X =3,79). Tüm lise türlerinin öğretim süresinin dört yıla

çıkarılması gibi bir gereğin olmadığı tartışılabilir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin “Başarılı

öğrenciler dört yıldan daha önce mezun olabilmelidirler” ifadesine katılım oranlarının yüksek

olduğu vermiş oldukları cevaplardan anlaşılmaktadır ( X =3,81). Başarılı öğrencilerin dört yıl

yerine daha önce mezun olabilmelerini sağlayacak düzenlemelerin alt yapısını oluşturacak

çalışmaların yapılması gerekmektedir. “Öğretim programları dört yıla göre yeniden

düzenlemelidir” araştırmaya katılan öğretmenler tarafından büyük ölçüde desteklenen bir

ifade olmuştur ( X =4,12). Mevcut programların dört yıla göre yeniden düzenlenmesi gereği

buradan da ortaya çıkmaktadır.

Öğrencilerin liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek önerilere

katılım düzeylerinin dağılımı Tablo 3.21’de verilmiştir.

45

Tablo 3.21 Öğrencilerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı

Tam

amen

ka

tılıy

orum

Kıs

men

ka

tılıy

orum

Fikr

im y

ok

/kar

arsı

zım

Kıs

men

ka

tılmıy

orum

Tam

amen

ka

tılmıy

orum

N

X

Katılma düzeyi

f f f f f

ifadeler

% % % % %

1. Başarılı öğrenciler dört yıldan daha kısa sürede mezun olabilmelidir

2.137 47,0

802 17,6

596 13,1

274 6,0

740 16,3

4.549 3,73

Kısmen Katılıyorum

2.Öğrenciler 11.sınıfta da üniversite sınavına girebilmelidirler

1.833 40,6

725 16,1

691 15,3

370 8,2

895 19,8

4.514 3,49

Kısmen

Katılıyorum

Tablo 3.21’de verilen öğrencilerin liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı

sağlayabilecek önerilere katılım düzeyleri incelendiğinde: “Başarılı öğrenciler dört yıldan

daha kısa sürede mezun olabilmelidir” ifadesine katılım düzeylerinin ( X =3,73), “Kısmen

katılıyorum” şeklinde olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin bu ifadeye katılım düzeylerinin

“Büyük ölçüde “ olmasına rağmen öğrencilerin katılım düzeylerinin düşük olması dikkat

çekicidir. Öğrenciler liselerden dört yıldan önce mezun olabilme imkânının veliler tarafından

bu yönde bir zorlamaya maruz kalabilecekleri nedeniyle bu ifadeye daha az katılmış

olabilirler. “Öğrenciler 11.sınıfta da üniversite sınavına girebilmelidir” ifadesine öğrencilerin

katılımı bir önceki ifadede de olduğu gibi “Kısmen katılıyorum”, şeklindedir ( X =3,49).

Velilerin liselerin dört yıllık sürecine katkı sağlayabilecek önerilere katılım düzeyleri

Tablo 3.22’de verilmiştir.

Tablo 3.22 Velilerin Liselerin Dört Yıla Çıkarılması Sürecine Katkı Sağlayabilecek Önerilere Katılım Düzeylerinin Dağılımı

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üde

Kıs

men

Az

Hiç

f f f f f

ifadeler

% % % % %

N

X

Katılım düzeyi

1.Başarılı öğrencilerin dört yıldan daha kısa sürede mezun olabilmeleri

66741,2

465 28,7

28517,6

66 4,1

137 8,5

1.620 4,00 Büyük ölçüde

2.Başarılı öğrenciler 11.sınıfta da üniversite sınavına girmelidirler

570 35,6

421 26,3

31019,4

1086,7

192 12,0

1.601 4,00 Büyük ölçüde

46

Tabloda verilen velilerin liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek iki

öneriye katılım düzeyleri incelendiğinde; “Başarılı öğrencilerin dört yıldan daha kısa sürede

mezun olabilmeleri” ifadesine “Büyük ölçüde katıldıkları” görülmektedir. “Başarılı

öğrencilere 11.sınıfta da üniversite sınavına girmelidirler” ifadesi de veliler tarafından “Büyük

ölçüde” katıldıkları bir ifade olmuştur ( X =4,00). Öğrencilerin bu ifadeye katılım

düzeylerinin “Kısmen katılıyorum” olması veli görüşleriyle öğrenci görüşleri arasında önemli

bir fark olduğunu göstermektedir.

47

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ VE ÖNERİLER

Sonuçlar

1. Öğrenciler, okullarındaki ortak kullanım alanlarını (bahçe, koridorlar, kantin vb.)

“Kısmen yeterli” bulmaktadırlar.

2. Araştırmaya katılan öğrencilerin okudukları sınıflardaki öğrenci sayısı açısından;

sınıflarındaki öğrenci sayısının 30 ve altında olduğunu belirten öğrencilerin %77,1

olması ayrıca öğretmenlerin %49,5’nun dersliklerdeki öğrenci sayısı açısından

ortaöğretimin süresinin dört yıla çıkarılmasının bir etkisini olmadığını belirtmeleri dört

yıllık lise eğitiminin fiziksel açıdan liselerde pek problem yaratmadığı şeklinde

yorumlanabilir.

