Universiteti Aleksander Moisiu Durres

Fakulteti I Studimeve Profesionale

Departamenti Mjeksi

Dega Infermjeri e Pergjithshme

TEMA: KUJDESI INFERMJEROR & KOMPLIKACIONET E DIABETIT MIELITUS

Punoi: Entila Qato

Udhheqs shkencor: VIOLETA ZANAJ

Durres 2014

2

TEMA :Diabeti Mielitus Kujdesi Infermjeror

Master Profesional

Objektivat

Objektivi i Prgjithshm: kujdesi per komplikacionet e diabetit mielitus,menyra se si duhet te

sillemi me keta paciente,cilat jane komplikacionet me te hasura te ketij lloj diabeti.

Objektivat specifike:

1. Shprndarja e rasteve t paraqitura n spital, sipas grupmoshave, gjinis dhe vendbanimit. 2. Cilat kan qn moshat me rrezik m t lart pr tu prekur me diabet mellitus? 3. Cilt kan qn shkaktart e mundshm q kan uar n diabet mellitus? 4. Cilat kan qn komplikacionet e shfaqura n kta t smur?

3

Prmbajtja

I. Hyrje - Fjalt Kye.. 5 1. Ndrtimi dhe hormonet e Pankreasit 6

2. Prkufizimi i Diabetit mellitus 7

3. Etiologjia.................................................................................................................. 8

4. Fiz - pathogjeneza dhe Ndryshimet morfologjike 9

5. Diagnoza... 13

6. Klinika Urgjencat Diabetike 14

7. Komplikacionet 15

8. Mjekimi 24

9.Kujdesi Infermieror.. 29

II. Qllimi 32 III. Materiale dhe Metodologjia 33 1. Prevalenca e diabetit mellitus n Bote, SHBA, Shqipri. 2. Prevalenca e komplikacioneve t diabetit mellitus n SHBA. 3. Prevalenca dhe Incidenca e Diabetit Melitus n Qytetin e Durresit 2012-2013. 4. Raste klinike n Spitalin Rajonal Durres.

IV. Rezultatet e studimit 34 V. Diskutimi I rezultateve 35 VI. Konkluzione. 49

Rekomandime.. 50

1. Parandalimi i diabetit dhe komplikacionet e tij. 2. Rekomandime mbi mjekimin dhe dietn. 3. Rekomandime pr modifikimin e jetes dhe mbshtetje psikologjike.

VII. Falenderime 55 VIII. Referencat 56

4

ABSTRAKTI

Hyrje

Arsyeja pse mora ne studim kete teme eshte fakti se rastet me diabet mielitus ne vendin tone jane te shumta.Eshte e rendesishme qe te mesojme dhe te marim sa me shume informacion rreth diabetit mielitus ne menyre qe ti vime ne ndihme ketyre pacienteve dhe te sigurojme nje kujdes te vecante per to.Qellimi i studimit eshte te mesojme sa me shume rreth komplikacioneve te kesaj diagnoze ne menyre qe ti sigurojme pacienteve nje menyre jetese sa me te mire.Duhet te bejme qe keta paciente te mos izolohen nga shoqeria por te pershtaten me menyren e re te jeteses dhe te integrohen sa me mire ne shoqeri,ne menyre qe te bejne nje jete sa me komode dhe sa me normale edhe pse tashme jane ndryshe nga pjesa tjeter e shoqerise.Personeli mjeksor por kryeshisht ai infermieror duhet te beje nje pune te palodhur me keto persona si nga ana profesionale ashtu dhe nga ana morale.

Diabeti mellitus sht nj smundje endokrine, autoimune q ka n thelbin e saj rritjen e

glukozs n gjak, e cila vjen si pasoj e mungess s insulins, q nuk pordhohet mjaftueshem

nga qelizat B t ishujve t pankreasit. Ka nj predispozite gjenetike. Mund te prek do mosh, n

rastet kur diabeti prek moshat pediatrike, shkaku sht dmtim i qelizave B t ishujve t

Langerhansit, q con n munges t prodhimit te insulines.

Vlersimi i shpeshtsis s shprndarjes s rasteve t prekura dhe t paraqitura me diabet

mellitus, n nj periudh kohore prej 2011-2013, sipas grupmoshave, seksit, vendbanimit, n

mnyr q t qartsojm etiologjin e smundjes.

5

I. Fjalt Kye

Fjalt Kye:

Diabeti mellitus

Glukoza

Insulina

Hypoglycemia

Hiperglicemia

Triada diabetike

Poliuri

Polidipsi

Polifagi

6

Kapitulli 1

1.Ndrtimi dhe hormonet e Pankreasit

Pankreasi sht nj gjndr e aparatit trets, ka pesh rreth 80-100 gram, sht ngjyr roz-gri, ka

nj ndrtim lobuar, n prekje t but. Prbhet nga tri pjes, koka, trupi dhe bishti. Gjatsia

shkon nga 16-22 cm, gjersia rreth 4 cm dhe trashsia rreth 2 cm. Vendoset mbas stomakut, ka

struktur alveolo-tubulare, prodhon lngun pankreatik q e derdh n duoden. sht gjendr me

funksion t dyfisht, ekzokrine me 99%, dhe endokrine me 1%. Indi endokrin sht n formn e

grumbullimeve qelizore q formojn ishujt e Langerhansit, jan rreth 500 000 ishuj, q

prbhen nga qelizat: Qelizat A,(alfa me 15-20 %, q prodhojn glukagon), qelizat B,(beta me

