T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ HALK SAĞLIĞI …

TC

NECMETTİN ERBAKAN UumlNİVERSİTESİ

MERAM TIP FAKUumlLTESİ

HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI

MERAM İLCcedilESİNDE EV TİPİ SU ARITMA CİHAZLARININ İCcedilME SUYU

KALİTESİNE ETKİSİ

DRYUSUF KENAN BOYRAZ

UZMANLIK TEZİ

KONYA 2017

TC







UZMANLIK TEZİ

Danışman YRD DOCcedil DR LUumlTFİ SALTUK DEMİR

KONYA 2017

iii

OumlNSOumlZ

Necmettin Erbakan Uumlniversitesi Meram Tıp Fakuumlltesi Halk Sağlığı Anabilim Dalırsquonda

almış olduğum 4 yıllık uzmanlık eğitimimde buumlyuumlk emekleri olan bilgi ve tecruumlbeleri ile

bana yol goumlsteren sayın hocalarım Prof Dr Tahir Kemal ŞAHİNrsquoe Yrd Doccedil Dr

Yasemin DURDURANrsquoa ve Yrd Doccedil Dr Mehmet UYARrsquoa

Bu ccedilalışmanın yuumlruumltuumllmesinde maddi destek aldığım Necmettin Erbakan

Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatoumlrluumlğuumlrsquone

Tez ccedilalışmamın her aşamasında oumlnemli katkıları olan değerli arkadaşım Dr Kuumlbra

EKENrsquoe veri toplanmasında ve laboratuar analizlerinde destek aldığım asistan

arkadaşlarım Dr Muhammet Fatih TABARArsquoya Dr Reyhan EVCİrsquoye ve tuumlm asistan

arkadaşlarıma

Hayatımın her aşamasında maddi ve manevi desteklerini sevgisini ve ilgisini hiccedilbir

zaman esirgemeyen sevgili annem babam ve kardeşlerime neşe ve huzur kaynağım

kıymetli eşim Sultan Ayşe BOYRAZrsquoa ve canım kızım Zehra Nuumlha BOYRAZrsquoa

Saygı ve teşekkuumlrlerimi sunarım

Ocak2017 Yusuf Kenan BOYRAZ

iv

OumlZET



DR YUSUF KENAN BOYRAZ

UZMANLIK TEZİ

KONYA 2017

Amaccedil Bu ccedilalışmada Meram ilccedilesinde 18 yaş ve uumlzeri bireylerin iccedilme suyu tercihlerinin ve

nedenlerinin belirlenmesi ile ev tipi su arıtma cihazlarının iccedilme suyu kalitesine etkisinin

araştırılması amaccedillanmıştır

Youmlntem Kesitsel tipteki bu ccedilalışma Meram ilccedilesinde 1 Nisan ndash 1 Haziran 2016 tarihleri

arasında yapıldı Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml G-power 3192 programıyla 810 hane olarak

hesaplandı Meram ilccedilesindeki mahallelerden oumlrnekleme seccedililen 810 haneye ulaşıldı

Ccedilalışmaya katılmayı kabul eden katılımcılara yuumlz yuumlze goumlruumlşme youmlntemiyle anket

uygulandı Ev tipi arıtma cihazı kullanılan ve analiz iccedilin ulaşılabilen hanelerin şebeke

sisteminden ve arıtma cihazından mikrobiyolojik ve kimyasal analiz iccedilin su oumlrnekleri

alındı Verilerin analizleri bilgisayar ortamında IBM SPSS 230 programında yapıldı

Bulgular Katılımcıların guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarı ortancası 1 L olup 883rsquouuml

guumlnluumlk 25 Lrsquoden daha az su iccedilmekteydi Katılımcıların 83rsquouumlnuumln ev tipi su arıtma cihazı

kullandığı tespit edildi Evde kullanılan 39 arıtma cihazından alınan mikrobiyolojik

oumlrneklerin bir tanesinde toplam koliform uumlremesi tespit edildi Arıtma cihazlarından

kimyasal analiz iccedilin alınan oumlrneklerde pH iletkenlik serbest klor floruumlr kalsiyum

magnezyum ve toplam sertlik değerleri şebeke suyuna goumlre anlamlı olarak duumlşuumlk bulundu

(plt005)

Sonuccedil Katılımcıların guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarları duumlşuumlk bulundu Ev tipi arıtma

cihazlarının iccedilme suyunun hem mikrobiyolojik hem de kimyasal kalitesine olumsuz etki

ettiği saptandı

Anahtar Kelimeler Ev tipi su arıtma cihazı iccedilme suyu tercihi Meram

v

ABSTRACT

THE EFFECTS OF HOUSEHOLD WATER PURIFIER ON DRINKING WATER

QUALITY IN MERAM


SPECIALIZATION THESIS

KONYA 2017

Objective In this study it was aimed to determine the preferences and reasons of drinking

water for the people aged 18 years and over and the effects of household water purifier on

drinking water quality in Meram district

Methods This cross-sectional study was conducted between 1 April and 1 June 2016 in

Meram The sample size was calculated as 810 homes with the program G-power 3192

810 homes were selected which were sampled from the neighborhoods of Meram district

A questionnaire was applied to the participants who agree to participate by face to face

interview Water samples were taken from homes which were accesible for

microbiological and chemical analysis from the water network system and the household

water purifier Analyzes of the data were studied in the IBM SPSS 230 program on the

computer

Results Median of participants daily drinking water consumption was 1 L 883 of

them was drinking less than 25 L of water per day It was found that 83 of the

participants were using household water purifier Coliform were detected in one of the 39

household water purifier sample pH conductivity free chlorine fluoride calcium

magnesium and total hardness values were found significantly lower in the samples taken

from the household water purifiers than the network water (plt005)

Conclusion Participants daily consumption of drinking water was found low It has been

determined that household water purifiers have a negative effect on the microbiological

and chemical quality of drinking water

Keywords Household water purifiers drinking water preference Meram

vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

OumlNSOumlZhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

OumlZEThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

ABSTRACThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

İCcedilİNDEKİLERhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

TABLOLAR DİZİNİ helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

SİMGE VE KISALTMALAR helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

iii

iv

v

vi

x

xii

1 GİRİŞ VE AMACcedilhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 1

2 GENEL BİLGİLERhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 3

21 Suhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 3

211 Su Kullanımıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 4

212 İccedilme ve Kullanma Suyu Kaynaklarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 6

22 İccedilme ve Kullanma Sularının Kalitesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 7

23 Uumllkemizde İccedilme Suyu Kalite Standartlarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 8

231 Mikrobiyolojik Parametrelerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 8

2311 Goumlsterge (İndikatoumlr) Mikroorganizmalarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 9

232 Kimyasal Parametrelerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 15

233 Goumlsterge Parametrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 16

234 Radyoaktivite Parametreleri helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 17

24 Su Kalitesinin İzlemihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 18

241 Kontrol iccedilin izlemehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 18

242 Denetleme İzlemesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 19

25 İccedilme Suyunun Fiziksel Ve Kimyasal Parametrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 19

251 Sıcaklıkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

252 Renkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

253 Bulanıklıkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

254 Kokuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 21

255 Tathelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 21

256 pHhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 22

257 İletkenlikhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 23

258 Amonyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 23

259 Nitrathelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 24

vii

2510 Nitrithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 24

2511 Bakırhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 25

2512 Borhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 25

2513 Demirhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 26

2514 Manganhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 26

2515 Ccedilinkohelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 27

2516 Floruumlrhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 28

2517 Kalsiyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 28

2518 Magnezyum helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 29

2519 Toplam Sertlik Derecesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 30

25191 Sert Suların Sağlık Uumlzerine Etkileri helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 32

25192 Suyun Sertliğini Giderme Youmlntemleri helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 33

2520 Arsenikhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 33

2521 Kadmiyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 34

2522 Siyanuumlrhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 35

2523 Kromhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 35

2524 Cıvahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 36

2525 Nikelhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 36

2526 Kurşun helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 37

2527 Antimonhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 37

2528 Selenyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 38

2529 Kloruumlrhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 39

2530 Suumllfathelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 39

2531 Sodyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 40

2532 Aluumlminyumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 41

2533 Serbest Klorhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 41

2534 Dezenfeksiyon Yan Uumlruumlnleri (Trihalometanlar)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 42

26 Toplumun İccedilme Suyu Tercihlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 43

261 Şebeke Suyuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 44

262 Ambalajlı Suhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 44

263 Ev Tipi Su Arıtma Cihazlarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 45

2631 Mekanik Filtrelerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 46

2632 Yumuşatıcılarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 46

viii

2633 Anyon Değiştirici Cihazlarhellip 46

2634 Ultraviyole Sistemlerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 47

2635 Ters Osmoz 47

2636 Ozonlayıcılarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 48

264 Tatlı Su Ccedileşmelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 48

3 GERECcedil ve YOumlNTEMhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

31 Araştırmanın Tipihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

32 Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zamanhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

33 Araştırmanın Evrenihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

34 Araştırmanın Oumlrneklemihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

35 Araştırmaya Kabul Edilme Kriterlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 50

36 Veri Toplama Araccedillarıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 51

361 Su Oumlrneklerinin Alınmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 51

362 Su Oumlrneklerinin Taşınmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 51

363 Su Oumlrneklerinin Mikrobiyolojik Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 51

364 Su Oumlrneklerinin Kimyasal Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 51

365 Su Oumlrneklerinin Fiziksel Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

37 Etik Durumhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

38 Araştırmanın Buumltccedilesihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

39 Araştırmanın Hipotezihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

310 Araştırmanın Bağımlı ve Bağımsız Değişkenlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

311 Verilerin Tanımları ve Kısaltmalarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 52

312 Verileri Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 53

4 BULGULARhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 54

41 Katılımcılara Ait Bulgularhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 54

411 Katılımcıların Sosyo-Demografik Oumlzelliklerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 54

412 Katılımcıların İccedilme Suyu Tuumlketimleri ve Tercihlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 55

413 Katılımcıların Cinsiyete Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarının ve

Tercihlerinin Karşılaştırılması helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 57

414 Katılımcıların Yaş Gruplarına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarlarının

ve Tercihlerinin Karşılaştırılmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 58

415 Katılımcıların Gelir Gruplarına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarının ve

Tercihlerinin Karşılaştırılmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 59

ix

416 Katılımcıların Evde Yaşayan Kişi Sayısına Goumlre İccedilme Suyu

Tercihlerinin Karşılaştırılmasıhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 60

417 Katılımcıların Şebeke Suyunu Tercih Etmeme Nedenlerihelliphelliphelliphelliphelliphellip 61

418 Ev Tipi Su Arıtma Cihazı Kullanımıyla İlgili Oumlzelliklerhelliphelliphelliphellip 61

42 Ev Tipi Arıtma Cihazlarından Oumlnce Şebeke Suyu ile Arıtma Cihazı Sonrası

Arıtılmış Suyun Analizlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

62

421 Mikrobiyolojik Analizhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 62

422 Fiziksel Analizlerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 62

423 pH ve İletkenlik Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 62

424 Nitrit Amonyum Floruumlr Kalsiyum Magnezyum ve Toplam Sertlik

Derecesi Analizlerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

63

426 Serbest Klor Analizihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 64

5 TARTIŞMAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 66

6 SONUCcedil ve OumlNERİLERhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 73

7 KAYNAKLARhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 75

EK-1 ANKET FORMU

EK-2 NEUuml MERAM TIP FAKUumlLTESİ ETİK KURUL KARARI

x

TABLOLAR

Sayfa

Tablo 21 Kentsel Alanda Kullanılan Suyun Yeterlilik Goumlstergelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 6

Tablo 22 İccedilme-Kullanma Suları İccedilin Mikrobiyolojik Parametrelerhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 9

Tablo 23 Sık Kullanılan Goumlsterge Mikroorganizmalarhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 10

Tablo 24 Suda Mikroorganizma Tespit Edildiğinde Yapılması Gerekenlerhelliphelliphelliphellip 15

Tablo 25 Suda Saptanan Bazı Kimyasal Maddelerin Sınır Değerlerihelliphelliphelliphelliphelliphellip 16

Tablo 26 Goumlsterge Parametrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 17

Tablo 27 Radyoaktivite Parametrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 17

Tablo 28 Kontrol İzleme Parametrelerihelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 19

Tablo 29 Sertlik Derecelerine Goumlre İccedilme Sularının Sınıflandırılmasıhelliphelliphelliphelliphellip 31

Tablo 210 Uluslar Arası Sertlik Derece Değerlerinin Birbirine Ccedilevrilmesihelliphelliphellip 31

Tablo 41 Katılımcıların Sosyo-Demografik Oumlzellikleri (MeramKonya 2016)helliphellip 55

Tablo 42 Katılımcıların İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerinin Dağılımı (MeramKonya

2016)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

56

Tablo 43 Katılımcıların İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerine Goumlre Guumlnluumlk İccedilme Suyu

Tuumlketim Miktarı Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphellip 57

Tablo 44 Cinsiyete Goumlre Guumlnluumlk İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarı Ortancalarının

Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 57

Tablo 45 Cinsiyete Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerinin Karşılaştırılması

(MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 58

Tablo 46 Yaş Gruplarına Goumlre Guumlnluumlk İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarı Ortancalarının


Tablo 47 Yaş Gruplarına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerinin Karşılaştırılması


Tablo 48 Gelir Gruplarına Goumlre Guumlnluumlk İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarı Ortancalarının


Tablo 49 Gelir Gruplarına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerinin Karşılaştırılması


Tablo 410 Evde Yaşayan Kişi Sayısına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketimi Tercihlerinin


Tablo 411 Arıtma Cihazı Oumlncesi Şebeke Suyu ile Arıtma Cihazlarında Arıtılmış

Suyun pH ve İletkenlik Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphellip 63

xi


Suyun pHrsquosının İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkındaki Youmlnetmeliğe

Uygunluğunun Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 63


Suyun Nitrit Amonyum Floruumlr Kalsiyum Magnezyum ve Toplam Sertlik Derecesi

Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 64


Suyun Serbest Klor Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphellip 64


Suyun Serbest Klor Duumlzeylerinin Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)helliphelliphelliphelliphellip 65

xii

SİMGE ve KISALTMALAR

AWWA American Water Works Association

ATSDR Agency for Toxic Substances and Disease Registry

Bq Becquerel

degC Santigrad derece

Ca Kalsiyum

CDC Centers for Disease Control and Prevention

CFU Colony-forming units

degdH Alman Sertlik Birimi

DSOuml Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml

DYUuml Dezenfeksiyon Yan Uumlruumlnleri

dege İngiliz Sertlik Birimi

EFSA European Food Safety Authority

EPA Environmental Protection Agency

degf Fransız Sertlik Birimi Mikrogram

Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil

Ppm Parts per million

sd Serbestlik Derecesi

std Standart Sapma

TCU True colour unit

THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası

TNSA Tuumlrkiye Nuumlfus Ve Sağlık Araştırmaları

TUumlİK Tuumlrkiye İstatistik Kurumu

USEPA Amerika Birleşik Devletleri Ccedilevre Koruma Ajansı

WHO World Health Organization

xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

1 GİRİŞ VE AMACcedil

ldquoTuumlm canlılar yaşamak iccedilin suya ihtiyaccedil duyarlar Toplumların ulaşmak iccedilin savaş

verdikleri insanlığın gelişiminde temel oumlneme sahip olan su geccedilmiş ccedilağlarda birccedilok

toplumun ccediloumlkmesine ve yok olmasına sebep olmuştur (Guumller 1997)rdquo

ldquoSu yaşamın suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin vazgeccedililemeyecek bir maddedir Vuumlcudumuzda

bulunan su oranı yaşa ve cinsiyete goumlre farklılık goumlstermektedir Organizmada 42 ile

75 arasında su vardır Vuumlcudun elektrolit dengesinin sağlanması ve korunmasında suyun

etkin bir goumlrevi vardır Vuumlcuttaki huumlcre doku organ ve sistem duumlzeyinde buumltuumln yaşamsal

olaylar suya muhtaccediltır (Guumller 2012a)rdquo

İccedililen su miktarı kadar suyun kalitesi de oumlnemlidir ldquoSağlığa uygun ve temiz surdquo

iccedilerisinde ldquohastalık yapacak mikroorganizmalarrdquo ile ldquotoksik kimyasal maddelerrdquo

iccedilermemelidir Aynı zamanda vuumlcuda gereken mineralleri iccedilinde bulundurmalıdır

ldquoTopluma sunulan iccedilme-kullanma suyu niteliksel olarak aynı olması sağlanmalıdırrdquo Yani

temizlikte bulaşıkta ve ccedilamaşırda kullanılan su sağlığa zarar vermeyecek oumlzellikte

olmalıdır Ayrıca iccedilme suyunda toplumun fark edilebileceği koku tat renk ve bulanıklık

problemleri olmamalıdır İccedilme suyu konusundaki ldquofiziksel kimyasal mikrobiyolojik ve

radyolojikrdquo parametrelerin standart duumlzeyleri ldquoDuumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml (DSOuml)rdquo tarafından

belirlenmiştir (Sağlık Bakanlığı 2014 Guumller 2015)

Tuumlrkiyersquode ldquoinsani tuumlketim amaccedillı sularınrdquo ldquoteknik ve hijyenik şartlara uygunluğu

ile suların kalite standartlarının sağlanması kaynak suları ve iccedilme sularının istihsali

ambalajlanması etiketlenmesi satışı denetlenmesi ile ilgili usul ve esaslarırdquo duumlzenlemek

amacıyla 2005 yılında ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrdquo hazırlanmış

ve iccedilme suyunun kalite standartları belirlenmiştir ldquoBu standartlar hem DSOuml hem de Ccedilevre

Koruma Ajansırsquonın (EPA) iccedilme suyu standartlarına uygun olup ldquoAvrupa Birliğirdquo uyum

suumlrecinde ldquoAvrupa Birliğirdquo mevzuatına uyum ccedilerccedilevesinde hazırlanmıştır (Sağlık

Bakanlığı 2014)rdquo

ldquoUluslararası sağlık soumlzleşmesi niteliğinde olan Alma-Ata bildirgesinde

vazgeccedililmez nitelikteki temel bakım kavramı getirilmiştir Temiz ve sağlıklı su sağlanması

ile sanitasyon da bu soumlzleşmenin oumlnemli boumlluumlmuumlduumlr (Guumller 1994)rdquo ldquoSağlıklı guumlvenli ve

yeterli suyu topluma ulaştırmak bir kamu hizmetidir Yerel youmlneticiler suyun topluma

sağlıklı temiz ve guumlvenilir olarak ulaşmasını sağlamayı en oumlnemli goumlrev olarak

goumlrmelidirler (Tekbaş 2009)rdquo

2

Tuumlm duumlnyada sağlıklı iccedilme suyuna erişim sağlayabilmek iccedilin birccedilok kamusal ve bireysel

duumlzeyde faaliyet yuumlruumltuumllmektedir Arıtma cihazları kullanımı da guumlnuumlmuumlzde yaygınlaşan

bireysel faaliyetlerden biridir Kamusal duumlzeyde şebeke sularına yapılan yatırımlar artmış

olmasına rağmen şebeke suyu hizmetlerinde zaman zaman olan kesintiler fiziksel

kimyasal ve mikrobiyolojik kalitesinde yaşanan sıkıntılar tuumlketicilerin aklında şebeke

sularının temizliği ve guumlvenliği ile ilgili endişe oluşturmaktadır Şebeke suları hakkında

ccedilıkan olumsuz haberler ambalajlı sular ve arıtma cihazları iccedilin yapılan reklamlar şebeke

suyu ile ilgili olumsuz algıları guumlccedillendirmektedir (Til 2015 Tekbaş 2009)

ldquoEvsel arıtım cihazlarırdquo farklı metotlar kullanarak su arıtımı yapan aygıtların genel

ismidir ldquoMekanik filtre sistemleri kimyasal sistemler yumuşatma yapan cihazlar anyon

değiştiren sistemler ultraviyole ışın kullananlar ters osmoz sistemiyle arıtım sağlayanlar

ozonlayanlar klorlayanlar vb birccedilok metot evsel su arıtma cihazlarında kullanılmaktadırrdquo

Bu metotların hepsi aynı adla (ev tipi su arıtma cihazı) tanımlansa da bu cihazların

birbirinden farklı etkileri avantajları ve dezavantajları vardır Bu cihazlarda belirli

periyotlarda bakıma ve temizliğe ihtiyaccedil vardır Bakımları uygun periyotlarda olmazsa

cihazın filtre suumlzgeccedil arıtım haznesi pompa vb yerlerinde ccedileşitli mikroorganizmalar

ccediloğalıp koloni oluşturmaktadır Zamanında bakım temizlik filtre değiştirme gibi işlemler

kullanıcılar tarafından pek dikkat edilmeyen konulardandır (Tekbaş 2009)

ldquoYapılan ccedilalışmalarında ev tipi su arıtma cihazlarının ilk aylarda arıtım sağladığı

daha sonra mikrobiyolojik kirlenmenin başladığı saptanmaktadır Sonuccedil olarak ev tipi su

arıtma cihazlarının kullanımı halk sağlığı accedilısından oumlnemli tehditler oluşturmaktadır

(Tekbaş 2009)rdquo

Bu ccedilalışmada Meram ilccedilesinde 18 yaş ve uumlzeri bireylerin iccedilme suyu tercihlerinin ve


araştırılması amaccedillandı

3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su

ldquoSu insanların hayatlarını devam ettirebilmeleri iccedilin oksijenden sonra gelen vazgeccedililmez

bir oumlğedir İnsan beslenmeden guumlnlerce yaşamanı suumlrduumlrmesine karşın suya ulaşamadığı

durumda ancak birkaccedil guumln yaşayabilmektedir İnsan vuumlcudunun iccedilerdiği su miktarı yaşa ve

cinsiyete goumlre 42 ile 75 arasında değişmekle birlikte yetişkin bir insan vuumlcudunun

ortalama 59rsquou sudur (Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu 2017)rdquo

Yeryuumlzuumlnuumln 71rsquoi sularla kaplı olmasına rağmen suların ancak 3rsquouuml

kullanılabilecek sudur Ayrıca bu suyun 75rsquoi donmuş durumda kutuplarda veya kutuplara

yakın yerlerde bulunmaktadır İnsanların kullanmak amacıyla ulaşabileceği tatlı sular

duumlnyadaki su miktarının ancak 05rsquoidir Bu durum insanlığın kullanabileceği su

kaynaklarının ne kadar sınırlı olduğunu net bir biccedilimde goumlstermektedir Bu gerccedilek goumlz

oumlnuumlne alınırsa neden tatlı su kaynaklarının korunması gerektiği mevcut suların dikkatli ve

kontrolluuml kullanılmasının gerekliliği daha iyi anlaşılacaktır (Ankara Tabip odası 2012

Sağlık Bakanlığı 2014 Guumller 2012b)

Duumlnya nuumlfusu 1900rsquoluuml yılların başlarında yaklaşık 15 milyar iken 21 yuumlzyıla

girilirken yaklaşık 6 milyar insan su kaynaklarını kullanmaktadır Birleşmiş Milletlerrsquoin

yaptığı araştırmalarda yaklaşık 2 milyar insan oumlnemli derecede su sorunu yaşamaktadır

Sağlıklı suya erişmek insanlar iccedilin temel bir hak olduğu halde guumlnuumlmuumlzde duumlnyada duumlnya

nuumlfusunun 25rsquoi sağlıklı iccedilme suyuna ulaşamamaktadır Bu nuumlfusun yaklaşık yarısının

gelişmekte olan uumllkelerde yaşadığı ifade edilmektedir 2025 yılında duumlnya nuumlfusunun 83

milyar olacağı ve yaklaşık 23 milyar kişinin oumlnemli duumlzeyde iccedilme suyu sorunu yaşayacağı

tahmin edilmektedir İccedilme suyu tuumlketiminde 20 yuumlzyılda yedi kat son 20 yılda da iki kat

artış kaydedilmiştir Goumlruumllduumlğuuml gibi su kaynakları uumlzerindeki nuumlfus baskısı oumlnemli bir

sorundur (Ulusoy 2009 Centers for Disease Control and Prevention 2016)

Sağlık accedilısından suyun miktarı kadar temizliği de oumlnemlidir Yeteri kadar temiz su

sağlanması durumunda duumlnyadaki hastalıkların 80rsquoden fazlası oumlnlenebilecektir Suyla

ilgili sorunların ccediloğunluğu suyun kalitesiyle ilgili sorunlardır Kanalizasyon bulaşması

sanayi atıklarıyla kontamine olması kentsel alanlarda kullanılan iccedilme ve kullanma sularının

en buumlyuumlk kirlilik sebebidir Noktasal (kanalizasyonun ve sanayi ccedilıkışı suların arıtılmadan

deşarjı) ve noktasal olmayan kaynaklardan (tarım alanlarında aşırı oranda kullanılan tarım

4

ilaccedilları pestisitler katı atık depolama alanları vb) yer altı ve yeruumlstuuml sularının kirletilmesi

iccedilme ve kullanma suları accedilısından oumlnemli tehlikelerden biridir (Sağlık Bakanlığı 2014)

ldquoSu yaşamın birccedilok boyutu (yiyecek guumlvenliği beslenme sağlık yaşanabilir

dengeli bir ccedilevre gibi) accedilısından oumlnem taşıdığından su kaynaklarının youmlnetimi de

insanların mutluluğu suumlrekli ve dengeli kalkınma ekolojik buumltuumlnluumlk ve bir tuumlr olarak

insanlığın kendi neslini suumlrduumlrmesi accedilısından vazgeccedililmez unsurlardan birini

oluşturmaktadır (Sağlık Bakanlığı 2014)rdquo

ldquoDuumlnyada herkes iccedilin sağlıklı ve guumlvenli su sağlandığında hastalık ve oumlluumlmlerde

oumlnemli oumllccediluumlde azalması beklenmektedir Duumlnyada yaklaşık her on hastalıktan bir tanesinin

Sağlıklı ve guumlvenli iccedilme suyuna erişim arttığında

Sanitasyon ve hijyen koşulları sağlandığında

Sudan bulaşan hastalıklar engellendiğinde

Suda boğulmaların oumlnuumlne geccedilildiğinde oumlnlenmesi beklenmektedir

Sağlıklı ve guumlvenli suya erişim sağlandığında her yıl

Ccedilocukluk doumlneminde 1400 000

Sıtmaya bağlı 500 000

Malnuumltrisyona bağlı 860 000

Boğulma nedenli 280 000 oumlluumlmuumln oumlnlenebileceği bildirilmiştir (WHO

2016)rdquo

ldquoAyrıca sağlıklı ve guumlvenli suyun sağlanması durumunda beş milyon insanın

oumlnlenebilir bir koumlrluumlk nedeni olan trahoma ve beş milyon insanın da lenfatik filariazis

hastalığına yakalanmasını oumlnleyecektir (WHO 2016)rdquo

211 Su Kullanımı

ldquoYaşam iccedilin mutlak duumlzeyde gerekli olan su doğada bulunan gaz dışındaki maddeler

arasında en fazla tuumlketilenidir Bu oumlneminden dolayı tarihte medeniyetlerin kuruluşunda ve

ayakta kalmasında oumlnemli oumllccediluumltlerden birisi olmuştur Su kaynakları yeterli olan

coğrafyalar medeniyetlerin merkezi haline gelmiştir İnsanlığın gelişmesi ile birlikte su

ihtiyacı oumlnemli bir şekilde artmış ve enduumlstri eğlence gibi su değişik birccedilok alanda

kullanılmaya başlanmıştır Su kullanımı uumlccedil sınıfta incelenebilir

Primer kullanım iccedilme yiyecek - iccedileceklerin hazırlanması yıkanma ve temizlik

5

Sekonder kullanım ev ve fabrikalardan atıkların uzaklaştırılması enduumlstride su

gerektiren işlerin gerccedilekleştirilmesi yangınların soumlnduumlruumllmesi ve benzeri

uygulamalarda

Tersiyer kullanım doğal suların balıkccedilılık denizcilik yuumlzme eğlence tarımsal

sulama ve enerji iccedilin kullanımı (Oğur 2005)rdquo

Kişinin oumlncelikle fizyolojik olarak suya ihtiyacı bulunmaktadır Vuumlcut iccedilin gerekli

olan sıvı miktarının en oumlnemli kaynağını su oluşturmaktadır Genel olarak vuumlcutta oluşan

toksik maddelerin atılımını sağlamak ve vuumlcut sıvı dengesinin korunması iccedilin 8-10 bardak

su iccedililmesi oumlnerilmektedir Vuumlcudumuzun guumlnluumlk su ihtiyacı cinsiyete yaşa vuumlcut

ağırlığına guumlnluumlk fiziksel aktiviteye yaşanılan yerin iklimine ve mevsim şartlarına goumlre

değişebilmektedir (Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu 2016) Avrupa Gıda Guumlvenliği Otoritesi

(European Food Safety Authority EFSA) guumlnluumlk iccedililmesi gereken su miktarını kadınlar

iccedilin 2 L erkekler iccedilin 25 L olarak belirlemiştir (EFSA 2010)

