Upload
hubert
View
127
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ. Fatih İLHAN. İçindekiler. Yasal Mevzuatın Gelişimi, Amaç ve Kapsam, Atıkların Tanımlanması ve Listesi, Görev Yetki ve Sorumluluklar, Atık Yönetimi Atıkların Taşınması, Atıkların Geri Kazanımı ve Bertarafı, Atıkların Ara Depolanması, - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
21.04.23 1
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ
YÖNETMELİĞİ
Fatih İLHAN
İçindekiler• Yasal Mevzuatın Gelişimi,• Amaç ve Kapsam,• Atıkların Tanımlanması ve Listesi,• Görev Yetki ve Sorumluluklar,• Atık Yönetimi
– Atıkların Taşınması,– Atıkların Geri Kazanımı ve Bertarafı,– Atıkların Ara Depolanması,– Atıkların Sınırötesi Taşınımı,– Lisanslı Bertaraf Tesisleri,
Yasal Mevzuatın GelişimiRCRA1976
HSWA (Hazardous and Solid Waste Amendments)1984
51 FR 40572 (Solvent ve Dioksin + LDR+ TCLP ve diğer testler)1986
53 FR 31138 (First Third Wastes- En riskli atıkların belirlenmesi)1988
54 FR 26594 (Second Third Wastes-2.derece riskli atıkların belir.)1989
TCLP kesinleştirildi.1990
55 FR 22520 (Third Third wastes ve RCRA tehlikeli atık listesi)1990
57 FR 37194 (Phase I Rule-ilk set için arıtma standartları)1992
59 FR 47982 (Phase II Rule-ikinci set için arıtma stand.+ UTS)1994
61 FR 15565 (Phase III Rule-üçüncü set için arıtma stand.+ UTS sonuçlandırıldı)
1996
Yasal Mevzuatın Gelişimi75/442/EEC Waste Framework Directive1975Çevre Koruma Yasası (75. madde: kontrollü atık)1990
91/156/EEC (Waste framework Directive için ilaveler)1991
91/689/EC (Hazardous Waste Directive)1991
94/3/EC (Konsey Kararı:EWC ilk kez oluşturuldu.645 atık)1993
94/904/EC (Konsey Kararı: HWL Tehlikeli atık listesi:236/645)1994
99/31/EC (Landfill Directive)1999
2000/532/EC (Kom. Kararı: EWC ve HWL’nin ilk reviz. 290/687)2000
2003/33/EC (Konsey Kararı: Depolama kriterleri, sınır değerler,testler, Landfill Directive’i destekliyor.)
2002
EWC 2002 (2000/532/EWC) (404 / 849)2002
Yasal Mevzuatın Gelişimi2872 Çevre Kanunu1983
20814 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği1991
22099 (KAKY’de son değişiklik)1994
22387 (Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği)1995
22858 (TAKY Değişiklik, sonraki değ. 97;23020, 99;23827, 01;24458)1996
25755 (TAKY Son Hali)2005
Çevre Kanunu (Madde 8:TA üreticileri, Madde 13:Teh.kimyas., TA ithali, TA yönetimi-yönetmelik ref. Madde 14: Cezalar)2006
21634 (Tehlikeli Kimyasalların Kontrolü Yönetmeliği)1993
Basel Sözleşmesi(TehAt Sınırlarötesi Taşınım ve Bertrf. Kontrolü)1994
Mevcut Yasal Durum• Kanunlar
– 2872 Sayılı Çevre Kanunu (11/08/1983 - 18132 R.G.)– 5491 Sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapan Kanun ( 13/05/2006- 26167 R.G.)
• Yönetmelikler – Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( 20.05.1993 - 21586 R.G.)– Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( 14.03.2005 - 25755 R.G.)– Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( 21.01.2004 – 25353 R.G.)– Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ( 31.08.2004 – 25569 R.G.)
