Upload
egzoon-duraku
View
203
Download
11
Embed Size (px)
Citation preview
LIBR PR MSUESINTEKNOLOGJIA 12
Pr klasn e 12-t t arsimit t mesm t prgjithshm
Lindita Gjini
T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2011T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese
Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetrqarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 [email protected] i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja: Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 [email protected]
3TEKNOLOGJIA
PRMBAJTJE
Hyrje 5
Plani msimor 6
Objektivat sipas niveleve 17
Plani msimor ditor 26
Module msimore 28
Situata t mendimit kritik 52
Trajtimi metodik i nj pune praktike 54
Trajtimi metodik i projektit 56
Metodika e hartimit t nj testi 62
4TEKNOLOGJIA
5TEKNOLOGJIA
HYRJE
Libri q po ju paraqesim sht nj mjet ndihms pr msuesit e lnds s TIK-ut baz t klass s 12-t. Ky libr sht ndrtuar n prputhje me programin e miratuar nga MASH-i. Libri ka pr qllim q t ndihmoj msuesit n msimdhnie, duke i paraqitur atyre mekanizma pr aftsimin e nxnsve n procesin msimor dhe gjetje t prshtatshme pr prvetsimin sa m t mir t njohurive nga nxnsi.N kt libr jan vendosur:-Plani msimor, i cili paraqet n trsi t gjith lndn t ndar n dy linja funksion t njra-tjetrs. N plan jan prcaktuar dhe zbrthyer t gjitha temat msimore, si ato teorike, ashtu dhe ato me karakter praktik, ushtrime, pun praktike dhe testime deri n ort e projekteve. Jan ln edhe or t lira, duke i ln msuesit liri n prdorimin e tyre. - Objektivat msimor, t zbrthyer sipas kapitujve, duke prcaktuar kshtuorientimin e drejt t t msuarit n do kapitull t lnds. Kta objektiva janparaqitur n tri nivele, duke pasur parasysh se niveli m i lart t prfshij edhe at m t ultin. - Disa modele plani ditor t msuesit, t realizuara sipas strukturs ERR dhe modele t propozuara nga Instituti i Zhvillimit t Arsimit. - Po kshtu jan paraqitur edhe Situata t mendimit kritik me an t disatemave msimore ose or punsh praktike, projektesh, t cilat shrbejn tpr zhvillimin e shprehive t t menduarit n nivel t lart t t nxnit,qndrimit kritik, shprehs dhe ndihms.- N fund jan vendosur edhe testimet e zgjidhura q ndodhen n libr, si dhedisa njohuri t prgjithshme pr vlersimin sa m korrekt t nxnsit n procesin msimor.
6TEKNOLOGJIA
PLANI MSIMOR
34 jav msimore x 2 or n jav = 68 or
Njohuri t reja 50 orProjekte 3 orPun praktike 4 orUshtrime 6 orPrsritje kapitulli 1 orTestime 2 orOr t lira 1 orTotal 68 or
OBJEKTIVAT E LNDS
Pas prfundimit t lnds nxnsi/ja do t jet i/e aft:
T prpunoj dhe t komunikoj informacionin teknologjik n form t
T vlersoj faktin se teknologjia ndikon n jetn ton t prditshme dhe kontribuon n zhvillimin personal, social dhe ekonomik dhe q zgjidhjet teknologjike jan t lidhura me kulturat dhe mjediset.
T analizoj faktort q ndikojn n projektimin e sistemeve teknologjike, si: siguria, dobishmria, mbrojtja e shndetit dhe e mjedisit, funksionaliteti etj.
T prgatis nj plan pr realizimin e nj sistemi teknologjik t thjesht
T punoj n mnyr t pavarur ose n grup pr vlersimin e zgjidhjeve
T przgjedh materialet, mjetet dhe pajisjet e duhura pr ndrtimin enj sistemi teknologjik t thjesht ose pr prodhimin e nj produkti n prgjigje t nj skic-ideje t dhn ose problemi teknologjik.
7TEKNOLOGJIA
Lin
ja 1
:j
TE
KN
OL
OG
JIA
34 o
r (2
7 or
te
ori,
2 or
te
stim
, 2 o
r p
roje
kt, 1
or
pr
srit
je, 2
or
t li
ra)
NR
.K
RE
UT
EM
AT E
M
SIM
EV
EO
BJE
KT
IVAT
E L
INJ
S
T
pr
shkr
uaj
mod
elin
e n
j s
iste
mi t
ipik
dhe
el
emen
tet k
ryes
ore
t ti
j.
T
trego
j
grup
et
krye
sore
t
inpu
t-eve
(bur
imev
e) t
sist
emev
e te
knol
ogjik
e.
T
ana
lizoj
pr
oces
e t
ndr
yshm
e te
knol
ogjik
e.
!
outp
ut-e
t e
sist
emev
e te
knol
ogjik
e.
T sh
pjeg
oj r
olin
dhe v
eprim
in e
mek
aniz
mav
et
feed
back
-ut n
si
stem
et te
knol
ogjik
e.kk
T
shpj
egoj
kup
timin
e ko
ncep
teve
pro
blem
,
pro
blem
te
knol
ogjik
dh
e z
gjid
hje
epr
oble
mit
tekn
olog
jik.
T
treg
oj
se
far
pr
mba
n pr
ojek
ti (p
lani
) pr
zg
jidhj
en e
nj
pro
blem
i tek
nolo
gjik
.
T r
endi
s h
apat
q
ndiq
en p
r z
gjid
hjen
enj
pr
oble
mi
tekn
olog
jik d
he t
ar
gum
ento
jdo
mos
dosh
mr
in
e se
cilit
pre
j tyr
e.
T n
drto
j s
kem
n e
pro
cedu
rs
s z
gjid
hjes
s n
j p
robl
emi t
ekno
logj
ik t
thje
sht
.
8TEKNOLOGJIA
Lin
ja 2
j:
KO
MU
NIK
IMI G
RA
FIK
34
or
(23
or
teor
i, 6
or
usht
rime,
4 o
r p
un
prak
tike,
1 o
r p
roje
kt)
NR
KR
EU
TE
MAT
E M
SI
ME
VE
OB
JEK
TIV
AT E
LIN
JS
1K
omu
nik
imi
sk
icat
9 or
(6
or
teor
i, 1
or
usht
rime,
2
or
pun
pra
ktik
e)
""
#
ko
mun
ikim
i. Li
dhja
me
deg
t e
ndry
shm
e t
tekn
olog
jis.
1.2
Mat
eria
let d
he v
egla
t kry
esor
e q
p
rdor
en
pr
skic
at
dhe
viza
timet
. Llo
jet e
vija
ve k
ryes
ore
dhe
skic
imi i
tyre
.
"$
%&
'
*
t rr
afsh
ta.
1.4
Nd
rtim
et g
jeom
etrik
e kry
esor
e (n
darja
e s
egm
entit
n
dy p
jes
t
bara
barta
, nda
rja e
rret
hit,
ndr
time
shum
kn
dsh
ash
t b
rend
ashk
ruar
n
rret
h et
j).
1.5
Ush
trim
e p
r nd
rtim
et
gjeo
met
rike
krye
sore
.
N
prf
undi
m t
kre
ut n
xn
si/ja
duh
et:
!
me
disa
nga
deg
t k
ryes
ore
t t
ekno
logj
is,
si
: te
knol
ogjia
e
mek
anik
s,
tekn
olog
jia
e el
ektri
cite
tit,
tekn
olog
jia
e ko
nfek
sion
eve,
tekn
olog
jia e
nd
rtim
it et
j. gj
j
T n
joh
dhe
t p
rdo
r m
ater
iale
t dhe
veg
lat
krye
sore
q
prd
oren
n
krye
rjen
e sk
icav
e dh
evi
zatim
eve:
letra
t pr
skic
a, le
trat p
r v
izat
ime,
la
psat
q
prd
oren
pr
ski
ca d
he v
izat
ime,
go
mat
fsh
irse
, viz
oret
mat
se,
trek
nd
shat
evi
zatim
it, k
ompa
set e
tj.
T
njo
h d
he t
pr
dor
lloj
et k
ryes
ore t
vija
veq
pr
dore
n n
skic
a dh
e vi
zatim
e.
T sk
icoj
vija
t po
zici
onev
e t n
drys
hme,
knd
e 90
0 , 30
0 , 45
0 , 60
0
krye
sore
, si:
rret
h, e
lips,
gjas
htk
nd
sh e
tj.
!
T
pr
dor
form
at s
tand
arde
t s
hkro
njav
e dh
e sh
ifrav
e n
skic
a dh
e vi
zatim
e.
9TEKNOLOGJIA
1.6
Viz
atim
i i
shkr
onja
ve d
he i
shifr
ave
stan
dard
e n
ski
ca d
he n
v i
zatim
e te
knik
e.
1.7
Vend
osja
e p
rm
asav
e n
nj
viza
tim t
pr
fund
uar o
se n
sk
ic.
1.8
-1.9
Pun
pr
aktik
eR
ealiz
imi i
nj
skic
e m
e st
anda
rdet
e
ms
uara
.
T
pr
dor
rre
gulla
t kr
yeso
re t
ve
ndos
jes
sp
rmas
ave
n le
xim
in d
he k
ryer
jen
e sk
icav
edh
e vi
zatim
eve.