Kişiler iccedilme suyu gereksiniminin yanı sıra yiyecek ve iccedileceklerin hazırlanması

yıkanma temizlik vb ihtiyaccedilları iccedilinde suya gereksinim duyarlar Su tuumlketimi suya

ulaşılabilirlik toplumun su kullanım alışkanlıkları enduumlstrileşme ekonomik durum gibi

faktoumlrlerden etkilenir ve kişiden kişiye değiştiğinden bilimsel kaynaklarda verilen ortalama

değerlerde farklılıklar olabilmektedir (Erkman 2011)

ldquoBireyin su ihtiyacı olan su miktarı 24 saatte litre olarak tanımlanır Yetişkin bir

birey fizyolojik olarak 24 saatte iki buccediluk litre suya gereksinim duyar Bunun yarım

litreden fazlası katı yiyeceklerle birlikte alınır Fizyolojik olarak gerekli olan bu iki buccediluk

litre suya kullanma suyu iccedilin gerekli olan su miktarı da eklenmelidir (Guumller 2015)rdquo ldquoBir

toplumun ihtiyacı olan su miktarı yaşanılan şehrin buumlyuumlkluumlğuuml ve o toplumun sosyokuumlltuumlrel

seviyesine ve ekonomik durumuna goumlre değişmektedir Şehirler buumlyuumlduumlkccedile toplumun

ekonomik durumu iyileştikccedile ve kuumlltuumlr seviyesi arttıkccedila birey başına harcanan guumlnluumlk su

miktarı da artar (Akdur 1998)rdquo Şehirlerde kişi başına gerekli su miktarını hesaplanırken

enduumlstriyel ihtiyaccedillar da hesaba eklenmelidir (Guumller 2015)

ldquoAraştırmalara goumlre nuumlfusu beş bine kadar olan yerlerde yaşayanlar guumlnluumlk kişi

başına 50-60 litre suya ihtiyaccedil duyarlar Nuumlfusu beş bin ile elli bin arasında olan yerlerde

kişi başına guumlnluumlk 60-100 litre suya ihtiyaccedil vardır Nuumlfusu elli binin uumlzerinde olan yerlerde

yaşayanların su ihtiyacı ise guumlnluumlk kişi başına 100 ile 1000 litre arasında değişmektedir

Kırsal boumllgelerde guumlnluumlk kişi başına yirmi litre yeterli olmaktadır Bazı Afrika uumllkelerinde

6

hesaplanan bu miktarın 10rsquoundan daha azı sağlanmaktadır Amerikalılar iccedilin ortalama

kişi başına guumlnluumlk su tuumlketimi 600 litre olarak bulunmuştur (Guumller 2015)rdquo

Birleşmiş Milletlerce 2002 yılında yapılan Duumlnya Su Değerlendirme raporunda

kentsel alanda kullanılan suyun yeterlilik goumlstergeleri aşağıdaki tabloda sunulmuştur

Tablo 21 Kentsel Alanda Kullanılan Suyun Yeterlilik Goumlstergeleri (Erkman 2011)

Su Kullanımı (Lkişiguumln) Yeterlilik

20 Minimum gerekli olan miktar

gt20 ve lt 50 Temel ihtiyaccedil

gt 50 ve lt100 Yaşam seviyesi accedilısından duumlşuumlk değer

gt 100 ve lt150 Yaşam kalitesi accedilısından uygun seviye

gt 150 Yeterli durum

Gelişmiş toplumlarda kişi başına guumlnluumlk su gereksinimi 400-500 litre olarak

bildirilmesine rağmen Tuumlrkiyersquode kentsel boumllgelerde guumlnluumlk en fazla 200-250 litre kırsal

boumllgelerde ise guumlnluumlk 100-150 litredir (Akbaba 2008) 2014 yılında Tuumlrkiyersquode

belediyelerce şebeke sistemine verilen kişi başı guumlnluumlk ortalama su miktarı 203 litre olarak

hesaplanmıştır (TUumlİK 2014)

212 İccedilme Ve Kullanma Suyu Kaynakları

ldquoDuumlnyadaki suyun 976rsquosı tuzlu sudur Okyanuslar 36X108 km

2 alan kaplamakta ve

13X108 km

3 su iccedilermektedir Bir yılda okyanuslardan 38X10

14 ton su buharlaşarak

atmosfere karışır Fakat yağışlar her zaman buharlaşmanın olduğu yerlere yağmayabilir

Kutuplarda donmuş olan suyun oranı ise duumlnyadaki suyun 19u kadarıdır Bu verilere

goumlre insanlığın ulaşıp kullanacağı su duumlnyadaki suyun sadece 05ini oluşturmaktadır

Yeraltı suyu topraktaki nem akarsular ve goumlller hepsi bu oranın iccedilindedir (Guumller 2012b)rdquo

İnsanların iccedilme ve kullanma sularını aldığı elde ettiği başlıca su kaynakları

aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir (Erkman 2011)

1Yeruumlstuuml Suları 2Yeraltı Suları 3Meteor Suları

- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen

Ancak bu ayrım yapaydır Doğada suumlrekli bir su doumlnguumlsuuml mevcuttur Guumlneş enerjisi

ile buharlaşan su atmosferden yağmur kar şeklinde yeryuumlzuumlne doumlner Yağışların bir kısmı

doğrudan yuumlzeysel su akıntılarına ve su kitlelerine karışırken bir kısmı toprağın

derinliklerine inerek yeraltı sularına ulaşır buna ldquohidrolojik ccedilevrimrdquo adı verilir (Akdur

1998)

22 İccedilme ve Kullanma Sularının Kalitesi

İccedilme ve kullanma suyu kalitesi 1800rsquoluuml yılların sonundan 1900rsquoluuml yılların başlangıcına

kadar tifo paratifo ve kolera gibi bulaşıcı hastalıklara yol accedilan mikroorganizmalar

accedilısından ele alınmaktaydı 1950rsquolerde suda bulunabilecek bazı metallerin toksik

etkilerinin olabileceğinin anlaşılması ve enduumlstriyel tarımsal olarak organik kimyasalların

uumlretimi ile kullanımının yaygınlaşması sebebiyle iccedilme suyundaki kimyasal kirleticilerin

kontroluumlnuumln de oumlnem arz ettiği fark edilmiştir 1960rsquolarda bu organik kimyasalların yaban

hayatı uumlzerindeki ciddi etkisinin fark edilmesi insanlar uumlzerinde oluşturabileceği

potansiyel toksik etkisi ya da kanserojen oumlzellikleri nedeniyle endişeye neden olmuştur

(Oğuz 2015)

Patojenlerin ccedilok kısa (24-48 saat) suumlrede etkisi goumlruumlluumlrken iccedilme suyundaki

kimyasal kirleticilerin etkileri daha ccedilok orta (1-5 yıl) ya da uzun (gt 10 yıl) suumlrede ortaya

ccedilıkmaktadır Bu nedenle daha oumlnce benimsenen mikrobiyolojik temelli su analizinin yerini

iccedilme suyu kalitesinin fiziksel kimyasal ve mikrobiyolojik oumlzelliklerinin de dikkate alındığı

daha kapsamlı analizler almıştır (Oğuz 2015)

Suyun kalitesi atmosferde buhar halinden yağmur damlası kar veya dolu olarak

yeryuumlzuumlne duumlşerken oluşmaktadır Hidrolojik ccedilevrim aşamalarından olan suyun akışı

aşamasında yağışla beraber gelen birccedilok bakteri ve ccedilevredeki kirlilikler de suyu kirleten

etkenlerdir ve yeryuumlzuumlndeki sular birbiriyle bağlantılı olduğundan herhangi bir boumllgedeki

kirlilik ekosistemdeki etkileşimle bir yerden başka bir yere taşınabilir Su toprağa

geccedilerken filtrasyon ile iccedilinde bulunan asılı maddeler bakteriler ve diğer

mikroorganizmalar da dahil olmak uumlzere kısmen veya tamamen temizlenir fakat toprakta

bulunan madensel tuzlar vb eriyerek suya karışır Bu nedenle yeraltı sularının iccedilerisinde

yuumlzeysel sulara goumlre daha yuumlksek oranda mineral bulunur Bu minerallerin bir boumlluumlmuumlnuumln

8

suda bulunması gerekir Flor kalsiyum ve magnezyum buna oumlrnek verilebilir Toksik olan

maddelerin hiccedilbirisinin suyun iccedilerisinde bulunmaması gerekir (Guumller 1997)

Su kalitesi hidrolojik dolaşım uygulanan arıtım ve dağıtım sistemi gibi değişik

faktoumlrlere bağlıdır İccedilme suyu kalitesi kaynakta arıtma tesisinde şebeke sisteminde ve bina

iccedili tesisat sisteminde ccedileşitli etkenlerle değişebilmektedir Hızlı bir şehirleşme ve

sanayileşme olgusunun yaşandığı guumlnuumlmuumlzde su kaynakları yoğun ccedilevre sorunlarıyla karşı

karşıyadır İccedilme suyunda goumlruumllen kirleticiler sadece kaynağa ulaşan ve oradan iccedilme suyuna

karışan maddelerden oluşmamaktadır İccedilme suyunu bu kirleticilerden arındırmak

maksadıyla yapılan arıtma işlemleri suumlresince de kimyasallar ilave edilmekte ya da ccedileşitli

malzemelere temas etmekte ve bu şekilde de ccedileşitli kimyasallar ile bunların yan uumlruumlnleri

iccedilme suyuna karışabilmektedir Bir diğer kaynak olarak da iccedilme suyu artıma tesisinden

ccedilıkan suyun son tuumlketiciye ulaşana kadar geccedilirdiği suumlreccedilte temas ettiği malzemeler

sayılabilir İccedilme suyunun sağlıklı ve guumlvenilir şekilde son tuumlketiciye ulaşabilmesi iccedilin tuumlm

bu kaynaklardan gelen kirleticilerin doğru tespit edilmesi tespit edilen kirletici miktarları

goumlz oumlnuumlne alınarak uygun arıtma yapılması ya da yerinde kontroluumln sağlanması gibi

tedbirlerin alınması gereklidir (Guumller 1994 Guumller 1997 Oğuz 2015)

23 Uumllkemizde İccedilme Suyu Kalite Standartları

Tuumlrkiyersquode insani tuumlketim amaccedillı suların teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu ile suların

kalite standartlarının sağlanması kaynak suları ve iccedilme sularının istihsali ambalajlanması

etiketlenmesi satışı denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları duumlzenlemek amacıyla 2005

yılında İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik hazırlanmıştır Bu youmlnetmelik

ile iccedilme suyu standartları belirlenmiştir Bu standartlar hem DSOuml hem de EPArsquonın iccedilme

suyu standartlarına uygun olup Avrupa Birliği mevzuatına uyum ccedilerccedilevesinde

hazırlanmıştır İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote mikrobiyolojik

kimyasal goumlsterge ve radyoaktivite parametreleri ile sınır değerleri belirlenmiştir

231 Mikrobiyolojik Parametreler

Kentsel şebekede ulaşan iccedilme-kullanma sularında 100 mlrsquode enterokok veya koliform

bakteri bulunmamalıdır Ambalajlı sularda ise Enterokok veya koliform bakteriye ek

olarak P aeruginosa Fekal koliform bakteri Salmonella Clostridium Perfiringens

Patojen Staphylococlar ve parazitler bulunmamalıdır

9

Tablo 22 İccedilme-Kullanma Suları İccedilin Mikrobiyolojik Parametreler

Parametre Parametrik değer (sayı100 ml)

Escherichia coli (E coli) 0

Enterokok 0

Koliform bakteri 0

Kaynaktan alınan numunede 22 degCrsquode 72 saatte agar-agar veya agar-jelatin

karışımında koloni sayısı mlrsquode 20rsquoden az olmalı 37 degCrsquode 24 saatte agar-agar karışımında

koloni sayısı mlrsquode 5rsquoten az olmalıdır

Ambalajlı sularda ise Enterokok veya koliform bakteriye ek olarak P aeruginosa

Fekal koliform bakteri Salmonella Clostridium Perfiringens Patojen Staphylococlar ve

parazitler bulunmamalıdır Ambalajlı sularda 22 degCrsquode koloni sayısı 100ml 37 degCrsquode

koloni sayısı 20mlrsquoden az olmalıdır

Ambalajlı sularda numune ambalajlanmayı takiben 12 saat iccedilerisinde alınmak ve bu

suumlre iccedilerisinde 4 degC plusmn1 degCrsquode saklanmış olmak kaydıyla 22 degCrsquode 72 saatte agar-agar veya

agar-jelatin karışımında koloni sayısı mlrsquode 100rsquoden az olmalı 37 degCrsquode 24 saatte agar-

agar karışımında koloni sayısı mlrsquode 20rsquoden az olmalıdır Ayrıca parazitler ve diğer

mikroskobik canlı bulunmamalıdır (İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik

2005)

2311 Goumlsterge (İndikatoumlr) Mikroorganizmalar

İndikatoumlr mikroorganizma analizleri suların mikrobiyolojik olarak kontamine olup olmadığını

tespit etmek iccedilin en kısa suumlrede yapılması gereken bir analizdir Sık kullanılan goumlsterge

mikroorganizmalar Tablo 23rsquote sunulmuştur Su yaşamsal bir madde olduğu iccedilin suyun

hijyenik olup olmadığına en kısa zamanda karar vermek oumlnemlidir Kirletici

mikroorganizmanın cinsini ve tipini kesin olarak belirlemek zaman alacağı iccedilin tespiti kolay ve

hızlı olan indikatoumlr mikroorganizmalar tespit edilmeye ccedilalışılmaktadır (Sağlık Bakanlığı 2014)

10

Tablo 23 Sık Kullanılan Goumlsterge Mikroorganizmalar

Goumlsterge Amaccedil

Standart sayı Heterotrofik sayı

Su arıtım işleminin etkinliğini izlemek ve şebeke

muumldahalelerinden sonra kontaminasyonu izlemek

iccedilin kullanılır

Toplam koliform bakteri İccedilme sularının genel olarak mikrobik kalitesini

değerlendirmede kullanılır Fekal koliform bakteri

İccedilme sularının olası fekal kirlenmesinin goumlstergesi

olarak kullanılır

Escherichia coli (Ecoli) İccedilme sularının fekal kirlenmesinin goumlstergesi olarak

kullanılır

Bir toplumda su ile ilgili olarak karşılaşılabilecek en oumlnemli ve riskli tehlikelerden

birisi suda fekal kontaminasyonun meydana gelmesine bağlı gelişebilecek

enfeksiyonlardır Dolayısı ile iccedilme sularının mikrobiyolojik analizi kullanılan suyun

hijyenik kalitesini ortaya koymada en oumlnemli basamaklardan birisidir Bunun iccedilin suda

fekal kontaminasyonu goumlsteren organizmaların izole edilerek belirlenmesi gerekir Bazı

durumlarda bu organizmaların aynısı iccedilme suyu arıtma tesislerinin etkinliğini

değerlendirmede de kullanılır Suda bulunabilen bazı mikroorganizma ve uumlruumlnlerinin

oumlzellikleri şunlardır (Oğur 2005)

Escherichia coli Enterobacteriaceae ailesinden olan Escherichia coli beta-

galaktozidaz ve beta-glukorinidaz enzimlerinin varlığı ile karakterizedir Uygun besi

yerinde 44 - 45degCrsquode uumlrer laktozu ve mannitoluuml fermente ederek asit ve gaz ile

triptofandan indol uumlretir Bununla birlikte bazı suşları 37 degCrsquode uumlreyebilirken 44 - 45 degCrsquode

uumlreyemezler ve gaz uumlretmezler E coli oksidaz uumlretmez ve uumlreyi hidrolize etmez Tam bir

tanımlama oldukccedila zordur ve rutin analizler iccedilin oumlnerilmemektedir (Sağlık Bakanlığı

2014)

Ecoli insan ve hayvan dışkısında fazla miktarda bulunabilir Taze dışkının 1

gramında 10 milyar adet bulunabilir Herhangi bir şekilde fekal kontaminasyona maruz

kalmış atık su doğal sular toprak gibi kaynaklarda bulunabilir Yapılan analizlerde suda

Ecoli veya termotoleran bakteri saptanması o suda fekal kontaminasyon olduğunu veveya

yapılan arıtma işlemlerinin yetersiz olduğunu goumlstermektedir (Oğur 2005)

Termotoleran Koliform Bakteri Bu bakteriler 44 - 45degCrsquode laktozu fermente

edebilen koliform bakterilerdir Escherichia tuumlruuml ile Klebsiella Enterobacter ve

Citrobacter tuumlrlerinin bir kısmı bu gruba dahildir Ecoli dışındaki termotoleran

11

koliformlar enduumlstriyel atıklarla veya bitki ve toprak işleyen fabrika atıkları ile kontamine

olan sularda olabileceği iccedilin bu grup bakterilere fekal koliform bakteriler demek doğru

değildir (Sağlık Bakanlığı 2014)

Şebeke sisteminde termotoleran bakterilerin bulunması ve uumlremesi eğer uygun

ortam yoksa muumlmkuumln değildir ancak su borularında bir problem varsa su sıcaklığı

13degCrsquonin uumlzerinde ise ve suda hiccedil klor kalmamış ise uumlreme olabilmektedir Ccediloğu durumda

termotoleran bakteri konsantrasyonunu doğrudan Ecoli miktarı belirler Bu nedenle rutin

analizler iccedilin bu bakteriler suyun hijyenik kalitesi hakkında yeterli bilgi verebilir ancak

her zaman iccedilin bu bakterilerin fekal koliform bakterilerle aynı grup olmadığına dikkat

edilmelidir Eğer termotoleran bakteri ccedilok yuumlksek miktarda saptanmış ve herhangi bir

hatalı uygulamaya da rastlanamamışsa mutlaka Ecolirsquoyi araştırmaya youmlnelik testler

yapılmalıdır Konu ile ilgili ulusal referans laboratuarlar yerel olarak yapacakları

analizlerle termotoleran koliformlar iccedilindeki Ecoli durumunu ortaya koymalıdırlar

Termotoleran koliformlar daha kolay saptanabildiklerinden dolayı oumlzellikle arıtma

tesislerinin etkinliğini oumllccedilmede son derece kullanışlıdır (Oğur 2005)

Koliform Organizmalar (Toplam Koliformlar) Koliformlar uzun zamandan

beri iccedilme suyu kalitesinin mikrobiyolojik olarak kontroluumlnde goumlsterge mikroorganizma

olarak kullanılmaktadır Bunun en oumlnemli nedeni suda tespit edilmelerinin ve

değerlendirilmelerinin kolay ve pratik olmasıdır ldquoKoliform organizmardquo terimi safra

asitlerinin varlığında uumlreme yeteneğine ve 35 - 37 degCrsquode 24 - 48 saatte laktozu fermente

ederek asit gaz ve aldehit uumlretme yeteneğine sahip Gram-negatif ccedilubuk şeklindeki

sporsuz bakterileri belirtmek iccedilin kullanılmaktadır Bu bakteriler aynı zamanda oksidaz

negatiftirler ve beta-galaktozidaz aktivitesi goumlsterirler (Sağlık Bakanlığı 2014)

Geleneksel olarak koliform bakterilerin Escherichia Citrobacter Enterobacter ve

Klebsiella tuumlrlerine dahil oldukları kabul edilmektedir Bununla birlikte modern

taksonomik youmlntemlere goumlre grup heterojendir Bu grupta Enterobacter Cloacae ve

Citrobacter Freundii gibi laktozu fermente eden ve besin iccedileriği yuumlksek iccedilme sularının

yanı sıra hem dışkıda hem de doğada (doğal sular toprak bitki atıkları gibi) bulunabilen

bakterileri de kapsar Sularda daha nadir olarak bulunmakla birlikte Serratia Fonticola

Rabnella Aquatilis ve Buttiauxella Agrestis bakterileri de bu gruba dahildir (Oğur 2005)

Fekal kaynaklı olmayan bazı bakterilerin koliform bakteri tanımına uyabilmesi ve

bazı koliform bakterilerin laktoz negatif olması bu grup bakterilerin fekal kirlenmeyi

12

ortaya koymada yetersiz kalmasına neden olmaktadır Arıtılmış sularda koliform bakteri

bulunmamalıdır eğer bulunursa arıtma işleminin yetersiz ya da etkisiz olduğu arıtma

sonrası kontaminasyon olduğu veya su iccedilerisinde aşırı miktarda besin maddesi bulunduğu

duumlşuumlnuumlluumlr Dolayısı ile koliform testi arıtma işleminin yeterliliğini ve su dağıtım

şebekesinin buumltuumlnluumlğuumlnuuml ortaya koymada etkili bir goumlstergedir Koliform organizmalar her

zaman fekal kontaminasyonu veya sudaki patojenlerin varlığını goumlstermemekle birlikte

koliform testi halen arıtılmış iccedilme sularının mikrobiyolojik kalitesini ortaya koymada son

derece faydalı bir youmlntem olarak kullanılmaktadır Eğer elde edilen sonuccedillarda her hangi

bir karışıklık veya şuumlphe varsa oumlzellikle de Ecoli ve termotoleran koliformların

saptanmadığı durumlarda koliform organizmalar saptanmışsa doğal kaynaklı bir

kontaminasyonu incelemeye youmlnelik oumlzel analizler gerccedilekleştirilmelidir (Oğur 2005)

Fekal Streptokoklar Fekal streptokoklar genellikle insan ve hayvanların

dışkısında bulunan streptokoklardır Tuumlmuuml Lancefield grubu D antijenine sahiptir

Taksonomik olarak Enterococcus ve Streptococcus grubuna dahildirler Enterekok

taksonomisi yakın zamanda oumlnemli değişikliklere uğramış ve birccedilok yeni tuumlr hakkında

yeterli ekolojik bilgi birikimi gerccedilekleşmemiştir Enterococcus grubu şu anda belirli

kimyasal oumlzelliklere sahip olan tuumlm streptokokları iccediline almaktadır ve uumlreme - gelişme

oumlzellikleri konusunda buumlyuumlk farklılıklar bulunmaktadır Bu bakterilerin bir ccediloğu fekal

kaynaklıdır ve pratikte insan dışkısı ile kontaminasyonun en oumlnemli goumlstergesi olarak

kabul edilmektedir Bununla birlikte hayvan dışkılarından da izole edilebilirler ve belirli tip

alt tipleri esas olarak bitkisel materyalde bulunur (Ecasseliflavus Efaecalis

Emalodoratus ve Esolitarius) (Sağlık Bakanlığı 2014)

Streptococcus ailesinden sadece Sbovis ve Sequinus grup D antijenine sahiptir ve

fekal streptokok grubuna dahildir Esas olarak hayvan dışkılarında bulunurlar Fekal

streptokoklar kirli sularda nadiren ccediloğalırlar ancak Ecoli ve koliform bakterilerden daha

dayanıklıdırlar Dolayısı ile su kalitesi kontroluumlndeki primer değerleri arıtma işlemlerinin

etkinliğini oumllccedilmede sekonder indikatoumlr organizma olmalarıdır Bunun yanı sıra

streptokoklar kuruluğa son derece direnccedilli olduklarından yeni doumlşenen tamir edilen

boruların rutin kontroluumlnde veya yer altı sularında ve yuumlzey sularında yuumlzeysel akıntılarla

meydana gelen kirliliklerin kontroluumlnde kullanılabilmektedir (Oğur 2005)

Suumllfit İndirgeyen Clostridiumlar Anaerobik spor oluşturan bu

mikroorganizmaların en oumlnemli oumlrneklerinden birisi Clostridium perfiringensrsquotir

13

Cperfiringens Ecolirsquoye goumlre ccedilok az olmakla birlikte dışkıda normal olarak bulunabilirler

Cperfiringensrsquoin esas kaynağı dışkı değildir ve doğada sıklıkla bulunmaktadır

Clostridium sporları suda diğer organizmalardan daha uzun suumlre canlı kalabilirler ve

dezenfeksiyona son derece direnccedillidir Dolayısı ile şebeke sularında saptanması arıtma ve

dezenfeksiyon işlemlerinin yetersizliğini goumlsterir Cperfiringens sporlarının sularda

saptanması protozoal kistlerin olabileceğinin de goumlstergesi olarak kabul edilebilir Uzun

suumlre canlı kalabilmeleri nedeni ile aralıklı ve uzak mesafeden kaynaklanan

kontaminasyonun en oumlnemli goumlstergeleridir Ancak dağıtım şebekelerinde rutin olarak

analizleri oumlnerilmemektedir ccediluumlnkuuml saptanmaları halinde yanlış alarmlara neden

olabilmektedirler (Sağlık Bakanlığı 2014)

Bakteriofajlar Bakteriofajlar bakterileri enfekte eden viruumlsler olarak kabul

edilebilirler Genelde genetik materyal ve protein yapıda kabuk iccedilerirler DNA veya RNA

iccedilerebilirler Ebatları genelde 25 - 100 nm arasındadır Bakteriyofajların enterik viruumlslerle

benzer oumlzelliklere sahip olması ve enterik viruumlslerden daha kolay saptanabilmeleri nedeni

ile su kalitesi kontroluumlnde bir indikatoumlr olarak kabul edilmektedirler Dahası bazı

bakteriofajların sudaki canlılıkları ve arıtma işlemlerine dayanıklılıkları enterik viruumlslerle

ccedilok buumlyuumlk bir benzerlik goumlstermektedir Oumlzellikle Ecolirsquoyi enfekte eden somatik kolifajlar

ve F-spesifik RNA bakteriofajları uumlzerinde yoğun olarak ccedilalışılmaktadır Bu ikisi dışkıda

yoğun olarak bulunmamakla birlikte kanalizasyon sularında bulunmaktadır Dolayısı ile

bunlar esasen sularda kanalizasyon kontaminasyonu olup olmadığının ve yer altı sularının

kalitesinin araştırılmasında kullanılmaktadırlar (Oğur 2005)

Diğer İndikatoumlrler Bifidobacteria ve Bacteroides fragilis grupları dışkıya

spesifik anaeroblardır Doğal sularda yaşayamazlar ve uumlreyemezler Genelde tropikal ve

subtropikal boumllgelerde su kalitesinin bir indikatoumlruuml olarak kullanılabilmekle birlikte

normalde sayılarının hızla azalması ve analiz youmlntemlerinin tam olarak standardize

edilememesi nedeni ile kullanımları oumlnerilmemektedir

Yukarıda sayılan indikatoumlrler fekal kontaminasyonun goumlstergeleridir Bunun dışında su

kalitesinin ortaya konmasında kullanılan başka indikatoumlrler de bulunmaktadır (Sağlık

Bakanlığı 2014)

Heterotrofik Plate Sayımı (Koloni Sayımı) Sudaki genel bakteri iccedileriğini ortaya

koymak iccedilin yapılır Suda bulunabilen tuumlm bakterileri ortaya koymaz sağlanan uumlreme

şartlarında gelişebilen ve koloni oluşturabilen bakterileri saptamak iccedilin kullanılmaktadır

14

Suyun arıtılması dezenfeksiyonu dağıtımı aşamalarının etkinliğini oumllccedilmek ve yuumlzme

havuzlarının durumunu saptamak iccedilin kullanılır Sonuccedillar ldquocolony-forming unitsrdquo (CFU)

olarak ifade edilir 35 degCrsquode 48 saatlik inkuumlbasyon oumlnerilmekle birlikte en yuumlksek değerler

20 - 28 degCrsquode ve 5 - 7 guumlnde alınır (Sağlık Bakanlığı 2014)

Aeromonas tuumlrleri ve Pseudomonas aeruginosa Su hijyeninin kontroluuml amacı ile

analizi oumlnerilen mikroorganizmalardandırlar Ancak rutin olarak kullanılmaları

oumlnerilmemektedir Şehir şebekesi sularının ve arıtma tesislerinin genel temizliklerinin

araştırılmasında ve şişe sularının hijyenik kalitelerinin kontroluumlnde oumlnemlidir (Oğur 2005)

Suda mikroorganizma saptandığında yapılabilecekler Tablo 24rsquote sunulmuştur

(Sağlık Bakanlığı 2014)

15

Tablo 24 Suda Mikroorganizma Tespit Edildiğinde Yapılması Gerekenler

Uumlreyen etken Sorun Yapılması

gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi

Depo ccedilıkışında

klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır

Depoyu temizlet 2 ppm 05 ppm

Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır

Depoyu temizlet 2 ppm

Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir

ldquoDepoyu doldurulmalı ve 5 ppm

klorlanmalı Vanaları accedilıp şebeke

sistemine su vermeye başlayın

depodaki su seviyesi yarıya gelene

kadar bu işleme devam edin

Sonrasında vanayı kapatarak en az

doumlrt saat depo giriş ve ccedilıkışını

kapatarak depo iccedil yuumlzeylerinde

oksidasyon ve dezenfeksiyon

işlemlerinin gerccedilekleşmesi

sağlanmalı Bu şekilde şebeke

sisteminin dezenfeksiyonu

sağlanmış olacaktırrdquo

Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm

Not Sonuccedillar iki kez uumlst uumlste normal ccedilıkana kadar analizler tekrarlanmalıdır Daha sonra 05 ppm

klorlayarak kullanmaya devam edilir Tabloda sıralananlar yapıldı ise su iccedililebilir

232 Kimyasal Parametreler

İnsani tuumlketim amaccedillı sular hakkında youmlnetmelikte iccedilme sularındaki kimyasal parametreler

Tablo 25rsquote verilmiştir

16

ldquoTablo 25 Suda Saptanan Bazı Kimyasal Maddelerin Sınır Değerleri

Parametre Parametrik değer Birim

Akrilamid 01 microgL

Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL

Benzo (a) piren 0010 microgL

Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL

Siyanuumlr 50 microgL

12-dikloretan 30 microgL

Epikloridin 010 microgL

Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10

(iccedilme-kullanma suları iccedilin 31 Aralık 2012

tarihine kadar 25 microgL olarak uygulanır)

microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL

Pestisitler 010 microgL

Toplam pestisitler 050 microgL

Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL

Tetrakloreten ve trikloreten 10 microgL

Trihalometanlar-toplam 100



microgL

Vinil Kloruumlr 050 microgLrdquo

233 Goumlsterge Parametreleri

İnsani tuumlketim amaccedillı sular hakkında youmlnetmelikte iccedilme sularındaki goumlsterge parametreleri