3. Öğretmenler genel olarak eğitimin niteliği ve rehberlik hizmetleri açısından okulları

“Kısmen yeterli” bulurken, öğrenci ve veliler “Büyük ölçüde” yeterli olarak

değerlendirmektedirler. Öğrenciye sorumluluk kazandırması, hayata hazırlaması, iş

hayatına hazırlaması ve üniversiteye hazırlaması açısından liseler öğretmenlere göre

“Az yeterli” şeklinde değerlendirilirken, öğrenci ve veliler söz konusu özellikler

açısından liseleri “Büyük ölçüde” yeterli olarak değerlendirmektedirler. Velilerle iş

birliği yapılması açısından liseler öğretmenler tarafından “Az yeterli” olarak

değerlendirilirken. Öğrenciler “Kısmen yeterli”, veliler ise “Büyük ölçüde” yeterli

bulduklarını ifade etmektedirler. Öğrencilerin yeteneğini ortaya çıkaracak imkânları

sağlaması ve sosyal ve kültürel faaliyetler açısından liseler; öğretmenlere göre “Az

yeterli”, öğrenci ve velilere göre ise “Kısmen yeterli” olarak değerlendirilmiştir.

4. Öğrenci ve veliler liseleri öğretmenlere göre daha fazla yeterli görmektedirler.

5. Öğretmenler genelde liselerin dört yıla çıkartılmasının öğrencilerin tasdiknameyle

okullardan ayrılmalarında bir değişikliğe yol açmadığı kanısındadırlar. Bununla

birlikte öğretmenlerin dörtte birinin öğrencilerin tasdiknameyle ayrılmalarında bir artış

olduğunu belirtmeleri dikkat çekmiştir

6. Dört yıl uygulaması öğrenci devamsızlığını, öğretmenlerin %51,4’ne göre artırmıştır.

Öğrencilerin ise %39,2’ si “Çok artırdığını”, %33,9’u ise “Kısmen artırdığını”

düşünmektedir. Velilerin ise %25,3’ü “çok artırdı”, “32,6’sı ise “Kısmen artırdığı”

şeklinde görüş bildirmişlerdir.

7. Öğretmenlerin %39,7’si dört yıllık lise öğretiminin Açık Öğretim Lisesine öğrenci

geçişlerini artırdığı şeklinde görüş bildirmiştir.

48

8. Öğrencilerin lisede öğrenim görme amaçları içerisinde oran olarak en yüksek pay;

üniversiteye girebilmektir. Öğrencilerin %57,7’si, velilerin ise %46,3’ü lisede öğrenim

görme amacının üniversiteye girebilmek olduğunu belirtmiştir. Bu isteğin dört yıllık

lise öğretimiyle değişmediği öğretmenlerin %77,2’si tarafından dile getirilmiştir.

9. Liselerin dört yıla çıkarılması konusunda öğretmenlerin %44,9’u, öğrencilerin okula

ilgilerini azalttığını, %43,5’i ise bu ilginin değiştirmediğini düşündüklerini

belirtmişlerdir. Öğrencilerin okula yönelik ilgilerinin azalması muhtemelen

beraberinde bazı olumsuzlukları da (şiddet) getirecektir.

10. Öğretmenlerin, %54,8’i, dört yıllık lise öğretiminin öğrencilerin kendilerini okulun bir

parçası olarak görmelerini (aidiyet ) değiştirmediğini, %23,1’i artırdığını, %22,1’i ise

azalttığını belirtmektedirler. Öğretmenlerin bu şekilde düşünmeleri dört yıllık eğitimin

amaçlarına ulaşmadaki sıkıntılarından kaynaklanabilir.

11. Araştırmaya katılan öğrencilerin %28,3’ü dershaneye gittiklerini ifade ederken,

öğretmenlerin %68,8’i dört yıllık sürecin öğrencilerin dershaneye gittiği toplam süreyi

artırdığını düşündükleri görülmektedir.

12. Öğretmenlerin %40,3’ü, öğrencilerin dersten artan dinlenme imkânlarını dört yıllık

lise eğitiminin azalttığını %43,5’i değiştirmediğini, %11,6’sı artırdığını

düşündüklerini belirtmekte öğrenciler ve veliler öğrencilerin dinlenmek için

ayırdıkları zaman konusunda “Bir değişiklik olmadığı” şeklinde görüş bildirmeleri

dört yıllık lise öğretiminin öğrencilere dinlenmek için ayrılan zaman açısından bir fark

yaratmamıştır.

13. Öğretmenler öğrencilerin ders dışı (sportif ve kültürel) etkinliklere ayırdıkları zamanı

dört yıllık lise eğitiminin %45,7 oranında değiştirmediğini düşünmelerine paralel

olarak öğrencilerde ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının “Kültürel ve sportif

aktivitelere katılımlarını” ( X =3,36), “Ne olumlu ne olumsuz yönde” etkilediğini

belirtmişlerdir. Velilerin de bu konudaki görüşlerinin çocuklarıyla aynı olduğu

( X =3,36), “Ne olumlu ne de olumsuz” bir etkisinin olmadığını belirtmeleri liselerdeki

dört yıllık eğitimin bu amacının pek gerçekleşemediğini göstermektedir.

14. Öğretmenler dört yıllık sürecin öğrencilerin genel başarılarını %53,3 oranında

değiştirmedi, %29,3 oranında başarılarının artığı şeklinde değerlendirmişlerdir.

Öğrenciler ve veliler ise öğretmenlerden farklı olarak “Kısmen olumlu yönde

etkilediğini” belirtmişlerdir.

49

15. Öğretmenler, öğrencilere yapılan yönlendirme hizmetlerinin kalitesini dört yıllık

eğitimin %53,3 oranında değiştirmediğini, %21,4 oranında artırdığını, %25,3 oranında

ise artırdığı düşünmektedirler.

16. Öğretmenler %46,7’si öğrencilerin duyuşsal tutumlarını, gelişimlerini dört yıllık lise

öğretiminin değiştirmediğini, %31,6’sı azalttığını, %21,7’si ise artırdığını

düşünmektedirler.