• Genelgeler– Tehlikeli Atıklar (2001/9)– Tehlikeli Atıklar (2002/7)– Tehlikeli Atıklar (2002/8) – Tehlikeli Atıklar (2004/9) – Tehlikeli Atık Taşınımı (2005/11)
• Tebliğler – Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar (22 Haziran 2005
tarih ve 25853 sayılı RG.)– “Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Yakıt ve Atıklara İlişkin” Dış
Ticarette Standardizasyon Tebliği –2006/3
• Uluslar arası Sözleşmeler– Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınmasının ve Bertaraf Edilmesinin Kontrolüne
İlişkin Basel Sözleşmesi (1994)21.04.23 6
Türkiye’de Katı Atık Mevzuatı
21.04.23 7
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİNAB DİREKTİFLERİ İLE UYUMU
AB Direktifi Direktifin İlgili Bölümü Karşılık Gelen Yönetmelik
75/442/EEC Çerçeve Atık Direktifi
Genel Hükümler(Madde 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16 ve Ek I & II)
TAKY
2000/532/ECAvrupa Atık Kataloğu
Yıldız ile işaretli olan atıklar ve kullanım kısmı
TAKY Ek 6, 7
91/689/ECTehlikeli Atık Direktifi
Tüm Hükümleri TAKY
99/31/ECDüzenli Depolama Direktifi
Tehlikeli atıkların düzenli depolanmasına ilişkin teknik şartlar (atık kabul, altyapı vb)
TAKY Bölüm 7EK 11
2000/76/ECYakma Direktifi
Tehlikeli atıkların yakılmasına ilişkin teknik şartlar (Emisyon Limit Değerleri)
TAKY Madde 20, 21Ek 16, 17
93/259/ECAtıkların Taşınımına İlişkin Direktif
Sınır ötesi taşınıma ilişkin hükümler (transit, ithalat, ihracat)
TAKY Bölüm 8Ek 9, 10
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Amaç:Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması
Kapsam:• Tehlikeli atıkların toplanması, • Tesis içinde geçici depolanması, • Ara depolanması, • Taşınması, • Geri kazanılması, • Nihai bertarafı,• İthalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve
yükümlülükler, • Alınacak önlemler ve yapılacak denetimler, • Tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar
ATIĞIN TANIMLANMASI
Yeni Yönetmelik Avrupa Birliği Direktifleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Avrupa Atık Kataloğunda yer alan tehlikeli
atıklar (A), muhtemelen tehlikeli atık olabilecek atıklar(M) yönetmeliğin tehlikeli atık listesini oluşturmaktadır.
(A) :Kesin tehlikeli olan atıklar (M): Muhtemelen tehlikeli atık olabilecek
atıklar
1. Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar,
2. Tarım, bahçıvanlık, deniz ürünleri üretimi, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda hazırlama ve işleme sonucu ortaya çıkan atıklar,
3. Ahşap işleme, sunta ve mobilya üretimi, selüloz, kağıt ve karton üretiminden kaynaklanan atıklar,
4. Deri kürk ve tekstil endüstrisi atıkları,5. Petrol arıtma, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, 6. İnorganik (organik olmayan) kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar,7. Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, 8. Astarların (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler) yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı
mürekkeplerinin üretim, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar, 9. Fotoğraf endüstrisinin atıkları,10. Isıl işlemlerin atıkları, 11. Metal ve diğer materyallerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması ve demir madeni dışındaki
hidro-metalürjinin yol açtığı atıklar,12. Metallerin ve plastiklerin biçimlenmesi ve fiziki ve mekanik yüzey işlenmesi atıkları,13. Yağ ve sıvı yakıt atıkları (yenebilir yağlar, 05 ve 12 hariç),14. Organik çözücüler, soğutucu ve itici gazların atıkları,15. Aksi belirtilmemiş ise ambalaj maddeleri, absorbanslar, silme bezleri, filtre malzemesi ve
koruyucu giysi atıkları,Listede belirtilmeyen atıklar,16. İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil),17. İnsan ve hayvan sağlığına ve/veya bu konulardaki araştırmalara ilişkin atıklar (doğrudan sağlığa
ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç),18. Atık bertaraf tesislerinin atıkları, saha dışı atık su arıtma tesislerinin ve insan tüketimi için ve
endüstriyel kullanım için kullanılan su hazırlama tesislerinin atıkları,19. Belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar) ayrı toplanmış
kısımlar dahil.