T
bj
nd
rtim
e gj
eom
etrik
e du
ke p
rdo
rur
vegl
at e
viz
atim
it si
:
-nd
arje
seg
men
tesh
dhe
rra
ths
h n
pje
s t
ba
raba
rta.
-nd
rtim
e sh
umk
nd
shas
h.-
kalim
e t
rrje
dhsh
me
mid
is
dy
drej
tza
sh,
drej
tz
s dhe
rret
hit d
he m
idis
dy
rrat
hve
.
2V
izat
imet
m
e p
roje
ksi
on
ek
n
dd
rejt
a
4 or
(3
or
teor
i, 1
or
usht
rime)
2.1.
K
once
pti
pr
pam
jet.
Proj
eksi
onet
kn
ddre
jta.
2.2
Shka
llt e
viz
atim
it.
2.3
Skic
at d
he v
izat
imet
e d
etal
eve.
2.
4 U
shtri
me
prm
bled
hse
p
r ka
pitu
llin.
Lex
imi
i sk
icav
e t
th
jesh
ta
dhe
t
vsh
tirs
is
mes
atar
e.
N
prf
undi
m t
kre
ut n
xn
s/i-j
a du
het:
T
nd
rtoj
pro
jeks
ione
kn
ddre
jta t
obj
ekte
vet
thje
sht
.
T p
rdo
r sh
kall
t e v
izat
imit.
T
bj
sk
ica
t o
bjek
teve
t th
jesh
ta.
T
lex
o j
skic
a dh
e vi
zatim
e t
obj
ekte
ve t
th
jesh
ta d
he t
vs
htir
sis
mes
atar
e.
10
TEKNOLOGJIA
3Pa
raqi
tjet m
e ij
prer
je d
heak
sono
met
rike
12 o
r
(7 o
r te
ori,
4 or
us
htrim
e,1
or
proj
ekt)
3.1
Kup
timi m
bi p
rerje
t, vi
jzi
met
i
ibi
jij
ie
prer
jeve
, em
rtim
et.
3.2
L loj
et
e pr
erje
ve.
Prer
jet
e th
jesh
ta.
3.3
Bas
hkim
i i p
amje
s me
prer
jen.
3.4
Ush
trim
e m
bi p
rerje
t.
3.5
Njo
huri
t p
rgj
ithsh
me
pr
proj
eksi
onet
ak
sono
met
rike.
D
imet
ria d
he iz
omet
ria. V
izat
imi i
bo
shte
ve.
3.6
Para
qitja
ak
sono
met
rike
e
'
3.7
Para
qitja
ak
sono
met
rike
e tru
pave
gje
omet
rik.
3.8
Us h
trim
e p
r pa
raqi
tjen
akso
nom
etrik
e t
trup
ave.
3.9
Hap
ja e
sip
rfa
qeve
, njo
huri
t
prg
jiths
hme.
3.10
Ush
trim
e. H
apja
e p
rizm
it dh
e ci
lindr
it t
pre
r p
jerr
tas.
N
prf
undi
m t
kre
ut n
xn
s/i-j
a du
het:
fd
k/
dh
T
njo
h k
uptim
in g
jeom
etrik
t p
araq
itjes
me
prer
je.
T
bj
sh
nim
in e
pre
rjeve
sip
as s
tand
ardi
t t
viza
timit.
T b
j
vij
zim
et e
sip
rfaq
eve
t p
rera
.
T p
rdo
r p
rerje
t e
thje
shta
n
para
qitje
n e
obje
ktev
e.
T p
rdo
r b
ashk
imet
e p
amje
ve m
e pr
erje
t n
skic
a dh
e vi
zatim
e.
T l
exoj
sk
ica
dhe
viza
time
t o
bjek
teve
t
thje
shta
dhe
t v
sht
irsi
s m
esat
are t
par
aqitu
r m
e pr
erje
.
T n
joh
kup
timin
gje
omet
rik t
pa
raqi
tjeve
akso
nom
etrik
e.
T
nd
rtoj
me
vegl
at e
viz
atim
it dh
e m
e do
r
t l
ir b
osht
et a
kson
omet
rike
pr
dim
etrin
k
ndng
usht
dh
e iz
omet
rin
knd
drej
t.
T
nd
rto
j
para
qitje
t ak
sono
met
rike
t
'
+
tre
knd
shi
t, gj
asht
kn
dsh
it, rr
ethi
t).
T
nd
rtoj
par
aqitj
et a
kson
omet
rike
t tr
upav
egj
eom
etrik
kr
yeso
r d
he o
bjek
teve
t th
jesh
ta
t d
hna
n
pro j
eksi
onet
kn
ddre
jta o
se n
na
tyr
.
NR
.K
RE
UT
EM
AT E
M
SIM
EV
EO
BJE
KT
IVAT
E L
INJ
S
11
TEKNOLOGJIA
4V
izat
imet
e
n dr
timit
dhe
ato
skem
atik
e
9 or
(7
or
teor
i, 2
or
pun
pra
ktik
e).
4.1
Njo
huri
t
prg
jiths
hme
pr
viza
timet
e n
drti
mit.
Pla
ni
i p
rgjit
hsh
m,
plan
imet
rit
e s h
tpi
ve t
ban
imit.
4.2
;
&
i e
lem
ente
ve t
nd
rtes
s s
bani
mit.
4.3
Pajis
jet
higj
ieno
sani
tare
, el
ektro
sht
piak
e dh
e m
obili
et,
shen
jat k
onve
ncio
nale
tp
rdor
ura
npl
anim
etrit
e
bane
save
.4.
4 B
anes
at m
oder
ne,
mob
ilim
i i
tyre
, mat
eria
let e
reja
tm
obili
mit
t m
jedi
seve
. 4.
5 Pu
n p
rakt
ike
nr 1
. Le
xim
i i
plan
eve
t n
drys
hme.
4.
6 Sk
emat
kin
emat
ike
(tele
foni
, ci
tofo
ni, a
nten
a te
levi
zive
etj.
).
N
pr f
undi
m t
kre
ut n
xn
si/ja
duh
et:
T
lexo
j v
izat
imet
e p
lane
ve t
pr
gjith
shm
e (g
enpl
anet
) dh
e t
pr
cakt
oj
n to
obj
ekte
t e
ndry
shm
e.
T
p
rcak
toj
el
emen
tet
kons
trukt
ive
n
viza
timet
kon
stru
ktiv
e t o
bjek
teve
t n
drti
mit.
T l
exoj
pl
anet
(pl
anim
etrit
) e
obj
ekte
ve t
ba
nim
it dh
e t
pr
cakt
oj
elem
ente
t e o
bjek
tit.
T
lex
oj
plan
et e
mob
ilim
it t
obj
ekte
ve t
nd
rtim
it.
!
t
viz
atim
eve
skem
atik
e (s
kem
ave
elek
trike
,ki
nem
atik
e dh
e hi
dros
anita
re).
T
zb
atoj
sk
ema
t
thje
shta
el
ektri
ke,
kine
mat
ike
dhe
hidr
osan
itare
.
T le
xoj
ske
ma
t th
jesh
ta d
he t
vs
htir
sis
m
esat
are
elek
trike
, ki
nem
atik
e dh
e hi
dros
anita
re.
3.11
Ush
trim
e p
r hap
jen
e tru
pave
h
ih
jt
tjer
.
3.12
Pro
jekt
nr.
2.
Nd
rtim
i i
trupa
ve g
jeom
etrik
t
rr
egul
lt.
T
bj
ha
pjen
e s
ipr
faqe
ve t
pr
izm
ave
bj
hj
ii
pira
mid
ave,
cili
ndra
ve d
he k
onit
t d
hn
n
proj
eksi
onet
kn
ddre
jta.
T
bj
ha
pjen
e s
ipr
faqe
ve t
pr
izm
it dh
e ci
lindr
it t
pre
r p
jerr
tas.
T
bj
ha
pjen
e s
ipr
faqe
ve t
ob
jekt
eve
tt h
jesh
ta t
pr
gatit
ur p
rej m
ater
iale
sh n
fo
rm
12
TEKNOLOGJIA
LIN
JA 1
:Te
knol
ogjia
(vaz
hdim
)
NR
KR
EU
TE
MAT
E M
SI
ME
VE
OB
JEK
TIV
AT E
LIN
JS
2M
ate
ria
let
tekn
olog
jike
6 or
(5
or
teor
i, 1
or
proj
ekt).
2.1
Njo
huri
t p
rgj
ithsh
me
pr
mat
eria
let
tekn
olog
jike.
Rn
dsi
a e
tyre
.
13
TEKNOLOGJIA
3St
rukt
urat
dh
ek
dhm
ekan
izm
at
10 o
r
(8
or
teor
i, 1
or
prs
ritj
eka
pitu
lli,
1 or
te
stim
)
3.1
Njo
huri
t
prg
jiths
hme
jh
iji
hh
pr
stru
ktur
at
dhe
mek
aniz
mat
te
knol
o gjik
. R
nd
sia
e ty
re n
te
knol
ogjin
e
sotm
e.