Tablo 26rsquoda verilmiştir

17

ldquoTablo 26 Goumlsterge Parametreleri

Parametre Parametrik Değer Birim

Aluumlminyum 200 microgL

Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL

C perfringens (sporlular dahil) 0 sayı100 ml

Renk Tuumlketicilerce kabul edilebilir ve

herhangi bir anormal değişim yok

İletkenlik 2500 20 degCrsquode μScm-1

pH le 95-65le pH birimleri

Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL

Koku Tuumlketicilerce kabul edilebilir ve


Oksitlenebilirlik 50 mgL O2

Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL

Tat Tuumlketicilerce kabul edilebilir ve


22 degCrsquode koloni sayımı Anormal değişim yok

Koliform bakteri 0 Sayı100 ml

Toplam Organik Karbon (TOC) Anormal değişim yok

Bulanıklık Tuumlketicilerce kabul edilebilir ve

herhangi bir anormal değişim yokrdquo

234 Radyoaktivite Parametreleri

ldquoİnsani tuumlketim amaccedillı sular hakkında youmlnetmelikterdquo iccedilme sularındaki radyoaktivite

parametreleri Tablo 27rsquode verilmiştir

Tablo 27 Radyoaktivite Parametreleri


Trityum 100 BqL

Toplam goumlsterge dozu 010 mSvyıl

18

24 Su Kalitesinin İzlemi

ldquoGuumlnuumlmuumlzde insanların ccedileşitli faaliyetleri sonucunda meydana gelen su kirletici maddeler

hızla artmaktadır Bu maddelerin insan sağlığına zarar verdiğine ilişkin bilgilerin olması

sebebiyle sularda analiz edilmesi gereken parametrelerin sayısında oumlnemli bir artış

olmuşturrdquo

ldquoİccedilme suyunda bulanabilen kirletici maddeler sadece kaynaklarda oluşmamaktadır

İccedilme suyunu bu kirleticilerden arıtmak amacıyla yapılan arıtım işlemleri suumlrecinde de

ccedileşitli kimyasal maddeler eklenmektedir Bu kimyasal maddelerin yan uumlruumlnleri sulara

karışabilmektedir Diğer bir kaynak olarak arıtım tesisinden ccedilıkan suyun insanlara ulaşana

kadar geccedilirdiği suumlrede temas halinde olduğu şebeke boruları olabilir (Oğuz 2015)rdquo

Buumltuumln bu kaynaklardan bulaşan kirletici maddelerin doğru saptanması iccedilin su kaynağını

arıtım tesisini depoyu şebekeyi ve tuumlketiciye ulaşan suyu temsil eden noktalardan numune

almak esas olmalıdır

Bunun iccedilin kriterler şunlardır

Su sağlayan kaynak birden fazla ise buumltuumln kaynakları temsil edecek şekilde numune

almalıdır

Numune alma noktaları seccedililirken suyun olası kirlenme noktaları oumlzellikle

kontamine olabilecek durumlar goumlz oumlnuumlnde bulundurularak korumasız su

kaynakları duumlşuumlk basınccedil noktaları sistemin en uccedil noktası gibi oumlzellikler goumlz

oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Şebekelerin hizmet verdiği nuumlfus ve şebekedeki dallanmalar bilinmelidir Alınan

numuneler hem ana şebekeyi hem de dalları temsil etmelidir

Numuneler tankları depoları ve rezervuarları temsil etmelidir

Birden ccedilok su kaynağı varsa her bir kaynağın ulaştığı nuumlfus miktarı bilinmelidir


241 Kontrol iccedilin İzleme

ldquoKontrol izleminin amacı insani kullanım amaccedillı suyun youmlnetmelikteki parametrik

değerlere uyup uymadığını belirlemektir Suyun organoleptik ve mikrobiyolojik kalitesi

hakkında rutin bilgi sağlamaktır Aynı zamanda yapılan dezenfeksiyon işleminin etkili

olup olmadığını izlemektirrdquo

19

Kontrol izlemesinde Tablo 28rsquode yer alan parametrelerin mutlaka dikkate alınması

gereklidir

Tablo 28 Kontrol İzleme Parametreleri

ldquoİccedilme-Kullanma Sularırdquo ldquoİccedilme Sularırdquo ldquoKaynak Sularırdquo

Renk Renk Renk

Bulanıklık Bulanıklık Bulanıklık

Koku Koku Koku

Tat Tat Tat

İletkenlik İletkenlik İletkenlik

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH )

Nitrit

Amonyum Amonyum Amonyum

Aluumlminyum Aluumlminyum

Demir Demir

C perfringens (Sporlar dacirchil) C perfringens (Sporlar

dahil)

C perfringens (Sporlar

dahil)

E coli E coli E coli

Koliform bakteri Koliform bakteri Koliform bakteri

P aeruginosa P aeruginosa

22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı

22 ve 37 oCrsquode koloni

sayımı

ldquoKaynak sularında demir kuumlkuumlrt mangan ve arseniğin ozonla zenginleştirilmiş hava

kullanılarak ayrıştırılması halinde ozon bromat ve bromoform parametrelerine aktif

aluumlminyum kullanılarak floruumlruumln ayrıştırılması halinde floruumlr parametresine de bakılır

(ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik 2005rdquo)rdquo

242 Denetleme İzlemesi

ldquoDenetleme izlemesinin amacı ldquoyoumlnetmeliktekirdquo buumltuumln parametrik değerlere uyulup

uyulmadığını belirlemektirrdquo

25 İccedilme Suyunun Fiziksel ve Kimyasal Parametreleri

ldquoSuyun fiziksel analizi ile sıcaklığı bulanıklığı rengi kokusu ve tadı incelenir Bu

oumlzelliklerin bir boumlluumlmuuml oumllccediluumlme bir boumlluumlmuuml ise duyusal olarak incelemeye dayanır Suyun

duyusal olarak değerlendirilen oumlzelliklerine organoleptik oumlzellikler denir Bulanık

renginde farklılık olan kokusu ve tadı bozuk olan sular iccedililebilir nitelikte kabul

edilmemelidir Bu sular yetkili kurumlarca tam bir incelemeden geccedilmeden iccedililmemelidir

(Guumller 1994)rdquo

20

Uumllkemizde artan su ihtiyacı ve su kısıtlılığı sebebiyle buumlyuumlk yerleşim yerlerinde yuumlzey

sularının arıtılmasıyla su sağlama gerekliliğinin meydana gelmesi suyun kimyasal

kirliliğinin de oumln plana gelmesine sebep olmuştur Suyun kuvvetli bir ccediloumlzuumlcuuml olması

sebebiyle doğada saf olarak bulunmamaktadır Oumlrneğin yağış suları bile yeryuumlzuumlne

inerken havada bulunan ccedileşitli gazları iccedilerisine alabilmektedir Toprağa ulaştığında ve

katmanlarından geccedilerken topraktaki birccedilok anorganik kirletici suya geccediler Bunlar arasında

arsenik baryum krom kurşun cıva guumlmuumlş gibi toksik metaller bulunur Suda sağlığa

zararlı olan bu kimyasal maddeler bulunmamalıdır (Guumller 2012b)

251 Sıcaklık

Su kaynakları su kaynağının oumlzellikleri iklimsel koşulları gibi birccedilok faktoumlruumln etkisiyle

farklı sıcaklıklarda olabilir Genel olarak sıcaklığı 7-12 ordmC arasında olan suların susuzluğu

giderici etkisi vardır Sıcaklığı 20 ordmCrsquonin uumlzerindeki su lezzetsizdir (Guumller 2012b)

ldquoSıcaklık sularda kimyasal biyokimyasal ve biyolojik aktiviteyi etkileyebilmesi

nedeniyle su arıtım sistemlerinin tasarımında oumlnemli bir kriterdir (Crittenden 2012)rdquo ldquoSu

sıcaklığının yuumlksek olması mikroorganizma gelişimine neden olabilir Ayrıca yuumlksek

sıcaklıklarda lezzet koku renk ve aşındırıcılık problemleri de oluşabilir (WHO 2011)rdquo

252 Renk

ldquoİccedilme suyu renksiz olmalıdır İnsan goumlzuuml 15 true colour unit (TCU) uumlzerindeki rengi

goumlrebilirler (WHO 2011)rdquo İccedilme sularında renk oluşumu genellikle toprak kaynaklıdır

ldquoBunun dışında demir ve diğer metallerin varlığıyla ya da su kaynağının sanayi

kaynaklarıyla kirlenmesi sonucunda suda renk goumlzlenebilmektedir (Oğuz 2015)rdquo

Sudaki renk tuumlketime verilmeden oumlnce giderilmelidir (Oğur 2005) ldquoRenk

gideriminde ozon klor klordioksit gibi kimyasallarla oksidasyon youmlntemleri

kullanılmakta Pıhtılaştırma ccediloumlktuumlrme ve filtrasyon da etkili bir giderim sağlamaktadır

(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık

İccedilme ve kullanma suları berrak olmalıdır Şebeke sisteminde bir tamirat olduğunda bir suumlre

suların berraklığı bozulabilir Suyun bulanıklığı iccedilerisinde bulunan balccedilık bitki atıkları ve

yosunlar nedeniyle gelişebilmektedir ldquoBazen fazla miktarda mikrobiyolojik canlı uumlremesi

21

sebebiyle bulanıklık oluşabilir Ayrıca suyun iccedilerisinde bulunabilen inorganik tuzlar da

bulanıklığa sebep olabilmektedir Bu tuumlr bulanıklık sular kaynatılınca ortadan kalkarrdquo

ldquoBulanıklık tuumlrbidite değeri ile oumllccediluumlluumlr Tuumlrbidite suyun kendisine gelen ışığı

doğrudan değil de youmln değiştirerek geccedilirmesi oumlzelliğidir Suların izin verilen bulanıklık

değeri 5-10 Nepholometric Turbidity Unit arasındadır (Oğur 2005 Guumller 2012b)rdquo

Bulanıklığın giderilmesinde durultma pıhtılaştırma ccediloumlktuumlrme filtreden geccedilirme

ve aktif karbon metotları kullanılmaktadır (Oğuz 2015)

254 Koku

ldquoSu doğal formunda kokusuzdur Sudaki kokunun insanlar tarafından fark edilmesi sudan

kaynaklanabilecek zehirlenmeler iccedilin ilk ve en oumlnemli korunma youmlntemidir Sudaki koku

iccedilerisindeki yosun ot balık algler protozoalar planktonlar ve diğer

mikroorganizmalardan kaynaklanabilir Su topraktan yeraltına geccedilerken kuumlkuumlrt dioksit

hidrojen suumllfuumlr gibi gazların sulara karışmasına bağlı kokular olabilir Suların korunması ve

saklanması sırasında iccedilerisinde bulunduğu depo veya kaplara bağlı kokular da

olabilmektedir Bu kokular suda uumlreyen mikroorganizmaların uumlrettiği maddelere bağlı

olarak gelişir Enduumlstriyel atıkların iccedilerisindeki kimyasalların kokularının da sulara

karışma olasılığı vardır (Oğur 2005)rdquo

ldquoKoku genellikle koaguumllasyon ve klorlama ile giderilebilir Fakat daha ileri bir

arıtımın gerekmesi durumunda havalandırma granuumllertoz aktif karbon ozonlama gibi

youmlntemler kullanılabilmektedir (WHO 2011)rdquo

255 Tat

ldquoTat genel olarak acı tuzlu ekşi ve tatlı olarak tanımlanır Ağza alınan su oumlrneği iccedilindeki

kimyasalların oumlzelliğine goumlre- hemen her durumda tat ve koku reseptoumlrlerini birlikte

harekete geccedilireceğinden sonuccedilta genel olarak ldquolezzetrdquo adı verilen bir sonuccedil ortaya ccedilıkarrdquo

ldquoSuya lezzet veren etkenler iccedilerisinde ccediloumlzuumlnmuumlş durumda bulunan karbondioksit ve

oksijendir Kaynamış suyun lezzetinin iyi olmaması kaynatma sırasında bu gazların

uccedilmasına bağlıdır Bu durumda suyun kaptan kaba doumlkuumllerek havalandırılması lezzetinin

yeniden gelmesini sağlamaktadır Bazı inorganik maddeler de aşırı oranda bulunursa

madeni bir tat oluşabilir Serin sularda lezzeti bozan faktoumlrlerin etkisi belirgin olmayabilir

Litrede 03 mg uumlzerindeki klor tat olarak algılanabilmektedirrdquo

22

ldquoSadece iccedililmesinin kesin olarak guumlvenilir olduğu bilinen su oumlrneklerinin lezzet analizi

yapılır Atık sular ve benzeri sularda lezzet analizi yapılmaz Analizin yapılacağı ortamda

koku olmamalıdır (Oğur 2005)rdquo

256 pH

Suyun asitlik veya bazlık durumunu goumlsteren logaritmik bir oumllccediluumlduumlr Bir ccediloumlzeltinin

hidrojen iyonu aktivitesinin negatif logaritmasıdır pH = -log (H +) Seyreltik ccediloumlzeltilerde

hidrojen iyonu aktivitesi hidrojen iyon konsantrasyonuna yaklaşık olarak eşittir (WHO

2007)

Suyun pHrsquosı asit-baz dengesi karbon dioksit - bikarbonat - karbonat denge sistemi

tarafından kontrol edilir Karbondioksit konsantrasyonunda artış pHrsquoyi duumlşuumlruumlrken azalışı

ise pHrsquoyi arttırır Sıcaklık da dengeyi ve pH değerini etkileyecektir Saf suda sıcaklığın

25degCye yuumlkselmesi pH değerinde yaklaşık 045 azalma meydana getirir Bikarbonat

karbonat ve hidroksil iyonları ile kazandırılan tamponlama kapasitesine sahip suda bu

sıcaklık etkisi modifiye edilir Doğadaki ccediloğu suyun pHrsquosi 65-85 arasındadır (WHO

2007)

Sulu bir numunenin pH değeri genellikle bir cam elektrot ile elektrometrik olarak

oumllccediluumlluumlr Sıcaklık pH oumllccediluumlmuuml uumlzerinde oumlnemli bir etkiye sahiptir

pH suyun korozivitesinin belirlenmesinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Genel olarak

pH duumlştuumlkccedile korozivite artar Bununla birlikte pH değeri koroziviteyi etkileyen ccedileşitli

faktoumlrlerden sadece biridir (WHO 2007)

Asitlerin ve alkalilerin etkileri guumlcuumlne ve konsantrasyonuna bağlıdır Guumlccedilluuml

konsantre asitler ve alkaliler aşındırıcıdır seyreltik ve zayıf asitler ile alkaliler aşındırıcı

etkiye sahip değildirler Tek başına pH olumsuz etkilerin primer belirleyicisi değildir

Normalde suda asitler ve alkaliler seyreltik halde bulunurlar Hidroklorik asit iccedileren mide

sıvısının pHrsquosı 10-35 arasındadır Yaklaşık 20 pH değerinde bir ccedilok gıda bulunmaktadır

Limon suyu 24 pH ve sirke 28 pH değerindedir Bunlar zayıf asit olduklarından

tuumlketilmelerinde sağlığa hiccedilbir tehditleri yoktur Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml iccedilme suyu pH

değeri ile insan sağlığı arasında doğrudan bir ilişki bulunmadığını fakat pH değerinin

suların dezenfeksiyon verimliliğini etkilediğini ve duumlşuumlk pHrsquoın metallerin korozyonunu

arttırdığını boumlylece pH değerinin insan sağlığını dolaylı olarak etkilediğini belirtmektedir

23

(WHO 2007) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote belirlenen pH değeri

65-95 arasındadır (İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik 2005)

257 İletkenlik

ldquoİletkenlik su kalitesi iccedilin goumlsterge bir parametre olup suyun elektrik akımını iletme

kabiliyetinin bir oumllccediluumlsuumlduumlr İletkenlik genel olarak kirlilik izlemesinde kullanılır (Oğuz

2015)rdquo ldquoİletkenlik oumllccediluumlm birimi μScmrsquodir 1 μScm = 1 μmhocmrsquodirrdquo Distile sular

genelde 05-3 μScm iletkenliğe sahiptirler ancak havayla ve kap ile temastan sonra

iletkenlikleri değişebilir İccedilme sularının iletkenliği 50 ndash 1500 μScm arasında değişebilir

kirlilik arttıkccedila iletkenlik de artar ve bazı enduumlstriyel atık sularda iletkenlik 10000

μScmrsquoin uumlzerinde olabilmektedir (Oğur 2005) ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında

Youmlnetmelikrsquoterdquo belirlenen iletkenlik uumlst sınır değeri ldquo2500 μScmrsquodirrdquo (ldquoİnsani Tuumlketim

Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrdquo 2005)

ldquoAlkol fenol ve şeker gibi maddeler elektrik akımını iyi iletmediğinden suda

bulunduklarında suyun iletkenliği duumlşer Fakat klor nitrat ve suumllfat anyonları ya da

sodyum magnezyum kalsiyum ve aluumlminyum katyonları gibi inorganik ccediloumlzuumlnmuumlş

maddelerin varlığında suyun iletkenlik değeri artmaktadır (Spellman 2003)rdquo

ldquoİletkenliğinrdquo insan sağlığı uumlzerinde iccedilme suyu tuumlketimi yoluyla bağlantılı bir

etkisinin olduğuna dair bir veri bulunmamaktadır (WHO 2011)

Suyun iletkenlik duumlzeyinin artışı magnezyum kalsiyum ve demir gibi maddeler

nedeniyle ise yumuşatma youmlntemleriyle giderilebilir Eğer sorun sodyum potasyum vb

konsantrasyonların artışından dolayı ise ters ozmoz ve distilasyon uumlnitesiyle giderilebilir

(Oğuz 2015)

258 Amonyum

Amonyumun suda bulunması tarım ve enduumlstri kaynaklıdır Kloraminle dezenfeksiyon

sırasında da oluşabilmektedir Dezenfeksiyonun etkinliğini tehlikeye duumlşuumlrebilir şebeke

sisteminde nitrit oluşumuna yol accedilabilir filtrelerin manganezi arıtmasını tehlikeye

duumlşuumlrebilir Anaerobik ortamlarda (yer altı suyunda) konsantrasyonu yuumlksek

olabilmektedir Ccedilimento harccedillı borularda oluşabilir Amonyum yuumlksekse bakteriyel

kanalizasyon evsel atıklar enduumlstriyel atıklar ve hayvan atığı ile kirlenmiş olma olasılığı

akla gelmelidir Sularda tat ve koku problemi oluşturur İnsan sağlığı uumlzerinde olumsuz

24

etkisi vardır 200 mgkg uumlzerinde alımı toksik etkilere yol accedilar (Tuumlrkiye Halk Sağlığı

Kurumu 2016) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote belirlenen amoyum

uumlst sınırı 050 mgLrsquodir (İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik 2005)

259 Nitrat

ldquoNitrat ccedilevrede doğal olarak bulunabilir Bitkilerin oumlnemli bir besinidir Nitrat tarımsal

faaliyetlerden enduumlstriyel deşarjlardan ve yeruumlstuuml ve yer altı sularına ulaşabilmektedir

(Guumller 2012b) Araştırmalarda nitrat seviyelerindeki ani artışların sadece guumlbre

kullanımındaki artışların değil fosil yakıtların yanması sonucu ortaya ccedilıkan azot

oksitlerlerin de neden olduğu saptanmıştır (Oğuz 2015)rdquo

ldquoNitrat vuumlcut iccedilinde nitritrsquoe doumlnuumlşebilir Sağlığa zararlı etkisi olabilecek kimyasal

reaksiyonlara uğrayabilir Bebeklerde mavi bebek sendromuna (methemoglobinemi) neden

olabilirken nitrosamitnitrosamin formlarına doumlnuumlşerek muhtemel ldquokarsinojenikrdquo etkiye de

neden olabilir (American Water Works Association 1999)rdquo

Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuumlrsquonuumln 2011rsquode yayınladığı iccedilme suyu kalitesi kılavuzunda uumlst

limit 50 mgLrsquodir (WHO 2011) ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo

belirlenen nitrat uumlst sınırı 50 mgLrsquodir (ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında

Youmlnetmelikrdquo 2005)

ldquoBiyolojik nitrifikasyon kimyasal indirgeme iyon değişimi ters ozmoz

distilasyon ve elektrodiyaliz metotları nitrat arıtımında kullanılabilir (WHO 2011)rdquo

2510 Nitrit

ldquoNitrit katkı maddesi veya kontaminantlar şeklinde doğada yaygın olarak

bulunabilmektedirrdquo Bu bileşiklerin sudaki varlığı bakteriyel bir kontaminasyonun

goumlstergesidir Son yıllarda nuumlfus artışı ve sanayileşmeye bağlı olarak bu maddelerin

sularda bulunma olasılığı ve miktarı artış goumlstermektedir Evsel atıklar azot iccedileren sanayi

atıkları gıda guumlbre deri yuumln bira suumlt enduumlstrisi organik maddeler mezbaha atıkları ve

tarımda kullanılan azotlu guumlbrelerin sulama suyu ya da yağmur sularıyla taşınması nitritin

sulara karışmasında etkili olan başlıca faktoumlrlerdir (Ağaoğlu 2007)

Bu bileşiklerin insan sağlığı uumlzerinde oumlnemli etkilerinin olduğu bilinmektedir

Oumlzellikle nitritin sekonder aminler ve diğer azotlu maddelerle reaksiyona girerek N-

25

nitrozaminleri oluşturduğu ldquokaraciğer oumlzefagus boumlbrek mide bağırsak merkezi sinir

sistemi ve lenfoid sistem kanserlerinerdquo neden olduğu bildirilmiştir (Ağaoğlu 2007)



belirlenen nitrit uumlst sınırı 05 mgLrsquodir (ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında


2511 Bakır

ldquoBakır ve bileşikleri yuumlzeysel sularda bulunabilirlerrdquo ldquoSudaki bakırın suyun pHrsquosıyla

karbonat konsantrasyonuyla ve diğer anyonlarla ilgili olabileceği belirtilmiştir (Guumller

1997)rdquo Bakır doğal su kaynaklarında duumlşuumlk miktarlarda bulunmaktadır ldquoBakırın su

kaynaklarında bulunması kaya aşınması ya da enduumlstriyel sebeplerle olabilir Şebeke

suyunda ise şebeke sistemindeki borulardan kaynaklı olabilir (Oğuz 2015)rdquo

ldquoBakır 1 mgL uumlzerinde ccedilamaşır ve sıhhi tesisat malzemelerinde lekelenmelere

neden olabilirrdquo ldquo25 mgLrsquoyi aşan miktarlarda acı bir tat olarak algılanabilir (WHO

2011)rdquo Daha yuumlksek konsantrasyonlarda suyun rengini de değiştirir(Oğuz 2015)

ldquoBakırrdquo besin olarak gerekli bir element olup eksikliğinde ldquoanemiye iskelet

rahatsızlıklarına sinir sistemi hastalıklarına ve infertiliteyerdquo neden olabilir Yuumlksek

miktarda bakır alımında ise bulantıyla birlikte sindirim sistemi hastalıklarına karaciğer ve

boumlbrek hastalıklarına sebep olabilir (American Water Works Association 1999) WHO

tarafından saptanan uumlst sınır 2 mgLrsquodir (WHO 2011) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular

Hakkında Youmlnetmelikrsquote de aynı değer geccedilerlidir

2512 Bor

ldquoCam deterjan kozmetik ilaccedil pestisit yapay guumlbrerdquo yapımında ldquoborrdquo bileşikleri

kullanılmaktadır

Bor kayalar ve topraklardan suumlzuumllme gibi yollarla yeraltı sularında goumlruumllmektedir

ldquoBor Avruparsquodaki su kaynaklarında 20 mgLrsquoye kadar goumlruumllebilmektedir Duumlnya bor

rezervleri accedilısından zengin olan Tuumlrkiyersquonin bor madenlerinin yoğun olduğu Kuumltahya

Hisarcık koumlyuuml civarında bor miktarı 2-29 mgL değerleri arasında oumllccediluumllmuumlştuumlr (Ccediloumll 2003)rdquo

26

ldquoYeruumlstuuml sularında bor bulunması daha ccedilok atık su deşarjlarından kaynaklanmaktadır İccedilme

suyundaki miktarı genel olarak 05 mgLrsquonin altındadır (WHO 2011)rdquo İnsani Tuumlketim

Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote belirlenen bor uumlst sınır 1 mgLrsquodir

ldquoKusma baş ağrısı ishal heyecan ve depresyonrdquo yetişkinlerde borun toksik

etkileridir ldquoKonvuumllziyon kanama ve beyin zarı tahribi gibi etkilerrdquo ise daha ccedilok

ccedilocuklarda goumlruumllebilmektedir Bor ile zehirlenmeyi goumlsteren tipik goumlruumlnuumlş ldquoparmak

uccedillarında goumlruumllen pembe renktirrdquo ldquoYuumlksek miktarda bor iccedileren suların iccedililmesi sindirim

sisteminde bazı rahatsızlıklara yol accedilabilmektedir (Demirtaş 2010)rdquo

Sodyum aluumlminat ve kireccedille 90 bor arıtımı sağlanabilir (WHO 2009)

2513 Demir

ldquoDemir duumlnyanın yapısında ccedilok miktarda bulunmaktadır Demire doğada element olarak

ccedilok nadir rastlanmaktadır Demir doğada en ccedilok oksitlenmiş haliyle bulunmaktadır (Oğuz

2015)rdquo

Su kaynaklarındaki 05-50 mgL arasında değişen değerlerde bulunabilir (WHO

2011) ldquoDemir kaya ve minerallerin ccediloumlzuumlnmesinden katı atık sızıntılarından atık su

deşarjlarından ve demir ile ilgili sanayilerdenrdquo kaynaklı olarak sularda bulunabilmektedir

(Guidelines for Canadian Drinking Water Quality 2014) Demir ayrıca şebeke

sistemindeki demir boruların aşınması nedeniyle iccedilme suyunda bulunabilmektedir (Oğuz

2015)

ldquoDemir 03 mgL ve altı değerlerde suyun lezzetinde oumlnemli bir değişiklik yapmaz

03 mgL uumlzerindeki demir konsantrasyonlarında ccedilamaşır ve seramikler uumlzerinde lekelenme

goumlruumllebilmektedir (WHO 2003)rdquo İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote

belirlenen demir uumlst sınırı 200 microgL (02 mgL)

ldquoHavalandırmardquo ve ldquokimyasal oksidasyon metodurdquo ile ldquodemirin oksidasyonurdquo

sağlanır Bunun sonucunda ccediloumlzuumlnmeyen formda demir oluşur ccediloumlkebilir hale getirilerek

arıtılır (Oğuz 2015)rdquo

2514 Mangan

ldquoDuumlnyanın yapısında en ccedilok bulunan metallerden biri de mangandırrdquo Genellikle demirle

birlikte goumlruumlluumlr Fakat sudaki miktarı demire goumlre duumlşuumlktuumlr ldquoCcedileşitli uumlruumlnlerin iccedileriğinde

demir ve ccedilelik uumlretiminde temizlikte ağartmada ve potasyum permanganatrdquo olarak

27

ldquodezenfeksiyondardquo kullanılmaktadır ldquoHam suda 0001-06 mgL duumlzeyinde bulunmaktadır

(Oğuz 2015)rdquo

ldquoMangan 01 mgL değerini aşan miktarlarda istenmeyen tat algılanmasına neden

olabilirrdquo ldquoAyrıca borularda ve ccedilamaşırlarda lekelenmelere sebep olabilirrdquo ldquo002 mgL gibi

duumlşuumlk miktarlarda şebeke borularında tabaka oluşturabilmektedirrdquo Birccedilok uumllke renk

değişimi gibi sorunlar nedeniyle ldquomanganrdquo iccedilin 005 mgL değer belirlemiştir (WHO

2011a) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote belirlenen mangan uumlst sınırı

50 microgL(005 mgL)rsquodir

ldquoManganrdquo ldquoinsanların ve hayvanların sağlığırdquo iccedilin gerekli bir elementtir (WHO

2011a) Yuumlksek konsantrasyonlarda bulunması durumunda insan vuumlcudunda toksik etki

goumlsterebilir (Talaat 2010)

ldquoManganrdquo arıtımı ldquoiyon değişimi ters ozmoz kireccedille yumuşatma ve ccediloumlktuumlrmerdquo

metotlarıyla sağlanabilmektedir (Oğuz 2015)

2515 Ccedilinko

ldquoCcedilinko yiyeceklerde ve iccedilme sularında bulunabilen gerekli bir elementtir (WHO 2011)rdquo

Yeruumlstuuml ve yeraltı sularındaki ccedilinko konsantrasyonları 001 mgL ile 005 mgLrsquonin

arasında değişmektedir ldquoSu kaynaklarında yuumlksek konsantrasyonlar ccedilinko madenlerinin

ccedilıkarıldığı boumllgelerde goumlruumllebilirrdquo Ccedilinkonun şebeke sularındaki oumlnemli kaynağı tesisat

borularının aşınmasıdır Bu aşınma duumlşuumlk pHrsquolı sularda daha dazla olmaktadır (Guumller 1997

Oğuz 2015) Ayrıca şebeke sularındaki ldquoccedilinko duumlzeylerininrdquo boru kaynaklı olarak yuumlksek

olması (gt01 mgL) suda ldquokadmiyumrdquo konsantrasyonlarının da arttığının goumlstergesi olabilir

(Oğuz 2015)

ldquo3 mgLrsquoyi aşan ccedilinko seviyelerinde suda bulanıklık ve tat değişikliği olur(WHO