70%, q prodhojn insulin), qelizat D (delta me 5-10%, q prodhojn somastotinen,) dhe qelizat

C (t qarta). [6] Insulina sht nj hormon peptidik i perbr nga dy fije t zinxhirve

polipeptidik, alfa dhe beta t lidhura me ur disulfide. Insulina ndihmon depozitimin

energjitik. N metabolizmin e karbohidrateve efektet e insulins jan specifike si: rrit

transportin e glukozs n qelizn muskulare rreth 15 her, rrit kapjen e glukozs nga mlia dhe

depozitimin e saj. Gjate kohs q nuk merret ushqim, prqndrimi i glukozs n gjak bie dhe po

kshtu edhe sekretimi i insulins. N tru, insulina ruan nivelin e glukozs n gjak mbi 50 mg/dl

pr t evituar shokun hypoglicemik. N indin dhjamor, insulina nxit transportin e glukozs, gj

q ka rndsi pr qelizn dhjamore, pr shkak se glukoza shrben pr furnizimin me glicerol t

nevojshm pr sintezn e yndyrnave! N Metabolizmin e yndyrnave insulina lehtson

transferimin e acideve yndyrore t lira prej triglicerideve qarkulluese. Ajo frenon lipolizn e

triglicerideve depozituese dhe clirimin e tyre n gjak. N mli ka veprim antiketogjenik.

Frenon zbrthimin e glikogjenit dhe hedhjen e glukozs n gjak. N metabolizmin e proteinave

insulina nxit transportimin e aminoacideve prej plazms pr n citoplazmn e qelizave

muskulore, nxit sintezn e proteinave dhe frenon enzimat e proteolizs dhe clirimin e

aminoacideve n plazm. Insulina e sekretuar nxit kapjen, prdorimin dhe depozitimin e

ushqimeve(glukozs), ndrsa frenon metabolizimin e saj. Kur sasia e ushqimit sht e ult, ulet

dhe sektretimi i insulins duke rritur metabolizmin endogjen t lndve t depozituara. Lnda

kryesore e rregullimit t sekretimit sht glukoza. Sekretimi I insulins nxitet gjithashtu prej

hormoneve si gastrina, sekretina, kolecistokinina, peptide glukangon.

7

2.Prkufizimi i Diabetit Melitus.

Diabeti melitus sht nj smundje endokrine q ka n baz rritjen e nivelit t glukozs n gjak.

Ajo mund t shfaqet q n fmijri, adoleshenc apo n moshat adulte dhe krkon nj angazhim

t madh t pacientit, personelit mjeksor, infermieror dhe familjes. Marrja e insulins apo i

hypoglicemiantve dhe ndryshimi i stilit t jetess do shoqrojn pacientin gjat gjith jets.

Diabeti tipi 1: Zhvillohet kur sistemi imunitar shkatrron qelizat B t pankreasit q prodhojn

insulin. Dmtimi i qelizave B do t ul prodhimin e insulins n organizm, e cila do t

zvndsohet nga mjekimi me insulin nga jasht, me injeksione t insulins ose me pomp

insulinike. Prek moshat pediatrike dhe ka faktor risku shkaqe autoimune, gjenetike, t mjedisit.

Diabeti tipi 2: Zhvillohet kur receptort insulinike nuk jan t aft ta prdorin insulinn n

mnyr efektive q ajo t kap glukozn dhe t bj prdorimin e duhur t saj. Kjo nevoj pr

insulin rritet, pankreasi gradualisht humbet aftsin e tij pr t prodhuar insulin. Nuk sht

insulino-vartes dhe rrall do t bj ketoacidoza, mjekimi i tij do t konsistoj n marrjen e

medikamenteve orale, t cilt ndihmojn kapjen e glukozs nga receptort insulinik. T rriturit

me diabet tip 2 llogariten rreth 90-95 % t rasteve me diabet. Diabeti i tipit 2 sht i lidhur me

moshn e madhe, anamnezn e familjes me diabet, historin e diabetit gestational, metabolizmin

e dmtuar t glukozs, mosveprimtari fizike dhe dallimi n rac apo kombsi.

Diabeti gestacional sht nj form e intolerancs se glukozs diagnostikuar gjat shtatznis.

Diabet gestational ndodh m shpesh n grat obeze dhe ato me nj histori familjare t diabetit.

Gjat shtatznis, diabeti gestational krkon trajtim t zgjedhur pr mbajtjen n kontroll t

glukozs n gjak, pr t paksuar rrezikun e komplikacioneve n fetus dhe t gruas.

Prediabeti sht nj gjendje n t ciln individt kan glukoz t rritur n gjak ose nivelet A1C

m t larta se normale, por jo t larta, mjaftueshme pr tu klasifikuar diabet. Njerz me

prediabet kan rrezik pr zhvillimin e diabetit tip 2, smundjeve t zemrs dhe aksidente

vaskulare n tru. Studimet kan treguar se njerzit me prediabet q humbasin pesh dhe rrisin

aktivitetin e tyre fizike mund t pengojn shfaqjen e diabetit tip 2.

Llojet e tjera t diabetit do t rezultojn nga kushte t veanta gjenetike, nga kushte

kirurgjikale, nga medikamente, nga infeksione, nga smundjet pankreatike dhe smundje t tjera.

Diabeti melitus do te shfaqet me rritje te glukozes n gjake dhe urin si pasoj e

pamjaftueshmris s prodhimit t insulins.

8

3.Etiologjia

Diabeti melitus sht smundje auto-imune q transmetohet gjenetikisht sipas trashgimis

shumfaktoriale, gjenetike dhe ambientale. Me