$C''m posht:
Metalet Derdhet m mirTelzohet m mir
Farktohet m mir
Kalitet mmir
Saldohet m leht
Cu + +elik + +elik special +lidhjet mengjyra + _ + _
giz + - - + -
Ndrtimi i njohurivej : Shpjegim i prparuarMsuesi/ja rendit n drras vetit teknologjike t materialeve dhe analizon nj nga nj ato si m posht, duke dhn edhe shembuj konkret pr seciln nga vetit (vetit derdhse, plasticiteti, farktueshmria, petzueshmria, telzimi, saldueshmria, kalitshmria, prpunueshmria me prerje.).Ai/ajo analizon kto veti, e m pas krahason materialet teknologjike pr sa iprket aftsis q ato paraqesin n tiparet teknologjike. Analizon mnyrn se si ndikon rritja e prqindjes s karbonit te eliku ose te giza n ndryshimin e vetive teknologjike ose prmend disa nga vetit teknologjike kryesore t metaleve me ngjyra (bakr, alumin, kallaj) dhe lidhjeve t tyre pr sa i prket vetive teknologjike.Prforcimi: Tabela e koncepteveN kt faz, mund t prdoret tabela e koncepteve t ciln msuesi/ja e +>
35
TEKNOLOGJIA
nxnsve pr ta plotsuar. Pr plotsimin korrekt t koncepteve t reja t msuar shfrytzohen shnimet e msuesit n tabel ose konsultimi me librin.
Konceptet e reja ShembujVeti derdhsePlasticitet SaldueshmriKalitshmriPrpunueshmria me prerje
Ndrkoh q nxnsit lexojn nga vendi prgjigjet e sakta dhe t plota, njnxns (ose m shum, me radh njri pas tjetrit) ngrihet n tabel pr plotsimin e sakt t saj.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi: ^_dhn.^%'t dyt dhe n fazn e prforcimit.
Detyr shtpiey pPrcaktimi i vetive teknologjike t metaleve t tjera nga ato q u diskutuan n klas (ose lidhjeve te tyre).
: N fund t ors s msimit, msuesi vlerson orn e msimit dhe `n ort e tjera t kapitullit.
LINJA 1Kapitulli 3
Tema 3.2 Tipat e lidhjeve t detaleve t makinavep j
N prfundim t ksaj teme msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
36
TEKNOLOGJIA
!T tregoj prdorimin e tyre.!T tregoj tipat e lidhjeve t montueshme.
Koncepte kryesore: Lidhje t pamontueshme, lidhje t montueshme,ribatina, .
XY[konkretizuese me foto dhe skica me lidhje t ndryshme, bulona, dado, boshte, shlica etj.
Fazat e strukturs Metodat e studimit
Veprimtarit e nxnsit dhe koha
Organizimi inxnsve
ParashikimiStruktura pyetje-prgjigje Diskutim i koncepteve t msuara (10)
T gjith nxnsit
Ndrtimi injohurive
Mbajtje e strukturuar e t dhnave
informacionit t ri (25)
Pun n dyshe
PrforcimiStuhi mendimesh (Brainstorming(( )
Ndrtimi i shprehivestudimore (10) T gjith nxnsit
Parashikimi: Struktura pyetje-prgjigje
Faza e par: msuesi/ja shkruan n tabel temn re: Tipat e lidhjeve t detalevet makinave. M pas krkon nga nxnsit me an t pyetjeve q drejton q t prsris konceptet e msuara n orn e mparshme pr ti prdorur n kt msim si njlidhje e krkess s vazhdueshmris s koncepteve dhe msimeve me njra-tjetrn.Disa nga pyetjet m kryesore q mund t drejtohen pr nxnsit jan:
1. jan detalet dhe si ndahen ato sipas shrbimit?
2. quhet ift kinematik?
3. sht hallka? Jepni shembuj.
4. sht mekanizmi? Po makina?
37
TEKNOLOGJIA
5. Cilat jan pjest kryesore t nj makine?
6. Si lidhen detalet me njra-tjetrn n makin? etj. Prgjigjet e nxnsve shnohen n tabel me an t ngjyrave t ndryshme,sidomos t atyre pyetjeve q kan lidhje me temn e re t msimit.
Ndrtimi i njohurivej : Mbajtje e strukturuar e t dhnaveMsuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn msimin n libr, t shikojn me kujdes tabelat mbi lidhjet, detalet e sjella n klas (kabinet) dhe m pas ta diskutojn me shokun e banks pr t vendosur se far do t plotsojn n skemn e prezantuar nga msuesi n tabel.
Prforcimi: Stuhi mendimeshN kt faz, mund t bhet metoda stuhi mendimesh, ku nxnsit t ballafaqojn mendimet dhe idet e shembujt e tyre, t paraqitura n kuadratet prkatse dhet sjellin shembuj konkret pr t mbrojtur mendimet e tyre.Po ashtu, n kt faz mund t bhet shum mir edhe krahasimi i lidhjeve dhekarakteristikave t secils prej tyre.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu nxnsit vlersohen mbi:^_dhn.^%'t dyt dhe n fazn e prforcimit.
: N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson orn e msimit
Lidhjet
E montueshme E pamontueshme
Ant pozitive dhe negative Ant pozitive dhe negative
38
TEKNOLOGJIA
` vazhdim n ort e tjera t kapitullit.
LINJA 1Kapitulli 4
Tema 4.2 Teknologjia e prodhimit t energjis elektrike dhe rndsia e sajgj p gj j
N prfundim t ksaj teme msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
T prshkruaj mnyrat dhe teknologjit kryesore t prodhimit tenergjive t llojeve t ndryshme.
T tregoj prirjet e teknologjis s prodhimit t energjis pr shoqrin e sotme dhe t s ardhmes.
T argumentoj rndsin e teknologjis s prodhimit t energjis pr ekonomin dhe shoqrin.
Konceptet kryesore: centrale elektrike, turbina, diga, burime alternative, biomasa, energjia diellore dhe e ers.XY'[
Fazat e strukturs
Metodat e studimit
Veprimtarit e nxnsit dhe koha
Organizimi i nxnsve
ParashikimiDiskutim mbi njohurit paraprake Zhvillim i fjalorit (10)
T gjith nxnsit
Ndrtimi injohurive Lexim dhe pyetje T nxnit bashkveprues (25) Pun n dyshe
PrforcimiImagjinat e drejtuar
Ndrtimi i shprehivestudimore (10) T gjith nxnsit
Parashikimi: Diskutim mbi njohurit paraprakeMsuesi/ja shkruan temn e re n tabel dhe krkon nga nxnsit se cilat jan njohurit mbi energjin q prdoret sot nga njerzimi. Msuesi n tabel vizaton vetm fjaln energji dhe krkon nga nxnsi ta plotsojn at me llojet e tjera t energjis q njohin si m posht.
39
TEKNOLOGJIA
diellore
ujit
ers
biomass
lnds djegse
T gjith nxnsit diskutojn pr kto koncepte.
Ndrtimi i njohurivej : Lexim dhe pyetjeN kt faz, nxnsit ndahen n grupe dyshe dhe treshe, si jan n bank ose sipas prcaktimeve t msuesit. Ata drejtohen pr t lexuar n libr dhe X drejton pyetje pr parimin e puns n hidrocentrale dhe termocentrale, pr tipat e turbinave n Hec-e dhe Tec-e etj.
Prforcimi: Imagjinat e drejtuar Msuesi e ndan klasn n tri grupe dhe ndan detyrn pr do grup.Grupi 1: Imagjinoni se po bni udhtim n lumin Drin. Prcaktoni hidrocentralet q jan ndrtuar n t dhe fuqin e secilit prej tyre.
Grupi 2: Imagjinoni se jeni n qytetin e Vlors. Tregoni se si prodhohet energjiaelektrike n kt qytet dhe cilat jan mundsit e prdorimit t energjive alternative.
Grupi 3: Imagjinoni se po bni udhtim n vitin 2150. Tregoni se si prodhohet energjia elektrike n kt vit dhe si jan burimet e lnds djegse.
ENERGJIA
ELEKTRIKE
t
40
TEKNOLOGJIA
N fund t ors, do grup nxjerr prfaqsuesin e tij pr t paraqitur prgjigjet prkatse.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi:^_dhn.^%'t dyt dhe sidomos n fazn e prforcimit.
: N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson orn e msimit C`realizoj ato n vazhdim n ort e tjera t kapitullit.
LINJA 1Kapitulli 5
Tema 5.2 Komunikimi dhe sistemet baz t tij. Komunikimi n t ardhmen
N prfundim t ksaj teme msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
T prshkruaj veorit kryesore t teknologjis s shrbimeve tkomunikimit.
! komunikimit.
T argumentoj rndsin dhe prdorimet e teknologjis shrbimeve tkomunikimit pr ekonomin dhe shoqrin e sotme dhe t s ardhmes.
Konceptet kryesore: teknologjia e komunikimit telefonik, sistemet e marrjes
.