17. Öğretmenlerin %53,3’ü öğrencilerin kendilerini ifade etme becerilerinin lisede dört yıl

eğitim görmeleriyle değişmediğini, %35,9’u artırdığını, belirtmişlerdir.

18. Öğrencilerin sosyal gelişimleri açısından dört yıl öğretim görmelerinin etkisi

konusunda öğretmenlerin %48,5’ i değiştirmediğini belirtmektedirler.

19. Öğretmenlerin %49,8’i liselerde eğitim öğretime ayrılan zamanı dört yıllık sürecin

değiştirmediğini, %39,5 artırdığını, %10,8’nin azalttığını düşündükleri görülmektedir.

20. Öğretmenlerin %62,2’si dört yıllık ortaöğretimin okullardaki disiplin problemini

artırdığını düşünmektedirler.

21. Öğretmenlerin %55’ne göre okullardaki ikili (sabahçı-öğlenci) öğretim şekli

değişmemiştir. Okul müdürlerinin %72’sinin okullarında tekli öğretim olduğunu ifade

etmeleri öğretmenlerin görüşleriyle tutarlıdır.

22. Okulların öğretmen ihtiyacının arttığı öğretmenlerin %77,2’si tarafından dile

getirilmiştir.

23. Derslerde kapsanan konuları dört yıllık eğitimin artırdığını düşünen öğretmenlerin

oranı %42,3’tür. Dört yıllık süreçle derslerde işlenen konuların kapsamının artması

üzerinde durulması gereken bir olaydır.

24. Öğretmenler, liselerin dört yıla çıkarılmasının sınıf içi etkinliklere ayrılan zaman

açısından %47,8 oranında bir etkisinin olmadığını, %33,9 oranında bu süreyi

artırdığını,%18,3 oranında ise azalttığını düşündüklerini ifade etmişlerdir.

25. Öğretmenlerin %53,6’sına göre okulların öğrencileri hayata hazırlama kapasitelerinin

dört yıllık süreyle değişmediği, %28,2’sine göre ise bu kapasitenin arttığı

anlaşılmaktadır.

26. Araştırmaya katılan öğretmenlerin %50’den fazlası liselerin öğrencilerini iş hayatına

ve yüksek öğrenime hazırlama gibi yeterliliklerinde bir değişiklik görmediklerini

belirtmelerine rağmen öğrenciler ve veliler dört yıllık liselerin öğrencileri iş hayatına

hazırlama yeterliliklerinin kısmen olumlu yönde etkilediğini düşündüklerini ifade

etmeleri ilginçtir.

50

27. Okullardaki öğretmenlerin norm kadro sayılarının arttığı öğretmenlerin %75,6’sı

tarafından ifade edilmiştir.

28. Öğretmenlerin %44,7’si derslerin işlenişindeki verim açısından dört yıllık eğitimin bir

değişikliğe yol açmadığını belirtmelerine rağmen öğrenci görüşlerinin öğretmenlerden

farklı olduğu görülmektedir. Öğrenciler ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının

derslerin işlenişindeki verimi “Kısmen olumlu” yönde etkilediğinin belirtmişlerdir.

29. Öğretmenlerin %60,3’ü dört yıllık sürecin velilerin okula ilgilerini değiştirmediğini

düşündüklerini ifade ederken öğrenciler liselerin dört yıla çıkarılmasının velilerinin

okula yönelik ilgilerini “Kısmen olumlu” yönde etkilediğini belirtmişlerdir. Velilerin

bu konuda çocuklarıyla aynı görüşte oldukları verdikleri cevaplardan anlaşılmaktadır.

30. Dört yıllık sürecin ailelerin ekonomik yükünü artırdığını, öğretmenlerin %86,3’ü

belirtilmiştir.

31. Toplumun liselerden beklentilerini dört yıllık ortaöğretimin etkilemediğini düşünen

öğretmenlerin oranı %57,6 olmuştur.

32. Öğretmenler içinde ailelerin çocuklarını liseye gönderme eğilimi konusunda dört yıllık

sürecin etkisinin olmadığını düşünlerin oranı %63,2’dir.

33. Velilere göre çocuklarının lisede dört yıl eğitim görmesi okuldan beklentilerini

değiştirmemiştir. Bu velilerin okul süresiyle pek ilgilenmedikleri şeklinde

yorumlanabilir.

34. Öğretmenlerin %59’u öğrencilerin kendi alanlarıyla ilgili daha çok ders alabilmelerini

olumlu olarak değerlendirmiştir.

35. Alan sayısının artırılması öğretmenlerin %62,7’si tarafından olumlu

değerlendirilmektedir.

36. Dokuzuncu sınıfın ortak derslerden oluşması öğretmenlerin %82,3 gibi büyük bir

çoğunluğu tarafından olumlu olarak değerlendirilmiştir.

37. Öğretmenlerin %85,3’ü öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş

yapabilmelerini olumlu olarak değerlendirirken, öğrenci ve velilerin geçiş olayına

kısmen olumlu olarak değerlendirmeleri ilgi çekicidir.

38. Öğretmenlerin %80,8’i on ikinci sınıfta ortak derslerin azaltılıp öğrencilerin kendi

alanlarına yoğunlaşmalarının sağlanmasını olumlu olarak değerlendirdikleri

görülmektedir.

39. Öğretmenlerin %62,1’i üç yıla sıkıştırılmış müfredatın dört yıla yayılmasını olumlu

olarak değerlendirirken, %24,4’ü olumsuz olarak değerlendirmiştir.

51

40. Dört yıl uygulamasıyla Avrupa Birliğiyle uyumun sağlanması konusunda

öğretmenlerin %27’si “Kararsız” olduklarını, %51,8’i “Olumlu”, %21,3’ü ise

“Olumsuz” değerlendiklerini belirtmişlerdir.