ATIK LİSTESİ242’ i (M) işaretli 503 tehlikeli atık
Atık kodu 20 bölümden oluşur• Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel
işyeri branşı)• Bölüm 6 - 7 işleme dayalı• Bölüm 13 - 15 madde ve malzemeye dayalı• Bölüm 20 Evsel atıklar• Bölüm 16 Listede başka türlü
tanımlanmayan atıklar
Atık listesi yaklaşık olarak 242 adet “Muhtemelen tehlikeli atık kodu“ içerir.
• Ek 6 : H3 ile H8 arasındaki tehlike özellikleriyle H10 ve H11’dekilerin eşik konsantrasyonlarının aşılması durumunda atığın zararlı olarak sınıflandırılmasını gerektirecek zararlı maddeler için sınır değerleri içerir.
TEHLİKELİ ATIK LİSTESİ EK-7
20 ana başlık Atığı tanımlamak için; 1. adım:
(01)den (12)ye yada (17)den (20)ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunması
2. adım: 1. adımda bulunamazsa (13), (14) ve (15)ana
başlıkları altında verilen bölümlerin incelenmesi 3. adım:
1. ve 2. adımda bulunamazsa (16) ana başlığı altında verilen bölüm uyarınca tanımlama
4. adım (16) ana başlığı altında verilen bölümde de
bulunamıyor ise (…..99) kodu (başka türlü tanımlanamayan atıklar), ilk adımda tanımlanan liste bölümündeki aktiviteye uygun olarak kullanılmalıdır.
Ek 5 TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ• H1 'Patlayıcı`:
• H2 'Oksitleyici`: • H3-A 'Yüksek oranda Tutuşabilenler `:• H3-B 'Tutuşabilen`: • H4 'Tahriş edici`: • H5 'Zararlı`:• H6 ‘Toksik’: • H7 ‘Kanserojen’: • H8 ‘Korozif’:• H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’: • H10 ‘Teratojenik’: • H11 ‘Mutajenik’: • H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya çok
zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar.• H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan
atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar.• H14 ‘Ekotoksik’:
• NOT: Tehlikeli özelliklere ilişkin etiketlemede kullanılacak işaretler için “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” EK 4 kullanılacaktır.
Eşik Konsantrasyonlar
• Eşik Konsantrasyonlar• Ek 6’da, H3-A (birinci paragraf) ve H3,
H4 – H8, H10 ve H11 tehlike özellikleri için eşik değerler belirlenmiştir.
• Ek 6’da yer almayan tehlike özelliklerine (H1, H2, H9, H12, H13 ve H14) ait eşik konsantrasyonlar risk ibarelerine göre geliştirilmiştir. Bu tehlikelerin bazılarının eşik değerleri hesaplanabilmekte, bazıları ise fiziksel özelliklerin test edilmesini gerektirmektedir.
Eşik Konsantrasyonlar ve Muhtemel Kayıtlar• EK 7 Atık Listesinde;
– (M) işaretli muhtemelen tehlikeli olan atıkların tehlikeli olup olmadığına nasıl karar verilir?