XY ' & '[
41
TEKNOLOGJIA
Fazat e strukturs
Metodat estudimit
Veprimtarit e nxnsit dhe koha
Organizimi i nxnsve
Parashikimi DDMDiskutimi i ideve(35)
T gjithnxnsitNdrtimi i
njohuriveDDM
Prforcimi Imagjinat e drejtuar
Nxitje pr t zhvilluar t gjykuarin prmbledhs (10)
T gjithnxnsit
ZHVILLIMI I MSIMIT
Parashikimi: Di/Dua t di/MsovaMsuesi/ja ndrton tabeln e mposhtme n tabeln e zez. Nxnsit ndahen ngrupe pune. Grupet e puns punojn me tabakt e letrs dhe lapsat me ngjyra mbi tavolinat e tyre t puns. Msuesi/ja punon n tabeln e zez, duke prdorur shkumsat me ngjyr dhe n bashkpunim me nxnsit mbushin kolonn Di, duke evokuar informacionet nga msimet e kaluara, t trajtuara dhe nga lndt +>'&dixhitale dhe ato analoge etj. Kjo faz zgjat rreth dhjet minuta.
Di Dua t di Msova !Valt elektromagnetike!'E-mail-in ~;
Ndrtimi i njohurive: Di /Dua t di/MsovaN stadin e par t ksaj faze, e cila nga 25 q sht e gjith faza, zgjat 15 msuesi/ja ukrkon nxnsve q t mbushin kolonn e dyt t tabels me pyetje rreth shtjeve n fjal. M pas, ajo i jep nxnsve informacionin pr sistemet elektronike t komunikimit dhe pr tipat e sinjaleve qe prdoren sot, at analog dhe dixhital,duke e plotsuar tabeln e msiprme si m posht:
42
TEKNOLOGJIA
Di Dua t di Msova!
- Valt elektromagnetike!'- E-mail-in~;
- Sinjalin analog dhe shifror- Tri nnsistemet kryesore t transmetimit- Teknologjit e reja t transmetimit- Sistemet satelitore tkomunikimit- Rolin e tyre sot n teknologji dhe n zhvillimin e nj vendi
N stadin e fundit t fazs s realizimit t kuptimit, nxnsit duhet t mbushinkolonn efundit, me njohurit q msuan rreth elementeve t grupit t par. Kjo faz mund t zgjas 10. N fund t fazs s realizimit t kuptimit, tabela DDM duhet t ket kt pamje:
Di Dua t di Msova! - Valt elektromagnetike!'- E-mail-in~;
- Sinjalin analog dhe shifrori j li l dh hif- Tri nnsistemet kryesore t transmetimit- Teknologjit e reja ttransmetimit- Sistemet satelitore tkomunikimit- Rolin e tyre sot n teknologji dhe n zhvillimin e nj vendi
- Tipat e sinjalevei i j l- Tri kanalet kryesore tkomunikimit- Teknologjit q prdoren sot- Rolin e sistemeve satelitore n komunikim- Rndsin q ka komunikim sot- Mjetet e reja q prdorim sot n komunikimkomunikim
Prforcimi: Hart konceptiMsuesi/ja, n kt faz t prforcimit t njohurive, e cila mund t zgjas rreth 10 minuta, u krkon grupeve t puns t kompozojn nj hart se si mund tlidhen konceptet q msuan.M pas, mund t ngrej nj nxns n tabel q t vizatoj hartn e koncepteve pr pikn e re q ka zgjedhur secili grup pune dhe e merr n analiz.
43
TEKNOLOGJIA
Vlersimi i nxnsve: Argumentet q japin pr shpjegimin e komunikimit n t kaluarn dhe
sot. Aftsin e tyre pr t gjeneruar mbi bazn e koncepteve t njohura disa
nga veorit e prgjithshme t teknologjis s komunikimit. Shprehit e puns n grup. Interpretime, prfundime, prgjithsime, krahasime brenda sistemeve
dhe nnsistemeve t komunikimit.
Detyr shtpiey p :Materiale plotsuese pr mjetet e reja q prdoren sot n komunikim.
: N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson orn e msimit ` vazhdim n ort e tjera t kapitullit.
Sistemi i transmetimit
dhe marrjes s figurs
Teknologjia e komunikimit
satelitor
Sinjali analog dhe ai shifror
Rndsia pr zhvillimin
ekonomik t nj vendi
Mjetet e reja q prdoren
sot n komunikin
N t kaluarn
(telegrafi)
Sistemi teknologjik i komunikimit
44
TEKNOLOGJIA
MODULE MSIMORE NGA LINJA 2 KOMUNIKIMI GRAFIK
Linja 2Kapitulli 1
Tema 1.1 # ndryshme t teknologjis. y gj
Objektivatj :N fund t ors msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
! ! !
t teknologjis.
Mjetetj Y[dhe videoprojektor.
Metoda dhe teknika msimore: bised e alternuar me shpjegim dhe diskutim,praktik e drejtuar, pun n grupe.
Metoda ERR
Evokim: Msuesi/ja bn nj hyrje t shkurtr rreth linjs s re dhe komunikimit [gjat tij.M pas, msuesi rikujton bashk me nxnsit njohurit e marra pr teknologjin, degt e saj dhe jep prshkrime t detajeve t ndryshme, t skicave t makinave, t projekteve t ndrtesave etj., me ndihmn e videoprojektorit ose t tabels s zez.
Realizimi i kuptimit: Zgjerim njohurishM pas msuesi/ja njeh nxnsit me temn dhe objektivat prkatse t msimit aktual.Jep konceptet e reja, duke i shkruar n tabel:
!" !" #"
45
TEKNOLOGJIA
" $
dhe bn shpjegimin e tyre, duke dhn edhe shembuj konkret. M pas jep dhe degve t ndryshme t teknologjis.
Praktik e drejtuar: Nxnsit marrin pjes n zgjidhjen e pyetjeve t drejtuaranga msuesi gjat zgjerimit t njohurive. Ata japin mendime dhe diskutojn pr shembujt e ofruar nga msuesi n videoprojektor ose n tabel.
%Kontroll njohurishPun n dyshe: Msuesi u jep si detyr nxnsve t gjejn shembuj:- nga teknologjia dhe nga shkencat e tjera t prdorimit t komunikimit
- - rolin q ka sot kompjuteri n vizatimin e skicave dhe t paraqitjeve t
ndryshme, sa njihen dhe prdoren nga t rinjt programet e vizatimit etj.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi:^_dhn.^%'e msimit.
: N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson orn e msimit ` vazhdim n ort e tjera t kapitullit.
Linja 2 Kapitulli 1
Tema 1.2 Materialet dhe veglat kryesore q prdoren pr skicat dhe g y q p pvizatimet. Llojet e vijave kryesore q prdoren n skica dhe j j y q pvizatime dhe skicimi i vijavej
46
TEKNOLOGJIA
Objektivatj :N fund t ors msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
T prshkruaj tri kategorit kryesore t materialeve t vizatimit eskicave.
T tregoj llojet e vijave q prdoren n skica e vizatime.T prdor me saktsi mjetet e vizatimit.
Mjetetj Y[i veglave t vizatimit, portamina, gom, tipa t ndryshm letrash, si dhe letr vizatimi.
Metoda dhe teknika msimore: bised e alternuar me shpjegim dhe diskutim,praktik e drejtuar, pun n grupe.
Metoda ERR
Evokim: Msuesi/ja rikujton s bashku me nxnsit njohurit e marra pr & =
Realizimi i kuptimit: Zgjerim njohurishM pas msuesi/ja njeh nxnsit me temn dhe objektivat prkats t msimit aktual.Tregon mjetet dhe materialet q prdoren n vizatimin e skicave dhe n vizatimet teknike:
Llojet e letrave;Lapsat dhe portaminat;Instrumentet ndihmse.
Shpjegon tiparet dhe cilsit e secilit prej tyre, prdorimin, rndsin etj.M pas vazhdon me vizatimin n tabel t llojeve t vijave, duke treguar me shembuj karakteristikat dhe mnyrn e prdorimit t tyre. Praktik e drejtuar: Nxnsit marrin pjes n zgjidhjen e pyetjeve t drejtuaranga msuesi gjat zgjerimit t njohurive. Ata japin mendime dhe diskutojn pr shembujt e vizatuar nga msuesi n tabel, si p.sh.: llojet e vijave etj.
%Kontroll njohurish
Pun e pavarur: X`s nxnsit, pr tu praktikuar n prdorimin e kompletit t veglave t vizatimit t treguara nga msuesi. Ai kontrollon dhe vlerson, duke br edhe motivimin
47
TEKNOLOGJIA
e nxnsit dhe duke par nivele t ndryshme t nxnsve.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi:^_dhn.^%'^?
: N fund t ors msuesi/ja vlerson orn e msimit dhe arritjen e`e tjera t kapitullit.
Linja 2Kapitulli 2
Tema 2.2 Shkallt e vizatimit
Objektivatj : N fund t ors msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
!
e zvoglimi.
T prshkruaj mjetet q prdoren pr t vizatuar n shkall zmadhimi e zvoglimi.
T prdor shkalln e vizatimit, n varsi t dimensioneve q ka objekti q do t vizatohet.
Mjetetj Y[i veglave t vizatimit, portamina, gom, tipa t ndryshm letrash dhe at t vizatimit.
Metoda dhe teknika msimore: bised e alternuar me shpjegim dhe diskutim,praktik e drejtuar, pun n grupe.