41. Dört yıl uygulamasıyla başka ülkelerle olan denklik sorunun çözülmesinin sağlanması

konusunda öğretmenlerin %62’7’si bunu olumlu olarak değerlendirmişlerdir.

42. Haftalık ders saatlerinin azaltılması öğretmenlerin %59’u tarafından olumlu olarak

değerlendirilmiştir.

43. Öğretmenler ortak, alan ve seçmeli derslerin dağılım oranlarının dengeli olduğu

fikrine “Kısmen” katılmaktadırlar.

44. Derslerin dört yıla dengeli olarak dağıtılmış olduğu fikrine öğretmenler “Kısmen”

atılmaktadırlar.

45. Öğretmenler dört yıl uygulamasıyla program zenginliği sağlanmıştır ifadesine

“Kısmen” katılmaktadırlar.

46. Dört yıl uygulamasıyla derslerin konuları uygun bir biçimde belirlenmiştir ifadesi de

öğretmenlerin “Kısmen” katıldıkları bir ifade olmuştur.

47. Dört yıl uygulaması derslerin içeriği açısından tekrarlara neden olmuştur ifadesine

öğretmenlerin katılımı içerik tekrarlarının az yaşandığını göstermektedir.

48. Program geliştirme mevcut programların dört yıla bölünmesiyle sınırlı kalmıştır

ifadesi de öğretmenler tarafından “Oldukça” düzeyinde katıldıkları bir ifade olmuştur.

49. Dört yıl uygulamasıyla derslerin kapsamı genişlemiştir ifadesine öğretmenler

“Kısmen” katılmaktadırlar.

50. Dört yıl uygulamasıyla ders içeriklerinin yetiştirilmesi sorunu ortadan kalkmıştır

ifadesi de öğretmenlerin “Kısmen” katıldıkları bir ifade olmuştur.

51. Öğrenci ve veliler dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri üst

sınıflara/alanlara yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini kısmen olumlu

olarak değerlendirmektedirler.

52. Öğretmenler ve veliler “Başarılı öğrenciler dört yıldan daha önce mezun

olabilmelidir” ifadesine “Büyük ölçüde” katılırken, öğrencilerin katılım düzeyleri

“Kısmen katılıyorum” düzeyinde kalmıştır.

53. Öğretmenler liselerde okul türüne göre (genel lise, meslek lisesi, çok programlı vb)

öğretim süresi farklı olmalıdır ifadesine “Büyük ölçüde” katılmaktadırlar.

54. Öğretmenler “Öğretim programları dört yıla göre yeniden düzenlenmelidir” ifadesine

büyük ölçüde katılmaktadırlar.

52

ÖNERİLER

1. 12 senelik eğitim süresinin ilköğretim ve ortaöğretimde kaçar sene olması gerektiği

üzerine yeni bir şûra düzenlenmelidir.

2. Programlar ve ders çizelgeleri dört yıllık eğitime göre yeniden düzenlenmelidir.

3. Başarılı öğrencilere dört yıl yerine daha kısa sürede mezun olabilme imkânı

sağlanmalıdır.

4. Öğrencilerin dinlenme için ayıracakları zamanı artıracak önlemler alınmalıdır.

5. Ders saatleri artırılmamalıdır.

6. Liseler için başarı kriterleri geliştirilmelidir.

7. Öğretmen ihtiyacı liselerin dört sene olmasına göre planlanmalıdır.

8. Liselerde velilerle daha çok iş birliği yapılmalıdır.

9. Liselerin öğrencileri iş hayatına hazırlama yeterlilikleri konusunda tedbirler

alınmalıdır.

10. Liselerde daha çok sosyal ve kültürel faaliyetler düzenlenmelidir.

11. Lise tür sayısı azaltılmalıdır.

53

KAYNAKÇA Benavot. A. 2006 The Diversificaton of Secondary Education: School Currucula in Comparative Perpective (http://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Publications/Working_Papers/seceduc_currcompare_ibewpci_6.pdf) Dünya Bankası. 2005. Gençler İçin Fırsatları Genişletmek ve Yetkinlikler Oluşturmak. Washington, DC:Word Bank. (http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8.pdf). (http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/ulusalpr/c2.pdf) (https://mebbis.meb.gov.tr) (http://ttkb.meb.gov.tr/secmeler/sura/4_sura pdf). MEB, (2005). Tebliğler Dergisi, Sayı:2573 MEB, (2010). Millî Eğitim İstatistikleri (Örgün Eğitim 2009-2010)

54

EKLER

1.Öğretmen Anketi 2.Öğrenci Anketi 3.Veli Anketi

55

EK.1 DÖRT YILLIK ORTAÖĞRETİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI

ÖĞRETMEN- YÖNETİCİ ANKETİ

Değerli Öğretmenim,

Bu anket, ortaöğretimin dört yıllık sürecinin değerlendirmesine ilişkin olarak Başkanlığımızca yürütülen bir araştırmaya veri toplamak için hazırlanmıştır. Ankette yer alan sorulara vereceğiniz cevaplar başka hiçbir kurum ya da kişiye verilmeyecektir. Her bir soruyu dikkatle okuduktan sonra size en uygun olan seçeneği “X” ile işaretleyiniz; lütfen, açık uçlu soruları da cevaplandırınız.

Anketin üzerine adınızı yazmayınız. Katkılarınız için teşekkür ederiz.

Millî Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

BİRİNCİ BÖLÜM

KİŞİSEL BİLGİLER

1.Okulunuzun bulunduğu

İl:.....................................İlçe:...................................Belde:.......................