Uygun atık kodunu bul ,(M) ile işaretli ise:• Yeterli bilimsel bilginin mevcut olup
olmadığını kontrol et (tehlikeli madde sınıflandırılması, üretim işlemi, MSDS ve ASL formları…)
Sonuç vermiyorsa:• Mevcut analitikleri kontrol et ( kimyasal
analiz)En kötü durumda:• Bütün analitikleri
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLAR
• Bakanlılığın Görev ve Yetkileri• Mülkü Amirlerce Alınacak Tedbirler• Mahalli İdarelerce Alınacak Tedbirler• Atık Üreticisinin Yükümlülükleri• Bertaraf Edenin Yükümlülükleri(Atık Beyan Formu - Atık Yönetim Planı)
BAKANLIĞIN GÖREVLERİ
2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince; Program ve politika saptamak Bölgesel boyutta atık yönetim planı
oluşturmak Geri Kazanım/Bertaraf tesislerinin
yer seçimini onaylamak, lisans vermek, denetlemek
ÜRETİCİNİN SORUMLULUKLARI Atık üretimini en az düzeye indirecek tedbirleri almak, Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu
her yıl doldurarak Bakanlığa göndermek, Atıkların tesis içinde yönetmelikte öngörülen kriterlere
uygun geçici depolarda bekletilmesi için Valilikten izin almak,
Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay içinde hazırlayarak valilikten onay almakla,
Atıklarını bu yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek, ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmekle,
sorumludur.
BERTARAF EDENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Bertaraf tesislerini bu Yönetmelikle belirlenen standartlara uygun olarak teşkil etmekle ve proje halinde iken ön lisans almak,
İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak, Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve
acil durum söz konusu olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek,
Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve kimyasal analizini yapmakla, atığın taşıma formunda belirtilen atık tanımına uygunluğunu tespit etmek,
Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye göndermek,
Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi vermek,
Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı, taşınım türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla,
Yükümlüdür.
ATIK BEYAN FORMU
ATIK ÜRETİCİSİ,• Ek-8 de yer alan Atık Beyan Formunu her
yıl ocak ayında bir önceki yıla ait bilgileri doldurarak, iki ay içerisinde Valiliğe gönderir.
• Ek-7 de yer alan atık tanımlama kodunu kullanır.
• Bir yıl boyunca bir nüshasını saklar.
İL MÜDÜRLÜĞÜ , Atık beyan formunu değerlendirerek, İlde
oluşan atık miktarı ve bilançosunu belirleyerek nisan ayında Bakanlığa gönderir.
ATIK YÖNETİM PLANI
• Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak Valilikten onay alır.
• Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin planlarını mahalli çevre kuruluna sunar.
• Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim planlarını esas alan 3 yıllık “ İl Tehlikeli Atık Yönetim Planını ” hazırlayarak Bakanlığa sunar.
Avrupa atık kataloğu detayları henüz yönetmeliğimizde yer almıyor…
Atık kodlamaları yetersizEK 11a, Ek6 uygulamaları problemli…
Yasal Düzenlemeler, problemler
Yorumlamak bazen zor…Gereksiz ayrıntılar…
Yönetmelik dış kaynaklı…Uygulamada sıkıntılar…
En büyük eksik yaptırım…
Yine de yönetmelik büyük bir dikkatle hazırlanmış ve önemli eksiklikleri bulunmuyor… (Çoğunluk görüşü)
Atık Üreticileri, problemler…
Endüstrilerde tehlikeli atık yönetim sistemleri
kurulmalı…Çevre mühendisleri
çalıştırılmalı…
Küçük ve orta ölçekteki işletmeler daha az bilgili…Atık yönetimini muhasebe
bölümü gibi ilgisiz bölümler yürütüyor…
Bazı işletmeler üretim maliyetini hesaplarken atık maliyetini
düşünmüyor…Bazıları tehlikeli atığa sahip olduğunu bile kabul
etmiyor…Hep bir itici güç gerekiyor: Müşteri portföyü,
yabancı ortak, yasal denetim…
Kurumsal Çalışmalar, problemler…
Kurumlar atık üreticilerine yeterli yasal yaptırım uygulayamıyorlar…
Bütün yetki bakanlıkta…Ancak az sayıda üreticiye ulaşabiliyorlar…
Bakanlığın belediyeleri ve üreticileri aynı çatı altında buluşturması bekleniyor…
Kurumlardaki en büyük eksiklik personel sayısı…
Sayı az sorumluluk fazla…(Atık üreticilerini denetlemek,
atık taşıyıcılarını denetlemek…)
TEHLİKELİ ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASITehlikeli atıklar Lisanslı araçlarla taşınmak zorundadır.
