Te Poutama Tau:He Whakaaturanga mā te Kaiako

Te Hautau 2

Ngā whāinga mō tēnei akoranga

• Kia mārama ki ētahi tikanga matua e ono e pā ana ki te hautau.

• Kia āta whakaaro me pēhea te whakamārama i ēnei tikanga o te hautau

Horopaki 1 • E kōrerorero ana a Hinewai rāua ko Rongopai

mō ā rāua hokohoko kākahu. Ko tā Hinewai, o āna moni i pau ki te hokohoko. Ko tā Rongopai, o āna moni i pau.

• Ko wai o rāua i whakapau i te pūtea nui rawa ki te hoko kākahu?

• Ko te whakautu a tētahi ākonga:• Nā Hinewai i whakapau te pūtea nui rawa, nā te

mea he nui ake te i te .

• He pēhea nei ō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 1 • Mēnā e $40 te pūtea a Hinewai, e $20 (te ) i

pau i a ia ki te hoko kākahu.

• Mēnā $100 te pūtea a Rongopai, e $25 (te ) i pau i a ia ki te hoko kākahu.

• I konei he rahi ake te pūtea i pau i a Rongopai.

• Nō reira, mā te rahi o te katoa o te pūtea a tēnā, a tēnā, e mōhiotia ai te rahi i pau ki te hoko kākahu.

Horopaki 1

te rahi o te katoa o te pūtea

te hautanga o te pūtea i pau

te rahi o te pūtea i pau

Hinewai $60 $30

Rongopai $80 $20

Hinewai $70 $35

Rongopai $160 $40

Tikanga Hautau 1

• Mā te rahi o te katoa (te mea tūtahi), e mōhiotia ai te rahi o te hautanga.

• He aha ētahi tauira, ētahi whakamārama rānei i tēnei tikanga matua?

Tikanga Hautau 1

He nui ake te o te porowhita nui, i te o te porowhita iti, nā te mea he rerekē te rahi o te katoa o tēnā porowhita o tēnā. Kāore e tika ana tēnei whakaahua hei whakatairite i te me te .

He ōrite te rahi o te katoa o ia porowhita, nō reira e tika ana te whakatairite i ngā hautau e rua nei. Arā, he nui ake te i te .

Horopaki 2

• I kainga e Anaru tētahi o āna hanawiti e rua. I kainga e Hakiwai tētahi o āna hanawiti e toru.

• He aha te hautanga o te katoa o ā rāua hanawiti i kainga?

• Ko te whakautu a tētahi ākonga:• Tāpirihia te me te :

+ =

• He pēhea nei tō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 2

• Kei te tāpirihia tētahi hautanga ki te haurua. Nō reira, he nui ake i te haurua te otinga. He iti iho te i te haurua, nō reira kāore e tika ana te whakautu a tēnei ākonga.

Horopaki 2

• He rerekē te katoa (te huinga tūtahi) o ngā hanawiti e hāngai ana ki ia hautau. E rua ngā hanawiti katoa a Anaru, e toru ngā hanawiti katoa a Hakiwai.

Horopaki 2

• Ki te tāpirihia ētahi hautau, me ōrite te katoa (te huinga tūtahi) e hāngai ana ki ngā hautau e tāpirihia ana. Arā, e rima katoa ā rāua hanawiti. Kotahi haurima ( ) i kainga

e Anaru, kotahi haurima ( ) i kainga e Hakiwai: + =

Tikanga Hautau 2

• Me ōrite ngā tauraro o ngā hautau e tāpirihia ana.

Horopaki 3

• Ko te tohe a tētahi ākonga, kāore e tika ana te hautau , nā te mea he nui ake te taurunga i te tauraro. Ko tāna me pēnei kē te tuhi i taua hautau:

• He pēhea nei tō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 3

• Pēhea nei te rahi o ngā wāhanga porowhita nei?

• Tatauria ngā hautoru.• E hia katoa ngā hautoru?• Me pēhea te pānui i tēnei hautau: ?• Me pēhea te pānui i te ?• Nō reira, me pēhea te pānui i te ?

Horopaki 3

Mā te tuhi pikitia, mā te whakamahi rauemi rānei e tino kitea ai he hautau motuhake te , he hautau motuhake hoki te .

Tikanga Matua 3

• He nui ake i te kotahi ētahi hautau. Mēnā he nui ake te taurunga i te tauraro, he nui ake te hautau i te kotahi.

• He aha ētahi tauira, ētahi whakamārama rānei i tēnei tikanga matua?