2.Okuldaki göreviniz: ( ) Okul müdürü ( ) Müdür yardımcısı ( ) Öğretmen 3. Branşınız (lütfen yazınız):……………………. 4. Öğretmenlikteki kıdeminiz:

( ) 1–5 yıl ( ) 6–10 yıl ( ) 11–15 yıl ( ) 16–20 yıl ( ) 21 yıl ve üzeri

5. Yöneticilikteki kıdeminiz (Sadece okul yöneticileri cevaplandıracaktır) : ( ) 1–5 yıl ( ) 6–10 yıl ( ) 11–15 yıl ( ) 16–20 yıl ( ) 21 yıl ve üzeri

6. Okulunuzdaki öğrenci sayısı (Sadece okul yöneticileri cevaplandıracaktır) ………………………………………………………….

7. Görev yaptığınız okulun türü: ( ) Genel lise ( ) Anadolu Lisesi ( ) Fen Lisesi ( ) Meslek lisesi (…………………………..) ( ) Anadolu Öğretmen Lisesi ( ) Diğer (…………………………..) 8.12.sınıflara derslere giriyor musunuz?

( ) Evet( ) Hayır

9.Okulun öğretim şekli ( ) 1. Tekli ( ) 2.İkili

56

İKİNCİ BÖLÜM

1- Liselerin 2005-2006 öğretim yılından itibaren kademeli olarak dört yıla çıkarılması size göre aşağıdaki durumları nasıl etkilemiştir?

Liselerde öğretim süresinin dört yıla çıkarılması Azalttı Değiştirmedi Artırdı

1. Liselerdeki öğrencilerin okuldan tasdiknameyle ayrılmalarını

2. Liselerdeki öğrenci devamsızlığını

3. Liselerde eğitim-öğretime ayrılan zamanı (gün içerisinde okulun açık olduğu saatleri)

4. Öğrencilerin Açık Öğretim Lisesine geçişini

5. Öğrencilerin üniversitede okuma isteklerini

6. Öğrencilerin okula ilgilerini

7. Velilerin okula ilgilerini

8. Öğrencilerin kendilerini okulun bir parçası olarak görmelerini (aidiyet)

9. Öğrencilerin dershanelere gittiği toplam süreyi

10. Eğitimin aileye getirdiği ekonomik yükü

11. Okullardaki disiplin problemlerini

12. Öğrencilerin dersten artan dinlenme zamanını 13. Öğrencilerin ders dışı (sportif ve kültürel) etkinliklere

ayırdıkları zamanı

14. Derslerin işlenişindeki verimi

15. Okullardaki ikili(sabahçı-öğlenci) öğretim şeklini

16. Öğrencilerin genel okul başarısını

17. Dersliklerdeki ortalama öğrenci sayısını

18. Okulların öğretmen ihtiyaçlarını

19. Öğrencilere yapılan yönlendirme hizmetlerinin kalitesini

20. Öğrencilerin duyuşsal (tutumlarını, motivasyonlarını vb.) gelişimlerini

21. Derslerde kapsanan konuları 22. Sınıf içi etkinliklere ayrılan zamanı

23. Okulun öğrencileri hayata hazırlama kapasitesini

24. Okulun öğrencileri iş hayatına hazırlama kapasitesini

25. Öğrencilerin kendilerini ifade etme becerilerini

26. Okulun öğrencileri yüksek öğrenime hazırlama kapasitesini

27. Toplumun liselerden beklentilerini

28. Öğrencilerin sosyal gelişimlerini

29. Ailelerin çocuklarını liseye gönderme eğilimlerini

30. Okullardaki öğretmenlerin norm kadro sayılarını

57

2. Liseleri, aşağıdaki özellikler açısından ne kadar yeterli buluyorsunuz?

Okulun Özellikleri

Tam

amen

yete

rli

Büy

ük ö

lçüd

e

yete

rli

Kıs

men

yet

erli

Az

yete

rli

Hiç

yet

erli

deği

l



Öğrenciye sorumluluk kazandırması





Sağladığı soysal ve kültürel faaliyetler

Öğrencilerin yeteneğini ortaya çıkaracak

imkânları sağlaması

ÖSS’ye hazırlama

Diğer

58

3. Liselerin dört yıla çıkarılması sonucunda oluşan aşağıdaki durumlarla ilgili görüşünüzü

belirtiniz.

Uygulamanın değerlendirilmesi Olumlu

Kararsızım-Herhangi bir fikrim

yok

Olumsuz

1. Öğrencilerin kendi alanlarıyla ilgili daha çok ders alabilmeleri

2. Alan sayılarının azaltılması

3. Dokuzuncu sınıfın ortak derslerden oluşması

4. Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapılabilmesi

5. Öğrencilerin alanlarıyla ilgili olarak üç yıl ders alabilmeleri

6. On ikinci sınıfta ortak derslerin azaltılıp öğrencilerin kendi alanlarına yoğunlaşmalarının sağlanması

7. Üç yıla göre sıkıştırılmış olan müfredatın dört yıla yayılması

8. Dört yıl uygulamasıyla Avrupa Birliğiyle uyumun sağlanması

9. Başka ülkelerle olan denklik sorununun (ülkemizde liselerin öğretim süresinin 3 yıl olup başka ülkelerde dört yıl olması) çözülmesi

10. Haftalık ders saatlerinin azaltılması

59

4. Liselerin dört yıla çıkarılmasıyla okulların işleyişini etkileyebilecek aşağıdaki durumlarla ilgili görüşlere katılımınızı belirtiniz