2011)rdquo İnsanlarda ccedilinko zehirlenmesinin belirtileri ldquokusma elektrolit dengesizliği karın

ağrısı bulantı uyuşukluk ve baş doumlnmesidir (Guumller 1997)rdquo

ldquoSudan ccedilinko arıtımı iccedilin yumuşatma ile pH 95-10 değerlerinde artımak

muumlmkuumlnduumlr (Australian Drinking Water Guidelines 6 2011)rdquo

28

2516 Floruumlr

ldquoFlor gaz halinde bulunur Bilinen en reaktif ametaldir Yuumlksek reaktivitesi nedeniyle

floruumlr şeklinde bulunur (Oğuz 2015)rdquo

Su kaynaklarında floruumlr doğal kaynaklardan aşınma yoluyla ldquoguumlbre ve aluumlminyum

sanayisinden kaynaklananrdquo bulaşlar sebebiyle goumlruumllmektedir Yeraltı sularında 10 mgLrsquoye

kadar goumlruumllebilmektedir (WHO 2011)

Floruumlruumln belirli konsantrasyonlarda diş ccediluumlruumlklerine karşı korunmada fayda

sağladığı bilinmektedir Yuumlksek konsantrasyonlarda ise ldquodiş florozisi ve iskelet florozisirdquo

gibi hastalıklara neden olabilmektedir (WHO 2011) Duumlşuumlk konsantrasyonlarda iccedilme

suların iccedilerisine flor katılabilir ldquoŞebeke suyuna katılan floruumlruumln optimum noktası

1mgLrsquodirrdquo Sıcak yerlerde su tuumlketiminin fazlalığı nedeniyle miktar azaltılır soğuk

yerlerde miktar arttırılır (Guumller 1997) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında

Youmlnetmelikrsquote belirlenen floruumlr uumlst limiti 15 mgLrsquodir

Floruumlr koaguumllasyon aluumlminyum ve membran prosesleri ile arıtılabilmektedir

(WHO 2011)

2517 Kalsiyum

ldquoSudaki kalsiyum iyonu kaynağını karbonatlı ve suumllfatlı kalsiyum mineralleri teşkil eder

Suya sertlik oumlzelliğini veren en oumlnemli iyonlardan birisi kalsiyumdur Kalsiyumlu sularda

karbonat ve suumllfat da bulunuyorsa karbonat ve suumllfat ccediloumlkerek kabuk meydana getirebilir

Borularda bir miktar karbonat ccediloumlkerek borunun iccedil yuumlzeyini bir tabaka halinde oumlrterek

boruların aşınmasını oumlnler (Guumller 1997)rdquo

Kalsiyum biyolojik olarak oumlnemli bir mineraldir İnsan vuumlcudunda en yoğun

bulunan katyondur Toplam vuumlcut kalsiyumunun 99rsquou ldquokemiklerde ve dişlerderdquo bulunur

ve buralarda anahtar yapısal unsuru olarak işlev goumlruumlr (Guumller 1997 WHO 2009)

Kalsiyumun vuumlcuttaki goumlrevleri arasında ldquokasların kasılması ve gevşemesi kanın

pıhtılaşma mekanizması sinir iletiminin ve ccedileşitli hormon ile enzimlerin salgılanmalarının

duumlzenlenmesirdquo yer almaktadır (WHO 2009) Yetersiz kalsiyum alımı ldquoosteoporoz boumlbrek

taşı kolorektal kanser hipertansiyon felccedil koroner arter hastalığı insuumllin direnci ve

obeziterdquo risklerindeki artış ile ilişkilendirilmiştir (WHO 2009)

Alınması gereken guumlnluumlk kalsiyum miktarı 700-1000 mgrsquodir İccedilme suyu da bu

miktar iccedilin oumlnemli bir kaynaktır (Kozisek 2004)

29

ldquoWHO iccedilme suyunda asgari kalsiyum iccedileriğinin 1980rsquode 20 mgL olmasını oumlnerirken 1996

ve sonraki iccedilme suyu kılavuzlarında asgari seviye veya azami limit tavsiyesinde

bulunmamıştır (Kozisek 2004)rdquo 2011 yılındaki WHO iccedilme suyu kalitesi kılavuzunda

kalsiyum iccedilin tat eşik değerinin 100-300 mgL arasında olduğu belirtilmiştir (WHO 2011)

İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote de herhangi bir değer

belirtilmemiştir

2518 Magnezyum

ldquoMagnezyum suya sertlik veren minerallerdendir (Guumller 2012)rdquo ldquoSuda bulunan

karbondioksit karbonatlı ve silikatlı minerallerdeki magnezyumun suya geccedilmesinde rol

oynar Su kaynaklarında değişik miktarlarda bulunmaktadır (Guumller 1997)rdquo

İnsan vuumlcudu iccedilin magnezyum oumlnemli minerallerden birisidir (Guumller 1997)

ldquoMagnezyum vuumlcutta doumlrduumlncuuml en fazla bulunan katyondur ve huumlcre iccedili sıvıda ikinci en

bol katyondurrdquo ldquoBirccediloğu enerji metabolizmasında yer alan 350 enzimin kofaktoumlruumlduumlr

Ayrıca protein ve nuumlkleik asit sentezinde yer alır ve normal damar tonusu ile insuumllin

duyarlılığı iccedilin gereklidir (WHO 2009)rdquo Magnezyum eksikliğinde kalp damar hastalıkları

eklampsi osteoporoz ve diyabet gibi hastalıklar ortaya ccedilıkabilir Alınması gereken guumlnluumlk

magnezyum miktarı 300-400 mgrsquodır Şebeke suyu bu oumlnemli mineralin alımı iccedilin oumlnemli

bir kaynaktır (Kozisek 2004)

ldquoİccedilme Suyu Kalitesi Kılavuzursquonunda WHO kalsiyum magnezyum ve sertlik

accedilısından asgari seviye veya azami seviye oumlnerisinde bulunmamıştır (Kozisek 2004)rdquo


belirtilmemiştir

ldquoAvrupa Birliği mevzuatında kalsiyum magnezyum ya da sertlik iccedilin bir koşul

bulunmamaktadır Buna karşılık Avrupa Birliğirsquone 2004rsquote katılan doumlrt Orta Avrupa

uumllkesi bağlayıcı huumlkuumlmleri değişik seviyelerde olsa da kendi mevzuatlarında kalsiyum ve

magnezyum iccedilin aşağıda belirtilen koşullara yer vermiştirrdquo

bull ldquoCcedilek Cumhuriyeti (2004) Yumuşak su iccedilin 30 mgL kalsiyum ve 10 mgL

magnezyum kılavuz seviyeleri 40-80 mgL kalsiyum ve 20ndash30 mgL magnezyum (toplam

sertlik Ca + Mg = 20 ndash 35 mmolL)rdquo

bull ldquoMacaristan (2001) Sertlik 50 ndash 350 mgL (CaO olarak) şişelenmiş iccedilme

suyunda yeni su kaynaklarında yumuşatılmış ve tuzdan arındırılmış suda zorunlu olan

asgari konsantrasyon 50 mgLrdquo

30

bull ldquoPolonya (2000) Sertlik 60ndash500 mgL (CaCO3 olarak)rdquo

bull ldquoSlovakya (2002) Kılavuz seviyeleri gt 30 mgl kalsiyum ve 10 ndash 30 mgL

magnezyum (Kozisek 2004)rdquo

2519 Toplam Sertlik Derecesi

ldquoToplam sertlik derecesi su iccedilerisinde bulunan iyonların sayısını ve oumlzellikle kalsiyum ile

magnezyum miktarını belirtmek iccedilin kullanılan bir tanımlamadır (Tekbaş 2004)rdquo

Sulardaki sertlik iki ccedileşittir ldquoBikarbonatlarınrdquo oluşturduğu ldquogeccedilici sertlikrsquorsquo ve

suumllfatların oluşturduğu ldquokalıcı sertlikrsquorsquotir ldquoKalıcı sertlik kaynatmadan etkilenmez ama

geccedilici sertlik kaynatma ile ortadan kalkarrdquo Karbonatın iccedilerisindeki karbondioksitin uccedilması

neticesinde geriye yalnızca su kalacağından karbonat sertliği geccedilici bir sertlik ccedileşididir

Kalıcı ve geccedilici sertliğin toplanması ile elde edilen değere ldquotoplam sertlik derecesirdquo denir

(Tekbaş 2004 Koccedilak 2011)

Duumlnyada ccedileşitli uumllkelerde değişik sertlik dereceleri kullanılmaktadır bunlar arasında sık

kullanılanlar şu şekildedir

ldquo1 Alman sertlik derecesi= 100 ml suda 1 mg CaOrdquo

ldquo1 Fransız sertlik derecesi= 100 ml suda 1 mg CaCO3rdquo

ldquo1 İngiliz sertlik derecesi= 700 ml suda 10 mg CaCO3rdquo

ldquo1 ABD sertlik derecesi= 100 ml suda 01 mg CaCO3rdquo (Oğur 2005)

31

Tablo 29 Sertlik Derecelerine Goumlre İccedilme Sularının Sınıflandırılması (Koccedilak 2011)

Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin

sınıflandırılması

Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi

iccedilin oumlnerilmez

Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15

İccedilmek iccedilin

ideal

sertlikteki

sulardır Bir

ccedilok hastalıktan

koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir

Oldukccedila sert 216-325 13-18 16-225 Birccedilok maden

suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla

ldquoUumllkemizde Fransız sertlik derecesi (f) kullanılmaktadırrdquo

Birimlerin de birbirine doumlnuumlşuumlmuuml şu şekildedir

ldquo1 Amerikan SD = Fransız SD x 10rdquo

ldquo1 Fransız SD = 056 Alman SD = 070 İngiliz SDrdquo

Tablo 210 Uluslar Arası Sertlik Derece Değerlerinin Birbirine Ccedilevrilmesi

Ccedilarpma Faktoumlrleri Alman(degdH) Fransız(degf) İngiliz(dege)

degdH iccedilin 1 179 125

degf iccedilin 056 1 07

dege iccedilin 080 143 1

32

Sert olmayan sular aşındırıcı oldukları iccedilin şebeke sistemlerinde aşınmaya sebep

olabilirler ldquoYumuşak sularrdquo yuumlksek geccedilirgenlikleri nedeniyle temas ettikleri ldquotoksik

metallerirdquo daha yuumlksek miktarda iccedilerebilirler (Tekbaş 2004) Sert sularda bu zararlı

maddelerin daha az olduğu bilinmektedir Sudaki kalsiyum bu koruyucu etkide en oumlnemli

roluuml oynar ldquoVuumlcudumuzda kalsiyum toksik iyonların bağırsaklardan emilerek kana

karışmasını da engeller (Guumller 1997)rdquo

25191 Sert Suların Sağlık Uumlzerine Etkileri

ldquoİccedilme suyunun sertliği ile kalp-damar hastalıklarındaki mortalite arasındaki ilişkiyi

duumlnyada ilk defa ABDrsquoli Schroeder (1960) ve Japon Kobayashi (1957) ortaya ccedilıkarmıştırrdquo

ldquoSuyun sertlik derecesi ile kap-damar hastalıkları arasında ters bir ilişki olduğu birccedilok

kaynakta belirtilmektedir (Koccedilak 2011)rdquo 1956 yılından 1978e kadar yapılan 60 ccedilalışma

su sertliği ve kardiyovaskuumller hastalık mortalitesi arasında ilişkileri bildirmiştir Bu

ccedilalışmaları 1979-2004 yılları arasındaki 18 ccedilalışma izlemiştir Genel olarak bu

ccedilalışmalarda sert suyun koruyucu etkisinin olduğu oumlne suumlruumllmuumlştuumlr (Morris 2008)

ldquoYapılan ccedilalışmalarda yumuşak su kullanan toplumlardaki kap-damar hastalıkları

mortalitesi sert su kullananlara goumlre daha yuumlksek olduğu bulunmuştur Sertlik derecesi

fazla olan suyun kalbi koruyucu etkisinin oumlncelikle sert sulardaki kalsiyum ve magnezyum

iccedileriğinin yuumlksekliği ile yakından ilişkili olduğu duumlşuumlnuumllmektedir (Koccedilak 2011)rdquo

ldquoLacey ve Shaperrsquoın 1984 yılındaki ccedilalışmasında sudaki kalsiyum karbonat

100mgL arttırıldığında erkeklerde kardiyovaskuumller hastalığa bağlı mortaliteyi 75

azalttığı bulunmuştur (Lacey 1984)rdquo ldquoRubenowitz ve arkadaşlarının yapmış olduğu

ccedilalışmada iccedilme suyunda magnezyum duumlzeyi 69mgL ve daha fazla ise erkeklerde akut

miyokard infarktuumlsuuml nedeniyle oumlluumlmleri anlamlı duumlzeyde azalttığı goumlsterilmiştir

(Rubenowitz 1996)rdquo ldquoMorris ve arkadaşlarının 24 İngiliz kentindeki erkeklerde yapmış

oldukları prospektif ccedilalışmada ldquosuyun sertlik derecesirdquo ile ldquokardiyovaskuumller hastalıklarrdquo

arasında zayıf bir ilişki olduğu bulunmuştur (Morris 2008)rdquo

Sertlik derecesi yuumlksek suların pankreas karaciğer kolon rektum meme over

kanseri gibi hastalıklardan oumlluumlmlere karşı koruyucu olduğuna youmlnelik birccedilok ccedilalışma

mevcuttur (Koccedilak 2011) Oumlzellikle magnezyumun bu koruyuculuğun ortaya ccedilıkmasında

oumlnemli olduğu bildirilmektedir (Blondell 1980)

33

Bazı ccedilalışmalarda magnezyumun koroner kalp hastalığı mortalitesine koruyucu etki yaptığı

gibi serebrovaskuumller hastalık mortalitesine de koruyucu etki yaptığı bulunmuştur

(Ferrandiz 2004) ldquoYang ve arkadaşlarının ccedilalışmalarında magnezyumun serebrovaskuumller

hastalıklara bağlı mortaliteyi azalttığı saptanmıştır (Yang 1998)rdquo ldquoMarque ve

arkadaşlarının yapmış oldukları ccedilalışmada 4-11 mgL arasında olan magnezyum

seviyesinin 4 mgL den daha duumlşuumlk magnezyum seviyesine goumlre serebrovaskuumller

hastalıklardan daha ccedilok koruduğu belirtilmiştir (Marque 2003)rdquo ldquoMiyake ve arkadaşlarının

yaptıkları araştırmada ldquoserebrovaskuumller mortaliterdquo ile ldquosuyun sertliğirdquo arasında bir ilişki

bulunmamıştır (Miyake 2003)rdquo

ldquoRamello suda bulunan maddelerle ile boumlbrek taşı oluşumu arasında bir ilişki

saptanmadığını belirtmiştir (Ramello 2000)rdquo ldquoBoumlbrek taşı oluşumu ile suyun sertlik

derecesi arasında ilişki olabileceği youmlnuumlnde oumlngoumlruumller olmasına rağmen ispatlanmış bir

bilgi ortaya konamamıştır (Koccedilak 2011)rdquo

25192 Suyun Sertliğini Giderme Youmlntemleri

ldquoHavalandırma fosfat youmlntemi ile sertlik giderme kalsiyum oksit ile muamele etme

damıtma youmlntemi ile sertlik giderme ters osmoz youmlntemi ile sertlik giderme zeolitndash

permutit youmlntemi ile sertlik giderme kireccedilndashsoda youmlntemi ile sertlik giderme resinler

kullanılarak suyun sertliğinin giderilmesi (Koccedilak 2011)rdquo

2520 Arsenik

ldquoArsenikrdquo ldquobeyaz renkte kırılgan kristal yapıda yarı-metalrdquo katı bir kimyasal elementtir

Su kaynaklarında ccedileşitli metal madenlerinde yapılan işlemler sonucunda bulunur

ldquoSeramik pil cam boya ilaccedil ve elektronik ekipmanlar iccedilin alaşım yapımı ile pestisitrdquo

olarak kullanılabilmektedir ldquoAhşap koruyucuların uumlretimirdquo ldquoarseniğinrdquo en yaygın kullanım

alanıdır (Guumller 2012b Oğuz 2015)

Doğada ccediloğunlukla ldquosuumllfuumlrler metal arsenitler ya da arsenatlarrdquo halinde bulunur

Arsenik suda doğal olarak 1-2 μgL miktarında goumlruumllebilmektedir (WHO 2011)

İnsan vuumlcudu iccedilin arsenik gerekli bir element değildir Ancak arseniğin belli

miktarların uumlzerinde insan sağlığına olumsuz etkileri soumlz konusudur Arsenik alımı en ccedilok

iccedilme suları nedeniyle gerccedilekleşebilir ldquoArsinrdquo arsenik formlarından en toksik olandır

ldquoArsini arsenit arsenat ve organik bileşiklerirdquo takip eder (WHO 2011b)

34

Arsenik zehirlenmesinin semptomları ldquohalsizlik karın ağrısı kusma ishal kas ağrısı ile

cilt kızarıklığıdırrdquo Bu belirtileri ldquoeller ve ayaklardaki hissizlik kaslarda kramp ve sivilce

gibi doumlkuumlntuumllerrdquo takip eder Kronik arsenik zehirlenmesinde ldquocilt lezyonları periferik

noumlropati cilt kanseri mesane ve akciğer kanseri ile periferik arter hastalığırdquo goumlruumllebilir

(WHO 2011b)

WHO tarafından limit değer 001 mgL olarak saptanmıştır (WHO 2011) İnsani Tuumlketim

Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote de aynı değer verilmiştir

Arsenat normal pH değerlerinde negatif yuumlzey yuumlkuumlne sahiptir ve etkin şekilde

arıtılabilir Bu nedenle arsenik arıtımında ilk basamak arsenit formunu arsenata

doumlnuumlştuumlrmektir Doumlnuumlştuumlrme işlemi iccedilin klor permanganat ozon ve klor dioksit

kullanılabilir Doumlnuumlştuumlrme işleminden sonra ldquokoaguumllasyonfiltrasyon aktif aluumlminyum

iyon değişimi ters ozmoz ve kireccedille yumuşatmardquo ile arıtım yapılabilir (Oğuz 2015)

2521 Kadmiyum

ldquoKadmiyum yumuşak mavi-beyaz metalik bir elementtirrdquo ldquoCcedilinko kurşun bakır gibi

metallerin uumlretim aşamasında yan uumlruumln olarak pillerde kaplamalarda seramiklerde

plastiklerde fotoğrafccedilılıkta insektisitlerde ve ccedileşitli alaşımlardardquo kullanılır (Oğuz 2015)

Kadmiyum suya şebeke borularının aşınması ve sanayi atıklarının

karıştırılmasından bulaşabilir (Guumller 1997)

Kadmiyum boumlbreklerde birikebilir Vuumlcutta uzun yarılanma oumlmruumlne sahiptir

Kadmiyuma uzun suumlre duumlşuumlk seviyede maruz kalındığında ldquoakciğerde boumlbreklerde ve

karaciğerde kanserlererdquo neden olabilir Akut olarak yuumlksek miktarlardaki kadmiyum

ldquomideyi tahriş eder kusma ve ishale bazen de oumlluumlmerdquo dahi sebep olabilmektedir (Agency

for Toxic Substances and Disease Registry-ATSDR 2012)

WHO 0003 mgL değerini uumlst limit olarak kabul etmiştir (Oğuz 2015) İnsani

Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote kadmiyum uumlst sınırı 0005 mgL (5

microgL)rsquodir

Kadmiyum arıtma youmlntemleri ldquokoaguumllasyonfiltrasyon kireccedille yumuşatma ters ozmoz

iyon değişimidir (Oğuz 2015)rdquo

35

2522 Siyanuumlr

ldquoKarbon atomunun uumlccedilluuml bağ ile azot atomuna bağlanarak oluşan ve siyano grubu olarak

adlandırılan bileşikler siyanuumlr (CN-)rsquoduumlrrdquo ldquoGuumlmuumlş ve altın madenlerirdquo işlemlerinde

siyanuumlrler kullanılmaktadır (Oğuz 2015)

ldquoSu kaynaklarında serbest siyanuumlr miktarı ccediloğunlukla 001 mgLrsquonin altındadır

(Australian Drinking Water Guidelines 2011)rdquo

Akut yuumlksek miktarda siyanuumlr zehirlenmesinde ldquobeyin kalp hasarı koma ve oumlluumlmrdquo

goumlruumllebilmektedir Az miktarlarda olan siyanuumlr zehirlenmeleri bile hemen tedavisi

yapılmazsa oumlluumlmle sonuccedillanabilir (Oğuz 2015)

Siyanuumlr zehirlenmesinin ilk semptomları ldquonefes darlığı konvulziyon ve bilinccedil

kaybıdırrdquo (Agency for Toxic Substances and Disease Registry ATSDR 2006)

Siyanuumlr iccedilin kısa suumlreli maruziyette 05 mgL limit değer olarak hesaplanmıştır Bu

sınır değer beş guumlnluumlk suumlre iccedilin geccedilerlidir İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında

Youmlnetmelikrsquote siyanuumlr uumlst sınırı 005 mgL (50 microgL)rsquodir

Siyanuumlruumln arıtımında oksidasyon oumlnemli bir yer tutar Siyanuumlruumln arıtılmasında

ldquokimyasal oksidasyon iyon değiştirme ve ters ozmozrdquo metotları kullanılır (Oğuz 2015)

2523 Krom

Krom kayalar hayvanlar bitkiler toprak volkanik kuumll ve tozlarında bulunur Doğal

birikintilerin erozyonuyla sulara karışır Doğada birccedilok farklı biccedilimde goumlruumlluumlr Hava su ve

toprağa genellikle ldquouumlccedil ve altırdquo değerli biccedilimlerinde girer (Guumller 2012b) Krom (VI)

bileşikleri ldquometaluumlrji enduumlstrisinde ve kimya enduumlstrisinderdquo kullanılmaktadır (Oğuz 2015)

İccedilme suyundaki duumlzeyi 0002 mgLrsquoden 012 mgL duumlzeyine kadar saptanmıştır

İnsan sağlığına toksik olan ldquokrom (VI)rdquo formudur WHO tarafından belirlenen limit değer

0005 mgLrsquodir (WHO 2011)

ldquoKrom (III) insan sağlığı iccedilin gerekli bir elementtirrdquo Ancak krom (VI)rsquonın insan

vuumlcudu iccedilin toksiktir Yuumlksek dozlarda alınması durumunda ldquoakciğer kanserinerdquo sebep

olduğu kanıtlanmıştır (Australian Drinking Water Guidelines 6 2011) WHO tarafından uumlst

sınır 005 mgL değeri saptanmıştır İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote

de krom uumlst sınırı 005 mgL (50 microgL) verilmiştir

36

Krom ldquokoaguumllasyon filtrasyon iyon değişimi ters ozmos kireccedille yumuşatmardquo

youmlntemleriyle iccedilme suyu kaynaklarından arıtılabilir (Australian Drinking Water Guidelines

6 2011)

2524 Cıva

Doğada en az bulunan elementlerden biri cıvadır Ccediloğunlukla suumllfuumlrluuml bileşikler halinde

bulunur Serbest halde nadir olarak goumlruumlluumlr (Oğuz 2015) Cıva yuumlzeysel 0001 mgLrsquonin

altındadır İccedilme sularında ki seviyesi ccedilok duumlşuumlktuumlr (Guumller 1997)

Cıva bileşiklerinin zehirli etkileri daha ccedilok ldquoboumlbreklerderdquo goumlruumlluumlr (Oğuz 2015)

Akut cıva zehirlenmelerinde ldquokanamalı gastritrdquo goumlruumllebilir Cıva (II) kloruumlruumln ise benign

tuumlmoumlr oluşturma potansiyeli vardır (WHO 2011)

Metil cıvanın yağda ccediloumlzuumlnuumlrluumlğuumlnuumln daha yuumlksek olması sebebiyle vuumlcuttaki pek

ccedilok sisteme (ldquobeyin omirilik plesentardquo vb) girebilmektedir (Australian Drinking Water

Guidelines 6 2011) Metil cıva zehirlenmeleri ldquoMinamata hastalığırdquo ile ldquoccedilok ciddi

noumlrolojik bozukluklara ve zihinsel problemlererdquo neden olabileceği saptanmıştır (Oğuz

2015)

WHO 2004 yılında inorganik cıva iccedilin limit değeri 0006 mgL olarak belirlemiştir

(Oğuz 2015) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote cıva uumlst sınırı 0001

mgL (1 microgL)rsquodir

Cıva arıtımında ldquokoaguumllasyon kireccedille yumuşatma aktif karbon ve membranlarrdquo

kullanılabilir (WHO 2011)

2525 Nikel

ldquoNikel parlak ve sert bir metaldir Doğada ccediloğunlukla saf halde bulunmaz Suumllfitler

arsenitler oksitler ve silikatlar halinde bulunur Paslanmaz ccedilelik kaplamada

kullanılmaktadır (Oğuz 2015)rdquo

Nikel iccedileren toprak ve taşların erimesi sonucu bazı yer altı sularında bulunabilir

Ancak iccedilme suyunda şebeke borularından kaynaklı olarak bulunabilir(Oğuz 2015)

Nikelin eksikliği insan sağlığı iccedilin bir sorun değildir Nikel duumlşuumlk toksisiteye sahip

bir elementtir Dokularda birikim yapmaz (Oğuz 2015)

37

ldquoBir işyerinde işccedililerin nikel iccedileren suyu yanlışlıkla iccedilmeleri sonucunda işccedililerde bulantı

kusma ishal baş doumlnmesi halsizlik baş ağrısı nefes kesilmesi ve geccedilici koumlrluumlk gibi

semptomlar goumlruumllmuumlştuumlr (WHO 2005)rdquo

WHO limit değerini 007 mgL olarak belirlenmiştir (WHO 2011) İnsani Tuumlketim

Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote nikel uumlst sınırı 002 mgL (20 μgL)rsquodir

Kimyasal ldquokoaguumllasyon ccediloumlktuumlrme ve filtrasyonrdquo ile arıtım sağlanabilmektedir

Yuumlksek pHrsquoda nikel daha iyi arıtılır (WHO 2005)

2526 Kurşun

Kurşun yumuşak kolay işlenebilir bir elementtir ldquoAkuuml alaşım lehim boya pigmenti

kablo yalıtımı ve plastik dengeleyicirdquo sektoumlrlerinde kullanılabilmektedir (Oğuz 2015)

Yeruumlstuuml ve yeraltı sularında 001 mgL duumlzeyinde bulunur Ccediloğunlukla yuumlksek

konsantrasyonlar tesisat kaynaklı olabilir İccedilme sularında genellikle 5 μgL altındaki

değerlerde bulunur ancak şebeke borularında kurşun olan yerlerde daha yuumlksek

konsantrasyonlarda goumlruumllebilir (WHO 2011)

Kurşun zehirlenmesi oumlncelikle ldquosinir sisteminirdquo etkiler Kurşuna maruz

kalındığında ldquohalsizlik tansiyonda artış anemirdquo gibi belirtiler goumlruumllmektedir Yuumlksek

seviyede maruz kalındığında beyin ve boumlbreklerde ciddi hasarlara hatta oumlluumlme sebep

olabilir Gebelerde yuumlksek seviyedeki maruziyetler ldquoduumlşuumlklererdquo neden olurken erkeklerde

yuumlksek maruziyetler ldquosperm uumlretiminerdquo zarar verebilir ldquoUluslararası Kanser Araştırma

Kuruluşurdquo inorganik kurşunu insanlar iccedilin ldquomuhtemel kanserojenikrdquo olarak kabul etmiştir

(Agency for Toxic Substances and Disease Registry ATSDR 2007)rdquo

Kurşun ldquokoaguumllasyon filtrasyon ve kireccedille yumuşatmardquo ile arıtılmaktadır Bu

metotlara ek olarak ldquoaktif karbon iyon değiştirme ters ozmozrdquo olabilir (Oğuz 2015)

2527 Antimon

Elemental antimon formları ldquobakır kurşun ve kalayrdquo ile ccedilok sert alaşımlar oluşturur

Antimon bileşikler ccedileşitli terapotik kullanımlara sahiptir Antimon ldquokurşunlu lehim yerine

antimonlu lehimrdquo olarak kullanılabilir Antimon maruziyeti incelendiğinde mesleki

maruzyetlere goumlre gıda ve iccedilme suyundan olan maruziyet ccedilok duumlşuumlktuumlr (WHO 2011)

38

Yeraltı suyunda konsantrasyonu 0001 μgLden az yuumlzey suyu konsantrasyonu 02

μgLrsquoden az iccedilme suyunda konsantrasyonu 5 μgLden az goumlruumllmektedir İccedilme suyunda

antimonun en yaygın kaynağı ldquometal sıhhi tesisat ve bağlantı parccedilalarındanrdquo ccediloumlzuumlnme

yoludur (WHO 2011)

Araştırmalarda ldquokalpte karaciğerde boumlbrekte ve dalaktardquo birikim yaptığı

goumlzlenmiştir Ayrıca ldquokan şekerini duumlşuumlruumlr ve kolesterol seviyelerinirdquo arttırır Antimon (III)

tuzlarının ldquogenotoksikrdquo olduğu goumlruumllmuumlştuumlr ldquoUluslararası Kanser Araştırma Kuruluşurdquo

antimon trioksitrsquoi insanlar iccedilin ldquomuhtemel kanserojenik (Grup 2B)rdquo olarak belirlemiştir

(Oğuz 2015)

WHO antimon iccedilin uumlst sınır değeri 002 mgL (20 μgL) olarak belirlemiştir İnsani

Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote bu değer 0005 mgL (5 μgL) olarak

belirlenmiştir

İccedilme suyunda ccediloğunlukla şebeke sisteminden kaynaklandığından bu kaynaklardaki

uumlruumln kontroluuml ile kontrol altına alınabilir (WHO 2011)

2528 Selenyum

Suumllfuumlr grubunda ldquoametalikrdquo bir elementtir ldquoKimya enduumlstrisinde cam ilaccedil elektrikli

aygıtlar ve lastik sanayisinde kullanılmaktadır (Guumller 1997)rdquo

Su kaynaklarında selenyum miktarı duumlşuumlktuumlr İccedilme sularında genellikle 10 μgLrsquonin

ccedilok altında bulunmaktadır Yeraltı suyunda 6 mgLrsquoye kadar ccedilıkabilmektedir (Australian

Drinking Water Guidelines 6 2011) Enduumlstriyel kirlenmeden dolayı suda yuumlksek değerli

selenyuma rastlanabilir (Guumller 1997)

İnsan sağlığı iccedilin selenyum ccedilok duumlşuumlk miktarlarda gerekli bir mineraldir Selenyum

eksikliğinde ldquoKeshan hastalığı ve Kaschin-Beck hastalığırdquo goumlruumllebilmektedir Selenyumun

kanserlerde koruyucu olduğuna dair ccedilalışmalar vardır (WHO 2011) ldquoYuumlksek miktarlarda

selenyum alınması halinde sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklar ciltte renk değişimi diş

saccedil ve tırnak kaybı tırnak anomalileri goumlruumllebilmektedir (WHO 2011)rdquo

Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml selenyum uumlst sınırını 004 mgL (40 μgL) olarak belirlemiştir

(WHO 2011) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote bu değer 001 mgL

(10 μgL) olarak belirlenmiştir

39

ldquoKoaguumllasyon kireccedille yumuşatma ters ozmoz elektrodiyaliz iyon değişimi adsorpsiyon

aktif aluumlminyumrdquo youmlntemleriyle arıtım yapılabilir (Oğuz 2015)

2529 Kloruumlr

ldquoKloruumlrler klorun bileşikleridir (WHO 2003)rdquo İccedilme sularında kloruumlr ldquodoğal kaynaklardan

kanalizasyondan enduumlstriyel deşarjlardanrdquo kaynaklı olarak goumlruumllebilmektedir (Oğuz

2015)

Yuumlzey sularında kloruumlr miktarı ccediloğunlukla 100 mgLrsquonin altındadır (Australian

Drinking Water Guidelines 6 2011)

Kloruumlrrsquouumln miktarı 250 mgLrsquoyi geccedilmesi durumunda suya tuzlumsu bir tat verir

WHO tarafından herhangi bir limit değer belirtilmemiştir (WHO 2003) ldquoİnsani Tuumlketim

Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo kloruumlr uumlst sınırı 250 mgL olarak belirlenmiştir

Kloruumlr suyun elektriksel iletkenliğini arttırması sebebiyle aşındırıcı etkisini de

arttırır Alkaliniteye bağlı olarak şebeke sisteminde boruların aşınmasına neden olabilir

Ters ozmoz ve elektrodiyaliz metotlarıyla arıtım sağlanabilir (Oğuz 2015)

2530 Suumllfat

ldquoSuumllfuumlrik asitin tuz ya da ester halidirrdquo Suumllfuumlruumln en ccedilok uumlretilen kimyasal formudur Doğal

halde birccedilok mineralde bulunur Suumllfatlar ldquoguumlbre boya cam kağıt sabun tekstil ilaccedil

yapımında metal ve kaplama enduumlstrilerinde atık su arıtımında deri işlemederdquo

kullanılmaktadır (WHO 2004)

Su kaynaklarında 1990 yılında yapılan bir ccedilalışmada suumllfatın tatlı sulardaki

değerinin 20 mgL olduğu tespit edilmiştir İccedilme suyu arıtımında kullanılan kimyasallar

suumllfat duumlzeyinin artmasına neden olabilmektedir (WHO 2004)

Suumllfatın tat eşiği 250 mgL olarak saptanmıştır (WHO 2004) Suumllfit oluşumuna

bağlı istenmeyen tat ve kokunun yanı sıra şebekede aşındırıcılık oluşabilir (Australian


Yuumlksek suumllfat (600 mgL ve uumlzeri iccedilin) maruziyetinde suumllfatın ishal yapıcı etkisi

vardır (WHO 2011) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote suumllfat uumlst

sınırı 250 mgL olarak belirlenmiştir

40

ldquoTers ozmoz ve elektrodiyaliz gibi membran prosesleri ile ya da iyon değişimirdquo youmlntemi

ile arıtım yapılabilmektedir (Oğuz 2015)

2531 Sodyum

Yerkabuğunda en fazla bulunan elementlerdendir ldquoDeniz suyunda 26 NaCl vardır

(Guumller 1997)rdquo Sodyum tuzları ldquokağıt cam sabun ilaccedil olarak ve diğer ccedileşitli amaccedillar iccedilin

genel kimya enduumlstrilerinderdquo kullanılır (Australian Drinking Water Guidelines 6 2011)

Vuumlcut sıvılarında en yoğun bulunan elementtir Vuumlcuttaki en oumlnemli goumlrevi sıvı

basıncının sağlanmasıdır Suyun sodyum iccedileriği elde edilen kaynağa goumlre değişir (Polat

2009) Birccedilok uumllkede su kaynaklarının ccediloğunun sodyum iccedileriği 20 mgLrsquoden azdır Fakat

250 mgLrsquoden fazla olan kaynaklarda bulunmaktadır (Australian Drinking Water

Guidelines 6 2011)

Sodyum vuumlcudun su dengesi etkin mide sinir ve kas fonksiyonu kan pHrsquoının

normal seviyede olması ve potasyumun huumlcre zarlarından dışarı pompalanması iccedilin uygun

ortamı sağlamaya yardım eder Sodyum yetersizliği mide krampları aşırı kilo kaybı bilinccedil

bulanıklığı dehidratasyon depresyon baş doumlnmesi yorgunluk baş ağrısı kalp ccedilarpıntısı

tat duyusu bozukluğu uyuşukluk duumlşuumlk kan basıncı hafıza bozukluğu kas zayıflığı noumlbet

ve kilo kaybı gibi sorunlara sebep olur Hipertansiyonu kalp yetmezliği ve karaciğer sirozu

olanların sodyum miktarı yuumlksek olan sulardan iccedilmeleri tavsiye edilmez Bunun dışında

kuumlccediluumlk ccedilocuklarda boumlbreklerin tam gelişmemesi nedeniyle fazla sodyum alınması zararlıdır

Aşırı sodyum alımı idrarla kalsiyum atımını hızlandırarak kemik erimesi sorununa yol

accedilabilir (Soumlnmez F 2008 Polat 2009)

İccedilme suyundaki sodyumla hipertansiyon arasında kesin bir ilişki goumlsteren sonuccedillar

olmadığında WHO herhangi bir sınır değeri oumlnermemektedir Ancak 200 mgL

konsantrasyonları aşan sularda tat problemi olacağını belirtmiştir (WHO 2011) ldquoİnsani

Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo sodyum uumlst sınırı 200 mgL olarak

belirlenmiştir

Sodyum tuzları kolaylıkla iccedilme suyundan arıtılamaz Sodyum konsantrasyonlarını

azaltmak iccedilin suyu yumuşatma basamağında kullanılan sodyum yerine alternatif tuzlar

kullanılabilir ldquoTers osmoz veya damıtmardquo sodyum arıtımında kullanılabilir (Australian


41

2532 Aluumlminyum

Aluumlminyum element formunda doğal olarak bulunmamaktadır Duumlnyada en ccedilok bulunan

metallerden biridir Aluumlminyum birccedilok enduumlstri kolunda metal alaşımlarının uumlretiminde

elektrik enduumlstrisinde ve pişirme aletleri ile yiyecek paketlemede kullanılmaktadır (Oğuz

2015) Aluumlminyum suların renginin ve bulanıklığının giderilmesinde koaguumllant olarak

kullanılabilmektedir (Guumller 1997)

Doğal pH seviyesinde aluumlminyumun ccediloumlzuumlnebilirliği duumlşuumlktuumlr Su kaynaklarında

aluumlminyum miktarı genellikle duumlşuumlktuumlr Konsantrasyonları 0001-005 mgL arasında

değişmektedir WHO 09 mgLrsquoyi limit değer olarak belirlemiştir (WHO 2011) Ancak

estetik accedilıdan iccedilme suyunda bulunması oumlnerilen değerler bu değerden daha duumlşuumlk

olduğundan sağlık accedilısından belirlenen değer kullanılmamaktadır (Oğuz 2015) İnsani

Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote aluumlminyum uumlst sınırı 02 mgL (200 microgL)

olarak belirlenmiştir

Aluumlminyum yiyecek iccedilme suyu gibi geniş bir kullanım alanına sahip olmasına

karşın ağız yoluyla vuumlcuda alımında akut toksik etkisiyle ilgili ccedilok az bulgu mevcuttur

1988 yılında kayıtlara geccedilen bir vakada aluumlminyum suumllfat kullanan bir iccedilme suyu arıtma

tesisinden kaynaklı olarak yuumlksek miktarda aluumlminyum seviyelerine yaklaşık 5 guumln

boyunca maruz kalan nuumlfus uumlzerinde goumlzlenen semptomlar baş doumlnmesi kusma ishal

ağız uumllseri deri uumllseri deri kaşıntısı ve eklem ağrıları tespit edilmiştir (WHO 2010)

Uzun suumlreli maruz kalmaya ilişkin bilgiler sınırlıdır Ancak fosfor metabolizması

ile etkileşime geccediltiği halsizlik kemik ağrısı ve anoreksiyaya neden olduğu bilinmektedir

İccedilme suyunda aluumlminyum varlığının olası sağlık etkileri oumlzellikle aluumlminyumun Alzheimer

hastalığı ya da diyaliz ensefalopatisi ile ilişkilendirilmesi sebebiyle giderek tartışılır hale

gelmektedir Zayıf kanıtlar da olsa iccedilme suyu aracılığı ile yuumlksek duumlzeyde aluumlminyum

alınmasının Alzheimer hastalığı accedilısından yuumlksek risk oluşturduğu duumlşuumlnuumllmektedir

(Yavuz 2013)

Aluumlminyum arıtımı ldquokoaguumllasyon flokuumllasyon ve filtrasyonrdquo gibi metotlarla

muumlmkuumlnduumlr (Australian Drinking Water Guidelines 6 2011)

2533 Serbest Klor

Suyun dezenfeksiyonunda en ccedilok kullanılan madde klor gazı ve klor bileşikleridir Klor

dezenfeksiyon etkisinin yanı sıra suda bulunabilen organik ve inorganik maddelerle

42

reaksiyona girerek onları okside eder Bu oksidasyon işlemi sırasında tuumlketilen ve

mikroorganizmaları etkisiz hale getirmek iccedilin gereken klor miktarının toplamına ldquoaslan

payırdquo denir ve bu aşamada meydana gelen uumlruumlnlere ldquodezenfeksiyon yan uumlruumlnlerirdquo adı

verilir (Oğur 2004)

ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo iccedilme-kullanma sularının

dezenfeksiyonunda serbest klor duumlzeyinin 02-05 mgL olması gerektiği bildirilmiştir

2534 Dezenfeksiyon Yan Uumlruumlnleri (Trihalometanlar)

Klor iccedilerikli dezenfektanlar ekonomik ve kolay uygulanabilir olmasının yanı sıra suyun

işlendiği tesisten kullanıcıya ulaştığı son noktaya kadar suumlrekli dezenfeksiyon sağlayan tek

youmlntem olduğu iccedilin en yaygın kullanılan dezenfektanlardır Ancak klor doğal organik

maddelerle reaksiyona girerek ldquotrihalometan (THM) ve haloasetikasit (HAA)rdquo gibi

kanserojen olduğu ve insan sağlığına zarar verdiği bilinen ccedileşitli ldquodezenfeksiyon yan

uumlruumlnlerini (DYUuml)rdquo oluştur Bunlar arasında en tehlikeli ve en yaygın olanlar ldquoTHMrsquo lerdirrdquo

(Guumlmuumlş 2013)

İnsanların ldquotrihalometanlarardquo maruz kalması sadece iccedilme suyu tuumlketimi ile değil bu

suların temizlik amacıyla kullanılması durumunda deri yoluyla emilmesi şeklinde de

gerccedilekleşebilir (Backer 2000)

ldquoKanadarsquoda yapılan klorlama yan uumlruumlnleri ile kolon-rektum kanserleri arasındaki

ilişkinin araştırıldığı bir ccedilalışmada 767 kolon kanseri 661 rektum kanseri olgusu ve 1545

kontrol olmak uumlzere 2973 kişi araştırılmıştır 75 mikrogramL duumlzeyinde Trihalometanlar

iccedileren suyu uzun suumlre tuumlketen kişilerde kanser riskinin 2 kat fazla olduğu bulunmuştur

(King 2000) ABD kanser enstituumlsuumlnuumln yaptığı topluma dayalı bir araştırmada klorlama

yan uumlruumlnlerinin beyin kanseri oluşma olasılığını artırdığı bulunmuştur (Cantor 1999)

Standartların uumlzerinde ldquoTHMrdquo iccedileren suların iccedililmesi ldquoboumlbrek karaciğer ve merkezi sinir

sistemi sorunlarınardquo yol accedilarken ldquokanser riskinirdquo de arttırabilmektedir (Guumller 2012b

Tekbaş 2015)

ldquo

ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo belirtilen ldquoTHMrdquo

bileşikleri kloroform bromoform dibromoklorometan bromodiklorometanrsquodırrdquo

Youmlnetmelikte toplam değer olarak uumlst sınır 01 mgL (100 microgL) olarak belirlenmiştir

WHOrsquonun 2011 su kalitesi standartlarında ldquoChloroform 03 mgL (300 μgL) Bromoform

43

01 mgL (100 μgL) Dibromochloromethane (DBCM) 01 mgL (100 μgL)

Bromodichloromethane (BDCM) 006 mgL (60 μgL)rdquo olarak belirlenmiştir

İccedilme ve kullanma sularının dezenfeksiyonu iccedilin kullanılan ve guumlnuumlmuumlzde de halen

en etkili en guumlvenli ve ucuz dezenfektan klordur Dezenfektan olarak kullanılan klorun

bilinen sağlık etkisi yoktur Ancak klorlama sonrası oluşabilen THMrsquolerin sağlık etkisi

olduğuna dair bazı yayınlar bulunmaktadır Vazgeccedililmez bir dezenfektan olan klorun

organik yuumlkuuml fazla olan iccedilme suyu kaynaklarında daha fazla THM oluşumuna neden

olduğu bilinmektedir Bu nedenle klorlama ile dezenfekte edilecek suların oumln arıtım

işleminin etkin bir biccedilimde yapılması ve organik yuumlkuumlnuumln azaltılması ve daha sonra

klorlanması oumlnerilmektedir (Tekbaş 2015) Yani dezenfeksiyon yan uumlruumlnlerin oluşmasını

engellemede temel basamak organik prekuumlrsoumlr maddelerin ortamdan uzaklaştırılmasıdır

(Oğur 2004)

26 Toplumun İccedilme Suyu Tercihleri

Su insan yaşamında vazgeccedililmez bir oumlğedir İccedililen ya da kullanılan suyun temiz ve

guumlvenilir olması son derece oumlnemlidir Guumlnuumlmuumlzde yaygın hale gelen kent yaşantısı

gelişen sanayi ve doğal kaynakların azalması gibi nedenlerden dolayı insanların iccedilme-

kullanma suyu tercihleri farklılaşmaya başlamıştır (Ufacık 2015)

ldquoNuumlfus artışı goumlccediller uumlretim ve tuumlketim baskısı iklim değişikliği ccedilevre kirliliği gibi

etkenler insanın ve doğanın ihtiyaccedillarının karşılanmasında su kaynaklarının yetersiz

kalmasına neden olmaktadırrdquo Su kaynaklarının giderek azaldığı boumllgelerde tarım ve

sanayi uumlretiminin kapasitesi kadar kentsel yaşam kalitesi de etkilenmektedir Gittikccedile artan

stratejik oumlneme sahip olan suya erişim tuumlm canlılar iccedilin doğal ve yasal bir haktır Bireyler

iccedilme amaccedillı tuumlketim iccedilin ldquoambalajlı su şebeke suyu kaynak suyu ve arıtılmış surdquo tercih

etmektedirler İnsanlar iccedilin hayati oumlneme sahip olmakla birlikte sağlık accedilısından da

oldukccedila buumlyuumlk bir oumlneme sahip olan suyun oumlncelikle guumlvenilir olması ve ilgili kuruluşlar

tarafından kullanımı uygun bulunmuş olması gereklidir (Karakuş 2016) Bu nedenlerden

dolayı insanların su ihtiyacını yeterli ve guumlvenli şekilde karşılaması iccedilin guumlvendikleri

sulara talep giderek artmaktadır Bunun sonucunda da ambalajlı su ve arıtma cihazı

kullanımı yeni bir iccedilme suyu tercihi olarak yaygınlaşmaktadır Belediye su dağıtım

sisteminin veya su kalitesinin yetersiz olduğu duumlşuumlnuumllen yerlerde hane halkının buumlyuumlk

ccediloğunluğu şişe suyu tuumlketmektedir Aynı nedenlerden dolayı da evinde arıtma cihazı

bulunduran ailelerin sayısı her geccedilen guumln artmaktadır Ayrıca şebeke suyunun dışında

44

mahalle ve uumlnluuml ccedileşmelerdeki sulara da birccedilok tuumlketici rağbet etmektedir (Uzundumlu

2016)

261 Şebeke Suyu

Şebeke İnsani tuumlketime youmlnelik suları kullanıcılara ulaştırmak maksadıyla sarfiyat

yerlerine dağıtan borular ve donanım elemanlarından oluşan dağıtım ağını ifade eder

(ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrdquo 2005)

İyileştirilmiş iccedilme suyuna suumlrduumlruumllebilir bir şekilde ulaşabilen nuumlfusun oranının

artırılması Tuumlrkiyersquonin duumlnyadaki diğer devletler ile birlikte kabul ettiği Binyıl Kalkınma

Hedeflerirsquonden bir tanesidir İccedilme suyunun kaynağı o suyun iccedilmek iccedilin uygun olup

olmadığının bir goumlstergesidir Uygun nitelikte olan iccedilme suyu kaynakları ldquoİyileştirilmiş

kaynakrdquo olarak uygun nitelikte olmayan kaynaklar ise ldquoİyileştirilmemiş kaynakrdquo olarak

sınıflandırılmışlardır Tuumlrkiye nuumlfus ve sağlık araştırmaları 2013rsquote (TNSA-2013) şu

kaynaklar ldquoiyileştirilmiş kaynaklarrdquo olarak nitelendirilmişlerdir ldquo(1) evde veya bahccedilede

şebeke suyu (2) ortak şebeke suyu veya umumi ccedileşme (3) sondaj veya borulu kuyu suyu

(4) korunaklı kuyu suyu (5) korunaklı kaynak suyu ve (6) şişe suyu ldquoİyileştirilmemiş

kaynaklarrdquo ise şunları kapsamaktadır (1) korunaksız kuyu suyu (2) korunaksız kaynak

suyu (3) tankersu istasyonu veya kuumlccediluumlk tanker (4) yuumlzey suyu ve (5) diğer su

kaynaklarırdquo

ldquoGenel olarak Tuumlrkiyersquode hanelerin yuumlzde 99rsquou iyileştirilmiş iccedilme suyu kaynağına

ulaşabilmektedir Kentteki hanelerin iyileştirilmiş su kaynağına ulaşma yaygınlığı kırdaki

hanelere goumlre daha yuumlksektir (sırasıyla yuumlzde 100 ve yuumlzde 97) Tuumlrkiyersquodeki konutların

yarısı (yuumlzde 50) evde şebeke suyu yuumlzde 36rsquosı şişe suyu ve yuumlzde 8rsquoi korunaklı kaynak

suyu kullanmaktadır (TNSA 2013)rdquo

262 Ambalajlı Su

Ambalajlı su gelişmemiş su kaynağı olarak kabul edilmektedir Ambalajlı sular bireylerin

tuumlm ihtiyaccedillarını karşılamada ucuz elde edilir kolay ulaşılabilir ve yeterli miktarda

olmadığı iccedilin gelişmemiş su kaynağı olarak sınıflandırılmıştır Bununla birlikte gelişmekte

olan uumllkelerde hızla yaygınlaşan ambalajlı sular ikincil bir su kaynağı gibi

algılanmaktadır Oysa ambalajlı sular bir su kaynağı değil var olan kaynaklardaki suyun

işlenip şişelenerek tuumlketime sunulmasıdır Hatta uumlretim sırasındaki işlemler ve tuumlketim

sonucunda accedilığa ccedilıkan ambalajlar var olan su kaynaklarının kirlenmesine ve koumltuuml

45

kullanımına yol accedilmaktadır İnsanların ccediloğu standartlarını karşıladığı takdirde guumlnluumlk iccedilme

suyu ihtiyaccedillarını karşılamak iccedilin ambalajlı suları tercih eder ve su iccedilin ccedilok daha fazla

paralar oumlder hale gelmiştir (Til 2015)

Tuumlrkiyersquode de son zamanlarda ambalajlı su kullanımında ciddi artışlar goumlzlenmiştir

Ambalajlı su kullanımı kentlerde daha fazla goumlruumllmuumlştuumlr TNSArsquoda bu artışı goumlzler oumlnuumlne

sermiştir TNSA-1998rsquode kent merkezinde ambalajlı su tuumlketimi 149 iken TNSA-2003

2008 ve 2013rsquode sırasıyla 264 490 ve 435 bulunmuştur Kent nuumlfusunun yarısına

yakını temel iccedilme suyu kaynağı olarak ambalajlı suyu tercih etmektedir AB uumllkelerinin

ortalama tuumlketimi 104 litre iken Tuumlrkiyersquode kişi başı ortalama ambalajlı su tuumlketimi

yaklaşık 126 litredir Tuumlrkiye AB uumllkeleri arasında İtalya (1891 L) ve Almanyarsquodan

(1653 L) sonra uumlccediluumlncuuml sıradadır (Til 2015)

263 Ev Tipi Su Arıtma Cihazları

Ev tipi su arıtım cihazları değişik youmlntemlerle arıtım yapan cihazların genel adıdır

ldquoMekanik filtreli sistemler kimyasal sistemler yumuşatıcı cihazlar anyon değiştiriciler

ultraviyole ışın kullanarak dezenfekte ediciler ters ozmoz sistemiyle arıtım sağlayanlar

ozonlayıcılar klorlayanlarrdquo vb birccedilok youmlntem kullanılabilmektedir Buumltuumln bu youmlntemlerin

hepsi aynı isimle ifade edilse de farklı etkileri avantaj ve dezavantajları yanında farklı

duumlzeyde faydaları ve zararları olduğu bilinmektedir (Tekbaş 2009)

Bu cihazların bazıları şebeke sisteminin eve giriş noktasına yerleştirilir Bunlara

giriş noktası cihazları denir Bunlar evdeki buumltuumln musluklara giden suyun arıtımına

youmlneliktir ve su saatinden sonra takılırlar Su yumuşatıcıları genellikle bu tip cihazlardır

(Guumller 2008)

Diğer bir tip de kullanım noktasına ya da tek musluğa takılır Bunlar kullanım

noktası cihazlarıdır Uumllkemizde genellikle mutfak musluğuna takılmaktadır Aktif koumlmuumlr

filtreleri genellikle bu tiptedir Kişisel termos biccediliminde olanlar genellikle bir şişe ve

suumlzgeccedilten oluşur Suyu emici bir duumlğmeleri ya da pipetleri vardır Akıtma tiplerinde su

yerccedilekimi etkisiyle alttaki suumlrahiye akar Bunların suumlzme kapasiteleri genellikle diğer

tiplerden azdır Bazı araccedillar tezgahın altında şebeke sistemine takılır ve su musluğa

gelmeden oumlnce cihazdan geccediler Bu ya musluktan akan suyu suumlrekli suumlzer ya da ayrı bir

musluk takılarak gerektiğinde arıtılmış su alınır (Guumller 2008)

Buumltuumln bu sistemlerle ilgili olarak unutulmaması gereken genel kurallar şunlardır

46

Tek bir arıtım sistemi hiccedilbir zaman buumltuumln su kalitesi sorunlarına ccediloumlzuumlm olmaz

Buumltuumln sistemlerin kısıtlılıkları ve belirli bir kullanım oumlmruuml vardır

Buumltuumln sistemler duumlzenli bakım ve izleme gerektirir

Arıtılacak suyun oumlzelliğine goumlre arıtım cihazı seccedililmelidir (The University Of Iowa

Hygienic Laboratory 1999)

Tuumlrkiyersquonin ccedileşitli illerinde yapılan ccedilalışmalarda ev tipi su arıtma cihazı kullanım

sıklığı 63 ile 25 arasında değişmektedir (Ccedilalık 2004 Bal 2014 Til 2015 Uzundumlu

2016)

2631 Mekanik Filtreler

Aktif koumlmuumlrluuml filtreler bu tip sistemlerdendir Genellikle suyun tadını kokusunu

goumlruumlnuumlmuumlnuuml duumlzeltmeye youmlnelik cihazlar olduğundan estetik amaccedillı cihazlar olarak da

tanımlanmaktadır Aktif koumlmuumlrluuml filtreler bazı haşere kırıcı kalıntıları da dahil olmak uumlzere

oumlzguumll organik kimyasal maddelerin sudan arıtılması iccedilin en iyi youmlntemdir Aktif koumlmuumlrluuml

cihazlar bakteri nitrat ve metallerin ccediloğunu tutmaz Bu cihazlar sudaki kimyasal

maddelerle kısa suumlrede doygunluğa ulaşabilirler Aktif koumlmuumlruumln doyduğunu goumlsteren

guumlvenilir bir oumllccediluumlt yoktur Bu suumlzgeccedillerin kullanılmaya devam edilmesi durumunda biriken

kirleticiler ccedilok miktarda suumlzuumllen suya geccedilebilirler Bunların uumlzerinde bakteri uumlremesi

olabilir Karbon mikrobiyolojik canlılar iccedilin muumlkemmel bir uumlreme ortamıdır Bu yuumlzden

filtreler ccedilok sık değiştirilmelidir (Guumller 2008)

2632 Yumuşatıcılar

Bir katyon değiştirici yapay reccediline kullanarak suda kalsiyum magnezyum gibi sertlik

etkenlerinin uzaklaştırılmasını sağlarlar Bu sistemlerde sudaki sertliği oluşturan iyonlar

potasyum ya da sodyumla yer değiştirirler Suların sodyum derişimi artabilir Duumlşuumlk

miktardaki kalsiyum ve magnezyumu da alabilir Bu duumlzeydeki kalsiyum ve

magnezyumun alınması istenmeyebilir Suyun metalleri aşındırıcı oumlzelliğini artırırlar(Guumller

2008)

2633 Anyon Değiştirici Cihazlar

Nitratlar floruumlrler suumllfatlar ve bikarbonatlar gibi negatif yuumlkluuml iyonları arıtırlar Doğal

olarak oluşan humik asit fulvik asit ve humin gibi maddelerin arıtılmasını sağlarlar

Etkinliğinin arttırılması iccedilin ham suyun pHrsquosının ayarlanması gerekebilir Arıtım sırasında

47

sudaki kloruumlr miktarını arttırabilir Suda tuzlumsu bir tat bırakır Bikarbonatların arıtılması

suyun aşındırıcılığını arttırır Suda suumllfat yuumlksekse nitratları arıtma etkinliği azalır (Guumller

2008)

2634 Ultraviyole Sistemler

Suyun dezenfeksiyonu iccedilin ve sudaki heterotrofik bakterileri azaltabilmek iccedilin ultraviyole

ışınlarını kullanan sistemlerdir Organik karbon kullanan buumltuumln bakterileri kapsayan geniş

gruba heterotrofik bakteriler denmektedir Bunlar kolayca biyofilm oluşturduklarından

şebeke iccedilinde akan su kuumltlesinde kolayca uumlreyebilirler (Guumller 2008)

Dezenfeksiyon iccedilin 254 nmrsquode ultraviyole kullanılır Bu goumlruumlnuumlr ışık yelpazesinin

hemen sınırına yakındır Mikrobiyolojik canlılar ultraviyoleyi soğururlar Ultraviyole bu

yolla onların genetik materyallerini etkileyerek ccediloğalmalarını daha sonra da oumllmelerini

sağlar Suya herhangi bir kimyasal eklenmediğinden tadında değişiklik yapmaz

Dezenfeksiyon suumlreci hızlıdır Ancak dezenfeksiyon kalitesini izleme olanağı vermeyen bir

sistemdir Beş mikrometreden buumlyuumlk parccedilacıklar etkinliğini azaltır Humik asitler tanenler

sertlik demir manganez ultraviyole boumllmesinin deliklerini tıkayarak ya da ultraviyoleyi

soğurarak etkisizleştirir Ultraviyole ccedilıktısı giderek azaldığından etkinliği de azalır

Cihazların ccediloğunda bu konuda uyarıcı bir mekanizma yoktur Donanımın karmaşıklığı

guumlvenilirliği azaltır (Guumller 2008)

2635 Ters Ozmoz

Yarı geccedilirgen zarlardaki doğal ozmoz suumlreccedillerindeki su akış youmlnuuml basınccedil uygulanarak

tersine ccedilevrilir boumlylece su daha derişik olan ortamdan daha az derişik ya da sulu ortama

geccediler Basit olarak kirli suya basınccedil uygulanarak sadece suyun yarı geccedilirgen zardan

geccedilmesi sağlanır Bunların ccediloğu oumln suumlzme ya da son suumlzme filtreleriyle bir arada uumlretilirler