Metoda ERR
Evokim: Msuesi/ja rikujton bashk me nxnsit njohurit e marra pr pamjet, &
48
TEKNOLOGJIA
&'Cmund t vizatohen me dor t lir skica me pamjet e objekteve t thjeshta t dhna nga msuesi detyr n klas ose kontrollohen detyrat q ka dhn n shtpi.
Realizimi i kuptimit: Zgjerim njohurish M pas, msuesi njeh nxnsit me temn dhe objektivat prkatse t msimit aktual.Tregon llojet e shkallve q prdoren n vizatimin e skicave dhe n vizatimet teknike:
shkalln natyrale 1:1;shkalln zvogluese;shkalln zmadhuese.
Shpjegon me an t shembujve t ndryshm prdorimin e tyre n praktik, rndsin e prdorimit t sakt, mnyrn se si shnohen shkallt n vizatim etj.
Praktik e drejtuar: Nxnsit marrin pjes n zgjidhjen e pyetjeve t drejtuaranga msuesi gjat zgjerimit t njohurive. Ata japin mendime dhe diskutojn pr shembujt e vizatuar nga msuesi n tabel dhe n libr.
: Kontroll njohurish
Pun e pavarur: Msuesi/ja u jep ushtrime (te pyetje dhe detyra f. 61) pr tu [ kompletit t veglave t ndryshme t treguara nga msuesi. Ai/ajo kontrollon dhe vlerson, duke br edhe motivimin e nxnsit dhe duke par nivele t ndryshme t nxnsve.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi:^_dhn.^%'
: N fund t ors s msimit, msuesi vlerson orn e msimit dhe `n ort e tjera t kapitullit.
49
TEKNOLOGJIA
Linja 2Kapitulli 3
Tema 3.2 Llojet e prerjeve (Prerjet e thjeshta)j p j ( j j )
Objektivatj :N fund t ors msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
!
T tregoj rregullat q prdorim n vizatimin e prerjeve t ndryshme.T prdor prerje t thjeshta e t prbra.
Mjetetj Y[vizatimit.
Metoda dhe teknika msimore: bised e alternuar me shpjegim dhe diskutim,praktik e drejtuar, pun n grupe.
Metoda ERR
Evokim: Msuesi/ja rikujton bashk me nxnsit njohurit e marra pr prerjet, & rndsin e tyre n prcaktimin e sakt t forms s nj trupi etj. N tabel &thjeshta q prdorim n klas ose n shtpi.
Realizimi i kuptimit: Zgjerim njohurish M pas, msuesi/ja njeh nxnsit me temn dhe objektivat prkats t msimit aktual.Jep konceptet e reja duke i shkruar n tabel:
Prerje t thjesht; Prerje t shkallzuara me thyerje ose t kombinuara.
dhe bn shpjegimin e tyre konkret, duke dhn shembuj nga libri ose materialet plotsuese q ka marr pr konkretizimin e msimit t ri, duke punuar n tabeldhe duke shnuar me kujdes t gjith radhn e vizatimit pr prerjet. M pas punohen edhe shembujt n libr nga nxnsit.
Praktik e drejtuar: Nxnsit marrin pjes n prgjigjen e pyetjeve t drejtuara nga msuesi gjat zgjerimit t njohurive. Ata japin mendime dhe diskutojn pr
50
TEKNOLOGJIA
shembujt e ofruar nga libri ose nga msuesi me an t tabels s vizatuar me shembujt nga prerjet.
: Kontroll njohurish
Pun e pavarur: X`["f. 69.Detyr shtpieC["&prsritja n fund t kapitullit n f. 72, shoqruar me sqarimet prkatse.
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi: ^_dhn. ^%'
: N fund t ors s msimit, msuesi vlerson orn e msimit dhe `n ort e tjera t kapitullit.
Linja 2Kapitulli 4
Tema 4.1. Njohuri t prgjithshme mbi vizatimet e ndrtimit. Plani ij p gjprgjithshm, planimetrit e shtpive t banimitp gj , p p
Objektivatj :N fund t ors msimore, nxnsi/ja do t jet n gjendje:
!
T prcaktoj elementet e nj planimetrie arkitektonike.T lexoj sakt planimetrin e nj shtpie, sipas rregullave t msuara.
Mjetetj Y [ 'projekte t ndryshme, skica, planimetri etj.Metoda dhe teknika msimore: bised e alternuar me shpjegim dhe diskutim,praktik e drejtuar, pun n grupe.
51
TEKNOLOGJIA
Metoda ERR
Evokim: Msuesi/ja rikujton bashk me nxnsit njohurit e marra pr &
=
Realizimi i kuptimit: Zgjerim njohurishM pas msuesi/ja njeh nxnsit me temn dhe objektivat prkatse t msimit aktual.Jep konceptet e reja, duke i shkruar n tabel:
&'" " *" #'" Studimi urbanistik pjesor.
dhe bn shpjegimin e tyre konkret, duke dhn shembuj nga libri dhe materialet plotsuese q ka marr pr konkretizimin e msimit t ri. M pas, jep rndsin e urbanistiks dhe t planeve t ndryshme, lidhjen q ekziston ndrmjet tyre dhe mjedisit t qytetit ose t zons s banimit.
Praktik e drejtuar: Nxnsit marrin pjes n prgjigjen e pyetjeve t drejtuara nga msuesi/ja gjat zgjerimit t njohurive. Ata japin mendime dhe diskutojn pr shembujt e ofruara nga libri ose nga msuesi me an t tabelave, fotove,skicave t ndryshme.
: Kontroll njohurish.
Pun e pavarur: X`t nxnsit dhe n libr (p.sh.: ushtrimi 4 pas msimit prkats n f. 97).
Vlersimi i nxnsve:Gjat ksaj ore msimore, nxnsit mund t vlersohen n baz t vzhgimeveq jan kryer pr veprimtarit e zhvilluara n klas. Kshtu, nxnsit vlersohen mbi:^_t zhvilluar detyrn e dhn.^%'e msimit.
52
TEKNOLOGJIA
Detyre shtpie y pJepet ushtrimi 5 pas msimit te pyetje dhe detyra n f. 97.
: N fund t ors s msimit, msuesi vlerson orn e msimit dhe `n ort e tjera t kapitullit.
SITUATA T MENDIMIT KRITIK
Shnim.Ka disa tema msimore ose or ushtrimesh, projektesh, t cilat shrbejn pr zhvillimin e shprehive t t menduarit n nivel t lart t t nxnit, qndrimit kritik, shprehs, ndihms. Me kto tema t mposhtme, ne ndihmojm n prmirsimin e rolit t tyre si nxns e qytetar, duke lidhur t nxnit meveprimtari konkrete e zbatuese n praktik.Kto or msimore ndihmojn n evidentimin e shprehive t veanta t nxnsve, nxitjen e imagjinats, aftsimin e puns n grup, formimin e qndrimit etiko-social etj. Temat n libr jan dhn si alternativa pr tu prdorur n or t caktuara msimore.Msuesit jan t lir q, krahas tyre ose n vend t tyre, mund t prdorin tema t tjeradhe metoda t tjera t zhvillimit t ors, t cilat mund t ken interes pr ata osepr nxnsit.
Tema nr. 1: Leximi i studimit urbanistik t qytetit timqy
Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet n gjendje:
1. !
+>+>2. T argumentoj pikat e forta dhe t dobta t studimit urbanistik t
qytetit (zons) ku banon (ose studion).3. T prezantoj me cilsi idet e tij pr prmirsimin e mjedisit urban ku
jeton e banon (ose ku studion).
53
TEKNOLOGJIA
Mjetet: kompjuter, internet, videoprojektor, letra t formateve t ndryshme, '&
Zhvillimi i msimitKa rndsi q nxnsit t jen t lajmruar q m par pr kt or msimore.Ata ndahen n grupe dhe u lihet detyr konkrete do grupi pr mbledhjen e '&&''n zonn ku studiojn ose banojn, vizit n studio t specializuara, n bashkin e qytetit dhe her pas here diskutojn me msuesin pr problemet e ndryshme.Mund t marrin materiale edhe nga interneti (me ndihmn e Google earth-it).
Prgatitja e materialitNxnsit duhet t prdorin programin PowerPoint pr t realizuar prezantimet etpuns s tyre me cilsi prpara klass ose edhe nj audience m t gjer.Pr prezantimin e nj ore t till, mund t shfrytzohet laboratori i kompjuterit, biblioteka ose teatri i shkolls, ose mjedise t tjera publike.T jen vendosur n vende t dallueshme dhe pankartat me fotot e realizuaranga nxnsit, po ashtu edhe pankartat me mendimet dhe idet e nxnsve.
VlersimiGjat ksaj ore nxnsit vlersohen pr:
Grumbullimin e nj informacioni mbshtets sa m cilsor dhe t arrir. Aktivizimin gjat puns n grup. Cilsin e prezantimeve t punve t tyre.
Tema nr 2: Prgatitja e trupave gjeometrik t rregulltg j p gj g
Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet n gjendje:
1. !2. T ndjek me saktsi etapat e duhura t puns.3. T paraqes trupat e prfunduar.
Mjetet: veglat e vizatimit, karton me ngjyra t ndryshme, grshr, ngjits, gjilpra etj.