Katılma düzeyiniz

OKULLARIN İŞLEYİŞİYLE İLGİLİ İFADELER

Tam

amen

Büy

ük ö

lçüd

e

Kıs

men

Az

Hiç

1. Ortak, alan ve seçmeli derslerin dağılım oranları dengelidir.

2. Dersler dört yıla dengeli olarak dağıtılmıştır.

3. Dört yıl uygulamasıyla program zenginliği sağlanmıştır.

4. Dört yıl uygulamasıyla derslerin konuları uygun bir biçimde belirlenmiştir.

5. Dört yıl uygulaması derslerin içeriği açısından tekrarlara neden olmuştur.

6. Program geliştirme mevcut programların dört yıla bölünmesi ile sınırlı kalmıştır.

7. Dört yıl uygulamasıyla derslerin kapsamı genişletilmiştir.

8. Dört yıl uygulamasıyla ders içeriklerinin yetiştirilmesi sorunu ortadan kalkmıştır.

60

5. Liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek aşağıdaki önerilere katılım düzeyinizi belirtiniz.

Katılma düzeyiniz

ÖNERİLER

Tam

amen

Büy

ük ö

lçüd

e

Kıs

men

Az

Hiç

1. 10. ve 11.sınıflarda seçmeli ders saati artırılmalıdır.

2. Liselerde okul türüne (genel lise, meslek lisesi, çok programlı) göre öğretim süresi farklı olmalıdır.

3.Başarılı öğrenciler dört yıldan daha önce mezun olabilmelidirler

4. Öğretim programları dört yıla göre yeniden düzenlenmelidir.

1- Size göre dört yıl uygulamasının ortaöğretime ve genel olarak eğitim sistemine sağladığı en önemli yararlar nelerdir? Belirtiniz:

2- Size göre dört yıl uygulamasıyla ilgili yaşanan en önemli sorunlar nelerdir? Belirtiniz:

3- Dört yıllık ortaöğretim uygulamasının daha kaliteli hale gelmesi için alınması gereken önlemlere ilişkin varsa görüş ve önerilerinizi belirtiniz.

61

EK:2 DÖRT YILLIK ORTAÖĞRETİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI

ÖĞRENCİ ANKETİ

Sevgili Öğrenci,


Anketin üzerine adınızı yazmayınız. Katkılarınız için teşekkür ederiz.

Millî Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

BİRİNCİ BÖLÜM KİŞİSEL BİLGİLER

2. Okulunuzun bulunduğu

İl:.....................................................İlçe:...............................Belde:.......................

3. Okuduğunuz sınıf.

( ) 9. sınıf ( ) 10. sınıf ( ) 11. sınıf ( ) 12. sınıf

*Dokuzuncu sınıfta okuyorsanız 6. soruya geçiniz.

4. Okuduğunuz bölümün adı:……………………..

5. Dokuzuncu sınıf sonunda lise değiştirdiniz mi?

( )Evet ( ) Hayır

5. Bir önceki soruya cevabınız “evet” ise hangi lise türünden hangi lise türüne geçiş

yaptınız?

( ) Genel liseden meslek lisesine ( ) Meslek lisesinden genel liseye 6 Şu an devam etmekte olduğunuz okulun türü ( ) Genel lise ( ) Anadolu Lisesi ( ) Fen Lisesi ( ) Meslek lisesi lütfen türünü belirtiniz(…………………..) ( ) Anadolu Öğretmen Lisesi ( ) Diğer (..............................)

62

7. Okulunuzun öğretim şekli: ( ) Tekli (tam gün) ( ) İkili (sabahçı-öğlenci ) 8. Sınıfınızdaki öğrenci sayısı

( ) 30 ve daha az ( ) 31–40( ) 41 ve daha fazla 9. Okulunuzdaki ortak kullanım alanlarını (bahçe, koridorlar, kantin vb.) ne derece yeterli

buluyorsunuz?

( ) Tamamen ( ) Büyük ölçüde ( ) Kısmen ( ) Az( ) Hiç 10. Derslerinize destek amacıyla özel ders alıyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır * Cevabınız “evet” ise, özel ders alma nedeninizi yazınız. ……………………………………………………………………………………………. 11. Derslerinize destek amacıyla dershaneye gidiyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır * Cevabınız “evet” ise, dershaneye gitme nedeninizi yazınız. ……………………………………………………………………………………………. 12. Derslerinize destek amacıyla okulunuzda varsa hafta içi ya da hafta sonu kurslarına

katılıyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır * Cevabınız “evet” ise, kursa gitme nedeninizi yazınız. ……………………………………………………………………………………………. 13. Dershane, özel ders ve kurslar için bir haftada toplam kaç saat zaman harcıyorsunuz?

( ) Beş saatten az ( )5–9 saat ( ) 10–15 saat ( )15 saatten fazla 14. Lisede sınıf tekrarı yaptınız mı?

( )Evet ( ) Hayır

* Cevabınız “evet” ise hangi sınıfta sınıf tekrarı yaptınız?

( ) 9.sınıf ( ) 10.sınıf ( ) 11.sınıf ( ) 12.sınıf

15. Lisede öğrenim görme amacınız nedir? (Önem sırasına göre ilk üçünü 1= en önemli olmak üzere 1.2.3 biçiminde sıralayınız.) ( ) a. Üniversiteye girebilmek ( ) b. Bir meslek sahibi olmak ( ) c. Liseden sonra hemen bir işe girmek ( ) d. Ailemin beklentilerini karşılamak ( ) e. Hayata hazırlanmak ( ) f. Çevremle uyum sağlamak ( ) g. Akademik bilgimi artırmak ( ) h. Yaşam becerilerimi geliştirmek ( ) i. Diğer (Lütfen belirtiniz)………………………………….