Zarlar mikrofiltrasyon ultrafiltrasyon ve nanofiltrasyon sağlayacak oumlzellikte olabilir

(Guumller 2008)

Anorganik kirleticilerin bir boumlluumlmuumlnuuml arıtabilir Sodyum kalsiyum demir

manganez magnezyum ağır metaller nitratlar suumllfatlar floruumlrler ve kloruumlrler gibi

anorganikleri arıtırlar Pestisitlerin bazılarını petrol uumlruumlnlerini ve humus maddelerini

suumlzebilirler Bazı organik kirleticileri arıtabilmesi iccedilin aktif koumlmuumlr filtreleriyle

birleştirilebilmektedirler (Guumller 2008)

48

Bu sistemlerin su tuumlketimi yuumlksektir Ham suyun 10-30rsquou arıtılmış su olarak ccedilıkar 50

ve uumlzerinde su israfına yol accedilar Kloroform gibi bazı organik bileşikleri arıtamaz Arıtma

cihazlarının en maliyetli olanıdır Suumlzme zarının tıkanmasını oumlnlemek iccedilin ham suyun

oumlzellikle sert suların oumln arıtımı gereklidir Biyofilm oluşumu zar etkinliğini azaltır Duumlzenli

aralıklarla tuumlm sistemin yıkanması gerekir (Guumller 2008)

Bu cihazlar mikropları arıtma amacıyla oumlnerilmez Kriptospor giardia ve viruumlsleri

suumlzme etkinliği zar tiplerine goumlre değişir ve guumlvenlik accedilısından dezenfeksiyonun yerini

alamazlar (Guumller 2008)

2636 Ozonlayıcılar

Bakteri ve viruumlsleri oumllduumlruumlr Organik bileşiklere bağlı tat ve kokuyu giderir Organik olarak

bağlı demir ve manganezi parccedilalayarak alınmalarını kolaylaştırır Su yosunlarını oumllduumlruumlr

Koloid bulanıklığı azaltarak suumlzmeyi kolaylaştırır Dezenfeksiyon kalıntısı olmadığından

bakteriler tekrar uumlreyebilir Malathion ve parathion gibi bazı haşerekırıcıları daha toksik

bileşenlere parccedilalar Araccedil pahalı ve karmaşıktır Belirli bir ozon duumlzeyine ulaşılması ve

suumlrduumlruumllmesi gerekir Ortamdaki ozonun uzaklaştırılması iccedilin etkin havalandırma gerekir

(Guumller 2008)

264 Tatlı Su Ccedileşmeleri

1989 yılına kadar Konya şehir merkezindeki birkaccedil ccedileşmede ve bazı boumllgelerde

(Lalebahccedile oumlğretmenevleri vb) akan pınar suları 1989 yılında yapılan bir projeyle normal

su şebekesinden ayrı ccedilalışan yeni doumlşenen ccedileşitli cins ve ebatta 300000 mlik bir

şebekeyle mahallere yapılan 644 adet tatlı su ccedileşmesiyle tuumlm Konya halkının hizmetine

sunulmuştur Bu ccedileşmelerden 313rsquouuml Meram ilccedilesinde bulunmaktadır (KOSKİ 2016) Bu

ccedileşmeler ilccedile halkının iccedilme suyu tercihinde oumlnemli bir yere sahiptir

Şehir merkezindeki 644 adet tatlı su ccedileşmesinin beslendiği beş ayrı tatlı su kaynağı

bulunmaktadır Bunlar Ccedilayırbağı Dutlukırı Kırankaya Mukbil ve Beypınarı tatlı su

kaynaklarıdır Ccedilayırbağı kaynak suyu Hatiprsquoda bulunan 3000 m3rsquoluumlk betonarme bir goumlmme

depoda Dutlukırı kaynağı Krom-Magnezit Fabrikasının yan tarafında bulunan 2000

m3luumlk betonarme goumlmme depoda toplanıp dağıtım şebekesine verilmektedir Depo

ccedilıkışlarında klorlanmaktadır Mukbil Beypınarı ve Kırankaya kaynakları ccedilıktıkları

noktalardan doğrudan dağıtım şebekesine verilmektedir Bu kaynaklarda ve dağıtım

49

şebekesinde fiziksel-kimyasal ve bakteriyolojik analizler iccedilin suumlrekli numune alınıp

analizleri yapılmaktadır (KOSKİ 2016)

Bu ccedilalışmada

Meram ilccedilesinde 18 yaş ve uumlzeri bireylerin iccedilme suyu tercihlerinin ve

nedenlerinin belirlenmesi

Ev tipi su arıtma cihazlarının kullanıldığı hanelerde iccedilme suyu kalitesine

etkisinin araştırılması amaccedillandı

50

3 GERECcedil ve YOumlNTEM

31 Araştırmanın Tipi

Bu ccedilalışma Meram ilccedilesinde iccedilme suyu tercihleri ve nedenlerinin belirlenmesi ile ev tipi su

arıtma cihazlarının kullanıldığı hanelerde iccedilme suyu kalitesine etkisini ortaya koyan kesitsel

bir ccedilalışmadır

32 Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman

Araştırma Konya ili Meram ilccedilesinde 2016 yılı 1 Nisan ndash 1 Haziran tarihleri arasında

yapıldı

32 Araştırmanın Evreni

Araştırmanın evreni Konya ili Meram ilccedilesindeki hanelerdir

34 Araştırmanın Oumlrneklemi

Oumlrneklem buumlyuumlkluumlğuuml G-Power 3192 bilgisayar programı (Faul 2007) ile Meram ilccedilesinde

ev tipi su arıtma cihazı kullanım prevalansı bilinmediğinden prevalans 50 alınarak 95

guumlven aralığında (α=005) 7 sapma 80 guumlccedil ve desen etkisi 2 olacak şekilde 810 hane

olarak hesaplandı Meram İlccedilesinde bulunan 115 mahalle kuumlme kabul edilerek 27 mahalle

(Alavardı Dede Korkut Hocacihan Saray Armağan Yunus Emre Melikşah Abduumllaziz

Buumlyuumlk İhsaniye Sahibata Koumlyceğiz Kuumlrden Yaka Yorgancı Havzan Orgeneral Tural

Kuumlccediluumlk Kovanağzı Saadet Lalebahccedile Aşkan Necip Fazıl Durunday Gazanfer Dr Ziye

Barlas Toprak Sarnıccedil Selver Toki Goumldene Hacı İsa Efendi) basit rastgele youmlntem

kullanılarak kuumlmeye seccedilildi Kuumlmeye dahil olan her mahalleden ldquoKonya Buumlyuumlkşehir

Belediyesi Kent Bilgi Sistemirdquo kullanılarak basit rastgele oumlrnekleme youmlntemiyle 30 hane

oumlrnekleme dahil edilerek toplam 810 haneye ulaşıldı

35 Araştırmaya Kabul Edilme Kriterleri

1) Meram ilccedilesinde ikamet etmek

2) 18 yaş ve uumlzeri olmak

3) Araştırmaya katılmaya goumlnuumllluuml olmak

51

36 Veri Toplama Araccedilları

Araştırmacı tarafından yapılan konu ile ilgili literatuumlr taraması sonrasında 16 sorudan

oluşan anket formu (Ek-1) hazırlanmıştır İlk 4 soru sosyodemografik bilgileri 5-8 sorular

iccedilme suyu tuumlketimini iccedilme suyu tercihlerini ve nedenlerini 9-16 sorular arıtma cihazı

kullanımıyla ilgili bilgileri iccedilermekteydi

361 Su Oumlrneklerinin Alınması

Şebekeye doğrudan bağlanan arıtma cihazı kullanıldığı tespit edilen 67 haneden 52rsquosi su

oumlrneği almaya izin verdi Su oumlrneği almak iccedilin hanelere ziyarete gidildiğinde 9 katılımcıya

evde ulaşılamadığından 3 hane cihazı soumlktuumlrduumlğuumlnden 1 hanede taşındığı iccedilin toplam 13

ev tipi arıtma cihazından oumlrnek alınamadı 39 haneden su oumlrnekleri mutfakta arıtma

cihazından oumlnce şebeke sisteminden ve arıtma cihazında arıtılmış sudan alındı Su oumlrnekleri

alınırken musluk alkolluuml mendille silindi 2-3 dakika orta şiddette akıtıldı musluk kapatılıp

alevle alazlandı tekrar musluk accedilılarak oumlrnekler numune kaplarına alındı Mikrobiyolojik

analiz iccedilin ldquoKonya Halk Sağlığı Laboratuarındanrdquo temin edilen 500 mlrsquolik steril kaplara

kimyasal analiz iccedilin 500 mlrsquolik numune kaplarına da su oumlrnekleri alındı

362 Su Oumlrneklerinin Taşınması

Mikrobiyolojik analiz iccedilin alınan oumlrnekler soğuk zincir taşıma kabında 2-4 saat suumlresinde

Konya Halk Sağlığı Laboratuarına ulaştırıldı Kimyasal analiz iccedilin alınan oumlrnekler 2-4 saat

iccedilerisinde ldquoMeram Tıp Fakuumlltesi Halk Sağlığı Anabilim Dalırsquonardquo ulaştırıldı

363 Su Oumlrneklerinin Mikrobiyolojik Analizi

Mikrobiyolojik analiz olarak ldquoKonya Halk Sağlığı Laboratuarındardquo toplam koliform

analizi yaptırıldı

364 Su Oumlrneklerinin Kimyasal Analizi

pH iletkenlik serbest klor amonyum nitrit floruumlr kalsiyum magnezyum ve toplam

sertlik analizleri orijinal kitleriyle Hach Lange DR 3900 UV spektrofotometresinde ve

Hach Lange HQ40D Ph-iletkenlik cihazıyla Meram Tıp Fakuumlltesi Halk Sağlığı Anabilim

Dalırsquonda yapıldı Serbest klor analizi numune alındığı anda hanelerde Hach Lange DR

3900 UV spektrofotometresiyle yapıldı

52

365 Su Oumlrneklerinin Fiziksel Analizleri

Tat koku ve renk analizleri organoleptik olarak araştırmacı tarafından yapıldı

37 Etik Durum

Araştırmanın yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin Necmettin Erbakan Uumlniversitesi Meram Tıp Fakuumlltesi

İlaccedil ve Tıbbi Cihaz Dışı Araştırmalar Etik Kuruluna proje sunulup (Tarih 18122015

Sayı2015384) onayı alınmıştır (Ek-2) Anket formları uygulanmadan oumlnce araştırmacı

tarafından katılımcılara ccedilalışmanın amacı ve formların iccedileriği hakkında accedilıklamalarda

bulunulup katılımları iccedilin soumlzluuml onayları alındı

38 Araştırmanın Buumltccedilesi

Araştırmanın finansmanını Necmettin Erbakan Uumlniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projeleri

Koordinasyon Birimi sağladı (Proje No 161518004)

39 Araştırmanın Hipotezleri

1) Bireylerin sosyo-demografik oumlzelliklerine goumlre iccedilme suyu tuumlketim miktarları ve

tercihleri değişmektedir

2) Ev tipi su arıtma cihazları şebeke suyunun fiziksel kimyasal mikrobiyolojik kalitesini

değiştirmektedir

310 Araştırmanın Bağımlı ve Bağımsız Değişkenleri

Araştırmada katılımcıların yaş cinsiyet ekonomik durum evde birlikte yaşadıkları kişi

sayısı bağımsız değişken iken iccedilme suyu tercihleri ve tuumlketim miktarı bağımlı değişkendir

Arıtma cihazı kullanımının su kalitesine etkisini araştırmak iccedilin kullanım suumlresi cihaza

duumlzenli bakım yaptırma durumu en son bakımının yapılma zamanı bağımsız değişken

iken arıtma cihazından alınan numunenin analiz sonuccedilları bağımlı değişken olarak kabul

edildi

311 Verilerin Tanımları ve Kısaltmaları

Tatlı Su Ccedileşmesi Konyarsquoda belediye tarafından sağlanan ayrı bir şebeke sistemi olan

ccedileşmeler

Kaynak Suyu Meramrsquoa yakın koumlylerde bulunan kaynak suları

Arıtılmış Su Hanelerde ev tipi arıtma cihazlarında uumlretilen su

53

Guumlnluumlk Yeterli Su Kullanımı Kadınlar iccedilin 2 L erkekler iccedilin 25 L olarak belirlenmiştir

(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu

TSCcedil Tatlı Su Ccedileşmesi

AS Ambalajlı Su

ETAC Ev Tipi Arıtma Cihazı

KS Kaynak Suyu

SAS Site Artıma Sistemi

312 Verilerin Analizi

Araştırmadan elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarıldı Verilerin analizleri

bilgisayar ortamında IBM SPSS 230 (IBM SPSS Statistics Suumlruumlm 230 Armonk NY

IBM Corp) programında yapıldı Tanımlayıcı istatistikler ortanca (1 Ccedileyreklik - 3

ccedileyreklik) ve dağılım kullanılarak verildi İstatistik analizde verilerin normallik

analizleri Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro Wilk testleriyle incelendi Kategorik verilerin

karşılaştırmasında ki-kare testi suumlrekli verilerin analizinde Mann Whitney U testi bağımlı

gruplarda t testi Wilcoxon işaretli sıra testi Kruskal-Wallis testi ve Oneway Anova testi

kullanıldı İstatistiksel anlamlılık iccedilin plt005 değeri kabul edildi

54

4 BULGULAR

41 Katılımcılara Ait Bulgular

411 Katılımcıların Sosyo-Demografik Oumlzellikleri

Ccedilalışmaya toplam 810 kişi katıldı ve katılımcıların 365rsquoi (296) erkek 635rsquoi (514)

kadındı Katılımcıların yaş ortalaması 4320plusmn1557 idi Yaş sınıflamasına goumlre

katılımcıların 484rsquouumlnuumln (392) 39 yaş ve altında 398rsquoinin (322) 40-64 yaş aralığında

119rsquounun (96) 65 yaş ve uumlzerinde olduğu saptandı Hanelerde ortalama olarak 384plusmn163

kişi yaşadığı hesaplandı Hanelerde yaşayan kişi sayısına goumlre iki kişi olanlar 184

(149) uumlccedil kişi olanlar 201 (163) doumlrt kişi olanlar 279 (226) beş kişi olanlar 19

(154) olarak tespit edildi Gelir sınıflamasına goumlre katılımcıların 412rsquosi (334) 1000-1999

TL 259rsquou (210) 2000-2999 TL 128rsquoi (104) 3000-3999 TL 159rsquou (129) 4000 TL

ve uumlzeri gelirleri vardı Katılımcıların sosyo-demografik oumlzelliklerinin ayrıntıları Tablo

41rsquode goumlruumllmektedir

55

Tablo 41 Katılımcıların Sosyo-Demografik Oumlzellikleri (MeramKonya 2016)

n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398

65 ve uumlzeri 96 119

Toplam 810 100

Hanelerde Yaşayan Kişi Sayısı

Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184

Uumlccedil Kişi 163 201

Doumlrt Kişi 226 279

Beş Kişi 154 19

Altı ve Daha fazla 90 111

Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128

4000 ve uumlzeri TL 129 159

Toplam 810 100

412 Katılımcıların İccedilme Suyu Tuumlketimleri ve Tercihleri

Erkek katılımcıların 128rsquoi (38) guumlnluumlk yeterli miktarda (25 L ve uumlzeri) iccedilme suyu

tuumlketirken kadın katılımcıların 313rsquouumlnuumln (161) guumlnluumlk yeterli miktarda (2 L ve uumlzeri)

iccedilme suyu tuumlkettiği saptandı Guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarı ortalaması 140plusmn081 L

ortancası 100 L (100-200) olarak bulundu Katılımcıların 12rsquosinin (10) site arıtma

sistemini 4rsquouumlnuumln (32) kaynak suyunu 83rsquouumlnuumln (67) bireysel ev tipi arıtma cihazını

194rsquouumlnuumln (157) şebeke suyunu 22rsquosinin (178) ambalajlı suyu 452rsquosinin (366) tatlı

su ccedileşmesini iccedilme suyu olarak tercih ettiği saptandı Yemek ve ccedilay yaparken katılımcıların

kullandıkları su tercihinde en ccedilok 515 (417) ile şebeke suyu kullanılırken ardından

351 (284) tatlı su ccedileşmesi gelmekteydi (Tablo 42)

56

Ccedilalışmaya katılanların iccedilme suyu tuumlketim tercihlerine goumlre guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim

miktarları arasında anlamlı bir fark tespit edildi Ambalajlı suyu tercih edenlerde guumlnluumlk

iccedilme suyu tuumlketim miktarı şebeke suyunu tatlı su ccedileşmesini ve kaynak suyunu tercih

edenlere goumlre anlamlı olarak fazla bulundu (Tablo 43 p=0001)

Tablo 42 Katılımcıların İccedilme Suyu Tuumlketim Tercihlerinin Dağılımı (MeramKonya 2016)

n

İccedilmek İccedilin Su Tuumlketim Tercihi

Tatlı Su Ccedileşmesi (TSCcedil) 366 452

Ambalajlı Su (AS) 178 22

Şebeke Suyu (ŞS) 157 194

Ev Tipi Arıtma Cihazı (ETAC) 67 83

Kaynak Suyu (KS) 32 4

Site Arıtma Sistemi (SAS) 10 12

Toplam 810 100

Yemek ve Ccedilay Yapmak İccedilin Su

Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57


Tuumlketim Miktarı Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

Guumlnluumlk İccedilme Suyu Tuumlketimi (L) p Değeri

AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)

413 Katılımcıların Cinsiyete Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarının ve Tercihlerinin

Karşılaştırılması

Cinsiyete goumlre guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarına bakıldığında erkeklerle kadınların

guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketimleri arasında anlamlı fark bulunmadı (Tablo 44 p=0193)

Cinsiyete goumlre guumlnluumlk yeterli su tuumlketimi oranları karşılaştırıldığında kadınların (313)

yeterli su tuumlketim oranı erkeklerin (128) yeterli su tuumlketim oranından anlamlı olarak

yuumlksek bulundu (p=0001 χ234633 sd1)


Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)


Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)

Cinsiyete goumlre iccedilme suyu tuumlketim tercihleri karşılaştırıldığında erkeklerle

kadınların iccedilme suyu tuumlketim tercihleri benzer olarak bulundu (Tablo 45 p=0217)

58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5

414 Katılımcıların Yaş Gruplarına Goumlre İccedilme Suyu Tuumlketim Miktarlarının ve

Tercihlerinin Karşılaştırılması

Yaş gruplarına goumlre iccedilme suyu tuumlketimi karşılaştırıldığında 40 yaş altı 40-64 yaş arası 65

ve uumlzeri yaş grupları arasında anlamlı fark bulunmadı (Tablo 46 p=0582)




40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)

Yaş gruplarına goumlre iccedilme suyu tuumlketim tercihleri karşılaştırıldığında gruplar

arasında anlamlı farklılık bulundu (Tablo 47 p=0032) Kaynak suyu kullanım oranı 40

yaş altı grupta diğer yaş gruplarına goumlre anlamlı olarak daha duumlşuumlk bulundu (p=0032)

ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10



Katılımcıların gelir gruplarına goumlre guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarları

karşılaştırıldığında geliri 2000 TL ve uumlzeri olanların guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketim miktarı

geliri 2000 TL altında olanlara goumlre anlamlı olarak yuumlksek bulundu (Tablo 48 p=0001)




2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)

Gelir gruplarına goumlre iccedilme suyu tuumlketim tercihleri anlamlı olarak farklı bulundu

(Tablo 49 p=0001) 2000 TL uumlzeri gruplarda ev tipi su arıtma ve ambalajlı su tercihi

oranı anlamlı olarak yuumlksek bulundu (p=0001)

ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12

416 Katılımcıların Evde Yaşayan Kişi Sayısına Goumlre İccedilme Suyu Tercihlerinin


Katılımcıların evde yaşayan kişi sayısına goumlre iccedilme suyu tuumlketim tercihleri anlamlı olarak

farklı bulundu (Tablo 410 p=0003) Evde yaşayan kişi sayısının 3 ve daha fazla olduğu

grupta ambalajlı su kullanım oranı diğer gruplara goumlre anlamlı olarak duumlşuumlk bulundu

(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10

417 Katılımcıların Şebeke Suyunu Tercih Etmeme Nedenleri

Şebeke suyunu tercih etmeyen 653 (806) kişinin 458rsquoi (299) tat ve koku

probleminden 303rsquouuml (198) kireccedilli olduğundan 248rsquoi (162) kirli olduğunu

duumlşuumlnduumlğuumlnden 118rsquoi (77) alışkanlıktan 87rsquosi (57) de klordan rahatsız olduğu iccedilin

şebeke suyunu tercih etmediği saptandı

418 Ev Tipi Arıtma Cihazı Kullanımıyla İlgili Oumlzellikler

İccedilme suyu tuumlketim tercihi ev tipi arıtma cihazı olan 67 katılımcının bu cihazları en sık

tercih nedeni 582 (39) ile şebeke suyunu kirli bulduğu iccedilin olurken 448rsquoi (30) şebeke

suyunun tadını beğenmediği 254rsquouuml (17) şebeke suyunu kireccedilli bulduğu iccedilin ev tipi su

arıtma cihazını tercih ettiğini ifade etti

Ev tipi arıtma cihazı kullananların bu cihazları kullanım suumlresi ortancası 48 ay (36-

84) olarak tespit edildi Ev tipi arıtma cihazı kullananların 219rsquou (14) 0-24 aydır

437rsquosi (28) 25-60 aydır 346rsquosı (22) 61 ay ve daha fazla suumlredir arıtma cihazı

kullanmaktaydı

lsquoCihazınıza duumlzenli bakım yaptırıyor musunuzrsquo sorusuna katılımcıların908rsquoi

(59) lsquoduumlzenli bakım yaptırıyorumrsquo cevabını verdi lsquoCihazınıza ne sıklıkta bakım yapılıyorrsquo

sorusuna ise katılımcıların 77rsquosi (5) uumlccedil ayda bir 492rsquosi (32) altı ayda bir 369rsquou

ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62

(24) yılda bir cevabını verdi Katılımcıların cihazlarının son bakımı ortanca olarak 6 (2-10)

ay oumlnce yaptırdıkları tespit edildi Katılımcıların 815rsquoinin (53) cihazlarının son

bakımlarını zamanında yaptırdığı belirlendi Katılımcıların 80rsquoi (52) cihazlarından ccedilıkan

suyun uumlcretsiz analizinin yapılmasına izin verdi Ancak su oumlrnekleri toplanırken analize

izin verilen cihazların 750rsquoına (39) ulaşıldı Cihazların tamamının ters ozmos sistemiyle

arıtma yaptığı tespit edildi


Arıtılmış Suyun Analizleri

421 Mikrobiyolojik Analiz

Arıtma cihazlarında arıtılmış sudan alınan oumlrneklerin birinde (25) toplam koliform

uumlremesi oldu Uumlreme olan cihaz bakımı zamanında yapıldığı belirtilen bir arıtma cihazıydı

Arıtma oumlncesi şebeke suyundan alınan mikrobiyolojik oumlrneklerin hiccedilbirinde toplam

koliform uumlremesi goumlruumllmedi

422 Fiziksel Analizler

Arıtma cihazlarının suyundan ve şebeke suyundan alınan oumlrneklerin tamamında renk koku

ve tat accedilısından herhangi bir problem tespit edilmedi

423 pH ve İletkenlik Analizi

Arıtma cihazlarının suyu ile şebeke suyunun pH analizleri karşılaştırıldığında şebeke

suyundan alınan oumlrneklerin pHrsquosının anlamlı olarak daha yuumlksek olduğu bulundu (Tablo

411 p=0001) Şebeke suyu oumlrneklerinin tamamı pH accedilısından youmlnetmelikteki değerlere

(65-95) uygunken arıtma cihazlarından alınan su oumlrneklerinin 11rsquoi (282) İnsani

Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkındaki Youmlnetmelikrsquote alt sınır olan 65rsquoten daha kuumlccediluumlk

bulundu Alınan oumlrneklerin pH değeri bu youmlnetmeliğe uygunluk accedilısından

değerlendirildiğinde arıtma cihazlarından alınan uygunsuz oumlrnek sayısının şebeke

suyundan alınanlardan anlamlı olarak daha fazla olduğu tespit edildi (Tablo 412

p=0001)

Arıtma cihazlarının suyu ile şebeke suyunun iletkenlik analizleri

karşılaştırıldığında şebeke suyundan alınan oumlrneklerin iletkenliği anlamlı olarak daha

yuumlksek bulundu (Tablo 411 p=0001) Şebeke suyundan ve arıtma cihazları suyundan

63

alınan oumlrneklerin tamamı iletkenlik accedilısından İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında

Youmlnetmeliğe uygun bulundu

Tablo 411 Arıtma Cihazı Oumlncesi Şebeke Suyu ile Arıtma Cihazlarında Arıtılmış Suyun

pH ve İletkenlik Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001

İletkenlik (μScm-1

) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001


pHrsquosının ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkındaki Youmlnetmeliğerdquo

Uygunluğunun Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1

424 Nitrit Amonyum Floruumlr Kalsiyum Magnezyum ve Toplam Sertlik Derecesi

Analizleri

Şebeke suyu ve arıtma cihazları suyundan alınan oumlrneklerin tamamı nitrit amonyum ve

floruumlr accedilısından ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmeliğerdquo uygundu

Kalsiyum magnezyum ve toplam sertlik derecesi accedilısından ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular

Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo sınır değer belirtilmemiştir Nitrit ve amonyum değerleri

arasında şebeke ve arıtma cihazı suyu arasında anlamlı bir fark tespit edilmedi (p değerleri

sırasıyla 0106 0287 Tablo 413) Floruumlr kalsiyum magnezyum ve toplam sertlik

derecesi değerlerinin ise şebeke suyunda anlamlı olarak daha yuumlksek olduğu tespit edildi (p

değeri tamamında 0001 Tablo 413)

64


Nitrit Amonyum Floruumlr Kalsiyum Magnezyum ve Toplam Sertlik Derecesi

Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001

Toplam Sertlik (degf) 2403 (2064 - 3898) 279 (179 - 471) 0001

degf Fransız sertlik derecesi olarak hesaplanmıştır

426 Serbest Klor Analizi

Arıtma cihazı suyu ile şebeke suyunun serbest klor analizleri karşılaştırıldığında şebeke

suyundan alınan oumlrneklerde serbest klor miktarının anlamlı olarak daha yuumlksek olduğu

bulundu (Tablo 414 p=0001) Şebeke suyu oumlrneklerinde yapılan serbest klor

incelemesinde 3rsquouumlnuumln (77) youmlnetmelikte alt sınır olan 02 mgLrsquoden kuumlccediluumlk 13rsquouumlnuumln

(333) normal sınırlar (02 ndash 05 mgL) iccedilerisinde ve 23rsquouumlnuumln (59) 05 mgLrsquoden buumlyuumlk

olduğu tespit edildi Arıtma cihazından alınan su oumlrneklerinin tamamında serbest klor

seviyesi 02 mgLrsquoden kuumlccediluumlk olarak tespit edildi (Tablo 415 p=0001)


Serbest Klor Ortancalarının Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65


Serbest Klor Duumlzeylerinin Karşılaştırılması (MeramKonya 2016)

lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001

Arıtılmış Su 39 (100) - -

χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA

İnsan yaşamın her doumlneminde hayatsal faaliyetlerin gerccedilekleşebilmesi iccedilin temel

oumlğelerden birisi sudur Bu accedilıdan suyun yaşam ortamında bulunması ve kalitesi son derece

oumlnemlidir Suyun şebeke dağıtımı ile yeterli duumlzeyde temiz sağlıklı ve guumlvenilir olarak

dağıtılması gerekmektedir (Bal 2014)

Kamusal duumlzeyde şebeke sularına yapılan yatırımlar artmış olmasına rağmen

şebeke suyu hizmetlerinde zaman zaman olan kesintiler fiziksel kimyasal ve

mikrobiyolojik kalitesinde yaşanan sıkıntılar tuumlketicilerin aklında şebeke sularının

temizliği ve guumlvenliği ile ilgili endişe oluşturmaktadır Şebeke suları hakkında ccedilıkan

olumsuz haberler ambalajlı sular ve arıtma cihazları iccedilin yapılan reklamlar şebeke suyu ile

ilgili olumsuz algıları guumlccedillendirmektedir (Til 2015) Bu problemlerden dolayı toplumda

kaliteli iccedilme suyuna ulaşabilmek iccedilin ev tipi su arıtma cihazı kullanımı ambalajlı su

kullanımı sokaklardaki tatlı su ccedileşmelerinden su taşınması ve yakın koumlylerdeki doğal

kaynak suyu kullanımı gibi ccedileşitli ccediloumlzuumlm arayışları olmuştur Literatuumlrde bu ccediloumlzuumlm

seccedileneklerinden biri olan ev tipi su arıtma cihazlarının iccedilme suyu kalitesine etkilerini

inceleyen sınırlı sayıda ccedilalışma yapılmıştır

EFSA guumlnluumlk iccedililmesi gereken su miktarını kadınlar iccedilin 2 L erkekler iccedilin 25 L

olarak belirlemiştir (EFSA 2010) Trabzonrsquoda yapılan bir ccedilalışmada ise guumlnluumlk iccedilme suyu

tuumlketim ortalaması 12 L olarak bulunmuş ve İstanbulrsquoda yapılan bir ccedilalışmada da

katılımcıların 866rsquosı 2 Lrsquonin altında su tuumlkettiğini bildirmişlerdir (Ufacık 2015 Yıldırım