Zhvillimi i msimit
54
TEKNOLOGJIA
Ka rndsi q nxnsit t jen t lajmruar q m par pr kt or msimore nmnyr q t ken prgatitur bazn materiale dhe mjetet q kan shum rndsi n realizimin cilsor t ksaj ore msimore.Ata ndahen n grupe dhe u lihet detyr konkrete do grupi pr ndrtimin e trupave gjeometrik t rregullt, si prizma me baza t ndryshm, piramida, kube, paralelepiped, kon, cilindr etj.Mund t prdoret pr do grup nj ngjyr e caktuar e kartonit, pr t vlersuar m mir punn e do grupi.Prgatitja e materialitDo t punohet n faza:
1. jepen llojet dhe prmasat e trupave q do t realizohen;2. vizatimi i trupit t hapur n letrn me ngjyra;3. 4. 5.
VlersimiGjat ksaj ore nxnsit vlersohen pr:
Grumbullimin e nj informacioni mbshtets sa m cilsor dhe t arrir. Aktivizimin gjat puns n grup. Cilsin e prezantimeve t punve t tyre.
TRAJTIMI METODIK I NJ PUNE PRAKTIKE
Linja 2: KOMUNIKIMI GRAFIKKapitulli: Vizatimet e ndrtimit
Tema: Leximi i planimetrive t ndryshme t objekteve t banimit
Objektivat:1. C[
2. Nxnsi t prcaktoj elementet e objektit t paraqitur n skem.3. Nxnsi t jap mendime dhe ide pr prmirsimin e elementeve t
55
TEKNOLOGJIA
ndryshme t skems s paraqitur me elemente bashkkohore.
Mjetet: Projekte dhe skema t ndryshme t apartamenteve t banimit, shtpibanimi, institucione edukimi, vizatime akitektonike, kompjuter, videoprojektor, '
Fazat Metoda msimore Veprimtarit enxnsve dhe koha
Organizimi i nxnsve
Parashikimi Parashikimi meterma paraprake
Zhvillimi i fjalorit 5 min.
Gjith klasa
Ndrtimi i njohurive
Prcaktimi ielementeve nprojekt
Ndrtimi i shprehivelexuese, evidentuesedhe kontrolluese30 min.
Grupe me2-3 nxns
Prforcimi Analiz koncepteve
Diskutimi i ideve Gjith klasa
Zhvillimi i msimit:
Parashikimi:N kt faz, msuesi/ja shkruan n tabel (ose paraqet me an t videoprojektorit, >'t shtpive t ndryshme t banimit me stil bashkkohor, me konstruksione tllojeve e mjeteve, materiale t ndryshme etj.C[t ndryshme, tipologjia e godinave ose elemente t veanta t tyre.Po ashtu mund t diskutohet pr mjediset jasht ndrtess, a ka kopshte a lulishte, knde lojrash pr fmijt, si sht gjendja e rrugicave dhe e trotuareve rreth qendrs s banimit apo shkolls ku msojn etj.
Ndrtimi i njohurive:Nxnsit ndahen n grupe me nga tre ose katr nxns dhe udhzohen tndjekin procedurat e msimit praktik (nga libri n faqen e caktuar ose ato q i &>prcaktuar dhe afatin e duhur pr leximin e skemave dhe t projekteve.
Prforcimido grup, me an t nj prfaqsuesi t tij, parashtron mendimet e tij prpara klass, paraqet idet dhe prmirsimet prkatse t projektit q i sht caktuar.
56
TEKNOLOGJIA
Vlersimi i nxnsveGjat puns praktike do t vlersohen nxnsit:
Pr saktsin e realizimit t puns praktike. Pr saktsin e prgjigjeve t dhna n diskutimin gjat fazs s par dhe
n at t fundit. Pr punn n grup.
Shnim.Ky model i puns praktike mund ti shrbej msuesit n t gjitha punt praktike
organizimit t ors s puns praktike. Pr t pasur nj rezultat sa m t mir n orn e puns praktike, nga msuesiduhet q n punn praktike t ket larmi skemash e projektesh t sjella nganxnsit dhe nga vet ai dhe t jen prgatitur shnimet q m par dhe ndarja e projekteve q do t lexohen pr do grup nxnsish.
TRAJTIMI METODIK I PROJEKTIT
Msuesi ose grupi i msuesve t nj projekti e prshkruajn projektinpak a shum sipas nj formati, ku jan t domosdoshme kto rubrika:^
^
^&do t rimerren n saje t projektit;^+>
do msuesi dhe sa or msimore i takojn secilit;^+~>^['^hapat kryesor, me afatet dhe prgjegjsit (kur ka dy ose m shummsues);^'&
^
^&+kur projekti zgjat, sht e pamundur t parashikohen zhvillimet e tij,pra, nj pjes e ktyre temave lihen bosh.);
57
TEKNOLOGJIA
^[
Burimet kryesore t informacionityMsuesi rekomandon nxnsit t prdorin:Krkimin n internet, m shum n kabinetin e TIK-ut, punn n bibliotekn e shkolls dhe n at t qytetit (edhe n bibliotekat familjare), n medien eshkruar dhe at vizive.Or t caktuara t projektit mund t zhvillohen n kabinetin e informatiks,pr t br prpunimin e materialit ose marrjen e tij nga interneti. Prtej informacioneve t shkruara, duhet t jen thuajse t prhershme informacionet e gjalla, d.m.th., ato q merren prmes bisedave me specialist, me zyrtar,me dshmitar ngjarjesh, me prindrit ose t afrmit e t tjer n komunitetin shkollor ose m larg. Nxnsit mund t shkojn ti takojn ata n vendin e tyre t puns, por kta mund t ftohen edhe n klas.Gjithashtu, vizitat n muze, ekspozita, institucione qeveritare ose private, nkompani biznesi, n vende me interes historik ose fardo interesi tjetr, duhen rekomanduar si mundsi e madhe e informacioneve plotsuese.
Vlersimi i puns s nxnsvepn nj projekt vlersimi kryhet nga disa pikvshtrime
Plani i projektit Sa qart e kan prshkruar nxnsit objektivin (objektivat) eprojektit? A kan hartuar nj plan t mir? (A jan shprndar punt ndrmjet nxnsve,n mnyr q secili t ket pr t br pun individuale? A jan parashikuar takime t grupit?)
Zbatimi i planitSa i respektojn afatet? A sht prmirsuar plani gjat zbatimit?
Menaxhimi i informacionitSa shterues sht krkimi n tekstet shkollore? Sa t larmishme jan burimet einformacionit? A kan mbajtur shnime nga informacionet?A mbahet qndrim kritik ndaj informacioneve?
Etika e puns n grupA punojn q t gjith nxnsit? A mbizotron nj pakic n kryerjen e punve?Po n diskutimet?A arrijn nxnsit n kompromise? A sillen ata me kujdes ndaj njri-tjetrit?A sjellin argumente gjat diskutimeve? A jan bindse argumentet?
Raporti prfundimtarA ka ide origjinale? (Nuk ka rndsi nse msuesi sht i nj mendjeje meprfundimet. E rndsishme sht q t jen t argumentuara)
58
TEKNOLOGJIA
A sht strukturuar qart raporti?Si bhet vetvlersimi?
PrezantimiA sht i qart prezantimi? A sht trheqs? A prfshihen n prezantim disa nxns?T tjera q ndikojn n vlersimin jan:^_w#^_w_w
Ka dy mnyra t vlersimit me not t nxnsve pr nj projekt.Njra mnyr sht: T gjith pjestart e nj grupi vlersohen me t njjtn not. N grup mund t ndeshen edhe nxns simbiotik ose edhe mospjesmarrs. Ideja sht q i takon vet grupit t mirorganizoj punt dhe t nxit secilin nxns t kontribuoj. Nse nuk arrihet plotsisht ky objektiv, sht nj e met e grupit n trsi. Mnyra tjetr: Secili nxns ka notn e tij, e cila del prmes ponderimit t nots si grup dhe nots si individ. P.sh., nota si grup peshon 80%, kurse siindivid 20%.Niveli pakalues: Nota 4Niveli baz: Notat 5 dhe 6Niveli mesatar: Notat 7 dhe 8Niveli i lart: Notat 9 dhe 10Nivelet dhe kriteret:Pakalues Nuk paraqitet raporti dhe nuk dorzohet produkti (kur ka t till).Ose:Raporti ka gabime t shumta pr sa u prket njohurive. Mungojn argumentet.Nuk ka bashkpunim n grup. Nuk jan respektuar afatet.Baz. Pak burime informacioni. Kopjime nga informacionet. Pak argumente.Nxnsit prpiqen t bashkpunojn. Prgjithsisht, jan zbatuar afatet. Raporti me gabime gjuhsore dhe i pastrukturuar. Prezantimi i prcipt.Mesatar. Disa burime informacioni. Prpunim i mir i informacioneve.Argumente tmira. T prpikt n afate. Nxnsit bashkpunojn. Parashtrimi me shkrim me pak gabime gjuhsore dhe i strukturuar mir.I lart. Larmi burimesh t informacionit. Gjykime kritike ndaj informacioneve.Ideorigjinale. T gjith nxnsit punojn n mnyr t pavarur dhe n grup.Parashtrimi me shkrim korrekt dhe i strukturuar mir.