63

16. Okulunuzu, aşağıdaki özellikler açısından ne derece yeterli buluyorsunuz?

Okulun Özellikleri T

amam

en

Büy

ük ö

lçüd

e

Kıs

men

Çok

az

Hiç



Öğrencilere sorumluluk kazandırılması





Soysal ve kültürel faaliyetler

Öğrencilerin yeteneklerini ortaya çıkaracak imkânları sağlaması

ÖSS’ye hazırlaması

Diğer................................................................................

17. Yukarıda verilen özellikler açısından okulunuzla ilgili belirtmek istediğiniz

sorun/görüş/öneriler nelerdir? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

18. Lisede dört yıl eğitim görmeniz okuldan beklentilerinizi ne yönde değiştirdi? Neden?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

64

19. Ortaöğretimin dört yıla çıkarılmasının, aşağıda verilen durumları, hizmetleri, ne yönde etkilediğini düşünüyorsunuz?

Tamamen Olumlu Etkiledi

Kısmen Olumlu Etkiledi

Ne olumlu

Ne olumsuz Etkiledi

Kısmen olumsuz Etkiledi

Tamamen olumsuz Etkiledi

1.Okuldaki başarınızı

2.Okula yönelik ilginizi

3.Eğitimin kalitesini

4.Üniversiteye hazırlanmanızı

5.Kültürel ve sportif aktivitelere katılımınızı

6.Velinizin okula yönelik ilgisini


8.Derslerin işlenişindeki verimi

9.Liselerin öğrencileri iş hayatına hazırlama yeterliliklerini

20. Ortaöğretimin dört yıla çıkarılması, aşağıda durumları ne yönde etkilediğini

düşünüyorsunuz?

Çok

artırdı Kısmen artırdı

Bir değişiklik

olmadı

Kısmen azalttı

Çok azalttı

1.Öğrencilerin devamsızlıklarını

2.Öğrencilerin dershaneye gitme süresini

3.Öğrencilerin okul terklerini

4.Öğrencilerin dinlenmek için ayırdıkları zamanı

5.Sosyal etkinlikler için ayrılan zamanı

6.Günlük düzeyde derslere ayırdığınız zamanı

7.Derslere olan ilginizi

22. Dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri üst sınıflara/alanlara

yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz? ( ) Tamamen olumlu ( ) Kısmen olumlu ( ) Herhangi bir fikrim yok ( ) Kısmen olumsuz ( ) Tamamen olumsuz

65

* Cevabınız “olumlu” ya da “olumsuz” yönde ise buna ilişkin düşüncelerinizi lütfen aşağıya yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

23. Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmelerini nasıl

değerlendiriyorsunuz? ( ) Tamamen olumlu ( ) Kısmen olumlu ( ) Herhangi bir fikrim yok ( ) Kısmen olumsuz ( ) Tamamen olumsuz

* Cevabınız “olumlu” ya da “olumsuz” yönde ise görüşünüzün nedenini belirtiniz

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

24. Liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek aşağıdaki önerilere katılım

düzeyinizi belirtiniz

Tam

amen

ka

tılı

yoru

m

Kıs

men

ka

tılı

yoru

m

Fik

rim

yo

k/ka

rarsızım

Kıs

men

K

atıl

mıy

orum

Tam

amen

ka

tılmıy

orum

Başarılı öğrenciler dört yıldan daha kısa sürede mezun olabilmelidir

Öğrenciler 11.sınıfta da üniversite sınavına girebilmelidir

Liselerdeki eğitimin üç yıl yerine dört yıl olmasının size göre olumlu yönlerini belirtiniz.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Liselerdeki eğitimin üç yıl yerine dört yıl olmasının size göre olumsuz yönlerini belirtiniz.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Dört yıllık ortaöğretim uygulamasının daha kaliteli hâle gelmesi için alınması gereken önlemlere ilişkin varsa görüş ve önerilerinizi belirtiniz.

66

EK:3

DÖRT YILLIK ORTAÖĞRETİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI

VELİ ANKETİ

Sayın Veli,


Anketin üzerine adınızı yazmayınız. Katkılarınız için teşekkür ederiz. Millî Eğitim Bakanlığı

Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

67

BİRİNCİ BÖLÜM

1. Velisi olduğunuz öğrencinin okuduğu lise türü: ( ) Genel lise

( ) Anadolu Lisesi

( ) Meslek Lisesi lütfen türünü yazınız……………….

( ) Fen Lisesi

( ) Diğer………………….

2. Cinsiyetiniz:( ) K ( ) E

3. Öğrenim durumunuz (Lütfen en son bitirdiğiniz okulu temel alınız):

( ) İlkokul mezunu( ) Ortaokul mezunu( ) Lise mezunu( ) Üniversite mezunu

4. Velisi olduğunuz öğrencinin okuduğu sınıf:

( ) 9.sınıf( ) 10.sınıf ( ) 11.sınıf( ) 12.sınıf

5. Yaşadığınız il:...................................İlçe:......................................Belde:.......................

* 9.SINIF ÖĞRENCİ VELİLERİ 6. ve 7. SORULARI CEVAPLAMAYACKTIR.

6. Velisi olduğunuz öğrencinin okuduğu bölümün/programın/alanın

adı:…………………………

7. Velisi olduğunuz öğrenci 9. sınıf sonunda lise değiştirdi mi?

( )Evet ( ) Hayır

Cevabınız “evet” ise hangi liseden geçiş yaptı?

( ) Genel liseden meslek lisesine

( ) Meslek lisesinden genel liseye

8. Velisi olduğunuz öğrenci lisede sınıf tekrarı yaptı mı?

( ) Evet ( ) Hayır

Cevabınız “evet” ise hangi sınıf düzeyinde sınıf tekrarı yaptı?