2009) Bu ccedilalışmada da benzer şekilde guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketimi ortancası 10 L olarak

bulunmuştur Erkek katılımcıların 128rsquoi (38) guumlnluumlk yeterli miktarda (25 L ve uumlzeri)

iccedilme suyu tuumlketirken kadın katılımcıların 313rsquouumlnuumln (161) guumlnluumlk yeterli miktarda (2 L

ve uumlzeri) iccedilme suyu tuumlkettiği saptanmıştır Bu konuda aile hekimleri ve diğer hekimlerin

kişilere guumlnluumlk iccedilmeleri gereken su miktarı ile ilgili bilgilendirme yapmaları ve Sağlık

Bakanlığı tarafından kamu spotları hazırlanması faydalı olacaktır

TNSA 2013rsquoe goumlre Tuumlrkiyersquodeki konutların yarısı evde şebeke suyu 36rsquosı şişe

suyu ve 8rsquoi korunaklı kaynak suyu kullanmaktadır Yerleşim yerine goumlre iccedilme suyu

kaynakları oldukccedila değişmektedir Kentte en yaygın iccedilme suyu kaynakları evde şebeke

suyu (51) ve şişe suyudur (44) Kırsal boumllgelerde hanelerde ise en yaygın iccedilme suyu

kaynağı evde şebeke suyu (48) korunaklı kaynak suyu (22) ve sondaj veya borulu

kuyu suyudur (10) (TNSA 2013) Tuumlrkiyersquode ccedileşitli illerde yapılan ccedilalışmalarda şebeke

67

suyu kullanımı 317 - 449 ambalajlı su kullanımı 130 - 540 ev tipi arıtma cihazı

kullanımı 63 - 25 kaynak suyu kullanımı 20 - 271 arasında değişmektedir (Ccedilalık

2004 Bal 2014 Til 2015 Uzundumlu 2016 Ufacık 2015) Bu ccedilalışmada ise şebeke

suyunu tercih edenler 194 ambalajlı suyu tercih edenler 220 bireysel ev tipi arıtma

cihazını tercih edenler 83 kaynak suyunu tercih edenler 40 ve site arıtma sistemini

tercih edenler ise 12 olarak bulunmuştur Ayrıca ccedilalışmamızda Konyarsquoda belediye

tarafından sağlanan ayrı bir şebeke sistemi olan tatlı su ccedileşmeleri Meram ilccedilesindeki

bireylerin en fazla tercih ettiği iccedilme suyu olarak tespit edilmiştir (452) Ambalajlı su ev

tipi arıtma cihazı ve kaynak suyu kullanım oranları literatuumlrdeki ccedilalışmalarla benzer

oranlarda bulunmuştur Şebeke suyu kullanımı hem TNSA 2013 hem de diğer ccedilalışmalarla

karşılaştırıldığında bu ccedilalışmada daha duumlşuumlk bulunmuştur Bu durum belediye tarafından

sağlanan tatlı su ccedileşmeleri hizmetinin şebeke suyuna bir alternatif oluşturmasına bağlı

olabilir

Literatuumlr incelendiğinde iccedilme suyu tuumlketim miktarını ve tercihlerini etkileyen

faktoumlrlerin araştırıldığı birccedilok ccedilalışma yapılmıştır Bu ccedilalışmalarda bireylerin iccedilme suyu

tercihlerini ldquokişisel sağlık inancı alışkanlıklar konut durumu yaş cinsiyet gelir durumu

eğitim durumu gibi sosyo-demografik faktoumlrler tat koku lezzet mineral duumlzeyi ve kirlilik

gibi şebeke suyunun kalitesi ile ilgili parametreler ambalajlı su ve arıtma cihazı reklamları

ile iccedilme suyu kaynaklarına ulaşılabilirlikrdquo gibi birccedilok faktoumlruumln etkilediği tespit edilmiştir

(Doria 2006 Ward 2009 Chenoweth 2010 Teillet 2010 Durga 2010 Tuumlmer 2011 Ogbuji

2011 Chen 2012 Quansah 2015) Bu ccedilalışmada ise yaş grupları gelir durumu ve evde

yaşayan kişi sayısına goumlre iccedilme suyu tercihleri anlamlı olarak farklı bulundu Yaş

gruplarına goumlre 40 yaş altında kaynak suyu tercihi 40-64 yaş 65 yaş ve uumlzeri gruplara goumlre

anlamlı olarak duumlşuumlk bulunmuştur (p=0032) Gelir durumlarına goumlre 2000 TL uumlzerinde

geliri olanlarda ambalajlı su kullanımı ve ev tipi arıtma cihazı kullanımı geliri 2000

TLrsquonin altında olanlara goumlre anlamlı olarak yuumlksek bulunmuştur (p=0001) Evde yaşayan

kişi sayısına goumlre iccedilme suyu tercihleri kıyaslandığında evde uumlccedil kişi ve daha fazla yaşayan

grupta ambalajlı su kullanımı daha duumlşuumlk bulunmuştur (p=0003) Arıtma cihazı

kullanımının gelir seviyesi artması ile ilişkili olması bu cihaz ve bakım maliyetinin

karşılanabilmesi ile ilişkili olarak değerlendirilmiştir

Toplumun iccedilme suyu tercihinin nedenlerine baktığımızda Tuumlmer ve arkadaşlarının

Ankara- Keccedilioumlrenrsquode yaptıkları ccedilalışmada da tuumlketicilerin ambalajlı suda en ccedilok kokuya

tada ve lezzete oumlnem verdikleri belirlenmiştir (Tuumlmer 2011) Tokatrsquota yapılan bir

68

ccedilalışmada tuumlketicilerin ambalajlı su tuumlketmeyi tercih nedenleri olarak şebeke suyunun

kireccedilli (3946) ve kirli (3605) olması duumlşuumlncesi ambalajlı suyun sağlıklı (3537)

daha guumlvenilir (1769) ve ccedilocuklar iccedilin uygun olması (816) duumlşuumlncesi alışkanlıklar

(544) ve ev dışı su tuumlketim ihtiyacı (068) şeklinde tespit edilmiştir Aynı ccedilalışmada

katılımcılar şebeke suyunu ucuz (5037) alışkanlık dolayısıyla tuumlketilen (319) iccedilmek

iccedilin uygun olmayan (6875) temiz olmayan (7831) kireccedilli (8860) ve temini kolay

(6397) şeklinde ifade etmişlerdir (Bal 2014) Edirnersquode yapılan bir ccedilalışmada

tuumlketicilerin ambalajlı su satın almada birinci oumlncelik nedeni sağlık ve hijyen (477)

olarak bildirilmiştir Sağlık ve hijyeni fiyat (210) ve uumlruumlne kolay erişim (148)

izlemektedir (Karakuş 2016) Erzurumrsquoda yapılan bir ccedilalışmada tuumlketicilerin iccedilme suyu

tercihinde en fazla oumlnem verdiği kriterler sırasıyla hijyen tat mineral iccedileriği fiyat ve

ulaşım kolaylığıdır (Uzundumlu 2016) Bu ccedilalışmada ise iccedilme suyu olarak şebeke suyunu

kullanmayan katılımcıların şebeke suyunda tat ve koku problemi olduğu (458) şebeke

suyu kireccedilli olduğu (303) şebeke suyu kirli olduğu (248) şebeke suyu dışındaki

tercihlere alışkanlıkları olduğu (118) ve şebeke suyundaki klordan rahatsız oldukları

(87) iccedilin iccedilme suyu olarak şebeke suyunu tercih etmedikleri belirtilmektedir

Ccedilalışmalarda goumlruumllduumlğuuml gibi iccedilme suyu tercihinde en oumlnemli nedenler tercih edilen suyun

temiz sağlıklı guumlvenilir ve damak tadına uygun olması olmuştur Yerel youmlnetimlerin

topluma guumlvenli sağlıklı ve damak tadına uygun su sağlamaları şebeke suyu tercihini

artıracaktır

Toplumun iccedilme suyu tercihlerinden birisi de olan ev tipi su arıtma cihazlarının

kullanım sıklığı uumllkemizde 63 - 25 arasında değişmektedir (Ccedilalık 2004 Bal 2014 Til

2015 Uzundumlu 2016 Ufacık 2015) Tokatrsquota yapılan ccedilalışmada katılımcıların 75rsquoi

arıtma cihazının daha sağlıklı olduğunu duumlşuumlnduumlkleri iccedilin 221rsquoi tuumlkettikleri suyun

maliyetini azaltmak iccedilin 15rsquoi apartmanda arıtma cihazının mevcut olması ve 15rsquoi de

yemek yapımında kullanmak iccedilin ev tipi su arıtma cihazı kullandıklarını belirtmişlerdir

(Bal 2014) Bu ccedilalışmada ise ev tipi su arıtma cihazı kullanım sıklığı 83 olarak

bulunmuştur İccedilme suyu tercihi ev tipi su arıtma cihazı olan katılımcıların bu cihazları

582 oranında şebeke suyunu kirli bulduğu 448 şebeke suyunun tadını beğenmediği

254 şebeke suyunu kireccedilli bulduğu 60 ambalajlı suya goumlre daha ekonomik bulduğu

iccedilin tercih ettikleri tespit edilmiştir Belediyelerin iccedilme sularının guumlvenli olmasını

sağlaması Konyarsquoda olduğu gibi guumlvenli tatlı su ccedileşmeleri oluşturmaları arıtma cihazı

kullanımının azalmasını sağlayacaktır

69


Mekanik filtreli sistemler kimyasal sistemler yumuşatıcı cihazlar anyon değiştiriciler


ozonlayıcılar klorlayanlar vb birccedilok youmlntem kullanılabilmektedir Buumltuumln bu youmlntemlerin


duumlzeyde faydaları ve zararları olduğu bilinmektedir (Tekbaş 2009) Bu ccedilalışmada analizi

yapılan cihazların tamamı ters ozmoz youmlntemiyle arıtım yapmaktadır Buumltuumln bu cihaz

tiplerinin etkin ccedilalışabilmeleri iccedilin duumlzenli bakım gerektiği bilinmelidir Takıldıktan sonra

herhangi bir maliyet getirmeden etkinliğini suumlrduumlren hiccedilbir araccedil yoktur Oumlrneğin bazı

cihazlarda suumlzmeyi sağlayan kimyasalın bazılarında filtrelerin değiştirilmesi gerekir

Bunların işlevlerini yitirdiği değiştirilmesi gereken ortalama suumlreler verilebilmekle birlikte

arıtılacak suyun niteliğine goumlre bu suumlreler değişebilmektedir (Guumller 2008) Bu ccedilalışmada

katılımcıların oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln (815) cihazlarına duumlzenli bakım yaptırmakta

olduğu goumlruumllmuumlştuumlr

ldquoYapılan ccedilalışmalarda ev tipi su arıtım cihazlarının tamamının ilk birkaccedil ay kaliteli

arıtım sağladığı daha sonra ldquomikrobiyolojik kirlenmeninrdquo başladığı tespit edilmiştir

(Tekbaş 2009)rdquo Ankararsquoda yapılan bir ccedilalışmada 16 adet cihazdan mikrobiyolojik oumlrnek

alınmış 10 tanesinde toplam koliform bakteri uumlrediği tespit edilmiştir (Kuumlrkluuml 2015) Bu

ccedilalışmada ise 39 arıtma cihazından alınan oumlrneklerin bir tanesinde zamanında bakım

yapılmış olmasına rağmen toplam koliform uumlremesi tespit edilmiştir Arıtma cihazlarının

bağlandığı şebeke sularından alınan numunelerin hiccedilbirinde uumlreme olmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Her ne kadar benzer ccedilalışmaya goumlre cihazlardan alınan oumlrneklerde koliform uumlremesi az

goumlruumllmuumlş olsa bile bu durum oumlnemli bir hijyen ve halk sağlığı sorunudur Ayrıca bu

ccedilalışmada toplam koliform uumlremesi olan cihaz sayısının az olması cihazların oumlnemli bir

boumlluumlmuumlnuumln bakımlarının zamanında yaptırılmış olmasına bağlanabilir

Alınan oumlrnekler pH bakımından değerlendirildiğinde şebeke suyundan alınan

oumlrneklerin tamamı pH accedilısından youmlnetmeliğe uygun olduğu tespit edilmiştir Arıtma

cihazlarının neredeyse tamamının bağlı oldukları şebeke suyunun pHrsquosını duumlşuumlrduumlğuuml ve bu

oumlrneklerin uumlccedilte birinin pH değerinin youmlnetmelikte sınır değer olarak belirtilen 65 değerinin

altında olduğu tespit edildi Duumlnya Sağlık Oumlrguumltuuml iccedilme suyu pH değeri ile insan sağlığı

arasında doğrudan bir ilişki bulunmadığını fakat pH değerinin suların dezenfeksiyon

verimliliğini etkilediğini ve duumlşuumlk pHrsquonın metallerin korozyonunu arttırdığını boumlylece pH

değerinin insan sağlığını dolaylı olarak etkilediğini belirtmektedir (WHO 2007) Şebeke

70

sularının pH değerlerinin ulusal ve uluslararası standartlara uygun olduğu fakat arıtma

cihazında arıtılmış suların pH değerinin bu standartlara uygun olmadığı goumlzlenmiştir Bu

nedenle sağlıklı yaşam iccedilin şebeke suyunun tercih edilmesi gerektiği Sağlık Bakanlığı ve

Halk Sağlığı Muumlduumlrluumlkleri tarafından ccedileşitli ortamlarda halka ulaşacak şekilde dile

getirilmelidir


dezenfeksiyonunda klor kullanılması halinde uccedil noktada yapılacak oumllccediluumlmlerde serbest klor

duumlzeyinin 02-05 mgL olması gerektiği bildirilmiştir Bu ccedilalışmada alınan şebeke suyu

oumlrneklerinin serbest klor miktarı (054 mgL) youmlnetmelikte belirtilen uumlst sınırdan yuumlksektir

Şebeke suyu serbest klor miktarı alınan oumlrneklerin kuumlccediluumlk bir kısmında (77)

youmlnetmelikteki alt sınırdan daha duumlşuumlk bulunurken oumlrneklerin ccediloğunda (59) uumlst sınırdan

yuumlksek bulunmuştur Ccedilalışmada şebeke suyunu tercih etmeme nedeni olarak lsquotat koku ve

klordan rahatsız olmarsquo katılımcıların 545rsquoi tarafından bildirilmiştir Bu durumun şebeke

sularındaki yuumlksek klor duumlzeyi ile ilişkili olabileceği duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr Arıtma cihazından

alınan oumlrneklerde ise tamamında serbest klor miktarı alt sınırdan duumlşuumlk bulunmuştur Klor

iccedilme suyu dezenfeksiyonu iccedilin oumlnemli bir elementtir ve uygun dozda klorlama yapılması

insanların şebeke suyunun tat ve kokusundan rahatsız olmalarını azaltacaktır Arıtma

cihazlarında klor miktarının duumlşuumlk olması da olası cihaz kaynaklı mikrobiyolojik

kirlenmelerde olumsuzluğa neden olacaktır Bu nedenle cihazların kullanım esnasında

duumlzenli bakımlarının yaptırılması gereklidir

ldquoFlor doğada oumlzellikle suda youmlreye ve ısıya bağlı olarak değişen duumlzeylerde

bulunur İnsanın yapısında bulunan florun esas kaynağı yiyecek ve iccedileceklerdir Florun

yiyeceklerdeki miktarı duumlşuumlktuumlr dolayısıyla asıl kaynağı sudur İccedilme sularında olması

istenen floruumlr değeri 05-10 mgl arasındadır 05 mgLrsquonin altı floruumlr duumlzeyi diş

ccediluumlruumlklerinin daha kolay oluşmasına neden olurken 15 mgLrsquonin uumlzeri floruumlr duumlzeyi ise

florozis denilen dişlerdeki lekelenmelere yol accedilabilir (Şavik 2012)rdquo WHO iccedilme suyu

kalitesi kılavuzunda ve ldquoİnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquoterdquo uumlst sınır

15 mgL olarak belirtilmiştir Floruumlr duumlzeylerini belirlemek iccedilin Tuumlrkiyersquode yapılan birccedilok

ccedilalışmada iccedilme suyunda floruumlr konsantrasyonlarının 10 mgLrsquoden daha duumlşuumlk olduğu

goumlzlenirken Ispartarsquoda bir ccedilalışmada floruumlr değeri 166 mgL olarak bulunmuştur

Konyarsquoda 2005 yılında yapılan bir ccedilalışmada 50 farklı noktadan numuneler alınmış

numunelerin 92rsquosi 015-030 mgL aralığında bulunmuştur (Dursun 2005 Şavik 2012)

Bu ccedilalışmada da benzer şekilde şebeke sularından alınan oumlrneklerin 974rsquouumlnde floruumlr

71

duumlzeyi olması istenen minimum floruumlr duumlzeyinden duumlşuumlk bulunmuştur İranrsquoda yapılan bir

ccedilalışmada ev tipi arıtma cihazlarının şebeke suyunda bulunan floruumlr miktarını tamamen

suumlzduumlğuuml goumlsterilmiştir (Ashkavandi 2013) Bu ccedilalışmada da arıtma cihazlarının tamamının

şebeke suyundaki floruumlr miktarını azalttığı tespit edilmiştir Bu nedenle arıtma cihazlarının

kullanımının diş sağlığı accedilısından risk oluşturacağı duumlşuumlnuumllmektedir

Suda bol miktarda bulunan kalsiyum (Ca+2

) ve magnezyum (Mg+2

) iyonları mide ve

barsak sistemi tarafından kolaylıkla emilebilmektedir (Şavik 2012) Sulardan alınan Mg

yiyeceklerden alınan Mgrsquoye goumlre daha hızlı emilebilmektedir (Durlach 1989) Bir guumlnde

700-1000 mg kalsiyum 300-400 mg magnezyum alınmasının gerekli olduğu

bildirilmektedir (Kozisek 2004) Ca+2

ve Mg+2

iccedileriği yuumlksek olan sert suların kolon

rektum pankreas karaciğer meme over kanseri gibi hastalıklardan oumlluumlmlere karşı

koruyucu olduğuna youmlnelik birccedilok ccedilalışma mevcuttur (Koccedilak 2011) Duumlşuumlk Ca+2

ve Mg+2

iccedilerikli suların olduğu yerlerde yaşayan kişilerin yuumlksek Ca+2

ve Mg+2

iccedilerikli suların

olduğu yerlerde yaşayan kişilere goumlre kalp damar hastalıklarından oumlluumlm oranı 10-30 daha

fazla olmaktadır (Garzon 1998) Ispartarsquoda yapılan ccedilalışmada ccedileşitli noktalardan alınan su

oumlrneklerinde Ca+2

duumlzeyleri 5124-9215 mgL Mg+2

duumlzeyleri 425-2824 mgL arasında

bulunmuştur (Şavik 2012) Bu ccedilalışmada şebeke suyundaki kalsiyum miktarı 5300 mgL

olarak bulunurken ev tipi arıtma cihazlarından alınan oumlrneklerde kalsiyum miktarı 120

mgL olarak bulunmuştur İranrsquoda yapılan bir ccedilalışmada da bu cihazların şebeke suyundaki

kalsiyum ve magnezyum miktarlarını duumlşuumlrduumlğuuml goumlsterilmiştir (Ashkavandi 2013)

Kalsiyum ve magnezyum iccedileren iccedilme sularının faydaları goumlz oumlnuumlne alındığında bu

cihazların kullanımı bu faydalardan mahrum kalınacağı anlamına gelmektedir

Suyun sertliği su iccedilerisinde bulunan iyonların sayısını ve oumlzellikle kalsiyum ile

magnezyumun suumllfat ve karbonat tuzlarının miktarını belirtmek iccedilin kullanılan bir terimdir

Suyun bu oumlzelliği iccedilme enduumlstri ve hizmet alanında kullanımı iccedilin oumlnemli bir kalite ve

estetik parametredir Sert su oumlzellikle kalsiyum ve magnezyum gibi guumlnluumlk olarak

alınması gereken minerallerin birccediloğunu iccedilermektedir Yukarıda da belirtildiği gibi sert

suyun ldquokardiyovaskuumller hastalıklar serebrovaskuumller hastalıklar inme ve birccedilok kanser

ccedileşidinderdquo koruyucu bir rol oynadığına youmlnelik olan ccedilalışmalar mevcuttur Sert su

iccedilerisindeki kalsiyum ve magnezyum iccedileriği ne kadar yuumlksek ise soumlz konusu hastalıkları o

kadar azalttığı ifade edilmektedir (Koccedilak 2011) Ispartarsquoda yapılan ccedilalışmada ccedileşitli

noktalardan alınan su oumlrneklerinde toplam sertlik derecesi 162-342 degf arasında

bulunmuştur (Şavik 2012) Ccedilalışmamızda şebeke suyu sertlik derecesi 2403 degf olarak

72

bulunurken ev tipi arıtma cihazlarından alınan oumlrneklerde 279 degf olarak bulunmuştur

Suyun sertliği damak tadına hitap eden estetik bir parametredir Yumuşak suya alışkın

damak tadı olan toplumlarda belediyeler tarafından temin edilen iccedilme sularının bireyler

tarafından evlerde arıtma cihazları kullanılarak sertliğinin giderilmeye ccedilalışılması

yumuşak su kategorisindeki ambalajlı suların iccedilme suyu olarak tercih edilmesi toplum

sağlığı accedilısından sert suyun yararlarından mahrum kalmak anlamına gelmektedir (Koccedilak

2011) Sert iccedilme suyuna sahip olan boumllgelerde yerel youmlnetimlerin Konyarsquodakine benzer

şekilde tatlı su ccedileşmeleri oluşturarak guumlvenli ve yumuşak suyu vatandaşların hizmetine

sunabilir ve ev tipi arıtma cihazı kullanımının oumlnuumlne geccedililebilir

Elektriksel iletkenlik suyun ccediloumlzuumlnmuumlş tuz iccedileriğine bağlı olarak artacaktır Duumlnya

Sağlık Oumlrguumltuuml 0-800 microS cm-1

arasındaki elektriksel iletkenlik değerini hiccedilbir organik

kirlilik ve askıda katı madde olmaması koşuluyla insanlar iccedilin iyi iccedilme suyu olarak

tanımlamıştır (Şavik 2012) İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelikrsquote

belirlenen iletkenlik değeri uumlst sınırı 2500 μScm-1

rsquodir Ispartarsquoda yapılan ccedilalışmada oumlrnek

alınan suların elektriksel iletkenliği 524-704 microScm-1

arasında olup ortalaması 5833 microS

cm-1

olarak bulunmuştur Bu ccedilalışmada da benzer şekilde şebeke suyunda iletkenlik değeri

436 microScm-1

olarak bulunmuştur Ccedilalışmamızda hem şebeke suyu oumlrneklerinin iletkenlik

değerleri hem de ev tipi arıtma cihazlarından alınan oumlrnekler sınır değerlere uymaktadır

73

6 SONUCcedil ve OumlNERİLER

Meram ilccedilesinde 18 yaş ve uumlzeri bireylerin iccedilme suyu tercihleri ve nedenleri ile ev tipi su

arıtma cihazlarının iccedilme suyu kalitesine etkisinin araştırıldığı bu ccedilalışmada aşağıdaki

sonuccedillar elde edildi

1) Meram ilccedilesinde en ccedilok tercih edilen iccedilme suyunun tatlı su ccedileşmeleri olduğu

bulundu İccedilme suyu olarak şebeke suyu kullanım oranı hem TNSA 2013rsquoe goumlre

hem de Tuumlrkiyersquonin ccedileşitli illerinde yapılan araştırmalara goumlre duumlşuumlk bulundu

2) Katılımcıların iccedilme suyu olarak şebeke suyunu tercih etmemelerinin en oumlnemli

sebepleri tat koku kirlilik kireccedil gibi problemler olarak saptandı

3) Katılımcıların iccedilme suyu tercihinde ekonomik sebeplerin rol oynadığı tespit edildi

Gelir gruplarına goumlre iccedilme suyu tercihlerinin farklı olduğu goumlzlendi

4) Katılımcıların buumlyuumlk ccediloğunluğunun guumlnluumlk iccedililmesi gereken 25 Lrsquoden az su iccediltiği

tespit edildi

5) Meram ilccedilesinde ev tipi su arıtma cihazı kullanım oranı 83 olarak bulundu

6) Meram ilccedilesinde 39 hanenin şebeke suyundan alınan oumlrneklerde toplam koliform

uumlremesi olmazken 39 ev tipi su arıtma cihazından alınan oumlrneklerin bakımı

zamanında yapıldığı bildirilen bir tanesinde toplam koliform uumlremesi olduğu tespit

edildi

7) Şebeke suyundan alınan oumlrneklerin bir kısmında serbest klor miktarının 05

mgLrsquoden yuumlksek olduğu goumlruumlluumlrken ccedilok az bir kısmında 02 mgLrsquoden duumlşuumlk

olduğu tespit edildi

8) Ev tipi su arıtma cihazlarının şebeke suyunda bulunan floruumlr kalsiyum ve

magnezyum miktarlarını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrduumlğuuml saptandı Bu minerallere bağlı

olarak ev tipi arıtma cihazlarının toplam sertlik değerini de duumlşuumlrduumlğuuml tespit edildi

Su iccedilerisinde ccediloumlzuumlnmuumlş madde miktarına bağlı olarak değişebilen suyun elektrik

iletkenliğini de duumlşuumlrduumlğuuml tespit edildi

9) Hem şebeke suyundan alınan oumlrneklerde hem de ev tipi su arıtma cihazlarından

alınan oumlrneklerde amonyum nitrit değerlerinin sınır değerlere uygun olduğu

bulundu

Bu sonuccedillara dayanarak aşağıdaki oumlnerilerde bulunulabilir

1) Yerel youmlneticilerin halka musluktan temiz sağlıklı yeterli ve guumlvenilir su

sağlaması temel goumlrevlerinden biridir Su kaynaklarının guumlvenliğini sağlamak su

74

dağıtım sistemlerinin kalitesini arttırmak ve şebeke suyuna youmlnelik olumsuz tutumu

ortadan kaldırmak iccedilin ccedilalışmalar yuumlruumltuumllmesi gerekmektedir

2) Bireylerin ev tipi su arıtma cihazları konusunda yanlış bilgilendirilmesini

engelleyecek tedbirler alınmalıdır Bu cihazların su kalitesine olumlu bir etki

yapmadığı ve sağlığa uygun olmayan oumlzellikleri de vurgulanmalı konuyla ilgili

olarak toplum eğitilmelidir Bu konuda yerel youmlneticilere sağlık youmlneticileri ve

basın da destek vermelidir

3) Aile hekimleri ve diğer hekimler kişilere guumlnluumlk iccedilmeleri gereken su miktarı ile

ilgili bilgilendirme yapmalıdır ve Sağlık Bakanlığı bu konuda kamu spotları

hazırlamalıdır

4) Belediyelerin iccedilme sularının guumlvenli olmasını sağlaması Konyarsquoda olduğu gibi

guumlvenli tatlı su ccedileşmeleri oluşturmaları arıtma cihazı kullanımının azalmasını

sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR

Agency for Toxic Substances and Disease Registry-ATSDR Public Health Statement for

Cadmium US Department of Health and Human Services Atlanta 2012

httpswwwatsdrcdcgovphsphsaspid=46amptid=15 Erişim Tarihi29122016

Agency for Toxic Substances and Disease Registry-ATSDR Toxıcologıcal profıle for

Cyanıde US Department of Health and Human Services Atlanta 2006

httpswwwatsdrcdcgovphsphsaspid=70amptid=19 Erişim Tarihi 29122016


lead US Department of Health and Human Services Atlanta 2007

httpswwwatsdrcdcgovtoxprofilestp13pdf Erişim Tarihi 29122016

Ağaoğlu S Alişarlı M Alemdar M Dede S Van boumllgesi iccedilme ve kullanma sularında nitrat

ve nitrit duumlzeylerinin araştırılması YYUuml Vet Fak Dergisi 200718(2)17-24

Akdur R Ccediloumll M Işık A İdil A Durmuşoğlu M Tunccedilbilek A Halk sağlığı Ankara Antıp

Aş Tıp Kitapları Ve Bilimsel Yayınlar 1998

American Water Works Association Water qualıty and treatment a handbook of

community water supplies 5th ed New York McGraw-Hill 1999

Ankara Tabip Odası ASKİ-SUKADER Ccedilevre Muumlhendisleri Odası Gıda Muumlhendisleri

Odası Halkevleri İnşaat Muumlhendisleri Odası Ankara Şubesi Jeoloji Muumlhendisleri

Odası Kimya Muumlhendisleri Odası Ankara Şubesi Tuumlketici Dernekleri

Federasyonu Tuumlketici Hakları Derneği Ziraat Muumlhendisleri Odası Algı Tanıtım

Su ve yaşam Birinci Baskı Ankara Algı Tanıtım 2012

Ashkavandi ZJ Kheirmand M Effect of homeused water purifier on fluoride concentration

of drinking water in Southern Iran Dent Res J (Isfahan) 201310(4)489ndash492

Australian Drinking Water Guidelines 6 2011 Version 32 Updated February 2016

National Health and Medical Research Council Canberra 2011

httpswwwnhmrcgovau_files_nhmrcfilepublicationsnhmrc_adwg_6_version

_33_2pdf Erişim Tarihi 30122016

Bal ZE Tokat il merkezinde tuumlketicilerin ambalajlı su tuumlketimleri uumlzerine bir araştırma