59
TEKNOLOGJIA
SUGJERIME
Pr lndn e teknologjis mund t zgjidhen projekte t larmishme, t cilat mund t realizohen vetm pr kt lnd ose n bashkpunim me lndt e tjera, si: Ktu sht zgjedhur tema Riciklimi i materialeve n shkoll, duke qenshum aktuale dhe duke u shtrir pothuajse gjat gjith vitit shkollor dhe duke prfshir edhe dy linjat e planit msimor.Msuesit jan t lir n zgjedhjen e temave q do t bjn. Ktu po tregohet projekti i zbrthyer n tri faza sipas planit msimor.
Projekt. Riciklimi i materialeve n shkollFaza e par
Tema: Zgjidhja e nj problemi t thjesht teknologjik
Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet n gjendje:
1. T ndrtoj skemn e procedurs s zgjidhjes s nj problemi t thjesht teknologjik.
Mjetet e puns: formate t ndryshme letre, skica, kompjuter, videoprojektor,lapsa me ngjyra, tabela e zez dhe shkumsa me ngjyr etj.
NJOHURIT KRYESORE LNDORE Q DO T PRDOREN:Q
1- Teknologjia dhe mjedisi.2- Teknologjia dhe shoqria.3- Sistemi teknologjik dhe pjest e tij.4- Prshkrimi i elementeve t sistemit teknologjik.5- Problemi teknologjik. Radha e puns pr zgjidhjen e tij.
Zhvillimi i msimit
#+>pr riciklimin e mbeturinave n shkoll ose n mjedisin ku banojm, i cili sht
C[ t formuara do t prezantojn punimet e tyre pr dhnien e zgjidhjes s ktij projekti t thjesht teknologjik, i cili do t vazhdoj m tej n ort e tjera t
60
TEKNOLOGJIA
msimit, sipas planit msimor. Prezantimet e nxnsve mund t prgatiten nkompjuter ose me formate t mdha (tabela), ose n tabeln e zez. Projektiduhet t prmbaj:
1. Prcaktimi i problemit. 2. Mbledhja e informacionit dhe parashikimi i zgjidhjeve t mundshme.3. Przgjedhja e zgjidhjes m optimale (m t mir).4. Realizimi i zgjidhjes s przgjedhur.5. Vlersimi, korrigjimi dhe prmirsimi i zgjidhjes (n rast nevoje).
Kto materiale t prgatitura pasi diskutohen n klas ruhen dhe jan t gatshme pr fazat e tjera t projektit.N fund prcaktohet edhe projekti m i mir.
Projekt. Riciklimi i materialeve n shkoll
Faza e dyt Tema: Ndrtimi i trupave gjeometrike t rregullt
Objektivat:N fund t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet n gjendje:
1. T ndrtoj trupa t ndryshm gjeometrik me an t materialeve t riciklueshme.
2. T tregoj mnyrn e ndrtimit t tyre dhe materialet e riciklueshme q u prdorn.
Mjetet e puns: formate t ndryshme letre, karton, kompjuter, videoprojektor, lapsa me ngjyr, trupa t ndryshm gjeometrik t ndrtuar me materialet ericiklimit, ngjitse, grshr etj.
NJOHURIT KRYESORE LNDORE Q DO T PRDOREN:
1. Paraqitja aksonometrike e trupave gjeometrik.2. Hapja e siprfaqeve, njohuri t prgjithshme.3. Hapja e prizmit dhe e cilindrit.
Zhvillimi i msimit
Kjo or do t shrbej si prmbyllje e kreut 3 t linjs 2 #
61
TEKNOLOGJIA
dhe vazhdim i projektit pr riciklimin e mbeturinave n shkoll ose n mjedisin ku banojm, i cili sht prezantuar nga msuesi/ja q n linjn 1.Nxnsit sipas grupeve t formuara do t prezantojn punimet e tyre pr riciklimin e materialeve teknologjike q prdorim n shkoll. Prezantimet e nxnsve mund t prgatiten q m par dhe t paraqiten n form konkrete,si dhe t ruhen pr tu prdorur m pas n kabinetin e teknologjis dhe t matematiks si materiale konkretizuese dhe ndihmse n orn e msimit. Kto materiale t prgatitura pasi t paraqiten, diskutohen mbi mnyrn e ndrtimit dhe materialet e prdorura. N fund prcaktohet edhe grupi m i mir, trupi m i mir gjeometrik i realizuar dhe jepen vlersimet pr nxnsit sipas arritjeve.
Projekt. Riciklimi i materialeve n shkoll
Faza e tretTema: Riciklimi i materialeve n shkoll
Objektivat:N fund t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet n gjendje:
1. T tregoj se cilat materiale mund t riciklohen n shkoll.2. T argumentoj rndsin e riciklimit t materialeve t ndryshme
teknologjike.
Mjetet e puns: formate t ndryshme letre, skica, kompjuter, videoprojektor,lapsa me ngjyr, makete, objekte t ndryshme t ndrtuara me materialet e riciklimit etj.
NJOHURIT KRYESORE LNDORE Q DO T PRDOREN: 1. Teknologjia dhe mjedisi.2. Teknologjia dhe shoqria.$#4. Materialet kryesore sot, riciklimi i materialeve sot.5. Prirja e materialeve teknologjike n t ardhmen.
Zhvillimi i msimitKjo or do t shrbej si prmbyllje e kreut 2 dhe vazhdim i projektit pr riciklimin e mbeturinave n shkoll ose n mjedisin ku banojm (nga ana praktike), i cili sht prezantuar nga msuesi/ja q n linjn 1.
62
TEKNOLOGJIA
Nxnsit sipas grupeve t formuara do t prezantojn punimet e tyre pr riciklimin e materialeve teknologjike q prdorim n shkoll dhe do t vazhdoj m tej n ort e tjera t msimit sipas planit msimor. Prezantimet e nxnsve mund t prgatiten dhe t paraqiten n form konkrete, n kompjuter ose t''['Kto materiale t prgatitura pasi diskutohen n klas ruhen dhe jan t gatshme pr fazat e tjera t projektit (n konkurse brenda n shkoll dhe konkurrime tndryshme projektesh) ose i paraqiten edhe nj audience m t gjer, si klasave t tjera, pjestarve t komunitetit rreth shkolls ose ku banojm.
N fund prcaktohet edhe projekti m i mir dhe jepen vlersimet pr nxnsit sipas arritjeve.
METODIKA E HARTIMIT T NJ TESTI
Testet mund t jen t llojeve t ndryshme n fund kapitulli, n fund t linjs,semestrale ose vjetore. Ato hartohen n baz t objektivave t caktuara t&njohurish sipas taksonomis s Blumit, si m posht:
a. Njohjes dhe t kuptuarit.b. Zbatimit dhe analizs.c. Sintezs dhe vlersimit.
Gjithashtu, testi prmban dhe nj numr t caktuar ushtrimesh dhe pyetjesh, t cilat jan me alternativa dhe me zgjidhje, ku raporti i tyre vendoset nga msuesi/ja. Duke i kombinuar t gjitha kta parametra, prqindjet, pikt pr do ushtrim, numrin e pyetjeve t hapura dhe me alternativa ndrtojm skemn e bluprintit mbi bazn e s cils do t vendosim ushtrimet dhe pyetjet n test. M posht pojapim nj skem t till t hartuar pr nj test kapitulli, i cili prmban ushtrime dhe pyetje me alternativa, me zgjidhje, vizatime t skemave teknologjike dheese n t ciln prgjithsohen njohurit e marra n gjith kapitullin dhe qndrimi i nxnsit pr probleme t ndryshme teknologjike q krkojn zgjidhje.
63
TEKNOLOGJIA
Kontrolloni njohurit tuaja n kapitullin 1, linja 1
Rrethoni prgjigjen e sakt:Shnim.1. Prgjigjet e sakta t pyetjeve me rrethim jan treguar me an t shkronjave t theksuara
1- Energjia bn pjes tek:a) input-etb) output-etc) feedback-ukkd) procesi i administrimit
2- Proceset e sistemit teknologjik ndahen n dy grupe:
a) administrimi dhe prodhimi>c) teknologjike dhe ndihmsed) teknologjike dhe prodhimi
3- ;Y
a) procesit t prodhimitb) procesit t administrimitc) input-itd) qllimit
4- Nj sistem mund ta ndajm n:
a) nnsisteme t tjera m t thjeshtab) n mjedise rrethuesec) n procese teknologjiked) n procese administrative
5- Output-i sht:
a) vlersim pr punn e sistemit teknologjikb) rezultati prfundimtar i puns s nj sistemi teknologjikc) mbajtja n mbikqyrje e sistemit teknologjik
64
TEKNOLOGJIA
d) burimet pr zhvillimin e sistemit teknologjik.
Prgjigjuni shkurt pyetjeve t mposhtme:
1. kuptoni me fjaln teknik? Me teknik kuptojm mjetet dhe metodat e puns pr t br punn sa m t leht dhe m rezultative.
2 Teknologjia sht shkenca q merret meaplikimin e njohurive pr veglat dhe profesionet, n funksion t kontrollimit dhe prshtatjes s rrethanave n mjedisin jetsor n prputhje me nevojat e njerzve.kuptoni me mjedis teknologjik? Mjedisi teknologjik shtk vendi q rrethon njerzit kudo ku jetojn dhe punojn dhe q ata e kan krijuar gjat zhvillimit njerzor me ndihmn e teknologjis.3. Rendisni disa nga drejtimet m t rndsishme t teknologjis s sotme.