Tikanga Matua 3

• Kei te hoko parehe (pīta) a Horowai hei whāngai i ōna hoa tokowhitu. Ka whakaaro ia kia kotahi hautoru ( ) te rahi o te parehe mā ia tangata.

• He pēhea nei te rahi o te parehe hei whāngai i ōna hoa?

Horopaki 4

• E pēnei ana te whārite a tētahi ākonga:• 2 ÷ = 1 • He aha pea i pēnei ai ngā whakaaro o tēnei ākonga?

• Ko te 1 te haurua o te 2 • Ko te otinga o tētahi wehenga, he iti iho i te tau i wehea.

• He pēhea nei tō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 4

• Ko tētahi rautaki hei whakaoti wehenga, ko te huri hei whakareatanga. Hei tauira:

• 8 ÷ 4 =• E hia ngā 4 kei roto i te 8? 4 x = 8

• 72 ÷ 4 = • E hia ngā 4 kei roto i te 72? 4 x = 72

• 2 ÷ = • E hia ngā kei roto i te 2 ? x = 2

Tikanga Hautau 4

• Ko tētahi tikanga o te wehe i tētahi tau ki tētahi (a ÷ e), he whiriwhiri i te maha o ngā e kei roto i te a.

• Mā te whai horopaki, e mārama ai tēnei tikanga. Hei tauira:

Kei te tui hāte a Merenia. Kotahi haurua ( ) mita te roa o te papanga mō ia hāte. E hia ngā hāte ka taea i te rua me te haurua (2 ) mita papanga?

Tikanga Hautau 4

• Mā te whakamahi rauemi, mā te whakaahua rānei. Hei tauira:

Horopaki 5

• Ko te tohe a tētahi ākonga, karekau tētahi o ēnei whakaahua i te tohu i te kotahi hautoru ( ). Ko tāna, ko te , ko te , ko te ngā hautau e whakaaturia ana.

• He pēhea nei tō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 5

• Whakaaturia te ki tētahi porowhita:

• He ōrite te rahi o te ki te rahi o te . Nō reira ko te whakaaturanga o te , koia hoki te .

Tikanga Matua 5

• He ōrite te rahi o ngā hautau ōrite.• He aha ētahi tauira, ētahi whakamārama rānei i

tēnei tikanga matua?• Mā te whētuia pepa. Hei tauira:

Tikanga Matua 5

• Mā te whakamahi papa hautau:

• He tauira pātai:• E hia ngā hauono kia ōrite ki te rahi o te hautoru?• E hia ngā hautoru kia ōrite ki te rahi o te ?• Tuhia ētahi atu hautau ōrite e whakaaturia ana i te papa

hautau?

Horopaki 6

• Ko te tohe a tētahi ākonga, he nui ake te i te .

• He aha pea i pēnei ai ngā whakaaro o tēnei ākonga?– Kāore pea i te mārama ki te tikanga o te tohu ‘>’.– E tiro kē ana ia ki ngā tauraro o ngā hautau, me tana

kore mārama ki te tikanga o te tauraro.• He pēhea nei tō whakahoki kōrero ki tēnei ākonga?

Horopaki 6

• Whakaaturia te me te ki ētahi porowhita:

• He tauira pātai:• E hia ngā wehenga ōrite o te porowhita tuatahi hei

whakaatu i ngā hauono?• E hia ngā wehenga ōrite o te porowhita tuarua hei

whakaatu i ngā hauwhā?• Kei tēhea porowhita ngā wehenga iti rawa?

Tikanga Matua 6

• Mēnā he maha ake ngā wehenga ōrite o tētahi mea, he iti ake ia wehenga.

• He aha ētahi tauira, ētahi whakamārama rānei i tēnei tikanga matua?– Mā te whakamahi papa hautau:

Tikanga Matua 6

• Mā te whakatairite i ngā hautau ki te kore, te haurua me te kotahi. Hei tauira:

• He nui ake te , te rānei?– He nui ake te i te .

– He iti iho te i te .

Hei whakarāpopoto

• Mā te rahi o te katoa (te mea tūtahi) e mōhiotia ai te rahi o te hautanga.

• Me ōrite ngā tauraro o ngā hautau e tāpirihia ana.• He nui ake i te kotahi ētahi hautau. Mēnā he nui ake te

taurunga i te tauraro, he nui ake te hautau i te kotahi.• Ko tētahi tikanga o te wehe i tētahi tau ki tētahi (a ÷ e),

he whiriwhiri i te maha o ngā e kei roto i te a (e x = a).• He ōrite te rahi o ngā hautau ōrite.• Mēnā he maha ake ngā wehenga ōrite o tētahi mea

tūtahi, he iti ake ia wehenga.