Valiliklerce; atık taşıyacak araç ve firmalara lisans verilirken;
Araç için TSE uygunluk belgesi, Şoförler için ADR eğitim sertifikası Ulaştırma Bakanlığından alınmış yetki belgesiaranmaktadır.
Başvurularda istenilen bilgi ve belgeler yönetmelik Ek-18’de yer
almaktadır.
ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASI
Atık Üreticisi Taşıyıcı
İl Müdürlüğü Bakanlık
Atık Bertaraf Tesisi
BERTARAF YÖNTEMLERİGeri
KazanımGeri
Kazanım
YakmaYakma Düzenli Düzenli DepolamaDepolama
GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİNİN LİSANSLANDIRILMASI TAKY 27. Madde’ye göre; ÇED Belgesi Fizibilite Raporu Mühendislik Proje ve Raporları Ek-13- Ön Lisans projeye verilmektedir.
TAKY 28. Madde’ye göre; Ek-14Ön Lisans verilen tesis projesinin işletmeye
hazır olduğu belirtildikten sonra Bakanlıkça uygun görüldüğündeGeçici Çalışma İzni veya Lisans verilir.
GERİ KAZANIM
• BAZI DURUMLARDA GERİ KAZANIM BİR ENDÜSTRİDEN ÇIKAN ATIK, BAŞKA BİR TESİSİN ÜRETİM PROSESİNDE HAMMADDE OLARAK KULLANILABİLİR.
• BU NOKTADA ATIK SAHİPLERİNİN ATIKLARINI KULLANABİLECEKLERİ ADRESLERE ULAŞABİLMELERİ ÖNEM KAZANMAKTADIR
Düzenli Depolama Tesisleri
DÜZENLİ DEPOLAMA
• Depolama işlemi sırasında alınan önlemlerin yeterli olduğu veya atığın özelliği sebebi ile depolama işleminde çevrenin olumsuz yönde etkilenmeyeceğinin ispat edilmesi hallerinde, atıklar depolanabilir veya bu amaçla depo tesisi kurulmasına izin verilebilir.
• Depolamada (Ek 11-A) da belirtilen sınır değerler aşılamaz.
• Tehlikeli atıklar evsel katı atıklardan ayrı olarak işleme tabi tutulur ve depolanır.
Temel nitelendirme için eluat testi
Tehli keli Atıkl arın kontrolü Yönetmeliği Ek 11 de uyumlaş tırıl an atık kabul kriterini n belirlenmesi için yapıl an El uatTesti
1 ltDisti le su
100 gr. atık
24 saat çalk alama
Katı kısımların filtre ile s üzülmesi
Süzülen suyun analizi
Ek 11 de veri len limit değer ler le karşılaştırm a
Temel nitelendirme için eluat testi
• Test sonuçları ilgili D.depolama sahasının sınır değerlerine cevap vermeli:
• D.Depolama sınıfları
• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ek 11
ATIKLARIN DÜZENLİ DEPO TESİSLERİNE DEPOLANABİLME KRİTERLERİ
İnert Atık olarak muamele görecek
atıklar (mg/lt)
Tehlikesiz Atık olarak muamele görecek
atıklar (mg/lt)
Tehlikeli Atık olarak muamele görecek atıklar
(mg/lt) 1 Eluat Kriterleri
L/S = 10 lt/kg
1.01 As (Arsenik) ≤ 0.05 0,05–0,2 < 0,2–2,5 1.02 Ba (Baryum) ≤ 2 2–10 < 10–30 1.03 Cd (Kadmiyum) ≤ 0,004 0,004 – 0,1 < 0,1–0,5 1.04 Cr toplam (Krom
Toplam) ≤ 0,05 0,05–1 < 1 – 7
1.05 Cu (Bakır) ≤ 0,2 0,2 – 5 < 5 – 10 1.06 Hg (Civa) ≤ 0,001 0,001– 0,02 < 0,02– 0,2 1.07 Mo (molibden) ≤ 0,05 0,05 - 1 < 1 – 3 1.08 Ni (Nikel) ≤ 0,04 0,04 – 1 < 1 – 4 1.09 Pb(Kurşun) ≤ 0,05 0,05 – 1 < 1 – 5 1.10 Sb (Antimon) ≤ 0,006 0,006 -0,07 < 0,07 -0,5 1.11 Se(Selenyum) ≤ 0,01 0,01 – 0,05 < 0,05 – 0,7