Drejtimet e teknologjis sot jan:Teknologjia industriale;Teknologjia materiale;Teknologjia bujqsore;Teknologjia e komunikimit dhe e informacionit;Teknologjia e transportit etj.
4. Prshkruani me an t tri shembujve konkret lidhjen e teknologjis me shkencn (a. zbulimi i mikroskopit elektronik, b. zbulimi i kompjuterit, c. energjia elektrike)a. Cilat jan elementet kryesore t nj sistemi teknologjik? Elementet e nj sistemi jan:
1. qllimi2. input-et (gjithka q duhet pr realizimin e proceseve)3. proceset4. output-et (rezultatet e proceseve)5. feedback-u
b. Jepni me an t nj skice dy shembuj sistemesh t thjeshta teknologjike, dukeprcaktuar n mnyr konkrete elementet e tij.Nxnsi t vizatoj n mnyr skematike dy sisteme t thjeshta nga jeta e prditshme, ku t prcaktoj edhe elementet e sistemit si n skemn e mposhtme.
65
TEKNOLOGJIA
c. Cilat jan hapat kryesore q ndiqen pr zgjidhjen e nj problemi teknologjik.N prgjithsi, pavarsisht nga natyra e problemeve hapat q duhen ndjekurpr zgjidhjen e tyre jan:
Prcaktimi i problemit. Mbledhja e informacionit dhe parashikimi i zgjidhjeve t mundshme. Przgjedhja e zgjidhjes m optimale (m t mir). Realizimi i zgjidhjes s przgjedhur. Vlersimi, korrigjimi dhe prmirsimi i zgjidhjes (n rast nevoje).
Jepni mendimin tuaj pr:
1. far ndikimi ka teknologjia n prmirsimin e jets s njeriut?2. Prirjet e teknologjis n t ardhmen.3. Riciklimin e materialeve teknologjike.
Shnim.N rubrikn e msiprme msuesi do t vlersoj mendimin e pavarur t nxnsit, mnyrn se si trajton, analizon, jep argumente dhe zgjidhje pr shtjet q diskutohen.Msuesi/ja mund t trajtoj edhe shtje t tjera n lidhje me kapitullin dhe me aktualitetin.
Shkruani nj ese t shkurtr krahasuese me tem:
INPUT-et
PROCESET
OUTPUT-et
FEEDBACK
QLLIMI
66
TEKNOLOGJIA
1. Teknologjia dhe mjedisi.2. Teknologjia dhe shoqria njerzore.Pr shkrimin e eses, nxnsi duhet t shkruaj rreth 100-150 fjal, duke prdorur konceptet e marra n kt kapitull.Msuesi/ja duhet t dij t kontrolloj esen, e cila duhet t jet e shkruar sipas ktij formati:Tema pasohet nga nj hyrje, e cila prmban tezn e eses.1. Vendoset antiteza, ajo q e kundrshton at ose ajo q sht prdorur para saj.
67
TEKNOLOGJIA
b) lidhje e montueshmec) lidhje e pamontueshmed) lidhje ndrmjet dy transmisioneve
4. Kushinetat shrbejn:a) pr mbshtetjen e palvizshme t akseve dhe t boshteveb) pr mbshtetjen e lvizshme t akseve dhe t boshtevec) pr lidhjen ndrmjet dy boshteved) si lidhje ndrmjet dy transmisioneve
5. Pompat hidraulike jan makina:
a) q rrisin presionin e gazitb) q rrisin presionin e lngutc) prdorin ligjet e kimisd) pengojn lvizjen e gazeve dhe t lngjeve
6. Kompresort jan pajisje mekanike:
a) q rrisin presionin e gazitb) q rrisin presionin e lngutc) drgojn lngun n lartsi.d) pengojn lvizjen e gazeve dhe t lngjeve
Prgjigjuni shkurt pyetjeve t mposhtme:
1. kuptoni me termin detal? Detal quhet pjesa m elementare e makins,e cila prgatitet pa operacion montimi dhe kryen nj pun t caktuar n t.
2. makinn dhe mekanizmat. Mekanizmi sht nj bashksi hallkash m lvizje t prcaktuar. Makin quhet trsia edetaleve q bashkohen ndrmjet tyre, n mnyr t till q, lvizjes s dhn t njrit detal ti prgjigjet plotsisht lvizja e prcaktuar e do detali tjetr.
3. Cilat jan pjest kryesore t nj makine? Pavarsisht nga forma dhe prmasat do makin prbhet nga kto pjes kryesore:
a. motori (ose motort)ib. transmisionic. organi punues ( q kryen qllimin e makins)d. sistemi i komandimit ose i drejtimit.tt
68
TEKNOLOGJIA
4. kuptoni me transmisione? Transmisionet jan ata mekanizma q eshndrrojn dhe transmetojn lvizjen ndrmjet dy organeve t s njjtsmakin ose t dy makinave t ndryshme
5. Listoni disa nga transmisionet m t rndsishme q prdoren n praktik.
a. /"b. /;"c. Transmisionet me rrota me dhmb (ingranazhe).
w makinave lidhen midis tyre me elemente t ndryshme, duke formuar njtrup t vetm. Lidhja mund t jet e pamontueshme ose e montueshme.7. Krahasoni lidhjen me kiavet me ato me shlica. Lidhjet me shlica n krahasim me lidhjet me kiaveta kan kto an pozitive:
a) detalet n boshtet e shlicuara qendrzohen dhe udhzohen m mir;
b) qndrueshmria e boshteve t shlicuara n krahasim me boshtet mekiaveta pr ngarkesa dinamike e t ndryshueshme sht m e lart.
8. Pse prdoren lidhjet me saldim, t mira ka n krahasim me lidhjet meribatina? Krahas t mirave q ka lidhja me saldim, ajo ka dhe disa tmeta:
a) gjat ftohjes ndodh tkurrja e metalit t shkrir, gj q shkakton tensione mbetse n tegel, si rrjedhim ulet edhe qndrueshmria e lidhjes.
b) &
c) struktura e materialit t tegelit sht jo e njjt me materialin q saldohet.
d) nuk i duron ngarkesat e ndryshme dhe kan vshtirsi n kontrollin e defekteve.9. %w!:
sipas pozicionit t ndrsjell t detaleve q saldohen:
69
TEKNOLOGJIA
c) Me vendosje n qoshe ose n trajt T-je.
sipas pozicionit t tegelit t saldimit dhe veprimit t forcave t jashtme
a) '"
b) "
c) "
d) tegel i prbr.
n varsi t trajts s seksionit t tegelit
e) "
f) '"
g) tegel i prforcuar.10. &
pjest e tij.N kt pyetje nxnsi duhet t vizatoj skemn e nj transmisioni me rripa &11. lvizje transmetojn dhe shndrrojn transmisionet me rrota me
dhmb?
Rrotat me dhmb jan mekanizma q shrbejn pr t shndrruar dhetransmetuar lvizjen rrotulluese t vazhdueshme ndrmjet dy boshteve t
12. Tregoni prdorimin n praktik t mekanizmit bjell-manivel dheatij me gunga? Mekanizmi bjell-manivel dhe me gunga prdoret nautoveturat.
13. Ku prdoren dhe cilat jan pjest kryesore t transmisioneve mezinxhir?
Transmisionet me zinxhir prdoren pr ngritjen e ngarkesave dhe pr transmetimin e lvizjeve. Pjest kryesore t transmisionit me zinxhir jan:
1. rrota yll-motorike 2. rrota yll e udhzuar. 3. zinxhiri.14. Cili sht parimi i puns dhe te cilat ligje mbshteten sistemet e fuqis?
Sistemet e fuqis jan ato sisteme, t cilat bazohen n ligjet themelore t hidrodinamiks. Hidrodinamika sht nj nga pjest m t rndsishme t
70
TEKNOLOGJIA
hidrauliks, e cila studion ligjet e lvizjes s lngjeve.Jepni mendimin tuaj:
1. Cilat jan ant pozitive dhe negative t transmisioneve t ndryshme?2. Prdorimi sot dhe n t ardhmen i sistemeve t fuqis.
Shnim.N rubrikn e msiprme, msuesi do t vlersoj mendimin e pavarur t nxnsit, mnyrn se si ai trajton, analizon, jep argumente dhe zgjidhje pr shtjet q diskutohen.Msuesi mund t trajtoj edhe shtje t tjera n lidhje me kapitullin dhe meaktualitetin.
Shkruani nj ese t shkurtr me tem:
Transmisionet, mekanizmat kryesor dhe ndikimi i tyre n shoqrin njerzore.
Pr esen nxnsi duhet t shkruaj rreth 100-150 fjal, duke prdorur konceptet e marra n kt kapitull.Msuesi duhet t dij t kontrolloj esen, e cila duhet t jet e shkruar sipas ktij formati:1. Tema pasohet nga nj hyrje, e cila prmban tezn e eses. 2. Vendoset antiteza, q e kundrshton at ose ajo q sht prdorur para saj.$
& thjeshti te m i ndrlikuari. 4. N fund vendosen prfundimet me nj mnyr t shprehuri bindse dhe t pakundrshtueshme.