( ) 9.sınıf( ) 10.sınıf ( ) 11.sınıf( ) 12.sınıf

9. Velisi olduğunuz öğrenci derslerine destek olması amacıyla dershaneye gidiyor mu?

( ) Evet ( ) Hayır

Cevabınız “evet” ise, dershaneye gönderme sebebiniz nedir?

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………

68

10. Velisi olduğunuz öğrenci dersleriyle ilgili olarak varsa okulundaki hafta sonu kurslarına

katılıyor mu?

( ) Evet ( ) Hayır

Cevabınız “evet” ise, hafta sonu kurslarına gönderme nedenlerinizi yazınız.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

……………………

11. Velisi olduğunuz öğrenci dersleriyle ilgili olarak özel ders alıyor mu?

( ) Evet ( ) Hayır

Cevabınız “evet” ise, özel ders alma nedenini yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12. Çocuğunuzu liseye gönderme amacınız nedir? (Önem sırasına göre ilk üçünü 1= en önemli olmak üzere 1.2.3 biçiminde sıralayınız.)

( ) a. Üniversiteye girebilmesi

( ) b. Bir meslek sahibi olması

( ) c. Liseden sonra hemen bir işe girmesi

( ) d. Hayata hazırlanması

( ) e. Çevreyle uyum sağlaması

( ) f. Akademik bilgisini artırmak

( ) g. Yaşam becerilerini geliştirmek

( ) h. Diğer (Lütfen belirtiniz)………………………………….

69

13. Bir veli olarak çocuğunuzun okuduğu liseyi aşağıdaki özellikler açısından ne kadar

yeterli buluyorsunuz?

Okulun Özellikleri

Tam

amen

yete

rli

Büy

ük ö

lçüd

e

yete

rli

Kıs

men

yet

erli

Az

yete

rli

Hiç

yet

erli

deği

l



Öğrenciye sorumluluk kazandırması





Sağladığı soysal ve kültürel faaliyetler

Öğrencilerin yeteneğini ortaya çıkaracak

imkanları sağlaması

ÖSS’ye hazırlama

Diğer

14. Çocuğunuzun lisede dört yıl eğitim görmesi okuldan beklentilerinizi değiştirdi mi?

( ) Evet ( ) Hayır

Cevabınızın nedenini ve beklentilerinizin ne derece karşılandığını belirtiniz

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

……………………

70

15. Liselerin dört yıllık sürecinin aşağıda verilen konuları, ne yönde etkilediğini

düşünüyorsunuz?

Tamamen

Olumlu

Etkiledi

Kısmen

Olumlu

Etkiledi

Ne olumlu

Ne de

olumsuz

Etkiledi

Kısmen

olumsuz

Etkiledi

Tamamen

olumsuz

Etkiledi

1.Çocuğunuzun okuldaki başarısını

2.Çocuğunuzun okula yönelik ilgisini

3.Çocuğunuzun aldığı eğitimin

kalitesini

4.Çocuğunuzun üniversiteye

hazırlanmasını

5.Çocuğunuzun kültürel ve sportif

aktivitelere ayırdığı zamanı

6.Veli olarak okula yönelik ilginizi


8.Liselerin öğrencileri iş hayatına

hazırlanma yeterliliklerini

16. Liselerin dört yıllık sürecinin aşağıda durumları ne yönde etkilediğini düşünüyorsunuz?

Çok

artırdı

Kısmen

artırdı

Bir

değişiklik

olmadı

Kısmen

azalttı

Çok

azalttı

1.Öğrencilerin devamsızlıklarını

2.Öğrencilerin dershaneye gitme süresini

3.Çocuğunuzun dinlenmek için ayırdığı

zamanı

17. Dokuzuncu sınıfın tüm liselerde ortak olmasının öğrencileri üst sınıflara/alanlara

yönlendirme açısından eğitim sistemimize etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

( ) Tamamen olumlu

( ) Kısmen olumlu

( ) Herhangi bir fikrim yok

( ) Kısmen olumsuz

( ) Tamamen olumsuz

71

Cevabınız “olumlu” ya da “olumsuz” yönde ise buna ilişkin düşüncelerinizi

lütfen aşağıya yazınız.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

……………

18. Öğrencilerin dokuzuncu sınıf sonunda liseler arası geçiş yapabilmelerini nasıl

değerlendiriyorsunuz?

( ) Tamamen olumlu

( ) Kısmen olumlu

( ) Herhangi bir fikrim yok

( ) Kısmen olumsuz

( ) Tamamen olumsuz

Cevabınız “olumlu” ya da “olumsuz” yönde ise görüşünüzün nedenini

belirtiniz

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

……………………

19. Liselerin dört yıla çıkarılması sürecine katkı sağlayabilecek aşağıdaki önerilere katılım

düzeyinizi belirtiniz

Tam

amen

Büy

ük ö

lçüd

e

Kıs

men

Az

Hiç

Başarılı öğrencilerin dört yıldan daha kısa sürede mezun

olabilmeleri

Başarılı öğrenciler 11.sınıfta da üniversite sınavına

girmelidirler

72

Liselerdeki eğitimin dört yıl olmasının size göre olumlu yönleri nelerdir?

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Liselerdeki eğitimin dört yıl olmasının size göre olumsuz yönleri nelerdir?

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Dört yıllık ortaöğretim uygulamasının daha kaliteli hale gelmesi için alınması gereken

önlemlere ilişkin varsa görüş ve önerilerinizi belirtiniz.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

73

74

Documents

T.C. M LLÎ E T M BAKANLI I E itimi Ara tırma ve Geli tirme ...FCresi_bak_deger.pdf · 3.1 Öğrencilere ve Velilere Göre Çocuklarının Lisede Okuma İsteklerinin Dağılışı