1.12 Zn (Çinko) ≤ 0,4 0,4 -5 < 5 -20 1.13 Klorür ≤ 80 80 - 1500 < 1500 – 2500 1.14 Florür ≤ 1 1 -15 < 15 -50 1.15 Sülfat ≤ 100 100 – 2000 < 2000- 5000 1.16 DOC (Çözünmüş
Organik karbon)(1) ≤ 50 50-80 <80-100
1.17 TDS ( Toplam çözünen katı)
≤400 400-6000 <6000-10000
1.18 Fenol İndeksi ≤ 0,1 2 Orijinal atıkta
bakılacak kriterler
(mg/kg)
(mg/kg)
(mg/kg) 2.1 TOC(toplam organik
karbon) ≤30000 (%3) 50000 (% 5)- pH ≥ 6 (2) 60000 ( %6)
2.2 BTEX(benzen, toluen, etilbenzen ve xylenes)
6
2.3 PCBs 1 2.4 Mineral yağ 500 2.5 LOI ( Kızdırma Kaybı) 10000 (%10)
Alt yapıya ilişkin kurallar
Atık depolama sahasının taban ve yanal yüzeyleri asgari olarak aşağıdaki şartlara uymalıdır :
Tehlikeli atıklar için atık depolama sahası :
K ≤ 1,0 x 10-9 m/s; kalınlık ≥ 5 m,Doğal zeminin bu şartları sağlamadığı alanlarda bu yapay olarak sağlanır ve güçlendirilerek koruma yapılır. Yapay bir jeolojik bariyer 0,5 metreden daha ince olmamalıdır.
TEHLİKELİ ATIKLARIN ARA DEPOLANMASI
• Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir.
• Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.
ARA DEPOLAMA TESİSİNİN ÖZELLİKLERİ
Ara depolama ve işleme tesislerinde;
a) Giriş, depolama ve çalışma kısımları,
b) Yangın söndürme sistemleri,
c) Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri,
d) Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan,
bulunmalıdır.
YAKMA
• (EK 7) de yer alan tehlikeli atıkların yakılması sırasında uyulması gereken esaslar ve limit değerler Madde 20’ de verilmektedir.
• Yakma tesisleri de lisans alınması zorunlu tesisler arasındadır. Lisans alınmadan önce Madde 21 gereğince deneme yakılması yapılması gerekmektedir.
YAKMA
Atık Deposu :Hazırlıksız depolama
Boşaltma ve Besleme
Kanalı
BesleyiciYanma Izgarası Dip Küller Arındırma
Geri Dönüşüm Isıtıcısı
Baca Gazı Temizleme Sistemi
Kontrol Odası ve Köprü Sürücüsü
ALTERNATİF BERTARAF YÖNTEMLERİ Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında
Uyulacak Genel Kurallar(22 Haziran 2005 tarih ve 25853 sayılı RG.)
• Kullanılmış lastikler, I ve II Kategori Atık Yağlar Boya Çamurları Solventler Plastik Atıklar Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
uygun görülecek diğer atıklar
ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ
BASEL SÖZLEŞMESİ • Sözleşmenin amacı; tehlikeli atıkların oluşumu,
taşınımı ve yönetiminden ortaya çıkan olumsuz etkilere karşı çevre ve insan sağlığını korumaktır.
• Ülkemiz Sözleşmeye 1994 yılından beri taraftır.Bu amaçla da;
Atıkların sınırlarötesi taşınımı için kontrol sistemi ve çevreye duyarlı atık yönetimi sistemi kurulmuştur.
• Kontrol sistemi ön bildirim (notifikasyon) sistemine dayanmaktadır.
ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ
-Tehlikeli atıkların ülkemize ithalatı yasaktır.Ancak, Ancak, sektör itibari ile ekonomik değere haiz
atıkların ithal izinleri yayımlanacak tebliğler doğrultusunda verilir.
-Tehlikeli atıkların ihracatı sadece OECD;AB ülkeleri ile Liechtenstein ülkesine yapılabilmektedir.
Atık ihracatında,-İthalatçı ülke ile transit ülkelerin yazılı onayları
alındıktan sonra ihracat işlemine izin verilmektedir.İhracat işleminde bildirim ve taşıma formları kullanılmaktadır.
Atık İhracatında Basel Sözleşmesi Notifikasyon Sistemi kullanılmaktadır. Notifikasyon Formu Ek-10’da yer almaktadır. Formlar, atık ihracatçısı tarafından 2 nüsha doldurularak Bakanlığımıza gönderilmektedir.
MEVCUT DURUM VE UYGULAMA
8%
45%
47%
Geri Kazanılmış
Satılmış veya Hibe Edilmiş
Bertaraf Edilen
TUİK 2004
TOPLAM ATIK MİKTARI:1.12 MİLYON TON/YIL
YAKMA VE DEPOLAMA: MEVCUT DURUM
Firma Adı Kapasite
İZAYDAŞ (Depolama)
790.000 m3
İZAYDAŞ (Yakma) 35.000 ton/yıl
PETKİM (Yakma) 17.500 ton/yıl
TÜPRAŞ (Yakma) 7.750 ton/yıl
İSKEN (Depolama) 115.000 m3
LİSANSLI GERİ KAZANIM TESİSİATIK TÜRÜ YILLIK TÜKETİM KAPASİTESİ
Boya Çamuru 4.503 ton/yıl
Yağlı Metal Atığı (ağır metal içeren metal atıkları)
86.618 ton/yıl
Kimyasal Atık (çürük asit, v.b.) 21.106 ton/yıl
Kontamine Bez, üstübü 7.978 ton/yıl
Atık Solvent 1.990 ton/yıl
Atık Varil 656.400 adet/yıl
Endüstriyel Nitelikli Çamur (ramat çamuru)
7.360 ton/yıl
Atık Yağ (II. Kategori) 36.735 ton/yıl
Atık Lastik 51.979 ton/yıl
Atık Yağ (I. Kategori) 33.762 ton/yıl (kurulu kapasite)
Pil Akü (16 Geri Kazanım Tesisi) 192.439 ton/yıl (kurulu kapasite)
Bitkisel Yağ (Lisans kapsamında 11 geri kazanım tesisi)
133.047 ton/yıl (kurulu kapasite)
TOPLAM 578.000 ton/yıl
PLANLANAN UYGULAMA
Kirklareli
Edirne
Canakkale
Tekirdag Istambul Karabuk
Balikesir
Bursa
Kocaeli
Bilecik
Duzce
Sakaraya
Barti KastamonuSinop
Bolu
Mardin
EskisehirAnkara Kirikkale
CankiriCorum
Kutahya
Manisa
Izmir
Aydin
Usak Afyon
Denizli
MuglaBurdur
Isparta
Antalya
Konya
Karaman
Icel
Kirsehir
Yozgat
Aksaray
Nevsehir Kayseri
Nigde
Adana
Hatay
Gaziantep
Maras
Sivas
Samsun
Amaya
Tokat
Ordu Giresun
GumushaneBayburt
Trabzon Rize
ArtvinArdahan
Erzincan
Tunceli
Malatya Elazig
Adiyaman
Urfa
Diyarbakir
SirnakHakkari
Van
Siirt
Bitlis
MusBingol
Erzurum
Karas
Igdir
Agri
Zonguldak
Proje çalışmaları devam ediyor
ÇED aşamasında
Fizibilite Aşamasında
PLANLANAN UYGULAMA
21.04.23 47
Türkiye’de Mevcut Durum
• Türkiye'de TUİK tarafından 2004 yılı için yapılan imalat sanayii atık envanterine göre, sektörel atık türü ve bu atıkları üreten sektörlere göre, atık üretim ve bertaraf edilen miktarlara ilişkin veriler değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara varılmaktadır:
• Türkiye’de imalat sanayi tarafından yılda 20 milyon ton’un üzerinde atık üretilmektedir.