Tokat Gaziosmanpaşa Uumlniversitesi 2014

Backer CL Ashley DL Bonin MA Cardinali FL Kieszak SM Wooten JV Household

exposures to drink water disinfection by products whole blood trihalomethane

levels Journal of Exposure Analysis And Environmental Epidemiology

200010321-6

Blondell JM The antıcarcınogenıc effect of magnesıum Medical Hypotheses 1980

6863-71

Cantor KP Lynch CF Hildesheim ME Doumlşemeci M Lubin J Alavanja M Craun G

Drinking Water Source and Chlorination Byproducts in Iowa American Journal

of Epidemiology 1999150(6)552-60

CDC The safe water system httpswwwcdcgovsafewaterpdfsws-overview-

factsheet508cpdf erişim tarihi17062016

Chen H Zhang Y Ma L Liu F Zheng W Shen Q et al Change of water consumption

and ıts potential ınfluential factors in shanghai a cross-sectional study BMC

Public Health 201212450

76

Chenoweth J Barnett J Capelos T Schaw CF Kelay T Comparison of consumer attitudes

between cyprus and latvia an evaluation of effect of setting on consumer

preferences in the water ındustry Water Resour Manage 201024 4339-4358

Crittenden JC Trussell RR Hand DW Howe KJ Tchobanoglous G MWHs water

treatment principles and design Third edition John Wiley amp Sons İnc United

States of America 2012 42

Ccedilalık E Menteş Y Karadağ F Dayıoğlu H İccedilme suyunun sağlık accedilısından değerlendirilmesi DPUuml Fen Bilimleri Enstituumlsuuml Dergisi 2004617-26

Ccediloumll M Ccediloumll C ldquoEnvironmental boron contamination in waters of hisarcik area in the

kutahya province of turkeyrdquo Food and Chemical Toxicology 2003411417-20

Demirtaş A Borrsquoun insan beslenmesi ve sağlığı accedilısından oumlnemi Atatuumlrk Uumlniversitesi

Ziraat Fakuumlltesi Dergisi 201041(1)75-80

Doria M F Bottled water versus tap water understanding consumers preferences Journal

of Water and Health 20064(2)271-6

Durga M Consumersrsquo buying behavior of bottled water in Suriname Department of

Health New York State FHR Lim A Po Institute for Social Studies 2010

httpwwwfhrinstituteorgmoddataviewphpd=1amprid=49

ErişimTarihi05012017

Durlach J Recommended dietary amounts of magnesium Mg RDA Magnesium Res

1989 2195-203

Dursun Ş Karataş M Oumlztuumlrk E Konya il merkezindeki kuyu iccedilme sularının floruumlr

seviyelerinin tespit edilmesi S Uuml Fen Ed Fak Fen Derg 20052663-70

EFSA Panel on Dietetic Products Nutrition and Allergies Scientific Opinion on Dietary

Reference Values for water EFSA Journal 20108(3)1459

Erkman NG Duumlzce ilindeki iccedilme ve kullanma sularının durumunun değerlendirilmesi

Duumlzce Duumlzce Uumlniversitesi 2011

Faul F Erdfelder E Lang AG Buchner A GPower 3 A flexible statistical power

analysis program for the social behavioral and biomedical sciences Behavior

Research Methods 200739175-91

Federal-Provincial-Territorial Committee on Health and the Environment Guidelines for

Canadian Drinking Water Quality Ottawa Ontario 2014 httpwwwhc-

scgccaewh-semtalt formatspdfpubcwater-eausum guide-res recomsum

guide-res recom 2014-10 engpdf Erişim Tarihi26122016

Ferraacutendiz J Abellaacuten JJ Rubio VG Quiacutelez AL Sanmartiacuten P Abellaacuten C et al Spatial

analysis of the relationship between mortality from cardiovascular and

cerebrovascular disease and drinking water hardness Environmental Health

Perspectives 2004112(9)1037-44

Garzon P Eisenberg MJ Variation in the mineral content of commercially available

bottled waters ımplications for health and disease The Amerıcan Journal Of

Medıcıne 1998105125ndash30

77

Guumller Ccedil Akın L editoumlrler Halk sağlığı temel bilgiler İkinci baskı Hacettepe uumlniversitesi

yayınları Ankara 2012a

Guumller Ccedil Ccedilevre Sağlığı (Ccedilevre ve Ekoloji Bağlantılarıyla) Birinci Baskı Birinci Cilt Yazıt

Yayıncılık Ankara 2012b

Guumller Ccedil Ccedilobanoğlu Z Su kalitesi Birinci baskı Ankara Aydoğdu Ofset 1997

Guumller Ccedil Ccedilobanoğlu Z Su kirliliği Birinci baskı Ankara Aydoğdu Ofset 1994

Guumller Ccedil İstenmeyen seccedilenek evsel su arıtım aygıtları Ankara Yazıt Yayıncılık 2008

Guumller Ccedil Su Ccedilamur D Topbaş M editoumlrler Uluslararası katılımlı ulusal su ve sağlık

kongre kitabı 26-30 Ekim 2015 Antalya

Guumlmuumlş D Akbal F İccedilme sularında doğal organik madde giderimi ve trihalometan

oluşumunun oumlnlenmesi Muumlhendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 2013 31 529-53

Hygienic Laboratory The University of Iowa Well water quality and home treatment

systems Iowa1999 httpwwwwater-

researchnetWaterlibraryprivatewellprivatewellqualitypdf Erişim Tarihi

07012017

İnsani Tuumlketim Amaccedillı Sular Hakkında Youmlnetmelik Resmi Gazete Tarihi 17022005

Resmi Gazete Sayısı 25730

Karakuş E Lorcu F Demiralay T Ambalajlı su sektoumlruumlnde tuumlketici tercihleri edirne ili

oumlrneği International Journal of Economic and Administrative Studies

201617103-28

King WD Marrett LD Woolcott CG Case-control study of colon and rectal cancers and

chlorination by-products in treated water Cancer Epidemiology Biomarkers amp

Prevention American Association for Cancer Research 200010813-8

Koccedilak N Guumlleccedil M Tekbaş OumlF Suyun sertlik derecesi ve sağlık etkileri TAF Prev Med

Bull 201110(2)187-92

KOSKİ Tatlı Su Ccedileşmeleri httpwwwkoskigovtrmSuTatliSuKaynakphppd=2||23amp


Kozisek F Health risks from drinking demineralised water World Health Organization

Geneva 2004

Kuumlrkluuml S Ccedilınar M Oğur R Tekbaş OumlF Ev tipi su arıtma cihazlarının suyun

mikrobiyolojik kalitesine etkisinin araştırılması Ccedilamur D Topbaş M editoumlrler

Uluslararası katılımlı ulusal su ve sağlık kongre kitabı 26-30 Ekim 2015 Antalya

Lacey RF Shaper AG Changes in water hardness and cardiovascular death rates

International Journal of Epidemiology 198413(1)18-24

Marque S Gadda HJ Dartigues JF Commenges D Cardiovascular mortality and calcium

and magnesium in drinking water An ecological study in elderly people

European Journal of Epidemiology 200318305-9

Morris RW Walker M Lennon LT Shaper AG Whincup PH Hard drinking water does

not protect against cardiovascular disease new evidence from the British

78

Regional Heart Study European Journal of Cardiovascular Prevention and

Rehabilitation 200815185ndash9

Miyake Y Iki M Ecologic study of water hardness and cerebrovascular mortality in Japan

Archives of Environmental Health An International Journal 200358(3)163-6

Oğur R Tekbaş OumlF Temel su analizleri teknikleri GATA Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

Ankara 2005

Oğur R Tekbaş OumlF Hasde M Klorlama rehberi GATA Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı

Ankara 2004

Oğuz TC İccedilme suyu arıtımında yaygın olarak karşılaşılan su kalite problemleri ve arıtımı

iccedilin ccediloumlzuumlm oumlnerileri Uzmanlık Tezi TC Orman Ve Su İşleri Bakanlığı Ankara

2015

Ogbuji CN Anyanwu AV Onah JO An Empirical Study of the Impact of Branding on

Consumer Choice for Regulated Bottled Water in Southeast Nigeria International

Journal of Business and Management 20116(6)150-66

Polat A Bir damla su Birinci Baskı İstanbul A4 Ofset Matbaacılık 2009

Quansah F Okoe A Angenu B Factors Affecting Ghanaian Consumersrsquo Purchasing

Decision of Bottled Water International Journal of Marketing Studies 2015 7(5)

76-87

Ramello A Vitale C Marangella M Epidemiology of nefrolithiazis J Nephrol

200013(3)45-50

Soumlnmez F Ccedilocuklarda sodyum dengesi bozuklukları ve tedavisi J Curr

Pediatr 20086152-8

Spellman FR Hand book of water and wastewater treatment plant operations A CRC

Press Company 2003

Şavik E Demer S Memiş Uuml Doguccedil DK Ccedilalışkan TA Sezer MT Isparta ve civarında

tuumlketilen suların iccedilerik ve sağlık accedilısından değerlendirilmesi SDUuml Tıp Fak

Derg 2012 19(3) 92-102

Talaat H Ghaly MY Kamel EM Ahmed EM Awad EM Simultaneous removal ıron and

manganese from ground water by combined photo‐electrochemical method

Journal of American Science 20106(12)1-7

TC Sağlık Bakanlığı Ccedilok paydaşlı sağlık sorumluluğunu geliştirme programı 2013-2023

fiziksel ccedilevrenin geliştirilmesi Birinci baskı Ankara Anıl Matbaacılık Ltd Şti

2014

Teillet E Urbano C Cordelle S Schlich P Consumer perception and preference of bottled

and tap water Journal of sensory studies 2010 25 463-80

Tekbaş OumlF Guumlleccedil M Suların sertlik derecesi ve sağlık etkileri TSK Koruyucu Hekimlik

Buumllteni 20043(7)156-61

Tekbaş OumlF İccedilme suyu dezenfeksiyonunda klorlama ve tartışılan bir konu trihalometanlar

Ccedilamur D Topbaş M editoumlrler Uluslararası katılımlı ulusal su ve sağlık kongre

kitabı 26-30 Ekim 2015 Antalya

79

Tekbaş OumlF Oğur R Evsel su arıtma cihazlarına dikkat TAF Preventive Medicine Bulletin

20098(2)i-ii

Til A Topaloğlu S Zencir M Denizli ili ccedilalışan nuumlfusun iccedilme suyu tercihleri ve etkileyen

faktoumlrler Ccedilamur D Topbaş M editoumlrler Uluslararası katılımlı ulusal su ve sağlık


TNSA 2013 Hacettepe Uumlniversitesi Nuumlfus Etuumltleri Enstituumlsuuml Ankara Elma Teknik Basım

Matbaacılık Ltd Şti 2013

Tuumlmer Eİ Birinci A Yıldırım Ccedil Ambalajlı su tuumlketimini etkileyen faktoumlrlerin

belirlenmesi Ankara İli Keccedilioumlren İlccedilesi Oumlrneği Alınteri Zirai Bilimler Dergisi

201121(B)11-9

TUumlİK Belediye Su İstatistikleri httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=18779

2014 Erişim Tarihi 30062016

Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu httpcevresagligithsksaglikgovtrdosyaDokumanlar

sunumlarSu25_nisan_AntalyaSu_analizlerinde_bakilan_parametreler_Anlami_

Kaynagi_-_Saglik_etkileri ppt erişim tarihi25092016

Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Su ve sağlık httpbeslenmegovtrindexphppage=112

erişim tarihi 27012017

Ufacık A Topbaş M Ccedilankaya S Nas SS Sağdıccedil T Ortahisar E Trabzon şehir merkezinde

yaşayanların İccedilme kullanma suyu tercihleri ve nedenleri Ccedilamur D Topbaş M

editoumlrler Uluslararası katılımlı ulusal su ve sağlık kongre kitabı 26-30 Ekim

2015 Antalya

Ulusoy CK Metropolitan alanlarda su youmlnetimi sorunu Ankara oumlrneği Memleket Siyaset

Youmlnetim Dergisi 2009 4(10) 125-57

Uzundumlu AS Fakıoğlu Ouml Koumlktuumlrk M Temel T Erzurum ilinde en uygun iccedilme suyu

tercihinin belirlenmesi Alınteri Dergisi 2016 30(B) 1-7

Yavuz CI Vaizoğlu SA Guumller Ccedil İccedilme suyunda aluumlminyum TAF Preventive Medicine

Bulletin 200912(5) 589-96

Yıldırım İE İstanbulrsquoda su tuumlketim bilinci araştırması 2009 Projem İstanbul (İstanbul

Buumlyuumlkşehir Belediyesi Tarafından Hazırlatılmıştır)

Ward LA Cain OL Mullally RA Holliday KS Wernham AGH Baillie PD et al Health

beliefs about bottled water a qualitative study Biomed Central Public Health

20099196

WHO Aluminium in drinking-water World Health Organization Geneva 2010

WHO Arsenic in drinking-water World Health Organization Geneva 2011b

WHO Boron in drinking-water World Health Organization Geneva 2009

WHO Calcium and magnesium in drinking-water World Health Organization Geneva

2009

WHO Chloride in drinking-water World Health Organization Geneva 2003

80

WHO Guidelines for drinking water quality 4th ed World Health Organization Geneva

2011

WHO How does safe water impact global health httpwwwwhointfeaturesqa70en

erişim tarihi17062016

WHO Iron in drinking-water World Health Organization Geneva 2003

WHO Ph in drinking-water World Health Organization Geneva 2007

WHO Manganese in drinking-water Geneva 2011a

WHO Nickel in drinking-water World Health Organization Geneva 2005

WHO Sulfate in drinking-water World Health Organization Geneva 2004

81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu

Sayın Katılımcı Anket No

Bu ccedilalışma Meram ilccedilesinde ev tipi su arıtma cihazı kullanım sıklığının nedenlerinin

belirlenmesi ve evlerdeki şebeke suyu ile bu cihazların uumlrettiği suyu analiz ederek

karşılaştırılması amacıyla yapılmaktadır Katılımcılardan uumlcret talep edilmeyecek elde

edilen veriler gizli tutulacak sadece bilimsel amaccedillı kullanılacaktır Necmettin Erbakan

Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatoumlrluumlğuuml tarafından desteklenmekte olup

Meram Tıp Fakuumlltesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Arş Goumlr Dr Yusuf Kenan Boyrazrsquoın tez

ccedilalışmasıdır Anketin doldurulmasında katkıda bulunduğunuz iccedilin teşekkuumlr ederim

Saygılarımla Arş Goumlr Dr Yusuf Kenan BOYRAZ

1- Yaşınız helliphelliphelliphellip

2- Cinsiyetiniz 1) Erkek 2) Kadın

3- Evinizde kaccedil kişi yaşıyor

helliphelliphelliphelliphellip

4- Evinizin aylık toplam geliri ne kadardır

1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL

5) 4000 ve uumlzeri TL

5- Guumlnluumlk iccedilme suyu tuumlketiminiz ne kadardır (Kaccedil litre)

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

6- Evinizde iccedilme suyu olarak aşağıdakilerden hangisini kullanıyorsunuz (Birden

fazla işaretleyebilirsiniz)

1) Şebeke suyu

2) Tatlı su ccedileşmeleri

3) Arıtma cihazı suyu

4) Hazır ambalajlı su

82

5) Diğer (helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip)

7- Evinizde yemek ve ccedilay yapmak iccedilin aşağıdakilerden hangisini kullanıyorsunuz

1) Şebeke suyu




5) Diğer (helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip)

8- Evinizde iccedilme suyu olarak şebeke suyu dışında başka sular kullanma nedeniniz

nedir

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Arıtma cihazı kullanıyorsanız bundan sonraki soruları cevaplayınız Teşekkuumlr ederim

9- Arıtma cihazı kullanıyorsanız kullanma sebebiniz nedir (birden fazla seccedilenek

işaretleyebilirsiniz)

1) Şebeke suyunun kirli olduğunu duumlşuumlnuumlyorum

2) Şebeke suyunun tadını beğenmiyorum

3) Hazır ambalajlı suya goumlre daha ekonomik olduğunu duumlşuumlnuumlyorum

4) Diğer

(helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip)

10- Ne kadar suumlredir arıtma cihazı kullanıyorsunuz

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

11- Kullanmakta olduğunuz arıtma cihazını ne kadar suumlredir kullanıyorsunuz

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

12- Arıtma cihazınıza duumlzenli bakım yaptırıyor musunuz

83

1) Evet

2) Hayır

13- Arıtma cihazınızın bakımı ne sıklıkta yapılıyor (12 Soruya lsquoEvetrsquo yanıtı verenler

yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez

5- Diğer(helliphelliphelliphelliphelliphellip)

14- En son ne zaman cihazınızın bakımı ve filtre değişimi yapıldı (12 Soruya lsquoEvetrsquo

yanıtı verenler yanıtlayacaktır)

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

15- Uumlcretsiz olarak arıtma cihazınızın uumlrettiği suyun tahlil edilmesini ister misiniz

1- Evet

2- Hayır

84

Ek-2 Etik Kurul Kararı

85

TC







UZMANLIK TEZİ

Danışman YRD DOCcedil DR LUumlTFİ SALTUK DEMİR

KONYA 2017

iii

OumlNSOumlZ










arkadaşlarıma






iv

OumlZET




UZMANLIK TEZİ

KONYA 2017

















(plt005)



ettiği saptandı


v

ABSTRACT


QUALITY IN MERAM



KONYA 2017











computer











vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa







iii

iv

v

vi

x

xii


























vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

iii

OumlNSOumlZ










arkadaşlarıma






iv

OumlZET




UZMANLIK TEZİ

KONYA 2017

















(plt005)



ettiği saptandı


v

ABSTRACT


QUALITY IN MERAM



KONYA 2017











computer











vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa







iii

iv

v

vi

x

xii


























vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

iv

OumlZET




UZMANLIK TEZİ

KONYA 2017

















(plt005)



ettiği saptandı


v

ABSTRACT


QUALITY IN MERAM



KONYA 2017











computer











vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa







iii

iv

v

vi

x

xii


























vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

v

ABSTRACT


QUALITY IN MERAM



KONYA 2017











computer











vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa







iii

iv

v

vi

x

xii


























vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

vi

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa







iii

iv

v

vi

x

xii


























vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

vii


































viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

viii



2635 Ters Osmoz 47































ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

ix







62






63





EK-1 ANKET FORMU


x

TABLOLAR

Sayfa














56



















xi











xii




Bq Becquerel


Ca Kalsiyum










Fe Demir

g Gram

HAA Haloasetikasit

mg Miligram

Mg Magnezyum

ml Mililitre

mSv Milisievert

Per Persentil



std Standart Sapma


THM Trihalometan

TL Tuumlrk Lirası





xiii

μg Mikrogram

μS Mikrosiemens

1

































2






















(Tekbaş 2009)rdquo




3

2 GENEL BİLGİLER

21 Su






























4



















2016)rdquo




211 Su Kullanımı








5



uygulamalarda






























6




















13X108 km










- Akarsular

- Goumlller

- Barajlar

- Denizler

Adi Kuyu

Delme Kuyu

Ccedilakma Kuyu

Keson Kuyu

- Kar

- Yağmur

- Dolu

7

- Kaynaklar

- Kuyular

Artezyen





1998)










(Oğuz 2015)















8































9




Enterokok 0

Koliform bakteri 0













2005)








10










olarak kullanılır


kullanılır















2014)









11

































12

































13





























Bakanlığı 2014)




14











15



gereken

işlem

Depo girişinde

klor duumlzeyi


klor duumlzeyi

Toplam Canlı

(+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Toplam

Koliform (+) ise

Depoda veya su

kaynağında

sorun

vardır


Fekal

Streptokok (+)

ise

Dağıtım

şebekesinde

sorun vardır

Depoyu ve

şebeke

sistemini

dezenfekte

et Ccedilapraz

bağlantı

noktalarını

araştır

Tesisatccedilı

personeli

bilgilendir














Parazit (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir


2 ppm

Viruumls (+) ise

Kaynakta

depoda

şebekede sorun

olabilir

Depoyu temizlet

2 ppm






16




Antimon 50 microgL

Arsenik 10 microgL

Benzen 10 microgL


Bor 1 mgL

Bromat 10 microgL

Kadmiyum 50 microgL

Krom 50 microgL

Bakır 2 mgL




Floruumlr 15 mgL

Kurşun 10



microgL

Cıva 10 microgL

Nikel 20 microgL

Nitrat 50 mgL

Nitrit 050 mgL



Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar

010 microgL

Selenyum 10 microgL





microgL





17




Amonyum 050 mgL

Kloruumlr 250 mgL






Demir 200 microgL

Mangan 50 microgL




Suumllfat 250 mgL

Sodyum 200 mgL













Trityum 100 BqL


18





olmuşturrdquo











almalıdır















19


gereklidir



Renk Renk Renk


Koku Koku Koku

Tat Tat Tat


Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu

konsantrasyonu (pH)

Hidrojen iyonu


Nitrit



Demir Demir


dahil)


dahil)




22 ve 37

oCrsquode koloni

sayımı


sayımı















20









251 Sıcaklık








252 Renk








(Oğuz 2015)rdquo

253 Bulanıklık




21








254 Koku













255 Tat










22




256 pH




2007)







2007)
















23



257 İletkenlik



















(Oğuz 2015)

258 Amonyum








24




259 Nitrat
















2510 Nitrit










25







2511 Bakır















2512 Bor


kullanılmaktadır





26










2513 Demir



2015)rdquo






2015)








2514 Mangan




27


(Oğuz 2015)rdquo












2515 Ccedilinko








(Oğuz 2015)






28

2516 Floruumlr














(WHO 2011)

2517 Kalsiyum
















29






belirtilmemiştir

2518 Magnezyum















belirtilmemiştir











30



















31


Suyun sertlik

derecesi

Fransız sertlik

derecesinin


Alman sertlik

derecesinin


İngiliz sertlik

derecesinin


Suların

oumlzellikleri

Ccedilok yumuşak

0-72

0-4

0-5

Tam

doymamış ve

koroziv sular

olduğundan

şehir şebekesi


Yumuşak

73-142

5-8

6-10

Şehir şebeke

sularının

sertliğinin bu

duumlzeyde

olması

oumlnerilir

Orta sert

143-215

9-12

11-15


ideal

sertlikteki

sulardır Bir


koruyucu

etkisi olduğu

bilinmektedir


suyu ve

mineralli sular

bu

duumlzeylerdedir


uygun olabilir

Sert 326-540 19-30 226-375

Ccedilok sert

54rsquoden fazla

30rsquodan fazla

375rsquoden fazla










32































33



















2520 Arsenik












34





(WHO 2011b)








2521 Kadmiyum













microgL)rsquodir



35

2522 Siyanuumlr
















2523 Krom













36



6 2011)

2524 Cıva











2015)






2525 Nikel








37








2526 Kurşun
















2527 Antimon





38




yoludur (WHO 2011)





(Oğuz 2015)



belirlenmiştir



2528 Selenyum















39



2529 Kloruumlr



2015)









2530 Suumllfat














40



2531 Sodyum








Guidelines 6 2011)















belirlenmiştir





41

2532 Aluumlminyum

























(Yavuz 2013)



2533 Serbest Klor



42














(Guumlmuumlş 2013)












Tekbaş 2015)

ldquo





43












(Oğur 2004)





















44


2016)

261 Şebeke Suyu















kaynaklarırdquo






262 Ambalajlı Su








45






















(Guumller 2008)










46








2016)


















2008)





47



2008)
















2635 Ters Ozmoz






(Guumller 2008)






48
















(Guumller 2008)















49



Bu ccedilalışmada





50








yapıldı



















51





























52



37 Etik Durum













değiştirmektedir







edildi



ccedileşmeler



53


(EFSA 2010)

ŞS Şebeke Suyu


AS Ambalajlı Su


KS Kaynak Suyu











54

4 BULGULAR













55


n

Cinsiyet

Erkek

Kadın

Toplam

296 365

514 635

810 100

39 ve altı 392 484

Yaş 40-64 322 398


Toplam 810 100


Bir kişi 28 35

İki Kişi 149 184



Beş Kişi 154 19


Toplam 810 100

1000 TL altı 33 41

1000-1999 TL 334 412

Gelir Durumu 2000-2999 TL 210 259

3000-3999 TL 104 128


Toplam 810 100











56






n








Toplam 810 100


Tuumlketim Tercihi







Toplam 810 100

57




AS (n=178) 150 (100-200)

0193 ETAC + SAS (n=77) 110 (100-200)

TSCcedil + KS (n=398) 100 (100-200)

ŞS (n=157) 100 (060-150)











Erkek (n=296) 140 (100-200) 0193

Kadın (n=514) 100 (087-200)



58


(MeramKonya 2016)

χ2705 sd5








40 yaş altı (n=392) 100 (100-200)

0582 40-64 yaş (n=322) 120 (100-200)

65 ve uumlzeri (n=96) 105 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

Erkek

50

(169)

144

(486)

26

(88)

57

(193)

13

(44)

6

(20)

296

(100)

0217 Kadın

107

(208)

222

(432)

41

(80)

121

(235)

19

(37)

4

(08)

514

(100)

Topla

m

157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

59


(MeramKonya 2016)

χ219761 sd10









2000 TL altı (n=367) 100 (100-200) 0001

2000 TL ve uumlzeri (n=443) 150 (100-200)




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

40 yaş

altı

90

(230)

176

(449)

30

(77)

86

(219)

6

(15)

4

(10)

392

(100)

0032

40-64

yaş

57

(177)

142

(441)

28

(87)

70

(217)

20

(62)

5

(16)

322

(100)

65 ve

uumlzeri

10

(104)

48

(500)

9

(94)

22

(229)

6

(63)

1

(10)

96

(100)

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

60


(MeramKonya 2016)

χ2118246 sd12






(p=0003)

Gelir

Grubu (TL)

ŞS

n

()

TSCcedil+K

S

n

()

ETAC+

SAS

n

()

AS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

0-999 10

(303)

18

(545)

1

(30)

4

(121)

33

(100)

0001

1000-1999 88

(181)

193

(578)

12

(36)

41

(123)

334

(100)

2000-2999 38

(181)

107

(510)

21

(100)

44

(210)

210

(100)

3000-3999 9

(87)

35

(337)

17

(163)

43

(413)

104

(100)

4000ge 12

(93)

45

(349)

26

(202)

46

(357)

129

(100)

Toplam 157

(194)

398

(491)

77

(95)

178

(220)

810

(100)

61



χ226372 sd10














kullanmaktaydı




ŞS

n

()

TSCcedil

n

()

ETAC

n

()

AS

n

()

KS

n

()

SAS

n

()

Toplam

n

()

p

Değeri

1 Kişi 3

(107)

12

(429)

1

(36)

11

(393)

1

(36)

0

(00)

28

(100)

2 Kişi 24

(161)

53

(356)

12

(81)

50

(336)

9

(60)

1

(07)

149

(100)

3 ve

Daha

Fazla

130

(205)

301

(476)

54

(85)

117

(185)

22

(35)

9

(14)

633

(100)

0003

Toplam 157

(194)

366

(452)

67

(83)

178

(220)

32

(4)

10

(12)

810

(100)

62


























p=0001)




63





Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

pH 771 (749 - 785) 659 (637 - 687) 0001


) 43600 (40500 - 67100) 5240 (3800 - 6700) 0001




Uygun

n()

Uygunsuz

n()

Toplam

n()

p

Şebeke Suyu 39 (1000) 0 (0) 39 (1000)

0001 Arıtılmış Su 28 (718) 11 (282) 39 (1000)

Toplam 67 (859) 11 (141) 78 (1000)

χ212806 sd1


Analizleri









64




Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Nitrit (mgL) 0003 (0002 - 0003) 0002 (0001 - 0003) 0106

Amonyum(mgL) 0005 (0005 - 0009) 0006 (0003 - 0010) 0287

Floruumlr (mgL) 0157 (000 - 0321) 000 (000 - 0008) 0001

Kalsiyum (mgL) 5300 (4260 - 7140) 120 (000 - 375) 0001

Magnezyum (mgL) 2710 (2230 - 4770) 659 (302 - 1070) 0001













Şebeke Suyu

(n=39)

Arıtılmış Su

(n=39)

p

Değeri

Serbest Klor (mgL) 058 (043 - 069) 002 (001 - 003) 0001

65



lt 02 mgL

n()

02 ndash 05 mgL

n()

gt 05 mgL

n()

p

Şebeke Suyu 3 (77) 13 (333) 23 (59) 0001


χ266857 sd2

66

5 TARTIŞMA
































67













olabilir





















68




















artıracaktır














69


































70





getirilmelidir





























71








) iyonları mide ve





ve Mg+2




ve Mg+2


ve Mg+2
























72



















cm-1


436 microScm-1



73













tespit edildi





edildi











bulundu




74










hazırlamalıdır



sağlayacaktır

75

7 KAYNAKLAR
































200010321-6


6863-71









76



















1989 2195-203





















77















07012017





201617103-28





Bull 201110(2)187-92




Geneva 2004











78






Ankara 2005


Ankara 2004



2015







76-87


200013(3)45-50


Pediatr 20086152-8


Press Company 2003



Derg 2012 19(3) 92-102






2014








79


20098(2)i-ii








201121(B)11-9











2015 Antalya






Bulletin 200912(5) 589-96





20099196





2009


80


2011








81

8 EKLER

EK-1 Anket Formu















1) 0 -999 TL

2) 1000-1999 TL

3) 2000-2999 TL

4) 3000-3999 TL






1) Şebeke suyu




82



1) Şebeke suyu






nedir









4) Diğer








83

1) Evet

2) Hayır


yanıtlayacaktır)

1- Ayda 1 kez

2- 3 ayda 1 kez

3- 6 ayda 1 kez

4- Yılda 1 kez






1- Evet

2- Hayır

84


85

Documents

T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ HALK SAĞLIĞI …