• Bu miktarın yaklaşık 1.2 milyon ton’u tehlikeli atıktır.
• Bu miktarın % 8’i geri kazanılmakta, % 47’si bertaraf edilmekte, % 45’i ise satılan veya hibe edilmektedir. (TÜİK 2005) (Detay bilgi için: www.die.gov.tr)
21.04.23 48
TEHLİKELİ ATIK
Tehlikeli AtıkTehlikeli Atık (milyon €)(milyon €)
Depolama Tesisi (5 adet) 110
Yakma Tesisi ( 5 adet) 853
Transfer Tesisi (27 adet) 74
TOPLAM 1037
Sorunlar• -Ülke genelinde güvenilir bir tehlikeli atık
envanterinin oluşturulamaması, üreticinin atıklarını yanlış ve/veya eksik beyan etmesi, bölgesel bazda atık yönetim planlarının hazırlanmamasına neden olmaktadır.
• -Entegre atık yönetimi konusunda yapılan çalışmalarda koordinasyon sağlanamaması, veriye ulaşımda ve değerlendirmede sıkıntılar yaratmaktadır.
•
21.04.23 50
Sorunlar
• -Bölgesel atık bertaraf tesislerinin yeterli sayıda olmaması, atıkların taşınması için uygun nitelikte ve yeterli lisanslı araç bulunmaması, çevresel risklerin bilincinde olunmaması ve denetimin gerektiği gibi yapılamaması gibi nedenlerle tehlikeli atıklar uygun olmayan yerlere atılmaktadır.
21.04.23 51
Çözüm Önerileri• -Yönetim politikalarının oluşturulması konusunda
yapı taşı olan doğru ve sürekli envanter bilgilerinin, özellikle sanayiden kaynaklanan tehlikeli atıkların envanteri hususunda başlatılan çalışmaların tamamlanabilmesi için atık üreticilerinin eksiksiz olarak verilmelidir.
• - Etkin bir atık yönetimi oluşturulması için, bölgesel atık işleme ve bertaraf tesislerinin kurulması sağlanmalıdır. Bu tesislerin kurulmasında sanayi öncülük etmektedir.
21.04.23 52
Çözüm Önerileri• -Atık miktarının en aza indirilmesi, atıkların
geri kazanılması hususunda ilgili sektör temsilcileri bilgilendirilmeli ve teşvik edilmelidir.
• - Gerek sanayicinin gerekse tesislerin denetlenmesinde görev alan kurum/kuruluşların tehlikeli atık yönetimi konusunda periyodik olarak bilgilendirilmeli ve eğitim almaları sağlanmalıdır.
21.04.23 53
Sonuç
• Sonuç olarak, ülke genelinde etkin bir atık yönetiminin sağlanması için:– Bölgesel atık işleme ve bertaraf tesislerinin
kurulması– Kamuoyunun çevre duyarlılığının artırılması,– Ülke bazında atık envanterinin oluşturulması,– Yasal denetim ve yaptırım mekanizmasının
güçlendirilmesi,
gerekmektedir.
21.04.23 54
Kaynaklar
• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 14.3.2005 (R.G. No: 25755)
• Betül DOĞRU, AB Sürecinde Türkiye’de Tehlikeli Atık Yönetimi ve Uygulamaları, TÜRKAY, 2007
• M. Talha GÖNÜLLÜ, Endüstriyel Kirlenme Kontrolü, Birsen Yayınevi, 2004
• M. Sinan BİLGİLİ, Atık Yönetimi Teknolojileri Dersi Notları, 2007
• Aşkın BİRGÜL, Tehlikeli Atık Yönetimi, 2007
21.04.23 55
21.04.23 56
SORULARSORULAR
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER